Udary mózgu w materiale I Kliniki Neurologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach analiza retrospektywna
|
|
- Aniela Górska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Udar Mózgu 2001, tom 3, nr 2, Copyright 2002 Via Medica ISSN PRACA ORYGINALNA Udary mózgu w materiale I Kliniki Neurologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach analiza retrospektywna Stroke cases in I Department of Neurology Silesian Medical University material retrospective analysis Barbara Gaweł, Andrzej Wajgt, Edyta Matusik Katedra i Klinika Neurologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach Streszczenie Analizą retrospektywną objęto 1012 chorych z udarem mózgu, hospitalizowanych w klinice Neurologii w Katowicach w latach 1990, 1993, 1996, 1998, oraz w 2000 roku. W analizie uwzględniono takie wskaźniki, jak płeć, wiek w chwili zachorowania, rodzaj udaru, czas hospitalizacji, liczbę i przyczyny zgonów, badania diagnostyczne oraz niektóre znane czynniki ryzyka. Analiza statystyczna wykazała, że średni wiek zachorowalności kobiet różnił się od średniego wieku zachorowalności mężczyzn o około 6,4 lata (p < 0,05). Wskaźnik śmiertelności szpitalnej z powodu udarów mózgu zdecydowanie zmniejszył się na przestrzeni badanych lat. W grupie chorych z udarem niedokrwiennym dominują zgony z przyczyn kardiologicznych, zaś w grupie pacjentów z udarem krwotocznym zgony bezpośrednio związane z udarem. W dziedzinie badań diagnostycznych, na przestrzeni lat, obserwowano wzrost znaczenia CT głowy, natomiast obniżyła się częstość wykonywania punkcji lędźwiowej. Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszym czynnikiem ryzyka w grupie chorych z udarem krwotocznym, natomiast cukrzyca, migotanie przedsionków, choroba wieńcowa w grupie pacjentów z udarem niedokrwiennym. Słowa kluczowe: udar mózgu, czynniki ryzyka, badania diagnostyczne Abstract A retrospective analyze embraced 1012 cases of cerebral stroke treated in Neurological Clinic of Medical Academy in Katowice in 1990, 1993, 1996, 1998 end 2000 year. The analysis considered such indicators as: sex, age of illness, type of stroke, time of treat, number end reasons of death, diagnostic examinations and some of know risk factors. Statistic analysis revealed that the average age of women was about 6.4 years higher (p < 0.05) then the average age of men. The mortality rate due to cerebral stroke has definitely reduced during examination years. In the ischemic stroke group the main cause of death was cardiological and in the hemorrhagic stroke group most deaths were caused by immediate effect of stroke. Analysing diagnostic investigations during years we observed increase importance of Computers Tomografy; diminished frequency of lumbar puncture. Arterial hypertension was the most frequent risk factor in-group of hemorrhagic strokes, diabetes, atrial fibrillation, coronary disease were the most frequent risk factors in hemorrhagic strokes. Key words: stroke, risk factors, diagnostic Wstęp Udar mózgu zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) jest to nagłe wystąpienie ogniskowych lub globalnych zaburzeń czynności mózgu, trwających dłużej niż 24 godziny, niespowodowanych przez inne, a jedynie naczyniowe przyczyny [1]. Jest trzecią z najczęstszych przyczyn śmierci, po chorobie Adres do korespondencji: dr med. Barbara Gaweł I Katedra i Klinika Neurologii Śl. AM ul. Medyków 14, Katowice tel.: + 48 (0 32) Barbara @pharmanet.com.pl Praca wpłynęła do Redakcji: 4 lutego 2002 r. Zaakceptowano do druku: 4 października 2002 r. niedokrwiennej serca i chorobach nowotworowych. Ze względu na niosące ze sobą zagrożenie ogromnym kalectwem fizycznym oraz psychicznym, od wielu lat jest przedmiotem intensywnych badań. Ocenia się, że 60% udarów niedokrwiennych jest spowodowanych zmianami miażdżycowymi. Zatory pochodzenia sercowego (w przebiegu zapalenia wsierdzia, wad zastawek serca, migotania przedsionków) są odpowiedzialne za około 15% przypadków, występowanie udarów zatokowych ocenia się na 20%. Inne, rzadko spotykane czynniki etiopatogenetyczne odpowiadają za 5% przypadków [2]. Wśród udarów, krwotoki śródmózgowe stanowią 10 20% [3]. Obecnie ze względu na poznanie i zrozumienie etiopatogenezy udarów mózgu oraz na wiele 47
2 Udar Mózgu 2001, tom 3, nr 2 podejmowanych działań profilaktycznych, można oczekiwać zmniejszenia zagrożenia ze strony chorób naczyniowych mózgu. Cel pracy Celem pracy była analiza retrospektywna materiału klinicznego obejmującego pacjentów hospitalizowanych w Klinice Neurologii Śl. AM z powodu udaru mózgu w latach 1990, 1993, 1996, 1998 oraz w 2000 roku. Skoncentrowano się szczególnie na następujących zagadnieniach: 1. Analiza statystyczna pod kątem takich parametrów, jak płeć, wiek w chwili zachorowania, śmiertelność, rodzaj badań diagnostycznych i niektórych czynników ryzyka w populacji chorych hospitalizowanych w latach 1990, 1993, 1996, 1998, 2000 z powodu udarów mózgu; 2. Ocena wskaźników śmiertelności i rodzajów wykonywanych badań diagnostycznych w różnych latach. 3. Porównanie uzyskanych wyników z wynikami badań prowadzonych w innych ośrodkach. Materiał i metody Analizą retrospektywną objęto chorych z udarem mózgu hospitalizowanych w Klinice Neurologii w Katowicach w latach 1990, 1993, 1996, 1998 i w 2000 roku. Populacja obejmowała 1012 osób, w tym 505 kobiet i 507 mężczyzn. Informacje o chorych uzyskano z archiwalnych historii chorób. W analizie uwzględniono takie wskaźniki, jak płeć, wiek w chwili zachorowania, rodzaj udaru, czas hospitalizacji, liczbę oraz przyczyny zgonów, badania diagnostyczne oraz niektóre znane czynniki ryzyka, o których informacja była zawarta w wywiadzie, a także czynniki ryzyka wykazane w czasie obserwacji klinicznej czy w badaniach dodatkowych. Do czynników ryzyka należą: 1. Nadciśnienie tętnicze (rozpoznane przed zachorowaniem lub w czasie hospitalizacji, podwyższone ciśnienie utrzymujące się > 5 dni po wystąpieniu udaru, o wartościach ciśnienia skurczowego > 160 mm Hg i/lub rozkurczowego > 95 mm Hg); 2. Cukrzyca (wcześniej zdiagnozowana lub patologiczna krzywa cukrowa w czasie hospitalizacji); 3. Migotanie przedsionków (na podstawie EKG); 4. Przemijający atak niedokrwienny (TIA, transient ischemic attack) (dane z wywiadu); 5. Choroba wieńcowa i zawał serca (dane z wywiadu i/lub na podstawie badań w czasie hospitalizacji, EKG). Pozostałe czynniki (np. nadwaga, nałogowe palenie tytoniu, alkoholizm) nie analizowano z powodu niepełnych danych. Wyniki Charakterystykę opisową badanej grupy umieszczono w tabelach I IV. W tabeli I przedstawiono liczebność badanej populacji w poszczególnych latach. Średni wiek ankietowanych (tab. II) wynosi 66,7 lat, w tym wiek kobiet 69,8 i mężczyzn 63,4 lata. Najmłodszy pacjent miał 21 lat, a najstarszy 98 lat. Procentowy wkład różnych rodzajów udarów w przebadanej populacji ogółem wynosił w przypadku udaru niedokrwiennego 88,4%, w przypadku udaru krwotocznego 11,6%, a ich procentowy wkład w poszczególnych latach przedstawiono w tabeli III. Średni czas hospitalizacji pacjentów wynosił 23,7 dni. Średni czas hospitalizacji pacjentów w poszczególnych latach przedstawiono w tabeli IV. Wzajemną zależność rodzaju udaru i czasu hospitalizacji przedstawiono w tabeli V. Na rycinie 1 pokazano procentowy wskaźnik śmiertelności u pacjentów hospitalizowanych w poszczególnych latach, w grupach kobiet Tabela I. Liczebność badanej populacji w poszczególnych latach Table I. Number of investigation population in particular years Year n % n % n % n % n % Kobiety 92 48, , , ,4 Women Mężczyźni 96 51, , , ,6 Men Razem Total 48
3 Barbara Gaweł i wsp., Udar mózgu analiza retrospektywna Tabela II. Średni wiek grupy badanej w poszczególnych latach Table II. The average age of investigation group in particular years Year Średnia SD Średnia SD Średnia SD Średnia SD Średnia SD Mean Mean Mean Mean Mean Kobiety 71,1 13,6 69,6 12,0 69,9 12,2 70,7 11,4 67,6 12,9 Women Mężczyźni 60,9 12,7 62,3 13,1 63,2 10,8 63,3 10,5 67,5 12,9 Men Razem 65,9 14, ,1 66, ,6 67,6 12,9 Total SD (standard deviation) odchylenie standardowe Tabela III. Odsetek poszczególnych typów udaru w ocenianych latach Table III. Interest particular of type of stroke in evaluation years Year Typ udaru n % n % n % n % n % Type of stroke Niedokrwienny , , , , ,8 Ischemic Krwotoczny 23 13, , , , ,2 Hemorrhagic Tabela IV. Czas hospitalizacji pacjentów w poszczególnych latach Table IV. Time of treatment of patient in particular years Czas hospitalizacji Time of treatment Dni X 27,5 24,6 20,9 25,7 20,7 Days X SD 14,6 13,3 16,8 14,9 SD (standard deviation) odchylenie standardowe; X (mean hospitalization time) średni czas hospitalizacji Tabela V. Rodzaj udaru i czas hospitalizacji w poszczególnych latach Table V. The kind of stroke and time of treatment in particular years Year Czas pobytu Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar (tygodnie) niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- Time of krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny treatment Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic (weeks) stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke 1 11,6% 47,8% 7,7% 33,3% 12,3% 40% 9% 30% 9,4% 7,1% 2 6,1% 4,2% 12,8% 0% 14,3% 10% 12,4% 15% 23,8% 25% 3 18,4% 8,7% 23,1% 11,1% 27,9% 10% 20,9% 0% 35,6% 39,3% 4 21,1% 13% 30,1% 11,1% 29,2% 0% 27,1% 10% 18,8% 17,9% > 4 42,9% 26,1% 26,3% 44,4% 16,2% 40% 30,5% 45% 12,4% 10,7% 49
4 Udar Mózgu 2001, tom 3, nr 2 Rycina 1. Śmiertelność w poszczególnych latach Figure 1. Mortality in particular years i mężczyzn oraz ogółem. W tabeli VI przedstawiono strukturę przyczyn zgonów w różnych grupach chorych z udarem w poszczególnych latach. Odsetek zgonów potwierdzonych sekcyjnie w poszczególnych latach kształtował się następująco: 1990 rok 35,5%, 1993 rok 23,5%, 1996 rok 22,9%, 1998 rok 18% oraz 2000 rok 7,5%. Średni wiek w chwili zgonu w poszczególnych latach objętych badaniem umieszczono w tabeli VII. Rozpoznanie stawiano na podstawie obrazu klinicznego. Tomografię komputerową (CT, computer tomography) wykonano średnio w 76,2% przypadków, nakłucie lędźwiowe w 13,4% przypadków, badanie USG naczyń tętniczych (tętnic szyjnych i kręgowo-podstawnych) metodą dopplera w 25% przypadków, angiografię naczyń mózgowych w 1,7% przypadków. Sekcję Tabela VI. Przyczyny zgonu z podziałem na rodzaj udaru i lata Table VI. The reasons of death and division into type of stroke and years Lata/rodzaj udaru Years/type of stroke Przyczyna zgonu Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Reason of death niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwokrwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke Następstwo udaru 15,2% 70,6% 14,7% 66,7% 29,6% 78,6% 36,4% 54,4% 57,6% 71,4% Stroke consequence Kolejny udar 0% 0% 2,9% 0% 7,4% 0% 0% 0% 0% 0% Second stroke Kardiologiczna 28,3% 0% 14,7% 0% 25,9% 7,1% 36,4% 54,4% 24,2% 14,3% Cardiovascular Unieruchomienie 45,6% 29,4% 58,2% 22,2% 33,3% 0% 27,3% 9,1% 18,2% 14,3% Immobilization Inne 10,9% 0% 8,8% 11,1% 3,7% 14,2% 0% 9,1% 0% 0% Other Razem 73,1% 26,9% 79,1% 20,9% 65,8% 34,5% 66,7% 33,3% 82,5% 17,5% Total Tabela VII. Średni wiek w chwili zgonu w poszczególnych latach Table VII. The average age in point death in particular years Years Średnia SD Średnia SD Średnia SD Średnia SD Średnia SD Mean Mean Mean Mean Mean Kobiety 72,8 15,5 75,8 8,8 75,4 11,0 74,8 13,0 67,4 12,9 Women Mężczyźni 58,3 16,8 70,8 12,3 67,7 10,9 64,8 11,1 67,1 13,2 Men Razem 67,1 17,4 73,8 10,5 72,7 11,4 69,7 12,9 67,4 12,9 Total SD (standard deviation) odchylenie standardowe 50
5 Barbara Gaweł i wsp., Udar mózgu analiza retrospektywna Zawa³ serca Miocardial infarction Infekcja Infection CAD TIA Migotanie przedsionków Atrial fibrillation Cukrzyca Diabetes Nadciœnienie têtnicze Hypertension (%) Rycina 2. Typy badań diagnostycznych stosowanych w ustaleniu rozpoznania w poszczególnych latach Figure 2. The type of examines investigation doing in make diagnosis CT (computer tomography) tomografia komputerowa Rycina 3. Częstość występowania czynników ryzyka udarów w badanej populacji Figure 3. The frequent occurrence of risk factors of stroke in examination population TIA (transient ischemic attack) przemijający atak niedokrwienny; CAD (coronary artery disease) choroba wieńcowa Tabela VIII. Czynniki ryzyka a rodzaj udaru w poszczególnych latach Table VIII. The risk factors and the type of stroke in particular years Lata/rodzaj udaru Years/type of stroke Czynniki ryzyka Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Udar Risk of stroke niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwo- niedo- krwokrwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny krwienny toczny Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic Ischemic Hemorrhagic stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke stroke Nadciśnienie tętnicze 63,3% 73,9% 64,7% 94,4% 75,9% 85% 70,6% 90% 69,3% 60,7% Hypertension Cukrzyca 27,2% 17,4% 25% 16,7% 34,4% 15% 29,9% 35% 23,8% 35,7% Diabetes Migotanie 19% 8,7% 25% 16,7% 20,1% 10% 25,4% 10% 23,3% 21,4% przedsionków Atrial fibrillation CAD 63,6% 34,8% 61,5% 33,3% 68,8% 35% 71,2% 50% 61,4% 53,6% Zawał serca 20,4% 0% 15,4% 5,6% 15,6% 0% 16,4% 10% 14,9% 17,9% Miocardial infarction Poprzedzająca 12,9% 26,1% 8,9% 0% 6,5% 5% 0,6% 0% 11,4% 14,3% infekcja Preceding infection TIA 12,9% 0% 11,5% 0% 6,5% 0% 13% 0% 5% 0% TIA (transient ischemic attack) przemijający atak niedokrwienny; CAD (coronary artery disease) choroba wieńcowa zwłok w celu potwierdzenia rozpoznania wykonano u 8,7% osób. Badano ewolucję czasową procentowego wkładu różnych technik diagnostycznych zastosowanych w ustaleniu rozpoznania (ryc. 2), a także występowanie czynników ryzyka (ryc. 3, tab. VIII). 51
6 Udar Mózgu 2001, tom 3, nr 2 Dyskusja Udary mózgu z powodu wywoływanych następstw są szczególnym problemem medycznym i stanowią codzienny, poważny problem dla każdego oddziału neurologicznego i wielu oddziałów wewnętrznych. Grupa badana przez autorów niniejszego artykułu liczyła ogółem 1012 chorych, w tym 505 kobiet oraz 507 mężczyzn. Ogólnie przyjmuje się, że u mężczyzn częściej występują incydenty udary mózgu, czego nie potwierdza badanie. Liczba pacjentów hospitalizowanych w Klinice z powodu udaru mózgu w latach 1990, 1993, 1996, 1998 i w 2000 roku była podobna, różnice były niewielkie i nie osiągały znamienności statystycznych. Średni wiek ankietowanych kobiet wynosił 69,8 lat, natomiast mężczyzn 63,4 lata. Różnica wieku występowania udaru między kobietami a mężczyznami (średnio dla ogółu badanych) wynosiła 6,4 lata. Znamienne jest znaczne zmniejszenie się tej różnicy między rokiem 1990 a 1998 z 10,2 do 7,4 lat. Różnicy tej nie zaobserwowano w 2000 roku, kiedy średni wiek zachorowania kobiet obniżył się do 67,6, natomiast u mężczyzn nadal wzrastał (67,5). Opóźnione występowanie miażdżycy u kobiet w porównaniu z mężczyznami (ok lat) jest spowodowane ochronną rolą estrogenów w okresie przedmenopauzalnym. Estrogeny powodują wzrost lipidów o wysokiej gęstości, wzrost stężenia prostacykliny, pośrednio wpływają na gospodarkę węglowodanową. Zwiększają również przepływ krwi oraz zmniejszają jej ciśnienie [4, 5]. Podobnie jak w innych ośrodkach, w grupie hospitalizowanych częściej występowały udary niedokrwienne (ok. 88,4%), natomiast udary krwotoczne stanowią 11,6%. Porównując rok 1990 z 2000, widoczne jest przesunięcie w kierunku częstszego występowania udaru niedokrwiennego z 86,5% do 87,8%, a zmniejszenie częstości udaru krwotocznego z 13,5% do 12,2%. Średni czas hospitalizacji wynosił 23,7 dni. Według badań wykonanych w ośrodkach w Harvardzie udary zakrzepowo-zatorowe stanowią 82%, krwotoki śródmózgowe 10%, a krwotoki podpajęczynówkowe 6%. Badania przeprowadzone wśród populacji kaukaskiej przez Kurtzke wykazały, że krwotoki śródmózgowe obejmują 12% chorych, krwotoki podpajęczynówkowe 8% osób, a pozostałą część stanowią udary niedokrwienne [6]. Śmiertelność z powodu udaru mózgu w Polsce w latach 60., 70. i 80. wynosiła średnio około 40%, co było bardzo wysokim i niepokojącym wskaźnikiem (różne ośrodki w Polsce podają inne wartości). Śmiertelność w Stanach Zjednoczonych w latach 60. wynosiła 31%, a w latach 80. spadła do 20% [7 9]. Obserwowano spadek śmiertelności w Singapurze w ciągu ostatnich 25 lat z powodu wdrożenia profilaktyki czynników ryzyka [10]. W grupie badanej zmarło 229 osób (22,6% wszystkich ankietowanych), w tym 139 kobiet (27,5%) oraz 90 mężczyzn (17,7%). Średni wskaźnik śmiertelności obliczony na 1 miesiąc w badanej grupie wynosił 19,2. W poszczególnych latach wskaźnik ten wynosił: 1990 rok 27,1; 1993 rok 20,0; 1996 rok 19,6; 1998 rok 13,5; 2000 rok 15,6. Śmiertelność szpitalna z powodu udarów mózgu na przestrzeni lat 1990 i 2000 wykazuje tendencje spadkowe, szczególnie dotyczy to w populacji mężczyzn z 28% w 1990 roku do 11% w 2000 roku. Wśród chorych hospitalizowanych, śmiertelność w grupie z udarem niedokrwiennym średnio wynosiła 20,7%, a w grupie z udarem krwotocznym 62,7%. Wartości te są zbliżone do danych podanych przez ośrodek warszawski w latach , w przypadku udaru niedokrwiennego 27% oraz 61% w przypadku udaru krwotocznego [11]. Wartości te są 2-krotnie wyższe niż w Stanach Zjednoczonych w latach i wynoszą odpowiednio 13% oraz 30% [12]. Analizując przyczyny zgonu w całej badanej populacji, zgony będące bezpośrednim następstwem udarów stanowią 35,5% wszystkich zgonów, z przyczyn kardiologicznych 20%, z powodu unieruchomienia (zapalenie płuc i inne powikłania zapalne, zator tętnicy płucnej) 35,5%, z innych przyczyn (niezwiązanych z udarem lub nieznanych) około 9%. Ośrodek warszawski natomiast odpowiednio podaje następujące wartości: 46%, 27%, 24,8% oraz 2,2% [13]. Najwięcej zgonów odnotowano w 1 tygodniu hospitalizacji, średnio dla całej populacji 42,2% wszystkich zgonów. Wśród przyczyn zgonów najczęściej obserwowano bezpośrednie następstwa udaru mózgu (obrzęk mózgu, wgłobienie), a ich procentowy udział w 1 tygodniu wynosi odpowiednio: 1990 rok 50,5%; 1993 rok 58,3%; 1996 rok 80%; 1998 rok 55,6% i 2000 rok 52,5%. W dalszych tygodniach, w 3 i 4, dominują powikłania z powodu przedłużającego się unieruchomienia (zapalenie płuc, zator). W dziedzinie badań diagnostycznych wprowadzenie dokładniejszych technik obrazowania mózgu (najpierw CT, a później rezonans magnetyczny [MRI, magnetic resonance imaging]) radykalnie ułatwiło rozpoznanie udarów oraz zastosowanie szybkiego odpowiedniego leczenia, doprowadzając do zmniejszenia śmiertelności. Tomografię komputerową w 1990 roku wykonano zaledwie 52
7 Barbara Gaweł i wsp., Udar mózgu analiza retrospektywna w 42,8% przypadków, a w1998 roku w 85,8% przypadków, w 2000 roku aż w 94,3% przypadków. Tomografia komputerowa oraz MRI stanowią podstawowe nieinwazyjne metody oceny zmian naczyniopochodnych mózgowia [14, 15]. Jak wskazuje badana grupa znaczenie diagnostyczne badania płynu mózgowo-rdzeniowego w udarze mózgu wyraźnie maleje. W 1990 roku wykonano je u 49,1% ankietowanych, w 1998 roku u 4,5%, a w 2000 roku tylko u 1,3%. Sekcję zwłok wykonywano rzadziej w 1990 roku (23,1% ankietowanych), z tendencją malejącą w 2000 roku (1,3%). Liczba badań USG tętnic szyjnych i kręgowych w poszczególnych latach jest podobna: 1990 rok 24,3%; 1993 rok 28,9%; 1996 rok 14,8%; 1998 rok 26,8%; 2000 rok 30,4%. Badanie USG tętnic zewnątrzczaszkowych i wewnątrzczaszkowych jest metodą nieinwazyjną i bardo pomocną w diagnostyce zaburzeń krążenia mózgowego, jego znaczenie diagnostyczne w ostatnim okresie stale wzrasta [16]. Angiografię wykonano w podanych okresach zaledwie w 1,7 2,8% przypadków. Obecnie chętnie badanie to zastępuje się mniej inwazyjną, ale równie skuteczną diagnostycznie angiografią MRI lub CT [17]. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób naczyniowych. Miażdżyca ulega nasileniu pod wpływem podwyższonego ciśnienia krwi. Przywrócenie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego opóźnia jej przebieg. Zastosowanie skutecznego leczenia może zredukować ryzyko wystąpienia udaru. Nadciśnienie tętnicze to jeden z najczęstszych czynników ryzyka w badanej grupie. W 1990 roku występował w 63,3% przypadków udarów niedokrwiennych oraz w 73,9% udarów krwotocznych, a w 1998 roku w 70,6% udarów niedokrwiennych i w 90% udarów krwotocznych. Również wcześniejsza praca dotycząca analizy czynników ryzyka wśród mieszkańców Kujaw wykazała znamienność tego czynnika w udarach mózgu [18]. Nadciśnienie tętnicze, szczególnie z przerostem lewej komory serca stanowi zagrożenie wystąpienia przedsionkowych i komorowych zaburzeń rytmu, które odgrywają znaczną rolę w powstawaniu udarów niedokrwiennych mózgu [19, 20]. W badanej grupie średnia występowania migotania przedsionków wynosiła 22,4% w przypadku udarów niedokrwiennych oraz 11,3% w przypadku udarów krwotocznych. Cukrzyca jest dyskusyjnym czynnikiem ryzyka. Niektórzy autorzy traktują ją jako niezależny czynnik [21]. Większość jednak uważa, że cukrzyca odgrywa głównie rolę w połączeniu z innymi czynnikami, szczególnie z nadciśnieniem tętniczym [22]. Badania eksperymentalne ostatnich lat wykazały, że hiperglikemia powoduje zwiększenie ogniska zawałowego oraz wzrost śmiertelności u zwierząt. Podobne wyniki uzyskuje się w badaniach klinicznych przeprowadzonych wśród ludzi [23]. Hiperinsulinemia i hiperglikemia są jednymi z głównych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy [24, 25]. Przejściowa hiperglikemia, występująca w ostrej fazie udaru niedokrwiennego u pacjentów bez cukrzycy, pogarsza ich stan kliniczny i zwiększa śmiertelność. Najprawdopodobniej wiąże się z nasileniem reakcji stresowej, której towarzyszy między innymi podwyższone stężenie noradrenaliny [26]. W badanej grupie średnia wartość występowania cukrzycy wynosi w przypadku udarów niedokrwiennych 29,1% i w przypadku udarów krwotocznych 21%. Choroba wieńcowa stanowi niezależny czynnik ryzyka, który jest 2,2 razy większy w młodszych grupach wiekowych [27]. Może być przyczyną zaburzeń rytmu serca, co dodatkowo zwiększa ryzyko udarów [28]. W grupie pacjentów z udarem mózgu i towarzyszącą chorobą wieńcową obserwuje się większy wskaźnik śmiertelności [29]. W badanej grupie choroba wieńcowa występuje częściej w udarach niedokrwiennych, średnia wartość: 50,7% w grupie pacjentów z udare niedokrwiennym, 38,3% w grupie chorych z udarem krwotocznym. Zawał serca zdecydowanie częściej towarzyszy udarom niedokrwiennym (średnia wartość w przypadku udarów niedokrwiennych: 16,5%, w przypadku udarów krwotocznych 6,7%). Przejściowe ataki niedokrwienne, charakterystyczny czynnik poprzedzający udary niedokrwienne, oscyluje w granicach 5 13%, średnia wartość występowania w badanej grupie wynosi 9,8%. Wnioski 1. Średni wiek zachorowalności na udar mózgu u kobiet różni się (statystycznie znamiennie, p < 0,05) od średniego wieku zachorowalności u mężczyzn i jest wyższy o około 6,4 lata. 2. Wskaźnik śmiertelności szpitalnej z powodu udarów mózgu, na przestrzeni badanych lat, zdecydowanie zmniejsza się z 27,1 w 1990 roku do 15,5 w 2000 roku. 3. Przyczyny zgonów w grupie osób z udarem niedokrwiennym różnią się (statystycznie znamiennie, p < 0,05) od przyczyn zgonów w grupie chorych z udarem krwotocznym. W grupie chorych z udarem niedokrwiennym dominują zgony z przyczyn kardiologicznych, natomiast w grupie pacjentów z udarem krwotocznym bezpośrednie następstwa udaru. 53
8 Udar Mózgu 2001, tom 3, nr 2 4. W dziedzinie badań diagnostycznych obserwuje się wzrost znaczenia CT. W 1990 roku CT wykonano w 42,8% przypadków, a w 2000 roku w 94,3% przypadków. Maleje znaczenie diagnostyczne punkcji lędźwiowej, którą wykonywano w 49,1% w 1990 roku, natomiast w 2000 roku tylko w 1,3% przypadków. 5. Częstość notowanych czynników ryzyka w grupie chorych z udarem niedokrwiennym różni się istotnie statystycznie (p < 0,05) od czynników ryzyka w grupie pacjentów z udarem krwotocznym. Nadciśnienie tętnicze jest częstsze w grupie osób z udarem krwotocznym, natomiast cukrzyca, migotanie przedsionków, choroba wieńcowa, zawał serca jest częstsze w grupie chorych z udarem niedokrwiennym. Piśmiennictwo 1. Ryglewicz D.: Epidemiologia udarów mózgu w prospektywnych badaniach populacyjnych. Warszawa Neur. Neurochir. Pol. 1994, 28, (supl.) 1, Jędrzejewska H.: Niedokrwienny udar mózgu podział i przyczyny. Postępy Psychiatrii i Neur. 1995, 4, Mazur R., Książkiewicz B.: Symptomatologia kliniczna ostrych udarów naczyniowych mózgu. Udar krwotoczny. W: Udary naczyniowe mózgu, diagnostyka i leczenie. Majkowski J. red. PZWL Warszawa 1998, Foidart J.M., Dombrowicz N., De Lignieres B.: Urinary excretion of prostacyclin and tromboxane metabolites in postmenopausal women treated with percutaneous estradiol or conjugated estrogenes. W: Physiological Hormone Replacement Therapy. Dusitsin i wsp. red. Pathenon Publishing Group Comforth UK. 1991, Foidart J.M.: Effect of Estraderm TTS 50 plus medroxyprogesterone acetate on blood pressure in hypertensive postmenopausal women. W: Cardiovascular disease and HRT. Samsioe G. i wsp. New Perspectives. Pathenon Publishing Group. Comforth UK. 1992, Kurtzke J.F.: Epidemiology and risk factors in thrombotic brain infarction. W: Cerebral Vascular Disease. Harrison M.J., Dyken M.L., Butterworts C. red. Londyn Brown R.D., Whismant J.P., Sicks J. i wsp.: Stroke incidence. Prevalence and survival. Secular trends in Richester, Minnesota through Stroke 1996, 27, Lipska L., Zieliński J.: Zgony z powodu zaburzeń krążenia mózgowego w wybranych krajach świata oraz miastach Polski w latach Przegl. Epid. 1980, 4, Opala G., Wajgt A. i wsp.: Częstość zgonów z powodu chorób naczyniowych ośrodkowego układu nerwowego w województwie katowickim w porównaniu z innymi województwami i całą Polską. Neur. Neurochir. Pol. 1989, 2 (39), Venketasubramanian N.: Trends in cerebrovascular disease mortality in Singapure Int. J. Epidemiol. 1998, 1 (27), Ryglewicz D.: Epidemiologia udarów mózgu. Medycyna 2000, 1992, 27, Gillum R.F.: The epidemiology of stroke in Native Americans. Stroke 1995, 3 (26), Ryglewicz D.: Czynniki ryzyka w udarach mózgu. Postępy Psychiatrii i Neurol. 1995, 4, Ryterski J.: Ogniska naczyniopochodne mózgu w badaniach metodą tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Postępy Psychiatrii i Neurol. 1995, 4, Walecki J., Beksińska-Figatowska M., Bogusławska-Staniaszczyk R.: Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny w ocenie krwawienia mózgowego. Rez. Magn. Med. 1993, 1, Rozenfeld A.: Znaczenie ultrasonografii w diagnostyce naczyniowej. Postępy Psychiatrii i Neurol. 1995, 4, Ryterski J.: Angiografia metodą rezonansu magnetycznego. Postępy Psychiatrii i Neurol. 1995, 4, Gaweł B., Głowacka R.: Charakterystyka występowania udarów mózgu na terenie Kujaw Zachodnich. Biometria-Pol. Towarzystwo Biometryczne 1997, 42, Messerli F., Grodzki T.: Hypertension, left ventricular hypertrophy, ventricular arrhythmias and sudden death. Eur. Heart J. 1992, 13 (supl.), Zawadzka A., Pryszmot M.: Współzależność niedokrwiennych udarów mózgu i chorób serca. Neur. Neurochir. Pol. 1999, 33, Boysen G. i wsp.: Stroke incidence and risk factors for stroke in Copenhagen. Denmark. Stroke 1988, 19, Kannel W. i wsp.: Systolic blood pressure, arterial rigidity and risk of stroke, the Framingham study. JAMA 1981, 245, Słowik A., Zwolińska G., Tomik B. i wsp.: Prognostyczne znaczenie przejściowej hiperglikemii w ostrej fazie udaru niedokrwiennego mózgu. Neurol. Neurochir. Pol. 1998, 32, Szczudlik A., Pankiewicz J., Słowik A. i wsp.: Zaburzenia wyrzutu insuliny oceniane za pomocą doustnego testu tolerancji glukozy w ostrej fazie udaru niedokrwiennego mózgu. Diabetol. Pol. 1998, 5, Szczudlik A., Słowik A., Dembińska-Kieć A. i wsp.: Dobowe wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny w ostrej fazie udaru niedokrwiennego mózgu. Neurol. Neurochir. Pol. 1998, 32, Szczudlik A., Dembińska-Kieć A., Słowik A. i wsp.: Hormony stresu a przejściowa hiperglikemia w ostrej fazie udaru niedokrwiennego u pacjentów bez cukrzycy. Acta Angiol. 1996, 2, Davis H. i wsp.: Risk factors for ischemia stroke. A prospective study in Rochester, Minnesota. Ann. Neurol. 1987, 22, Onunderson P.T.: Chronic atriel fibrillatio-epidemiologic features and 14 years follow-up. A case controlled study. Eur. Heart J. 1987, 8, Meco J.F., Pinto X., Escriba J. i wsp.: Cardiovascular risk factors associated with clinically isolated and diffuse atherosclerosis in Spanish patient with coronary disease. Eur. J. Clin. Invest. 1998, 28,
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Diagnostyka różnicowa omdleń
Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie
Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne
Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej Szpital
Zróżnicowanie umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia w Polsce w 2007 roku.
Zróżnicowanie umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia w Polsce w 2007 roku. Objaśnienia. Materiałem badawczym były informacje zawarte w kartach zgonów, które przeniesione zostały na komputerowy
Rodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń
Omdlenie - definicja Diagnostyka różnicowa omdleń Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie ilości tlenu dostarczonego
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii
Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach
lek. Anna Starostka-Tatar Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach 2009-2015 Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Beata Labuz-Roszak
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
CHOROBY NACZYNIOWE. Anna Syta-Krzyżanowska, Monika Chorąży, Beata Karpowicz, Wiesław Drozdowski. Streszczenie. Summary
Aktualn Neurol 2013, 13 (1), p. 62 67 Anna Syta-Krzyżanowska, Monika Chorąży, Beata Karpowicz, Wiesław Drozdowski Received: 25.02.2013 Accepted: 18.03.2013 Published: 30.04.2013 Ocena wpływu czynników
Streszczenie. Summary. Anna Syta-Krzyżanowska, Monika Chorąży, Wiesław Drozdowski. AKTUALN NEUROL 2010, 10 (1), p. 26-30
Anna Syta-Krzyżanowska, Monika Chorąży, Wiesław Drozdowski Aktualn Neurol 2010, 10 (1), p. 26-30 Received: 21.01.2010 Accepted: 17.03.2010 Published: 31.03.2010 Charakterystyka etiologiczna udarów mózgu
Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,
ANALIZA CZYNNIKÓW RYZYKA UDARU NIEDOKRWIENNEGO MÓZGU RISK FACTORS IN ISCHEMIC STROKE
Ann. Acad. Med. Gedan., 2005, 35, 207 216 ZYTA BANECKA-MAJKUTEWICZ 1, MAŁGORZATA DOBKOWSKA 2, HUBERT WICHOWICZ 3 ANALIZA CZYNNIKÓW RYZYKA UDARU NIEDOKRWIENNEGO MÓZGU RISK FACTORS IN ISCHEMIC STROKE 1 Klinika
Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii
Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Udar mózgu został włączony do grupy chorób neurologicznych Udar mózgu 8th World Stroke Conference, 2012 18 mln osób rocznie z których 6 mln umiera 30
Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej.
Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej. AF i udar U ok. 1 z 3 chorych
Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia
Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Janina Stępińska Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytut Kardiologii, Warszawa o Abott Potencjalny konflikt interesów
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół
Stanis³aw Nowak 1, Helena Prêdota-Panecka 2, Barbara B³aszczyk 1, 2, Ewa Ko³odziejska 2, Irena Florin-Dziopa 2, Wojciech Nowak, S³awomir Szmato³a 2
Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 6 Kielce 2007 Stanis³aw Nowak 1, Helena Prêdota-Panecka 2, Barbara B³aszczyk 1, 2, Ewa Ko³odziejska 2, Irena Florin-Dziopa 2, Wojciech Nowak, S³awomir Szmato³a
Choroby układu krążenia
Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru Nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej Zespół ds. Chorobowości Hospitalizowanej Choroby układu krążenia Katowice 2013 Śląski Urząd
Przypadki kliniczne EKG
Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA, 2006: 135 138 (przypadek 31) i 147 150 (przypadek 34) PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz
Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo
MŁODA KARDIOLOGIA PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 5, 315 319 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE
Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Aktywność sportowa po zawale serca
Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
dniu przyjęcia oraz w przypadku chorych z krwotokiem dodatkowo dwukrotnie podczas hospitalizacji po embolizacji lub klipsowaniu tętniaka mózgu.
1 STRESZCZENIE Krwotok podpajęczynówkowy w przebiegu pękniętego tętniaka mózgu ze względu na młodszy wiek zachorowania niż w przypadku innych schorzeń sercowonaczyniowych oraz wysoką śmiertelność wymaga
Udar mózgu: model profilaktyki zdecentralizowanej
Mariusz Kielar, 2016-12-15 11:00 Udar mózgu: model profilaktyki zdecentralizowanej W Polsce średnio co 8 minut dochodzi do udaru mózgu. Każdego roku choroba ta występuje u 70 tysięcy Polaków. Niestety,
Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 1 Z Kliniki Neurologii Akademii Medycznej w Białymstoku Neurology Clinic Medical University of Białystok
Analiza czynników ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu (badanie wstępne)
Udar Mózgu 22, tom 4, nr 1, 1 22 Copyright 23 Via Medica ISSN 1 674 PRACA ORYGINALNA Analiza czynników ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu (badanie wstępne) Risk factors in ischemic stroke (preliminary
lek Magdalena Puławska-Stalmach STRESZCZENIE
lek Magdalena Puławska-Stalmach tytuł pracy: Kliniczne i radiologiczne aspekty tętniaków wewnątrzczaszkowych a wybór metody leczenia STRESZCZENIE Tętniak to miejscowe, nieprawidłowe poszerzenie światła
Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;
Dynamika zmian obrazu tomografii komputerowej głowy w udarze niedokrwiennym mózgu z uwzględnieniem czynników ryzyka i rokowania
Udar Mózgu 2003, tom 5, nr 1, 1 5 Copyright 2003 Via Medica ISSN 1505 6740 PRACA ORYGINALNA Dynamika zmian obrazu tomografii komputerowej głowy w udarze niedokrwiennym mózgu z uwzględnieniem czynników
Warszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Przypadki kliniczne EKG
Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA 2006: 139 142 (przypadek 32); 143 146 (przypadek 33). PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz
3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU
442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich
Ocena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36
PRACE STUDENCKICH KÓŁ NAUKOWYCH PRACA ORYGINALNA Ocena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36 The assessment of hypertesive patients life quality according to
LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2
załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Neurologia Organizacja i wycena świadczeń. Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa
Neurologia Organizacja i wycena świadczeń Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa Choroby neurologiczne wg. WHO Bardzo wysokie wskażniki rozpowszechnienia aktualnie na świecie u miliarda
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Kryterium Dane (jakie) Dane (źródło) Reguła Moduł wiek wiek pacjent/osoba > 18 lat (włączająca) kliniczne
CHOROBOWOŚĆ HOSPITALIZOWANA
CHOROBOWOŚĆ HOSPITALIZOWANA UWAGI WSTĘPNE Ogólnopolskie badanie chorobowości hospitalizowanej prowadzone jest na podstawie Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej rozdział Zdrowie i ochrona
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Choroby układu krążenia
Śląski Urząd Wojewódzki Oddział Analiz i Statystyki Medycznej Zespół ds. chorobowości hospitalizowanej Choroby układu krążenia Katowice 2014 Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach Dyrektor Wydziału: Ireneusz
U d a. Rodzaje udarów
Udary mózgu są w Polsce trzecią przyczyną zgonów. 70 procent pacjentów po udarze to osoby niepełnosprawne. Do udaru prowadzą przede wszystkim miażdżyca, nadciśnienie, otyłość, cukrzyca. W Polsce średnio
Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
POTENCJAŁ E- i M-ZDROWIA W NOWOCZESNEJ EDUKACJI ZDROWOTNEJ CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH NA PRZYKŁADZIE PROJEKTU FITPOLKA Joanna Zembala-John Śląskie
POTENCJAŁ E- i M-ZDROWIA W NOWOCZESNEJ EDUKACJI ZDROWOTNEJ CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH NA PRZYKŁADZIE PROJEKTU FITPOLKA Joanna Zembala-John Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu I PROFILAKTYCE Kompleksowy
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Tomasz Grodzicki 1, Krzysztof Narkiewicz 2. Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego. Summary
Tomasz Grodzicki 1, Krzysztof Narkiewicz 2 ARTYKUŁ POGLĄDOWY 1 Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 2 Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii
Ostra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Nadciśnienie tętnicze od rozpoznania do leczenia Nadciśnienie Tętnicze 2000, tom 4, nr 2, strony
Tomasz Grodzicki, Agata Adamkiewicz-Piejko PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA Katedra Gerontologii i Medycyny Rodzinnej Colegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Nadciśnienie tętnicze od rozpoznania
Badanie SYMPLICITY HTN-3
PRACA ORYGINALNA BADANIA KLINICZNE. CO NOWEGO W HIPERTENSJOLOGII? Badanie SYMPLICITY HTN-3 Artur Radziemski, Katarzyna Kostka-Jeziorny Opracowano na podstawie: Bhatt D.L., Kandzari D.E., O Neill W.W. i
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.
Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004
USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
DUQUE DATA COLLECTION FOR ACUTE STROKE UDARY MÓZGU - zbieranie danych w projekcie DUQuE
Tak Tak Nie Inclusion Definitions Definicje Udar mózgu Telemedycyna DUQUE DATA COLLECTION FOR ACUTE UDARY MÓZGU - zbieranie danych w projekcie DUQuE Udar mózgu to nagłe wystąpienie ogniskowych lub uogólnionych
Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Zwiększenie finansowania i potrzeby w ochronie zdrowia perspektywa PTK. Piotr Hoffman Prezes PTK
Zwiększenie finansowania i potrzeby w ochronie zdrowia perspektywa PTK Piotr Hoffman Prezes PTK Death by cause in 53 European countries (WHO data) M Nichols et al, European Heart Journal 2013; 34: 3028-34
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze CZYM JEST NADCIŚNIENIE TĘTNICZE Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo
Nowe leki w terapii niewydolności serca.
Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Niewydolność serca: końcowy etap chorób układu krążenia. Piotr Ponikowski
Niewydolność serca: końcowy etap chorób układu krążenia Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Co to jest Niewydolność
CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Załącznik nr 3 do materiałów informacyjnych PRO
SZCZEGÓŁOWY OPIS ŚWIADCZEŃ I ZASAD ICH UDZIELANIA ORAZ WYMAGANIA WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW W PROGRAMIE PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA 1. OPIS ŚWIADCZEŃ 1) objęcie przez świadczeniodawcę Programem świadczeniobiorców,
Udar Mózgu opłaca się o nim mówić
Udar Mózgu opłaca się o nim mówić XIV Forum Szpitali Poznań 26-27 listopada 2015 Tomasz Solecki Boehringer Ingelheim FILM Typy udarów mózgu Udar niedokrwienny Udar krwotoczny Krwotok podpajęczynówkowy
Choroby naczyniowe mózgu są powszechną przyczyną neurologicznej
RECENZJA rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lek. med. Anny Starostki-Tatar pt. "Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach 2009-2015" Choroby naczyniowe
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Czy można ograniczyć strefę udaru mózgu?
Czy można ograniczyć strefę udaru mózgu? Agnieszka Słowik Klinika Neurologii UJ CM Epidemiologia udaru mózgu m w Polsce 70 000 przypadków rocznie 175/100 000 rocznie wśród mężczyzn 125/100 000 rocznie
Epidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi - analiza retrospektywna
Audiofonologia Tom XIII 1998 Katarzyna Pierchala, Grzegorz Janczewski Klinika Otolaryngologij Akademii Medycznej w Warszawie Antoni Grzanka Instytut Podstaw Elektroniki Politechniki Warszawskiej Epidemiologia
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
ANALIZA PRZYCZYN UMIERALNOŚCI MIESZKAŃCÓW POWIATU OLECKIEGO. 1. Długość życia i umieralność mieszkańców powiatu oleckiego
ANALIZA PRZYCZYN UMIERALNOŚCI MIESZKAŃCÓW POWIATU OLECKIEGO 1. Długość życia i umieralność mieszkańców powiatu oleckiego Analiza opracowana na podstawie publikacji GUS, Departamentu Badań Demograficznych
Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Narodowy Test Zdrowia Polaków
Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób
Zmiana celu leczenia cukrzycy
Zmiana celu leczenia cukrzycy Edward Franek Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA Zakład Kliniczno-Badawczy Epigenetyki Człowieka IMDiK PAN, Warszawa IDF Diabetes Atlas 2015