OCENA MIKROBIOLOGICZNEGO ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA WOKÓŁ ZAKŁADU WRONA PRODUKCJA PODŁOŻA W PSZCZYNIE

Transkrypt

1 OCENA MIKROBIOLOGICZNEGO ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA WOKÓŁ ZAKŁADU WRONA PRODUKCJA PODŁOŻA W PSZCZYNIE OPRACOWANIE DLA URZĄD MIEJSKI W PSZCZYNIE

2 OCENA MIKROBIOLOGICZNEGO ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA WOKÓŁ ZAKŁADU WRONA PRODUKCJA PODŁOŻA W PSZCZYNIE DMIP/O/36/204 Opracowany przez SGS EKO-PROJEKT SP. Z O.O. Opracowany dla URZĄD MIEJSKI W PSZCZYNIE ul. Rynek Pszczyna Opracowanie przygotowane przez: Aleksandra Helbig Koordynator do spraw zagrożeń biologicznych Imię i Nazwisko Stanowisko 2/30

3 Spis treści. WSTĘP PODSTAWA FORMALNA CEL I ZAKRES BADAŃ INFORMACJA O PRZEDMIOCIE BADAŃ POBIERANIE PRÓBEK DO BADAŃ REJESTRACJA PRÓBEK W LABORATORIUM METODYKI BADAWCZE METODYKA POBIERANIA PRÓBEK POWIETRZA METODYKA ANALIZY PRÓBEK POWIETRZA KRYTERIA OCENY CZYSTOŚCI MIKROBIOLOGICZNEJ POWIETRZA ANALIZA UZYSKANYCH WYNIKÓW ANALIZA ILOŚCIOWA OTRZYMANYCH WYNIKÓW ANALIZA JAKOŚCIOWA AEROZOLU BAKTERYJNEGO ANALIZA JAKOŚCIOWA AEROZOLU GRZYBOWEGO ANALIZA WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH WNIOSKI I PODSUMOWANIE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

4 . WSTĘP.. PODSTAWA FORMALNA SGS Eko-Projekt Sp. z o.o. przeprowadził badania powietrza wokół Zakładu Wrona Produkcja podłoża na podstawie zlecenia zawartego w dniu r. Zleceniodawcą był Urząd Miejski w Pszczynie..2.CEL I ZAKRES BADAŃ Celem badań przeprowadzonych przez Laboratorium SGS Eko-Projekt Sp. z o.o. była ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza wokół Zakładu Wrona Produkcja podłoża oraz wpływu Zakładu Wrona Produkcja podłoża na otoczenie. Badania obejmowały pobieranie próbek powietrza po stronie nawietrznej i zawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża zgodnie z kierunkiem wiatru, oznaczanie ilościowe i jakościowe aerozolu bakteryjnego i grzybowego wraz z interpretacją uzyskanych wyników. 4/30

5 2. INFORMACJA O PRZEDMIOCIE BADAŃ Zakład Wrona Produkcja podłoża znajduje się w północnej części miasta Pszczyna tuż pod Piaskiem, w pobliżu drogi krajowej numer. W bliskim sąsiedztwie Zakładu znajdują się: - od strony północnej wytwórnia podłoża pod uprawę pieczarek firma Karol Kania i Synowie Sp. z o.o., - po stronie wschodniej Pieczarkarnia Gardenia, - po zachodniej firma sprzedająca torf. Na południe od Zakładu Wrona Produkcja podłoża znajdują się pola uprawne i zabudowania mieszkalne. W celu oceny wpływu Zakładu Wrona Produkcja podłoża na otoczenie wytypowano próbki powietrza po stronie nawietrznej od strony północnej Zakładu oraz po stronie zawietrznej Zakładu Wrona. Próbki powietrza pobrano po stronie nawietrznej: - przed wjazdem do lasu za firmą Gardenia (086803/08/204) - przy ul. Polne Domy 62 (088989/08/204) - około 50m przed wjazdem na Zakład Wrona (088990/08/204) - przy ul. Polne Domy (08899/08/204) - pomiędzy drogą a firmą sprzedającą torf, na zatoczce (088992/08/204) Po stronie zawietrznej próbki powietrza pobrano tuż za terenem Zakładu Wrona- Produkcja podłoża) : - na linii wysokiego napięcia na krótszej granicy zakładu (088993/08/204) - na linii wysokiego napięcia na dalszej granicy zakładu (088994/08/204) - na polach przyległych do Zakładu Produkcji Podłoża "Wrona" (08680/08/204) Następnie próbki powietrza do oznaczenia stopnia mikrobiologicznego powietrza pobrano : - przy ul. Studzienickiej 4a (086799/08/204) - przy ul. Studzienickiej 25a (088996/08/204) 5/30

6 - przy ul. Studzienickiej 29-3 (088995/08/204) - przy ul. Bieruńskiej 29 (086800/08/204) - pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów (086802/08/204) 6/30

7 3. POBIERANIE PRÓBEK DO BADAŃ Próbki powietrza pobierano po stronie nawietrznej i w pobliżu Zakładu po stronie zawietrznej. Ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne (opady deszczu), w celu uzyskania wiarygodnych wyników, konieczne było przerwanie pobierania próbek do oznaczenia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza. Ponowne pobieranie próbek: Wykonawca: Dział Pobierania Próbek Laboratorium SGS Eko-Projekt Sp. z o.o. 4. REJESTRACJA PRÓBEK W LABORATORIUM Ocena przydatności próbek do badań: pozytywna. Data rejestracji próbek w Laboratorium SGS Eko-Projekt Sp. z o.o.: , /30

8 5. METODYKI BADAWCZE 5.. METODYKA POBIERANIA PRÓBEK POWIETRZA Próbki powietrza zostały pobrane zgodnie z Procedurą Badawczą KJ-I wersja 03 z dnia r. Pobieranie próbek powietrza do badań mikrobiologicznych na podstawie normy PN-EN 3098:2007 (metodyka akredytowana) w punktach wyznaczonych zgodnie z kierunkiem wiatru. Próbki zostały pobrane przez uprawnionego pracownika Laboratorium SGS Eko-Projekt Sp. z o.o. metodą zderzeniową za pomocą impaktora na odpowiednie podłoża do oznaczania ilościowego bakterii i grzybów. We wszystkich badanych punktach, warunki środowiskowe zostały scharakteryzowane poprzez pomiar temperatury i wilgotności względnej powietrza. Aparatura badawcza wykorzystana podczas pobierania próbek powietrza: - impaktor MAS 00 NT, - anemometr skrzydełkowy 4500NV firmy Kestrel. 8/30

9 5.2. METODYKA ANALIZY PRÓBEK POWIETRZA Badania zostały wykonane zgodnie z Procedurami Badawczymi: KJ-I-5.4-2M wersja 06 z dnia r. Mikrobiologiczne badanie powietrza. Oznaczanie bakterii w powietrzu wg PN-89/Z- 04/02 oraz PN-EN 3098:2007 (metodyka akredytowana) i KJ-I M wersja 05 z dnia r. Mikrobiologiczne badanie powietrza. Oznaczanie liczby grzybów mikroskopowych w powietrzu wg PN-89/Z-04/03 oraz PN-EN 3098:2007 (metodyka akredytowana). Procedury stosowane są rutynowo do oznaczania drobnoustrojów w powietrzu. Dostarczone do laboratorium płytki, pobrane metodą zderzeniową, były inkubowane w warunkach zgodnych z instrukcją, przez okres czasu i w temperaturze odpowiedniej dla poszczególnych grup drobnoustrojów. Po okresie inkubacji wyrosłe kolonie bakterii i grzybów zliczono, a następnie przeliczono uzyskaną liczbę drobnoustrojów, wyznaczając ich stężenie w m 3 powietrza. Wyrosłe kolonie bakterii po izolacji z płytek poddano inkubacji w temperaturze i czasie odpowiednim dla poszczególnych grup bakterii. Następnie wykonano obserwacje mikroskopowe i testy biochemiczne, które umożliwiły identyfikację gatunkową lub rodzajową. Identyfikację bakterii, jako metodyki akredytowane, wykonano zgodnie z rutynowo stosowanymi procedurami: - KJ-I-5.4-2M- wersja 0 z dnia Wykrywanie i identyfikacja ziarniaków z rodzaju Staphylococcus, Micrococcus, Streptococcus, Enterococcus z wykorzystaniem testów biochemicznych, - KJ-I-5.4-2M-2 wersja 0 z dnia Wykrywanie i identyfikacja kolonii bakterii z rodzaju Bacillus z wykorzystaniem testów biochemicznych, - KJ-I-5.4-2M-3 wersja 0 z dnia Wykrywanie i identyfikacja kolonii bakterii z rodziny Enterobacteriaceae i pałeczek niefermentujących glukozy z wykorzystaniem testów biochemicznych. - KJ-I-5.4-2M-4 wersja 0 z dnia Wykrywanie i identyfikacja maczugowców z wykorzystaniem testów biochemicznych (metodyka nieakredytowana). Wyhodowane grzyby pleśniowe i drożdżoidalne przesłano w celu identyfikacji gatunkowej do Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych (LBEK) Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej (WSSE) w Olsztynie (nr akredytacji AB 448). W LBEK WSSE w Olsztynie grzyby z otrzymanych płytek, po ich izolacji, poddano inkubacji w temperaturze i czasie odpowiednim dla tego rodzaju drobnoustrojów zgodnie z obowiązującą w Laboratorium 9/30

10 Procedurą Badawczą PB-OBP-008 edycja 2 z dnia Wykrywanie i identyfikacja grzybów pleśniowych i grzybów drożdżopodobnych (metodyka akredytowana). 0/30

11 6. KRYTERIA OCENY CZYSTOŚCI MIKROBIOLOGICZNEJ POWIETRZA Interpretacja wyników pomiarów bioaerozoli jest utrudniona z uwagi na brak powszechnie uznanych wartości normatywnych lub referencyjnych. Oznaczanie stopnia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza wyrażonego liczbą jednostek tworzących kolonie (jtk) w m 3 powietrza, jest jak dotąd najlepiej znaną i najczęściej stosowaną miarą określającą narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne. Laboratorium SGS Eko-Projekt Sp. z o.o. w ocenie ilościowej skażenia mikrobiologicznego powietrza pomieszczeń wykorzystuje kryteria przedstawione przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń (NDS) i Natężeń (NDN) Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy (tabela ). Tabela. Propozycje zalecanych stężeń drobnoustrojów w powietrzu pomieszczeń opracowane przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych. Dopuszczalne stężenie Pomieszczenia robocze Czynnik mikrobiologiczny Pomieszczenia mieszkalne i zanieczyszczone pyłem użyteczności publicznej organicznym Bakterie mezofilne jtk/m³* 5000 jtk/m³ Bakterie Gram-ujemne jtk/m³* 200 jtk/m³ Termofilne promieniowce jtk/m³* 200 jtk/m³ Grzyby jtk/m³* 5000 jtk/m³ Czynniki z grupy 3. i 4. zagrożenia 0 jtk/m³ 0 jtk/m³ jtk jednostka tworząca kolonię * Dla frakcji respirabilnej proponowane wartości powinny być o połowę niższe (np. dla bakterii mezofilnych jtk/m 3, dla grzybów jtk/m 3 ) W odniesieniu do powietrza atmosferycznego, najnowsze propozycje oceny stopnia zanieczyszczenia zostały wypracowane w wyniku pomiarów środowiskowych z uwzględnieniem potencjalnej szkodliwości określonego składnika bioaerozolu (Górny, 200). Przedstawione w tabeli 2 stężenia powinny być traktowane jako norma fakultatywna lub pomocnicze wartości referencyjne. /30

12 Tabela 2. Ocena stopnia zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza atmosferycznego. Składnik bioaerozolu Stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Akceptowalny Nieakceptowalny Bakterie mezofilne 5000 jtk/m³ > 5000 jtk/m³ Bakterie gram-ujemne 200 jtk/m³ > 200 jtk/m³ Termofilne promieniowce 200 jtk/m³ > 200 jtk/m³ Grzyby 5000 jtk/m³ > 5000 jtk/m³ Czynniki z grupy 3. i 4. zagrożenia 0 jtk/m³ 0 jtk/m³ jtk jednostka tworząca kolonię Wyniki analiz jakościowych zinterpretowano w oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki z dnia 22 kwietnia 2005r. (Dz.U. nr 8 poz.76). Rozporządzenie to określa: - klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych (SCB) - wykaz prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych - szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami powodowanymi przez SCB, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych osób - sposób prowadzenia rejestru prac narażających na działanie SCB i rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach oraz sposób przechowywania i przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania choroby zawodowej. Szkodliwe czynniki biologiczne podzielono w powyższym rozporządzeniu na 4 grupy zagrożenia. Klasyfikacji tej dokonano biorąc pod uwagę stopień ich chorobotwórczości, możliwość rozprzestrzeniania się w populacji ludzkiej, jak również możliwość profilaktyki oraz skutecznego leczenia chorób ich działaniem wywołanych. Grupa - to czynniki, przez które wywołanie chorób jest mało prawdopodobne. Czynniki te praktycznie nie stanowią zagrożenia dla ludzi i dlatego nie zostały umieszczone w wykazie w rozporządzeniu. Grupa 2 - to czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być dla nich niebezpieczne, ale ich rozprzestrzenianie w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Dla tych czynników zazwyczaj istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. Grupa 3 to czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są dla nich niebezpieczne, a ich rozprzestrzenianie się w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Dla tej grupy 2/30

13 zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki i leczenia. W tej grupie wyodrębniono grupę 3**, do której należą czynniki, które mogą stanowić ograniczone zagrożenie dla ludzi, gdyż nie rozprzestrzeniają się drogą powietrzną np. wirus wścieklizny, wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Grupa 4 - zawiera czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby. Ich rozprzestrzenianie się w populacji jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją skuteczne metody profilaktyki i leczenia chorób przez nie wywoływanych. Czynniki tej grupy stanowią poważne zagrożenie, często grożące śmiercią. Do tej grupy należy 2 wirusów. 3/30

14 7. ANALIZA UZYSKANYCH WYNIKÓW 7.. ANALIZA ILOŚCIOWA OTRZYMANYCH WYNIKÓW Numery badanych próbek wraz ze stężeniami bakterii i grzybów w powietrzu badanych punktów przedstawiono w tabeli 3. Tabela 3. Średnie stężenie mikroorganizmów w pobranych próbkach powietrza. Stężenie (jtk/m³) Numer próbki Miejsce pobrania Ogólna liczba bakterii [SD] Przedział ufności Ogólna liczba grzybów [SD] Przedział ufności 08679/08/204 Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy obok sprzedaży torfu 7,8*0 2 [5,7] 3,5*0 2 -,7*0 3,3*0 3 [26] 4,6*0 2-3,6* /08/204 Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy 37-39,8*0 3 [7,5] 8,3*0 2-4,0*0 3 2,5*0 3 [25,5] 9,*0 2-7,0* /08/204 Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy 62 5,4*0 2 [3,5] 2,4*0 2 -,2*0 3 3,9*0 3 [4,4],4*0 3 -,* /08/ /08/ /08/ /08/204 Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy przy bramie wjazdowej na zakład Strona zawietrzna na polach przyległych do Zakładu "Wrona, na granicy obiektu krótszy koniec między ul. Lotników a Studzienicką Strona zawietrzna na polach przyległych do Zakładu "Wrona, na granicy obiektu dłuższy koniec między ul. Lotników a Studzienicką, pod linią wysokiego napięcia Strona zawietrzna, przy ul. Studzienicka ,9*0 2 [2,],7*0 2-8,6*0 2 4,8*0 3 [38,],7*0 3 -,4*0 4,7*0 2 [4,9] 77-3,8*0 2 7,2*0 3 [4,7] 2,6*0 3-2,0*0 4,6*0 2 [3,8] 72-3,5*0 2 8,2*0 3 [6,4] 2,9*0 3-2,3*0 4,9*0 2 [3,5] 83-4,4*0 2 8,6*0 3 [24] 3,0*0 3-2,4*0 4 4/30

15 086798/08/204 Strona zawietrzna, przy ul. Studzienicka 4a 7,8*0 2 [] 2,2*0 2 -,*0 3 3,5*0 3 [20,] 2*0 3-9,6* /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/204 Strona zawietrzna przy ul. Studzienickiej 4a Strona zawietrzna przy ul. Bieruńskiej 29 Strona zawietrzna na polach przyległych do Zakładu Produkcji Podłoża "Wrona" Strona zawietrzna, pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów Strona nawietrzna, przed wjazdem do lasu za firmą Gardenia Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy 62 Strona nawietrzna, około 50m przed wjazdem na Zakład Wrona Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy Strona nawietrzna, pomiędzy drogą a firmą sprzedającą torf, na zatoczce Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na krótszej granicy zakładu Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na dalszej granicy zakładu Strona zawietrzna, przy ul. Studzienickiej 29-3 Strona zawietrzna, przy ul. Studzienickiej 25a [SD]- odchylenie standardowe uzyskane z wyników z płytek jtk/m 3 jednostki tworzące kolonie na metr sześcienny powietrza 2,6*0 2 [6,3],*0 2-5,7*0 3 7,5*0 2 [,] 2,6*0 2-2,0*0 3 9,*0 2 [37,4] 4,*0 2-2,o*0 3 9,3*0 2 [5,5] 3,3*0 2-26*0 3 5,3*0 2 [29,3] 2,3*0 2 -,2*0 3,0*0 3 [22,5] 3,6*0 2-2,8*0 3,6*0 4 [4,6] 7,2*0 3-3,5*0 4 9,5*0 2 [3,6] 3,4*0 2-2,7*0 3,4*0 3 [,5] 6,4*0 2-3,*0 3,6*0 3 [5,5] 5,7*0 2-4,4* [0,6] 27-,4*0 2 8,0*0 2 [5,8] 2,8*0 2-2,2*0 3 6,0*0 2 [34,8] 2,7*0 2 -,4*0 3 8,8*0 2 [28,4] 3,*0 2-2,4*0 3 9,5*0 2 [49,] 4,3*0 2-2,*0 3 8,3*0 2 [23,6] 3,0*0 2-2,3*0 3 5,5*0 2 [23,3] 2,5*0 2 -,2*0 3 5,4*0 2 [3,6],9*0 2 -,5* [0,0] 5-,*0 2,8*0 3 [37,6] 6,6*0 2-5,*0 3,0*0 2 [3,5] 4-2,4*0 2 9,2*0 2 [3,5] 3,3*0 2-2,6*0 3 3,9*0 2 [,4],7*0 2-8,5*0 2 9,5*0 2 [8,3] 3,4*0 2-2,7*0 3 2,6*0 2 [4,6],*0 2-5,7*0 2,*0 3 [,2] 3,9*0 2-3,*0 3 5/30

16 7... Strona nawietrzna. Stężenia aerozolu bakteryjnego i grzybowego próbek pobranych nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego. Należy jedna zwrócić uwagę, iż uzyskane stężenia aerozolu grzybowego tuż przed bramą wjazdową na teren Zakładu Wrona są na granicy dopuszczalnych zaleceń ww. Zespołu. Stężenia aerozoli bakteryjnego i grzybowego zmierzone w badanych próbkach pobranych w dniu nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego. Największe zanieczyszczenie aerozolem bakteryjnym i grzybowym stwierdzono przed wjazdem do lasu za firmą Gardenia Strona zawietrzna. Stężenia aerozolu grzybowego próbek pobranych przekraczają wartości dopuszczalne zaproponowane przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego dla punktów: - na polach przyległych do Zakładu "Wrona, na granicy obiektu, krótszy koniec między ul. Lotników a Studzienicką (086795/08/204); - na granicy obiektu, dłuższy koniec między ul. Lotników a Studzienicką (086796/08/204); - przy ul. Studzienicka 29-3(086797/08/204). Uzyskane stężenia aerozolu bakteryjnego w badanych punktach po stronie zawietrznej nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN. Stężenia aerozoli bakteryjnego i grzybowego w badanych punktach pobranych po stronie zawietrznej nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego z wyjątkiem punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów w którym stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych dla aerozolu bakteryjnego. Uzyskane wyniki dla aerozolu bakteryjnego z punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów nie wskazują jednoznacznie, aby źródło emisji zanieczyszczeń pochodziło z Zakładu Wrona- Produkcja podłoża. Największe zanieczyszczenie aerozolem grzybowym stwierdzono na linii wysokiego napięcia na krótszej granicy Zakładu Wrona. Uzyskane wyniki ze strony zawietrznej z dnia wskazują, że emisja zanieczyszczeń aerozolem grzybowym najprawdopodobniej pochodzi z Zakładu Wrona. Istotne znaczenie mają również warunki pogodowe oraz lokalizacja innych zakładów w sąsiedztwie Zakładu Wrona 6/30

17 mających możliwość emisji zanieczyszczeń mikrobiologicznych do powietrza. Podwyższona wilgotność powietrza we wszystkich badanych punktach znacznie przyczyniła się do wzrostu aerozolu grzybowego w badanych punktach zarówno po stronie nawietrznej jak również i zawietrznej. We wszystkich punktach pobranych w dniu po stronie zawietrznej, z wyjątkiem punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów, można stwierdzić ten sam poziom mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza co po stronie nawietrznej. 7/30

18 7.2. ANALIZA JAKOŚCIOWA AEROZOLU BAKTERYJNEGO Wyniki analizy jakościowej aerozolu bakteryjnego przedstawiono w tabeli 4. Tabela 4. Bakterie, których obecność stwierdzono w badanych próbkach powietrza. Numer próbki Miejsce pobrania Wyhodowany rodzaj/gatunek /08/ /08/ /08/204 Strona zawietrzna przy ul. Studzienickiej 4a Strona zawietrzna przy ul. Bieruńskiej 29 Strona zawietrzna na polach przyległych do Zakładu Produkcji Podłoża "Wrona" Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus mycoides Bacillus pumilus Bacillus species Brevibacterium casei Brevibacterium epidermidis Brevibacillus species Burkholderia cepacia Empedobacter brevis Kocuria varians Kytococcus sedentarius Micrococcus lylae Ochrobactrum anthropi Rhodococcus species Staphylococcus xylosus Stenotrophomonas matophila Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus lentus Bacillus megaterium Bacillus mycoides Bacillus pumilus Brevibacterium epidermidis Brevibacterium species Cellulomonas species Kocuria species Kytococcus sedentarius Micrococcus lylae Ochrobactrum anthopi Paenibacillus macerans Staphylococcus lentus Staphylococcus xylosus Staphylococcus species Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus firmus Bacillus lentus Bacillus megaterium Bacillus mycoides Bacillus pumilus Burkholderia cepacia Cellulomonas sp. Kocuria varians Grupa zagrożenia ** 8/30

19 086802/08/204 Strona zawietrzna, pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów Kytococcus sedentarius Ochrobactrum anthopi Pseudomonas luteola Rhodococcus species Staphylococcus lentus Staphylococcus xylosus Stenotrophomonas maltophila Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus lentus Bacillus megaterium Bacillus mycoides Bacillus pumilus Bacillus species Burkholderia cepacia Brevibacterium epidermidis Kytococcus sedentarius Microbacterium species Pantoea species Rhodococcus species Staphylococcus xylosus Sphingomonas paucimobilis Stenotrophomonas maltophila /08/ /08/ /08/204 Strona nawietrzna, przed wjazdem do lasu za firmą Gardenia Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy 62 Strona nawietrzna, około 50m przed wjazdem na Zakład Wrona Bacillus subtilis Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus lentus Bacillus pumilus Burkholderia cepacia Brevibacterium species Kocuria varians Kytococcus sedentarius Ochrobactrum anthopi Rhodococcus species Arthrobacter species Burkholderia cepacia Brevibacillus species Rhodococcus species Staphylococcus lentus Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus firmus Bacillus lentus Bacillus mycoides Bacillus pumilus Bacillus species Brevibacterium epidermidis Burkholderia cepacia Micrococcus lylae Kytococcus sedentarius 2 9/30

20 08899/08/204 Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy Paenibacillus macerans Rhodococcus species Staphylococcus xylosus Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus lentus Bacillus mycoides Bacillus megaterium Bacillus pumilus Burkholderia cepacia Brevibacterium epidermidis Cellulomonas species Geobacillus thermoglucosidasius Kytococcus sedentarius Ochrobactrum anthopi Rhodococcus species Staphylococcus xylosus /08/204 Strona nawietrzna, pomiędzy drogą a firmą sprzedającą torf, na zatoczce Bacillus subtilis Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus lentus Bacillus megaterium Bacillus mycoides Cellulomonas species Corynebacterium pseudodiphthericum Kocuria rosea Kytococcus sedentarius Paenibacillus macerans Rhodococcus species Staphylococcus xylosus /08/204 Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na krótszej granicy zakładu Bacillus subtilis Actinobacteria Arthrobacter species Burkholderia cepacia Kocuria rosea Kytococcus sedentarius /08/204 Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na dalszej granicy zakładu Actinobacteria Arthrobacter species Bacillus megaterium Bacillus pumilus Brevibacterium species Pseudomonas luteola Rhodococcus species Staphylococcus lentus Bacillus subtilis /08/204 Strona zawietrzna, przy Actinobacteria 20/30

21 088996/08/204 ul. Studzienickiej 29-3 Strona zawietrzna, przy ul. Studzienickiej 25a Arthrobacter species Bacillus cirulans Bacillus megaterium Bacillus pumilus Brevibacterium casei Brevibacterium species Kocuria varians Kytococcus sedentarius Ochrobactrum anthropi Paenibacillus macerans Staphylococcus lentus Staphylococcus xylosus Arthrobacter species Bacillus megaterium Bacillus pumilus Brevibacterium species Burkholderia cepacia Kocuria varians Kytococcus sedentarius Pseudomonas luteola Propionibacterium avidum Rhodococcus species Stenotrophomonas maltophila ** Klasyfikacja wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 8, poz. 76 ze zm.) Strona nawietrzna Wśród mikrobioty powietrza we wszystkich badanych próbkach pobranych po stronie nawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża stwierdzono występowanie m.in. ziarenkowców Gramdodatnich z rodzajów Kocuria i Staphylococcus (m.in. S. xylosus), laseczek z rodzaju Bacillus (m.in. B. mycoides, megaterium) oraz bakterii z rodzaju Cellulomonas, Arthrobacter należących do grupy. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. (tj. do czynników, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne). W badanych punktach stwierdzono także obecność bakterii Actinobacteria (tzw. promieniowców) oraz obecność Gram-ujemnych pałeczki Burkholderia cepacia. Pałeczki Gram-ujemne są źródłem endotoksyn, a te jako biologicznie aktywne mogą wywoływać reakcje zapalne w układzie oddechowym oraz inne zaburzenia immunologiczne. W próbkach zidentyfikowano również obecność laseczki Bacillus subtilis należącej do grupy 2. zagrożenia według ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia Strona zawietrzna Wśród drobnoustrojów zidentyfikowanych po stronie zawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża stwierdzono występowanie m.in. ziarenkowców Gram-dodatnich z rodzajów 2/30

22 Micrococcus i Staphylococcus (m.in. S. lentus, S. xylosus), laseczek z rodzaju Bacillus (m.in. B. mycoides, B. megaterium, B. pumilus) oraz bakterii z rodzaju Cellulomonas, Brevibacterium, Arthrobacter należących do grupy. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. (tj. do czynników, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne). W badanych punktach z wyjątkiem punktu przy ul. Studzienickiej 25a stwierdzono obecność bakterii Actinobacteria (tzw. promieniowców). W badanych próbkach oprócz Gram-ujemnej pałeczki Burkholderia cepacia stwierdzono także obecność pałeczek Pseudomonas luteola czy Stenotrophomonas maltophila. Pałeczki Gramujemne są źródłem endotoksyn, a te jako biologicznie aktywne mogą wywoływać reakcje zapalne w układzie oddechowym oraz inne zaburzenia immunologiczne. W punktach pomiędzy ul. Pionierów i Czołgistów oraz na linii wysokiego napięcia na dalszej granicy Zakładu Wrona zidentyfikowano obecność laseczki Bacillus subtilis należącej do grupy 2. zagrożenia według ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia. Zarówno promieniowce, Gram-ujemna pałeczka Burkholderia cepacia, jak również bakteria Bacillus subtilis zostały wyizolowane z powietrza pobranego zarówno po stronie nawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża jak również po stronie zawietrznej co wskazuje, że źródło ich emisji jest środowisko otaczające Zakład Wrona Należy jednak zwrócić uwagę, iż po stronie zawietrznej stwierdzono obecność pałeczek Pseudomonas luteola czy Stenotrophomonas maltophila, których źródło emisji najprawdopodobniej pochodzi z Zakładu Wrona Produkcja podłoża. 22/30

23 7.3. ANALIZA JAKOŚCIOWA AEROZOLU GRZYBOWEGO Wyniki analizy jakościowej aerozolu grzybowego przedstawiono w tabeli 5. Tabela 5. Grzyby, których obecność stwierdzono w badanych próbkach powietrza. Numer próbki Miejsce pobrania Wyhodowany rodzaj/gatunek /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/204 Strona zawietrzna przy ul. Studzienickiej 4a Strona zawietrzna przy ul. Bieruńskiej 29 Strona zawietrzna na polach przyległych do Zakładu Produkcji Podłoża "Wrona" Strona zawietrzna, pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów Strona nawietrzna, przed wjazdem do lasu za firmą Gardenia Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy 62 Strona nawietrzna, około 50m przed wjazdem na Alternaria chlamydospora Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Pestalotiopsis cocculi Alternaria alternata Aspergillus clavatus Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium poae Penicillium glabrum Verticillium lactarii Verticillium malthousei Alternaria alternata Alternaria chlamydospora Epicoccum nigrum Fusarium poae Fusarium solani Ulocladium consortiale Alternaria alternata Botrytis cinerea Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium poae Penicillium corylophilum Penicillium purpurogenum Rhizopus stolonifer Absidia spinosa Alternaria chartarum Alternaria chlamydospora Aspergillus clavatus Aspergillus flavus Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Mucor plumbeus Penicillium brevicompactum Penicillium funiculosum Verticillium lecanii Alternaria alternata Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium semitectum Verticillium lecanii Alternaria alternata Alternaria chartarum Grupa zagrożenia * 23/30

24 08899/08/ /08/ /08/ /08/ /08/ /08/204 ** Klasyfikacja wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 8, poz. 76 ze zm.) Zakład Wrona Strona nawietrzna, przy ul. Polne Domy Strona nawietrzna, pomiędzy drogą a firmą sprzedającą torf, na zatoczce Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na krótszej granicy zakładu Strona zawietrzna, na linii wysokiego napięcia na dalszej granicy zakładu Strona zawietrzna, przy ul. Studzienickiej 29-3 Strona zawietrzna, przy ul. Studzienickiej 25a Aspergillus clavatus Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium cerealis Fusarium poae Fusarium semitectum Alternaria alternata Aspergillus flavus Cladosporium cladosporioides Fusarium poae Fusarium semitectum Fusarium solani Humicola grisea Penicillium brevicompactum Alternaria alternata Bjerkandera adusta Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium cerealis Alternaria alternata Aspergillus clavatus Botrytis aclada Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Penicillium claviforme Verticillium lecanii Alternaria alternata Aspergillus niger Cladosporium cladosporioides Mortiella wolfii Penicillium brevicompactum Penicillium purpurogenum Alternaria alternata Arthrinium phaeospermum Botrytis cinerea Cladosporium cladosporioides Verticillium lecanii Alternaria alternata Cladosporium cladosporioides Epicoccum nigrum Fusarium solani Verticillium lecanii 24/30

25 7.3.. Strona nawietrzna Wszystkie zidentyfikowane gatunki grzybów należą wyłącznie do grupy. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. tj. do czynników, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne i nie stanowią potencjalnego zagrożenia dla zdrowia Strona zawietrzna Wszystkie zidentyfikowane gatunki grzybów pobrane po stronie zawietrznej należą wyłącznie do grupy. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. tj. do czynników, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne i nie stanowią potencjalnego zagrożenia dla zdrowia. 25/30

26 7.4.ANALIZA WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH Podczas pomiarów temperatura powietrza w badanych punktach wynosiła w granicach C a wilgotność względna powietrza w granicach 34 69%. W dniu dominował wiatr z północy, natomiast dominował wiatr z kierunku północno wschodniego. W dniu po stronie nawietrznej przy ul. Polne Domy odczuwalny był lekko gnilny zapach. Zapach ten odczuwalny był również przy ul. Studzienickiej 25a. Analiza korelacji wykazała, że warunki środowiskowe (wilgotność względna powietrza) wpływały w sposób istotny statystycznie na obserwowane stężenia aerozolu grzybowego. 26/30

27 8. WNIOSKI I PODSUMOWANIE 8.. Stężenia aerozolu grzybowego zmierzone w badanych punktach w dniu po stronie zawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża przekraczają wartości dopuszczalne zaproponowane przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego z wyjątkiem punktu przy ul. Studzienickiej 4a. Stężenia aerozolu bakteryjnego w badanych próbkach po stronie nawietrznej i zawietrznej nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego. Stężenia aerozoli bakteryjnego i grzybowego zmierzone w badanych próbkach pobranych po stronie nawietrznej nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego. Stężenia aerozoli bakteryjnego i grzybowego w badanych punktach pobranych w tym dniu po stronie zawietrznej nie przekraczają wartości dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego z wyjątkiem punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów w którym stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych dla aerozolu bakteryjnego. Uzyskane wyniki z próbki powietrza z punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów nie wskazują jednoznacznie, aby źródło emisji zanieczyszczeń pochodziło z Zakładu Wrona- Produkcja podłoża Uzyskane wyniki z dnia wskazują, że najprawdopodobniej zwiększone stężenie aerozolu grzybowego związane jest z emisją tych zanieczyszczeń z terenu Zakładu Wrona. Istotne znaczenie mają również warunki pogodowe oraz lokalizacja innych zakładów w sąsiedztwie Zakładu Wrona mających możliwość emisji zanieczyszczeń mikrobiologicznych do powietrza. Podwyższona wilgotność powietrza we wszystkich badanych punktach znacznie przyczyniła się do wzrostu aerozolu grzybowego w badanych punktach zarówno po stronie nawietrznej jak również i zawietrznej. We wszystkich badanych próbkach powietrza pobranych po stronie zawietrznej z wyjątkiem punktu pomiędzy ul. Pionierów a ul. Czołgistów pobranych można stwierdzić ten sam poziom mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza co po stronie nawietrznej W badanych punktach zarówno po stronie nawietrznej jak również po stronie zawietrznej Zakładu Wrona Produkcja podłoża stwierdzono obecność laseczki Bacillus subtilis, bakterii należącej do grupy 2. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 27/30

28 2005r. Bakteria ta występuje powszechnie w środowisku, jest przenoszona drogą powietrznopyłową i występuje powszechnie w powietrzu otaczającym Zakład Wrona Produkcja podłoża. Zidentyfikowana laseczki Bacillus subtilis w obserwowanych stężeniach nie powinna w sensie zakaźnym stanowić zagrożenia dla zdrowia ludzi. Wszystkie pozostałe wyizolowane drobnoustroje należały do grupy. zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. tj. do czynników, przez które wywoływanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne W badanych punktach po stronie zawietrznej stwierdzono obecność Gram-ujemnych pałeczek Pseudomonas luteola, czy Stenotrophomonas maltophila, których źródło emisji najprawdopodobniej pochodzi z Zakładu Wrona Produkcja podłoża. Bakterie te, są źródłem endotoksyn, a te jako biologicznie aktywne mogą wywoływać reakcje zapalne w układzie oddechowym oraz inne zaburzenia immunologiczne W badanych punktach zarówno po stronie nawietrznej jak i zawietrznej stwierdzono również obecność Actinobacteria (tzw. promieniowców) Klasyfikacja drobnoustrojów do poszczególnych grup zagrożenia według rozporządzenia Ministra Zdrowia bierze pod uwagę przede wszystkim potencjał zakaźny danego drobnoustroju. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że niezaklasyfikowanie drobnoustroju do odpowiedniej grupy zagrożenia nie oznacza, że jego obecność na stanowiskach pracy jest bez znaczenia. W narażeniu bioaerozolami należy uwzględniać również właściwości alergizujące i toksyczne drobnoustrojów, a te mogą ujawniać się w stężeniach uznawanych powszechnie za niskie Grzyby pleśniowe obecne w badanych miejscach mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia osób. Zarodniki grzybów strzępkowych mogą być źródłem alergenów i mikotoksyn, których skutkiem działania mogą być niekorzystne reakcje zdrowotne m.in. astma, zapalenia skóry czy zatrucia. Szczególną aktywność w tym względzie wykazują mikotoksyny i alergeny wydzielane przez grzyby z rodzajów Aspergillus, Alternaria, Cladosporium oraz Penicillium, których obecność wykryto w badanych punktach Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują, że Zakład Wrona- Produkcja podłoża ma wpływ na jakość powietrza atmosferycznego w sąsiedztwie Zakładu. Uzyskane wyniki wskazują również, iż wpływ na powietrze wokół Zakładu Wrona Produkcja podłoża mają najprawdopodobniej także sąsiednie Zakłady. Zmieniające się warunki atmosferyczne 28/30

29 (temperatura, wilgotność i kierunek wiatru) przyczyniły się również do wzrostu aerozolu grzybowego zarówno po stronie nawietrznej i zawietrznej. Różnica w uzyskanych stężeniach aerozolu grzybowego po stronie nawietrznej i zawietrznej z dnia jest niewielka, ale po stronie zawietrznej przekracza już dopuszczalne stężenia dopuszczalnych zaproponowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN dla powietrza atmosferycznego. Można więc przypuszczać, że procesy zachodzące na terenie Zakładu Wrona w określonych warunkach atmosferycznych mogą przyczyniać się do zwiększenia stężenia grzybów w powietrzu. 29/30

30 9. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Dziennik Ustaw nr 8, poz. 76 z późn. zm. - PN-EN 3098:2007 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne dotyczące pomiaru mikroorganizmów i endotoksyn zawieszonych w powietrzu. - Górny RL. Aerozole biologiczne rola normatywów higienicznych w ochronie środowiska i zdrowia. Medycyna Środowiskowa 200, 3(): Górny RL. Biologiczne czynniki szkodliwe: normy, zalecenia i propozycje wartości dopuszczalnych. PiMOŚP 2004, 3(4): Górny RL., Cyprowski M., Ławniczek-Wałczyk A., Gołofit-Szymczak M., Zapór L. Biohazards in the indoor environment a role for threshold limit values in exposure assessment. Rozdział w monografii: Management of indoor air quality, CRC Press Taylor and Francis Group (ISBN ), 20, Górny RL, Cyprowski M, Ławniczek-Wałczyk A, Gołofit-Szymczak M, Krzyśków B. Szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy charakterystyka, kontrola i ocena narażenia. Materiały szkoleniowe. Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy /30