Rozkład materiału klasa I gimnazjum

Transkrypt

1 Rozkład materiału klasa I gimnazjum ODKRYWAMY ŚWIAT, CZĘŚĆ 1 Temat Uczeń potrafi l. Wielobarwna planeta 2. Czy jesteśmy sami we wszechświecie? 3. Kula ziemska czy nie kula? Dział I podać definicję terminu geografia. podać przykłady nauk wspomagających geografię wymienić różne źródła informacji geograficznych. podać przykłady współzależności między elementami środowiska. wskazać przykłady oddziaływań środowiskowych w najbliższym otoczeniu. podać definicję gwiazdy i planety, wymienić planety Układu Słonecznego. porównać cechy różnych ciał niebieskich. podać wymiary Ziemi, porównać kształt kulisty i elipsoidalny Ziemi. porównać cechy Ziemi i innych planet Układu Słonecznego, wyszukać i przedstawić informacje o największych podróżnikach i odkrywcach. przygotować i przedstawić informację o najnowszych odkryciach astronomicznych. 4. Odnaleźć się na Ziemi 5. Dlaczego nie witamy Nowego Roku równocześnie? wskazać półkulę wschodnią i zachodnią oraz północną i południową. zdefiniować długość i szerokość geograficzną i podać ich wartości, opisać właściwości południków i równoleżników. odczytać położenie punktów i obszarów na globusie i mapach. opracować trasę podróży wykorzystując współrzędne geograficzne. wymienić bezpośrednie, obserwowalne skutki ruchu obrotowego Ziemi. omówić cechy ruchu wirowego, odczytywać czas z mapy stref czasowych. obliczyć granicę czasu słonecznego, określić granice między czasem słonecznym, strefowym i urzędowym. omówić wpływ ruchu obrotowego na kształt Ziemi. określić cechy zmiany czasu na linii zmiany daty.

2 6. Zmieniające się pory roku 7 i 8. Nie zgub się w lesie 9. Powtórzenie zdefiniować ruch obiegowy Ziemi, podać daty, kiedy Słońce w południe jest najwyżej i najniżej nad horyzontem w Polsce. omówić cechy ruchu obiegowego, wskazać strefy oświetlenia Ziemi. obliczyć wysokość Słońca w południe w dniach równonocy i przesileń, opisać oświetlenie Ziemi w różnych okresach w ciągu roku. zdefiniować peryhelium i aphelium i podać ich daty, określić oświetlenie Ziemi przez Słońce w ciągu roku na różnych szerokościach geograficznych. podać sposoby wykorzystania map, podać definicję skali i mapy, porównywać wielkości skal. obliczyć odległości na mapach, wykonać prosty wykres, zamienić skale. porównać cechy siatki geograficznej i kartograficznej, czytać znaki stosowane na mapach. porównywać treści map tematycznych, interpretować wykresy statystyczne. wykreślać i analizować wykresy z wykorzystaniem technologii komputerowej. 10. Sprawdzian Dział II 11. Fenomeny światowej przyrody wymienić sfery Ziemi i krótko je scharakteryzować. wskazać związek między sferami, powłoki ziemskiej, określić zasięg poszczególnych sfer. określić wpływ człowieka na funkcjonowanie sfer ziemskich, wskazać na przykładach sposoby oddziaływania sfer na siebie. wskazać pozytywne i negatywne przykłady oddziaływania człowieka na środowisko i określić jak można przeciwdziałać negatywnym zmianom. omówić etapy rozwoju poszczególnych sfer ziemskich i ich ewolucji.

3 12. Podróż do środka Ziemi 13 i 14. Kształtowanie się planety wskazać na rysunku warstwy wnętrza Ziemi. wymienić warstwy wnętrza Ziemi, opisać cechy różnych rodzajów skal. omówić jak zmienia się temperatura i ciśnienie wraz z głębokością scharakteryzować rolę litosfery, odczytać ze schematów i porównać cechy warstw wnętrza Ziemi. podać przypuszczalny wiek Ziemi, wskazać na mapach płyty oceaniczne i kontynentalne, zdefiniować podstawowe formy terenu (niziny, wyżyny, góry). podzielić dzieje Ziemi na ery, scharakteryzować cechy ukształtowania powierzchni Ziemi, odczytać na mapach nazwy pasm górskich i określić ich położenie na kontynentach, wskazać na mapach strefy subdukcji i ryftów. podać najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, wyszukać i odczytać nazwy i wysokości najwyższych punktów na kontynentach i najgłębszych na oceanach, opisać rysunek fałdu. wskazać na mapach obszary ukształtowane w czasie kolejnych orogenez, na podstawie map geologicznych określić występowanie różnych skał, opisać procesy, które doprowadziły do powstania Himalajów, opisać zależności między zasięgiem płyt a występowaniem aktywnych sejsmicznie obszarów. analizować mapy geologiczne, opisać zmiany położenia kontynentów od paleozoiku do współczesności, 15. Niszcząca siła przyrody opisać skutki trzęsień ziemi, zdefiniować wulkan. opisać sposoby zabezpieczania się ludzi przed skutkami trzęsień ziemi, opisać elementy stożka wulkanicznego. wskazać na mapach obszary zagrożone trzęsieniami ziemi i wybuchami wulkanów, opisać produkty wybuchu wulkanu, odczytać na mapach nazwy największych wulkanów. wyjaśnić przyczyny powstawania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów, na przykładzie Islandii wyjaśniać procesy sejsmiczne. wyszukać i przygotować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych i obecnie.

4 16. Wielcy rzeźbiarze lądów 17. Lecimy balonem 18 i 19. Oto prognoza pogody na jutro... rozróżnić na rysunkach podstawowe typy wybrzeży (wysokie, płaskie), wskazać na mapach obszary pojezierne ukształtowane przez lądolód. przedstawić proces cofania się wybrzeża wysokiego, wymienić formy polodowcowe erozyjne i akumulacyjne. opisać rozwój wybrzeża płaskiego i powstawanie jezior, omówić procesy rzeźbotwórcze na kolejnych odcinkach biegu rzeki, omówić proces powstawania wydm i ostańców pustynnych. scharakteryzować proces powstawania delt rzecznych, porównać typy ujść rzecznych i wyjaśnić różnice w ich powstawaniu, opisać rozwój zatoki i powstawania starorzeczy, opisać rolę wody w procesach krasowych. wskazać przykłady procesów rzeźbotwórczych w najbliższej okolicy i wyjaśnić ich powstanie. odczytać na wykresie składniki atmosfery. oceni rolę tlenu w atmosferze, wykonać wykres udziału pierwiastków i związków chemicznych w ogólnym składzie atmosfery. na podstawie schematu scharakteryzować warunki poszczególnych warstw atmosfery. omówić schemat bilansu cieplnego powierzchni Ziemi. opisać prawdopodobne konsekwencje niszczenia warstwy ozonowej. zdefiniować pogodę i nazwać jej składniki, zdefiniować wyż i niż baryczny, uzupełnić podstawowe elementy schematu cyrkulacji atmosfery, opisać rodzaje opadów, rozróżnić podstawowe grupy chmur. opisać przyczyny wywołujące krążenie powietrza wokół Ziemi, opisać powstawanie deszczów zenitalnych, zdefiniować front atmosferyczny. scharakteryzować cyrkulację atmosfery w strefie międzyzwrotnikowej, strefach umiarkowanych i okołobiegunowych, wyjaśnić zasadę powstawania wiatrów i opadów monsunowych, opisać zmiany pogody na frontach atmosferycznych. wyjaśnić przyczyny odchylania się kierunku wiatrów, powiązać występowanie typu krajobrazu z konsekwencjami cyrkulacji atmosfery, wyjaśnić na rysunku powstawanie wiatru fenowego, opisać skutki wiatru halnego i innych wiatrów lokalnych. opisać skutki oddziaływania tropikalnych cyklonów.

5 20. Przyjazne i nieprzyjazne klimaty 21. Woda w oceanach i nie tylko 22. Wędrówka do morza 23. Błękitne perełki 24. Lodowy pancerz opisać sposoby pomiaru temperatury i wielkości opadów, wymienić składniki pogody i klimatu. scharakteryzować na podstawie map rozkład temperatury na Ziemi, obliczyć amplitudę temperatury i średnią roczną temperaturę powietrza, obliczyć sumę opadów. wykonać wykres zmian temperatury powietrza i opadów dla wybranych stacji meteorologicznych, odszukać w różnych źródłach informacje o skrajnych wartościach temperatury powietrza i opadów zanotowanych na Ziemi. na podstawie danych scharakteryzować roczne zmiany pogody i określić typ klimatu, scharakteryzować strefy klimatyczne, odczytać wartości składników klimatu dla różnych typów klimatu. wskazać skutki anomalii pogodowych w różnych miejscach na Ziemi. omówić sposoby wykorzystania wody w różnych dziedzinach życia. na podstawie wykresu omówić wielkości strukturę zasobów wodnych. opisać ruchy wody morskiej (falowanie, pływy, prądy morskie). opisać wpływ prądów morskich na warunki środowiska wybrzeży. wyszukać i przedstawić informacje o El Nino, wykazać związek tras podróży w epoce odkryć geograficznych z układem prądów morskich. wskazać na mapach rzeki główne i ich dopływy. zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział wód. określić na mapach zasięgi poszczególnych zlewisk na kontynentach, opisać formy występowania wód artezyjskich. omówić układ sieci rzecznej w różnych warunkach środowiskowych. wskazać na mapach przykłady basenów artezyjskich na Ziemi. zdefiniować termin jezioro, wymienić różne typy jezior. wykonać wykres porównawczy wielkości jezior. opisać położenie największych jezior na Ziemi. wyjaśnić sposoby powstawania różnych typów jezior opisać proces zanikania jezior. obliczyć powierzchnię jezior. zdefiniować terminy: lądolód, lodowiec górski, na rysunku opisać elementy lodowca górskiego. określić warunki potrzebne do tworzenia się lodowców górskich. wyjaśnić procesy w strefie akumulacji i ablacji lodowca. opisać zasięgi zlodowacenia oceanów i lądów oraz stref wieloletniej marzłoci. opisać konsekwencje zmian klimatycznych na Ziemi.

6 25. Wrażliwa powłoka 26. Podróż od równika ku biegunom zdefiniować termin gleba, omówić znaczenie gleb dla człowieka. opisać warstwy profilu glebowego. wykonać wykres składu gleby, określić od czego zależy rodzaj gleb strefowych i astrefowych. opisać typowe gleby dla różnych stref klimatycznych, porównać żyzność i urodzajność gleby. omówić znaczenie świata organicznego dla człowieka. na podstawie ilustracji opisywać cechy krajobrazu. na podstawie ilustracji opisać cechy różnych gatunków roślin i zwierząt. porównać wybrane krajobrazy Ziemi. scharakteryzować główne zbiorowiska leśne na Ziemi. na podstawie map tematycznych, przekrojów, wykresów omówić cechy krajobrazu. opisać przykłady dostosowania się roślin i zwierząt do warunków środowiska. na podstawie różnych źródeł przygotować opisy krajobrazów różnych miejsc na Ziemi. przedstawić informacje o rzadkich gatunkach roślin i zwierząt. przygotować informacje o tzw. ekstremalnych warunkach środowiska. 27 Powtórzenie 28. Sprawdzian Dział III 29. Czy można tam żyć? Jest nas coraz więcej. określić sprzyjające i niesprzyjające warunki życia człowieka na Ziemi. zdefiniować terminy: ekumena, anekumena, subekumena. scharakteryzować różnorodność czynników środowiska warunkujących rozmieszczenie ludności. wskazać obszary i omówić czynniki decydując o zróżnicowaniu rozmieszczenia ludności. opisać zmiany zasiągu ekumeny w rozwoju cywilizacyjnym człowieka. na podstawie danych statystycznych podać aktualną liczbę ludności świata. wykonać wykres zmian liczby ludności świata. wykonać wykres liczby ludności według kontynentów, wyjaśnić przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności. analizować i porównywać wielkości gęstości zaludnienia, opisać warunki najlepsze dla osadnictwa ludzi. na podstawie danych statystycznych określić kierunki zmian liczby ludności na świecie

7 30. Od miasteczka do aglomeracji zdefiniować termin miasto, wskazać na mapach największe miasta świata. zdefiniować termin urbanizacja, określić położenie wybranych miast świata. scharakteryzować największe skupiska ludności na świecie. na podstawie opisu rozpoznać miasta i scharakteryzować ich położenie. przygotować i przedstawić informacje o najciekawszych miastach świata. 31. Różnorodny świat 32. Gospodarowani e na Ziemi zdefiniować termin przyrost naturalny. podzielić działalność gospodarczą według działów. zdefiniować termin przyrost rzeczywisty, obliczyć wskaźnik przyrostu naturalnego i rzeczywistego. na podstawie wykresów określać typy społeczeństw, wykonać wykres udziału wyznawców różnych religii na świecie. opisać zróżnicowanie językowe ludności świata, omówić ruchy migracyjne i ich przyczyny. podać informacje o konfliktach i prześladowaniach ludzi z powodu koloru skóry lub wyznawanej religii. opisać różne formy użytkowania ziemi. na wybranych przykładach opisać strukturę zatrudnienia. analizować wielkość PKB na 1 mieszkańca, jako wskaźnik stopnia rozwoju gospodarczego. na wybranych przykładach opisać strukturę gospodarowania krajów. porównać stopień rozwoju gospodarczego krajów na podstawie różnych wskaźników. 33. Skąd mamy żywność? 34. Niezbędne surowce wymienić rodzaje surowców mineralnych, opisać rodzaje produkcji przemysłowej. omówić strukturę użytkowania Ziemi na podstawie map opisać rozmieszczenie upraw. przedstawić wielkości produkcji rolnej, wykonać wykres struktury użytkowania ziemi, opisać rejony upraw roślin alimentacyjnych. na podstawie produktów pochodzenia rolniczego opisać surowce i ich pochodzenie, określić warunki hodowli zwierząt w różnych regionach świata. opisać rodzaje surowców energetycznych, rozpoznać w zbiorze skał węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropę naftową. odczytać na mapach miejsca występowania surowców. omówić na mapach rozmieszczenie ośrodków wydobycia wybranych surowców. opisać wielkości produkcji wybranych surowców i ich wykorzystanie w przemyśle. analizować skład surowcowy produktów gotowych.

8 35. Do wszystkiego jest potrzebna energia 36. Życie z kominami 37. Coraz więcej do przewiezienia na podstawie map odczytać rejony wydobycia surowców energetycznych. porównać wielkość produkcji energii elektrycznej na 1 mieszkańca. na podstawie danych omówić różne rodzaje produkcji energii elektrycznej. ocenić możliwości wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. opisać różne rodzaje produkcji przemysłowej. scharakteryzować czynniki lokalizacji przemysłu, opisać rodzaje produkcji i produkty przemysłu tradycyjnego. wskazać na mapach ośrodki nowoczesnych technologii. opisać rodzaje produkcji wielkich koncernów działających w Polsce, wskazać możliwości oszczędzania energii i surowców. opisać, na czym polegają notowania giełdowe firm. zdefiniować terminy: transport, łączność komunikacja. na przykładach scharakteryzować różny stopień wykorzystania środków transportu. porównać na przykładach ilość przewożonych towarów i osób. na wybranych przykładach krajów świata porównać stopień rozwoju różnych środków transportu. przygotować informacje o nowoczesnych, energooszczędnych środkach transportu. 38. Powtórzenie 39. Sprawdzian 40. Co zrobić z wolnym czasem? zdefiniować terminy turystyka i rekreacja, wymienić sposoby spędzania wolnego czasu. na podstawie różnych źródeł opisać najciekawsze miejsca na Ziemi. zaplanować trasę podróży, wykorzystując mapy tematyczne. analizować i wybrać ofertę turystyczną z uzasadnieniem. zaproponować trasy podróży w różne miejsca Polski, Europy i świata.

9 41. Podział świata na kontynenty 42. Czysty kontynent 43. Życiodajne wybrzeża. 44. Baśniowe wyspy wskazać kontynenty na mapie świata, określić położenie punktów wykorzystując współrzędne geograficzne i kierunki świata. na podstawie map tematycznych analizować cechy fizycznogeograficzne kontynentów. określić cechy środowiska sprzyjające osiedlaniu się ludzi. porównać wybrane regiony świata według warunków dla życia ludzi, ocenić skutki działalności człowieka w środowisku. na podstawie różnych źródeł podać informacje o skutkach określić położenie kontynentu na mapie świata. opisać cechy fizycznogeograficzne kontynentu. na podstawie różnych źródeł informacji opisać historię odkryć i badań Antarktydy. wykreślić profil hipsograficzny kontynentu, scharakteryzować cechy pokrywy lodowej kontynentu. opisać działania państw i organizacji na rzecz zachowania środowiska Antarktydy. opisać położenie kontynentu na mapie świata. obliczyć rozciągłość równoleżnikową i południkową. obliczyć różnicę czasu słonecznego, obliczyć różnicę czasu strefowego. opisać zależności między powierzchnią lasów a warunkami naturalnymi środowiska. na podstawie informacji z różnych źródeł opisać znaczenie państwa w świecie. porównać rozmieszczenie ludności z warunkami środowiska. opisać powstawanie wysp koralowych, omówić zmianę. czasu na linii zmiany daty. opisać udział Polaków w badaniach kontynentu. odczytać na mapach położenie wysp Oceanii. analizować cechy położenia wysp Polinezji, Melanezji i Mikronezji. na podstawie rysunków opisać powstawanie wysp wulkanicznych, porównać krajobraz wysp wulkanicznych i koralowych. na podstawie różnych źródeł omówić historię odkryć i badań Oceanii. 45. Nowy Świat opisać położenie kontynentów na mapie świata, odczytać współrzędne skrajnych punktów. określić na mapach położenie wybranych obiektów geograficznych. wykreślić profil hipsograficzny kontynentów, określić miejsca wydobycia surowców mineralnych. wykonać i analizować wykres struktury użytkowania ziemi. opisać historię odkryć Ameryki,

10 46. Kolosy Ameryki Łacińskiej określić zasięg regionu na mapach. opisać cechy rozmieszczenia ludności. scharakteryzować grupy etniczne zamieszkujące region. analizować różnorodność krajobrazową regionu. 47. Kraj bogaty lasem opisać cechy położenia kraju, odczytać na mapach nazwy krain geograficznych. na podstawie map analizować cechy środowiska Brazylii. wykonać wykres struktury ludności i dokonać jego analizy, analizować wskaźniki wielkości produkcji przemysłowej, określić wiodące cechy gospodarki Brazylii, przedstawić trudności w rozwoju gospodarczym kraju. przygotować i przedstawić informacje na temat znaczenia lasów równikowych Brazylii jako źródła tlenu dla Ziemi. 48. Stany Zjednoczone odczytać położenie kraju na mapie świata i kontynentu. na podstawie map określać cechy środowiska wybranych regionów, odczytać na mapach rejony występowania surowców mineralnych. omówić strukturę narodowościową Stanów Zjednoczonych, na podstawie danych analizować rodzaje produkcji rolnej. ocenić rolę kraju w gospodarce światowej, określić wykorzystanie różnych środków transportu w gospodarce kraju. podać przykłady amerykańskich rekordów geograficznych. 49. Kraj dobrobytu i czystego środowiska określić położenie kraju na mapie świata. na podstawie map analizować warunki środowiska naturalnego kraju. wyjaśnić przy czyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności, obliczyć różnicę czasu strefowego. analizować strukturę produkcji przemysłowej, porównać wielkość PKB Kanady i innych krajów. przygotować i przedstawić informacje o ciekawostkach przyrodniczych kraju. 50. Powtórzenie 51. Sprawdzian

11 52 i 53. Biedny kontynent napięć społecznych nazwać krainy geograficzne. opisać rozmieszczenie ludności na kontynencie, wskazać występowanie bogactw naturalnych w wybranych krajach. analizować wskaźniki demograficzne krajów Afryki, omówić wykonany wykres użytkowania ziemi, określić rodzaje i rozmieszczenie produkcji rolnej. na podstawie osiąganych dochodów scharakteryzować stopień rozwoju gospodarczego krajów Afryki, ocenić poziom wyżywienia ludności krajów Afryki. określić przyczyny konfliktów między krajami, analizować możliwości wykorzystania naturalnych zasobów. 54. Cała nadzieja w bogactwie przyrody wymienić formy ochrony przyrody. na podstawie map wskazać obszary w Afryce podlegające ochronie. na podstawie różnych źródeł informacji scharakteryzować cechy środowiska, obliczyć odległości między miejscowościami. analizować wskaźniki ekonomiczne - korzyści z turystyki, obliczyć wysokość Słońca w południe w wybranych miejscowościach. przygotować informacje o osobliwościach przyrodniczych Afryki. 55. Kontynent kontrastów określić położenie kontynentu na mapie świata oraz sąsiedztwo lądów i oceanów. na podstawie różnych źródeł opisać kontrasty i rekordy geograficzne Azji, obliczyć rozciągłość południkową i równoleżnikową obliczać różnice czasu strefowego, wykonać wykres udziału zlewisk i obszarów bezodpływowych w ogólnej powierzchni. analizować zmiany cech środowiska wraz ze wzrostem szerokości geograficznej. na podstawie informacji z różnych źródeł opisać wkład cywilizacji azjatyckich w rozwój świata. 56. Żółty kraj na odstawie map odczytać cechy położenia kraju, krajów sąsiednich i mórz oblewających. na podstawie map tematycznych analizować rozmieszczenie ludności. na podstawie danych statystycznych analizować wielkość produkcji przemysłowej. na podstawie różnych źródeł informacji opracować trasy wycieczek w różne regiony Chin. przedstawić informacje na temat chińskiego muru".

12 57. Kraj Wschodzącego Słońca opisać cechy położenia Wysp Japońskich. opisać cechy środowiska i zasoby surowcowe kraju, opisać cechy ludności Japonii. wyjaśnić związek między występowaniem wulkanów i trzęsień ziemi a strefami rowów oceanicznych, obliczyć różnicę czasu słonecznego. scharakteryzować cechy produkcji przemysłowej, ocenić rolę Japonii w świecie. wskazać cechy gospodarowania mieszkańców Japonii, które pozwoliły na osiągniecie wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego. 58. Biedne atomowe mocarstwo 59. Azjatyckie tygrysy - cena dynamicznego rozwoju opisać cechy położenia Indii, krajów sąsiadujących i mórz oblewających. na podstawie map opisać zasoby surowcowe Indii. porównać strukturę narodowościową i wiekową Indii i Japonii. analizować wielkości produkcji rolnej i przemysłowej, ocenić poziom rozwoju kraju na podstawie PKB. przygotować i przedstawić informacje na temat tradycji i wierzeń religijnych mieszkańców Indii. na podstawie danych i map tematycznych odczytać informacje o krajach regionu. określić cechy środowiska i zasobów naturalnych krajów regionu. na podstawie podręcznika i innych źródeł określić cechy gospodarki krajów. określić czynniki atrakcyjności towarów z krajów Azji. porównać gospodarkę Korei Południowej i Korei Północnej. 60. Powtórzenie 61. Sprawdzian 62. Nasza część świata opisać położenie kontynentu na mapie świata. na podstawie map scharakteryzować cechy środowiska naturalnego kontynentu. na podstawie wykonanego wykresu scharakteryzować cechy ukształtowania kontynentu, wykonać wykres zmian temperatury powietrza i opadów. scharakteryzować środowisko naturalne wybranych krajów kontynentu. podać cechy środowiska wyróżniające Europę wśród innych kontynentów.

13 63. Ciągłe zmiany granic odczytać na mapie politycznej kraje europejskie i ich stolice. na podstawie map opisać cechy rozmieszczenia ludności w Europie. opisać zróżnicowanie językowe kontynentu, na podstawie wskaźników scharakteryzować procesy urbanizacyjne. na podstawie informacji z podręcznika i innych źródeł opisać zmiany na politycznej mapie Europy po 1989 roku. wyjaśnić procesy przemian politycznych i społecznych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. 64. Jednocząca się Europa 65. Morskie bogactwo odczytać na mapie Europy kraje członkowskie i stowarzyszone z Unią Europejską analizować rozwój UE od jej powstania po dzień dzisiejszy. na podstawie wskaźników statystycznych scharakteryzować gospodarkę krajów UE. omówić proces dostosowywania polskiej gospodarki do wymogów UE. wskazać Morze Śródziemne na mapie Europy, opisać lądy przylegające do Morza Śródziemnego. scharakteryzować cechy ukształtowania poziomego i pionowego regionu, omówić cechy klimatu śródziemnomorskiego i typową roślinność. określić na mapach położenie obiektów i obszarów turystycznych, opisać na podstawie różnych źródeł cechy rolnictwa i przemysłu w regionie. na podstawie wskaźników ekonomicznych ocenić atrakcyjność turystyczną krajów. zaproponować trasę wycieczki w region śródziemnomorski. 66. Magia najwyższych gór Europy wskazać na mapie Alpy, odczytać położenie krajów alpejskich. na podstawie różnych źródeł opisać cechy krajobrazu i środowiska Alp. na podstawie danych określić wielkości źródła dochodów gospodarczych Austrii i Szwajcarii. analizować sposoby zagospodarowania turystycznego krajów.

14 67. Surowe piękno Skandynawii 68. Potęga gospodarcza wskazać kraje zaliczane do Europy Północnej i ich stolice. scharakteryzować wybrane cechy środowiska krajów skandynawskich. opisać cechy gospodarki krajów tego regionu i ich specjalizacji. określać stopień rozwoju gospodarczego krajów, analizować stopień wykorzystania walorów środowiska dla potrzeb gospodarki i turystyki. przygotować i przedstawić informacje o ciekawostkach przyrodniczych Skandynawii (np. białe noce, zorza polarna, fiordy i in.). określić położenie Niemiec na mapie Europy, wskazać sąsiadów Niemiec. na podstawie map tematycznych scharakteryzować cechy środowiska różnych regionów kraju. określić rodzaje produkcji rolniczej, analizować wielkości i rozmieszczenie produkcji przemysłowej. omówić zmiany struktury ludności Niemiec, na podstawie wskaźników ekonomicznych określić poziom rozwoju gospodarczego. ocenić problemy gospodarcze Niemiec po zjednoczeniu. 69. Największe państwo świata 70. Ukraina - nie tylko stepy określić położenie kraju na mapie świat. analizować wybrane elementy środowiska, określać rejony występowania surowców mineralnych. obliczyć różnice czasu strefowego między miejscowościami, scharakteryzować warunki rozwoju rolnictwa. na podstawie danych opisać cechy struktury ludności, ocenić możliwości wykorzystania walorów środowiska dla potrzeb gospodarki. wskazać na mapie Europy Ukrainę odczytać położenie miejsc posługując się współrzędnymi geograficznymi. ocenić warunki naturalne dla potrzeb rolnictwa. porównać wielkość powierzchni i liczbę ludności Ukrainy z innymi państwami Europy. określić przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego, analizować rodzaje produkcji rolniczej i przemysłowej. omówić skutki katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. 71. Białoruś - gospodarka na bagnach określić na mapie Europy położenie Białorusi i wskazać sąsiadów. omówić cechy środowiska wyróżniające kraj wśród sąsiadów. określić cechy działalności gospodarczej człowieka. porównać potencjał ekonomiczny kraju i krajów sąsiednich. wskazać możliwości współpracy z Polską i innymi krajami sąsiadującymi.

15 72. Litwa - nadbałtycki kraj 73. Czechy - kraj nad Wełtawą określić na mapie Europy położenie kraju, wskazać sąsiadów Litwy. scharakteryzować cechy warunków naturalnych, opisać elementy środowiska. określić strukturę produkcji energii elektrycznej i wielkości produkcji różnych dziedzin wytwórczości. na podstawie informacji z podręcznika i innych źródeł określać stopień rozwoju gospodarczego kraju i możliwości rozwoju w strukturach UE. określić rolę Litwy w strukturach Unii Europejskiej. na podstawie map scharakteryzować cechy położenia kraju. analizować cechy środowiska kraju sąsiadującego z Polską określić i porównać cechy ludności zamieszkującej Czechy, wskazać wspólne z Polską przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska. określić wiodące cechy naturalne i gospodarcze kraju. opisać, dlaczego doszło do podziału Czechosłowacji na dwa państwa. 74. Słowacja - z drugiej strony Tatr 75. Podsumowanie 76. Sprawdzian opisać położenie kraju na mapie Europy i wskazać kraje sąsiadujące. na podstawie warunków naturalnych wskazać możliwości gospodarowania. opisać walory środowiska naturalnego Słowacji dla rozwoju turystyki. na podstawie wskaźników określić potencjał gospodarczy kraju. wskazać możliwości rozwoju państwa we współpracy z innymi krajami UE.