Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2008 roku i latach następnych

Transkrypt

1 Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2008 roku i latach następnych V TARGI ENERGII Jachranka 2008 Marek Kulesa dyrektor biura TOE r.

2 1. Wprowadzenie 2. Nowe uwarunkowania rynku energii elektrycznej w UE i w PL 3. Od monopolu do konkurencji 4. Ceny energii elektrycznej czy czeka nas dalszy gwałtowny wzrost cen? 5. Oczekiwania odbiorców energii 6. Strategie zakupu energii elektrycznej M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 2

3 Wprowadzenie DEFINICJA RYNKU A SEKTOR ENERGETYCZNY RYNEK - zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami RYNEK - miejsce gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji RYNEK to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr RYNEK KONKURENCYJNY to taki, na którym żaden pojedynczy podmiot (wąska grupa podmiotów) nie jest w stanie dyktować warunków działania pozostałym uczestnikom, a wszelkie parametry (jak cena czy warunki transakcji) kształtowane są jako rezultat gry popytu i podaży M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 3

4 Wprowadzenie DEFINICJE PODSTAWĄ WSPÓŁPRACY PRZESYŁANIE - transport energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu ich dostarczania do sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii DYSTRYBUCJA - transport energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi w celu ich dostarczania odbiorcom z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii OBRÓT - działalność gospodarcza polegająca na handlu hurtowym albo detalicznym energią SPRZEDAŻ - bezpośrednia sprzedaż energii przez podmiot zajmujący się jej wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 4

5 Nowe uwarunkowania REE w UE i w PL NOWE UNIJNE UWARUNKOWANIA FORMALNO PRAWNE RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ pakiet 3x20 polskie 3x20 =15% planowany udział w trzech obszarach, w tym dla elektroenergetyki 20% (?) możliwości rozwoju OZE (przy wykorzystaniu potencjału polskiego rolnictwa) polska struktura wytwarzania energii elektrycznej a wymagania pakietu wprowadzenie aukcjoningu CO 2 wg założeń unijnych vs. propozycja polska rola i znaczenie regulatorów w poszczególnych państwach vs. jeden superregulator nowe znaczenie rynków regionalnych M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 5

6 Nowe uwarunkowania REE w UE i w PL NOWE POLSKIE UWARUNKOWANIA FORMALNO PRAWNE RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ zmiany na rynku bilansującym wprowadzenie rozliczeń opartych na cenach krańcowych od 1 stycznia 2009 r. wprowadzenie nowych zasad bilansowania źródeł wiatrowych od 1 stycznia 2009 r. umożliwienie rozliczeń transakcji na rynku dnia bieżącego od 1 kwietnia 2009 r. (?) zmiana zasad rozliczania (uiszczania) akcyzy od 1 kwietnia 2009 r. (?) nowa ustawa o efektywności energetycznej (?) nowa PEP 2030 od 1 stycznia 2009 r. (?) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 6

7 Od monopolu do konkurencji Rynek energii obszary konkurencji i monopolu Rynek regulowany Rynek konkurencyjny (wolny od regulacji) Wymiana MS wyprowadzenie mocy usługa przesyłowa Wytwórcy TGE SA (giełda energii) Eksport Import OSP PSE-Opererator Platformy obrotu (pozagiełdowe) OSD Przedsiębiorstwa obrotu Sprzedawca z urzędu Odbiorcy końcowi nie korzystający z TPA Odbiorcy końcowi korzystający z TPA M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 7

8 Od monopolu do konkurencji OD MONOPOLU DO KONKURENCJI M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 8

9 Od monopolu do konkurencji SPÓŁKI OBROTU W POLSCE Koncesje na obrót energią elektryczną (OEE) 320 (stan na początek września 2008 r.) Liczba znaczących SO na rynku: około 30 (po uwzględnieniu spółek obrotu wydzielonych ze struktur SD) założone pod koniec 2003 roku Towarzystwo Obrotu Energią (TOE) zrzesza 29 spółek obrotu handlujących energią w Polsce (ale także w wielu przypadkach w pozostałych krajach UE) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 9

10 Od monopolu do konkurencji Struktura polskiego rynku elektroenergetycznego ENEA ENERGA Generation PP. Kozienice TAURON Generation PKE (PP Łagisza, PPJaworzno II & III, PP Siersza, PP Łaziska, PP Halemba, PP Blachownia, CHP Katowice, CHPs Bielsko- Biała) PP Stalowa Wola Distribution: 31,5 TWh/a Energia Pro Enion Generation Distribution: 18,8 TWh/a ENEA Capacity : MWe Production : 12,6 TWh/a Capacity : MWe Production : 20,8 TWh/a PP Dolna Odra PP Turów ENEA ENEA El. Kozienice Energia Pro Energia Pro VATTENFALL PP Opole PP Łaziska PAK (50%) Brunatnego Ł - 2 ŁZE Łódź Teren PP Bełchatów PP Łagisza PKE ENERGA ENERGA Z. El. Ostrołęka PP Jaworzno PP Siersza Enion Enion PP Ostrołęka PP Kozienice PGE PGE L5 RWE (BOT) RZE L - 5 PP Stalowa Energetyka Wola (WGE) Podkarpacka Source: Ministry of Economy PP Ostrołeka Distribution: 20,3 TWh/a ENERGA Capacity : 741 MWe Production : 3,0 TWh/a PGE Generation BOT (PP Bełchatów, PP Opole, PP Turów) PP Dolna Odra Hydro PP Szczytowo- Pompowe CHP Rzeszów, CHP Wrotków, CHP Gorzów, CHP Bydgoszcz Distribution: 31,7 TWh/a Ł2, L5, RZE Transmission PSE excl. transmission assets Capacity : MWe Production : 54,0 TWh/a M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 10

11 Od monopolu do konkurencji BARIERY ROZWOJU KONKURENCYJNEGO RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE utrzymywanie taryf w części sektora obrotu energią elektryczną (od 2008 roku tylko taryfy G) antyrynkowe zachowania OSD (kłopoty z przekazywaniem danych pomiarowych, formularzami zmian sprzedawcy, ujednoliceniem GUD) niska płynność rynku hurtowego (brak silnego, płynnego i transparentnego rynku z wiarygodnym indeksami cenowymi) konsolidacja pionowa sektora wraz z nałożeniem się unijnych i polskich zmian struktury organizacyjnej rynku po 1 lipca 2007 r. (w tym także unbundlingiem) zmniejszające się możliwości składania konkurencyjnych ofert przez poszczególne spółki obrotu (w szczególności działające poza skonsolidowanymi grupami) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 11

12 Od monopolu do konkurencji ZASADA TPA ODBIORCY DLA RYNKU, CZY RYNEK DLA ODBIORCÓW? TPA = jeden z kluczowych elementów umożliwiających odbiorcom dostęp do rynku energii elektrycznej (REE) 1 lipca 2004 r. - teoretyczne otwarcie REE = ok. 1,7 mln odbiorców/ PRAKTYKA = 2005: 35 odbiorców, 2006: 61 odbiorców 1 lipca 2007 r. pełne (teoretyczne) otwarcie REE PRAKTYKA = 2007: 604 odbiorców teoria vs. praktyka M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 12

13 Od monopolu do konkurencji Źródło: URE M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 13

14 Od monopolu do konkurencji Liczba odbiorców korzystających z TPA na terenie działania OSD w podziale na dwa okresy 2007 r. Źródło: URE M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 14

15 Ceny energii elektrycznej KRÓTKA HISTORIA REGULACJI CEN i TPA Pierwszy pomysł uwolnienia cen Odejście od cen urzędowych Dostęp dla wszystkich oprócz G Pełny dostęp Pełny dostęp Uwolnienie cen (oprócz taryf G) Uwolnienie cen (dla taryf G) Rozporządzenie Min. Gosp. z r. 1 Lipca Stycznia lipca 2007 TPA dla największych odbiorców >10GWh Na podstawie dyrektywy EU 2003/54/EC i Prawa energetycznego Na podstawie rozporządzenia MGiPS z dnia 20 stycznia 2003 r M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 15

16 [zł/mwh] Ceny energii elektrycznej Krzywa kosztów marginalnych wytwarzania energii elektrycznej BAU ODN EU_CO2 EU_MIX BAU-E EUMIX-E Źródło: Raport 2030, wersja robocza, PKEE M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 16

17 Ceny energii elektrycznej Nowe (podniesione) w 2008 roku obowiązki dot. świadectw pochodzenia z OZE, udział % M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 17

18 Ceny energii elektrycznej Rynek energii kolorowe obowiązki. Energia z kogeneracji, prawa majątkowe, udział M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 18

19 Ceny energii elektrycznej Wpływ promowania OZE i CHP na cenę energii elektrycznej (w realiach poziomu opłat zastępczych z 2008 roku) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 19

20 Oczekiwania odbiorców energii Potencjalne zachowania odbiorców W przypadku jakiej obniżki łącznej ceny/opłaty za energię elektryczną zdecydowałaby się Pani/Pan/Państwo zmienić sprzedawcę? 21,3% 9,5% 1-5% 5-10% 10 20% powyżej 20% 37,9% 31,2% Badana grupa: 253 przedsiębiorców Data badania: czerwiec 2006 M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 20

21 Oczekiwania odbiorców energii M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 21

22 Oczekiwania odbiorców energii OPTYMALIZACJA KOSZTÓW ZUŻYCIA/ZAKUPU ENERGII ELEKTRYCZNEJ U ODBIORCÓW optymalizacja zużycia i produkcji (wytwarzania) energii elektrycznej (działania efektywnościowe) AUDYT TECHNICZNY dostosowanie krzywych zużycia do realiów taryfikacji/kształtowania cen energii elektrycznej AUDYT HANDLOWY ZMIANA SPRZEDAWCY ENERGII ELEKTRYCZNEJ vs. renegocjacje zasad i cen zakupu energii elektrycznej od aktualnego sprzedawcy PROCES OFERTOWY maksymalizacja możliwości wytwarzania własnego M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 22

23 Oczekiwania odbiorców energii PUNKT WYJŚCIA DO PROCESU OFERTOWEGO decyzja: dotychczasowy sprzedawca (taryfa do 2007) vs. (konkurencyjny?) rynek energii elektrycznej konieczność analiz uwarunkowań aktualnych dostaw i sprzedaży energii elektrycznej bardzo duża różnorodność form i zakresów zapytań ofertowych częsty brak możliwości zawarcia nowej umowy zakupu/sprzedaży energii elektrycznej przez odbiorcę M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 23

24 Strategie zakupu energii elektrycznej Produkty i usługi w kontekście liberalizacji rynku i strategii odbiorców Rynek SPOT Rynek Futures i Forward Rynek instrumentów pochodnych, Options, Swaps etc. Rynek obowiązków kolorów Rynek bilansujący Zarządzanie ryzykiem Prognozowanie Wspieranie zakupu energii elektrycznej przez Klientów OHT Gromadzenie danych pomiarowo-rozliczeniowych M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 24

25 Strategie zakupu energii elektrycznej Przykłady strategii uczestnictwa w konkurencyjnym rynku energii strategia wytwórcy (KST, KDT 80-90%, GE + spot 5-15%, RB ± 5%) strategia odbiorcy (KST, KDT 90%, GE + spot 5 %, RB ± 5%) strategia firmy obrotu energią (KST, KDT 80-95%, GE + spot 5-20%) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 25

26 Strategie zakupu energii elektrycznej Potrzeba zarządzania ryzykiem a metodyki tworzenia portfeli zakupowych najpoważniejszym wyzwaniem, z jakim spotkały się przedsiębiorstwa energetyczne jest konieczność skutecznego zarządzania ryzykiem - prof. Aleksander Weron ryzyko = zarabianie na codzienny chleb - Drucker P.F.: Praktyka zarządzania. MT Biznes. W-wa, 2005 M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 26

27 Strategie zakupu energii elektrycznej Funkcje przedsiębiorstw obrotu na rynku energii Ograniczenie kosztów transakcyjnych Budowanie efektywnego rynku energii elektrycznej Zapewnienie konkurencyjnych dostaw dla odbiorców końcowych Ograniczanie skutków zmienności cen energii elektrycznej na rynkach konkurencyjnych Skuteczne zarządzanie ryzykiem Zwiększenie możliwości produkcji dla niezależnych wytwórców energii elektrycznej M.Kulesa, Jachranka,

28 Zamiast podsumowania Co nas czeka w obszarze zmian formalnoprawnych? przeciągające się prace nad nową ustawą Prawo energetyczne (lub tzw. dużą nowelizacją) IV kwartał 2008 r. nowa Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku IV kwartał 2008 r. nowa ustawa o efektywności energetycznej I kwartał 2009 r. (?) nowa ustawa akcyzowa - I kwartał 2009 r. (?) nowa IRiESP PSE Operator SA (głównie w części dotyczącej bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi) r. / M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 28

29 Zamiast podsumowania WIZJA AUTORSKA 2008/2009 likwidacja barier TPA (dotychczasowych, tych charakterystycznych dla 2007 i 2008) (wciąż niestety ) niewystarczająca wiedza odbiorców na temat TPA (szczególnie w grupie gosp. domowych) znaczenie wzrostu cen na zachowania odbiorców TPA na rynku energii w Polsce brak przygotowania praktycznego OSD do nowych zadań podstawową (w 2008 roku) barierą rozwoju TPA M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 29

30 dziękuję za uwagę Zapraszam dyskusji Towarzystwo Obrotu Energią ul. Czackiego 7/9/11, Warszawa tel. (22) fax (22) M.Kulesa, Jachranka, Slajd: 30