Międzynarodowy transport energii elektrycznej - sterowanie przepływami mocy czynnej na połączeniach transgranicznych

Transkrypt

1 KORAB Roman 1 OWCZAREK Robert 2 Międzynarodowy transport energii elektrycznej - sterowanie przepływami mocy czynnej na połączeniach transgranicznych WSTĘP Podstawowym kryterium wykorzystywanym w analizach bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego jest kryterium n-1, które mówi, że system powinien pracować z takimi marginesami bezpieczeństwa, aby po wyłączeniu dowolnego z jego elementów składowych (linii, transformatora, sekcji szyn zbiorczych, generatora, itd.), pozostałe w ruchu elementy były w stanie przejąć obciążenie elementu wyłączonego, bez przekroczenia obowiązujących ograniczeń technicznych. W sytuacji przeciwnej może dojść do kaskadowych wyłączeń kolejnych elementów systemu, prowadzących w skrajnym przypadku do awarii katastrofalnej (blackoutu). Międzysystemowe przepływy mocy czynnej powodują zwiększenie obciążenia poszczególnych elementów sieci, w szczególności gałęzi znajdujących się w pobliżu granic dwóch obszarów. W związku z tym, aby zagwarantować bezpieczeństwo pracy systemów połączonych, konieczne jest utrzymywanie przepływów międzysystemowych poniżej wartości dopuszczalnych. W ostatnich latach w regionie Europy Środkowo-Wschodniej (Central and Eastern Europe CEE) obserwuje się silny wzrost nieplanowych przepływów wyrównawczych mocy czynnej między systemami przesyłowymi poszczególnych państw, tzw. przepływów karuzelowych (kołowych). Jedną z podstawowych przyczyn nasilania się tego zjawiska jest dynamiczny rozwój generacji wiatrowej o zmiennej charakterystyce wytwarzania i nienadążający za nim rozwój sieci elektroenergetycznych. W tej części kontynentu przepływy nieplanowe są głównie wynikiem przesyłu mocy czynnej z farm wiatrowych zlokalizowanych na północny Niemiec do południowych Niemiec oraz do Austrii, który w znacznym stopniu odbywa się przez sieci krajów sąsiednich. Przepływy te wykorzystują znaczącą część termicznych zdolności przesyłowych połączeń transgranicznych w regionie (szczególnie linii wymiany systemu polskiego), ograniczając tym samym ilości mocy przesyłowych udostępnianych uczestnikom rynku zainteresowanym międzysystemowym handlem energią. Jednakże znacznie poważniejszą konsekwencją tej sytuacji jest fakt, że ze względu na swój charakter, przepływy nieplanowe prowadzą do pogorszenia bezpieczeństwa pracy krajowych systemów przesyłowych. W związku z opisaną sytuacją, operatorzy systemów przesyłowych (OSP) CEE podejmują odpowiednie działania, zmierzające do zmniejszenia negatywnego wpływu przepływów nieplanowych na warunki pracy sieci w regionie. Obejmują one rekonfigurację sieci, poprzez dokonywanie odpowiednich przełączeń (otwieranie sprzęgieł w stacjach lub wyłączenie wybranych linii NN), zmianę rozdziału generacji jednostek wytwórczych w systemie polskim lub w systemach polskim i niemieckim oraz odpowiednie sterowanie przepływami mocy czynnej na połączeniach stałoprądowych Polska Szwecja i Niemcy Dania. Pomimo stosowania tych środków zapobiegawczych, coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których środki te stają się niewystarczające do zachowania bezpiecznej pracy systemu, głównie w stanach n-1 [9]. Skuteczne przeciwdziałanie sformułowanemu zagrożeniu wymaga zastosowania kolejnych środków, pozwalających na efektywną redukcję przepływów nieplanowych. Jednym z możliwych sposobów, aby znacząco ograniczyć te niepożądane przepływy, jest użycie przesuwników fazowych PF (phase shifters, phase shifting transformers, PSTs), czyli transformatorów specjalnej konstrukcji, które służą do regulacji kąta obciążenia (fazy napięcia) i tym samym do regulacji przepływów mocy 1 Dr hab. inż. R. Korab, Politechnika Śląska, Wydział Elektryczny, Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów, 44-1 Gliwice, ul. Bolesława Krzywoustego 2, roman.korab@polsl.pl 2 Mgr inż. R. Owczarek, Politechnika Śląska, Wydział Elektryczny, Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów, 44-1 Gliwice, ul. Bolesława Krzywoustego 2, robert.owczarek@polsl.pl 5673

2 czynnej w sieciach przesyłowych. Sposób wymuszenia zmiany kąta obciążenia w wybranym elemencie sieci szczegółowo omówiono w literaturze przedmiotu [8]. W praktyce PF wykorzystuje się najczęściej do zarządzania transgranicznymi przepływani mocy czynnej [1, 4, 5, 6, 11, 12, 15, 16], poprzez zmianę przepływów w liniach międzysystemowych na danym przekroju. Najczęściej spotykane rozwiązania PF zostały przedstawione w opracowaniach [2, 3, 7, 13, 14]. Na granicy z Niemcami polski OSP zamierza zainstalować cztery komplety PF (po jednym w każdym torze linii), tzn. dwa komplety PF w linii Mikułowa (PL) Hagenverder (DE) oraz dwa kolejne, po przełączeniu na napięcie 4 kv, w linii Krajnik (PL) Vierraden (DE) [17, 18]. Czeski OSP w planie rozwoju swojej sieci również uwzględnił możliwość instalacji PF na połączeniach z Niemcami [17]. Głównym celem tego artykuły jest przedstawienie wpływu regulacji tych PF na transgraniczne przepływy mocy czynnej, dla różnych stanów pracy systemu połączonego CEE. 1 PRZEPŁYWY NIEPLANOWE W REJONIE CEE Obecnie na wielu granicach w rejonie CEE rzeczywiste przepływy mocy czynnej są wielokrotnie wyższe niż przepływy handlowe, wynikające z planowanych transakcji międzysystemowych. Przepływy nieplanowe stają się coraz bardziej zmienne i trudne do przewidzenia. Niejednokrotnie pojawiają się przypadki, kiedy przepływ rzeczywisty ma kierunek przeciwny do handlowego [9, 19]. Jedną z głównych przyczyn występowania opisanej sytuacji jest wymiana mocy pomiędzy północą a południem Niemiec oraz w znacznym stopniu wymiana handlowa pomiędzy Niemcami i Austrią, które tworzą jeden wspólny obszar rynkowy [2]. Większość niemieckich elektrowni wiatrowych zlokalizowana jest na północy kraju, którą charakteryzuje niewielkie zapotrzebowanie na energię elektryczną (mniejsza koncentracja przemysłu, niższa gęstość zaludnienia) w porównaniu do południowej części Niemiec. W tej sytuacji, w związku z niewystarczająco rozwiniętą siecią przesyłową w Niemczech na kierunku północ-południe, nadmiar mocy z elektrowni wiatrowych na północy Niemiec jest przesyłany na południe Niemiec oraz do Austrii za pośrednictwem sieci krajów sąsiednich [9, 1]. W rezultacie systemy przesyłowe w rejonie CEE, szczególnie Polski i Czech, są znacząco obciążone nieplanowymi przepływami mocy czynnej [19]. W rejonie CEE można zaobserwować dwie główne drogi przepływów nieplanowych (rysunek 1a) [19]. W pierwszym przypadku moc czynna z regionu północnych Niemiec przepływa przez Polskę, Czechy i wpływa do Austrii oraz południowych Niemiec. Część tych przepływów obejmuje również system przesyłowy Słowacji i Węgier. Druga droga przepływów nieplanowych obejmuje czeski system elektroenergetyczny, tzn. moc czynna z systemu niemieckiego wpływa do Czech przez połączenie Hradec (CZ) Rohrsdorf (DE) i wypływa przez połączenia transgraniczne Hradec (CZ) Etzenricht (DE) i Prestice (CZ) Etzenricht (DE) (rysunek 1b). a) b) Vierraden Krajnik Połączenia synchroniczne: Linie 4 kv Linie 22 kv Linie 4 kv pracujące na 22 kv PL Hagenverder Mikułowa DE CZ AT SK HU Rohrsdorf Dobrzeń Wielopole Kopanina Hradec Bujaków Albrechtice Krosno Iskrzynia Liskovec Prestice Etzenricht Nosovice Bystrzyca Slavetice Sokolnice Varin Pleinting Krizowany Leupolz Pirach Stupava Lemesany Obermooweiler Altheim Senica Levice Simbach Durnrohr Dellmensingen Memmingen Bisamberg Krun Gabcikovo St. Peter Zundorf Wien Sudost God Werb.-Dorn. Gyor Silz Burs Westirol Szombathely Neusield Rys.1. a) Główne drogi przepływów nieplanowych w rejonie CEE, b) linie wymiany transgranicznej w rejonie CEE stan rzeczywisty 5674

3 2 ANALIZA ROZPŁYWÓW MOCY CZYNNEJ NA OBSZARZE CEE Odnosząc się do sytuacji w sieciach przesyłowych na obszarze CEE, dla różnych stanów pracy systemu połączonego, wykonano badania dotyczące wpływu PF instalowanych w liniach wymiany między systemami polskim a niemieckim oraz systemami czeskim a niemieckim na możliwości regulacji transgranicznych przepływów mocy czynnej, w tym na możliwości ograniczenia przepływów nieplanowych w rejonie CEE. W wykonanych analizach rozpływowych rozważono instalację PF w linii wymiany 4 kv Hradec Rohrsdorf (przekrój Czechy Niemcy) oraz w połączeniach na przekroju Polska Niemcy, tzn. w liniach Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden. Obecnie linia Krajnik Vierraden pracuje na napięciu 22 kv, jednak pod względem parametrów technicznych jest przystosowana do pracy na napięciu 4 kv (w wykonanych analizach linia pracuje na napięciu 4 kv). Regulacja kąta przesunięcia fazowego PF (kąta obciążenia) była dokonywana w zakresie ±45, z krokiem co 5. Obliczenia rozpływów mocy zostały wykonane przy wykorzystaniu modeli systemu połączonego CEE, opracowanych dla lat 214 i 22, z odwzorowanymi sieciami 4/22/11 kv KSE oraz sieciami przesyłowymi systemów sąsiadujących, dla dwóch charakterystycznych stanów obciążenia, obejmujących szczyt letni (LS) i szczyt zimowy (ZS). Na rysunku 2 przedstawiono przepływy mocy czynnej na obszarze CEE dla stanu bazowego pracy systemu połączonego w szczycie zimowym w latach 214 i 22. Na przekrojach Polska Niemcy i Czechy Niemcy pokazano przepływy mocy czynnej dla każdej linii wymiany, w której instalowane są PF, natomiast na pozostałych przekrojach łącznie. Badania zostały przeprowadzone za pomocą programu rozpływowego Plans, a jako metodę obliczeniową przyjęto metodę rozłączną Stotta. Wyniki analiz przedstawiono na rysunkach 3 8 (wartości dodatnie oznaczają moc wpływającą, a ujemne moc wypływającą odpowiednio z systemu polskiego i z systemu czeskiego). a) b) Kąt PF = o 697 MW Kąt PF = o 371 MW Krajnik - Vierraden Kąt PF = o PL Krajnik - Vierraden Kąt PF = o PL Mikułowa - Hagenverder Mikułowa - Hagenverder Kąt PF = o Hradec - Rohrsdorf DE 16 MW 713 MW 514 MW CZ 991 MW 117 MW 144 MW SK 555 MW Kąt PF = o Hradec - Rohrsdorf DE 148 MW 611 MW 79 MW CZ 966 MW 175 MW 1115 MW SK 444 MW 895 MW 743 MW 943 MW 733 MW AT 87 MW HU AT 47 MW HU Rys. 2. Przepływy mocy czynnej na obszarze CEE przy zerowej wartości kąta przesunięcia fazowego PF w zimowym szczycie zapotrzebowania: a) w roku 214, b) w roku Regulacja PF instalowanych na połączeniach transgranicznych Polska Niemcy Rysunek 3 przedstawia efekt wspólnego działania PF instalowanych na granicy Polska Niemcy dla stanu pracy systemu połączonego w szczycie letnim i zimowym 22 roku. Uzyskane wyniki wskazują, że zmniejszenie mocy czynnej wpływającej z systemu niemieckiego do systemu polskiego występuje przy ujemnych wartościach kąta przesunięcia fazowego PF. W poszczególnych stanach 5675

4 Przepływ mocy czynnej, w MW Przepływ mocy czynnej, w MW pracy systemu, dla zmian kąta w zakresie od -45 do +45, uzyskano następującą zmianę przepływów mocy czynnej na przekroju Polska Niemcy: szczyt letni 22: linia MIK HAG: MW (zmiana o 1684 MW, średnio o 18,7 MW/1 ), linia KRA VIE: MW (zmiana o 119 MW, średnio o 12,3 MW/1 ), szczyt zimowy 22: linia MIK HAG: MW (zmiana o 175 MW, średnio o 19,4 MW/1 ), linia KRA VIE: MW (zmiana o 1114 MW, średnio o 12,4 MW/1 ). Większe zmiany przepływów mocy dla linii Mikułowa Hagenverder, niż dla linii Krajnik Vierraden wynikają z większej gęstości sieci przesyłowej w pobliżu stacji Mikułowa, w stosunku do gęstości sieci na obszarze północnym LS 22: linia MIK-HAG ZS 22: linia MIK-HAG LS 22: linia KRA-VIE ZS 22: linia KRA-VIE Rys. 3. Wpływ regulacji PF instalowanych w liniach wymiany Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden na przepływy mocy czynnej przez połączenia transgraniczne Polska Niemcy w letnim i zimowym szczycie zapotrzebowania w roku 22 Regulacja PF na przekroju Polska Niemcy wpływa również na pracę systemów sąsiednich. Dla przykładu, na rysunku 4, przedstawiono zamiany przepływów mocy czynnej przez połączenia systemu polskiego z systemami czeskim i słowackim oraz systemu czeskiego z systemem niemieckim. 1 5 ZS 22: przekrój PL-CZ ZS 22: przekrój PL-SK ZS 22: przekrój CZ-DE Rys. 4. Wpływ regulacji PF instalowanych w liniach wymiany Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden na przepływy mocy czynnej na wybranych przekrojach w rejonie CEE w zimowym szczycie zapotrzebowania w roku

5 Przepływ mocy czynnej, w MW Przepływ mocy czynnej, w MW Na rysunku 5 przedstawiono porównanie wyników badań uzyskanych dla modeli opracowanych dla lat 214 i 22. We wszystkich analizowanych stanach pracy systemu połączonego uzyskano zbliżone możliwości regulacji przepływów mocy na przekroju synchronicznym Polska Niemcy. Dla zmian w całym zakresie od -45 do +45 otrzymano następującą zmianę przepływów mocy czynnej: szczyt letni 214: zmiana średnio o 27,5 MW/1, szczyt zimowy 214 zmiana średnio o 29,3 MW/1, szczyt letni 22: zmiana średnio o 31, MW/1, szczyt zimowy 22 zmiana średnio o 31,8 MW/1. 35 LS 214: przekrój PL-DE 3 ZS 214: przekrój PL-DE 25 LS 22: przekrój PL-DE 2 ZS 22: przekrój PL-DE Rys. 5. Wpływ regulacji PF instalowanych w liniach wymiany Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden na przepływy mocy czynnej na przekroju synchronicznym Polska Niemcy w letnim i zimowym szczycie zapotrzebowania w latach 214 i Regulacja PF instalowanych na połączeniach transgranicznych Czechy Niemcy (linia Hradec Rohrsdorf) Rysunek 6 przedstawia wyniki regulacji PF instalowanych w dwutorowej linii 4 kv Hradec Rohrsdorf (przekrój Czechy Niemcy). Rezultaty badań wskazują, że regulacja PF na połączeniu Hradec Rohrsdorf powoduje przeciwne efekty zmian przepływów mocy czynnej w stosunku do regulacji PF na przekroju Polska Niemcy (rysunek 5) LS 214: linia HRD-ROE ZS 214: linia HRD-ROE -2 LS 214: przekrój PL-DE ZS 214: przekrój PL-DE Rys. 6. Wpływ regulacji PF instalowanych w linii wymiany Hradec Rohrsdorf na przepływy mocy czynnej przez połączenia transgraniczne na przekrojach Polska Niemcy i Czechy Niemcy w letnim i zimowym szczycie zapotrzebowania w roku

6 Przepływ mocy czynnej, w MW Przepływ mocy czynnej, w MW 2.3 Regulacja PF instalowanych na połączeniach transgranicznych Polska Niemcy i Czechy Niemcy (linia Hradec Rohrsdorf) Na rysunkach 7 i 8 przedstawiono wpływ regulacji PF instalowanych na granicy Polska Niemcy i Czechy Niemcy. Wyniki analiz wskazują, że regulacja PF wykonywana w jednakowy sposób na obu przekrojach prowadzi do zmniejszenia, a w przeciwsobny do zwiększenia zakresu zmian przepływów mocy czynnej ZS 214: linia MIK-HAG -2 ZS 214: linia KRA-VIE ZS 214: linia HRD-ROE Rys. 7. Wpływ jednakowej regulacji PF instalowanych w liniach wymiany Hradec Rohrsdorf, Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden na przepływy mocy czynnej przez połączenia transgraniczne Polska Niemcy i Czechy Niemcy w zimowym szczycie zapotrzebowania w roku α PL-DE -45 α CZ-DE 45 ZS 214: linia HRD-ROE ZS 214: linia MIK-HAG ZS 214: linia KRA-VIE Rys. 8. Wpływ przeciwsobnej regulacji PF instalowanych w liniach wymiany Hradec Rohrsdorf oraz Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden na przepływy mocy przez połączenia transgraniczne Polska Niemcy i Czechy Niemcy w zimowym szczycie zapotrzebowania w roku 214 WNIOSKI Przeprowadzone analizy wskazują, że możliwości regulacji przepływów mocy czynnej na przekroju Polska Niemcy, przy wykorzystaniu PF instalowanych w liniach wymiany Mikułowa Hagenverder i Krajnik Vierraden, zawierają się w przedziale MW/1. Większe zmiany przepływów otrzymuje się dla linii Mikułowa Hagenverder, niż dla linii Krajnik Vierraden, co uwarunkowane jest większą gęstością sieci w pobliżu stacji Mikułowa. Uzyskanie znaczącej redukcji mocy czynnej wpływającej do Polski z systemu niemieckiego wymaga zastosowania PF o odpowiednio szerokim zakresie regulacji kąta przesunięcia fazowego, rzędu ±

7 Badania wpływu jednoczesnej regulacji PF instalowanych na przekrojach Polska Niemcy i Czechy Niemcy pozwoliły stwierdzić, że przy pewnym sposobie regulacji PF instalowanych na połączeniu Hradec (CZ) Rohrsdorf (DE) możliwa jest częściowa neutralizacja efektów uzyskiwanych w wyniku regulacji prowadzonej na połączeniach Polska Niemcy. Z kolei odpowiednio skoordynowana regulacja prowadzić będzie do wzmocnienia uzyskiwanych efektów. Oznacza to, że w przypadku instalacji PF na połączeniach Polska Niemcy i Czechy Niemcy, celem zagwarantowania bezpieczeństwa pracy systemów połączonych oraz zapewnienia odpowiednich możliwości handlowej wymiany energii elektrycznej, konieczne będzie opracowanie odpowiednich zasad koordynacji nastaw PF zarządzanych przez operatorów polskiego i czeskiego. Streszczenie W ostatnich latach wpływ systemów sąsiednich na pracę systemu polskiego stał się znaczący. Wynika to głównie z silnego wzrostu nieplanowych międzysystemowych przepływów mocy czynnej, które stają się istotnym problemem dla polskiego operatora systemu przesyłowego, ale także dla operatorów systemów Czech, Słowacji i Węgier. Jednym z możliwych sposobów pozwalających na ograniczenie tego zjawiska jest zastosowanie przesuwników fazowych. Są to transformatory specjalnej konstrukcji, które służą do regulacji kąta obciążenia (fazy napięcia) i tym samym do regulacji przepływu mocy czynnej w sieci przesyłowej. Artykuł przedstawia wybrane wyniki badań dotyczących wpływy przesuwników fazowych instalowanych na granicy Polska Niemcy i Czechy Niemcy na transgraniczne przepływy mocy, w tym na możliwości ograniczenia przepływów nieplanowych w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej. Analizy zostały przeprowadzone dla różnych stanów pracy systemu połączonego. International transport of electric power control of active power flow in cross-border interconnections Abstract An impact of neighbouring electric power systems on operation of Polish electric power system is becoming more and more important in recent years. This fact results mainly from considerable increase of unplanned flows of active power among national power systems, what becomes a real problem for Polish transmission system operator as well as for Czech, Slovakian and Hungarian ones. One of possible ways that enables to limit this phenomenon is the use of phase shifters. Phase shifters are special transformers that enable to control the power angle, that is, to control the flow of active power in transmission grid. This paper presents selected results of research into an impact of phase shifters installed on Polish-German border and on Czech-German border on cross-border electric power flows, including possibilities for limiting unplanned power flow in the Central and Eastern Europe region. Analyses were carried out for different operating states of interconnected system. BIBLIOGRAFIA 1. Carlini E. M., Manduzio G., Bonmann D., Power Flow Control on the Italian Network by Means of Phase-shifting Transformers. CIGRE Session 26, August 26, Paris, France, paper A Harlow H. J., Electric Power Transformer Engineering. CRC Press, New York, International Standard, IEC 6232; IEEE C57.135, Guide for the application, specification and testing of phase shifting transformers. First edition, March Kocot H., Korab R., Przygrodzki M., Żmuda K., Zastosowanie przesuwników fazowych do sterowania przepływami mocy na połączeniach transgranicznych KSE. Przegląd Elektrotechniczny 213, nr 9, s Korab R., Owczarek R., Kształtowanie transgranicznych przepływów mocy z wykorzystaniem przesuwników fazowych. Rynek Energii 212, nr 5, s Korab R., Owczarek R., Kształtowanie transgranicznych przepływów mocy z wykorzystaniem przesuwników fazowych instalowanych w liniach wymiany. Przegląd Elektrotechniczny 212, nr 1b, s Kulkarni S.V., Khaparde S.A., Transformer Engineering: Design and Practice. Marcel Dekker, New York

8 8. Machowski J., Regulacja i stabilność systemu elektroenergetycznego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa Majchrzak H., Purchała K., Przepływy nieplanowe i ich wpływ na bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego. Elektroenergetyka Współczesność i Rozwój 212, nr 3-4, s Majchrzak H., Tomasik G., Owczarek D., Purchała K., Cross-border unplanned flows in European power system as obstacle towards Integrated Electricity Market. CIGRE 7th Southern Africa Regional Conference, 7-11 October 213, Somerset West, South Africa, paper CL Ptacek J., Motlidba P., Vnoucek S., Cermak J., Possibilities of applying phase shifting transformers in the electric power system of the Czech Republic. CIGRE Session 26, August 26, Paris, France, paper C Rimez J., Van Der Planken R., Wiot D., Claessens G., Jottrand E., Declercq J., Grid implementation of a 4 MVA 22/15 kv 15 /+3 phase shifting transformer for power flow control in the Belgian network: specification and operational considerations. CIGRE Session 26, August 26, Paris, France, paper A Seitlinger W., Phase shifting transformers discussions of specific characteristics. CIGRE Session 1998, August 1998, Paris, France, paper Verboomen J., Van Hertem D., Schavemaker P.H., Kling W.L., Belmans R., Phase shifting transformers: principles and applications. International Conference on Future Power Systems, November 25, Amsterdam, Netherlands. 15. W. Kling, D. Klaar, J. Schuld, A. Kanters, C. Koreman, H. Reijnders, C. Spoorenberg, Phase shifting transformers installed in the Netherlands in order to increase available international transmission capacity. CIGRE Session 24, August 24, C Warichet J., Bronckart O., Van Hecke J., Leonard J.L., Rimez J., Grid implementation and operational use of large phase shifting transformers in the Belgian HV grid to cope with international network challenges. CIGRE Session 21, August 21, Paris, France, paper C European Network of Transmission System Operators for Electricity (ENTSO- E), Regional Investment Plan Continental Central East. Dostępny w WWW: < RegIP_212_report_FINAL.pdf>. [5 July 212] Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (PSE S.A.), Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata Dostępny w WWW: < 225.pdf>. [Marzec 21] (PSE S.A.), Joint study by ČEPS, MAVIR, PSE Operator and SEPS, Unplanned flows in the CEE region in relation to the common market area Germany-Austria. Dostępny w WWW: < [January 213] (PSE S.A.), Position of ČEPS, MAVIR, PSE Operator and SEPS regarding the issue of Bidding Zones Definition. Dostępny w WWW: < Plan_Rozwoju_21_225.pdf>. [March 212]. 568