Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku

Transkrypt

1 POWIATOWY URZĄD PRACY W BRZESKU ul. J. Piłsudskiego 19, Brzesko tel , , urzad@pup-brzesko.pl Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku Brzesko, kwiecień 2016 r.

2 Wstęp... 3 Rozdział 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Stan i struktura bezrobotnych w powiecie brzeskim Analiza stanu i struktury bezrobotnych oraz ofert pracy Rozdział 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Rozdział 3. Analiza umiejętności i uprawnień Rozdział 4. Analiza rynku edukacyjnego Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Analiza sytuacji bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Rozdział 5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Opis sposobu doboru próby do badania oraz wyszczególniony operat losowania Liczba przebadanych przedsiębiorstw Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 roku Rozdział 6. Prognoza lokalnego rynku pracy Podsumowanie Informacja sygnalna 2015 r Załączniki dot. rynku pracy Załączniki dot. rynku edukacyjnego Aneks: Spis schematów Spis tabel Spis wykresów Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 2

3 Wstęp Zgodnie z zapisem ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. Nr 149, z późn. zm. art. 8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych rozpoczęto w 2005 roku. Doświadczenia w prowadzeniu monitoringu spowodowały konieczność dokonania modyfikacji stosowanej metodologii. Dotychczas stosowane metody do sporządzania raportów z monitoringu uwzględniały przede wszystkim zawód posiadany przez bezrobotnych, a pomijały inne istotne cechy, takie, jak: wykształcenie, kwalifikacje, czy dodatkowe umiejętności, które również decydują o zatrudnieniu. W związku z powyższym Departament Rynku Pracy MPiPS zainicjował projekt współfinansowany ze środkóww EFS pt. Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy, który został wprowadzony do stosowania w 2015 roku. Metodologia ta przygotowana została na zlecenie Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich przez Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych w Łodzi. Monitoring zawodów, podobnie jak dotychczas, prowadzony jest na trzech poziomach terytorialnych, tj.: powiatowym, wojewódzkim i krajowym, aczkolwiek wprowadzono szereg nowych rozwiązań metodologicznych, do których zaliczyć należy przede wszystkim zmianę: sposobu definiowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych, zakresu wykorzystywanych źródeł danych, sposobu prezentacji wyników monitoringu. CELE MONITORINGU Opracowane zalecenia metodyczne prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych powinny umożliwić w szczególności realizację zakładanych celów: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 3

4 PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych rozumiany jest jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy, dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków oraz prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Zawód zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (KZiS) definiowany jest jako przynoszący dochód zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki; przykładem uprawnieniaa jest prawo jazdy kat. B. Kwalifikacje to układ wiedzy, zadań zawodowych. umiejętności i uprawnień przydatnych do realizacji składowych Oferta pracy to zgłoszenie przez pracodawcę do powiatowego urzędu pracy lub umieszczenie w internetowych serwisach rekrutacyjnych oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, co najmniej jednego wolnego miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w określonym zawodzie lub specjalności w celu znalezienia odpowiedniego pracownika. Przez długotrwale bezrobotnych należy rozumieć pozostających bez pracy powyżej 12-stu miesięcy od dnia zarejestrowaniaa się. Bezrobotny absolwent rozumiany jest jako bezrobotny do upływu 12-stu miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 4

5 Schemat 1. Definicje i porównanie grup zawodów Zawód deficytowy Zawód zrównoważony Zawód nadwyżkowy na rynku pracy istnieje wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie na rynku pracy istnieje zbliżone zapotrzebowanie do liczby bezrobotnych w danym zawodzie na rynku pracy istnieje niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby bezrobotnych liczba ofert pracy jest niższa do liczby bezrobotnych odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny odsetek długotrwale bezrobotnych jest relatywnie wysoki odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych odbywa się poprzez łączne zastosowanie trzech wskaźników: dostępności ofert pracy, długotrwałego bezrobocia i płynności bezrobotnych. Poniżej przedstawiono charakterystykę poszczególnych wskaźników. Wskaźnik dostępności ofert Sposób interpretacji Wskaźnik liczony jako: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Miernik informuje o dostępności oferty pracy w danej grupie elementarnej. Im wyższa wartość miernika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Przyjmuje wartości z przedziału <0,+ ). k B/O t = 0 brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa. B/O k t < 1 przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k. k B/O t > 1 dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów k. Brak wartości oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a cecha k jest maksymalnie nadwyżkowa. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 5

6 Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Sposób interpretacji Wartość wskaźnika informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Przyjmuje on wartości od 0% (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów k jest długotrwale bezrobotnym). Wskaźnik płynności bezrobotnych Sposób interpretacji Wartość miernika wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. k WPB t < 1 napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. k WPB t = 1 odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie. k WPB t > 1 odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k. Brak wartości napływ jest równy zeru. W nowej metodologii identyfikacja zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych następuje poprzez nałożenie dodatkowych warunków na wcześniej wyliczone mierniki. Poniższa tabela prezentuje sposób określenia poszczególnych wskaźników. Tabela 1. Identyfikacja zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych Zawody Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych deficytowe B/O tk 0,9 zrównoważone 0,9 B/O t k 1,1 WDB t k Me lub brak wartości WDB t k Me lub brak wartości WPB t k 1 lub brak wartości WPB t k 1 lub brak wartości nadwyżkowe B/O t k > 1,1 lub brak wartości WDB t k > Me WPB tk 1 Źródło: Nowa metodologia prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 1145). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 6

7 WYKORZYSTANE ŹRÓDŁA DANYCH Podstawowym źródłem informacji dotyczących bezrobotnych i ofert pracy według zawodów i specjalności są dane gromadzone w systemie Syriusz przez powiatowe urzędy pracy. W celu pełniejszej analizy lokalnego rynku pracy dodane zostały dwa nowe źródła danych realizowane przez WUP badanie ofert pracy publikowanych w Internecie oraz prowadzone przez PUP badanie lokalnych pracodawców. Dodatkowo, na poziomie lokalnym, wykorzystywane są dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN o absolwentach i uczniach szkół ponadgimnazjalnych. Na potrzeby wdrożenia nowej metodologii przygotowane zostały narzędzia informatyczne wspomagające proces prowadzenia monitoringu: serwis ogólnopolski na którym publikowane są dane wynikowe dla kraju oraz wszystkich województw i powiatów, moduł w systemie Syriusz do badania lokalnych pracodawców, moduł w systemie WUP Viator do badania ofert pracy dostępnych w Internecie. Schemat 2. Wykorzystane źródła danych Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 7

8 ORGANIZACJA PROCESU MONITORINGU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ I SPOSOBY UPOWSZECHNIANIA MONITORINGU Opracowując Monitoring zaleca się, aby zarówno powiatowe jak i wojewódzkie urzędy pracy, ale także Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej przygotowywało dwa typy raportów półroczne informacje sygnalne oraz raporty roczne. Począwszy od 2015 r. w ramach monitoringu dostępne są informacje sygnalne za I i II półrocze danego roku, które zawierają rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Informacje te generowane sąą automatycznie przez MRPiPS, a następnie publikowane w ogólnopolskim serwisie Dodatkowo przygotowywane są raporty roczne, które zawierają część opisową oraz roczne rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Terminy publikowania informacji sygnalnych: koniec sierpnia koniec lutego informacja sygnalna za I półrocze danego roku kalendarzowego informacja sygnalna za II półrocze minionego roku kalendarzowego Terminy publikowania raportów rocznych: marzec czerwiec raporty powiatowe raporty wojewódzkie oraz raport krajowy Raport roczny zawiera ujęcie diagnostyczne, obejmujące swym zakresem: analizę kierunków i natężenia zmian zachodzących na badanym rynku pracy w danym roku sprawozdawczym oraz ujęcie prognostyczne analiza na kolejny okres sprawozdawczy. Zgodnie z założeniami raport składa się z następujących elementów: analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy, ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analiza umiejętności i uprawnień, analiza rynku edukacyjnego, analiza lokalnego rynku pracy na podstawie badania kwestionariuszowego, prognozy rynku pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 8

9 Rozdział 1. ANALIZA OGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY 1.1. STAN I STRUKTURA BEZROBOTNYCH W POWIECIE BRZESKIM Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku według stanu na koniec grudnia 2015 roku wynosiła 3712 osób, co stanowiło 3% wielkości bezrobocia z terenu województwa małopolskiego. W stosunku do stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku, kiedy to liczba bezrobotnych wynosiła 4071 osób, poziom bezrobocia w powiecie brzeskim zmniejszył się o 359 osób (tj. spadek o 8,8%), natomiast w porównaniu do 2013 roku zmniejszył się o 1152 osoby (spadek o 23,7%). Poniższa tabela przedstawia dynamikę zmian poziomu bezrobocia jaką zanotowano na terenie powiatu brzeskiego w latach , dla porównania z poziomem w województwie małopolskim oraz w Polsce. Tabela 2. Zmiany poziomu bezrobocia w latach r r r r r. powiat brzeski województwo małopolskie dane na dzień 31 grudnia Polska Źródło: opracowanie własne Podobnie jak w latach poprzednich nadal odnotowuje się przewagęę bezrobotnych kobiet w ogólnej populacji zarejestrowanych osób bezrobotnych. Bezrobocie kobiet to jeden z wielu kluczowych problemów lokalnego rynku pracy. Wśród jego przyczyn można wymienić m.in. brak odpowiednich kwalifikacji oraz przerwę w zatrudnieniu spowodowaną wychowaniem dzieci, co niesie za sobą wydłużającąą się bezczynność zawodową i w znacznym stopniu zmniejsza szanse kobiet na ponowną aktywizację zawodową. Udział kobiet w końcu 2015 roku ukształtował się na poziomie 2081 i wyniósł 56,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych (w 2014 r. było 54,6%). Oznacza to, że w stosunku do 2014 r. populacja kobiet zmniejszyła się w ciągu roku o 6,3% (mniej o 141 osób). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 9

10 Wykres 1. Ogólna liczba bezrobotnych, w tym kobiet w latach r r r r r. ogółem kobiety % udział bezrobotnych kobiet do ogółu 59,2 55,4 53,5 54,6 56,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Warto zauważyć, że problem bezrobocia wśród kobiet występuje z różnym nasileniem w poszczególnych gminach należących do powiatu brzeskiego. Poniższy wykres obrazuje dane dotyczące udziału kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych w poszczególnych gminach. Wykres 2. Bezrobotne kobiety w poszczególnych gminach powiatu brzeskiego - stan na 31 grudnia 2015 r Borzęcin M.Brzesko G.Brzesko M.Czchów G.Czchów Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa ogółem kobiety % udział kobiet 56,4 56,7 56,4 56,4 54,9 58,7 56,8 49,7 52,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Dane wskazują, iż na koniec grudnia 2015 roku najwyższy odsetek kobiet zamieszkiwał na terenie gminy Dębno (58,7% do ogółu). Z kolei najniższy odsetek bezrobotnych kobiet odnotowano na terenie gminy Iwkowa (49,7%). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 10

11 Stan płynności poziomu bezrobocia zależy od dwóch czynników: napływu czyli osób rejestrujących się jako bezrobotne w danym okresie (tzn. osoby nowo zarejestrowane) oraz odpływu czyli liczby osób tracących status bezrobotnego w tym samym czasie (tzn. osoby wyrejestrowane). Jeżeli w pewnym okresie czasu napływ osób do bezrobocia przewyższa odpływ to wówczas mamy do czynienia z przyrostem bezrobocia, gdy sytuacja jest odwrotna - ze zmniejszaniem się bezrobocia. Schemat 3. Fluktuacja bezrobotnych Poziom bezrobocia na dzień r. Liczba rejestracji w 2015 roku Liczba obsługiwanych bezrobotnych Liczba wyrejestrowań w 2015 roku Poziom bezrobocia na dzień r Bezrobotni zarejestrowani Powody wyłączeń: - Po raz pierwszy Po raz kolejny Podjęcia pracy Rozpoczęcia szkolenia Rozpoczęcia stażu Rozpoczęcia prac społecznie użytecznych 70 - Odmowa przyjęcia propozycji zatrudnienia Niepotwierdzenia gotowości do pracy Dobrowolna rezygnacja Podjęcia nauki 29 - Nabycia praw emerytalnych lub rentowych 52 - Nabycie praw do świadczenie przedemerytalnego 73 - Inne 173

12 W 2015 r. Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku zarejestrował łącznie 4922 osoby bezrobotne, natomiast z ewidencji zostało wykreślonych 5281 osób. W stosunku do stanu z dnia r. poziom bezrobocia uległ więc zmniejszeniu o 359 osób. Jak wynika z powyższych informacji, w okresie 12 miesięcy 2015 roku do rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku napłynęły łącznie 4922 osoby, które uzyskały status osoby bezrobotnej. Udział kobiet w tej grupie ukształtował się na poziomie 47,5% (2316 kobiet), co stanowiło mniej niż połowę ogólnego napływu. Do dnia rejestracji osób rejestrujących się, nigdy nie pracowały zawodowo tj. 21,7% ogółu napływu (w 2014 r. - 25,7%). W Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku w 2015 roku średnio w miesiącu rejestrowało się 410 bezrobotnych. Wykres 3. Napływ osób bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 2015 r I 2015 r. II 2015 r. III 2015 r. IV 2015 r. V 2015 r. VI 2015 r. VII 2015 r. VIII 2015 r. IX 2015 r. X 2015 r. XI 2015 r. XII 2015 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Najwięcej bezrobotnych zarejestrowało się w miesiącu wrześniu (624 osoby) i w styczniu (511 osób). Na rynku pracy występuje zjawisko sezonowości zatrudnienia. Z końcem roku wiele firm ma przestój ze względu na brak frontu robót i na ten okres zwalnia pracowników, co wiąże się z większym napływem do ewidencji. Najmniej rejestracji wystąpiło w maju (284 osoby). Niepokojącym zjawiskiem był bardzo wysoki udział bezrobotnych powracających do rejestrów po raz kolejny. Na dzień r. liczba osób w tej kategorii wyniosła 3854, tj. 78,3% ogółu nowo zarejestrowanych. Sytuacja ta świadczy o nietrwałości podejmowanego zatrudnienia. Natomiast osoby rejestrujące się po raz pierwszy w liczbie 1068 stanowiły niespełna 21,7%. Wskaźnik ten utrzymuje się od wielu lat na zbliżonym poziomie.

13 W ciągu całego 2015 roku z ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku wyłączono ogółem 5281 osób bezrobotnych, w tym 2457 kobiet. Przeciętnie, miesięcznie w 2015 roku wyłączano z rejestrów 440 bezrobotnych. Wykres 4. Odpływ osób bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 2015 r I 2015 r. II 2015 r. III 2015 r. IV 2015 r. V 2015 r. VI 2015 r. VII 2015 r. VIII 2015 r. IX 2015 r. X 2015 r. XI 2015 r. XII 2015 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Najwięcej bezrobotnych wyłączono z ewidencji w miesiącu wrześniu (605 osób) i w kwietniu (543 osoby). Sytuacja dużej liczby wykreśleń na przełomie września i października ma związek z podjęciem nauki na studiach. Zaś najmniej osób utraciło status osoby bezrobotnej w miesiącu styczniu (250 osób) oraz w lutym (296 osób). Głównym powodem wyłączeń bezrobotnych z rejestrów było w 2015 r. podjęcie pracy, które w omawianym okresie stanowiło 52,1% wszystkich wyłączeń (2750 osób). W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba osób wyłączonych z tego powodu spadła o 164 osoby. Kategoria ta obejmuje wszystkie formy podejmowania przez bezrobotnych zatrudnienia tzn. prace subsydiowane (m.in. prace interwencyjne, roboty publiczne, podjęcie własnej działalności gospodarczej) oraz prace niesubsydiowane. Drugą istotną przyczyną wyłączenia bezrobotnych z ewidencji było niepotwierdzenie gotowości do podjęcia pracy. Z tego powodu wyłączonych zostało 506 osób (tj. o 643 osoby mniej niż w 2014 r.). Grupa tych bezrobotnych osiągnęła 9,6% z ogółu wyłączeń. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 13

14 STOPA BEZROBOCIA Syntetycznym miernikiemm poziomu bezrobocia jest podawana w procentach stopa bezrobocia, obliczana jako stosunek liczby zarejestrowanych do liczby osób aktywnych zawodowo. Wskaźnik ten stosowany jest w badaniach bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy. Stopa bezrobocia z reguły kształtuje się podobnie jak liczba bezrobotnych - wzrost obserwowany jest w miesiącach jesienno-zimowych, spadek w okresie na wiosenno-letnim. Tabela 3. Wysokość stopy bezrobocia w poszczególnych miesiącach 2015 r. Styczeń 2015 Luty 2015 Marze c 2015 Kwiecień 2015 Maj 2015 Czerwiec 2015 Lipiec 2015 Sierpień 2015 Wrzesień 2015 Październik 2015 Listopad 2015 Grudzień 2015 STOPA BEZROBOCIA W KRAJU (w %) 12,0 12,0 11,7 11,2 10,8 10,3 10,1 10,0 9,7 9,6 9,6 9,8 STOPA BEZROBOCIA W MAŁOPOLSCE (w %) 10,3 10,3 10,1 9,6 9,2 8,8 8,6 8,5 8,3 8,2 8,2 8,4 LICZBA BEZROBOTNYCH W POWIECIE BRZESKIM STOPA BEZROBOCIA W POWIECIE BRZESKIM (w %) 12,3 12,5 12,2 11,7 11,2 10,9 10,8 10,5 10,4 10,3 10,3 10,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 i danych z GUS Na koniec grudnia 2015 roku stopa bezrobocia w powiecie brzeskim ukształtowała się na poziomie 10,5%. Co oznacza, że była wyższa od wskaźnika krajowego o 0,7 pkt. procentowego i wyższa o 2,1 pkt. procentowego w porównaniu do stopy procentowej w województwie małopolskim. Wykres 5. Stopa bezrobocia w kraju, województwie małopolskim oraz powiecie brzeskim na koniec grudnia 2015 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 14

15 BEZROBOTNI Z PRAWEM DO ZASIŁKU Do najbardziej charakterystycznych cech bezrobocia należy m.in. stały, wysoko utrzymujący się procent osób bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku. Osoby bez prawa do zasiłku na dzień r. stanowiły 88,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych (3272 osoby). Tabela 4. Osoby bezrobotne według stanu na dzień r. w tym Ogółem Kobiety Mężczyźni osoby z prawem do zasiłku osoby bez prawa do zasiłku Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Na koniec grudnia 2015 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku uprawnionych do pobierania zasiłku było 420 osób, co stanowiło zaledwie 11,3% ogółu zarejestrowanych. Oznacza to, że tylko co dziewiąta zarejestrowana osoba bezrobotna korzystała z zasiłku. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego w 2015 r., więcej osób bezrobotnych uprawnionych było do pobierania zasiłku. Natomiast na koniec grudnia 2014 r. - odsetek osób uprawnionych do pobierania zasiłku wynosił 10,9%. Wykres 6. Liczba bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku w latach % udział bezrobotnych z prawem do zasiłku do ogółu 12,9 15,1 12,5 10,9 11,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 15

16 BEZROBOTNI WEDŁUG GMIN W skład powiatu brzeskiego wchodzą 2 gminy miejsko-wiejskie oraz 5 gmin wiejskich. Pod względem poziomu bezrobocia jest on silnie zróżnicowany terytorialnie. Dane dotyczące liczby bezrobotnych mieszkańców powiatu brzeskiego przedstawia poniższa tabela. Tabela 5. Liczba bezrobotnych według gmin powiatu brzeskiego w latach stanu na dzień 31 grudnia Gmina Borzęcin Miasto i Gmina Brzesko 2007 r r r r r r r r r w tym Miasto Brzesko Gmina Brzesko Miasto i Gmina Czchów w tym Miasto Czchów Gmina Czchów Gmina Dębno Gmina Gnojnik Gmina Iwkowa Gmina Szczurowa Razem Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Według stanu na koniec grudnia 2015 roku najliczniejsza grupa bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku zamieszkiwała na terenie miasta i gminy Brzesko 1681 osób (45,3% ogółu bezrobotnych) oraz gminy Dębno 549 osób (14,8%). Najmniejszą zaś grupę tworzyli bezrobotni z gminy Iwkowa 157 osób (4,2%). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 16

17 BEZROBOTNI WEDŁUG CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY Czas pozostania bez pracy obejmuje aktualny okres pozostawania bez pracy od momentu ostatniej rejestracji osoby, liczony w pełnych miesiącach. W określeniu liczby osób bezrobotnych w podziale na czas pozostawania bez pracy w miesiącach przyjęto sześć kategorii, a mianowicie okresy: do 1 miesiąca, 1-3 miesięcy, 3-6 miesięcy, 6-12 miesięcy, miesięcy oraz powyżej 24 miesięcy. Niekorzystnym zjawiskiem na rynku pracy powiatu brzeskiego jest wydłużający się okres pozostawania bez pracy. Trudną sytuację powrotu do pracy posiadają bezrobotni, którzy byli zarejestrowani w Urzędzie nieprzerwanie przez okres od 12 do 24 miesięcy i powyżej 24 miesięcy. Na koniec 2015 roku te dwie grupy stanowiły 44,7% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Łącznie ich liczba wyniosła 1660 osób. W analizowanym okresie liczną grupę stanowiły również osoby pozostające bez pracy od 1 do 3 miesięcy. W ewidencji tut. Urzędu osoby te stanowiły 16,2% ogółu bezrobotnych. O tak dużej liczbie decydują różnorodne uwarunkowania m.in. wiek, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe. Najmniejszą grupę stanowiły osoby pozostające w rejestrach do 1 miesiąca 8,5% Szczegółowe dane dotyczące czasu pozostawania bez pracy osób bezrobotnych zamieszkałych w poszczególnych gminach powiatu prezentuje poniższa tabela. Tabela 6. Liczba i struktura bezrobotnych w powiecie brzeskim według czasu pozostawania bez pracy stan na dzień 31 grudnia 2015 r. Czas pozostawania bez pracy (w miesiącach) Gmina Borzęcin Miasto i Gmina Brzesko w tym Miasto Brzesko Gmina Brzesko Miasto i Gmina Czchów w tym Miasto Czchów Gmina Czchów Gmina Dębno Gmina Gnojnik Gmina Iwkowa Gmina Szczurowa Powiat brzeski do Pow % udział bezrobotnych do ogółu 8,5 16,2 15,9 14,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 17,1 27,6 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 17

18 BEZROBOTNI WEDŁUG WIEKU Analizując strukturę bezrobotnych według wieku można zauważyć, że znaczne problemy z zatrudnieniem na rynku pracy mają osoby młode rozpoczynające swoja karierę zawodową. W przypadku młodych ludzi na ich trudności związane ze zdobyciem pracy wpływa szereg czynników, a są to m.in.: brak doświadczenia zawodowego, brak umiejętności w poruszaniu się po rynku pracy, a także wykształcenie nieadekwatne do potrzeb rynku pracy. Pracodawcy często niechętnie zatrudniają osoby bez doświadczenia zawodowego, gdyż wiąże się to z potrzebą praktycznego przygotowania ich do wykonywania zawodu w początkowym okresie pracy. Szczegółowe dane dotyczące liczby i struktury osób bezrobotnych według wieku w poszczególnych gminach powiatu prezentuje poniższa tabela. Tabela 7. Liczba i struktura bezrobotnych w powiecie brzeskim według wieku - stan na dzień 31 grudnia 2015 r. Gmina Borzęcin Miasto i Gmina Brzesko w tym Miasto Brzesko Gmina Brzesko Miasto i Gmina Czchów w tym Miasto Czchów Gmina Czchów Gmina Dębno Gmina Gnojnik Gmina Iwkowa Gmina Szczurowa Powiat brzeski Wiek lat i więcej % udział bezrobotnych do ogółu 2 24,7 29,1 18,1 15,5 8,7 4,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Pod koniec 2015 roku, najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku stanowiły osoby w grupie wiekowej lata tj osób (29,1% ogółu wszystkich zarejestrowanych). Kobiety w tej grupie wiekowej były większością tj. 66,5% (718 kobiet). Wśród młodych ludzi wielu było takich, którzy jeszcze nigdy nie pracowali i nie dokumentowali stażu pracy, który zwiększyłby ich szansę na rynku pracy. Brak doświadczenia zawodowego oraz praktycznych umiejętności stanowi u nich problem z uzyskaniem pracy. W dalszej kolejności również liczną grupą były osoby w przedziale wiekowym lata, które stanowiły na koniec omawianego okresu 24,7% ogółu wszystkich zarejestrowanych (918 osób). Najmniej liczną grupę tworzyły osoby w wieku przedemerytalnym, tj. 60 lat i więcej, którzy osiągnęli śladową część zarejestrowanych i stanowili 4,0% ogółu bezrobotnych (147 osób). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 18

19 BEZROBOTNI WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA Kolejną cechą decydującą o szansach bezrobotnych na pozyskanie zatrudnienia jest poziom ich wykształcenia oraz dodatkowe kwalifikacje i umiejętności. Brak kwalifikacji lub niewystarczające kwalifikacje często uniemożliwiają zdobycie pracy. Należy jednak zauważyć, iż bezrobocie dotyka również osoby posiadające wykształcenie wyższe. Pracodawcy przed zatrudnieniem pracownika zwracają uwagę nie tylko na jego kwalifikacje, doświadczenie ale także na posiadane przez niego dodatkowe atuty/umiejętności, takie jak: znajomość języków obcych, umiejętność obsługi sprzętu komputerowego, posiadanie prawa jazdy itp. W określeniu liczby osób bezrobotnych wg wykształcenia przyjęto pięć kategorii, a mianowicie bezrobotni z wykształceniem: wyższym, policealnym i średnim zawodowym, średnim ogólnokształcącym, zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym. Tabela 8. Liczba i struktura bezrobotnych w powiecie brzeskim według poziomu wykształcenia - stan na dzień 31 grudnia 2015 r. Wykształcenie Gmina Borzęcin Wyższe Miasto i Gmina Brzesko w tym Miasto Brzesko Gmina Brzesko Miasto i Gmina Czchów w tym Miasto Czchów Gmina Czchów Gmina Dębno Gmina Gnojnik Gmina Iwkowa Gmina Szczurowa Policealne i średnie zawodowe Średnie ogólnokształcące Powiat brzeski Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne i poniżej % udział bezrobotnych do ogółu 1 13,1 28,4 8,9 32,0 17,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Najliczniejszą grupę na koniec 2015 r. stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym 1189 osób (32,0% z ogółu bezrobotnych). Na drugim miejscu uplasowały się osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym 28,4% ogólnej liczby bezrobotnych. Oznacza to, że na koniec grudnia 2015 r. w ewidencji bezrobotnych pozostawało 1055 osób z tym wykształceniem. Bezrobotni z wykształceniem wyższym stanowili 13,1% ogółu zarejestrowanych. Najmniej liczną grupę tworzyły osoby legitymujące się wykształceniem średnim ogólnokształcącym stanowiąc 8,9% ogółu bezrobotnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 19

20 BEZROBOTNI WEDŁUG STAŻU PRACY Jednym z najczęściej oczekiwanych przez pracodawców wymogów stawianych kandydatom do pracy, jest posiadanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego. Dlatego też mniejsze trudności ze znalezieniem pracy mają osoby posiadające staż pracy w określonym zawodzie. Szczegółowe dane dotyczące stażu pracy dokumentowanego przez osoby bezrobotne z powiatu brzeskiego przedstawiaa poniższa tabela. Tabela 9. Liczba i struktura bezrobotnych w powiecie brzeskim według stażu pracy - stan na dzień 31 grudnia 2015 r. Staż pracy do roku Gmina Borzęcin Miasto i Gmina Brzesko w tym Miasto Brzesko Gmina Brzesko Miasto i Gmina Czchów w tym Miasto Czchów Gmina Czchów Gmina Dębno Gmina Gnojnik Gmina Iwkowa Gmina Szczurowa Powiat brzeski lat i więcej bez stażu pracy % udział bezrobotnych do ogółu 18,6 6 24,9 12,1 12,6 8,5 2,9 20,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Analiza struktury bezrobotnych na koniec 2015 roku według posiadanego stażu pracy wykazuje, że najliczniejszą grupą byli bezrobotni dokumentujący od 1 do 5 lat doświadczenia zawodowego, tj. 24,9% ogółu zarejestrowanych (925 osób). Ponadto dość znaczną grupę, stanowili bezrobotni bez stażu pracy tj. 758 osób (20,4% do ogółu poziomu bezrobocia). Zaś najmniej liczną grupąą stanowiącą 2,9% ogółu (109 bezrobotnych) były osoby z ponad 30-letnim stażem pracy.

21 1.2. ANALIZA STANU I STRUKTURY BEZROBOTNYCH ORAZ OFERT PRACY Kod Zgodnie z Klasyfikacją zawodów i specjalności, najbardziej ogólny podział zawodów i specjalności stanowią wielkie grupy zawodowe. W obrębie każdej z tych grup przeanalizowano liczbę osób bezrobotnych oraz ofert pracy z terenu powiatu brzeskiego (tabela 10). W 2015 roku spośród dziesięciu grup wielkich, tylko w grupie "Siły zbrojne" napływ osób był równy odpływowi bezrobotnych z rejestrów Urzędu (po 13 osób). W pozostałych sektorach odpływ bezrobotnych przewyższał ich napływ. Na koniec roku największa liczba bezrobotnych zarejestrowana była w grupie 7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. W grupie tej znajdują się zawody, tzw. fachowców, mimo to osobom posiadającym taki zawód trudno jest znaleźć zatrudnienie. Wiążę się to m.in. z niskimi kwalifikacjami posiadanymi przez te osoby, brakiem osób młodych na rynku pracy, ale także nadal niskimi zarobkami i niedostatecznymi warunkami pracy. Na drugim miejscu są osoby z grupy 5. Pracownicy usług i sprzedawcy. Pomimo atrakcyjności niektórych zawodów wchodzących w skład tej grupy, pracodawcy nie zatrudniają takich osób powołując się na niskie przygotowanie do zawodu lub brak chęci do podnoszenia swoich kwalifikacji. Grupy zawodów najmniej liczne wśród bezrobotnych to "1. Kierownicy" (10 osób) oraz "0. Siły zbrojne" (14 osób). Tabela 10. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według wielkich grup zawodów Wielkie grupy zawodów napływ w okresie Bezrobotni ogółem odpływ w okresie 0 SIŁY ZBROJNE 13,00 13,00 stan na koniec okresu Napływ ofert pracy w okresie PUP Internet Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) 14, ,00 Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy KIEROWNICY 7,00 10,00 10, ,00 1, SPECJALIŚCI 589,00 650, TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 773,00 842,00 150,00 158,00 806,00 815,00 68,00 69, , ,00 110,00 116,00 241,00 246,00 429, ,20 11,22 695, ,72 10,04 131, ,86 5,61 823, ,70 21,33 103, ,67 0,21 859, ,10 28,60 109, ,43 12,26 205, ,47 8,86 Źródło: na podstawie Tabeli 11 (31) z informacji rocznej opublikowanej przezz MRPiPS Znaczący udział w zatrudnieniu miały także grupy: "Operatorzy i urządzeń" (13,0% ogółu ofert) oraz "Specjaliści" (9,8%) i monterzy maszyn Analizując oferty pracy jakie napłynęły w 2015 r. do PUP w Brzesku tj ofert stwierdzić, iż pracodawcy najliczniej zgłaszali zapotrzebowanie na pracowników z grupy zawodów "7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy"- 30,4% ogółu ofert oraz 22,5% ofert dla grupy 5. Pracowników usług i sprzedawców. Również w analizowanym okresie najwięcej osób bezrobotnych zarejestrowanych było w tych dwóch grupach tj. 917 w grupie 7 i 841 w grupie 5. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 21

22 ZAWODY, W KTÓRYCH LICZBA BEZROBOTNYCH JEST NAJWIĘKSZA W poniższej tabeli wskazano 21 zawodów (wg kodu czterocyfrowego), najliczniej reprezentowanych przez osoby bezrobotne pozostające w ewidencji Urzędu Pracy w Brzesku. Tabela 11. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych jest największa w 2015 roku L.p. Kod Elementarne grupy zawodów Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Kucharze Gospodarze budynków Murarze i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych Ślusarze i pokrewni Dietetycy i żywieniowcy Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej Technicy mechanicy Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym Fryzjerzy Technicy budownictwa Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Technicy wsparcia informatycznego i technicznego Cieśle i stolarze budowlani Piekarze, cukiernicy i pokrewni Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne Pracownicy obsługi biurowej Hydraulicy i monterzy rurociągów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) Źródło: na podstawie Tabeli (8) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Najliczniejszą grupę zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły osoby w zawodzie sprzedawcy sklepowi (ekspedienci). Na koniec badanego okresu stanowili oni 11,0% ogółu zarejestrowanych tj. 407 osób. Sprzedawcy w dalszym ciągu mają problem z wyjściem na rynek pracy, co może być związane z niskimi kwalifikacjami tychże osób, bądź brakiem umiejętności poruszania się po lokalnym rynku pracy. Pracodawcy często właśnie narzekają na słabe przygotowanie kandydatów do pracy w tym zawodzie, zaś potencjalni pracownicy na niekorzystne godziny pracy i niskie wynagrodzenie. Czynniki te powodują duże rotację sprzedawców na rynku pracy. W dalszej kolejności wśród najliczniej reprezentowanych zawodów należy wymienić: Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych (4,4% do ogółu zarejestrowanych), Kucharzy (3,7%), Gospodarzy budynków (3,2%) oraz Murarzy i pokrewnych (2,8%). Pozostałe zawody miały już mniejszy udział w strukturze osób bezrobotnych na terenie powiatu brzeskiego. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 22

23 ZAWODY, W KTÓRYCH NAPŁYW BEZROBOTNYCH BYŁ NAJWIĘKSZY Jak już wspomniano wcześniej w okresie 12 miesięcy 2015 roku do rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku napłynęły łącznie 4922 osoby, które uzyskały status osoby bezrobotnej. Poniższa tabela przedstawia, zawody charakteryzujące się najwyższym napływem do bezrobocia pokrywają się z zawodami o najwyższej liczbie bezrobotnych. Świadczy o tym, że trudna sytuacja osób w tych zawodach ma charakter trwały, notując obok dużego poziomu bezrobocia również stały, wysoki napływ. Tabela 12. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych napływ był największy w 2015 r. L.p. Kod Elementarne grupy zawodów Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Mechanicy pojazdów samochodowych Murarze i pokrewni Kucharze Gospodarze budynków Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym Ślusarze i pokrewni Technicy mechanicy Technicy budownictwa Fryzjerzy Cieśle i stolarze budowlani Dietetycy i żywieniowcy Technicy wsparcia informatycznego i technicznego Ekonomiści Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni \gdzie indziej niesklasyfikowani Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej Stolarze meblowi i pokrewni Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Liczba bezrobotnych (napływ w okresie) Źródło: na podstawie Tabeli (10) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS W 2015 roku największy napływ nastąpił w zawodach: Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) - t.j. 8,0% ogólnego napływu, Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych - 3,3%, Mechanicy pojazdów samochodowych - 3,0%, Murarze i pokrewni - 3,0% %, oraz Kucharze - 2,3%. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 23

24 WSKAŹNIK DŁUGOTRWAŁEGO BEZROBOCIA W celu dokładnego zdiagnozowania struktury osób bezrobotnych pozostających w ewidencji Urzędu Pracy powyżej 12 miesięcy wykorzystano wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1, który informuje, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią osoby długotrwale bezrobotne. Na podstawie informacji rocznej opublikowanej przez Departament Rynku Pracy MRPiPS wykazano 52 elementarne grup zawodów, w których wskaźnik długotrwałego bezrobocia wyniósł 100,00 (co oznacza, że każda osoba w ramach powyższej grupy jest długotrwale bezrobotna). Zgodnie z założeniami poniżej przedstawiono ranking 20 zawodów dla których obserwujemy najwyższy poziom wskaźnika długości okresu pozostania w ewidencji bezrobotnych. Tabela 13. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w 2015 roku L.p. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Dyrektorzy generalni i zarządzający 100, Kierownicy do spraw reklamy i public relations 100, Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 100, Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Diagności laboratoryjni bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 100, Dietetycy i specjaliści do spraw żywienia 100, Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych 100, Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 100, Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 100, Specjaliści do spraw sieci komputerowych 100, Dziennikarze 100, Artyści plastycy 100, Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni 100, Technicy analityki medycznej 100, Asystenci dentystyczni 100, Ratownicy medyczni 100, Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych 100, Pośrednicy pracy i zatrudnienia 100, Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Policjanci Źródło: na podstawie Tabeli (12) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS 100,00 Wśród grup zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy należy wymienić m.in. kierowników rożnych profesji, zawody związane z medycyną oraz specjalistów różnego rodzaju. 1 Przez długotrwale bezrobotnych należy rozumieć pozostających bez pracy powyżej 12-stu miesięcy od dnia zarejestrowania się. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 24

25 WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI BEZROBOTNYCH Wskaźnik płynności bezrobocia określany jest jako stosunek napływu osób bezrobotnych do ich odpływu w danym okresie, informuje o przepływie osób bezrobotnych. Wskaźnik na poziomie 1 oznacza równowagęę między liczbą osób napływających i odpływających z urzędu pracy. Im wyższy wskaźnik tym większa różnica między liczbą osób nowo zarejestrowanych, a wyrejestrowanych. W grupie zawodów, wśród których wskaźnik płynności bezrobotnych jest największy dominują: Kierownicy; Matematycy, aktuariusze i statystycy; Programiści aplikacji; Asystenci dentystyczni oraz Operatorzy. Tabela 14. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najwyższy w 2015 roku L.p. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani 4, Matematycy, aktuariusze i statystycy 3, Programiści aplikacji 3, Asystenci dentystyczni 3, Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców 3, Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych 3, Pomoce domowe i sprzątaczki 3, Kierownicy do spraw finansowych 2, Kierownicy do spraw obsługi biznesu i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 2, Inżynierowie elektrycy 2, Położne z tytułem specjalisty 2, Doradcy finansowi i inwestycyjni 2, Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 2, Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 2, Bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania informacją 2, Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani 2, Technicy fizjoterapii i masażyści 2, Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 2, Introligatorzy i pokrewni 2, Obuwnicy i pokrewni 2, Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 2, Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 2, Gońcy, bagażowi i pokrewni Źródło: na podstawie Tabeli (14) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS 2,00 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 25

26 Natomiast najmniejszy wskaźnik płynności bezrobotnych wystąpił wśród bezrobotnym z grupy zawodów: Biolodzy i pokrewni, Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży, Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych), Wydawcy posiłków oraz Robotnicy zwalczania szkodników i chwastów. Tabela 15. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najmniejszy w 2015 roku L.p. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 0, Fizycy i astronomowie 0, Położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 0, Aktorzy 0, Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 0, Agenci sprzedaży bezpośredniej 0, Opiekunowie dziecięcy 0, Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby 0, Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 0, Mechanicy precyzyjni 0, Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 0, Pracownicy świadczący usługi na ulicach 0, Biolodzy i pokrewni 0, Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży 0, Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 0, Wydawcy posiłków 0, Robotnicy zwalczania szkodników i chwastów 0,33 Źródło: na podstawie Tabeli (16) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Warto także podkreślić fakt, iż wystąpiło dwanaście elementarnych grup zawodów, które nie generowały płynności bezrobocia i ich wskaźnik wyniósł 0,00. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 26

27 WSKAŹNIKK NIEDOPASOWANIA STRUKTURY OFERT PRACY Sposób interpretacji t WNO k < 1 grupa zawodów, w której oferty pracy są niedoreprezentowane w PUP (oznacza to, że pracodawcy znacznie częściej oferują pracę za pośrednictwem portali internetowych dla tych zawodów). t WNO k > 1 grupa zawodów, w której oferty pracy są nadreprezentowane w PUP (pracodawcy znacznie częściej poszukująą pracowników za pośrednictwem PUP niż w internecie). Miernik przyjmuje wartości z przedziału <0,+ ). Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy opiera się na porównaniu i wyliczeniu relacji dwóch wskaźników struktury: ofert pracy w PUP i ofert w Internecie. Celem kalkulacji miernika jest wskazanie, jakie oferty pracy nie są zgłaszane do urzędów pracy. Analizując wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 2015 roku można zauważyć, że pracodawcy znacznie częściej poszukują pracowników za pośrednictwem PUP niż w Internecie, co oznacza, iż oferty pracy są nadreprezentowane w Urzędzie. Ofert pracy dla grup wykazanych w poniższej tabeli było ogółem 1456 (w tym 1358 pochodziło z Urzędu Pracy, a 98 ofert z Internetu). Tabela 16. Wskaźnikk niedopasowania struktury ofert pracy w 2015 roku Kod Nazwa wielkiej grupy zawodów oferty pracy PUP Wskaźniki struktury (%) liczba % liczba oferty w internecie % Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy (PUP/ Internet) 1. Kierownicy 2. Specjaliści 3. Technicy i inny średni personel 4. Pracownicy biurowi 5. Pracownicy usług i sprzedawcy 12 0,88% 16 16,33% 0, ,79% 36 36,73% 0, ,95% 38 38,78% 0, ,74% 5 5,10% 1, ,53% 3 3,06% 7,36 6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 3 0,22% - 7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ,41% - 8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń ,03% - 9. Pracownicy wykonujący prace proste 128 9,43% Razem ,00% ,00% - Źródło: na podstawie Tabeli 1 (39) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS W przypadku powiatu brzeskiego największe zróżnicowanie występowało wśród takich zawodów jak: Pracownicy usług i sprzedawcy (tj. 7,36) oraz Pracownicy biurowi (1,13). Natomiast najmniejsze zróżnicowanie występowało wśród Kierowników (0,05). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 27

28 Rozdział 2. RANKING ZAWODÓWW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowią najważniejszy element prowadzenia monitoringu. Prezentowane są w postaci informacji sygnalnych (w ujęciu półrocznym) oraz w rocznych raportach z monitoringu (roczny okres sprawozdawczy). Celem konstrukcji rankingów jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych, pozwoli dodatkowo na wskazanie kierunków i natężeniaa zmian zachodzących w strukturze zawodowej, co za tym idzie, usprawnienie poradnictwa zawodowego. Konstrukcja rankingu opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez PUP stanowiąą wyczerpujące źródło informacji o liczbie bezrobotnych i strukturze zawodowej bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbęę wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Z powodu, iż oferty pracy zgłaszane przed pracodawców do PUP stanowią jedynie część informacji o popytowej stronie rynku pracy, zaleca się włączenie do rankingu ofert pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w BIP) oraz ofert pracy publikowanych w internetowych serwisach rekrutacyjnych. Biorąc pod uwagę powyższe założenia, rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych powinny być konstruowane półrocznie i rocznie dla elementarnych grup zawodów w oparciu o następujące dane: dane o liczbie zarejestrowanych bezrobotnych i ofertach pracy (wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej) z systemu Syriusz, dane o liczbie ofert pracy w Internecie gromadzone przez WUP; dane o liczbie ofert pracy podmiotów publicznych (BIP) gromadzone przez WUP. Schemat 4. Proces konstrukcji rankingów Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 28

29 ZAWODY DEFICYTOWE Zawody, które zostały zidentyfikowane jako grupy maksymalnie deficytowe to takie, k w których dostępne były miejsca pracy, a nie było zarejestrowanych osób bezrobotnych (B/O t = 0). W wyniku przeprowadzonej analizy do zawodów maksymalnie deficytowych w powiecie brzeskim należy zaliczyć: "Agentów ubezpieczeniowych" oraz "Robotników przetwórstwa surowców roślinnych". W ich przypadku liczba dostępnych ofert pracy wynosiła 1. Tabela 17. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie deficytowych w 2015 roku MAKSYMALNY DEFICYT * L.p. Kod Elementarna grupa zawodów Liczba dostępnych ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Agenci ubezpieczeniowi Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych Lektorzy języków obcych Kierownicy do spraw budownictwa Robotnicy budowy dróg Operatorzy maszyn do szycia 0 0,00 38,89 0,00 0,00 13,89 0,00 11,11 0,00 11,11 0,00 8, Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 0 100,00 8, Czyściciele pojazdów 0 33,33 8,33 Źródło: na podstawie Tabeli 2 (40) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS * W przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy równa się zero, a pozostałe mierniki nie osiągają wartości. Z tego względu prezentacja tej grupy następuje według malejącej liczby dostępnych ofert pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 29

30 Jako zawody deficytowe wskazane zostały profesje, dla których liczba ofert pracy k jest wyższa niż liczba bezrobotnych (B/O t 0,9), odsetek długotrwale bezrobotnych jest k nieznaczny (WDB t Me), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym (WPB k t 1). Wartość wskaźnika wynosząca mniej niż 1 oznacza, że przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów. Zamieszczony poniżej ranking elementarnych grup zawodów deficytowych ukazuje, że powyższe warunki spełniło tylko 6 elementarnych grup zawodów. Największą wartość wskaźnika dostępności ofert pracy odnotowano w grupie Szklarze (tj. 0,84) oraz Tynkarze i pokrewni (0,63). Tabela 18. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku DEFICYT L.p. Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 0,08 1,92 0,04 1,00 0,00 28, Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 0,08 0,17 0,50 0,00 2, Doradcy finansowi i inwestycyjni 1,08 2,17 0,50 0,00 2,00 0,00 17, Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0,50 0,83 0,60 0,00 1,00 30,00 12, Tynkarze i pokrewni 2,83 4,50 0,63 0,00 1,50 0,00 7, Szklarze 1,75 2,08 0,84 50,00 1,00 20,00 31,25 Źródło: na podstawie Tabeli 2 (41) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 30

31 ZAWODY ZRÓWNOWAŻONE Omawiając zawody deficytowe i nadwyżkowe należy również omówić zawody zrównoważone, ponieważ jest to grupa zawodów w najlepszej sytuacja na rynku pracy. Jest to zarówno korzystna sytuacja dla pracodawców jak i samych bezrobotnych, gdyż pracodawcy zgłaszają wolne miejsca pracy zaś w rejestrze tutejszego Urzędu Pracy znajdują się osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe do pracy na tym stanowisku. Zawody zrównoważone to takie, w których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby k zarejestrowanych bezrobotnych (0,9 B/O t 1,1), odsetek bezrobotnych długotrwale jest k nieznaczny (WDB t Me), a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym (WPB k t 1). Wartość wskaźnika wynosząca więcej niż 1 oznacza, że dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów. Poniżej zamieszczono tabelę zawierającą dane dotyczące rankingu elementarnej grupy zawodu zrównoważonego w 2015 roku. Tabela 19. Ranking elementarnych grup zawodów zrównoważonych w 2015 roku RÓWNOWAGA Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0,33 0,33 1,00 50,00 100,00 Źródło: na podstawie Tabeli 3 (42) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Badanie wskazało tylko na jeden zawód będący w równowadze, a mianowicie "Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży" (1,00). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 31

32 ZAWODY NADWYŻKOWE Zawodami maksymalnie nadwyżkowymi są natomiast profesje, w których zarejestrowani byli bezrobotni, natomiast nie było zgłoszonych miejsc pracy (B/O k t nie przyjmuje wartości). Wśród zawodów maksymalnie nadwyżkowych w 2015 r. wymienić należy 9 grup, w tym: Robotników pracujący przy przeładunku towarów; Techników technologii żywności; Filozofów, historyków i politologów; Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp; Dyżurnych ruchu, manewrowi i pokrewni; Opiekunów dziecięcych; Rolników produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby; Monterów sprzętu elektronicznego oraz Dealerów i maklerów aktywów finansowych. Tabela 20. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie nadwyżkowych w 2015 roku MAKSYMALNA NADWYŻKA * L.p. Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów Technicy technologii żywności Filozofowie, historycy i politolodzy Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp Dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni Opiekunowie dziecięcy Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby Monterzy sprzętu elektronicznego Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych Źródło: na podstawie Tabeli 4 (43) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS * W przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy nie przyjmuje wartości. Z tego względu prezentacja tej grupy następuje według malejącej przeciętnej miesięcznej liczby bezrobotnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 32

33 Zawody nadwyżkowe charakteryzują się niższym zapotrzebowaniem niż liczba k bezrobotnych w danym zawodzie (B/O t > 1,1), relatywnie wysokim poziomem długotrwałego k bezrobocia (WDB t > Me) oraz napływem bezrobotnych wyższym niż odpływ bezrobotnych (WPB tk 1). Wartość wskaźnika wynosząca więcej niż 1 oznacza, że dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów. Wśród zawodów nadwyżkowych w powiecie brzeskim dominują branże, w których rzadko pojawiają się wolne miejsca pracy. Poniżej zamieszczono tabelę z rankingiem elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku, który został zaprezentowany zgodnie z malejącym wskaźnikiem dostępności ofert pracy. Tabela 21. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku NADWYŻKA L.p. Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 26,17 0,08 314,00 53,85 0,88 100,00 0, Analitycy finansowi 12,75 0,17 76,50 56,25 0,93 0,00 0, Kosmetyczki i pokrewni 18,25 0,58 31,29 55,00 0,95 42,86 0, Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 414,83 13,33 31,11 57,74 0,98 39,71 100,00 5,83 0,33 17,50 57,14 0,83 75,00 0, Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani Agenci sprzedaży bezpośredniej Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 13,42 0,83 16,10 53,85 0,91 30,00 0,00 2,92 0,33 8,75 100,00 0,00 0,00 0,00 43,75 5,33 8,20 68,18 0,93 12,50 0,00 Źródło: na podstawie Tabeli 4 (44) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Ranking ukazuje, że największy wskaźnik dostępności ofert pracy odnotowano w grupie Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu (tj. 314,00). Natomiast najniższy wskaźnik dostępności ofert pracy wskazany jest dla grupy zawodów Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne (tj. 8,20) Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 33

34 Rozdział 3. ANALIZA UMIEJĘTNOŚCI I UPRAWNIEŃ Kolejnym elementemm monitoringu jest analiza umiejętności 2 i uprawnień 3 na rynku pracy zarówno od strony popytowej i podażowej. Mając na uwadze różnorodność umiejętności i uprawnień, których posiadanie zgłaszają osoby bezrobotne, jak również wymagania określone przez pracodawców, trudno w jednoznaczny sposób wskazać niedopasowanie struktury kwalifikacyjno zawodowej na rynku pracy w oparciu o te dane. Dokonując analizy umiejętności i uprawnień uwzględniono umiejętności i uprawnienia stosunkowo często wskazywane przez osoby bezrobotne na etapie rejestracji oraz określane przez pracodawców w zgłaszanych ofertach pracy. Na tym etapie należy zauważyć, iż coraz więcej osób bezrobotnych wskazuje, iż zdobyło lub jest w trakcie zdobywania dodatkowych uprawnień i umiejętności przydatnych na rynku pracy. Zdecydowana większość osób bezrobotnych deklaruje, iż posiada prawo jazdy kat. B. Młode osoby bezrobotnee wśród posiadanych umiejętności wskazująą umiejętność obsługi komputera, znajomość co najmniej jednego języka obcego (najczęściej języka angielskiego), komunikatywność oraz łatwość uczenia się nowych rzeczy. W większości przypadków osoby bezrobotne deklarują, iż posiadają umiejętności wynikające z posiadanego zawody wyuczonego. Stosunkowo duży odsetek młodych bezrobotnych mężczyzn wskazuje, iż posiada lub planuje zdobycie uprawnień umożliwiających podjęcie pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego lub ciągnika siodłowego. Mając na uwadze informacje i opinie pozyskane przez pośredników pracy (doradców klienta instytucjonalnego), którzy są w stałym kontakcie z pracodawcami, zarówno w trakcie wizyt w zakładach pracy, jak i podczas przyjmowania ofert pracy - można stwierdzić, że oprócz wymagań podstawowych dla danego zawodu pracodawcy często oczekiwali od potencjalnych kandydatów do pracy dodatkowych uprawnień oraz umiejętności. Najczęściej wskazywali oni na konieczność posiadania: 2 Umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. 3 Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki; przykładem uprawnienia jest prawo jazdy kat. B. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 34

35 prawa jazdy kat. B znajomości języków obcych, w szczególności języka angielskiego i niemieckiego uprawnień operatora wózków widłowych umiejętności obsługi komputera i Internetu znajomości zasad obsługi klienta (bezpośredniej, telefonicznej, internetowej) umiejętności kosztorysowania aktualnych badań dla celów sanitarno epidemiologicznych umiejętności obsługi programów graficznych (AutoCAD, programy wykorzystywane do tworzenia wizualizacji oraz aranżacji wnętrz, szkolenia z zakresu grafiki komputerowej oraz reklamy). Należy zauważyć, iż pracodawcy coraz częściej wskazują, iż w pierwszej kolejności poszukują osób chętnych do pracy i uczenia się nowych rzeczy, dzięki temu w stosunkowo krótkim czasie będą w stanie wyposażyć osoby w umiejętności i uprawnienia przydatne do pracy na oferowanych stanowiskach pracy. Doradcy klienta instytucjonalnego przyjmując zgłoszenia ofert pracy, jak również monitorując ich realizację pozyskują informacje dotyczące problemów z zaspokojeniem określonych potrzeb kadrowych. Według ich wiedzy wśród zawodów, na które istnieje zapotrzebowanie na brzeskim rynku pracy można wymienić: w budownictwie: robotników budowlanych, pracowników przy docieplaniu budynków, zbrojarzy betoniarzy, dekarzy, montażystów stolarki budowlanej) kierowców samochodów ciężarowych, ze szczególnym uwzględnieniem kierowców kat. C+E posiadających uprawnienia na przewóz rzeczy kierowników robót / kierowników budowlanych ze stosownymi uprawnieniami samodzielnych księgowych przedstawicieli handlowych / doradców klienta samodzielnych kucharzy (szefów kuchni). Pośrednicy pracy zwrócili uwagę, że w roku 2015 wystąpiły problemy z realizacją ofert pracy w następujących zawodach: kierowca ciągnika siodłowego kierownik robót/kierownik budowy tynkarz tynków gipsowych maszynowych diagnosta samochodowy operator obrabiarek sterowanych numerycznie samodzielny kucharz sprzedawca w dziale mięsnym nauczyciel gry na instrumentach. Problemy z pozyskaniem przez pracodawców osób do pracy w powyższych zawodach wynikały z braku osób posiadających odpowiednie uprawnienia i umiejętności w tym zakresie. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 35

36 OMUNIKACJA USTNA/KOMUNIKATYWNOŚĆ jedną z podstawowych umiejętności przydatnych na rynku pracy Poszukiwanie pracy jest procesem, który niewątpliwie wiąże się nie tylko z cierpliwością i wytrwałością, ale także z kreatywnością i sposobem na to, aby potencjalny pracodawca zechciał zatrudnić osobę szukającą pracy. Analizując wyniki badań przedsiębiorstw oraz oferty zgłaszane do Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku, należy stwierdzić, że jedną z umiejętności najczęściej wymaganych od pracowników kandydujących na dane stanowisko jest komunikatywność. Komunikatywność werbalna, czyli umiejętność sprawnego i skutecznego porozumiewania się z innymi stała się zatem bardzo ważnym elementem w kanonie postępowania każdego pracownika. Sprawa wydaje się być oczywista jednostka pracując w organizacji pracuje zawsze z innymi ludźmi, z którymi musi się kontaktować oraz nawiązywać relacje. Obecnie przedsiębiorstwa i firmy zdają się doceniać kluczową rolę komunikacji w zarządzaniu swoją organizacją. Dlatego też jako najważniejszą umiejętność wskazują właśnie Komunikacja ustna/ komunikatywność. Umiejętność skutecznego komunikowania to bolączka wielu instytucji i organizacji 4. Komunikacja polega na przekazywaniu faktów, myśli, opinii, emocji między dwiema lub więcej osobami. Skuteczne komunikowanie jest jednym z podstawowych elementów, które przyczyniają się do efektywnego funkcjonowania organizacji, gdyż wymiana informacji umożliwia realizację głównych zadań i celów organizacji. Niewłaściwa komunikacja jest z kolei najpowszechniejszym źródłem nieporozumień i konfliktów w relacjach interpersonalnych między członkami załogi. Umiejętność porozumiewania się odgrywa ogromną rolę zarówno w życiu prywatnym, a także zawodowym każdego człowieka. Nasze sukcesy czy porażki, zadowolenie bądź przeżywane stresy zależą w dużej mierze od tego, w jaki sposób nawiązujemy kontakty, prowadzimy rozmowy i w ogóle komunikujemy się z innymi ludźmi. Komunikowanie jest kwestią bardzo ważną zarówno dla pojedynczych jednostek, jak i całej organizacji. Bez sprawnego i dobrego komunikowanie się pracowników pomiędzy sobą nie może istnieć żadna organizacja, przedsiębiorstwo, czy grupa. Im lepsza, skuteczniejsza komunikacja, tym sprawniejsze porozumiewanie się członków oraz lepsze funkcjonowanie danej instytucji. Źródło: Warsztaty grupowe z kompetencji społecznych i aktywnego poruszania się po rynku pracy, Warszawa 2014 r., str sierpień 2006 r. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 36

37 BEZROBOTNI BEZ ZAWODU Jako uzupełnienie analizy umiejętności i uprawnień w podziale na wielkie grupy zawodów, dodatkowo zbadane zostały cechy grupy osób bezrobotnych bez zawodu. Grupa ta charakteryzowana jest według posiadanego wykształcenia i typu ukończenia szkoły. Co dwunasta osoba bezrobotna z terenu powiatu brzeskiego nie posiadała żadnego zawodu. Analizując bezrobotnych bez zawodu według poziomu wykształcenia można zauważyć, że największy odsetek występuje wśród osób z wykształceniem średnimm ogólnokształcącym (31,00%) oraz gimnazjalnym i poniżej (23,03%), czyli po szkołach, które nie nadają uprawnień do pracy w zawodzie. Natomiast biorąc pod uwagę typ ukończonej szkoły, najwięcej bezrobotnych bez zawodu ukończyło liceum ogólnokształcące (53,10%). Tabela 22. Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez zawodu Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%)* Ogółem wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy technikum liceum ogólnokształcące liceum profilowane technikum uzupełniające liceum uzupełniające szkoła policealna wyższa ,59% 23,03% 1,43% 31,00% 4,68% 0,21% 4,44% 10,31% 53,10% 0,00% 10,17% 10,71% 0,25% Źródło: na podstawie Tabeli 6 (46) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako stosunek bezrobotnych bez zawodu wg stanu w końcu okresu sprawozdawczego do ogółu bezrobotnych w ramach danej analizowanej kategorii. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 37

38 Rozdział 4. ANALIZA RYNKU EDUKACYJNEGO Analiza rynku edukacyjnego służy, w głównej mierze, do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Schemat 5. Analiza rynku edukacyjnego Pierwszą część tego rozdziału stanowi analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych, która pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy deficyt bądź nadwyżka występująca na rynku w najbliższym czasie zwiększy się, czy też ulegnie redukcji. Celem analizy jest uzyskanie pełnej informacji o rynku edukacyjnym, w tym o potencjalnym zasobie siły roboczej wchodzącej na rynek pracy. W przypadku zawodów nadwyżkowych, relatywnie duża liczba uczniów ostatnich klas, mogących podjąć zatrudnienie, przy niezmienionych warunkach po popytowej stronie rynku pracy, może przyczynić się do wzrostu bezrobocia w omawianym zawodzie. Wyklucza to również zasadność przeprowadzania szkoleń w obrębie uprawnień niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Analiza ta umożliwia także określenie, czy deficyt występujący w danym zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz czy uzasadnione jest przeprowadzanie szkoleń dla bezrobotnych w zakresie uprawnień warunkujących zatrudnienie w danym zawodzie. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 38

39 Źródło informacji do opisywanej analizy stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Wyróżniona grupa w całości będzie podlegała analizie, a plany edukacyjne przyszłych absolwentów zostały w niej pominięte na poziomie PUP i WUP, co wynika z faktu, że absolwenci często kontynuują naukę poza miejscem stałego zamieszkania/zameldowania. Analiza została wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej lub nazwa uczelni wyższej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) lub kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych) z systemu Syriusz, liczbę uczniów ostatnich klas, w tym którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół wyższych według kierunków nauki oraz nazwy uczelni wyższej (badanie GUS), liczbę studentów pierwszego i ostatniego roku studiów (badanie GUS). Druga cześć wnioskowania na temat rynku edukacyjnego stanowi analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół wyższych na rynku pracy. Celem analizy sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół wyższych na rynku pracy jest wskazanie w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. A zatem pozwala ona na konstruowanie wiążących wniosków dla systemu kształcenia ponadgimnazjalnego oraz wyższego. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych opierała się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów 5 zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych) - analiza na szczeblu MRPiPS. 5 Bezrobotny absolwenta to osoba, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 39

40 4.1. ANALIZA UCZNIÓW OSTATNICH KLAS SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W poniższej tabeli zaprezentowano zestawienie zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku wraz z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych. Tabela 23. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 2015 roku Zawody deficytowe Kod Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1212 Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 1323 Kierownicy do spraw budownictwa 2353 Lektorzy języków obcych 2412 Doradcy finansowi i inwestycyjni 2652 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 3321 Agenci ubezpieczeniowi 7116 Robotnicy budowy dróg 7119 Robotnicy robót stanu surowegoo i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7123 Tynkarze i pokrewni 7125 Szklarze 7514 Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych 8153 Operatorzy maszyn do szycia 8189 Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 9122 Czyściciele pojazdów Zawody nadwyżkowe Kod 2413 Analitycy finansowi Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Filozofowie, historycy i politolodzy 3144 Technicy technologii żywności 3255 Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 40

41 3311 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości możliwość wzrostu bezrobocia, Kosmetyczki i pokrewni brak zasadności prowadzenia szkoleń dla bezrobotnych Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Agenci sprzedaży bezpośredniej Opiekunowie dziecięcy Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby Monterzy sprzętu elektronicznego Dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 0 Zawody zrównoważone Kod Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0 Źródło: na podstawie Tabeli 7 (47) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Przyjmując, że uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych są potencjalnym zasobem siły roboczej, należy zauważyć, iż żadna z tych osób nie kształci się w zawodach jako deficytowe i zrównoważone. Przy czym łącznie 59 osób uczy się w zawodach nadwyżkowych (w tym: Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu - 14 uczniów oraz Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) - 45 uczniów). Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 41

42 4.2. ANALIZA SYTUACJI BEZROBOTNYCH ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W roku 2015 r. na tereniee powiatu brzeskiego szkoły ponadgimnazjalne ukończyło łącznie 791 osób. Najliczniejszą grupęę absolwentów według tupu szkoły stanowili absolwenci liceum ogólnokształcącego (333 osoby). W tym samym czasie w ewidencji PUP pozostawało 181 bezrobotnych absolwentów z wykształceniem ponadgimnazjalnym, wśród których największą grupę stanowiły osoby po Technikum (84 osoby). Analizując dane dotyczące absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły można zauważyć, że wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów, przyjmuje największą wartość dla bezrobotnych absolwentów kończących liceum uzupełniające (93,21%). Oznacza to, że prawie każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły jest zarejestrowany jako bezrobotny, gdyż wartość omawianego wskaźnika jest zbliżona do 100%. W porównaniu z 2014 rokiem, wskaźnik frakcji zmniejszył się w większości typów szkół (największy spadek zanotowano wśród absolwentów techników oraz liceów uzupełniających. Jedynie w przypadku absolwentów szkół policealnych nastąpił wzrost wskaźnika, co oznacza że większa liczba osób kończących ten typ szkoły zarejestrowała się w urzędzie pracy w porównaniu z rokiem poprzednim. Tabela 24. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy Liczba bezrobotnych absolwentów Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) ogółem posiadający tytuł zawodowy* stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła zawodowa ,76% 45,16% szkoła przysposabiająca do pracy technikum ,61% 6,71% liceum ogólnokształcące ,71% 4,50% liceum profilowane 0 0 liceum uzupełniające ,31% 7,69% szkoła policealna ,27% 36,36% Razem Źródło: na podstawie Tabeli 8 (48) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 42

43 WSKAŹNIK FRAKCJI BEZROBOTNYCH Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów (WBA). Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły stanowią bezrobotni absolwenci elementarnej grupy zawodów/kierunku nauki/szkoły (w %). Miernik przyjmuje wartości od 0% (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 100% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im wskaźnik przyjmuje niższe wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Analiza ta ma na celu w trakcie nauki zabezpieczają w rejestrach urzędów pracy jako sprawdzenie, w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskana absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania osoby bezrobotne. Jak wynika z analizy poniższej tabeli najniższy wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów uzyskali absolwenci liceum ogólnokształcącego. W niektórych typach szkół wskaźnik wynosi ponad 100% co wskazuje, że znaczna część osób z takim typem wykształcenia kształci się poza terenem powiatu brzeskiego. Tabela 25. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku (cd.) Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy technikum liceum ogólnokształcące liceum profilowane liceum uzupełniające szkoła policealna ,18% 46,15% 8,30% 171,43% 600,00% Źródło: na podstawie Tabeli 9 (49) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. W załącznikach do Monitoringu zostały umieszczone bardziej szczegółowe informacje o rynku edukacyjnym. Zawarte są w nich dane o liczbie absolwentóww oraz bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły w 2015 roku, a także według elementarnej grupy zawodów. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 43

44 Rozdział 5. BADANIE KWESTIONARIUSZOWE PRZEDSIĘBIORSTW Nowością w prowadzeniu monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy jest prowadzone z częstotliwością roczną (raz w roku wrzesień-październik) Niniejsze opracowanie zawiera wyniki tego badania, które zostało przeprowadzone wśród badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw. przedsiębiorstw zlokalizowanych w powiecie brzeskim. Cechy charakterystyczne badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw: Badanie zostało przeprowadzone w ramach rocznego monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w 2015 roku, zgodnie z metodologią prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Badanie zrealizowane zostało na podstawie standaryzowanegoo kwestionariusza do badania przedsiębiorstw, który stanowił opracowany przez MPiPS Załącznik nr 1 dokumentu Ostatecznaa wersja metodologii prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Badanie przeprowadzone zostało techniką wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo CATI. Ankieta składała się z pytań zamkniętych, pytań z możliwością wielokrotnego wyboru, z kafeterią odpowiedzi oraz pytań otwartych, umożliwiających swobodną wypowiedź respondenta. Wywiady stanowiące kluczowy materiał badawczy przeprowadzonee zostały wśród osób, które podejmują strategiczne decyzje w przedsiębiorstwie, w tym decyzje personalne oraz nadzorują proces zatrudnienia nowych pracowników: właściciele, dyrektorzy lub prezesi przedsiębiorstw, a także osoby decyzyjne z działu kadr lub działu personalnego. Wybór tych osób, jako respondentów był naturalny i wynikał z kompetencji, pełnionej funkcji oraz wiedzy, jaką dysponują te osoby. Celem głównym badaniaa rynku pracy w powiecie była diagnoza stanu aktualnego oraz prognoza przyszłej sytuacji w zakresie popytu na pracę. Badanie dotyczyło popytu na pracę oraz zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności na lokalnym rynku pracy oraz możliwości aktywizacji osób bezrobotnych za pośrednictwem lokalnych pracodawców. Do ważniejszych celów badania przedsiębiorców należało także zbadanie planów zatrudnieniowych pracodawców w kolejnych latach, określenie charakterystyki wymagań pracodawców wobec przyszłych pracowników oraz metod poszukiwania kandydatów do pracy. Badanie przeprowadzone wśród pracodawców umożliwiło określenie zapotrzebowania lokalnych pracodawców na pracowników o wskazanych umiejętnościach, kwalifikacjach i kompetencjach zawodowych. Badanie ukazało, jakie zawody i kompetencje zawodowe ciesząą się mniejszym lub większym zainteresowaniem ze strony pracodawców. Ankieta pozwoliła na poznanie przyczyn problemów występujących na lokalnym rynku pracy oraz właściwy dobór narzędzi w celu kreowania zatrudnienia. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 44

45 5.1. OPIS SPOSOBU DOBORU PRÓBY DO BADANIA ORAZ WYSZCZEGÓLNIONY OPERAT LOSOWANIA Specyfika badania, polegająca na odwoływaniu się do opinii respondentów (właścicieli przedsiębiorstw lub osób odpowiedzialnych/współodpowiedzialnych za zatrudnienie) dostarcza szybkich informacji o bieżącej oraz potencjalnej strukturze zatrudnienia w przedsiębiorstwie. Sposób sformułowania pytań miał na celu zagwarantowanie łatwości prowadzenia badania. Ponadto, pytania odnoszące się do umiejętności i uprawnień pozwalają na wyodrębnienie pożądanych cech kandydata w danym zawodzie, a w konsekwencji modyfikację systemu szkolenia bezrobotnych. Respondentom zadane były również pytania mające na celu identyfikację problemów ze znalezieniem nowych pracowników (analiza od strony zawodów oraz umiejętności i uprawnień). Badaniem zostały objęte niektóre podmioty gospodarcze funkcjonujące na lokalnym rynku pracy 6, zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Celem tego badania jest przede wszystkim analiza sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz konstruowanie na tej podstawie prognoz. Schemat 6. Dobór próby do badania 6 Jako lokalny rynek pracy przyjęto powiatowy rynek pracy czy Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 45

46 5.2. LICZBA PRZEBADANYCH PRZEDSIĘBIORSTW Oczekiwana i zrealizowana próba badawcza w powiecie brzeskim wynosiła 85 pracodawców. Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw zostało oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. W związku z powyższym: 47,06% ogółu (40 podmiotów) stanowiły mikroprzedsiębiorstwa o liczbie pracujących od 0 do 9 osób. Następnie małe przedsiębiorstwa, zatrudniające od osób (43,5%). W dalszej kolejności średnie przedsiębiorstwa, zatrudniające od pracowników stanowiące 8,2% ogółu. Do dużych przedsiębiorstw zakwalifikowano do przeprowadzenia badania tylko 1 zakład, który zatrudniał więcej niż 250 osób. do 9 osób i więcej Tabela 26. Liczba przebadanych przedsiębiorstw Klasa wielkości przedsiębiorstwa Liczba przebadanych przedsiębiorstw Podsumowanie 85 Źródło: na podstawie Tabeli (7) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Wykres 7. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników 8,2% 1,2% 47,1% 43,5% do 9 osób i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 46

47 Szczegółową strukturę podmiotów gospodarki narodowej według prowadzenia działalności zaprezentowano na poniższym wykresie. Wykres 8. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności Źródło: na podstawie Rysunku 2 (19) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Biorąc pod uwagę strukturę badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności można zauważyć, że najwięcej przedsiębiorstw biorących udział w badaniu należało do pozostałych usług (sekcje: M, N, O, P, Q, R, S, T, U) - 41,44% badanych firm. Przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży handlowej, naprawy pojazdów samochodowych, transportu i gospodarki magazynowej, zakwaterowania i gastronomii, informacji i komunikacji (sekcje: G, H, I, J) stanowiły 28,79% ogółu badanych podmiotów. Kolejną kategorią był przemysł i budownictwo (sekcje: B, C, D, E, F) 27,37% badanych firm. Najmniejszy odsetek generowały podmioty gospodarcze z działalnością finansową i ubezpieczeniową; obsługą rynku nieruchomości (sekcje: K, L) to 2,41% wszystkich przedsiębiorstw. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 47

48 Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że wielkość zatrudnienia w przypadku 69,98% podmiotów gospodarczych funkcjonujących w powiecie brzeskim nie uległa zmianie w 2015 roku. Zwiększenie zatrudnienia w analizowanym okresie zadeklarowało 24,26% podmiotów, a 1,28% je zmniejszyło. Wykres 9. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku Źródło: na podstawie Rysunku 3 (20) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Biorąc pod uwagę o ile zmieniło się zatrudnienie wśród badanych przedsiębiorstw w 2015 roku można zauważyć, że największe zmiany (oprócz tego, że 69,98% nie dokonało żadnych zmian w zatrudnieniu) nastąpiły wśród przedsiębiorstw zwiększających zatrudnienie w przedziale od 1 do 10% (tj. 15,54% do ogółu firm biorących udział w badaniu) oraz zwiększających zatrudnienie od 11 do 20% (7,38%). Wykres 10. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku Źródło: na podstawie Rysunku 3 (21) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 48

49 5.3. WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA NETTO OGÓŁEM W 2015 ROKU Wskaźnik zatrudnienia netto (WZ) budowany jest w oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstw na rynku pracy. Wskaźnik zatrudnienia netto, z punktu widzenia badania przedsiębiorstw, jest obliczany jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych (po uwzględnieniuu wag): Sposób interpretacji Wskaźnik przyjmuje wartości od -100 do 100. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Przykładowo wartość -100 uzyskiwana jest w przypadku kiedy 100% firm biorących udział w badaniu sygnalizuje w danym pytaniu redukcję poziomu zatrudnienia. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Przykładowo, wartość 100 dla indeksu zatrudnienia oznacza, że wszystkie badane przedsiębiorstwa potwierdzają wzrost liczby pracujących w badanym okresie. Dodatnia wartość indeksu (różna od 100) oznacza zatem, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. Wartość miernika równa 0 oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie lub wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. W 2015 r. wśród pracodawców zlokalizowanych na terenie powiatu brzeskiego wskaźnik zatrudnienia netto osiągnął wartość 18,49. Co oznacza, że sytuacja na rynku pracy polepszyła się, bowiem odsetek podmiotów zwiększających zatrudnienie, przewyższył odsetek podmiotów dokonujących redukcji personelu. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 roku WZ = 18,49 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 49

50 Wskaźnik zatrudnienie netto był zróżnicowany w zależności od wielkiej grupy zawodów. Biorąc pod uwagę zatrudnienie netto w 2015 roku, najkorzystniejszą zmianę sytuacji na rynku pracy dostrzega się w przypadku Specjalistów (tj. 12,25). Zbliżony wynik uzyskały grupy Pracowników przy pracach prostych (11,96) oraz Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (11,81). Tabela 27. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku Wielkie grupy zawodów Wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 11,81 Pracownicy biurowi 5,98 Pracownicy przy pracach prostych 11,96 Pracownicy usług i sprzedawcy 9,37 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,00 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 9,07 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 0,00 Siły zbrojne 0,00 Specjaliści 12,25 Technicy i inny średni personel 8,88 Źródło: na podstawie Rysunku 4 (23) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Wartość wskaźnika równa 0,00 oznacza natomiast, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm wskazujących na jej pogorszenie. Wartość ta możliwa jest również do uzyskania w sytuacji, w której wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Wykres 11. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku Źródło: na podstawie Rysunku 4 (23) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 50

51 Podczas przeprowadzania badania, pracodawcom zostały zadane pytania na podstawie których dokonano Analizy zawodów, w których przedsiębiorstwa najczęściej zatrudniały pracowników w bieżącym roku (tabela znajduje się w załączniku 2 do niniejszego Monitoringu). Zgodnie z deklaracjami pracodawców w 2015 r. najczęściej zatrudniono: Barman wymagane m.in.: współpraca w zespole; wyuczony zawód oraz znajomość języków obcych. Instrumentalista - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; komunikacja ustna/komunikatywność oraz współpraca w zespole. Inżynier mechanik - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych; wykonywanie obliczeń oraz zarządzanie ludźmi/przywództwo. Kamieniarz - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; planowanie i organizacja pracy własnej oraz współpraca w zespole. Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych oraz wykonywanie obliczeń. Kierowca samochodu ciężarowego - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna oraz współpraca w zespole. Kierowca samochodu dostawczego - wymagane m.in.: planowanie i organizacja pracy własnej; psychofizyczna i psychomotoryczna oraz wyuczony zawód. Mechanik pojazdów samochodowych - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych oraz wykonywanie obliczeń. Monter / składacz okien - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych; współpraca w zespole oraz wykonywanie obliczeń. Murarz - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność oraz sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Nauczyciel języka obcego - wymagane m.in.: komunikatywność; wyuczony zawód oraz znajomość języków obcych. Pielęgniarka - wymagane m.in.: dodatkowe uprawnienia; doświadczenie zawodowe oraz sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Pomocniczy robotnik budowlany - wymagane m.in.: komunikatywność; sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna oraz współpraca w zespole. Pozostali pracownicy obsługi biurowej - wymagane m.in.: czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim oraz obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. Pracownik działu logistyki - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; współpraca w zespole oraz wykonywanie obliczeń. Pracownik ochrony fizycznej - wymagane m.in.: sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna; wywieranie wpływu oraz znajomość języków obcych. Przedstawiciel handlowy - wymagane m.in.: komunikatywność; obsługa komputera i wykorzystanie Internetu oraz współpraca w zespole. Robotnik magazynowy - wymagane m.in.: dodatkowe uprawnienia; doświadczenie zawodowe oraz obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych. Rozbieracz-wykrawacz - wymagane m.in.: doświadczenie zawodowe; wyuczony zawód oraz wykonywanie obliczeń. Sprzedawca - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych; współpraca w zespole oraz znajomość języków obcych. Technik informatyk - wymagane m.in.: obsługa komputera i wykorzystanie Internetu; obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych oraz znajomość języków obcych. Technik prac biurowych - wymagane m.in.: współpraca w zespole; wykonywanie obliczeń oraz wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków. Ubojowy - wymagane m.in.: dodatkowe uprawnienia; doświadczenie zawodowe oraz sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna. Ślusarz - wymagane m.in.: obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych; wykonywanie obliczeń oraz wyuczony zawód. Ogółem (bez względu na zawód) - wymagane m.in.: komunikatywność; planowanie i organizacja pracy własnej oraz współpraca w zespole. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 51

52 Respondentom zostało zadane pytanie Jak ocenia Pan(i) przygotowanie kandydatów do pracy?, na które odpowiedzi przedstawione są w poniższej tabeli. Tabela 28. Analiza oceny przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w badanym roku Zawód Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo dobrze, raczej dobrze) Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo źle, raczej źle) Dobrze vs. źle Barman 0,00% 100,00% -100,00% Instrumentalista 100,00% 0,00% 100,00% Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali 0,00% 0,00% 0,00% Kamieniarz 0,00% 0,00% 0,00% Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 100,00% 0,00% 100,00% Kierowca samochodu ciężarowego 0,00% 0,00% 0,00% Kierowca samochodu dostawczego 100,00% 0,00% 100,00% Mechanik pojazdów samochodowych 0,00% 0,00% 0,00% Monter / składacz okien 100,00% 0,00% 100,00% Murarz 0,00% 0,00% 0,00% Nauczyciel języka obcego 100,00% 0,00% 100,00% Pielęgniarka 100,00% 0,00% 100,00% Pomocniczy robotnik budowlany 56,12% 0,00% 56,12% Pozostali pracownicy obsługi biurowej 100,00% 0,00% 100,00% Pracownik działu logistyki 100,00% 0,00% 100,00% Pracownik ochrony fizycznej 100,00% 0,00% 100,00% Przedstawiciel handlowy 0,00% 0,00% 0,00% Robotnik magazynowy 100,00% 0,00% 100,00% Rozbieracz-wykrawacz 100,00% 0,00% 100,00% Sprzedawca 100,00% 0,00% 100,00% Technik informatyk 100,00% 0,00% 100,00% Technik prac biurowych 0,00% 0,00% 0,00% Ubojowy 100,00% 0,00% 100,00% Ślusarz 100,00% 0,00% 100,00% Źródło: na podstawie Tabeli (55) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Jak wynika z przeprowadzonego badania w większości przypadków Przedsiębiorcy wysoko oceniają przygotowanie kandydatów do pracy w zawodach, w których zwiększyli oni zatrudnienie w badanym roku w 100% (czyli bardzo dobrze). W przypadku "Pomocniczy robotnik budowlany" wskaźnik struktury odpowiedzi wynosił 56,12%. W przypadku zawodu "Barman", wskaźnik osiągnął wartość -100,00% co oznacza, że pracodawcy biorący udział w badaniu ocenili, iż pracownicy byli źle przygotowani do podjęcia pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 52

53 Kluczowe znaczenie dla całości analizy popytu na pracę w powiecie brzeskim mają opinie przedsiębiorców na temat aktualnej sytuacji na rynku pracy, a w szczególności dostępu do kadry pracowniczej. W związku z powyższym przedsiębiorstwom zostało zadane pytanie: Czy Państwa firma ma problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników? Łączny odsetek pracodawców, którzy nie mają problemów ze znalezieniem odpowiednich pracowników wynosił 67,92% (suma odpowiedzi "raczej nie" i "zdecydowanie nie"). Ma to bardzo duże znaczenie ponieważ oznacza, że przebadani pracodawcy nie mają problemów z pozyskaniem nowych pracowników. Warto jednak zauważyć, iż łącznie aż 16,79% (suma odpowiedzi "raczej tak" i "zdecydowanie tak"). pracodawców twierdzi, że na lokalnym rynku pracy występują zasadnicze problemy w zakresie pozyskiwania nowych pracowników. Następnie odpowiedź trudno powiedzieć, to zależy wskazało 15,29%. Taka sytuacja może świadczyć o tym, że problemy (lub ich brak) z pozyskaniem nowych pracowników wynikają z rodzaju prowadzonej działalności i zapotrzebowania na konkretnych specjalistów. Oznacza to, że na rynku pracy dostęp do pracowników posiadających określone umiejętności, czy zawody jest zróżnicowany. Wykres 12. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku Źródło: na podstawie Rysunku 5 (24) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Na podstawie przedstawionych danych można więc zaryzykować stwierdzenie, że pracodawcy, którzy poszukują osób o określonych kwalifikacjach, specjalistycznej wiedzy lub osób o bogatym doświadczeniu zawodowym mogą mieć problemy z poszukiwaniem odpowiednich kandydatów do pracy. Natomiast pracodawcy, którzy poszukują pracowników do prac prostszych, pomocniczych niewymagających ukończenia określonych kursów i szkoleń oraz spełnienia warunku danego poziomu wykształcenia mają, ze względu na liczbę osób bezrobotnych w powiecie, dostęp do takiej kadry pracowniczej. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 53

54 Poniższa analiza pozwala na uzyskanie informacji o cechach kandydatów, które w opinii pracodawców odgrywają kluczową rolę w procesie rekrutacji. Ponadto, na bazie badania istnieje możliwość wskazania, w których zawodach przedsiębiorcy z powiatu brzeskiego napotykają problemy z pozyskaniem kandydatów do pracy i jakich umiejętności brakuje u potencjalnych pracowników w danym zawodzie. Zakres tematyczny pozyskanych w badaniu danych umożliwił porównanie oczekiwań pracodawców, pod kątem zawodów i niezbędnych w nich umiejętności i uprawnień, z cechami osób zarejestrowanych jako bezrobotne w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku. Problemy pracodawców wynikające z trudności w znalezieniu odpowiednich kandydatów do pracy, dotyczą zawodów z grup elementarnych takich jak: betoniarze, zbrojarze cieśle i stolarze budowlanych introligatorzy i pokrewni kierowcy samochodów ciężarowych kucharze masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb mechanicy pojazdów samochodowych nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych projektanci grafiki i multimediów robotnicy obróbki kamienia specjaliści do spraw reklamy i marketingu technicy mechanicy. Pracodawcy wskazywali również w ankiecie brakujące umiejętności i uprawnienia, których oczekują od kandydatów do pracy. I są nimi między innymi: komunikacja ustna/komunikatywność obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu wykonywanie obliczeń znajomość języków obcych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność zarządzanie ludźmi/przywództwo wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków, wywieranie wpływu. Przykładowo, wśród zawodów Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni, Introligatorzy i pokrewni, Kucharze, Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni, Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, Robotnicy obróbki kamienia, Specjaliści do spraw reklamy i marketingu, Technicy mechanicy wszystkie wskazania odpowiedzi na brakujące umiejętności wyniosły 7,69%. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 54

55 Tabela 29. Zawody, w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Trudności z pozyskaniem pracowników Elementarna grupa zawodów Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni Cieśle i stolarze budowlani Introligatorzy i pokrewni Kierowcy samochodów ciężarowych komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% wykonywanie obliczeń 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 3,85% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 3,85% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 3,85% współpraca w zespole 3,85% wykonywanie obliczeń 3,85% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 6,14% znajomość języków obcych 1,55% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% komunikacja ustna / komunikatywność 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% współpraca w zespole 0,00% wykonywanie obliczeń 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 55

56 Kucharze Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Ogółem (bez względu na zawód) komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% znajomość języków obcych 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,00% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,00% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,00% wykonywanie obliczeń 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% wykonywanie obliczeń 6,14% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 1,55% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 1,55% planowanie i organizacja pracy własnej 1,55% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 1,55% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,55% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 1,55% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% komunikacja ustna / komunikatywność 0,00% współpraca w zespole 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,00% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 0,00% wykonywanie obliczeń 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% planowanie i organizacja pracy własnej 6,20% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 4,26% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 4,26% komunikacja ustna / komunikatywność 3,77% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,77% współpraca w zespole 3,77% wykonywanie obliczeń 3,16% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 2,50% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 2,06% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 1,98% Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 56

57 Projektanci grafiki i multimediów Robotnicy obróbki kamienia Specjaliści do spraw reklamy i marketingu Technicy mechanicy zarządzanie ludźmi / przywództwo 1,84% znajomość języków obcych 1,32% wywieranie wpływu 0,00% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 3,85% komunikacja ustna / komunikatywność 3,85% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% współpraca w zespole 3,85% wykonywanie obliczeń 3,85% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% znajomość języków obcych 0,00% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,00% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,00% wywieranie wpływu 0,00% znajomość języków obcych 0,00% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% znajomość języków obcych 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,00% wykonywanie obliczeń 0,00% wywieranie wpływu 0,00% zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,00% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% wywieranie wpływu 7,69% zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% znajomość języków obcych 7,69% Źródło: na podstawie Tabeli 10 (30) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 57

58 Poznanie sposobu rekrutacji pracowników przez pracodawców z terenu powiatu brzeskiego jest niezwykle istotne z punktu widzenia określenia roli Powiatowego Urzędu Pracy w systemie pośrednictwa pracy. Analizując sposoby dotyczące poszukiwania nowych pracowników można zauważyć, że najczęściej przedsiębiorstwa z terenu powiatu brzeskiego szukają pracowników z polecenia znajomych (42,44%) oraz poprzez ogłoszenia w Powiatowych Urzędach Pracy (26,25%). Popularnymi formami rekrutacji była też analiza ofert przychodzących do firm (19,51%), a także ogłoszenia w Internecie (6,80%). Najrzadziej pracodawcy poszukują pracowników poprzez inne formy (0,30%). W niektórych przypadkach (4,7%) osoby, które odbywały staż/praktyki uzyskały możliwość podjęcia pracy na tych stanowiskach. Wykres 13. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników Źródło: na podstawie Rysunek 6 (25) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 58

59 Ankietowani byli proszeni również o udzielenie odpowiedzi na pytanie Jaki procent wszystkich ofert pracy przekazywanych jest w Państwa firmie do Powiatowych Urzędów Pracy?. Wyniki badania przedstawia poniższa tabela. Tabela 30. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP Wskaźnik struktury 1-10% 10, % 31, % 31, % 16, % 11,21 Źródło: na podstawie Tabeli (50) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Pracodawcy biorący udział w badaniu często korzystali z pomocy PUP w poszukiwaniu pracowników. Jak wynika z powyższej tabeli odpowiedzi ankietowych były zróżnicowane. Większość z nich przekazuje od 11% do 25% wszystkich ofert pracy do Powiatowych Urzędów Pracy (wskaźnik struktury: 31,14). Natomiast blisko 10,23% sporadyczne zgłasza swoje ofert pracy (jest to przedział od 1% do 10%) do Urzędu. Wykres 14. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy Źródło: na podstawie Tabeli (50) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 59

60 Pracodawcy biorący udział w badaniu najczęściej zgłaszają do powiatowych urzędów pracy oferty w zawodach: Kierowca samochodu ciężarowego (7,33%) i Mechanik pojazdów samochodowych (4,13%). Najmniej ankietowanych zgłasza do powiatowych urzędów pracy oferty pracy na: Introligatora poligraficznego, Nauczyciela języka obcego, Pielęgniarkę, a także Opiekuna dziecięcego (po 0,92%). L.p. Tabela 31. Zawody, w których pracodawcy najczęściej zgłaszają oferty pracy do Powiatowych Urzędów Pracy Zawód Wskaźnik struktury 1. Kierowca samochodu ciężarowego 7,33% 2. Mechanik pojazdów samochodowych 4,13% 3. Animator kultury 3,66% 4. Asystent nauczyciela przedszkola 3,66% 5. Brukarz 3,66% 6. Diagnosta uprawniony do wykonywania badań technicznych pojazdów 3,66% 7. Kierowca samochodu dostawczego 3,66% 8. Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli 3,66% 9. Piekarz 3,66% 10. Pomoc kuchenna 3,66% 11. Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 3,66% 12. Pracownik ochrony fizycznej 3,66% 13. Specjalista do spraw sprzedaży 3,66% 14. Spedytor 3,66% 15. Sprzedawca w branży spożywczej 3,66% 16. Przedstawiciel handlowy 2,77% 17. Instruktor rytmiki 2,55% 18. Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 2,55% 19. Nauczyciel muzyki 2,55% 20. Pomocniczy robotnik budowlany 2,55% 21. Pracownik socjalny 2,55% 22. Sprzedawca w branży mięsnej 2,55% 23. Kierowca ciągnika siodłowego 2,29% 24. Pozostali pracownicy obsługi biurowej 2,29% 25. Kamieniarz 1,99% 26. Grafik komputerowy multimediów 1,85% 27. Introligator poligraficzny 0,92% 28. Nauczyciel języka obcego 0,92% 29. Pielęgniarka 0,92% 30. Pozostali opiekunowie dziecięcy 0,92% Źródło: na podstawie Tabeli (51) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Z analizy danych zawartych powyższej tabeli wynika, że wśród najczęściej zgłaszanych ofert pracy dominują zawody w zakresie logistyki i dystrybucji, administracji biurowej oraz pracy fizycznej. Związane jest to jednak z faktem, iż w badaniu kwestionariuszowym dużą grupę ankietowanych stanowili pracodawcy z sektorów: handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport oraz zakwaterowanie i gastronomia. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 60

61 Rozdział 6. PROGNOZA LOKALNEGO RYNKU PRACY Wskaźnik prognozy zatrudnienia netto (WZ P ) jest syntetycznym wskaźnikiem wyliczanym na podstawie danych uzyskanych z badania kwestionariuszowego pytania odnośnie przewidywanych zmian struktury kadrowej firm wyznaczany jako różnica udziału przedsiębiorstw deklarujących wzrost zatrudnienia w danej grupie zawodów na najbliższy rok, a odsetkiem przedsiębiorstw przewidujących spadek zatrudnienia w tym czasie. Interpretacja opisywanego wskaźnika jest tożsama z opisem diagnostycznej części opracowania wyników uzyskanych drogą badania kwestionariuszowego. Prognoza na szczeblu powiatu brzeskiego została przygotowana w oparciu o odpowiedzi na wybrane pytania uzyskane w ramach badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Wnioskowanie odbywa się na podstawie pytań o zmianie w wielkości oraz strukturze zatrudnienia na lokalnym rynku pracy, przygotowywane na 2016 rok. Wykonane badanie dostarcza jedynie informacji o prognozowanych kierunkach zmian obserwowanych w poszczególnych grupach zawodów, a nie o poziomie kształtowania się danego czynnika w zadanym momencie czasu. Dlatego w przypadku uzyskanych wyników, należy zwrócić uwagę nie tylko na to czy wyliczony wskaźnik przyjmuje wartość dodatnią czy ujemną (co świadczy o przewadze odpowiednio optymistycznych bądź pesymistycznych opinii respondentów), ale w szczególności na kierunek zmian. Poniżej przedstawione zostały dane dotyczące planowanych decyzji kadrowych, które podejmować będą badane podmioty w ciągu następnego roku. Prognozowany na 2016 r. wskaźnik zatrudnienia netto osiągnął wartość dodatnią 13,90%, co oznacza że odsetek pracodawców przewidujących przyjęcia do pracy był wyższy od odsetka podmiotów przewidujących zwolnienia z pracy. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2016 roku WZ = 13,90 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 61

62 W większości objęte badaniem przedsiębiorstwa nie planują zmian w zatrudnieniu w 2016 r. (78,41%), a tym samym pracodawcy chcą utrzymać poziom zatrudnienia. Zwiększenie etatów przewidywało 17,74% badanych. Redukcję zatrudnienia w ciągu następnego roku planuje 3,84%. Wykres 15. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 roku Źródło: na podstawie Rysunku 7 (26) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Z analizy uzyskanych w badaniu informacji dotyczących planów zwiększenia zatrudnienia w 2016 r. wynika, że 78,41% nie dokona żadnych zmian w zatrudnieniu. Największe zmiany nastąpią wśród przedsiębiorstw zwiększających zatrudnienie o 1-10% (tj. 8,44% do ogółu firm biorących udział w badaniu) oraz o 11-20% (4,98%). Wykres 16. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 2016 roku Źródło: na podstawie Rysunku 7 (26) z informacji rocznej opublikowanej przez MRPiPS Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie brzeskim w 2015 roku 62