Składowe przyzębia brzeżnego: dziąsło ozębna cement kość wyrostka zębodołowego (+ okostna)

Transkrypt

1 Przyzębie, to zespół tkanek, który utrzymuje zęby w prawidłowej pozycji w zębodołach w spoczynku i podczas żucia oraz utrzymuje ciągłość i integralność powierzchni błony śluzowej jamy ustnej na granicy z zębami. Składowe przyzębia brzeżnego: dziąsło ozębna cement kość wyrostka zębodołowego (+ okostna)

2 Klinicznie można wyróżnić 3 zasadnicze części: 1. Dziąsło brzeżne (wolne, gingiva marginalis) 2. Brodawka międzyzębowa (papilla interdentalis) 3. Dziąsło właściwe (przyczepione, zębodołowe, gingiva propria)

3 1. Dziąsło wolne Nie jest przytwierdzone do zęba Szerokość: 0,5 2 mm (średnio 1mm) Tworzy rowek dziąsłowy (sulcus gingivalis) / szczelinę dziąsłową (bursa gingivalis) Najbardziej dokoronowo ograniczone przez brzeg dziąsła wolnego Dowierzchołkowo, w 30-50% występuje bruzda dziąsła wolnego (bruzda brzeżna, rąbek dziąsła)

4 2. Brodawka międzyzębowa Ta część dziąsła wolnego, która oddziela sąsiadujące zęby, wypełniając ściśle leżącą między nimi przestrzeń Składowe: - część przedsionkowa - część językowa - przełęcz szyjkowa * zbudowane z zespolonych nabłonków łączących sąsiadujących zębów * w zależności od wielkości powierzchni stycznych zębów ma różną głębokość i szerokość * pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym

5 3. Dziąsło przyczepione Nieruchome Najbardziej dokoronowo - bruzda dziąsła wolnego (bruzda brzeżna, rąbek dziąsła) Najbardziej dowierzchołkowo granica śluzówkowo-dziąsłowa ma przebieg falisty (linea girlandiformis) tam gdzie stanowi granicę z błoną śluzową pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym Szerokość 1-10 mm

6

7 Nabłonek dziąsła 1. nabłonek łączący - nabłonek ograniczający dno szczeliny dziąsłowej (nie ulega rogowaceniu) 2. nabłonek wewnętrzny - nabłonek szczeliny dziąsłowej (nie ulega rogowaceniu) 3. nabłonek zewnętrzny - nabłonek dziąsłowy jamy ustnej (ulega rogowaceniu)

8 Nabłonek zewnętrzny dziąsła Pokrywa dziąsło wolne od zewnątrz i dziąsło właściwe Grubość ok. 0,2-0,3 mm Wykazuje kombinacje orto- i parakeratozy (70-80% komórek), choć parakeratoza jest częstsza Warstwa podstawna, kolczysta, ziarnista, rogowa W miejscach ortokeratynizacji produkowane są cytokeratyny K1, K2, K10, K11 i K12 (z mniejszą intensywnością tam gdzie parakeratynizacja) W rejonach braku pełnej keratynizacji ekspresja keratyny K19 W miejscach mało skeratynizowanych może gromadzić się glikogen jego zawartość jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia keratynizacji

9 Nabłonek wewnętrzny szczeliny Wyściela od wewnątrz szczelinę dziąsłową Cienki, nierogowaciejący, niektóre komórki mogą wykazywać cechy parakeratynizacji Znajduje się pomiędzy nabłonkiem łączącym a szczytem dziąsła wolnego W przeciwieństwie do nabłonków rogowaciejących nie wytwarza cytokeratyn K1, K2, K10, K11, i K12, ale produkuje keratynę K4 i K13 (tzw. keratyny typu przełykowego) i K19 Nie zawiera mechanoreceptorów Merkla Może ulegać rogowaceniu, gdy zostanie wystawiony na działanie środowiska jamy ustnej lub gdy całkowicie usunąć bakterie z rowka dziąsłowego Działa jak półprzepuszczalna błona, przez którą produkty bakteryjne mogą przenikać do tkanki (może się odbywać również migracja granulocytów z tkanki do szczeliny, ale jest ona mniej nasilona niż przez nabłonek łączący).

10 Nabłonek łączący Stanowi dno szczeliny dziąsłowej Nie ulega rogowaceniu Długość ok. 0,38-2,77 mm (średnio 0,86mm Wade; 0,97mm Maaynard; 1,9mm Woefel) 2 rodzaje warstw komórek (podstawna i w. wydłużonych komórek) Początkowo składa się z 3-4 pokładów komórek i wraz z wiekiem ich liczba rośnie do ma kształt klina, którego podstawa ogranicza dno szczeliny dziąsłowej, a komórki ułożone są wzdłuż długiej osi zęba, równolegle do powierzchni zęba Dowierzchołkowo usytuowany w miejscu połączenia szkliwnocementowego (do roku życia) Posiada szerokie przestrzenie międzykomórkowe (przestrzeń międzykomórkowa stanowi ok. 18% objętości nabłonka i komórki są połączone 4x mniejszą liczbą desmosomów) jest więc łatwo przepuszczalny dla płynów, cząsteczek białek i komórek (bardziej niż nabłonek wewnętrzny) Połączenie nabłonka łączącego z tkanką łączną jest liniowe nie występują tu sople nabłonkowe Infiltracja wielopłatowymi neutrofilami (PMN) Tworzy przyczep nabłonkowy

11 Znaczenie kliniczne płynu szczeliny (1) Ilość rośnie w miarę narastania zapalenia Produkcja nasila się przy gryzieniu szorstkich pokarmów, szczotkowaniu zębów, masażu dziąseł, ciąży, owulacji, przyjmowaniu środków antykoncepcyjnych i leczeniu periodontologicznym Ilość płynu zmniejsza się u palaczy W cyklu całodobowym, ilość płynu rośnie między godzinami 6 10 rano i potem maleje Niektóre leki osiągają wysokie stężenie w płynie, np. tetracykliny i metronidazol, co wpływa na leczenie

12 Znaczenie kliniczne płynu szczeliny (2) Markery rozwoju i leczenia zapalenia przyzębia: - Fosfataza alkaliczna (poziom rosnie wraz z destrukcją przyczepu) - MMP-8 (kolagenaza, wyraźnie poziom jej wzrasta w aktywnym zapaleniu przyzębia, w porównaniu do zapaleń dziąseł; poziom jej spada pod wpływem leczenia) - MMP-3 (poziomy narastają we wczesnych fazach rozwoju zapalenia przyzębia; aktywator pro-mmp-8 i pro-mmp-9) - Katepsyna B (proteaza cysteinowa głównie wytwarzana przez makrofagi, jej poziom w tej samej ilości płynu może różnicować przewlekłe zapalenia dziąseł od zapaleń przyzębia) - Peptydaza dipeptydylowa II i IV (wskazuje miejsca z aktywnym procesem zapalnym i naciekiem makrofagami (II, IV) i limfocytami CD4, CD8 (IV) - Elastaza (neutrofilowy czynnik korelujący z wielkością utraty przyczepu) - β-glukuronidaza (rozkłada proteoglikany; podniesiony poziom nasila ryzyko rozwoju periodontitis 6-14 razy) - Aminotransferaza asparaginianowa (wskaźnik uszkodzenia tkanki i martwicy) - PGE2 (wskaźnik utraty przyczepu w średnio- i zaawansowanych zapaleniach przyzębia) - IL-1β (zwiększony poziom wskazuje na udział czynnika genetycznego w progresji zapalenia przyzębia)

13 Znaczenie kliniczne płynu szczeliny (3) Markery periodontitis w analizie dynamiki chorób ogólnoustrojowych: - cukrzyca: > nie wyrównana glikemia koreluje z podniesionymi poziomami IL-1β > u pacjentów z lub bez periodontitis w płynie podnosi się poziom VEGF > poziomy PGE2, IL-6 i IL-1β są wyższe u pacjentów z chorobą przyzębia i cukrzycą w porównaniu do pacjentów tylko z chorobą przyzębia - miażdżyca: > wzrost poziomu Leukotrienów B4 u pacjentów z chorobą przyzębia > wzrost poziomu Leukotrienów cysteinylowych w ogóle - pacjenci zakażeni HIV: > wzrost IL-1β, IL-6, TNF i IFNγ w porównaniu z pacjentami niezakażonymi

14 PRZYCZEP ŁĄCZNOTKANKOWY Utworzony jest przez więzadła łącznotkankowe, w których włókna kolagenowe nadzębodołowe łączą cement korzeniowy z dziąsłem oraz cement korzeniowy ze szczytem wyrostka zębodołowego oraz inne elementy tkanki łącznej Długość przyczepu łącznotkankowego 1-1,5 mm Średnio 1,08 mm

15 PRZEBIEG WŁÓKIEN OZĘBNEJ 1. Włókna nadzębodołowe 2. Włókna poziome 3. Włókna skośne 4. Włókna międzykorzeniowe 5. Włókna wierzchołkowe

16