ŚRODKI UNII EUROPEJSKIEJ SZANSE I ZAGROŻENIA

Transkrypt

1 ŚRODKI UNII EUROPEJSKIEJ SZANSE I ZAGROŻENIA Grzegorz Gorzelak współpraca: A.Płoszaj, M.Smętkowski Konwersatorium CZWARTKI U EKONOMISTÓW PTE 11 maja 2015 r.

2 Motto, które powinno być przestrogą Bądźmy cierpliwi, kiedyś się przyda Autor: burmistrz jednego z miast w Polsce Wschodniej, któremu GDDKiA wybudowała niepotrzebną obwodnicę na kierunku W-Z, zamiast bardzo potrzebnej drogi (niestety, wojewódzka) na kierunku Płn-Płd

3 Ogółem z Unii do Polski (brutto) Program Alokacja w Udział % mld euro w alokacji Polityka Spójności razem 67,9 70,0 Rozwój Obszarów Wiejskich 13,2 13,6 Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nabrzeżnych obszarów rybackich 0,7 0,7 Dopłaty bezpośrednie 15,1 15,6 Razem 96,9 100,0 Razem netto ca 60,0 PKB Polski UE/PKB: 3,8% UE(netto)/PKB: 2,5% Inwestycje zagraniczne UE(n)/BIZ: 65%

4 Udział środków UE brutto w inwestycjach krajowych ze środków publicznych

5 Cele socjalne czy rozwojowe? Wytrych: cywilizacyjne Wstępne oceny są pesymistyczne: tylko część (jaka?) środków jest wydawana tak, że przyczynia się do trwałego rozwoju. Strategie i programy mówią o rozwoju w rzeczywistości projekty w większej mierze przyczyniają się do poprawy życia mieszkańców, nie zaś do dynamizacji rozwoju. Mimo znaczących nakładów na innowacje Polska cofa się w europejskich uporządkowaniach na skalach innowacyjności notuje 3. w UE najwolniejszy wzrost innowacyjności (Innovation Union Scoreboard 2014). Jedyny istotny postęp w infrastrukturze. Ale jej prorozwojowe efekty nie są automatyczne (droga jest warunkiem koniecznym do rozwoju, ale niewystarczającym).

6 Jeżeli zewnętrzne zasilenia (2022) nie zainicjują trwałego wzrostu, to istnieje niebezpieczeństwo, że gospodarka nie będzie w stanie utrzymać, modernizować, a tym bardziej rozbudować potencjału materialnego dzięki nim stworzonego. Syndrom gminnego parku wodnego w makroskali (ale także puste często laboratoria, domy studenta, sale sportowe, centra kryzysowe, oczyszczalnie, baseny termalne może i opery? - itd.).

7 efekt Silny efekt podażowy przyspieszenie rozwoju efekt popytowy efekt podażowy efekt łączny czas

8 efekt Słaby (lub wręcz ujemny) efekt podażowy - spowolnienie rozwoju po ustaniu efektu popytowego efekt popytowy efekt podażowy efekt łączny czas

9 Raport Misiąga : biedni dostają więcej, ale nadganiania rozwoju z tego nie ma Korelacje tempa wzrostu PKB województw i środkami unijnymi, Środki unijne na 1 mieszkańca Dynamika PKB Środki ogółem -0,59 Środki Wspólnej Polityki Rolnej -0,67 Środki na infrastrukturę z EFRR i FS 0,38 Czy bez środków Unijnych dynamika byłaby jeszcze mniejsza? Nie wiadomo. Ale faworyzowanie województw najsłabszych nie doprowadziło do wyrównywania różnic międzyregionalnych choć poprawiło warunki życia w tych regionach. Źródło: J.Misiąg, W.Misiąg, M.Tomalak, Ocena efektywności wykorzystania pomocy finansowej Unii Europejskiej jako instrumentu polityki spójności społeczno-gospodarczej oraz poprawy warunków życia, Rzeszów 2013

10 W skali NUTS3 Środki Polityki Spójności na mieszkańca, Dynamika PKB, , ceny stale Pl n

11 Brak zależności

12 W skali powiatów, Wartość projektów ogółem Wartość projektów ogółem na mieszkańca

13 Analiza korelacji wskazuje, że: Więcej środków napłynęło do zamożniejszych podregionów o większym znaczeniu usług w strukturze gospodarczej. Może dzięki temu większa efektywność? Słabszy rozwój tych podregionów, które otrzymały relatywnie więcej środków (w szczególności w odniesieniu do wydajności pracy i wzrostu wartości dodanej brutto w przemyśle). Brak korelacji środków wydanych na kapitał ludzki z rozwojem (niski wzrost wydajności, odpływ ludności, słaby wzrost wartości dodanej brutto w przemyśle), ale nakłady te są dodatnio skorelowane z rozwojem usług zaawansowanych. Brak korelacji między wielkością napływu środków per capita a tempem wzrostu.

14 opinii samorządów (do 50 tys. mieszkańców) Bardo duże i duże Przeciętne i małe Brak wpływu Trudno powiedzieć Przyspieszył wzrost gospodarczy 22,1 51,3 8,4 12,8 Powstały nowe miejsca pracy 11,5 60,1 12,3 9,4 Zwiększyła się produkcja rolna 23,8 37,3 19,3 13,1 Przedsiębiorcy stali się bardziej konkurencyjni 15,7 49,0 11,8 16,6 Pojawili się nowi inwestorzy 12,5 48,4 20,9 10,6 Zmniejszyło się bezrobocie 7,8 55,5 15,6 13,2 Ludziom żyje się lepiej 44,5 41,0 2,8 7,1 Poprawił się stan środowiska przyrodniczego 55,9 30,1 4,0 5,0

15 w opinii samorządów (do 50 tys. mieszkańców) Polska n=1251 Ziemie Zachodnie n=303 Wielkopolska n=193 Kongresówka n=569 Galicja n=186 Gminy postulujące wprowadzenie zmian 87,1 88,8 87,0 86,1 87,6 Zwiększyć ilość środków 81,7 81,8 81,9 80,7 84,4 Rodzaj zmian Osłabić kryteria przyznawania 68,7 71,0 66,8 67,1 71,5 Zmniejszyć sprawozdawczość, osłabić kontrolę Zwiększyć bezzwrotne dotacje dla przedsiębiorstw Zwiększyć granty zwrotne dla przedsiębiorstw Zwiększyć ilość środków na infrastrukturę lokalną Zmniejszyć ilość środków na szkolenia Zwiększyć dopłaty bezpośrednie dla rolników 71,5 69,7 71,5 71,9 73,1 70,8 72,3 68,9 69,2 75,3 63,2 65,3 65,3 59,9 67,7 83,8 85,1 84,5 83,9 83,9 52,3 46,9 59,1 51,3 59,1 64,5 56,4 61,1 69,9 64,5

16 Jako jedni z nielicznych otrzymamy więcej w okresie

17 Finanse , porównanie z Program Operacyjny Alokacja mld euro Udział procentowy Infrastruktura i Środowisko 28,3 27,5 41,8 33,3 Kapitał Ludzki/ Wiedza, Edukacja Rozwój Innowacyjna Gospodarka/ Inteligentny Rozwój +Polska Cyfrowa 10,0 4,3 14,7 5,2 8,7 8,6+2,2 12,8 13,1 Rozwój Polski Wschodniej 2,4 2,1 3,5 2,5 Pomoc Techniczna 0,5 0,7 0,8 0,8 Europejska Współpraca Terytorialna 0,7 0,7 1,1 0,8 Regionalne Programy Operacyjne ,9 25,4 44,7 Razem 67,9 83,0 100,0 100,0

18 Nie należy liczyć na zmiany psychologia łatwych pieniędzy i inercji administracji są już zbyt silnie zakorzenione. Brak zmiany. Niewiadoma. jest zgoda na koncentrację? Czy zbyt silne Są dążenia, ale partykularne presje są chyba Może coś się poprawi Trzeba zmienić model ewaluacji i chcieć wiedzieć (casus ewaluacji dla Polski Wschodniej).

19 Dziękuję za uwagę