KONSPEKT LEKCJI HISTORII W KL. III

Transkrypt

1 KONSPEKT LEKCJI HISTORII W KL. III Autor - Beata Wojtasik TEMAT: Powstanie styczniowe zaplanowany zryw czy prowokacja? I. Cele dydaktyczno wychowawcze. Po lekcji uczeń powinien; - Umieć określić i skutki wojny krymskiej dla Rosji i Królestwa Polskiego. - Wykazać, iż ustępstwa władz carskich w Królestwie miały charakter taktyczny. - Wyjaśnić związek między sytuacją polityczną w Europie po 1856 r. a rozwojem życia politycznego w Królestwa Polskiego. - Porównać działalność białych i czerwonych, umieć wykazać podstawowe różnice programowe między organizacjami. - Dostrzegać kontrowersyjność postępowania margrabiego Aleksandra Wielopolskiego. izająć stanowisko wobec tej postaci. II. Metody: - wykład - pogadanka - praca pod kierunkiem na podstawie źródeł - dyskusja - burza mózgów III. Pojęcia: - biali i Dyrekcja - czerwoni i Komitet Centralny Narodowy. - Manifestacje patriotyczne - Wiosna posewastopolska - branka IV. Środki dydaktyczne: 1. Wiek XIX w źródlach - Mowa cesarza Aleksandra II wygłoszona w Warszawie wobec marz alków, szlachty i duchowieństwa 23 V 1856 r. ( s. 228 ). 2. Materiały źródłowe. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole., Warszawa biali i czerwoni - załącznik 3. Materiały pomocnicze i literatura: - Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, seria Dzieje narodu i państwa polskiego. - mapa- Ziemie polskie w l poglądy historyków na temat A. Wielopolskiego ( J. Borejszy, H. Wereszyckiego, N. Davesa ).

2 V. Przebieg lekcji. Etapy lekcji treść merytoryczna I. Czynności organizacyjnoporządkowe. Czynności nauczyciela i uczniów Wskazówki i uwagi II. Rekapitulacja wtórna- Wojna krymska i jej konsekwencje polityczne. Wspólne przypomnienie informacji dotyczących konsekwencji wojny krymskiej i odpowiedź na pytania: - Jakie zmiany zostały wprowadzone w Rosji po wojnie krymskiej? - W czym przejawiła się odwilż posewastopolska w Królestwie Polskim? Powtórzeniemanacelu nawiązanie do lekcji bieżącej. III. Realizacja nowego materiału. Temat: Powstanie styczniowe zaplanowany zryw narodowy czy prowokacja? Nauczyciel wyjaśnia temat i cele nowej lekcji. Uczniowie zapisują temat do zeszytu. 1. Liberalizacja polityki cara Aleksandra II wobec Królestwa Polskiego po wojnie krymskiej. Wykład nauczyciela na temat polityki cara Aleksandra II wobec Polaków. Uczniowie zapoznają się ztreścią Mowy cesarza Aleksandra II ( s. 228 ) i odpowiadają na pytania: - W jaki sposób car określił przyszłość ziem polskich? Na jakich warunkach miały układać się stosunki Polaków i Rosjan? - Kto w imieniu cara miał przebywać w Warszawie? Kto powinien go wspierać? Wykład nauczyciela Praca uczniów z tekstem źródłowym. 2. Manifestacje patriotyczne i ich wpływ na radykalizację nastrojów. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów i w krótkim wykładzie przedstawia: - Manifestacje patriotyczne z lutego 1861 r. i ich wpływ na rozwój ruchu narodowego. - Rozwój manifestacji patriotycznych w miastach i rozwój oporu wśród chłopów. Wykład nauczyciela

3 Uczniowie na podstawie danych statyst. z tabeli ( załącznik1) i posiadanych wiadomości odpowiadają na pytanie: - Dlaczego na obszarze Królestwa Polskiego miała miejsce największa liczba manifestacji? Analiza danych statystycznych zawartych w tabeli. Wskazanie na mapie rejonów o największej koncentracji manifestacji. 3. Kształtowanie organizacyjne i programowe białych i czerwonych Nauczyciel wyjaśnia okoliczności powstania Komitetu Narodowego i Dyrekcji Wiejskiej. Pogadanka 4. Działalność Aleksandra Wielopolskiego. Branka. Aleksander Wielopolski argum. ukazu- jące postać w negatywnym świetle argum. za przemaw. na korzyść np.siła, ener- np. prowadził gia polit. politykę realizm, prze- sprzeczną z cinik anarchii aspiracjami narodowymi Podział klasy na grupy, każda z nich otrzymuje teksty źródłowe mówiące o działalności, roli i postawie A. Wielopolskiego (załącznik nr 2 ). Uczniowie analizują fragmenty tekstów źródłowych notują argumenty za i przeciw. Liderzy grup przedstawiają wyniki Pracy i uzupełniają tabelę i przypinają kartki w odpowiednie miejsca tabeli. Praca uczniów z tekstem źródłowym Dyskusja tabela wraz z zapisywanymi informacjami możestać się notatką do tematu. IV. Rekapitulacja pierwotna Próba odpowiedzi na pytanie: Czy powstanie zostało w sposób planowy przygotowane, czy też było efektem prowokacji władz carskich i polityki A. Wielopolskiego? Uczniowie podzieleni na grupy wpisują argumenty za i przeciw. Przedst. grup odczytują własne argumenty i wypisują na tablicy najbardziej celne rozwiązania, które burza mózgów

4 później uczniowie zapisują do zeszytu jako notatkę. V. Ocena pracy uczniów. Na podstawie własnych obserwacji oraz wypowiedzi uczniów nauczyciel ocenia najbardziej aktywnych uczniów. VI Praca domowa Uczniowie na podstawie tekstów źródłowych ( załącznik3) odpowiadają na pytania, a odpowiedzi zamieszczają w tabeli. Pytania do tekstu: - Przedstaw stosunek obozu do istniejącej sytuacji polit. ziem polskich. - Określ cel polit. obozu na dziś ina później. -Jaką formę działalności politycznej popierał obóz? - Jak powinno być zorganizowane społeczeństwo w kraju? - Co powinno stanowić podstawę organizacji władzy w państwie Analiza porównawcza programów.

5 Załącznik 1. Manifestacje patriotyczne w 1861 r. na ziemiach polskich Państwo Cesarstwo Rosyjskie Królestwa Pruskie Cesarstwo Austriackie Królestwo Polskie i jego gubernie Obszar Byłe ziemie Rzeczpospolitej Płock Warsza wa Radom Lublin Suwałki Pomorze Powiśle Poznańskie Śląsk Galicja Liczba manifestacji Razem na całym obszarze Załącznik 2 Poglądy na temat Aleksandra Wielopolskiego. ***** Margrabia był odwrotnością najzupełniejszą charakteru polskiego, jaki się wyrobił przez cały ciąg dziejów aż do owych ostatnich czasów. Kraj cały myślał sercem- margrabia rozumem. Naród miał z dawna niemałą dozę anarchii we krwi margrabia nienawidził rewolucji. Naród cały był gwałtowny margrabia umiarkowany, nawet zimny. Naród najniepraktyczniej chciał wszystko mieć natychmiast margrabia widział, że trzeba budować zwolna.naródsię nie rachował z żadnymi trudnościami margrabia oceniał trafnie położenie Europy. Książka o paraleli dziejów Irlandii i Polski Cyt. za Jerzym Borejszą, Piękny wiek XIX, 1990 ******...Można stwierdzić, że Wielopolski prowadził politykę sprzeczną z aspiracjami narodowymi, że byłatopolityka przeciwko narodowi, że branka była prowokacją, która wyszła na korzyść rządu carskiego i najwsteczniejszych elementów społeczeństwa rosyjskiego, ale czy wolno na skutek tego nie uznać wielkości dzieła chociaż krótkotrwałego. I jeszcze dodawał, zaznaczając, iż Wielopolski uzyskał od caratu ustępstwa bardzo realne, a nie pozorne: Nie uważam powstania styczniowego za absolutne nieszczęście narodowe. Zdaję sobie sprawę, że sam wybuch powstania w roku 1863 zdecydował o losach rozwiązania sprawy chłopskiej,. Ale piętnować polityków polskich dlatego, że niechcą dopuścić do beznadziejnej walki zbrojnej, jako zdrajców to właśnie jest ta pesymistyczna koncepcja dziejów porozbiorowych... Chwali się ostatecznie jako prawdziwych partriotów narodowych tylko tych, którzy naród doprowadzili do klęski. Henryk Wereszycki Fragment odczytu z 1957 r. ****** Wielopolskiego wciąż osądzają surowo ci, którzy widzą w nim lojalistyczne narzędzie rosyjskiego ucisku, człowieka, który nałożył maskę patrioty i reformatora, aby wzmocnić postawy caratu; inni podziwiają wnim odważnego ugodowca, zdecydowanego realistę, któremusię nie powiodło, choć niezjegowiny.takczy inaczej, młody powstaniec z 1830 r. z pewnością przeobraził się w roku 1863 w zdecydowanego przeciwnika wszelkiego oporu. Los jego, który skazywał go na oszczerstwa zarówno wobec Polaków, jak i Rosjan, doskonale ilustruje niemożliwe ( ale konieczne ) zadanie pogodzenia interesów polskich i rosyjskich.

6 Kiedy Wielopolski przystąpił do powstania, doznał upokarzającej klęski: kiedy zaoferował swoje usługi caratowi wpierw dano mu odprawę, anastępnie wykorzystano; kiedy próbował budować mosty między obiema stronami zniszczono go. Ta częstazmianarólioczywistanieuchronnaklęska każdej obranej postawy jest najpewniejszym świadectwem ciśnienia, jakie wywierało polskie życie polityczne. Norman Davies Serce Europy, 1995 Załącznik 3 Biali i czerwoni Wszystkie stronnictwa zgadzają się pod względem celu, a tym jest: byt niepodległy Polski jako państwa samodzielnego. Co do dojścia do tego celu rozpadają się na 3 odłamy: a) głównie opierające się na siłach własnych narodu i kraju; b) głównie liczące na obcą pomoc c) opierające się własnych środkach, a pomoc obcą uważające jako ewentualność pomocniczą. Tylko pierwsze stronnictwo (...) jest prawdziwie narodowym, czysto polskim. Ono rozpada się na dwa odcienie to jest: białych i czerwonych. Stronnictwo Czerwonych 1. Jaki miało wybitny cel i zasady działania? Cel główny: niepodległa Polska, aby w niej nie klasa jedna, ale całość narodu była prawnie zabezpieczona i szczęśliwa. Zasady działania: propaganda zasad demokratycznych, wolność irówność bezwzględna wszystkich elementów (...) Na czele bezwzględnie władza dyktatorska. Wybuch jednoczesny ruchu zbrojnego we wszystkich punktach Polski, wytępienie obcych sil nieprzyjacielskich, a nim nowe napłyną zorganizowanie porządnej armii narodowej. (...) Stronnictwo Bialych 1. Jaki miało wybitny cel i zasady działania Na pewien czas unikać buntu, aby przeprowadzić prace przygotowawcze, mogące dopiero kiedyś dać podstawę do śmielszego zażądania praw zupełnych i ostatecznie narodowych. Główne zasady działania: utrzymać element szlachecki jako jeden wspólny narodowy w całej Polsce, na czele całej pracy narodowej, podeprzeć go siłami elementu narodowego polskiego miastowego tudzież wybitniejszych z Żydostwa. Zorganizować to wszystko w zastęp jednolity, który by na zasadzie opiekuńczego posłuszeństwa resztę narodu i masy jego prowadził ze sobą. Wszystko,corządy dają, brać, eksploatować zpożytkiem dla narodowości i żądać coraz więcej, grożąc wkażdej chwili tymże rządom, że bez pomocy tego stronnictwa tylko anarchia i panowanie czerwonych znaleźć się może. Tym sposobem Kongresówkę i zachodnie prowincje doprowadzić do jednakowych urządzeń administracyjnych i prawnych, działania podobne Poznańskiego i Galicji pod jeden kierunek podciągnąć i tym sposobem idąc ciągle czekać, co czas i okoliczności dla urzeczywistnienia ostatecznego celu przyniosą.