1 Jednostka słownika: morfem czy słowo?
|
|
- Bogusław Feliks Karczewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 3 APARAT POJĘCIOWY MORFOLOGII 1 Jednostka słownika: morfem czy słowo? Język naturalny jest systemem dwuklasowym znaków. Znaki jednej z tych klas znaki złożone składają się ze znaków drugiej klasy, znaków prostych. Zbiór znaków prostych to słownik. Jednostki słownika stanowią budulec do tworzenia komunikatów, których strukturą zawiaduje zbiór reguł nazywany gramatyką. Załóżmy, że znakami prostymi są morfemy. Wówczas z następującego surowca: Morfemy {dziś, dyskretn-, -ą, prze-, -czyta-, -ł-, -y, koch-, -ank-, -ów, od, stud-, -ent-, -k-, -i, wiadom-, -ość-, - } uzyskać możemy takie na przykład słowa: studentki przeczytały dyskretną wiadomość kochanków Poniższe napisy (konstrukcje morfemów) nie są poprawnymi słowami polskimi: *studentanki *czytałk *dyskretn *przewiadomośćą *kochów Przy takim rozumieniu słownika gramatyka jest morfologią, a więc w zasadzie opisem struktury słów. Ale słownik-kompendium nie jest listą haseł typu koch-, -i, -ank-, - ów, prze-, a rodzimy użytkownik nie składa słów z morfemów. Załóżmy teraz, że znakami prostymi są słowa. Wówczas z następującego surowca: Słowa {dyskretną, dziś, przeczytały, kochanków, od, studentki, wiadomość} otrzymać możemy na przykład następujące konstrukcje znakowe (wypowiedzenia):
2 2 Studentki przeczytały dziś dyskretną wiadomość od kochanków. Dyskretną od kochanków wiadomość studentki dziś przeczytały. Przeczytały dziś od kochanków wiadomość dyskretną studentki. Poniższe wyrażenie nie jest poprawnym wypowiedzeniem polskim: *Studentki wiadomość dziś od dyskretną kochanków przeczytały. Przy takim rozumieniu słownika gramatyka jest czystą składnią. Są języki naturalne, które mają taką gramatykę tzw. języki analityczne (np. chiński). W wypadku polszczyzny, języka wysoce fleksyjnego, rzecz jest bardziej skomplikowana. Przede wszystkim żadne kompendium o nazwie Słownik języka polskiego jednostek takich nie zawiera. Nie ma wszak w słowniku haseł takich, jak studentki, przeczytały czy dyskretną: to formy fleksyjne pewnych jednostek słownikowych, takich jak STUDENTKA, PRZECZYTAĆ, DYSKRETNY. Słowa przeważnie nie są znakami minimalnymi, tylko konstrukcjami (w naszym przykładzie tylko słowo od reprezentuje znak prosty). W języku polskim istnieją konstrukcje morfemowe różnych poziomów. Do gramatyki języków takich jak polski należy morfologia, czyli reguły budowy konstrukcji morfemowych. Z drugiej jednak strony intuicja, zgodnie z którą wyrażenia językowe zbudowane ze słów, ma racjonalne jądro. Znajomość danego języka to w istocie znajomość słówek. Jest zresztą wielce prawdopodobne, że rodzimy użytkownik języka rzeczywiście składa wypowiedzenia wprost z form fleksyjnych, których fizycznie nie konstruuje od podstaw, tylko je sobie przypomina. Ale i on, mówiąc intuicyjnie, w sytuacji awaryjnej zestawia formę fleksyjną z jakiejś postaci tematu i z końcówki na przykład wtedy, kiedy ma wątpliwości, który kształt jest właściwy: semaforu czy semafora (obydwie), zdrów czy zdrowy (obydwie, ale w różnych kontekstach), pełłem czy *pieliłem. Ale my, budując opis gramatyczny polszczyzny, nie możemy zakładać, że cokolwiek jest dane (pamiętane). Musimy zdać sprawę ze struktury form fleksyjnych, bo tego wymaga procedura opisu empirycznego, który musi być eksplicytny i wyczerpujący (opisuje się wszystko i maksymalnie starannie). 2. Wieloznaczność pojęcia słowo O tym, że słowo słowo jest wieloznaczne, przekona nas następujący eksperyment. Policzmy słowa mamy w poniższym wypowiedzeniu: Mamy mamy młodsze od waszej mamy, ale mamy lubią wasze mamy. Na to pytanie można odpowiedzieć na sześć sposobów (por. Saloni Świdziński (1987: 78-79)). A. Jeśli liczymy napisy-okazy, czyli konkretne ciągi liter o kształcie mamy, to jest ich w naszym wypowiedzeniu 5. Jeśli liczymy napisy-typy, to na 7 różnych sekwencji liter jedna ma kształt mamy. B. Doliczymy się czterech słów mamy, jeśli będziemy liczyć różne formy fleksyjne (jedna jest czasownikowa, trzy rzeczownikowe; jedna z tych trzech, forma mianownika liczby mnogiej, występuje dwa razy); dwóch, jeśli sprawdzamy, ilu haseł słownikowych to formy (rzeczownika MAMA i czasownika MIEĆ); zera wreszcie, jeśli liczymy hasła: w wypowiedzeniu tym nie ma żadnego hasła (hasła są w słowniku-
3 3 kompendium, nie w tekście). Punkt A. obrazuje rozróżnienie jednostki konkretnej, fizycznego wystąpienia pewnego obiektu, i jednostki abstrakcyjnej klasy wystąpień. Punkt B. (wespół z A.) prowadzi do następującej regulacji terminologicznej: słowo napis między spacjami; forma wyrazowa słowo z interpretacją gramatyczną (część mowy, ewentualne wartości kategorii fleksyjnych, ewentualnie nazwa jednostki słownikowej); leksem zbiór form wyrazowych o tym samym odniesieniu do rzeczywistości (i o podobnym kształcie). W naszym przykładzie słowo mamy reprezentuje następujące formy wyrazowe: (a) formę czasownikową o wartości pierwszej osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego (mamy(1os,mno,ter)) (b) formę rzeczownikową o wartości dopełniacza liczby pojedynczej (mamy(dop,poj)); (c) formę rzeczownikową o wartości mianownika liczby mnogiej (mamy(mian,mno)); (d) formę rzeczownikową o wartości biernika liczby mnogiej (mamy(bier,mno)). Forma (a) należy, wraz z takimi formami wyrazowymi, jak mam(1os,poj,ter), mieli(3os,mno,mos,prze), mieć(bezokol), do leksemu czasownikowego MIEĆ. Formy (b)-(d), wraz z takimi formami wyrazowymi, jak mama(mian,poj), mamą(narz,poj), mamach(miej,mno), to elementy zbioru MAMA, będącego leksemem rzeczownikowym. Słowa typu mamy językoznawcy nazywają słowami hominimicznymi. Homonimia polega tu na tym, że jeden napis jest realizacją dwóch różnych form wyrazowych danego leksemu (por. (b)-(d) wyżej) albo realizacją form wyrazowych dwóch różnych leksemów (por. (a) z (b)-(d)). Zauważmy na marginesie, że leksem jest jednostką w wysokim stopniu abstrakcyjną i arbitralną: być może w kompetencji językowej użytkownika języka nie ma leksemów. Jednostkami tego typu operuje jednak słownikarz. W każdym słowniku-kompendium jednostką technicznej organizacji materiału jest artykuł hasłowy. Możemy przyjąć (z pewnym przybliżeniem), że leksem to to, co jest opisywane w jednym artykule hasłowym słownika. W zależności od założeń opisu gramatycznego porządkowanie zbioru form wyrazowych dawać może różne inwentarze leksemów. 3. Słownik a leksykon: problem słowotwórstwa Przez słownik zatem, jako składnik systemu językowego, rozumieć będziemy zbiór form wyrazowych. Zbiór leksemów (a więc zbiorów zbiorów form wyrazowych) to leksykon. W leksykonie wyróżnia się czasem leksemy dwóch typów: Typ A: STUDENTKA, PRZECZYTAĆ, WIADOMOŚĆ, KOCHANEK. Typ B: DZIŚ, DYSKRETNY, OD. Te typu A nazywamy podzielnymi słowotwórczo albo derywatami, każda bowiem ich forma wyrazowa zawiera kształt i znaczenie jakiegoś innego leksemu (bazy) (por. Grzegorczykowa (1979: 11-24), Gramatyka PAN (1984: T. II, )). Leksemy typu B są niepodzielne słowotwórczo. Tymi pierwszymi zajmuje się słowotwórstwo, którego nie uważamy tutaj za część gramatyki. Z naszego punktu widzenia leksemy typu A i typu B niczym się nie różnią: wszystkie należą do leksykonu, z którego użytkownik
4 4 języka (a jego wszak kompetencję językową modelujemy) czerpie składniki do budowy wyrażeń odpowiednie formy wyrazowe. Leksemy stanowią przedmiot opisu fleksyjnego. 4. Fleksja Leksemy są zbiorami form wyrazowych. Istnieją leksemy będące zbiorami jednoelementowymi (leksemy nieodmienne) lub wieloelementowymi (leksemy odmienne). Oto leksemy z naszego przykładu zapisane jako zbiory form wyrazowych (dla uproszczenia podaję tylko wybrane formy i pomijam opisy gramatyczne poszczególnych form): STUDENTKA = {studentka, studentki, studentce,..., studentki, studentek, studentkom,...} PRZECZYTAĆ = {przeczytam, przeczytasz, przeczyta,..., przeczytałem, przeczytałam, przeczyteś,..., przeczytaj, przeczytajmy,..., przeczytałbym, przeczytałabym, przeczytałbyś,..., przeczytać, przeczytawszy} WIADOMOŚĆ = {wiadomość, wiadomości, wiadomości,..., wiadomości, wiadomości, wiadomościom,...} KOCHANEK = {kochanek, kochanka, kochankowi,..., kochankowie, kochanków, kochankom,...} DZIŚ = {dziś} DYSKRETNY = {dyskretny, dyskretna, dyskretne, dyskretnego, dyskretnej, dyskretnego, dyskretnemu, dyskretnej, dyskretnemu,..., dyskretni, dyskretne, dyskretnych, dyskretnym,..., dyskretniejszy,..., najdyskretniejszy,...} OD = {od, ode} Zwrócmy uwagę na ostatni leksem OD. Jest to przyimek, a więc leksem nieodmienny. Mimo to ma on dwie formy wyrazowe, które nie mogą być używane wymiennie (por. od mamy i ode mnie). Zróżnicowania takiego nie uznamy za odmianę, choć nie byłoby to nieuzasadnione. Takich leksemów jest w słowniku bardzo niewiele. Fleksja w proponowanym tu ujęciu jest zbiorem reguł (a więc opisem) budowy form wyrazowych. W odróżnieniu od reguł składniowych, które stanowią w istocie instrukcje syntezy i analizy wypowiedzeń, nie musimy ich interpretować w taki sposób, choć jest to możliwe i sensowne. Spróbujmy spojrzeć na problem z punktu widzenia cudzoziemca. Aby zbudować wypowiedzenie polskie, wykorzystując siedem podanych wyżej leksemów (STUDENTKA, PRZECZYTAĆ, DZIŚ, DYSKRETNY, WIADOMOŚĆ, OD, KOCHANEK), cudzoziemiec musi przeprowadzić długą serię rozumowań i wyborów. Potrzebne mu są następujące informacje: że czasownik PRZECZYTAĆ rządzi mianownikiem i biernikiem, a przyimek OD dopełniaczem (czyli: musi szukać formy mianownika, biernika i dopełniacza odpowiednich rzeczowników); że forma przymiotnikowa zgadza się w zakresie przypadka, liczby i rodzaju z formą rzeczownika (czyli: musi szukać formy przymiotnikowej o określonych wartościach), a tzw. podmiot-mianownik uzgadnia się z formą finitywną czasownika w zakresie osoby, liczby i rodzaju (czyli: musi szukać odpowiedniej formy czasownikowej); że właściwy kształt formy mianownika liczby mnogiej rzeczownika STUDENTKA to studentki, a nie *studentky, kształt formy trzeciej osoby rodzaju niemęskoosobowego w czasie przeszłym czasownika PRZECZYTAĆ to przeczytały, a nie *przeczytałi, kształt formy
5 5 biernika liczby pojedynczej rzeczownika WIADOMOŚĆ to wiadomość, a nie *wiadomośćię. Aby wypowiedzenie Studentki przeczytały dziś dyskretną wiadomość od kochanków. rozłożyć (zanalizować, zrozumieć), cudzoziemiec musi również wykonać całą serię operacji: rozpoznać poszczególne słowa jako odpowiednie formy wyrazowe odpowiednich leksemów: studentki jako formę mianownika liczby pojedynczej (a nie dopełniacza pojedynczej lub biernika mnogiej) leksemu STUDENTKA (a nie STUDENT), dyskretną jako formę biernika liczby pojedynczej (nie narzędnika) leksemu przymiotnikowego DYSKRETNY (a nie czasownika *DYSKRECIĄĆ, bo takiego leksemu nie ma) itp. Poszukiwanie hasła dla danej formy wyrazowej nazywa się lematyzacją. Fleksja jako fragment opisu gramatycznego to: opis uporządkowania form wyrazowych w leksemy fleksja głębinowa, czyli szkolny rozbiór gramatyczny, opis struktury morfemowej form wyrazowych i klasyfikacja leksemów odmiennych ze względu na strukturę morfemową jego form, a więc wzorzec odmiany fleksja powierzchniowa, czyli fleksja tematów, końcówek i alternacji. 5. Kategorie fleksyjne Formy wyrazowe danego leksemu różnią się między sobą kształtem i funkcją, zachodzą więc między nimi opozycje. Opozycje w zbiorze form wyrazowych nazywamy kategoriami fleksyjnymi. Kategorią fleksyjną jest na przykład osoba czasownika, przypadek rzeczownika, rodzaj przymiotnika. Człony takich opozycji to wartości kategorii fleksyjnych. Trzecia, mianownik, żeński to wartości kategorii odpowiednio osoby, przypadka i rodzaju. Dany zbiór form wyrazowych podzielić można na podbiory odpowiadające leksemom (lematyzacja), a także na podzbiory odpowiadające różnym wartościom różnych kategorii fleksyjnych. Rozważmy następujący zbiór form wyrazowych: Formy: {jem, piszesz, zbiję, je, jesz, pisze, zbijesz, zbije, piszę} Wyodrębnić w nim można podzbiory odpowiadające trzem leksemom: JEŚĆ: {jem, jesz, je} PISAĆ: (piszę, piszesz, pisze} ZBIĆ: {zbiję, zbijesz, zbije} Z podziałem tym krzyżuje się podział według wartości kategorii osoby: 1: {jem, piszę, zbiję} 2: {jesz, piszesz, zbijesz} 3: {je, pisze, zbije} Jak widać, kategoria fleksyjna, czyli określony podział zbioru form wyrazowych, przebiega w poprzek leksemów danej części mowy: w ideale wszystkie leksemy danej klasy mają formy wyrazowe o różnych wartościach danej kategorii. Niektóre kategorie fleksyjne pełnią funkcje semantyczne, z innych korzysta składnia; bywa też, że służą składni i semantyce równocześnie. Liczba rzeczownika to opozycja semantyczna (por. chłopiec chłopcy, domowi domom, myszą myszami). Opozycja przypadka w zbiorze form przymiotnikowych pełni funkcję czysto składniową,
6 6 wykorzystywana jest mianowicie do budowania związku zgody między tzw. przydawką przymiotną a wyrazem określanym (por. mały chłopiec, małego chłopca, ale *mały chłopcem). 6. Klasyfikacja części mowy Część mowy to pewna klasa leksemów. Częściami mowy, jak wiadomo, operuje dydaktyka szkolna różnych języków. Pokażemy teraz typologię części mowy Zygmunta Saloniego (Saloni (1974)). Podział ten niemal pokrywa się z klasyfikacją szkolną, ale różni się od niej tym, że jest poprawny logicznie wyczerpujący, rozłączny, oparty na kryteriach formalnych (morfologicznych i składniowych). Klasyfikacja zbudowana jest na cechach kontradyktorycznych, czyli takich, że mają wartość tak (+) lub nie (-). Kryteria podziału można zapisać w postaci serii pytań. Rozważając dany leksem, pytamy: (1) czy jest odmienny; (2) czy odmienia się przez przypadek; (3) czy odmienia się przez osobę; (4) czy odmienia się przez rodzaj; (5) czy odmienia się przez liczbę; (6) czy jest samodzielny składniowo; (7) czy pełni funkcję łączącą; (8) czy ma rząd. Klasyfikację tę zobrazujemy poniższym drzewem:
7 7 Ze względu na kryterium (1) wyróżnimy leksemy odmienne i leksemy nieodmienne. Kryterium (2) pozwala oddzielić części mowy podlegające koniugacji (czyli: odmienne przez osobę) i części mowy podlegające deklinacji (nie odmieniające się przez osobę). Leksemy koniugujące się, czyli czasowniki w szerokim sensie, podlegają dalszemu podziałowi na mocy kryterium (3). Obok leksemów odmiennych przez osobę czasowników [4: CZAS] otrzymujemy klasę leksemów nie występującą w teorii szkolnej: nie odmieniające się przez osobę czasowniki niewłaściwe [5: CZAS_NIEWL]. KUPIĆ, PRACOWAĆ, STRZEC to czasowniki, bo odmieniają się przez osobę. MDLIĆ, TRZEBA, WOLNO to czasowniki niewłaściwe, nie odmieniają się bowiem ani przez przypadek, ani przez osobę. Na mocy kryterium (4) możemy wśród części mowy deklinacyjnych wyodrębnić rzeczowniki [1: RZECZ]: odmienne przez przypadek, nie odmieniają się one przez rodzaj (na przykład DOM, KTOŚ, RADOŚĆ). Kryterium (5) rozróżnia nam w zbiorze leksemów odmiennych przez przypadek i przez rodzaj leksemy przymiotnikowe [2: PRZYM] (odmienne przez liczbę) i leksemy liczebnikowe [3: LICZ] (nie odmieniające się przez liczbę). DOBRY, GOTÓW, ZALOTNY to przymiotniki, DWA, PIĘĆ, SZEŚĆSET liczebniki. Ze względu na kryterium (6) wydzielimy w zbiorze leksemów nieodmiennych leksemy wykrzyknikowe [9: WYK]. Są one składniowo samodzielne, mogą bowiem konstytuować pełne wypowiedzenie, nie potrzebują żadnych dodatków. Na przykład: HEJ, PSIAKREW, BACZNOŚĆ. Kryterium (7) pozwala wyodrębnić jednostki słownikowe, o których powiada się, że to leksemy funkcyjne: przyimki i spójniki łączą, jak wiadomo, jednostki składniowe rozmaitych typów. Różnica między nimi polega na tym, że jedne mają rząd: leksemy przyimkowe [8: PRZYIM] na przykład OD (rząd dopełniaczowy), PRZECIW (rząd celownikowy), W (rząd biernikowy lub miejscownikowy), drugie zaś go nie mają: leksemy spójnikowe [7: SPOJ] na przykład I, BOWIEM, ŻE (kryterium (8)). Klasę, która nam pozostała: leksemy nieodmienne, niesamodzielne i nie mające funkcji łączącej, nazwiemy leksemami partykuło-przysłówkowymi [6: PART-PRZYS]. Oto przykłady: WCZORAJ, TAM, DOŚĆ. Klasyfikacja ta różni się nieco od typologii szkolnej. Nie ma w niej więc przede wszystkim osobnej klasy zaimków. Tradycyjne zaimki trafiają do różnych klas: zaimki rzeczowne JA, KTO, NIC interpretujemy jako rzeczowniki, zaimki przymiotne JAKIŚ, TAKI, TEN (z formami ten, ta, to) jako przymiotniki, zaimki liczebne ILE, KILKA, WIELE jako liczebniki, zaimki przysłowne GDZIE, TAM, WTEDY jako partykuło-przysłówki. Przyjmujemy, że leksemy czasownikowe nie zawierają form wyrazowych deklinacyjnych. Wyłączamy z leksemów czasownikowych pakiety form tzw. imiesłowów przymiotnikowych czynnych i biernych, tworząc z nich osobne leksemy przymiotnikowe. Tak więc czasownik JEŚĆ nie zawiera form jedzący, jedzącego, jedzącymi itd., jedzone, jedzoną, jedzeni itd.: trzy pierwsze należą do leksemu przymiotnikowego JEDZĄCY, trzy kolejne do leksemu przymiotnikowego JEDZONY. Przymiotniki te są regularnymi derywatami odczasownikowymi. Przymiotnikami w rozumieniu naszej klasyfikacji są również liczebniki porządkowe, mnożne, wielokrotne i wielorakie (DRUGI, POTRÓJNY, OŚMIOKROTNY,
8 8 DWOJAKI). Definicję liczebnika spełniają tylko liczebniki główne. Formy tzw. liczebników zbiorowych włączymy do odpowiednich leksemów liczebnikowych (dwoje do liczebnika DWA, siedmioro do SIEDEM itp.). Formy typu dobrze, wysoko, zachwycająco tzw. przysłówki odprzymiotnikowe włączymy do odpowiednich leksemów przymiotnikowych (DOBRY, WYSOKI, ZACHWYCA- JĄCY). ZAPAMIĘTAJ! Morfologia zbiór reguł budowy konstrukcji morfemowych. Słowo napis między spacjami; forma wyrazowa słowo z interpretacją gramatyczną; leksem zbiór form wyrazowych o tym samym odniesieniu do rzeczywistości (i o podobnym kształcie). Leksykon zbiór leksemów. Są leksemy podzielne słowotwórczo (derywaty), którymi zajmuje się słowotwórstwo. Fleksja zbiór reguł budowy form wyrazowych. Fleksja głębinowa opis uporządkowania form wyrazowych w leksemy (= rozbiór gramatyczny), fleksja powierzchniowa klasyfikacja leksemów ze względu na wzorzec odmiany. Kategoria fleksyjna opozycja w zbiorze form wyrazowych, czyli pewien podział tego zbioru: funkcje semantyczne lub składniowe. Podzbiory przecinają się ze wszystkimi leksemami danej części mowy. Klasy gramatyczne leksemów polskich (= części mowy): rzeczowniki (odmienne, przez przypadek, nie przez rodzaj), przymiotniki (odmienne, przez przypadek, przez rodzaj, przez liczbę), liczebniki (odmienne, przez przypadek, przez rodzaj, nie przez liczbę), czasowniki (odmienne, nie przez przypadek, przez osobę), czasowniki niewłaściwe (odmienne, nie przez przypadek, nie przez osobę), wykrzykniki (nieodmienne, używane samodzielnie), przyimki (nieodmienne, nie używane samodzielnie, łączące, mające rząd), spójniki (nieodmienne, nie używane samodzielnie, łączące, nie mające rządu), partykuło-przysłówki (nieodmienne, nie używane samodzielnie, nie łączące).
Klasyfikacja tradycyjna Klasyfikacja Zygmunta Saloniego Przykład analizy. Części mowy. Anna Kozłowska. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Klasyfikacja tradycyjna 2 3 Pojęcie części mowy. Kryteria klasyfikacji Cześć mowy klasa leksemów o wspólnych cechach semantycznych / fleksyjnych / składniowych.
Bardziej szczegółowoSYLLABUS. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny SYLLABUS Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Zakład Językoznawstwa Kierunek Podyplomowe Studium Filologii Polskiej
Bardziej szczegółowoSpis treści 5. Spis treści. Przedmowa Przedmowa do wydania II Część pierwsza MORFOLOGIA
Spis treści 5 Spis treści Przedmowa... 13 Przedmowa do wydania II... 14 Część pierwsza MORFOLOGIA 1. RZECZOWNIK... 17 1.1. Podział rzeczowników... 17 1.2. Rodzaj... 17 1.2.1. Rodzaj męsko-żeński... 18
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Spis treści Wstęp Wykaz skrótów, symboli i terminów gramatycznych MIANOWNIK
5 SPIS TREŚCI Spis treści... 5-12 Wstęp... 13-14 Wykaz skrótów, symboli i terminów gramatycznych... 15-16 MIANOWNIK... 17-65 TABELA prezentująca końcówki fleksyjne rzeczowników... 17 RZECZOWNIK, PRZYMIOTNIK...
Bardziej szczegółowoGramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu
Gramatyka opisowa języka polskiego - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Gramatyka opisowa języka polskiego Kod przedmiotu 09.3-WH-FiP-GOP-1-K-S14_pNadGen0FA8C Wydział Kierunek Wydział Humanistyczny
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU gramatyka opisowa języka polskiego (fleksja) / k, 1, II. prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak
Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu OPIS PRZEDMIOTU gramatyka opisowa języka polskiego (fleksja) 09.03.20/ k, 1, II Humanistyczny Instytut/Katedra Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Specjalność/specjalizacja
Bardziej szczegółowoNaCoBeZu na co będę zwracać uwagę. Nauka o języku
NaCoBeZu na co będę zwracać uwagę Komunikacja językowa: Nauka o języku znam pojęcia z zakresu komunikacji językowej: schemat komunikacyjny; nadawca; odbiorca; komunikat; kod; kontekst ; znaki niewerbalne
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Bardziej szczegółowoCZĘŚCI MOWY (Partes orationis) podstawowe kategorie wyrazów w języku
Jerzy Gwiazda SKŁADNIA ŁACIŃSKA próba opracowania wybranych elementów gramatyki języka łacińskiego z zakresu składni bądź elementów gramatyki pomocnych w rozumieniu składni CZĘŚCI MOWY (Partes orationis)
Bardziej szczegółowoSpis treści 0. Szkoła Tokarskiego Marcin Woliński Adam Przepiórkowski Korpus IPI PAN Inne pojęcia LXIII Zjazd PTJ, Warszawa
Spis treści -1 LXIII Zjazd PTJ, Warszawa 16-17.09.2003 Pomor, Humor Morfeusz SIAT Poliqarp Holmes Kryteria wyboru Robert Wołosz Marcin Woliński Adam Przepiórkowski Michał Rudolf Niebieska gramatyka Saloni,
Bardziej szczegółowoNr Tytuł Przykład Str.
Spis treści Nr Tytuł Przykład Str. 1. Bezokolicznik Ӏ Pytania bezokolicznika:?? Zakończenia bezokolicznika -, -, - 10 2. Czasowniki niedokonane i dokonane Użycie postaci czasowników Nieregularne formy
Bardziej szczegółowo43. Narzędnik Liczba mnoga
TREŚĆ Sto. Wstęp f 1. Mowa. Język ojczysty. Języki słowiańskie i indoeuropejskie. 3 f 2. 3. Gramatyka Narzecza i język literacki. 4 5 Głosownia I. Głoski i ich powstawanie 4. Glos ludzki, narządy głosowe,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Księgarnia PWN: Alicja Nagórko - Podręczna gramatyka języka polskiego. Przedmowa Wstęp Fonetyka...
Księgarnia PWN: Alicja Nagórko - Podręczna gramatyka języka polskiego Spis treści Przedmowa............................................ 13 1. Wstęp.............................................. 15 1.1.
Bardziej szczegółowoMarek Świdziński Elementy gramatyki opisowej języka polskiego Uniwersytet Warszawski * Wydział Polonistyki Seria szósta, T. XXXIII Warszawa 1997
1 Marek Świdziński Elementy gramatyki opisowej języka polskiego Uniwersytet Warszawski * Wydział Polonistyki Seria szósta, T. XXXIII Warszawa 1997 SPIS TREŚCI WSTĘP... 1 WYKŁAD 1: WPROWADZENIE DO JĘZYKOZNAWSTWA
Bardziej szczegółowoJęzyki programowania zasady ich tworzenia
Strona 1 z 18 Języki programowania zasady ich tworzenia Definicja 5 Językami formalnymi nazywamy każdy system, w którym stosując dobrze określone reguły należące do ustalonego zbioru, możemy uzyskać wszystkie
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do składni
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Przedmiot składni i jej miejsce w systemie języka 2 3 Hierarchia jednostek języka nielinearne linearne (liniowe) cechy dystynktywne semantyczne dystynktywne,
Bardziej szczegółowoWstęp do Językoznawstwa
Wstęp do Językoznawstwa Prof. Nicole Nau UAM, IJ, Językoznawstwo Komputerowe Ósme zajęcie 24.11.2015 Morfologia: definicja "Morfologia jest działem gramatyki, której przedmiotem jest opis wewnętrznej budowy
Bardziej szczegółowoGramatyka. języka rosyjskiego z ćwiczeniami
Gramatyka języka rosyjskiego z ćwiczeniami Autor Dorota Dziewanowska Projekt graficzny okładki i strony tytułowej Krzysztof Kiełbasiński Ilustracje Maja Chmura (majachmura@wp.pl) Krzysztof Kiełbasiński
Bardziej szczegółowoCzęści mowy - powtórzenie
Części mowy - powtórzenie Język polski Klasa I Gim Plan Nieodmienne części mowy: 1. przysłówek 2. przyimek 3. spójnik 4. partykuła 5. wykrzyknik Odmienne części mowy: 1. rzeczownik 2. przymiotnik 3. liczebnik
Bardziej szczegółowogramatyka na 6+ liczebnik, spójnik, zaimek
gramatyka na 6+ liczebnik, spójnik, zaimek LICZEBNIK OKREŚLA: LICZBĘ KOLEJNOŚĆ ODPOWIADA NA PYTANIA: ile? które z kolei? ODMIENIA SIĘ PRZEZ: PRZYPADKI RODZAJE RODZAJE LICZEBNIKA: główne jeden, dwa, trzy,
Bardziej szczegółowoKategorie imienne polszczyzny
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Przypadek, liczba, rodzaj 2 3 Kategorie imienne i werbalne Kategorie imienne przypadek liczba rodzaj *stopień *deprecjatywność Kategorie werbalne tryb czas
Bardziej szczegółowoWykład 6 Kategorie morfologiczne
Wykład 6 Kategorie morfologiczne Pojęcie kategoria jest nieostre, obciążone w dziejach myśli filozoficznej i językoznawczej wieloznacznością. Wskutek tego trudne jest do zdefiniowania. Pojęcie to wywodzi
Bardziej szczegółowo4. Zaimek wskazujący Zaimek względny Zaimek pytający Zaimek nieokreślony 55
SPIS TREŚCI Wstęp 11 Zarys fonetyki języka portugalskiego 13 1. Odmiany języka portugalskiego 13 2. Przegląd głosek 14 2.1. Spółgłoski 14 2.2. Samogłoski 15 2.3. Półsamogłoski 16 3. Akcent 16 4. Najważniejsze
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI W stęp Zarys fonetyki języka portugalskiego 1. Odmiany języka portugalskiego 2. Przegląd głosek. 2.1. Spółgłoski. 2.2. Samogłoski.. 2.3. Półsamogłoski 3. Akcent.. 4. Najważniejsze zjawiska
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z języka polskiego dla klasy VI
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z języka polskiego dla klasy VI OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: - twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, -
Bardziej szczegółowoWstęp do Językoznawstwa
Wstęp do Językoznawstwa Prof. Nicole Nau UAM, IJ, Językoznawstwo Komputerowe Dziesiąte zajęcie 08.12.2015 Składnia: Co bada? Jak bada? Konstrukcja składniowa a) ciąg (zespół) form wyrazowych związanych
Bardziej szczegółowo5. FLEKSJA IMIENNA. 1. Rzeczownik i jego kategorie fleksyjne. 2. Liczba
5. FLEKSJA IMIENNA 1. Rzeczownik i jego kategorie fleksyjne Rzeczowniki to klasa leksemów odmiennych, odmieniających się przez przypadek, ale nie przez rodzaj. Definicję tę spełniają tradycyjne rzeczowniki,
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa Nr 45 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II w Białymstoku Przedmiotowy system oceniania JĘZYK ANGIELSKI
Szkoła Podstawowa Nr 45 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II w Białymstoku Przedmiotowy system oceniania JĘZYK ANGIELSKI Normy wymagań na oceny w klasie IV Ocena dopuszczająca W zakresie gramatyki
Bardziej szczegółowoDla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych. Wydanie trzecie, poprawione
Dla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych Wydanie trzecie, poprawione Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2017 Spis treści Spis tabel, definicji i schematów
Bardziej szczegółowoCele kształcenia wymagania ogólne
Cele kształcenia wymagania ogólne konieczne ocena: dopuszczająca podstawowe ocena: dostateczna rozszerzone ocena: dobra dopełniające ocena: bardzo dobra ponadprogramowe ocena: celująca I Kształcenie literackie
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE V
KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE V OCENA CELUJĄCĄ otrzymuje ją uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania dla klasy V oraz: twórczo i samodzielnie
Bardziej szczegółowoWykład 11a. Składnia języka Klasycznego Rachunku Predykatów. Języki pierwszego rzędu.
Andrzej Wiśniewski Logika I Materiały do wykładu dla studentów kognitywistyki Wykład 11a. Składnia języka Klasycznego Rachunku Predykatów. Języki pierwszego rzędu. 1 Logika Klasyczna obejmuje dwie teorie:
Bardziej szczegółowoTypy wymagań konotacyjnychpolskich leksemów i form
Typy wymagań konotacyjnych polskich leksemów i form Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Wymagania leksemów 2 Leksemy wymagające różnego typu fraz podrzędnych 1. Czasowniki. Przykład: przenosić
Bardziej szczegółowoKategorie gramatyczne polszczyzny
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Pojęcie kategorii gramatycznej 2 3 Pojęcie kategorii gramatycznej i jej wartości Kategoria gramatyczna swoisty (stały, regularny, obligatoryjny) podział zbioru
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015
EGZMIN W KLSIE TRZECIEJ GIMNZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZSDY OCENINI ROZWIĄZŃ ZDŃ RKUSZ GH-P7 KWIECIEŃ 2015 Zadanie 1. (0 1) PP Zadanie 2. (0 1) Zadanie 3. (0 1) II. naliza i interpretacja
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP... 11
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 I. WPROWADZENIE HISTORYCZNE... 17 1. Dzieje Kresów Południowo-Wschodnich w zarysie. Sytuacja polityczno-społeczna, kulturowa i wyznaniowa... 17 2. Język polski na Kresach Południowo-Wschodnich...
Bardziej szczegółowo1. WPROWADZENIE DO JĘZYKOZNAWSTWA STRUKTURALNEGO. 1. Językoznawstwo jako nauka empiryczna. 2. Język naturalny definicja
1 1. WPROWADZENIE DO JĘZYKOZNAWSTWA STRUKTURALNEGO 1. Językoznawstwo jako nauka empiryczna Gramatyka opisowa języka polskiego jest działem nauki zwanej językoznawstwem. Ze względu na przedmiot badania
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Albina Gołubiewa, Magdalena Kuratczyk - Gramatyka języka rosyjskiego z ćwiczeniami. Przedmowa CZASOWNIKI ( )
Spis treœci Księgarnia PWN: Albina Gołubiewa, Magdalena Kuratczyk - Gramatyka języka rosyjskiego z ćwiczeniami Przedmowa.................................. 13 CZASOWNIKI ( ) 1 Czas przesz³y... 16 2 Nieregularne
Bardziej szczegółowoczyli jak zapracować na sukces (cz. I) Agnieszka Kurzeja-Sokół
czyli jak zapracować na sukces (cz. I) Agnieszka Kurzeja-Sokół O egzaminie pisemnym z języka polskiego na poziomie podstawowym kilka słów przypomnienia czas trwania: 170 minut maksymalna liczba punktów:
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do morfologii
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Przedmiot i zakres gramatyki opisowej 2 Morfem, morf, opozycja morfologiczna Typy morfemów 3 Hierarchia jednostek języka nielinearne linearne (liniowe) cechy
Bardziej szczegółowoCZYTANIE CICHE ZE ZROZUMIENIEM
Edukacja polonistyczna klasa 2 PISANIE - kryteria pięknego pisania 1. Pismo utrzymuję w liniaturze. 2. Litery w wyrazach są z sobą połączone. 3. Unikam skreśleń i poprawek. 4. Wyraz błędnie napisany przekreślam
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P2 KWIECIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z języka niemieckiego dla klasy 1a Gimnazjum Publicznego. im. Jana Pawła II w Żarnowcu w roku szkolnym 2014/2015
bardzo Rozdział 1 Kontakte stosować formy powitania i pożegnania stosownie do pory dnia przedstawić podstawowe informacje o sobie imię, pochodzenie, miejsce zamieszkania, wiek, zainteresowania zastosować
Bardziej szczegółowoWstęp do logiki. Semiotyka cd.
Wstęp do logiki Semiotyka cd. Gramatyka kategorialna jest teorią formy logicznej wyrażeń. Wyznacza ją zadanie sporządzenia teoretycznego opisu związków logicznych takich jak wynikanie, równoważność, wzajemna
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych
Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl język system znaków słownych skoro system, to musi być w tym jakiś porządek;
Bardziej szczegółowoANALIZA WYNIKÓW EGZAMINU GIMNAZJALNEGO-ROK SZKOLNY 2016/2017 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI
ANALIZA WYNIKÓW EGZAMINU GIMNAZJALNEGO-ROK SZKOLNY 2016/2017 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI W dniu 18.04.2016r. odbył się egzamin gimnazjalny z języka polskiego. Do badania diagnostycznego
Bardziej szczegółowoUczniów obowiązują wiadomości i umiejętności nabyte w klasach IV i V.
KLASA VI Uczniów obowiązują wiadomości i umiejętności nabyte w klasach IV i V. (ocenę wyższą otrzymuje uczeń, który spełnia wszystkie wymagania ocen niższych pozytywnych) OCENA CELUJĄCA Otrzymuje ją uczeń,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P2 KWIECIEŃ 2016 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY
PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY NR 134 Katarzyna Kwapisz Osadnik PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z GRAMATYKI POLSKIEJ I WŁOSKIEJ SZKIC PORÓWNAWCZY Wydawnictwo Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoWstęp do logiki. Semiotyka cd.
Wstęp do logiki Semiotyka cd. Semiotyka: język Ujęcia języka proponowane przez językoznawców i logików różnią się istotnie w wielu punktach. Z punktu widzenia logiki każdy język można scharakteryzować
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
EGZMIN W KLSIE TRZECIEJ GIMNZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZSDY OCENINI ROZWIĄZŃ ZDŃ RKUSZ GH-P8 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 1) D Zadanie 2. (0 1) NIE Zadanie 3. (0 1) II. naliza
Bardziej szczegółowoRozdział 1 Klasyczny język japoński wprowadzenie... 13
Spis treści Wstęp............................................................. 9 Uwagi redakcyjne................................................... 11 Rozdział 1 Klasyczny język japoński wprowadzenie.........
Bardziej szczegółowoJĘZYK NIEMIECKI liceum
JĘZYK NIEMIECKI liceum Przedmiotowy system oceniania i wymagania edukacyjne Nauczyciel: mgr Teresa Jakubiec 1. Przedmiotem oceniania w całym roku szkolnym są: - wiadomości - umiejętności - wkład pracy,
Bardziej szczegółowoZDANIA PYTAJĄCE OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE
ZDANIA PYTAJĄCE OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE ZDANIE PYTAJĄCE OGÓLNE zaczyna się zawsze od czasownika, w konkretnej osobie liczby pojedynczej lub mnogiej obojętnie jakiego czasu czyli od tzw. ORZECZENIA. ORZECZENIEM
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018
EGZAMIN W KLASIE TRZEIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 ZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P7 KWIEIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA otrzymuje uczeń, którego wiadomości i umiejętności znacznie wykraczają poza program języka polskiego
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek
Bardziej szczegółowoDla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych. Wydanie trzecie, poprawione
Dla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych Wydanie trzecie, poprawione Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2017 Redaktor serii: Kultura i Język Polski
Bardziej szczegółowoWykład 9 Kategoria przypadka
Wykład 9 Kategoria przypadka Przypadek jest kategorią imienną. Przypadek to kategoria: - Fleksyjna dla rzeczownika, przymiotnika (rozumianego szeroko), zaimka, liczebnika. - Determinująca dla rzeczownika
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z języka polskiego w kl. VI a
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z języka polskiego w kl. VI a OCENĘ CELUJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania,
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Przedmowa... 11
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 9 Przedmowa... 11 1. Wprowadzenie... 13 1.1. Przedmiot i zadania składni... 13 1.2. Składniki... 14 1.3. Zależność syntaktyczna (składniowa) i jej typy... 14 1.4. Konstrukcje
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P8 KWIECIEŃ 2016 Zadanie 1. (0 1) 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje
Bardziej szczegółowoANALIZA WYNIKÓW PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO- ROK SZKOLNY 2016/2017 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI
ANALIZA WYNIKÓW PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO- ROK SZKOLNY 2016/2017 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI W dniu 14.02.2017r. odbył się próbny egzamin gimnazjalny z języka polskiego. Do
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) filologia polska. prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Bardziej szczegółowoTydzień 8 Podręcznik Zeszyt Ćwiczeń Funkcje Językowe Gramatyka Pisanie Poniedziałek Zeszyt Ćwiczeń Co lubisz robić? Czym się interesujesz?
Tydzień 8 Podręcznik Zeszyt Ćwiczeń Funkcje Językowe Gramatyka Pisanie Poniedziałek Zeszyt Ćwiczeń 18-22 Co lubisz robić? Czym się interesujesz? Koniugacje: -m, -sz., -ę, -esz, -ę, - Opis rodziny i siebie.
Bardziej szczegółowoW obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy:
Wykład nr 2 W obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy: a) polszczyznę ogólną (zwaną literacką); b)polszczyznę gwarową (gwary ludowe). Jest to podział dokonany ze względu na zasięg
Bardziej szczegółowoANALIZA WYNIKÓW PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO- ROK SZKOLNY 2017/2018 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI
ANALIZA WYNIKÓW PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO- ROK SZKOLNY 2017/2018 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI W dniu 16.01.2018r. odbył się próbny egzamin gimnazjalny z języka polskiego. Do
Bardziej szczegółowo2 punkty otrzymuje uczeń, który:
2 punkty otrzymuje uczeń, który: Czyta poprawnie krótkie wyuczone teksty, Czytając cicho, rozumie tylko niektóre fragmenty, Odpowiada na pytania nauczyciela dotyczące wysłuchanych tekstów, Sięga po obowiązujące
Bardziej szczegółowoSzczegółowe kryteria ocen z języka polskiego w klasie pierwszej gimnazjum
Szczegółowe kryteria ocen z języka polskiego w klasie pierwszej gimnazjum Ocena Kształcenie literackie i językowe Nauka o języku dopuszczający dostateczny dobry technika czytania i zrozumienia tekstu literackiego
Bardziej szczegółowoFilozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2
Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2 Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl Rozkład jazdy 1 Pojęcie znaku 2 Funkcje wypowiedzi językowych
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do logiki Wyrażenia jako ciągi słów. Automaty skończone
Wprowadzenie do logiki Wyrażenia jako ciągi słów. Automaty skończone Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl Dzisiejsza opowieść pochodzi z Wykładów z logiki Marka Tokarza. kognitywistyka,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny roczne z języka polskiego dla klasy VI szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny roczne z języka polskiego dla klasy VI szkoły podstawowej OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P2 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 1) 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Bychlewie. Kryteria oceniania z języka angielskiego. kl. IV-V. Rok szkolny 2017/2018
Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Bychlewie 1 Kryteria oceniania z języka angielskiego kl. IV-V Rok szkolny 2017/2018 Kryteria ocen z języka angielskiego dla klas IV- V 2 Gramatyka i słownictwo
Bardziej szczegółowoSGJP Model odmiany Przymiotniki Rzeczowniki Czasowniki Podsumowanie
Warszawa, Wiedza Powszechna 2007 Publikacja przygotowana w latach 2003 2006 w ramach projektu Słownik gramatyczny języka polskiego, sponsorowanego przez Komitet Badań Naukowych (nr rejestracyjny 2 H01D
Bardziej szczegółowo2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK
OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE 2. Kod modułu kształcenia: 08-KODM-JOG 3. Rodzaj modułu kształcenia: OBLIGATORYJNY 4. Kierunek
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie 5 Teraz polski!
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie 5 Teraz polski! OCENA CELUJĄCA KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE Uczeń opanował wiadomości i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrą a ponadto:
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z języka polskiego dla programu Słowa na czasie
Kryteria oceniania z języka polskiego dla programu Słowa na czasie Klasa I Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zamiłowania; proponuje rozwiązania
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI
KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI OPRACOWANY NA PODSTAWIE: 1. Rozporządzenia MENiS z dnia 26. 02. 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P7 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK NIEMIECKI Klasa I technikum i liceum
ZESPÓŁ PRZEDMIOTOWY ZESPÓŁ SZKÓŁ TECHNICZNO-INFORMATYCZNYCH JĘZYKÓW OBCYCH W GLIWICACH PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK NIEMIECKI Klasa I technikum i liceum GRAMATYKA CZASOWNIK - odmiana czasowników
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY ROCZNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VI
WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI KL.VI KRYTERIA OCENY ROCZNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VI OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określony programem nauczania
Bardziej szczegółowoSpis treści tomu pierwszego
Spis treści tomu pierwszego WSTĘP.... 11 DŹWIĘK JAKO ZJAWISKO FIZYCZNE...15 CHARAKTERYSTYKA AKUSTYCZNA I AUDYTYWNA DŹWIĘKÓW MOWY.. 17 SŁUCH...20 WYŻSZE PIĘTRA UKŁADU SŁUCHOWEGO...22 EMISJE OTOAKUSTYCZNE...25
Bardziej szczegółowoLekcja V I.3.7 I.3.8 I.3.9
Lekcja V I.3.7 I.3.8 I.3.9 Fleksja Dział gramatyki zajmujący się odmianą wyrazów. Budowa wyrazu: TEMAT FLEKSYJNY + KOŃCÓWKA Deklinacja L. poj. M. dom Ø C. dom - owi Koniugacja 1. Grzebię 2. Grzebiesz 3.
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK NIEMIECKI Klasa II technikum
ZESPÓŁ PRZEDMIOTOWY ZESPÓŁ SZKÓŁ TECHNICZNO-INFORMATYCZNYCH JĘZYKI OBCE W GLIWICACH PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK NIEMIECKI Klasa II technikum GRAMATYKA CZASOWNIK - czas Präsens - czas Perfekt -
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. gramatyka opisowa języka polskiego (składnia) Humanistyczny. Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa.
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU Nazwa
Bardziej szczegółowoRzeczownik - to odmienna część mowy odpowiadająca na pytania: kto? co? np. mama, uczeń, ławka, pies. Rzeczowniki są nazwami:
Opis części mowy. Zacznijmy od tego, co to w ogóle jest część mowy. A mianowicie, jest to specyficzna dla danego języka, wyróżniona głównie na podstawie kryteriów składniowych i fleksyjnych klasa wyrazów.
Bardziej szczegółowoStopień szkolny. Kryteria przyznania oceny. celujący. bardzo dobry. dobry. dostateczny. dopuszczający. niedostateczny
niedostateczny dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Stopień szkolny Kryteria przyznania oceny - zdobył wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania w danej klasie
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 JĘZYK POLSKI
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje [ ]. PP Zadanie
Bardziej szczegółowoWymagania na poszczególne oceny z języka hiszpańskiego dla klasy siódmej. Podręcznik GENTE JOVEN 1
Wymagania na poszczególne oceny z języka hiszpańskiego dla klasy siódmej. Podręcznik GENTE JOVEN 1 1 Rozdział w podręczniku Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń, z
Bardziej szczegółowoKatedra Filologii Rosyjskiej Filologia rosyjska studia I stopnia
Załącznik nr 4 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu GRAMATYKA OPISOWA JĘZYKA ROSYJSKIEGO/filologiczny Kod
Bardziej szczegółowoZAKRES MATERIAŁU DLA KLASY I: potrafi opisać otaczające przedmioty za pomocą przymiotników określających wielkość, kolor i kształt;
ZAKRES MATERIAŁU DLA KLASY I: uczeń zna liczebniki 1-15; potrafi opisać otaczające przedmioty za pomocą przymiotników określających wielkość, kolor i kształt; zna słownictwo z zakresu: najbliższa rodzina,
Bardziej szczegółowoKlasa IV. zna elementy serii "der, die, das neu" do klasy IV, PSO z języka niemieckiego oraz
Klasa IV Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: zna elementy serii "der, die, das neu" do klasy IV, PSO z języka niemieckiego oraz zasady panujące na lekcji języka niemieckiego, potrafi przywitać
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P2 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) FP Zadanie 2. (0 1) B Zadanie 3. (0 1)
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2017/2018 JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE - KLASA VI
ROK SZKOLNY 2017/2018 JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE - KLASA VI Kryteria zostały opracowane na podstawie Programu nauczania Słowa z uśmiechem wydawnictwa WSiP w klasie IV-VI. I. ZASADY OBOWIĄZUJĄCE
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASA CZWARTA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zespół Edukacyjny w Płotach
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASA CZWARTA SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zespół Edukacyjny w Płotach Zna i stosuje niektóre słowa z rozdziału Starter. czasownik to be w czasie teraźniejszym (formy twierdzące,
Bardziej szczegółowoTEST JĘZYKOWY 3. 2. Podmiotem w drugim zdaniu tekstu jest wyraz: a. obcy. b. widzowie. c. widowiska. d. Żadna odpowiedź nie jest poprawna.
TEST JĘZYKOWY 3 Brytyjski reżyser Ridley Scott rozpoczynał karierę od scenografii, co wpłynęło na późniejsze jego filmy fabularne kręcone ze scenograficznym rozmachem. Widzowie najbardziej docenili widowiska
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty)
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu / modułu Kod przedmiotu / modułu*
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI SZWEDZKIM
b JĘZYKU SZWEDZKIM 10 IG 10 5POŁGŁOSK1 12 POŁĄCZENIA GŁOSEK 13 JLm RODZAJNIK 15 spis t r esci 2.1. RODZAJNIK NIEOKREŚLONY 15 2.2. RODZAINIK OKREŚLONY 15 2.3. BRAK RODZAINIKA 16 3. RZECZOWNIK 18 3.1. PODZIAŁ
Bardziej szczegółowo