Diagnoza stanu infrastruktury ICT jednostek służby zdrowia w projekcie MSIM

Transkrypt

1 Diagnoza stanu infrastruktury ICT jednostek służby zdrowia w projekcie MSIM CZERWIEC 0

2 Spis treści DIAGNOZA STANU INFRASTRUKTURY ICT... SPIS TREŚCI... WSTĘP... DEFINICJE PRZYJĘTYCH POJĘĆ... 4 METODYKA WYKONANIA DIAGNOZY... 9 ZAKRES DOKUMENTOWANIA INFRASTRUKTURY... 9 SPOSÓB ZBIERANIA DANYCH... 0 POSTAD WYNIKOWA ANALIZY DANYCH ANKIETOWYCH... 0 KOMENTARZ DO ANALIZY, WNIOSKI I ZALECENIA... 0 WNIOSKI OGÓLNE Z ANALIZY DANYCH ANKIETOWYCH... ZALECENIA I WYTYCZNE DOTYCZĄCE KONCEPCJI MSIM... 5 DIAGNOZA POZIOMU WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII ICT... KLUCZOWE WSKAŹNIKI OBRAZUJĄCE POZIOM PRZETWARZANIA DANYCH MEDYCZNYCH W FORMIE ELEKTRONICZNEJ... DANE DOTYCZĄCE ZINTEGROWANEGO SYSTEMU SZPITALNEGO KLASY HIS, RIS/PACS WYKAZ APLIKACJI I SYSTEMÓW MEDYCZNYCH, KTÓRE NIE SĄ ZINTEGROWANE ZE SZPITALNYM SYSTEMEM HIS/RIS/PACS... SPOSÓB KOMUNIKACJI HIS Z INNYMI SYSTEMAMI... DANE SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE SYSTEMÓW REJESTRACJI... DANE SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE SYSTEMU PRACY PORADNI... 4 DANE SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ... 5 DANE DOTYCZĄCE SERWEROWNI, INFRASTRUKTURY I ZABEZPIECZEO... 7 Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

3 Wstęp Diagnoza infrastruktury ICT w Placówkach Ochrony Zdrowia ma na celu określenie stanu zasobów teleinformatycznych w wojewódzkich, powiatowych oraz resortowych jednostkach szpitalnych województwa małopolskiego, biorących udział w projekcie Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM). Przedmiotem badania był obszar zastosowań Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych (ang. ICT) w opiece zdrowotnej, mogących mieć istotne znaczenie w realizacji projektów z zakresu e-zdrowia. Zakres badania został opracowany w oparciu o wstępne założenia koncepcji projektu MSIM. Celem badania jest zweryfikowanie funkcjonalności systemów informatycznych jednostek szpitalnych pod kątem wdrożenia elektronicznych usług wymienionych w części Proponowane elementy projektu MSIM. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

4 Definicje przyjętych pojęć Słownik definicji pojęć powstał m.in. na podstawie następujących dokumentów i źródeł: Materiały i publikacje dostępne na stronach Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia( Systemy informacyjne oraz usługi w ochronie zdrowia oparte na technologiach SOA, dr inż. Kazimierz Frączkowski- koordynator projektów informacyjnych ochrony zdrowia w CSIOZ, Acta Bio-Optica et Informatica Medica /00, vol. 6; Ustawa z dnia lutego 00 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; Materiały na stronach Centrum Projektów Informatycznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w szczególności dotyczące projektów wymienionych na stronie Serwis edukacyjno-informacyjny "TECHNIKA W MEDYCYNIE" Katedry Elektroniki Medycznej i Ekologicznej Politechniki Gdańskiej ( Vademecum Teleinformatyka, praca zbiorowa, wydawnictwo IDG Poland S.A., Warszawa 004. Pojęcie / skrót Anonimizacja Część biała Część szara Dane analogowe Dane cyfrowe Definicja lub wyjaśnienie opisowe Oznacza modyfikację danych osobowych tak, by nie można ich było przypisać konkretnej lub dającej się ustalić osobie, lub gdy konieczny byłby w tym celu nieproporcjonalnie duży nakład czasu, kosztów i pracy. Obszary działalności placówki związane z realizacją zadań medycznych. Obszary działalności placówki związane z realizacją zadań dodatkowych dotyczących sfery zarządczej. Dane w postaci klasycznych dokumentów papierowych lub dane naniesione na innym materiale, np. dokumenty tworzone pisemnie, wydruki, zdjęcia papierowe, zdjęcia RTG, itp. Dane w postaci dokumentów (pliki arkuszy kalkulacyjnych, pliki obrazów, pliki nagrań wideo) składowanych na nośnikach komputerowych i przechowywane w systemach komputerowych. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 4

5 Pojęcie / skrót DICOM (ang. Digital Imaging and Communications in Medicine) EHR (ang. Electronic Health Records) EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego) HIS (ang. Hospital Information System) Definicja lub wyjaśnienie opisowe Obrazowanie Cyfrowe i Wymiana Obrazów w Medycynie - norma opracowana przez ACR/NEMA (American College of Radiology / National Electrical Manufacturers Association) dla potrzeb ujednolicenia wymiany i interpretacji medycznych danych obrazowych pochodzących z aparatury medycznej i wykorzystywanych w diagnostyce. DICOM znajduje zastosowanie głównie w przetwarzaniu obrazów tomografii komputerowej (TK/CT), tomografii rezonansu magnetycznego (MRI), pozytonowej tomografii emisyjnej (PET), cyfrowej angiografii subtrakcyjnej (DSA), cyfrowej radiografii konwencjonalnej (CR) oraz wszystkich ucyfrowionych badań o wysokiej rozdzielczości obrazu. Repozytorium informacji dotyczących stanu zdrowia podmiotu ochrony zdrowia w komputerowo przetwarzalnej formie, przechowywanej i transmitowanej bezpiecznie i dostępnej dla wielu upoważnionych użytkowników. Posiada standaryzowany i ogólnie uzgodniony logiczny model informacyjny, niezależny od systemów EHR. Jego podstawowym celem jest wspieranie ciągłej, efektywnej i jakościowo zintegrowanej ochrony zdrowia. EHR zawiera informacje, które są retrospektywne, jednoczesne i perspektywiczne. Zgodnie z Decyzją Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego nr S z dnia czerwca 009 r. dotyczącej Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, karta EKUZ stanowi poświadczenie uprawnienia ubezpieczonego, także emeryta lub rencisty, jak również członków ich rodzin, przebywających w państwie członkowskim UE/EFTA innym niż właściwe państwo członkowskie, do świadczeń rzeczowych, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych, z uwagi na charakter tych świadczeń oraz przewidywany czas pobytu. Szpitalny System Informacyjny. Jeżeli do realizacji funkcji szpitalnego systemu informacyjnego wykorzystane zostaną nowoczesne technologie informatyczne, można mówić o istnieniu szpitalnego systemu informatycznego. Zadaniem HIS jest wykorzystanie sprzętu komputerowego oraz jego oprogramowania do rejestrowania, przechowywania, przetwarzania i udostępniania upoważnionym osobom informacji, które dotyczą obsługi medycznej pacjenta z czytelnym dostępem do przebiegu historii choroby oraz zarządzania jednostką służby zdrowia. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 5

6 Pojęcie / skrót HL7 (ang. Health Level Seven) Interoperacyjność Interfejs (ang. Interface) LIS (ang. Laboratory Information System) Krajowe Ramy Interoperacyjności Moduł (systemu, aplikacji, oprogramowania) Definicja lub wyjaśnienie opisowe Standard elektronicznej wymiany informacji tekstowej w środowiskach medycznych,opracowany przez organizację o tej samej nazwie, powstałą w 987 r. Celem organizacji jest rozwój standardów elektronicznej wymiany informacji medycznych, finansowych i administracyjnych między systemami informatycznymi w ochronie zdrowia. Zdolność różnych podmiotów oraz używanych przez nie systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych do współdziałania na rzecz osiągnięcia wzajemnie korzystnych i uzgodnionych celów, z uwzględnieniem współdzielenia informacji i wiedzy przez wspierane przez nie procesy biznesowe realizowane za pomocą wymiany danych za pośrednictwem wykorzystywanych przez te podmioty systemów teleinformatycznych. Na podstawie USTAWY z dnia lutego 00 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Układ cyfrowy lub oprogramowanie, umożliwiające łączenie, współpracę i wymianę sygnałów/komunikatów o określonej postaci pomiędzy systemami teleinformatycznymi, zgodnie z odpowiednią specyfikacją techniczną. Laboratoryjny System Informacyjny jest to oprogramowanie, które otrzymuje, przetwarza i składuje informacje generowane przez laboratoria medyczne. Systemy te często posiadają interfejsy instrumentów medycznych i innych systemów informacyjnych, takich jak szpitalne systemy informatyczne (HIS) lub są częścią systemu szpitalnego HIS. Zestaw wymagań semantycznych, organizacyjnych oraz technologicznych dotyczących interoperacyjności systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych Na podstawie USTAWY z dnia lutego 00 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Cześć funkcjonalna oprogramowania specjalistycznego, oprogramowania wspomagającego lub innego systemu informatycznego. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 6

7 Pojęcie / skrót Neutralność technologiczna Oprogramowanie specjalistyczne Oprogramowania wspomagające PACS (ang. Picture Archiving and Communication System) pl.id Polityka bezpieczeństwa informacji (ang. information security policy) RIS (ang. Radiological Information System) Definicja lub wyjaśnienie opisowe Zasada równego traktowania przez władze publiczne technologii teleinformatycznych i tworzenia warunków do ich uczciwej konkurencji, w tym zapobiegania możliwości eliminacji technologii konkurencyjnych przy rozbudowie i modyfikacji eksploatowanych systemów teleinformatycznych lub przy tworzeniu konkurencyjnych produktów i rozwiązań. Na podstawie USTAWY z dnia lutego 00 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Oprogramowanie obsługujące i wspomagające procesy zachodzące w jednostce związane z jej działalnością. Oprogramowanie instalowane na stacjach roboczych niezwiązane z procesami zachodzącymi w jednostce, służące do wykonywania prostych czynności, np. edycyjnych, przeglądania, itd. System archiwizacji i przesyłania obrazu jest systemem odpowiadającym za archiwizację i transmisję obrazów medycznych. Podstawowymi funkcjami systemu są: przechowywanie, zarządzanie i udostępnianie użytkownikom danych obrazowych w standardzie DICOM. System PACS może zapewniać obieg informacji i organizację pracy w pracowni, dzięki komunikacji i współpracy z Radiologicznym Systemem Informacyjnym (RIS) oraz Szpitalnym Systemem Informacyjnym (HIS). Elektroniczny dowód osobisty - dokument tożsamości wzbogacony o mikroprocesor - będzie zawierał bezpłatny podpis elektroniczny i umożliwi dostęp do znajdujących się w rejestrach państwowych danych dotyczących obywatela. Polityka bezpieczeństwa informacji jest zbiorem spójnych, precyzyjnych reguł i procedur, według których dana organizacja buduje i udostępnia zasoby, systemy informacyjne i informatyczne oraz nimi zarządza.. Określa ona, które zasoby i w jaki sposób mają być chronione. Radiologiczny System Informacyjny jest modułem zajmującym się przetwarzaniem i zarządzaniem dokumentacją w Pracowni Diagnostyki Obrazowej,w której znajdują się dane pacjenta. Moduł ten może być zintegrowany z Systemem Archiwizacji i Transmisji Obrazów (ang. PACS) lub może działać jako moduł samodzielny, obsługujący pacjentów zewnętrznych. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 7

8 Pojęcie / skrót Serwer SOA (ang. Service Oriented Architecture) Definicja lub wyjaśnienie opisowe Serwerem nazywa się często komputer świadczący usługi polegające na udostępnianiu pewnych zasobów innym komputerom lub pośredniczący w przekazywaniu danych między komputerami. Koncepcja architektury zorientowanej biznesowo (usługowo), w której funkcjonalności są prezentowane jako rozproszone usługi biznesowe dostarczone przez aplikacje (usługi sieciowe, tzw. WEB Service). Usługi zdefiniowane w SOA są zazwyczaj definiowane w sposób niezależny od platformy systemu komputerowego i technologii. Udostępniane są za pomocą specjalnego protokołu komunikacyjnego. Stacja robocza Komputer lub terminal wraz z urządzeniami peryferyjnymi, wykorzystywany przez użytkownika do pracy z oprogramowaniem komputerowym. System informatyczny WAN (ang. Wide Area Network) WEB Service XML (ang. Extensible Markup Language) Zarządzanie tożsamością (ang. Identity Management) System informatyczny jest to zbiór powiązanych ze sobą elementów, którego funkcją jest przetwarzanie danych przy użyciu techniki komputerowej. Rozległa sieć komputerowa sieć komputerowa znajdująca się na obszarze wykraczającym poza jedno miasto (bądź kompleks miejski). Usługa sieciowa (ang. web service) komponent programowy niezależny od platformy i implementacji, dostarczający określonej funkcjonalności. XML - w wolnym tłumaczeniu Rozszerzalny Język Znaczników uniwersalny język formalny przeznaczony do reprezentowania różnych danych w strukturalizowany sposób. XML jest niezależny od platformy, co umożliwia łatwą wymianę dokumentów pomiędzy heterogenicznymi (różnymi) systemami i znacząco przyczyniło się do popularności tego języka w dobie Internetu. XML jest standardem rekomendowanym oraz specyfikowanym przez organizację WC. Zarządzanie prawami dostępu do zasobów informacyjnych, czyli procedury określające, kto może mieć dostęp do zasobów informacyjnych oraz co może z tymi zasobami zrobić. Systemy komputerowe nadzorujące realizację tych ustaleń składają się najczęściej z oprogramowania serwerowego, klienckiego, a także z dedykowanych urządzeń. Zasadą jest, że zakres dostępu powinien być minimalny, ale zarazem wystarczający do pełnienia wyznaczonych obowiązków (ang. least privilege). Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 8

9 Metodyka wykonania diagnozy Właściwą analizę stanu infrastruktury teleinformatycznej i medycznej Stowarzyszenie przeprowadziło w oparciu o wstępne założenia koncepcji projektu Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM), na podstawie danych zebranych podczas diagnozy. Zawiera ona ocenę oraz wnioski i sugestie dotyczące obszarów istotnych dla realizacji Projektu i dotyczy m.in. kluczowych komponentów systemu MSIM. Ocena jakościowa oraz analiza potrzeb wojewódzkich, powiatowych oraz resortowych jednostek szpitalnych w województwie małopolskim obejmuje następujące zasoby: wykorzystanie elektronicznych kanałów komunikacji z pacjentem; poziom i zakres wykorzystania obecnie w pracy lekarzy mechanizmów w postaci e-zlecenia, e-skierowania i e-recepty; współdziałanie aplikacji w zakresie możliwości wymiany informacji z zewnętrznymi systemami teleinformatycznymi; przepływ informacji w warstwie oprogramowania i określenie, czy poszczególne systemy informatyczne części medycznej są zintegrowane ze szpitalnym systemem HIS/PACS; możliwości rozbudowy wykorzystywanych systemów o kolejne komponenty, w szczególności związane z funkcjonalnościami EHR. Zakres dokumentowania infrastruktury Diagnoza stanu ICT placówek szpitalnych obejmowała inwentaryzację wybranych obszarów oprogramowania specjalistycznego, sprzętu teleinformatycznego oraz peryferii o istotnym znaczeniu w przetwarzaniu danych medycznych w kontekście elementów koncepcji MSIM. Przeprowadzenie diagnozy wymagało zebrania kliku rodzajów danych. Zakres (stopień szczegółowości) dokumentowania infrastruktury oraz pozostałych danych został określony z uwzględnieniem następujących kategorii informacji: Informacje ogólne podstawowe informacje o działalności jednostki szpitalnej (personel, struktura organizacyjna); zakres informacji dotyczących historii pacjenta, zbieranych i przetwarzanych w formie elektronicznej w jednostce szpitalnej, oraz możliwości rozbudowy systemu o elementy EHR. Oprogramowanie medyczne i sprzęt specjalistyczny informacje dotyczące głównego systemu informatycznego szpitala (HIS) i sprzętu medycznego, mogącego dostarczać dane do systemu informatycznego (np. diagnostyka obrazowa PACS/RIS); informacje na temat systemów informatycznych części medycznej i części administracyjnej w podziale na moduły szpitalne, zgodnie ze strukturą organizacyjną jednostki szpitalnej oprogramowanie, sprzęt; Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 9

10 dane szczegółowe dotyczące systemów rejestracji, pracy poradni, diagnostyki laboratoryjnej; informacje dotyczące funkcjonalności systemów informatycznych pod kątem wdrożenia w ramach projektu e-usług medycznych wymienionych w sekcji Proponowane elementy projektu MSIM. Serwery, serwerownia i sieć LAN elementy infrastruktury serwerowni i sieci istotne z punktu widzenia przetwarzania danych medycznych i możliwości prowadzenia telekonsultacji. Inwentaryzacja infrastruktury pozwoliła na ocenę jej aktualnego stanu oraz przygotowanie zaleceń koniecznych do przeprowadzenia działań w celu dostosowania istniejących systemów teleinformatycznych do funkcjonowania w ramach platformy MSIM. Sposób zbierania danych Zespół powołany do przeprowadzenia diagnozy stanu infrastruktury składał się z przedstawicieli Stowarzyszenia. Lista osób, które zapewniły wsparcie w realizacji zadań po stronie diagnozowanych jednostek, została wstępnie zaproponowana przez Zamawiającego, a następnie zweryfikowana i uzupełniona przez zespół. Każdej jednostce został przekazany drogą ową "kwestionariusz diagnozy stanu ICT" w postaci pliku xls. Postać wynikowa analizy danych ankietowych Wynik diagnozy został przygotowany w postaci analizy szczegółowej wszystkich placówek, jak i podsumowania zbiorczego. Analiza szczegółowa placówki zawiera informacje dotyczące stanu przygotowania jednostki i możliwości jej włączenia do projektu MSIM. Podsumowanie zbiorcze przedstawia najistotniejsze zagadnienia, ewentualne problemy i zalecenia w skali całego województwa. Zestawienie danych oraz ich analiza i prezentacja zostaną przeprowadzone w formie tabel i wykresów, natomiast podsumowanie i sugestie w formie tekstowej. Wynikowy raport został przygotowany z uwzględnieniem proponowanych elementów projektu MSIM (pkt. 7 załącznika nr do umowy) dla każdego elementu osobno. Raport zawiera szczegółową analizę posiadanej przez placówkę infrastruktury oraz ocenę możliwości włączenia placówki do systemu MSIM wraz z warunkami minimalnymi, jakie placówka powinna spełniać. Komentarz do analizy, wnioski i zalecenia Poniższa analiza i diagnoza stanu infrastruktury informatycznej wojewódzkich, powiatowych oraz resortowych jednostek szpitalnych w województwie małopolskim zawiera także wytyczne dotyczące: szczegółowego zakresu merytorycznego przedmiotowej koncepcji; ogólnej możliwości integracji w odniesieniu do proponowanych elementów projektu MSIM; Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 0

11 rozbudowy lub modernizacji infrastruktury informatycznej, w tym głównie elementów mających kluczowe znaczenie dla koncepcji MSIM; oceny możliwości integracji medycznych systemów informatycznych,; określenia, czy poszczególne systemy informatyczne części medycznej umożliwiają wymianę danych i mogą stanowić źródła i adresatów danych w ramach zintegrowanych rozwiązań dla służby zdrowia. Dane z poszczególnych placówek zostały opracowane z uwzględnieniem kluczowych informacji związanych z możliwością realizacji usług e-zdrowia oraz możliwości ich wykorzystania w projekcie MSIM. Podsumowanie wyników analiz przedstawione zostało w niniejszym rozdziale w postaci następujących sekcji: Wnioski ogólne z analizy danych ankietowych; Zalecenia dotyczące koncepcji MSIM. W sekcjach Wnioski ogólne z analizy danych ankietowych oraz Zalecenia i wytyczne dotyczące koncepcji MSIM znajduje się ocena poziomu wykorzystania technologii ICT w postaci podsumowania stanu informatyzacji wszystkich jednostek, w tym wykorzystania mechanizmów e- Usług w realizacji procesów medycznych oraz zalecenia związane z realizacją elementów koncepcji MSIM. Natomiast w rozdziale Diagnoza poziomu wykorzystania technologii ICT znajduje się szczegółowe omówienie wyników zebranych z poszczególnych arkuszy ankiety. Informacje szczegółowe dotyczące każdej z jednostek zawarte są w rozdziale Analizy cząstkowe dla poszczególnych placówek. Zawierają one ocenę aktualnego stanu informatyzacji placówki oraz prac związanych z wprowadzeniem modyfikacji do systemu placówki, w celu zapewnienia wymiany danych z innymi systemami i tym samym, przygotowania placówki do realizacji elementów projektu MSIM. Informacja zawiera także ocenę szacunkowych nakładów finansowych, które należy zainwestować, aby włączyć jednostkę do projektu z wykorzystaniem pełnej funkcjonalności MSIM, określonej w postaci elementów koncepcji znajdujących się w załączniku do SIWZ. Są to tylko koszty przybliżone, jednak dają obraz rzędu wielkości nakładów finansowych, które należałoby ponieść. Analizę szczegółową kosztów włączenia poszczególnych jednostek do projektu MSIM należy przeprowadzić na etapie opracowywania studium wykonalności dla projektu MSIM. Wnioski ogólne z analizy danych ankietowych Właściwą analizę stanu infrastruktury teleinformatycznej i medycznej Stowarzyszenie "Miasta w Internecie" przeprowadziło w oparciu o wstępne założenia koncepcji projektu MSIM. Rozpiętość rozwiązań związanych ze specjalistycznymi systemami informatycznymi jest bardzo duża: od zaawansowanych, wyspecjalizowanych systemów diagnostycznych czy terapeutycznych do systemów technologicznie przestarzałych. We wszystkich jednostkach występuje kilka funkcjonujących systemów informatycznych o różnym poziomie funkcjonalności i poziomie integracji. W trakcie analizy weryfikowano różne aspekty działania placówek. Często powtarzającą się informacją był brak możliwości generowania plików w formacie XML. Pomimo częstego wykorzystania systemów HIS w placówkach (Rysunek ), nie jest możliwa ich integracja (nawet w podstawowym zakresie) z platformą MSIM. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

12 We wszystkich jednostkach stwierdzono braki funkcjonalne systemów informatycznych. W większości, poza podstawowymi programami administracyjnymi, funkcjonują systemy umożliwiające rozliczenia z NFZ oraz podstawowe moduły części białej (np. Ruch Chorych, Izba Przyjęć, Laboratorium, Apteka, Oddział, Statystyka). Choć w części szpitali funkcjonują systemy w gabinetach lekarskich, to jednak niewiele jednostek posiada moduły zleceń, które są zintegrowane z RIS/PACS czy modułami laboratoryjnymi (Rysunek ). Bardzo rzadko w systemie HIS są gromadzone dodatkowe dokumenty historii choroby pacjenta. Rysunek. Poziom wykorzystania funkcjonalności systemów informatycznych. ) Poziom wykorzystania systemów HIS w placówkach; 4) Czy dane opisowe diagnozy (przechowywane w RIS / PACS) są wysyłane zwrotnie do HIS? ) Czy lekarze wykorzystują e-skierowania i e-recepty? ) Czy do obsługi zleceń wykorzystywane są e-zlecenia? Połowa systemów informatycznych w diagnozowanych szpitalach posiada możliwość wymiany danych poprzez protokół HL7. W przypadku, kiedy jest to samodzielny system RIS, funkcjonujące oprogramowanie w zakresie diagnostyki obrazowej zapewnia obsługę standardu DICOM w prawie 60% placówek posiadających rozwiązania RIS/PACS. Niestety, dane opisowe diagnozy są wysyłane zwrotnie do HIS tylko w 0% przypadków i tylko około /4 placówek, które posiadają systemy RIS/PACS, jest przygotowanych do świadczenia usług telemedycznych. Rozwiązania w zakresie elektronicznej obsługi radiologii, stosowane w poszczególnych jednostkach, różnią się zarówno ze względu na używane oprogramowanie, jak i możliwości sprzętowoinfrastrukturalne systemu informatycznego. Realizacja pełnej integracji systemu HIS z rozwiązaniami RIS/PACS, wraz z wykorzystaniem usług elektronicznych, wiąże się z przebudową infrastruktury teleinformatycznej rozwiązań RIS/PACS oraz zwiększeniem parametrów łącz dostępowych do sieci Internet. Szczegółowa analiza ilościowa została przeprowadzona w rozdziale "Diagnoza poziomu wykorzystania technologii ICT", gdzie podsumowano kwestie wsparcia przetwarzania dokumentacji medycznej za pomocą systemów informatycznych, komunikacji systemów RIS/PACS z innymi systemami szpitalnymi oraz wykorzystania systemów informatycznych do obsługi rejestracji, poradni czy laboratorium. Wykorzystanie systemów informatycznych, które mają podobne funkcjonalności, ale są używane w różnych jednostkach, jest bardzo zróżnicowane. Warto jednocześnie zauważyć, że samo posiadanie licencji umożliwiające realizację jakiegoś zadania wcale nie jest tożsame z wykorzystaniem tej funkcji przez personel. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

13 Połowa z badanych szpitali nie prowadzi analizy rachunku kosztów pacjenta w systemie informatycznym, a tylko /5 użytkowanych systemów klasy HIS posiada możliwości pełnego wyliczenia kosztów przypadających na konkretnego pacjenta. Rekomendowana jest zatem weryfikacja, czy w poszczególnych jednostkach liczone są koszty wg rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia grudnia 998 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej. Dz. U. z grudnia 998 Nr 64 poz. 94. Posiadanie specjalizowanego modułu do obsługi laboratorium zadeklarowało prawie 60% placówek, a w 60% spośród zadeklarowanych są wykorzystywane zintegrowane rozwiązania. Jest to prawdopodobnie wynikiem sposobu wdrażania systemów analiz laboratoryjnych, gdy dostawca nie tylko zapewnia oprogramowanie, ale też realizuje integrację z urządzeniami. Bardzo często system laboratoryjny LIS jest zintegrowany z częścią aplikacji medycznych, gdyż w przypadku systemów kompleksowych (jednego producenta, składających się z wielu modułów) jest to po prostu dedykowany do tego celu moduł aplikacyjny. W rezultacie wyniki przesyłane są w formie elektronicznej za pomocą mechanizmów wewnętrznych, które pozwalają zapisywać je bezpośrednio w dokumentacji pacjenta w systemie HIS. Warto również zauważyć, że w niektórych placówkach prowadzone lub przygotowywane są obecnie postępowania przetargowe. Należy więc, w miarę możliwości, zastrzec konieczność dostosowania oferowanego oprogramowania do wymogów MSIM, co w przyszłości ograniczy koszty, które trzeba będzie ponieść przy jego budowie. W zasadzie w żadnym z badanych szpitali nie występuje w pełni funkcjonalny, zintegrowany, podstawowy system informatyczny, a stosowane technologie nie sprzyjają upowszechnieniu współczesnych rozwiązań związanych z usługami e-zdrowia i telemedycyną. W kontekście aplikacji specjalistycznych systemy informatyczne w wielu placówkach wymagają dużej rozbudowy oraz gruntownej modernizacji i wdrożenia mechanizmów integracji. W kilku jednostkach należy zaprojektować budowę całego systemu informatycznego od nowa. Wynika to nie tylko z faktu zróżnicowania oprogramowania, ale także z różnorodnych baz danych, w których gromadzone są dane szczególnie wrażliwe. W niektórych przypadkach rodzaj zastosowanych baz danych rodzi wiele wątpliwości. Warto również zauważyć, że właściwie w żadnej z placówek nie ma wprowadzonej kompleksowo polityki bezpieczeństwa informatycznego danych osobowych oraz nie ma spójnego systemu zarządzania użytkownikami. W przypadku wdrażania elementów MSIM budowa systemów do zarządzania tożsamością będzie elementem nieodzownym. Biorąc pod uwagę fakt, ze system MSIM ma łączyć wiele placówek pod kątem wymiany danych o pacjencie, warto też w przyszłości zadbać o wytyczne dla modelu danych tak, aby jakość gromadzonych danych była na odpowiednio wysokim poziomie. Wniosek powyższy jest oparty na odpowiedziach na pytania: Czy istnieje system zarządzania uprawnieniami użytkowników sieci i systemów informatycznych? ; oraz: Czy istnieją dedykowane systemy zarządzania tożsamością? Jeśli tak, to wymienić jakie, np. Active Directory, edirectory(novell Directory Services), LDAP (Lightweight Directory Access Protocol). Tylko w nielicznych przypadkach odpowiedź na drugie pytanie brzmiała TAK. Wymagania w zakresie ogólnych metod postępowania z danymi wrażliwymi i osobistymi, opublikowane w normie ISO/IEC 7799, określają kroki, które należy podjąć w celu ochrony takich danych w ramach środowiska komputerowego. Na przykład, zezwolenie na jakikolwiek dostęp do Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

14 danych medycznych wymaga właściwego uwierzytelnienia strony żądającej dostępu do danych, potwierdzającego, że dana osoba jest upoważniona do zażądania dostępu i że wyznaczony odbiorca danych jest upoważniony do ich odbioru. Takie mechanizmy wymagają systemów zarządzania uprawnieniami użytkowników, np. opartych o rozproszone usługi katalogowe, z mechanizmami ustalania tożsamości i autoryzacji dostępu. Jeśli takie usługi nie są wdrożone, możemy stwierdzić, że polityka bezpieczeństwa informatycznego dotycząca także przetwarzania danych osobowych nie jest realizowana w pełni poprawnie. Należy mieć świadomość, że nawet informacja o funkcjonalnościach, które obecnie nie są wykorzystywane w systemach informatycznych (w szczególności chodzi o realizację zleceń w formie elektronicznej - tzw. e-usługi), może mieć znaczenie dla koncepcji MSIM. W świetle nowych możliwości wykorzystania narzędzia profilu zaufanego i platformy e-puap lub przyszłych wersji dowodów osobistych projektu pl.id pewne ograniczenia techniczne (np. kwestia wymogu podpisu elektronicznego) powinny zostać usunięte. Obecnie posiadane podpisy elektroniczne są wykorzystywane tylko w części szarej. Obecnie żadne dane gromadzone elektronicznie nie opuszczają placówek, z wyjątkiem danych z zakresu niezbędnego do rozliczeń z NFZ oraz zestawień przygotowywanych dla celów badań naukowych. Dodatkowo, nie ma możliwości generowania pliku z historią choroby w formacie XML. W konsekwencji, każdy z tych systemów w przypadku integracji umożliwia dostęp do danych tylko w postaci danych źródłowych. Przeprowadzenie badań ankietowych wśród jednostek pozwoliło na wyodrębnienie następujących wniosków:. Badane placówki w zasadzie nie wykorzystują narzędzi i aplikacji informatycznych do kontaktów z pacjentami a także w zakresie przekazywania informacji związanej ze zdrowiem. W szczególności mowa tu o e-rejestracji oraz dostępie do wyników badań. Nigdzie również nie jest badana interakcja lekowa, ponieważ nie ma przepływu informacji pomiędzy placówkami.. Wymiana danych medycznych pacjenta jest stosowana tylko wewnątrz placówek, w bardzo ograniczonym zakresie. Jeżeli występuje, to głównie w obrębie tych samych systemów lub wyjątkowo zintegrowanych systemów HIS, RIS, PACS i LIS. Praktycznie nie występuje elektroniczny transfer recept.. W nielicznych systemach można wykorzystać istniejące narzędzia tak, aby zdefiniować dowolne zestawienia i zapisać je, np. w formacie arkusza kalkulacyjnego, formacie XML czy TXT. Może to być jednak niewystarczające przy projektowaniu rozwiązania informatycznego platformy MSIM, gdzie z dużym prawdopodobieństwem zostanie wykorzystana koncepcja architektury SOA, zorientowanej na usługi dostarczone przez aplikacje (usługi sieciowe, tzw. WEB Service). 4. Teoretycznie w wielu systemach wszystkie informacje dotyczące pobytu pacjenta w jednostce mogą być rejestrowane również elektronicznie. Jest to tylko kwestia zakupu odpowiednich modułów zwiększających funkcjonalność obecnego systemu, o ile aktualnie działające rozwiązanie ma możliwość dalszej integracji i wymiany danych o pacjencie, np. poprzez protokół HL7. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 4

15 5. Podpis elektroniczny wykorzystywany jest tylko w części administracyjnej. 6. W wielu badanych jednostkach polityka bezpieczeństwa informatycznego nie jest prowadzona w pełni poprawnie. 7. Tylko w części placówek do zarządzania uprawnieniami i autoryzacji użytkowników wykorzystywany jest dedykowany system. 8. Część systemów to rozwiązania przestarzałe bądź bardzo unikalne, co może powodować problemy z ich późniejszym rozwojem i włączeniem do projektu MSIM. Rodzaj podpisu elektronicznego, o którym mówi 0 ust. rozporządzenia MZ z dnia grudnia 00 w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej, nie jest określony. Paragraf 0 ust. rozporządzenia dotyczy co prawda tylko dokumentacji indywidualnej, niemniej przywołany przepis w zestawieniu z treścią całego rozdziału 8 rozporządzenia, należy rozumieć jako całkowitą rezygnację z wymogu obowiązkowego stosowania podpisu elektronicznego w elektronicznej dokumentacji medycznej. Nie można rozumieć powyższych wyjaśnień jako wprowadzenia całkowitej dowolności, albowiem 80 rozporządzenia precyzuje warunki prowadzenia elektronicznej dokumentacji. Prawnicy i specjaliści z zakresu systemów IT w medycynie stoją na stanowisku, że luki te nie powodują szczególnych utrudnień, albowiem warunki określone w rozdziale 8 rozporządzenia pozwalają na wdrażanie bezpiecznych rozwiązań informatycznych. Należy jednak podkreślić, że system dokumentacji medycznej musi pozwalać na identyfikację chwili i osoby dokonującej wpisu. Taka identyfikacja jest również możliwa z zastosowaniem innych niż podpis elektroniczny rozwiązań. Należy w związku z tym domniemywać, że dokumentacja wewnętrzna (zarówno zbiorcza jak i indywidualna) nie musi być podpisywana podpisem kwalifikowanym. Wystarczający do tego celu jest podpis elektroniczny niekwalifikowany (bezpłatny). Podpisy takie może dostarczać na przykład dostawca oprogramowania, a jeszcze lepiej, jeżeli samo oprogramowanie potrafi je generować na potrzeby wewnętrzne jednostki medycznej. Zalecenia i wytyczne dotyczące koncepcji MSIM Ogólne zalecenia dla poszczególnych placówek w większości pokrywają się ze sobą. Wynika to z podobnej sytuacji badanych placówek w zakresie systemów teleinformatycznych. W zależności od kondycji finansowej jednostki, zakresu usług medycznych oraz zakresu i poziomu technicznego usług świadczonych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych, zalecenia będą się jednak różnić. O ile wspólne założenia dotyczące samej platformy informatycznej MSIM będą częścią koncepcji, o tyle rozbudowa infrastruktury poszczególnych placówek w zakresie sprzętu medycznego powinna być elementem studium wykonalności. Poniżej znajduje się podsumowanie najważniejszych wytycznych dotyczących koncepcji MSIM. Koncepcja jest zgodna z wytycznymi CSIOZ i założeniami SW Projektu P. Projekt P nie gromadzi kompletnych danych o pacjencie, a tylko dane z profilu EHR. Pozostałe dane muszą być gromadzone na poziomie placówki lub regionu.. Na poziomie regionalnym w MSIM mogą być składowane jedynie dane statystyczne (hurtownia danych), a nie dane medyczne pacjentów. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 5

16 4. Wszystkie dane, które będą zbierane na poziomie placówki (rozszerzone dane medyczne) i na poziomie regionalnym (hurtownia danych), są danymi dodatkowymi, których nie gromadzi się w P. 5. Realizacja koncepcji elektronicznej wymiany danych na poziomie pojedynczych placówek nie jest mozliwa bez integracji na poziomie regionalnym, gdyż Projekt P nie zapewnia realizacji części usług w formie elektronicznej (np. e-zlecenie, e-wynik). Zalecenia dotyczące proponowanych elementów projektu MSIM PORTAL INFORMACYJNY Portal powinien mieć charakter regionalny. Zakłada się integrację systemu z portalem Wrota Małopolski oraz publikowanie w portalu informacji o ochronie zdrowia w regionie, usługodawcach, dostępnych świadczeniach, programach promocji zdrowia. Zalecenia: Warto zastanowić się nad mechanizmem wspólnej rejestracji do specjalistów, którzy udostępnialiby swoje terminarze. Do tego konieczne będzie zastosowanie unikalnego identyfikatora dostępowego, jednoznacznie wskazującego pacjenta w ramach systemów. W tym celu można wykorzystać unikalną kartę. Sama karta nie zawiera żadnych informacji poza numerem i/lub kodem kreskowym. Jest jednak niezbędna, by informacje o naszym zdrowiu mogły trafić na nasze Indywidualne Konto Zdrowotne. Mechanizm ten umożliwia także dostęp do własnego konta. INTEGRACJA SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH W JEDNOSTKACH SZPITALNYCH Zakłada się wypracowanie interoperacyjności rozwiązań informatycznych poprzez wdrożenie odpowiedniego sprzętu i oprogramowania oraz użycie odpowiednich narzędzi informatycznych. Zalecenia: Wspólna platforma wymiany informacji w sposób ustandaryzowany może wykorzystywać protokół oparty o format XML. Należy jednak zapewnić odpowiedni poziom zabezpieczeń dla przesyłanych plików. Zaleca się wykorzystanie koncepcji architektury SOA zorientowanej na usługi dostarczone przez aplikacje (usługi sieciowe, tzw. WEB Service). Taka koncepcja umożliwia integrację na poziomie regionalnym bez zbytniego ingerowania w infrastrukturę samych szpitali. Mechanizm integracji na poziomie regionalnym, jest istotny z dwóch poniższych powodów:. Projekt P nie gwarantuje odpowiedniego poziomu dostępności sieci WAN i zgodnie z wytycznymi SW P, konieczny jest mechanizm zapewnienia pracy off-line przez jednostki (rozdział SW Projektu P). Pociąga to za sobą konieczność budowy infrastruktury "buforowej", którą bardziej efektywnie można zrealizować na poziomie regionalnym, niż każdej placówki oddzielnie.. Umożliwienie analizy danych dotyczących ochrony zdrowia, jak zakłada SW P, zostanie udostępnione dla Ministerstwa Zdrowia. Oznacza to, że P nie udostępni Urzędom Marszałkowskim, ani tym bardziej poszczególnym jednostkom, hurtowni danych dopasowanych do ich potrzeb. Jeśli system regionalny ma zapewnić narzędzia i dane do analiz, prowadzenia polityki zdrowotnej i wsparcia procesów zarządczych, to musi istnieć funkcjonalność gromadzenia danych i integracji na poziomie regionalnym. Oznacza to też, że komponent hurtowni danych powinien być elementem regionalnego systemu MSIM. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 6

17 SYSTEM GROMADZENIA I UDOSTĘPNIANIA DANYCH MEDYCZNYCH Zakłada się gromadzenie danych medycznych pacjenta przez systemy informatyczne usługodawców (jednostek szpitalnych). Zakłada się też możliwość udostępniania elektronicznych danych medycznych pacjentowi w ramach danej placówki (wgląd do własnej historii choroby, wyników badań, zaleceń lekarza). Zalecenia: Studium wykonalności (SW) P wyraźnie zastrzega, że w ramach "Gromadzenie danych o zdarzeniach medycznych" (rozdział SW Projektu P), będą zbierane w pierwszej kolejności dane związane bezpośrednio ze świadczeniem usług medycznych. Inne zakresy danych będą tematem szczegółowej analizy na etapie Projektu Technicznego rozwiązania P. Nic nie wskazuje na to, że w P będą gromadzone wszystkie dane istotne dla działalności poszczególnych placówek. Jest to jasno zaznaczone i opisane w rozdziale "Bazy rozszerzonych danych medycznych (bazy EMR)" SW P (rozdział SW Projektu P). W rozdziale "Realizacja elektronicznych usług ochrony zdrowia na rzecz usługobiorców" w SW projektu P wymieniona jest planowana lista usług (rozdział SW Projektu P) i nie zapewnia ona realizacji części procesów medycznych w formie elektronicznej na poziomie pojedynczej jednostki usługodawcy. Wymiana danych w formie elektronicznej na poziomie placówki i regionu wymaga implementacji dedykowanych mechanizmów, np. e-zlecenie, e-wynik, których nie zapewnia projekt P (rozdział Bazy rozszerzonych danych medycznych, bazy EMR oraz Opcje realizacji baz rozszerzonych danych medycznych, SW Projektu P). Oznacza to, że nawet w przypadku kiedy dane rozszerzone będą gromadzone tylko i wyłącznie na poziomie placówki, integracja na poziomie systemu regionalnego musi być zapewniona przez regionalną platformę integracyjną. Zgodnie z założeniami Projektu P repozytoria przechowujące rozszerzone dane medyczne zostaną zbudowane w modelu rozproszonym. Podejście takie przyjęto, gdyż dane Pacjenta są najczęściej potrzebne do kontynuacji leczenia w placówce, w której powstały lub w innej placówce w tym samym regionie. W studium wykonalności Projektu P analizie poddano dwa możliwe rozwiązania w zakresie sposobu budowy baz rozszerzonych danych medycznych: lokalne bazy rozszerzonych danych medycznych lokalne bazy gromadzące rozszerzone dane medyczne poszczególnych usługodawców; regionalne bazy rozszerzonych danych medycznych regionalne bazy gromadzące rozszerzone dane medyczne wszystkich usługodawców działających w danym regionie. W koncepcji MSIM, zakłada się wariant pierwszy, gdzie gromadzenie podstawowych i rozszerzonych danych medycznych powinno odbywać się na poziomie jednostek szpitalnych, w ich systemach informatycznych jako lokalne bazy gromadzące rozszerzone dane medyczne. Architektura systemu centralnego MSIM powinna zakładać możliwość udostępniania elektronicznych danych medycznych pacjentowi i lekarzowi (wgląd do własnej historii choroby, wyników badań, zaleceń lekarza). Ponieważ wszystkie zabezpieczenia dotyczące danych zdrowotnych służą utrzymaniu ich w tajemnicy i pełnym bezpieczeństwie, dostęp do konta możliwy jest tylko w dwóch przypadkach: Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 7

18 Dostęp do konta przez właściciela konta Umożliwia on właścicielowi konta odczyt znajdujących się na nim informacji. Ponieważ w projekcie MSIM nie przewiduje się centralnego gromadzenia danych medycznych, dostęp do danych pacjenta powinien odbywać się poprzez interfejs komunikacyjny danej placówki. Dostęp do konta przez lekarza Umożliwia on lekarzowi dostęp do danych pacjenta zgromadzonych w innych placówkach i przesłanie je do placówki, w której obecnie przebywa pacjent w celu uzupełnienia wywiadu i informacji diagnostycznych. Dodatkowo przewiduje się gromadzenie anonimowych danych statystycznych i zbiorczych na zasadzie hurtowni danych. Ma to na celu wspieranie procesów zarządczych jednostek oraz planowania polityki zdrowotnej regionu. Dane, o których mowa, wykraczają poza zakres danych gromadzonych w ramach projektu P, a przez to, zgodnie z załącznikiem 5 Studium Wykonalności Projektu P z dnia grudnia 009 roku, gromadzenie tych danych nie koliduje z założeniami projektu P. ELEKTRONICZNA REJESTRACJA PACJENTÓW e-rejestracja Zakłada się udostępnienie elektronicznej rejestracji pacjentów na poziomie systemów informatycznych usługodawców. Zalecenia: Należy rozważyć wykorzystanie do tego celu identyfikatora, którym może być karta dostępowa. Kwestia identyfikacji pacjenta w systemie zdrowia w Polsce nie została jeszcze rozstrzygnięta. Każde rozwiązanie ma zalety i wady. Specjaliści z Narodowego Funduszu Zdrowia są przeciwni połączeniu nowego dowodu (karty pl.id) z kartą ubezpieczenia zdrowotnego, a cały pomysł sceptycznie przyjmuje wielu ekspertów związanych z sektorem zdrowia i informatyki. Wcześniejsze analizy MSWiA wykluczały połączenie karty z dowodem jako rozwiązanie nierealne i szkodliwe, gdyż nie zapewnia ono pełnej anonimizacji danych pacjenta. Z tego tytułu można próbować wykorzystać dedykowaną kartę jako nośnik kodu dostępu do informacji, czyli swego rodzaju klucz. SYSTEM KONTROLI KOLEJEK OCZEKUJĄCYCH Zakłada się wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na weryfikacji rejestracji pacjenta w celu uniknięcia dublowania rejestracji tego samego pacjenta w różnych jednostkach szpitalnych. Zakłada się integrację systemu z usługą e-rejestracja. Usługodawca będzie mógł zarezerwować pewną pulę miejsc na rejestrację pacjentów odbywającą się na miejscu w placówce. Zalecenia: W Polsce systemy kolejkowe oferowane są przez kilku dostawców. Dostarczają oni rozwiązania mniej lub bardziej zaawansowane, w różnych przedziałach cenowych. Dlatego na etapie studium wykonalności należy je przeanalizować i zastanowić się nad przydatnością poszczególnych rozwiązań. W zależności od funkcji, jakie ma spełniać, należy zastanowić się nad rozwiązaniem bardziej kompleksowym, które oprócz standardowych funkcji kolejności biletowych, pozwala na zintegrowanie z serwerem wraz z rejestracją przez Internet. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 8

19 ELEKTRONICZNY WYNIK BADAŃ Zakłada się wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na udostępnienie funkcjonalności przesyłania wyników badań w postaci elektronicznej na poziomie systemów informatycznych usługodawców. Zakłada się również udostępnianie wyników badań w formie elektronicznej pacjentowi na jego życzenie. Zalecenia: Zbudowanie i wdrożenie systemu MSIM jako platformy wymiany danych medycznych pacjenta, gdzie informacje są składowane i archiwizowane w placówkach, a system regionalny pozwala na ich integrację, pobieranie i przesyłanie, nie tylko w ramach ośrodków regionalnych, ale też do systemu Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych - projektu P. W koncepcji MSIM zakłada się gromadzenie podstawowych i rozszerzonych danych medycznych tylko na poziomie jednostek szpitalnych, w ich systemach informatycznych - lokalnych bazach gromadzących rozszerzone dane medyczne. W bazach rozszerzonych danych medycznych będą gromadzone i udostępnianie dane, które wykraczają poza zakres danych składowanych w projekcie P. W projekcie P określono dla tej grupy elementów warstwy danych oraz opcje sposobu realizacji. Osobną kwestią jest możliwość udostępniania pacjentowi wyników badań w formie elektronicznej. W tym celu musi zostać zapewniony bezpieczny mechanizm identyfikacji i autoryzacji pacjenta tak, aby mógł on uzyskać dostęp do danych medycznych. ELEKTRONICZNE ZLECENIA MIĘDZY PLACÓWKAMI SZPITALNYMI Zakłada się wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na udostępnienie funkcjonalności przesyłania zleceń wykonywania badań i innych praktyk medycznych, pomiędzy poszczególnymi jednostkami szpitalnymi, w postaci elektronicznej na poziomie systemów informatycznych usługodawców. Zalecenia: Jako główny problem wdrożenia e-zleceń podawany był często brak infrastruktury podpisu elektronicznego. Zgodnie z zapisami rozporządzenia potwierdzonymi interpretacją Ministerstwa Zdrowia, znakowanie czasem za pomocą kwalifikowanego znacznika czasu odbywa się tylko wtedy, kiedy konieczne jest oznakowanie dokumentu datą pewną w rozumieniu kodeksu cywilnego. W przypadku takich dokumentów medycznych, jak skierowanie, karta informacyjna leczenia szpitalnego czy zlecenie nie ma potrzeby stosowania takiego reżimu prawnego. Obecnie istnieją na rynku systemy informatyczne umożliwiające realizację e-zleceń. Wszystkie usługi wykonane podczas pobytu pacjenta rejestrowane są w dedykowanym module. Zgromadzone informacje stanowią bazę do prowadzenia rozliczeń z NFZ oraz dalszego przetwarzania i integracji z innymi systemami. Poniższa lista zawiera dodatkowe zalecenia dla organu nadrzędnego, które zostały przygotowane na podstawie analizy podległych jednostek, analizy ilościowej oraz założeń projektu MSIM:. Koncepcja systemu MSIM powinna uwzględniać wytyczne zawarte w dokumencie "Opracowanie specyfikacji wymagań w zakresie integracji (interoperacyjnego współdziałania) systemów dziedzinowych z systemami o architekturze zawartej w Studium Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 9

20 Wykonalności "Elektroniczna Platforma Gromadzenia, analizy i udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P)".. W przypadku projektowania rozwiązania informatycznego należy zwrócić szczególną uwagę na funkcjonalności systemów informatycznych dostępnych na rynku, pozwalających na budowę rozwiązań gwarantujących interoperacyjność, w tym na obsługę otwartych protokołów na poziomie placówki, jak i systemu regionalnego.. Należy przeanalizować możliwości prawne i techniczne wykorzystania profilu zaufanego i platformy e-puap, a także usług projektu pl.id jako elementów identyfikacji pacjenta. 4. Konieczna jest budowa systemów do zarządzania tożsamością. Do zarządzania uprawnieniami i autoryzacji użytkowników powinien być wykorzystywany dedykowany system zarządzania tożsamością zbudowany na bazie zintegrowanego środowiska z katalogowym systemem użytkowników. 5. Na etapie studium wykonalności powinna zostać przeprowadzona szczegółowa analiza roli, jaką będą pełnić placówki w ramach świadczenia w przyszłości usług medycznych na terenie województwa, a następnie zbudowana dla nich szczegółowa architektura integracji w projekcie MSIM, np. rozwiązań klasy RIS / PACS PACS w zakresie teleradiologii. Co również istotne, należy zastanowić się nad sensownością udziału danej placówki w takim projekcie. 6. Należy szczegółowo zbadać (z pomocą producentów/dostawców) możliwości rozbudowy posiadanych systemów części białej i szarej w kierunku budowy interfejsów integracyjnych, obsługi protokołów wymiany danych, np. HL7 / XML, czy modułów EHR. 7. Zaleca się modernizację pomieszczeń serwerowni, a także infrastruktury, również tej dostępowej do Internetu. 8. Powinna zostać opracowana spójna polityka bezpieczeństwa. Jednym z rozwiązań jest, aby wszystkie podległe Województwu Małopolskiemu jednostki miały własną politykę bezpieczeństwa informatycznego, która byłaby uszczegółowieniem jednej, wspólnej polityki, określającej ogólne zasady bezpieczeństwa. 9. Należy doprowadzić do unifikacji wymiany informacji medycznych za pomocą standardu HL7 lub plików w formacie XML. 0. Zaleca się usprawnienie komunikacji z siecią Internet poprzez podniesienie przepustowości i zapewnienie jakości łącz.. Należy przygotować politykę outsourcingu usług wspomagających pracę jednostki (serwisy WWW, usługi serwisowe). Powinien zostać przygotowany plan edukacji personelu zarządzającego (administratorów) oraz użytkowników końcowych (pracowników korzystających z sieci teleinformatycznej).. Należy przygotować wspólne zalecenia do zawierania umów na usługi informatyczne. 4. Zaleca się wdrożenie wspólnego systemu informowania o potrzebach i problemach w podległych placówkach. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 0

21 Diagnoza poziomu wykorzystania technologii ICT Zakres bieżącego rozdziału obejmuje szczegółową analizę kluczowych aspektów przeprowadzonej diagnozy. Na początku każdej grupy pytań pojawiają się - pytania ogólne dotyczące poziomu wykorzystania danego mechanizmu realizacji usługi/integracji w formie elektronicznej. Natomiast dalsze pytania są uszczegółowieniem odpowiedzi na pytania ogólne. Na tej podstawie wyselekcjonowano zestaw pytań ogólnych, które mają największe znaczenie przy ocenie poziomu wykorzystania technologii ICT w systemach części medycznej i administracyjnej badanych szpitali. W szczególności dotyczy to możliwości realizacji poszczególnych usług medycznych przy pomocy systemów teleinformatycznych oraz ich znaczenia i potencjalnej możliwości wykorzystania w realizacji elementów koncepcji projektu MSIM. Analiza kompletnej ankiety dla każdej z placówek zostanie przeprowadzona w podsumowaniu w rozdziale Analizy cząstkowe dla poszczególnych placówek. Na wstępie zaprezentowano kluczowe wskaźniki i mapę ich pokrycia dla wszystkich analizowanych placówek. Następnie przeprowadzono analizę ilościową i dyskusję dla tych wskaźników w odniesieniu do poszczególnych części (tabel) przygotowanej ankiety. Kluczowe wskaźniki obrazujące poziom przetwarzania danych medycznych w formie elektronicznej Przedstawiona poniżej tabela zawiera kluczowe wskaźniki obrazujące poziom przetwarzania danych medycznych w formie elektronicznej i wykorzystania mechanizmów wsparcia realizacji usług z wykorzystaniem systemów komputerowych. Tabela. Lista kluczowych wskaźników poziomu wykorzystania ICT, integracji i mechanizmów usług realizowanych w formie elektronicznej. Lp. Pytanie z ankiety diagnozy ICT. Czy placówka gromadzi dane medyczne w sposób elektroniczny? W opisie podana jest nazwa i producent systemu HIS lub dane systemu, który w największej części pokrywa funkcjonalność HIS. Jakie moduły są wykorzystywane w ramach posiadanego systemu HIS? Czy historia choroby pacjenta jest gromadzona w systemie? W opisie podany jest zakres. 5 6 Czy dokumenty dodatkowe historii choroby pacjenta są gromadzone w systemie? W opisie podana jest lista. Czy z systemu możliwe jest wyeksportowanie jednego pliku w formacie XML z historią choroby pacjenta? 7 Czy system wykorzystywany w części białej posiada możliwość wykorzystania protokołu HL7? 8 Czy poszczególne dokumenty pacjenta mogą być eksportowane do formatu XML? 9 Czy użytkowany system HIS posiada możliwość wyliczenia kosztów przypadających na konkretnego pacjenta? 0 Czy w placówce identyfikacja pacjentów odbywa się na podstawie nr PESEL? Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

22 Lp. Pytanie z ankiety diagnozy ICT. Czy placówka posiada urządzenia klasy RIS/PACS? W opisie podana jest nazwa urządzenia / nazwa systemu (oprogramowania). Czy systemy RIS / PACS komunikują się z innymi systemami szpitalnymi? 4 Czy systemy RIS / PACS zapewniają obsługę standardu HL7? 5 Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia elektroniczne wysyłanie i odbieranie zleceo? 6 Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia automatyczny odbiór statusu badania? Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia automatyczny odbiór wyniku (opisu) zleconego badania wraz z danymi niezbędnymi do rozliczenia usługi z NFZ? Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia możliwośd wyświetlenia danych obrazowych przeprowadzonego badania? Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia synchronizację słowników (wykorzystywanych materiałów medycznych, użytkowników, jednostek zlecających, lekarzy zlecających, lekarzy opisujących)? 0 Czy RIS / PACS poprzez HL7 zapewnia synchronizację danych pacjentów? Jeśli jest to samodzielny system RIS, to czy system zapewnia obsługę standardu DICOM? Czy opis przechowywany w RIS jest możliwy do uzyskania poprzez plik XML? Czy dane opisowe diagnozy dołączane są do danych elektronicznych pacjenta? 4 Czy dane opisowe diagnozy (przechowywane w RIS / PACS) są wysyłane zwrotnie do HIS? 5 Czy system RIS / PACS jest przygotowany do świadczenia usług telemedycznych? Czy placówka jest wyposażona w specjalizowane stanowiska (oprogramowanie), które można wykorzystać do świadczenia usług telemedycznych? Czy jest wykorzystywany system do obsługi rejestracji pacjentów? W opisie podana jest nazwa i producent systemu. Czy wykorzystywany system rejestracji posiada możliwość rejestracji pacjenta na wizytę za pomocą Internetu? 9 Czy placówka udostępnia swój terminarz on-line? 0 Czy rejestracja pacjentów odbywa się poprzez PESEL? Czy wykorzystywany jest system do obsługi poradni? W opisie podana jest nazwa i producent systemu. Czy lekarze wykorzystują e-skierowania i e-recepty? Czy do obsługi zleceń wykorzystywane są e-zlecenia? 4 Czy placówka posiada dedykowany system laboratoryjny LIS? W opisie podana jest nazwa i producent systemu. 5 Czy system laboratoryjny LIS jest zintegrowany ze szpitalnym systemem HIS? 6 Czy placówka jest przygotowana do obsługi telemedycyny (m.in. teleradiologii)? Pytanie dotyczy warunków infrastrukturalnych: sieć, sprzęt, zabezpieczenia transmisji. Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

23 W Tabeli znajdują się wyniki odpowiedzi na pytania ankietowe przedstawione w sposób, który pozwala ogólnie zorientować się w kwestii poziomu wykorzystania technologii ICT oraz dokonać bezpośredniego porównania ze sobą poszczególnych placówek. Poniżej znajduje się legenda dotycząca wspomnianej tabeli, która odpowiada możliwościom wyboru dostępnym z poziomu ankiet w formie arkusza kalkulacyjnego. Rysunek. Legenda do interpretacji zawartości tabeli. Wykorzystanie systemów informatycznych, które mają zbliżone funkcjonalności, ale są używane w różnych szpitalach, jest bardzo zróżnicowane w zakresie m.in. wsparcia przetwarzania dokumentacji medycznej, komunikacji systemów RIS/PACS z innymi systemami szpitalnymi czy obsługi rejestracji, poradni bądź laboratorium (Tabela ). Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona

24 Tabela. Pokrycie listy kluczowych obszarów przetwarzania danych medycznych w formie elektronicznej, przez poszczególne placówki szpitalne. L.p. Placówka / Funkcjonalność kluczowa Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie Szpital Specjalistyczny im. J. Dietla w Krakowie 4 Wojewódzki Spec. Szpital Dziecięcy im. Św. Ludwika w Krakowie 5 Szpital Specjalistyczny im. dr. J. Babińskiego w Krakowie 6 Wojewódzki Szpital Okulistyczny w Krakowie 7 SP ZOZ Krakowskie Centrum Rehabilitacji w Krakowie 8 Szpital Specjalistyczny im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu 9 Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie 0 Wojewódzki Szpital Chorób Płuc w Jaroszowcu Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Andrychowie Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny im. dr S. Jasińskiego w Zakopanem Małopolskie Centrum Rehabilitacji Dzieci Solidarność w Radziszowie 4 Ośrodek Rehabilitacji Narządu Ruchu Krzeszowice 5 Zakład Długoterminowej Op. Med. w Makowie Podhalańskim 6 SPZOZ im. L. Rydygiera w Brzesku 7 Zespół Opieki Zdrowotnej w Dąbrowie Tarnowskiej 8 Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego w Krakowie 9 Szpital Miejski Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie 0 SPZOZ w Myślenicach

25 L.p. Placówka / Funkcjonalność kluczowa SPZOZ Szpital Im. J. Dietla w Krynicy Zespół ZOZ w Oświęcimiu SPZOZ w Proszowicach 4 ZOZ w Suchej Beskidzkiej 5 Szpital Spec. Chorób Płuc im. dr. O. Sokołowskiego w Zakopanem 6 Szpital Powiatowy im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem 7 Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wadowicach 8 Specjalistyczny Szpital im. E. Szczeklika w Tarnowie 9 Szpital Specjalistyczny im. H. Klimontowicza w Gorlicach 0 SP ZOZ Szpital Powiatowy w Bochni Szpital Powiatowy w Limanowej Szpital Powiatowy Św. Anny w Miechowie Podhalański Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu 4 Szpital Uniwersytecki w Krakowie 5 Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie - Prokocimiu 6 Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc im. Jana i Ireny Rudników w Rabce 7 Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie 8 Zakład Opieki Zdrowotnej MSWiA w Krakowie 9 Uniwersytecki Szpital Ortopedyczno-Rehabilitacyjny w Zakopanem 40 0 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny w Krynicy 4 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie Małopolski System Informacji Medycznej (MSIM) Strona 5