Najważniejsze informacje o oświetleniu

Transkrypt

1 Najważniejsze informacje o oświetleniu OŚWIETLENIE Na kolejnych stronach znajdują się dodatkowe, istotne informacje, które zapewniają całkowite zrozumienie parametrów technicznych związanych z latarkami czołowymi. Informacje te pozwalają odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania: - jakie są najważniejsze parametry latarki czołowej? - jakie są wymagania Petzl? - jakim sprzętem można się posługiwać w strefach zagrażających wybuchem? Jednorodność wiązki światła Jednorodna wiązka światła zapewnia użytkownikowi maksymalny komfort wizualny: oświetlenie jest równomierne, nie ma punktu świetlnego w jego środku, plamek ani stref cienia. Jakość optyki Doskonale jednorodną wiązkę światła zapewniają dwa czynniki: optyka wysokiej jakości i mocne źródło światła. Brak centralnego punktu świetlnego Centralny punkt świetlny jest przeszkodą wizualną, ponieważ oślepia użytkownika i zmusza go do kierowania punktu świetlnego precyzyjnie w miejsce, które chce zobaczyć. Doskonale jednorodna wiązka światła eliminuje te dwie niedogodności: nie oślepia i jednakowo oświetla określoną przestrzeń. Brak niedoskonałości wizualnych Jednorodna wiązka zapewnia oświetlenie bez plamek, cieni itd. Te niedoskonałości zaburzają dokładne widzenie i mogą przeszkadzać podczas użytkowania, np. powodować utratę czujności. Kształt wiązki Kształt wiązki światła, emitowanej przez latarkę czołową, warunkuje sposób użycia, do jakiego latarka jest przeznaczona. Istnieją trzy podstawowe rodzaje wiązek światła. Wiązka szeroka Zapewnia rozproszone oświetlenie do pracy w zasięgu rąk. 122 Wiązka mieszana Jest połączeniem szerokiej wiązki do oświetlenia bliskiego zasięgu oraz części skupionej umożliwiającej oświetlanie na daleką odległość. Wiązka skupiona Wiązka skupiona stanowi precyzyjne oświetlenie dalekiego zasięgu.

2 Informacje techniczne o oświetleniu Oświetlenie stałe Podstawową zaletą stałego oświetlenia jest dostarczanie stałych parametrów świetlnych przez określony czas: odpowiada on czasowi świecenia zadeklarowanemu dla każdej latarki czołowej. Dzięki temu użytkownik ma pewność, że ilość światła oraz jego zasięg nie zmniejszą się przez ten okres czasu. Zasięg (w metrach) t 0 12 h 60 h 120 h Moc oświetlenia Każda latarka czołowa świeci z pewną mocą, dostosowaną do określonego użycia. Moc światła związana jest z rodzajem wiązki światła: latarka czołowa przeznaczona do oświetlenia bliskiego zasięgu ma zazwyczaj szeroką wiązkę i średnią moc światła. Z kolei latarka przeznaczona do oświetlenia dalekiego zasięgu ma raczej skupioną wiązkę i dużą moc światła. Tryby oświetlenia W większości przypadków latarki czołowe mają kilka trybów oświetlenia, które umożliwiają użytkownikowi dopasowanie ilości światła lub kształtu wiązki do potrzeb. Te tryby umożliwiają również użytkownikowi wybór pomiędzy mocą światła a czasem świecenia. Chcąc uzyskać stałe oświetlenie, latarki czołowe zostały wyposażone w układ elektroniczny utrzymujący początkową jasność i zasięg światła, dopóki dostępna energia elektryczna jest wystarczająca. Kiedy dostępna energia elektryczna nie jest wystarczająca, światło zmniejsza się, by osiągnąć poziom minimalny. To oświetlenie rezerwowe jest jednak wystarczające by zakończyć jakieś działanie, przemieszczanie się lub na przykład wymianę baterii. Stałe oświetlenie Latarki czołowe, które nie mają układu elektronicznego stabilizującego napięcie, emitują bardzo jasne światło tylko przez kilka pierwszych dziesięć minut. Następnie moc oświetlenia stopniowo się zmniejsza, aż do wyczerpania źródła zasilania. Oświetlenie nie stałe Czas świecenia (w godzinach) 123 Société Française du Tunnel Routier du Fréjus, Tunnel d Orelle (France) Yannick Siegel / Kalice Ultrakompaktowa latarka czołowa Mocne latarki czołowe Latarki czołowe z podwójnym źródłem światła Kompaktowe i wytrzymałe latarki czołowe

3 Wymagania Petzl OŚWIETLENIE Chcąc zapewnić każdemu produktowi doskonały poziom parametrów i jakości, wszystkie latarki czołowe Petzl na etapie konstruowania są poddawane wielu symulacjom mechanicznym, elektrycznym i optycznym. Testy te są wykonywane według rygorystycznego protokołu, którego poziom wymagań znacznie przekracza wymagania norm. Ten szczególnie rygorystyczny proces umożliwia kontrolę każdego opracowywanego rozwiązania technicznego i sprawdzenie istotności każdego produktu. Pierwsze prototypy, niezależnie od testów w laboratorium, są intensywnie testowane w terenie. Umożliwia to sprawdzenie w rzeczywistych warunkach ergonomii, komfortu użytkowania i niezawodności latarki w czasie. Dopiero po wielu miesiącach badań i testów produkt zostanie definitywnie zatwierdzony. Warunki testów Testy parametrów świetlnych i odporności mechanicznej są wykonywane w laboratorium. Początkowo testy są wykonywane w temperaturze 20 C, a następnie w ekstremalnych temperaturach -30 C i +60 C. Diody Petzl Diody używane przez Petzl są dobierane według precyzyjnych założeń technicznych, opracowanych przez dział badań. Diody te są następnie testowane przed zamontowaniem w latarkach (próbkowanie), by sprawdzić ich barwę, pobór prądu, strumień świetlny i wydajność świetlną. Normy Nowa seria latarek czołowych spełnia wymagania normy północnoamerykańskiej ANSI/NEMA FL1. Niektóre latarki czołowe są zgodnie z wymaganiami norm ATEX (norma europejska) i HAZLOC (norma amerykańska), by mogły być używane w środowiskach grożących wybuchem. Więcej informacji na 124

4 Parametry Informacje techniczne o oświetleniu Parametry oświetlenia W chwilę po zaświeceniu, parametry oświetlenia latarek czołowych zmniejszają się w sposób systematyczny. Układ elektroniczny pozwala na stabilizację tych parametrów przez określony czas. Chcąc dostarczyć użytkownikowi danych zgodnych z rzeczywistością, Petzl podaje tylko wartości stabilizowane nazywane pracą użyteczną. Petzl mierzy strumień świetlny, zasięg światła i czas świecenia. Parametry mechaniczne Wytrzymałość Wytrzymałość mechaniczna latarek czołowych jest sprawdzana podczas testów upadku, uderzenia i zgniatania. Próby te są wykonywane dwukrotnie, z uwzględnieniem najbardziej wrażliwych części produktu: szybek, włącznika itd. W ich skład wchodzą: - testy upadków: latarki spadają z wysokości 10 m, 5 m, 2 a następnie 1 m, - testy uderzeń: ciężar 500 g spuszczony na produkt z wysokości 40 cm, - test zgniatania: ciężar 80 kg przetaczany jest po latarce czołowej. Strumień świetlny Moc światła lub strumień świetlny określa całkowitą ilość światła emitowanego przez latarkę we wszystkich kierunkach. Strumień świetlny wyrażany jest w lumenach (lm). Wartość ta jest mierzona w laboratorium przy pomocy fotometru kulistego. Zasięg światła Zasięg światła, mierzony zgodnie z systemem Petzl, jest to maksymalna odległość, jaką osiąga wiązka światła o natężeniu nie mniejszym niż 0,25 luksa. Niezawodność Testy działania umożliwiają kontrolę wytrzymałości ruchomych części w każdym produkcie. Każda funkcja jest poddawana próbie przy pomocy automatycznego stanowiska testowego, by zapewnić prawidłowe funkcjonowanie i niezawodność w czasie. - przycisk włącznika, - płytka, - pojemnik na baterie itd. Dodatkowy test polega na poddaniu latarki czołowej silnym wibracjom. Czas świecenia Czas świecenia mierzony jest na stanowisku badań, wyposażonym w luksomierz. To urządzenie pozwala na pomiar oświetlenia emitowanego przez latarkę czołową. Podany czas świecenia odpowiada oświetleniu użytecznemu, to znaczy czasowi podczas którego oświetlenie jest stałe. Po upływie tego czasu użytkownik dysponuje oświetleniem rezerwowym, gwarantującym przynajmniej 0,25 luksa (przez różny czas w zależności od modelu). 0,25 luksa jest mierzone z odległości 2 metrów (poziom ten odpowiada jasności bezchmurnej nocy w czasie pełni księżyca). Sprawdzić również punkt Oświetlenie stałe. Test indywidualny Przed opuszczeniem linii produkcyjnej wszystkie latarki czołowe Petzl testowane są indywidualnie. Przy pomocy specjalnej kamery cyfrowej sprawdzane są parametry światła, wykonywany jest również test szczelności. Produkty, które nie przejdą testów, są wycofywane z linii produkcyjnej, zanim zostaną poddane ekspertyzie biura badań Petzl. Przeprowadzana jest dogłębna analiza, by wprowadzić odpowiednie poprawki techniczne. Ultrakompaktowa latarka czołowa Mocne latarki czołowe Latarki czołowe z podwójnym źródłem światła Kompaktowe i wytrzymałe latarki czołowe 125

5 Środowiska i normy OŚWIETLENIE Atmosfery grożące wybuchem (normy ATEX i HAZLOC) Tlen z powietrza Norma ATEX Co to jest ATEX? Reglamentacja ATEX jest dyrektywą europejską, która wymaga od wszystkich osób odpowiedzialnych za przedsiębiorstwo za określenie i opanowanie ryzyka związanego z wybuchem w niektórych atmosferach, W tym celu, w przedsiębiorstwie, wymagane jest przeprowadzanie analizy ryzyka wybuchu. Umożliwi ona identyfikację miejsc, w których mogą tworzyć się atmosfery wybuchowe, dzięki czemu będzie możliwe przedsięwzięcie środków mających na celu uniknięcie eksplozji. Jak wybrać sprzęt dostosowany do środowiska zagrożonego wybuchem? Środowiska ATEX są podzielone na trzy strefy: - strefy 0, 1 lub 2 dla gazów, - strefy 20, 21 lub 22 dla pyłów. Źródło zapłonu (płomień, iskra, źródło ciepła) Substancje łatwopalne (gaz, łatwopalne opary, pyły) Istnieją dwie grupy sprzętu: - «Grupa I»: specyficzny przypadek kopalni (najbardziej wymagający), - «Grupa II»: cały przemysł powierzchniowy. W przypadku grupy II (przemysł powierzchniowy): każdej klasyfikacji strefy ATEX jest przyporządkowana odpowiednia kategoria sprzętu: Klasyfikacja strefy Klasyfikacja ATEX sprzętu do użycia: (dotyczy grupy II związanej z przemysłem powierzchniowym) W jakich warunkach może dojść do wybuchu? Ryzyko wybuchu powstaje gdy obecnych jest szereg czynników: - utleniacz: na przykład tlen z powietrza, - substancja łatwopalna:. gazy lub opary: węglowodory, rozpuszczalniki, lakiery, benzyna, alkohol, barwniki, perfumy, produkty chemiczne, środki do produkcji materiałów plastikowych itd.. proszki lub pyły magnezja, aluminium, siarka, celuloza, zboża, węgiel, drewno, mleko, żywice, cukier, skrobia, polistyren, nawóz itd. - źródło ciepła lub źródło zapłonu. Dobrą ilustracją są np. operacje związane z napełnianiem lub opróżnianiem silosów z ziarnem, gdzie koncentracja pyłów okresowo znacząco się zwiększa (np. w miarę napełniania zbiornika). Atmosfera staje się niezwykle niebezpieczna: wzrost temperatury jak również otwarty ogień - zwykła iskra (powstała mechanicznie lub elektrycznie) może spowodować eksplozję. W atmosferach wybuchowych, w celu uniknięcia zapłonu, należy stosować wyłącznie urządzenia zabezpieczone przed wybuchem. Oferują różne sposoby ochrony, których celem jest wyeliminowanie ryzyka wybuchu. Strefa 0 (gaz) Strefa 20 (pył) ZAGROŻENIE CIĄGŁE Kategoria 1 BARDZO WYSOKI STOPIEŃ OCHRONY Mieszanka wybuchowa jest obecna stale lub przez długi czas. Strefa 1 (gaz) Strefa 21 (pył) ZAGROŻENIE CZĘSTE Kategoria 2 WYSOKI STOPIEŃ OCHRONY Mieszanka wybuchowa może wytworzyć się podczas normalnych warunków użytkowania. Strefa 2 (gaz) Strefa 22 (pył) SPORADYCZNE ZAGROŻENIE Kategoria 3 NORMALNY STOPIEŃ OCHRONY Istnieje niewielkie ryzyko wytworzenia się mieszanki wybuchowej, które będzie trwało przez krótki czas. 126

6 Informacje techniczne o oświetleniu Jaka jest specyfikacja certyfikowanych latarek? Produkty zakwalifikowane do poszczególnych grup mogą mieć różne tryby ochrony przed wybuchem. Określone one są w zależności od strefy, do której sprzęt jest przeznaczony. Przykłady: strefy 1/21, strefy 2/22. Im większy jest stopień ochrony latarki czołowej (strefy 1/21, strefy 0/20), tym oświetlenie jest słabsze. Natężenie i dozwolone napięcia mogą być niskie, by zagwarantować że urządzenie nie wytworzy łuku elektrycznego, iskry lub niebezpiecznej temperatury. Jak działa klasyfikacja gazów? Norma ATEX proponuje również klasyfikację gazów zagrażających wybuchem, przeciw którym użytkownik może się chronić stosując odpowiedni system ochrony. Dla sprzętu z grupy II, zagrożenie jakie niosą ze sobą gazy określone jest od podgrupy IIA (najmniej niebezpieczne), do podgrupy IIC (najbardziej niebezpieczne). Kilka przykładów gazów: - grupa I: metan, - grupa IIA: propan, - grupa IIB: etylen, - grupa IIC: wodór/acetylen. Więcej informacji na Klasy temperatur dla gazów i pyłów Powłoka lampy przeciwwybuchowej nie może na zewnętrznej powierzchni mieć gorących punktów, mogących spowodować samozapłon. Różne substancje mogą zapalić się w różnych temperaturach. Im niższa jest temperatura zapłonu, tym groźniejsza jest substancja. Konsekwencją jest klasyfikacja urządzeń używanych w atmosferze wybuchowej w zależności od maksymalnej temperatury jaką sprzęt może wygenerować na swojej powierzchni. Istnieje sześć klas temperatury od T1 do T6. Więcej informacji na Jakie są znaczenia oznaczeń? Wszystkie urządzenia przeznaczone do użycia w strefach wybuchowych mają specjalne oznaczenie na produkcie. To oznaczenie gromadzi wszystkie wskazówki niezbędne do określenia możliwych stref użytkowania. Przykład: CE 0081 II 2 GD Ex nanl IIB T4 - CE: sprzęt zgodny z odpowiednimi normami europejskimi : numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej, która nadzoruje proces kontroli produkcji. Wymieniony numer dotyczy LCIE Bureau Véritas. Ten numer może być również 0080, na przykład dla INERIS. - : użycie sprzętu w atmosferze wybuchowej. - II: grupa urządzeń (I = kopalnie, II = przemysł powierzchniowy). - 2: kategoria urządzenia (1 = ryzyko ciągłe (Strefy 0 i 20), 2 = ryzyko częste (Strefy 1 i 21), 3 = ryzyko sporadyczne (Strefy 2 i 22)). - GD: typ substancji łatwopalnej: G = gazy i opary, D = pyły. - Ex: produkt odpowiada znormalizowanym trybom ochrony przez Cenelec. - nanl: tryb ochrony. - IIB: odpowiada klasie gazów pokrywanej przez produkt. - T4: klasa temperatury odpowiadająca temperaturze powierzchni. Ultrakompaktowa latarka czołowa Mocne latarki czołowe Latarki czołowe z podwójnym źródłem światła Kompaktowe i wytrzymałe latarki czołowe 127

7 Środowiska i normy OŚWIETLENIE Norma HAZLOC Co to jest HAZLOC? Certyfikacja HAZLOC dotyczy przede wszystkim Ameryki Północnej. Odnosi się do opanowania ryzyka związanego z wybuchem pewnych atmosfer. Zawiera dwa elementy: - test i ocena użytych produktów, - kontrolę fabryki. Jak wybrać sprzęt dostosowany do środowiska zagrożonego wybuchem? Zgodnie z normą HAZLOC strefy ryzyka dzieli się na trzy sposoby: - ze względu na typy, - ze względu na warunki, - ze względu na właściwość substancji lub materiału stanowiącego ryzyko. Typy Środowiska stwarzające ryzyko są podzielone według trzech klas: - «classe I»: wyznacza przestrzeń, która jest niebezpieczna na skutek możliwej obecności niektórych gazów lub oparów w ilościach wystarczających do wybuchu lub zapłonu. Przykład: rafinerie, miejsca dystrybucji paliwa, strefy obróbki wykończeniowej przez proszkowanie itd. - «classe II»:wyznacza przestrzeń, która jest niebezpieczna na skutek obecności łatwopalnych pyłów zawieszonych w powietrzu. Przykład: silosy z ziarnem, producenci substancji plastikowych, aluminiowych, lekarstw, sztucznych ogni itd. - «classe III»: wyznacza przestrzeń, w której włókna i cząstki zawieszone w powietrzu mogą się zebrać wokół urządzenia lub urządzeń oświetleniowych i zapalić na skutek działania wysokiej temperatury, iskry lub gorącego metalu. Przykład: przemysł tekstylny, przemysł drzewny itd. Warunki Istnieją dwa rodzaje warunków: - «Division 1» (warunki normalne): ryzyko jest obecne podczas normalnych warunków produkcyjnych lub podczas naprawy lub konserwacji bieżących, - «Division 2» (warunki anormalne): gdy substancja niebezpieczna może się pojawić wyłącznie w skutek awarii lub niewłaściwego działania. Właściwość substancji lub materiału stanowiącego ryzyko Gazy i opary środowiska o ryzyku «classe I» są podzielone na cztery grupy A, B, C i D (substancje są podzielone według temperatury zapłonu, ciśnienia eksplozji i innych parametrów). Niebezpieczne substancje z środowisk «classe II» są podzielone na trzy grupy: E, F i G. Grupy te są zakwalifikowane w zależności od temperatury zapłonu i przewodności niebezpiecznej substancji. Przewodność dotyczy przede wszystkim pyłów metalicznych. Podsumowanie środowisk z ryzykiem klasy I, II, III Klasy Grupy Podział I Gazy, opary i ciecze II Pyły III Włókna i cząstki w powietrzu A: Acetylen B: Wodór itd. C: Eter itd. D: Węglowodory, paliwa, rozpuszczalniki, itd. E: Pyły metaliczne (przewodzące i wybuchowe) F: Pyły węglowe (niektóre przewodzące i wszystkie wybuchowe) G: Pyły z mąki, skrobi, zbóż, plastików lub produktów chemicznych (wybuchowe) Tekstylia, prace drzewne itd. 1 2 Trwale wybuchowe i niebezpieczne Ilość pyłów wystarczającą by stać się łatwo palna lub ilość pyłów przewodzących; może być obecna w warunkach normalnych. Manipulowane lub używane podczas produkcji Normalnie nie są obecne w ilości wystarczającej do eksplozji (ale taka sytuacja może się zdarzyć na skutek wypadku) Normalnie nie są obecne w ilości wystarczającej do eksplozji (ale taka sytuacja może się zdarzyć na skutek wypadku) Przechowywane lub manipulowane w strefie magazynowania (poza produkcją) Jaka jest specyfikacja certyfikowanych latarek? Im większy jest stopień ochrony latarki czołowej, tym oświetlenie jest słabsze. Natężenie i dozwolone napięcia mogą być niskie, by zagwarantować że urządzenie nie wytworzy łuku elektrycznego, iskry lub niebezpiecznej temperatury. Jakie są znaczenia oznaczeń? Wszystkie urządzenia przeznaczone do użycia w strefach wybuchowych mają specjalne oznaczenie na produkcie. To oznaczenie gromadzi wszystkie wskazówki niezbędne do określenia możliwych stref użytkowania. Przykład FLASHLIGHT FOR USE IN HAZ. LOC. CLASS I, DIV. 2 GROUPS C, D, CLASS II, DIV. 2 GROUP G - Class I: środowisko gazów: (Class I = gazy, Class II = pyły, Class III = włókna) - Div. 2 = typ warunków (Div 1: obecność w warunkach normalnych, Div 2: obecność w warunkach anormalnych) - GROUPS C & D: odpowiada klasom gazów pokrytych przez produkt - Class II: środowisko pyłów - Div. 2: obecność w warunkach anormalnych - GROUP G: odpowiada klasom pyłów pokrytych przez produkt. Więcej informacji na 128

8 Ochrona przed ciałami stałymi i płynami Informacje techniczne o oświetleniu Pierwsza cyfra oznacza poziom zabezpieczenia przed ciałami stałymi: X = Brak pomiaru 0 = Brak ochrony 1 = Ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 50 mm 2 = Ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 12,5 mm 3 = Ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 2,5 mm 4 = Ochrona przed wnikaniem ciał stałych o średnicy 1 mm 5 = Ochrona przed pyłem (ograniczone wnikanie) 6 = Pyłoszczelność Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) określa zdolność danego urządzenia elektrycznego do poprawnej pracy w określonym środowisku elektromagnetycznym i nieemitowanie zaburzeń pola elektromagnetycznego zakłócającego poprawną pracę innych urządzeń pracujących w tym środowisku. Wszystkie latarki czołowe Petzl są zgodne z wymaganiami dyrektywy 89/336/ EWG dotyczącej kompatybilności elektromagnetycznej. Nie mogą wywoływać zakłóceń z żadnym innym sprzętem oznaczonym CE. Wskaźnik ochrony IP Wskaźnik ochrony IP jest standardem międzynarodowym. Wskaźnik określa poziom ochrony produktu przed wnikaniem ciał stałych (pyły itd.) i cieczy (woda, oleje itd). Jak odczytywać wskaźnik ochrony? Przykład: IP 67 Pierwsza cyfra odpowiada poziomowi zabezpieczenia przed ciałami stałymi. Druga cyfra oznacza poziom zabezpieczenia przed cieczami. Oznaczenie IP 67 odpowiada więc produktowi całkowicie pyłoszczelnemu i chronionemu przed skutkami zanurzenia. Jeżeli jakieś kryterium nie było testowane, cyfra jest zastępowana przez literę X (przykład IP X^ oznacza, że urządzenie nie było testowane przeciwko ciałom stałym). Druga cyfra oznacza poziom zabezpieczenia przed cieczami: X = Brak pomiaru 0 = Brak ochrony 1 = Ochrona przed spadającymi pionowo kroplami wody 2 = Ochrona przed kroplami wody (15 nachylenia) 3 = Ochrona przed deszczem (60 nachylenia) 4 = Ochrona przed bryzgami wody 5 = Ochrona przed wodą laną strugą 6 = Ochrona przed wodą laną silną strugą 7 = Chwilowe zanurzenie (-1 metr przez 30 minut) 8 = Zanurzenie ciągłe (większe niż 1 metr przez czas określony przez producenta) 129 Ultrakompaktowa latarka czołowa Mocne latarki czołowe Latarki czołowe z podwójnym źródłem światła Kompaktowe i wytrzymałe latarki czołowe