Szczegółowe wymagania edukacyjne w klasie I (nowa podstawa programowa)

Transkrypt

1 Szczegółowe wymagania edukacyjne w klasie I (nowa podstawa programowa) PRZEDMIOT: GEOGRAFIA OCENA: WYMAGANIA ŚRÓDROCZNE WYMAGANIA KOŃCOWOROCZNE Niedostateczny Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnił wymagań określonych na ocenę dopuszczającą Dopuszczający Po prostu mapa - Zdefiniować termin geografia - Wskazać różne źródła informacji o Ziemi - Podać definicję skali i mapy - Podać definicję mapy, - Wymienić elementy mapy - Wyróżnić typy znaków topograficznych sygnaturowych, liniowych, powierzchniowych, - Podać definicję poziomicy, - Wymienić inne izolinie izohipsa, izobata, - Podać sposoby wykorzystania map - Wskazać możliwości przedstawiania różnych cech i wielkości geograficznych za pomocą wykresów Pyłek we Wszechświecie - Podać podstawowe dane o rozmiarach Ziemi - Podać cechy południków i równoleżników - Podać przyczynę występowania dnia i nocy - Opisać zmiany wysokości Słońca w ciągu roku nad horyzontem w południe nad Polską - Podać różne sposoby mierzenia czasu na Ziemi - Opisać zmiany wysokości Słońca w ciągu roku w różnych szerokościach geograficznych Delikatna powłoka - Wymienić sfery Ziemi atmosfera, hydrosfera, litosfera, biosfera, pedosfera - Podać główne składniki gazowe atmosfery - Wykonać wykresy zmian temperatury powietrza - Opisać rodzaje opadów, - Obliczać roczne sumy opadów - Wskazać na mapach występowanie głównych stref klimatycznych - Wskazać na mapach występowanie głównych stref klimatycznych - Wykazać znaczenie wód powierzchniowych dla życia na Ziemi - Omówić znaczenie świata organicznego dla człowieka Spełnienie wymagań śródrocznych oraz: - Podać podstawowe wielkości Ziemi i opisać je na schematycznym rysunku - Wskazać przykłady obszarów aktywnych sejsmicznie - Zdefiniować termin wulkan - Zdefiniować proces wietrzenia - Omówić na podstawie ilustracji cechy krajobrazu pustynnego - Zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział wód - Zdefiniować terminy: lodowiec, lądolód - Opisać na schematycznych rysunkach cechy wybrzeża wysokiego i niskiego - Wskazać na schematycznych rysunkach formy występowania wód podziemnych Polska nasz dom - odczytać na mapie Polski położenie wybranych punktów i obiektów, - wskazać na mapie hipsometrycznej skrajne punkty położenia - wskazać na mapach tematycznych obszary Polski ukształtowane w poszczególnych orogenezach, - opisać cech skał magmowych, osadowych i przeobrażonych, - odczytać na podstawie tabeli stratygraficznej, nazwy er i okresów w dziejach Ziemi, - odczytać na mapie wysokości najwyżej i najniżej położonych punktów na obszarze - określić charakterystyczne cechy przebiegu pogody w ciągu roku dla obszaru - wskazać na mapie Polski wybrane rzeki, sztuczne jeziora na rzekach i kanały wodne, - wskazać na mapie hipsometrycznej największe jeziora w - wymienić podstawowe rodzaje gleb strefowych i astrefowych na terenie - wskazać na mapie hipsometrycznej Polski największe zbiorowiska leśne, - wskazać na podstawie opisu skutki występowania huraganowych wiatrów i trąb powietrznych, - wskazać na mapie Polski parki narodowe, O nas, czyli o ludności Polski - wykonać wykres zmian liczby ludności - zdefiniować przyrost naturalny, - odczytać z wykresów wielkości dotyczące urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, - analizować wielkość ruchów migracyjnych mieszkańców Polski w różnych przedziałach 1

2 Dostateczny Spełnienie wymagań na ocenę dopuszczającą oraz Po prostu mapa - Wymienić pomocnicze nauki geografii, Wskazać naturalne i antropogeniczne formy krajobrazu - Wskazać najlepsze źródła informacji, pomocne do przygotowania materiałów informacyjnych - Wyróżnić różne rodzaje skal, - Porównywać wielkości skal - Dokonać podziału map ze względu na skalę - Wskazać rodzaje znaków topograficznych na wybranych mapach - Odczytać cechy ukształtowania powierzchni na mapach poziomicowych i hipsometrycznych, czasowych, - wykonać wykres struktury zawodowej ludności - wskazać na mapach tematycznych regiony zamieszkane przez mniejszości narodowe i etniczne, - podać wady i zalety mieszkania w mieście, - opisać główne funkcje, które pełnią miasta, - określić na podstawie danych statystycznych zróżnicowanie odsetka ludności wiejskiej w różnych regionach Gospodarowanie - podać przykłady wskaźników rozwoju gospodarczego krajów: wielkość i struktura PKB, struktura zatrudnienia, HDI, - wykonać diagram struktury użytkowania ziemi w - wymienić czynniki wpływające na rozwój rolnictwa w - opisać na podstawie map tematycznych rozmieszczenie upraw podstawowych roślin zbożowych i przemysłowych w - wskazać uwarunkowania naturalne rozwoju przemysłu w - podać przykłady surowców mineralnych stosowanych w polskim przemyśle, - wykonać wykres struktury produkcji energii elektrycznej w Polsce według stosowanych surowców, - dokonać podziału przemysłu przetwórczego na gałęzie wytwórczości, - scharakteryzować rodzaje usług niezbędnych w codziennym życiu, - wskazać konieczność wymiany handlowej między krajami, - podać przykłady różnych środków transportu funkcjonujących w - podać zastosowanie różnych środków transportu do przewozu towarów i osób, - podać przykłady walorów środowiska naturalnego i kulturowego - wskazać, że cechy środowiska naturalnego mogą być atrakcją turystyczną, - wskazać wpływ rozwoju działalności gospodarczej na zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Spełnienie wymagań śródrocznych oraz: - Wskazać na schemacie i podać ogólne cechy warstw wnętrza Ziemi - Opisać przyczyny powstawania trzęsień ziemi - Opisać elementy budowy stożka wulkanicznego i wulkanu tarczowego - Opisać różnice między wietrzeniem fizycznym i chemicznym - Wskazać wpływ zmian temperatury powietrza w ciągu doby i w ciągu roku na kształtowanie warunków pustynnych - Odczytać na mapie hipsometrycznej odcinki biegu rzeki - Opisać warunki powstawania i rozwoju 2

3 - Obliczać odległości na mapach, wykorzystując skale - Wykonać przykładowe wykresy statystyczne słupkowy, diagram kołowy, segmentowy Pyłek we Wszechświecie - Porównać kształt i wielkość Ziemi z innymi planetami Układu Słonecznego - Zdefiniować długość i szerokość geograficzną, - Wskazać na globusie i mapie świata półkule: wschodnią, zachodnią, północną, południową - Podać cechy ruchu obrotowego Ziemi - Zdefiniować ruch obiegowy Ziemi, - Podać konsekwencje ruchu Ziemi wokół Słońca - Odczytać czas z mapy stref czasowych - Obliczyć wysokość Słońca w południe w dniach równonocy i przesileń Delikatna powłoka - Określić zasięg poszczególnych sfer ziemskich - Analizować a schemacie zmiany cech atmosfery wraz ze wzrostem wysokości - Wskazać na mapach obszary najcieplejsze i najzimniejsze na Ziemi, - Obliczać średnią dobową, roczną temperaturę powietrza, - Obliczać amplitudę temperatury - Wskazać na mapach przykłady obszarów o najwyższych i najniższych opadach - Analizować wykresy klimatyczne klimat ogramy - Omówić rozmieszczenie wody na Ziemi - Zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział wodny - Scharakteryzować z wykorzystaniem map główne zbiorowiska leśne na Ziemi lodowców - Omówić proces cofania się wybrzeża wysokiego i powstawania klifu - Opisać przebieg procesu krasowienia Polska nasz dom - wskazać źródła wiedzy, w których można wyszukać informacje o wybranych obiektach geograficznych w - obliczyć odległość na mapach, - odczytać położenie geograficzne skrajnych punktów Polski i obliczyć różnicę położenia w stopniach, - wymienić ważniejsze wydarzenia w dziejach geologicznych - rozpoznać podstawowe rodzaje skał, - odczytać na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia geologiczne w - wskazać na mapie hipsometrycznej równoleżnikowe pasy ukształtowania powierzchni - obliczyć średnią temperaturę powietrza, amplitudę temperatury powietrza oraz sumę opadów atmosferycznych w różnych przekrojach czasowych, - wskazać na mapie przebieg działu wodnego między dorzeczami Wisły i Odry, - wskazać obszary nadwyżek i niedoborów wody w - określić znaczenie wybranych typów gleb dla gospodarki rolnej, - wykonać wykres udziału poszczególnych gatunków drzew w ogólnej powierzchni lasów, - analizować teksty opisu niecodziennych zjawisk przyrodniczych, - opisać walory środowiska podlegające ochronie: parki narodowe i rezerwaty przyrody, O nas, czyli o ludności Polski - określić na podstawie danych statystycznych miejsce Polski w świecie i Europie pod względem liczby ludności, - zdefiniować przyrost rzeczywisty, - odczytać podstawowe wielkości na podstawie wykresu piramidy wiekowej, - wskazać okresy zmian ruchów migracyjnych ludności - analizować zmiany w strukturze zatrudnienia ludności - porównać strukturę narodowościową ludności Polski w okresie sprzed II wojny światowej i obecnie, - określić i wskazać położenie największych miast - podać przykłady miast pełniących różne funkcje, Gospodarowanie - wskazać na podstawie informacji z różnych źródeł zalety i wady różnych rodzajów elektrowni, - podać przykłady tradycyjnych i nowoczesnych zakładów produkcji przemysłowej, - wskazać wzrost znaczenia usług we współczesnym świecie, 3

4 Dobry Spełnienie wymagań na ocenę dostateczną oraz Po prostu mapa - Wskazać przykładowe źródła informacji geograficznej - Wykorzystać różne źródła wiedzy do przygotowania informacji na wybrany temat, - Przeliczać odległości z wykorzystaniem skali - Dokonać podziału map ze względu na treść, - Wskazać cechy map tematycznych - Wyróżnić podstawowe rodzaje metod kartograficznych stosowanych na mapach izolinii, kartogramu, kartodiagramu, zasięgu, barwnych powierzchni - Porównać cechy ukształtowania obszarów różniących się wysokością - Posługiwać się w terenie mapą topograficzną, - Odszukać wybrane obiekty w terenie, posługując się mapą - Dokonać analizy elementów przedstawionych na wykresie, Pyłek we Wszechświecie - Wskazać różnice między kulistym a elipsoidalnym kształtem Ziemi, - Odczytać położenie punktów i obszarów na mapach i na globusie - Wymienić bezpośrednie i pośrednie skutki ruchu obrotowego Ziemi - Wyjaśnić znaczenie stałego nachylenia osi ziemskiej dla zróżnicowania oświetlenia Ziemi w ciągu roku - Określać różnice między czasem słonecznym, strefowym, urzędowym, - Obliczać różnice czasu słonecznego - Scharakteryzować widomą dzienną drogę Słońca w różnych szerokościach geograficznych Delikatna powłoka - Wskazać na przykładach sposoby oddziaływania sfer na siebie - Określić znaczenie troposfery dla kształtowania się warunków środowiska na Ziemi - Określić cechy zmian rocznych temperatury powietrza różnych regionów Ziemi - Opisać związek występowania opadów z ośrodkami ciśnienia i cechami środowiska, Wyjaśnić powstawanie deszczów zenitalnych - Scharakteryzować na podstawie map 4 - podać przykłady krajów będących głównymi partnerami handlowymi - wskazać konieczność inwestycji komunikacyjnych w - podać przykłady najważniejszych węzłów kolejowych i głównych linii kolejowych w - wskazać czynniki sprzyjające rozwojowi ruchu turystycznego, - podać przykłady walorów środowiska naturalnego na podstawie wybranych parków narodowych w - podać przykłady działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Polsce i krajach sąsiednich. Spełnienie wymagań śródrocznych oraz: - Wyjaśnić, czym są płyty litosfery, Zdefiniować terminy: fałd, niziny, wyżyny, góry - Ocenić skutki trzęsień ziemi dla obszarów gęsto zaludnionych - Odczytać na mapach nazwy największych wulkanów i rejony koncentracji zjawisk wulkanicznych - Omówić na podstawie schematycznych rysunków i fotografii przebieg procesów masowych - Omówić warunki powstawania różnych rodzajów pustyń: skalistej, żwirowej, piaszczystej - Opisać proces erozji wgłębnej i powstawania doliny V-kształtnej, - Opisać proces powstawania zakoli i starorzeczy - Opisać na podstawie schematycznego rysunku lub fotografii elementy lodowca górskiego - Opisać rozwój wybrzeża płaskiego i tworzenia się wydm nadmorskich - Opisać proces tworzenia się form krasu powierzchniowego: żłobki krasowe, żebra krasowe, lejki krasowe, uwały, polja, ostańce krasowe, Polska nasz dom - wyszukać informacje w różnych źródłach wiedzy na temat wybranych obiektów geograficznych w - zaznaczyć na mapie konturowej położenie wybranych obiektów geograficznych w - wskazać cechy położenia Polski w Europie, - opisać przebieg granic Polski na mapie hipsometrycznej, - wskazać miejsca występowania głównych surowców mineralnych w - opisać procesy prowadzące do powstania skał: granitu, bazaltu, piaskowca, wapienia, marmuru, gnejsu, - podać nazwy skał użytecznych w gospodarce i wskazać miejsca ich występowania w - opisać wpływ zlodowaceń plejstoceńskich na współczesną rzeźbę - obliczyć różnicę wysokości między miejscami o różnych wysokościach, - opisać cechy przejściowego klimatu - wskazać przykłady rzek należących do zlewiska

5 klimatycznych i wykresów podstawowe typy klimatu - Podać cechy ruchów wody morskiej falowanie, prądy morskie - Określić na mapach zasięgi zlewisk poszczególnych oceanów, - Wskazać na mapach obszary bezodpływowe, - Wskazać na mapach kontynentów przykłady jezior o różnej genezie - Opisać na podstawie ilustracji cechy różnych gatunków roślin i zwierząt, - Wskazać dostosowanie się roślin i zwierząt do warunków środowiska Morza Czarnego i Morza Północnego w - wykonać wykres porównawczy długości najdłuższych rzek w - wyjaśnić na podstawie opisów genezę wybranych jezior w - wskazać zastosowania sztucznych jezior budowanych na rzekach, - opisać proces tworzenia się podstawowych typów gleb, - ocenić struktur e gatunkową polskich lasów z punktu widzenia działalności gospodarczej człowieka, - opisać znaczenie lasów, - opisać zagrożenia i skutki powodzi w dolinach rzecznych, - scharakteryzować na podstawie różnych źródeł wybrane obszary chronione w O nas, czyli o ludności Polski - opisać na podstawie map zróżnicowanie rozmieszczenia ludności - obliczyć wielkość przyrostu naturalnego w wybranych okresach, - porównać wykresy piramidy wiekowej wybranych krajów i - wskazać przyczyny przewagi emigracji nad imigracją w - wskazać na mapach tematycznych obszary o największym i najmniejszym bezrobociu w - podać przykłady zjawiska tzw. Nowej imigracji w - określić na podstawie danych statystycznych zróżnicowanie stopnia urbanizacji różnych regionów - określić funkcje, które pełnią: stolica kraju, stolica własnego województwa, siedziba powiatu, - określić różne typy i wielkości zbiorowisk wiejskich, Gospodarowanie - porównać cechy gospodarki krajów dobrze i słabo rozwiniętych, - określić czynniki wpływające na zmiany struktury użytkowania ziemi, - wskazać regiony w Polsce o najlepszych warunkach naturalnych rozwoju rolnictwa, - określić wymagania uprawowe wybranych roślin i wskazać rejony koncentracji wybranych upraw, - opisać zmiany, jakie dokonały się w polskim przemyśle po zakończeniu II wojny światowej, - porównać wielkości pozyskiwania najważniejszych surowców energetycznych, metalicznych i chemicznych w Polsce i innych krajach świata, - podać przykłady wykorzystywania źródeł energii odnawialnej do produkcji energii elektrycznej w - analizować na podstawie danych statystycznych zmiany profilu produkcji przemysłowej, - określić na podstawie struktury zatrudnienia ludności znaczenie usług w gospodarce kraju, 5

6 Bardzo Dobry Spełnienie wymagań na ocenę dobrą oraz Po prostu mapa - Opisać zastosowanie nowoczesnych źródeł informacji geograficznej - Posłużyć się atlasem geograficznym, rocznikiem statystycznym, literaturą popularnonaukową - Obliczać skalę mapy na podstawie porównania odległości w terenie i na mapie - Porównać treści map wykonanych w różnych skalach - Dokonać analizy wybranego zjawiska przyrodniczego lub społeczno-gospodarczego przedstawionego na mapach za pomocą metod kartograficznych, - Odczytać na podstawie map poziomicowych i hipsometrycznych zmiany wysokości terenu uwzględniając gęstość poziomic - Posłużyć się znajomością określania kierunków świata dla orientacji mapy w terenie - Wybrać najbardziej właściwy wykres do przedstawiania wybranych wielkości statystycznych Pyłek we Wszechświecie - Opisać zmiany poglądów na kształt Ziemi na podstawie różnych źródeł wiedzy, - Obliczać odległości na mapie z wykorzystaniem wartości współrzędnych geograficznych - Omówić wpływ ruchu obrotowego na kształt Ziem - Opisać drogę Ziemi wokół Słońca w ciągu roku i zdefiniować peryhelium i aphelium - Podać zastosowanie czasu letniego i zimowego - Wskazać cechy stref oświetlenia Ziemi Delikatna powłoka - Wskazać pozytywne i negatywne przykłady oddziaływania człowieka na środowisko - Omówić znaczenie poszczególnych składników - porównać wartość obrotów handlowych na jednego mieszkańca w Polsce i innych krajach, - porównać wskaźnik motoryzacji mieszkańców różnych regionów - opisać, na podstawie map tematycznych, przebieg najważniejszych szlaków transportowych: drogowych i kolejowych w - analizować, na podstawie danych statystycznych, zmiany wykorzystania transportu kolejowego w - podać przykłady transportu rurociągowego w - porównać, na podstawie danych statystycznych, wielkość ruchu turystycznego w Polsce i na świecie, - podać przykłady wpływu turystyki na środowisko naturalne, - wskazać przykłady walorów kulturowych - opisać wpływ wzrostu zawartości dwutlenku węgla w powietrzu na pogłębienie zjawiska efektu cieplarnianego. Spełnienie wymagań śródrocznych oraz: - Omówić procesy prowadzące do powstania gór fałdowych, - Odczytywać na mapach nazwy pasm górskich i określać ich położenie na kontynentach - Opisać sposoby zabezpieczenia się ludzi przed skutkami trzęsień ziemi - Scharakteryzować produkty wybuchu wulkanu - Scharakteryzować zjawisko osuwania i jego skutki, - Wskazać miejsca występowania zjawiska obrywania i spełzywania - Omówić cechy form erozyjnych i akumulacyjnych - Opisać proces powstawania deltowych i lejkowatych ujść rzecznych - Określać na podstawie map zasięg zlodowacenia oceanów i lądów oraz stref wiecznej marzłoci - Opisać procesy prowadzące do powstawania jezior przybrzeżnych - Scharakteryzować proces tworzenia się jaskiń i form naciekowych: stalaktytów, stalagmitów, stalagnatów Polska nasz dom - opisać cechy środowiska wybranych obiektów geograficznych i krain geograficznych w - opisać położenie krain geograficznych Polski na tle dużych krain geograficznych Europy, - opisać procesy prowadzące do powstania złóż węgla kamiennego, węgla brunatnego, soli kamiennej, siarki, - określić miejsca wydobycia surowców mineralnych w - ocenić na podstawie danych statystycznych, miejsce Polski w świecie pod względem wydobycia wybranych surowców, - opisać, na podstawie rysunków schematycznych 6

7 gazowych atmosfery, - Podać znaczenie warstwy ozonowej - Analizować cechy obszarów gdzie zanotowano skrajne wartości temperatury powietrza na Ziemi - Opisać kształtowanie się frontów atmosferycznych, - Omówić przebieg pogody na frontach, - Wyjaśnić zasady powstawania monsunów, fenu, bryzy - Określić cechy klimatu najbardziej sprzyjające życiu i działalności człowieka - Wyjaśnić zjawisko pływów morskich - Omówić układ sieci rzecznej w różnych warunkach środowiska, - Wskazać na mapach przykłady basenów artezyjskich - Omówić cechy zróżnicowania krajobrazów strefowych na Ziemi wraz z przemieszczaniem się od równika ku biegunom i fotografii, przykładowe formy erozyjne i akumulacyjne powstałe w wyniku działalności lodowca, - wskazać charakterystyczne cechy rzeźby wybranych krain geograficznych - wykazać związek cech klimatu Polski z czynnikami kształtującymi klimat: położenie w centrum Europy, sąsiedztwo z rozległym kontynentem euroazjatyckim, wpływ Oceanu Atlantyckiego, zróżnicowanie ukształtowania powierzchni, - wyjaśnić mechanizm powstawania wiatru halnego oraz bryzy morskiej, - omówić procesy rzeźbotwórcze rzeki na różnych odcinkach, - opisać cechy doliny rzecznej przykładowej rzeki w regionie, - omówić znaczenie retencji wód na obszarach bagien i torfowisk, - podać przykłady miejsc występowania wód mineralnych w - wskazać zagrożenia procesami erozji na obszarach intensywnej gospodarki oraz o zróżnicowanej rzeźbie powierzchni, - wyjaśnić przebieg granic zasięgu niektórych gatunków drzew, - podać przyczyny występowania powodzi w Polsce w okresie zimy, wczesną wiosną i latem, - podać informacje o obszarach i obiektach chronionych w swoim regionie, O nas, czyli o ludności Polski - wskazać czynniki mające wpływ na koncentrację ludności w wybranych regionach - opisać na podstawie danych statystycznych oraz wykresów zmiany wartości przyrostu naturalnego w - porównać średnią długość życia mieszkańców Polski i innych krajów, - podać cechy współczesnych ruchów migracyjnych Polsków, - wskazać główne przyczyny bezrobocia i sposoby przeciwdziałania zjawisku, - wyszukać informacje w różnych źródłach na temat kultury i obrzędowości innych narodów mieszkających w - wyjaśnić znaczenie postawy tolerancji w życiu człowieka, - wskazać przykłady różnych zespołów miejskich: aglomeracja monocentryczna, konurbacja, - określić czynniki, które zadecydowały o rozwoju funkcji wybranych miast w - opisać zmiany w funkcjonowaniu obszarów wiejskich na przełomie XX i XXI wieku, Gospodarowanie - ocenić, na podstawie danych statystycznych, stopień rozwoju gospodarczego - opisać, na podstawie informacji z różnych źródeł, zmiany w użytkowaniu ziemi w XX i XXI wieku W - określić na podstawie danych statystycznych i 7

8 Celujący Spełnienie wymagań na ocenę bardzo dobrą oraz Po prostu mapa - Przedstawić ewolucję poglądów dotyczących roli geografii w systemie współczesnych nauk przyrodniczych i społecznych - Zastosować zasoby Internetu dla pozyskania najnowszych informacji o funkcjonowaniu środowiska i działalności człowieka - Wskazać różne zastosowania map wykonanych w różnych skalach - Dokonać analizy treści wybranej mapy tematycznej - Wskazać praktyczne strony zastosowania metod kartograficznych dla zobrazowania i porównywania zjawisk i procesów - Odczytać cechy ukształtowania dna oceanicznego - Zaplanować trasę podróży wykorzystując mapę samochodową, turystyczną - Porównywać cechy obiektów i zjawisk przedstawiane na wykresach informacji z różnych źródeł znaczenie pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa w - opisać, na podstawie map tematycznych i danych statystycznych, cechy hodowli bydła, trzody chlewnej, owiec, drobiu i koni w - podać, na podstawie danych statystycznych, które gałęzie polskiego przemysłu zanotowały spadek a które wzrost produkcji, - wskazać te rodzaje surowców, w których pozyskiwaniu Polska zajmuje czołowe miejsca na świecie, - określić przyczyny wzrostu zapotrzebowania na energię, - wykazać związek między rozwojem przemysłu i budownictwa, - określić, na podstawie danych statystycznych rozwój placówek handlowych w Polsce w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, - wskazać na przykładach znaczenie inwestycji zagranicznych w rozwoju gospodarczym - ocenić możliwości rozwoju wymiany handlowej - opisać tempo rozwoju usług łączności w - wykazać przyczyny wzrostu znaczenia transportu kołowego (drogowego) w Polsce i na świecie, - wskazać znaczenie żeglugi morskiej i śródlądowej w przewozie towarów i osób, - ocenić wzrost znaczenia turystyki na świecie i w - wskazać na mapie tematycznej rozmieszczenie obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO w - ocenić wpływ emisji związków siarki i azotu, na powstawanie zjawiska kwaśnych opadów, - określić skutki nadmiernej eksploatacji zasobów wód oraz ich zanieczyszczeń. Spełnienie wymagań śródrocznych oraz: - Wskazać cechy procesów w strefie subdukcji i ryftu - Wskazać skutki podwodnych trzęsień ziemi fala tsunami - Wyszukać i przygotować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych i współcześnie - Wskazać zagrożenia dla życia i działalności człowieka wynikające z gospodarowania na terenach zagrożonych ruchami masowymi - Wskazać cechy dostosowawcze roślin i zwierząt do warunków pustynnych, - Podać możliwości wykorzystania obszarów pustynnych na Ziemi - Podać przykłady gospodarczego wykorzystania rzek i dolin rzecznych - Opisać formy powstałe w wyniku niszczącej i budującej działalności lodowca górskiego i lądolodu - Scharakteryzować cechy wybrzeży: klifowego, 8

9 Pyłek we Wszechświecie - Podać informacje o odkrywcach i podróżnikach, wykorzystując dostępne źródła informacji geograficznej - Zaplanować trasę podróży z wykorzystaniem określenia położenia względem równika i południka zerowego - Wskazać przykłady wpływu ruchu obrotowego Ziemi na życie i działalność człowieka - Określić wpływ oświetlenia Ziemi na klimat - Określić cechy zmiany czasu na linii zmiany daty Delikatna powłoka - Określić zależności pomiędzy strefami oświetlenia Ziemi a strefami krajobrazów strefowych na Ziemi - Omówić etapy kształtowania się poszczególnych sfer ziemskich - Omówić schemat bilansu cieplnego Ziemi - Wskazać przykłady działalności człowieka wpływające na zmiany średniej temperatury na Ziemi - Podać przykłady występowania huraganowych wiatrów na Ziemi i opisać ich skutki - Podać przykłady i scharakteryzować cechy klimatów astrefowych - Omówić wpływ prądów morskich na warunki środowiska wybrzeży - Omówić na przykładach negatywne skutki niewłaściwego wykorzystania wód powierzchniowych - Przedstawić informacje o rzadkich gatunkach roślin i zwierząt na podstawie różnych źródeł informacji mierzejowego, riasowego, fiordowego, szkierowego, dalmatyńskiego - Podać przykłady obszarów z silnie rozwiniętymi procesami krasowymi, Polska nasz dom - przedstawić na podstawie różnych źródeł genezę np. najniżej i najwyżej leżącego punktu w - scharakteryzować konsekwencje położenia Polski w Środkowej Europie, - porównać cechy krajobrazu gór wysokich, średnich i niskich, - określić jakie rodzaje skał użytecznych występują w najbliższej okolicy, - określić na podstawie schematycznych rysunków etapy powstawania Morza Bałtyckiego, - opisać cechy ukształtowania najbliższej krainy geograficznej, - podać przykłady zjawisk pogody, których przebieg ma katastrofalne skutki dla człowieka, - podać przyczyny występowania powodzi w - opisać znaczenie wód mineralnych dla zdrowia człowieka, - scharakteryzować rodzaje gleb występujących we własnym regionie i podać przykłady ich użytkowania, - podać przykłady zbiorowisk roślinnych naturalnych. Półnaturalnych i sztucznych, - opisać sposoby zabezpieczania się przed skutkami wylewów rzek w obszarach leżących w sąsiedztwie koryt rzecznych, - podać przykłady międzynarodowych działań na rzecz ochrony przyrody np. tworzenie rezerwatów biosfery, O nas, czyli o ludności Polski - podać tendencje zmian liczby ludności Polski i określić czynniki mające wpływ na te zmiany, - określić zróżnicowanie regionalne przyrostu naturalnego i rzeczywistego i wyjaśnić przyczyny tych różnic, - wskazać i analizować współczesne problemy demograficzne - określić pozytywne i negatywne skutki ruchów migracyjnych, - określić stopień zaspokojenia potrzeb edukacyjnych społeczeństwa, na podstawie wskaźników liczby uczniów, studentów oraz wskaźnika analfabetyzmu, - podać przykłady wkładu w dorobek kulturowy naszego kraju wniesionego przez przedstawicieli innych narodów, - opisać, na podstawie danych statystycznych, rozwój procesów urbanizacyjnych w Polsce w XX i XXI wieku, - wskazać przykłady zmian funkcji wybranych miast będących wynikiem zmian gospodarczych w - podać przykłady znanych (np. związanych z ważnymi wydarzeniami w historii naszego kraju) miejscowości wiejskich w Gospodarowanie - określić tendencje rozwoju gospodarczego 9

10 Polski na podstawie zmian wielkości PKB na jednego mieszkańca w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, - określić, jaki wpływ na zmiany użytkowania ziemi ma rozwój osadnictwa i działalność przemysłową, - określić zmiany, jakie następują w polskim rolnictwie po przystąpieniu Polski do UE, - wskazać, na podstawie danych statystycznych, stopień rozwoju polskiego rybołówstwa i kierunki zmian w tej dziedzinie gospodarowania, - wskazać cechy restrukturyzacji przemysłu w Polsce począwszy od lat 90. XX wieku, - wskazać przykłady zmian w środowisku naturalnym wywołane eksploatacją surowców mineralnych, - podać przykłady energetyki alternatywnej oraz wskazać jej rosnące znaczenie w produkcji energii, - wskazać na rosnące znaczenie nowoczesnych gałęzi przemysłu, - ocenić poziom rozwoju usług handlowych we własnym regionie, - wskazać przykłady atrakcyjności inwestycyjnej - dokonać analizy bilansu handlu zagranicznego - ocenić poziom rozwoju różnych rodzajów transportu we własnym regionie, - ocenić, na podstawie danych statystycznych, tempo rozwoju transportu lotniczego, - przygotować propozycję trasy wycieczki krajoznawczej do wybranego regionu - przygotować, na podstawie informacji z różnych źródeł, propozycję turystyki kwalifikowanej w wybranych regionach - ocenić, na podstawie wskaźników statystycznych, stan czystości wód Morza Bałtyckiego. 10