SCO Unix Open Server 5, opracowany przez kalifornijsk firm Santa Cruz Operation; AIX (Advanced Interactive executive) na stacje robocze RISC serii

Transkrypt

1 UNIX i LINUX

2 UNIX system dla róznych komputerów: mikrokomputerów, stacji roboczych, superkomputerów powsta w latach 60-tych (Ken Thompson, Dennis Ritchie z Bell Laboratories) 1988 powo ano oraganizacj UNIX International (ponad 200 cz onków: AT&T, Control Data, Fujitsu, ICL, Motorola, NRC, NEC, Olivetti, Sun Microsystems, Toshiba,... ) standaryzacja

3 SCO Unix Open Server 5, opracowany przez kalifornijsk firm Santa Cruz Operation; AIX (Advanced Interactive executive) na stacje robocze RISC serii 6000 firmy IBM A/UX (Apple Unix), dla MacIntoshy HP-UXna komputery Hewletta-Packarda (pocz tkowo znana jako AP-UX) oraz unixopodobny system MPE/iX Irix na komputery Silicon Graphics Sinix, na komputery Siemens-Nixdorf SunOS i Solaris, na komputery Sun Ultrix, Digital Unixi Unixo-podobny system OSF na komputery firmy DEC Inne: Coherent - najta szy komercyjny Unix, IBM-PC Xenix - najstarszy na PC

4 Jedna z najpopularniejszych wersji Unix (darmowy) dzie o Linusa Torvalda z Finlandii, Skromne wymagania, na PC i stacje robocze trudny w konfiguraci i instalacji. Mo liwo ci uruchomiania programów dla Windows - za pomoc emulacji lub pakietu WINE.

5 wielodost pno (16 kilkaset osób) wieoloprocesowo (wielozadaniowo ) mechanizmy synchronizacji i komunikacji hierarchiczny system plików (katalogi, pliki i urz dzenia zewn trzne = pliki) wykonywanie operacji we/wy niezale nie od typu urz dzenia du o programów narz dziowych (kompilatory j zyków: C, Pascal, Fortran, Basic, Cobol) kontrola uprawnie dost pu

6 z cze funkcji systemowych u ytkownicy ko cowi Oprogramowanie u ytkowe (edytory, kompilatory, itp.) Funkcje systemowe (open, close, wait, read, exit) J dro Systemu Operacyjnego UNIX (zarz dzanie pami ci, procesami, urz dzeniami, systemem plików) Sprz t komputerowy (procesory, pami z cze z u ytkownikiem, dyski, itp.) tryb u ytkowania tryb j dra

7 J dro warstwa wewn trzna: obs uga przerwa, przydzia czasu procesora, realizacja procesów, zarz dzanie pami ci. warstwa zewn trzna zestaw procesów odpowiadaj cych za wykonywanie programów systemowych i programów u ytkownika pow oka (shell) proces warstwy zewn trznej odpowiadaj cy za komunikacj z uzytkownikiem (interpretacj polece ) zwykle dost pne s dwie pow oki: Bourne Shell oraz Bercley C Shell

8 logiczny system plików: ka de urz dzenie, plik i katalog traktowane s jak plik (niezale nie od typu i lokalizacji) istnieje jeden wyró niony system zawieraj cy katalog pierwotny (root korze systemu) musi znajdowa si na HD do katalogu pierwotnego do czone s inne systemy plików (na dyskach, dyskietkach, ta mach itd.)

9 Ka dy zbiór informacji traktowany jest jak plik katalog jest plikiem zawieraj cym list plików, oraz (..) odno nik do katologu nadrz dnego (rodzica) do ka dego katalogu musi istnie odwo anie w conajmniej jednym katalogu nadrz dnym cechy plików: brak struktury wewn trznej ci g znaków zako czony EOF nazwa, wielko dost pu, w a ciciel, czas powstaniam prawa

10 dowolny ci g 14 znaków ASCII (bez / *? { } < > & spacja) du e i ma e litery s rozró nialne zaleca si ma e nie mog zaczyna si od kropki nie maj rozszerze (programy u ytkowe mog ich potrzebowa ):.a pliki archiwalne.c programy w C.f programy w Fortranie.p programy w Paskalu.s programy asemblerowe.h zbiór wierszy definicyjnych dla C.i pliki wynikowe procesor C.o - modu programu w postaci wynikowej

11 * dowolny ci g znaków? zast pienie jednego znaku [] zast pienie znakiem z nawiasu: test*: test_1, testowy.xxx, lub tester test?: test1, test., test_ [AOE]la: Ala, Ola, Ela

12 prawa dost pu - 9 bitów: rwx katalog? prawa w a ciciela prawa grupy prawa pozosta ych u ytkowników r prawo czytania w prawo pisania x - prawo wykonywania (execute) - rwx rwx rwx pe ne uprawnienia

13 chmod [kto][+/- co] [plik] kto a all wszyscy u user u ytkownik g - grupa o - pozostali co + nadanie - odebranie = nowe niezale ne od poprzednich r prawo czytania w prawo pisania x - prawo wykonywania chmod a+r *

14 login - rozpocz cie sesji:{ login u ytkownik } lub: { login u ytkownik } { password has o } logout - zako czenie sesji {ctrl-d, exit } passwd - zmiana has a program interterpretuj cy polecenia - shell sh - Bourne shell csh - C shell ksh

15 dir cls copy del ls clear cp rm deltree rm -R rmdir edit vi pico format fdformat mount umount move / rename mv type cd more < file md win less <file> cd chdir more file mkdir startx

16 who [am i] - podaje nazwy zalogowanych u ytkowników pwd- podanie bie cego katalogu {print working directory} ls - wy wietlenie zawarto ci katalogu ls -l - wy wietlenie katalogu w formie rozszerzonej cd - zmiana katalogu mkdir - utworzenie katalogu rmdir - usuni cie katalogu cat - zawarto pliku (tekstowego) cp - kopiowanie pliku mv - przesuni cie lub zmiana nazwy pliku mail, mailx - programy poczty elektronicznej man komenda- wy wietlenie podr cznika (pomocy)

17 telnet - logowanie sie na swoje konto passwd - zmiana hasla exit lub quit - zakonczenie pracy na koncie Ctrl + d "kombinacja klawiszy" - przerywa uruchomiony proces pierwszoplanowy man -wyswietla pomoc na wyspecyfikowany temat (np. man ls) wiecej informacji uzyj rozkazu: man -a man w celu przegladania stron helpu uzyj klawisza spacji ps - sprawdza ile procesow jest aktualnie uruchomionych - sprawdzaj to przed zakonczeniem pracy!!! (np. ps -a; ps -afl) kill - kasowanie uruchomionych procesow, ktore widoczne sa po uzyciu polecenia ps (gdzie PID jest numerem identyfikacyjnym procesu) (np. kill nrpid; kill -9 nrpid)

18 pwd - sprawdzenie gdzie si aktualnie znajdujemy w "drzewie katalogowym ls - wy wietla nazwy plików i podkatalogów znajduj cych si w aktywnym katalogu [opcje] -l - wyswietla pelne informacje o plikach (calkowita skladnia: ls -l) np.: drwxr-xr-- 2 kat uzytkow 40 Apr 21 10:40 test_1 typ pliku: - plik zwyk y; b twardy lub mi kki dysk; c specjalne urz dzenie znakowe; d katalog; m n plik specjalny z nazwa; p potok z nazwa; s flaga uprawnienia do: r odczytu; w zapisu; x wykonania; - brak zezwolenia liczba po cze (sciezek do np.pliku) nazwa wlasciciela nazwa grupy rozmiar np.pliku w bajtach data i czas ostatniej modyfikacji nazwa pliku -c -a -wyswietla dodatkowo pliki ukryte

19 cd - przejscie do innego katalogu (folderu) [opcje] / -przejscie do katalogu podstawowego (calkowita skladnia cd /).. -przejscie o jeden katalog w "gore drzewa katalogow"../.. -przejscie o dwa katalogi w "gore drzewa katalogowego /nazwakatalogu/nazwacelkatalog -przejscie do katalogu o wybranej nazwie find- poszukiwanie pliku (np. find /wkatalogu -name szukananazwa) cat - wyswietla zawartosc pliku o wyspecyfikowanej nazwie pliku (np. cat nazwapliku ; cat *) more- wyswietla zawartosc pliku - podobnie jak cat, ale z wiekszymi mo liwo ciami

20 vi - edycja pliku (np.vi nowyplik; vi staryplik) kilka podstawowych funkcji wewnetrznych: i - przejscie w tryb edytowania (pisanie tekstu; przejscie do nastepnego wiersza [Enter];poprawki tylko w trybie rozkazow) [Esc] - przejscie do trybu rozkazow x - kasowanie znaku znajdujacego sie przy kursorze dw - kasowanie slowa w obrebie ktorego jest kursor dd - kasowanie wiersza w ktorym znajduje sie kursor :w - zapisanie :q! - wyjscie bez zapisu :x - wyjscie z zapisaniem pliku

21 cp - kopiowanie plików (np. cp nazwapliku1 nazwapliku2+1; cp kopiujplik /dokatalogu) rm - kasowanie plików (np. rm nazwapliku; rm *) mv - zmiana nazwy pliku (np. mv staranazwa nowanazwa) oraz przenoszenie plików (np. mv nazwapliku /dokatalogu) Operacje na katalogach cp - kopiowanie katalogów (np. copy katalog /na/nowykatalog mkdir- tworzenie katalogów (np. mkdir nazwanowegokatalogu rmdir - osuwanie katalogów (np. rmdir nazwakatalogu

22 Operacje pomi dzy u ytkownikami who - pokazuje aktywne konta na serwerze (np. who) finger - (szerzej) pokazuje aktywne konta na wybranym serwerze (np. finger; finger nazwakonta@serwer) talk - interakcyjne porozumiewanie si (np. talk nazwakonta@nazwa.serwera ----> odbiorca podaje: talk nazwamojegokonta@nazwa.mojego.serwera) write - wysy anie wiadomo ci ukazuj cych si na ekranie drugiej osoby pod warunkiem, ze wprowadzi polecenie: mesg y (np. write nazwakonta nazwaterminala [ENTER] Czy mozesz... [Enter]... to narazie ctrl +d; nazweterminala (np.ttyp1) pokazuje polecenie who) mail - poczta elektroniczna Przyklady: mail nazwakonta [Enter] Witam Pana. Co nowego... Ctrl + d; [ENTER] mail nazwakonta1 nazwakonta2 nazwakontan < nazwaplikuzlistem [Enter]

23 Dodatki date cal bc mc - aktualna data i godzina - kalendarz - kalkulator (np. bc [Enter] 2^2 [Enter]; wyj cie ctrl + d lub quit) - program podobny do NC dla DOS - dost pny w systemie Linux Znaki ogolnego zastosowania: & - przenoszenie procesu w tlo tj.uruchamianie dodatkowego okna obs uguj cego proces (np. xterm -sb &) > - skierowanie wyniku procesu np. na plik a nie na ekran jak jest w domy le (np. ls > nowyplik) >> - skierowanie wyniku procesu np. na plik a nie na ekran jak jest w domy le i do czenie jego do istniej cego pliku (np. ls >> istniejacyplik) < - pobranie danych do rozkazu np. z pliku (np. mail nazwakonta < nazwaplikuzlistem) - rozdzielenie kilku polece zapisanych w jednym wierszu tzw. potok (np. ls wc -l)

24 This document was created with Win2PDF available at The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.