Zasada przynależności zespołowej w praktyce archiwów państwowych Konferencja metodyczna archiwów państwowych Warszawa, 27 czerwca 2016 r.

Transkrypt

1 Zasada przynależności zespołowej w praktyce archiwów państwowych Konferencja metodyczna archiwów państwowych Warszawa, 27 czerwca 2016 r. PROGRAM Termin: 27 czerwca 2016 r., godz Miejsce: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa ul. Rakowiecka 2D Organizator: Departament Archiwistyki NDAP erosowska@archiwa.gov.pl alaszuk@archiwa.gov.pl tel Godz Otwarcie konferencji - Dr Wojciech Woźniak, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Godz Wprowadzenie do problematyki konferencji Dr Andrzej Biernat, Zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Sesja I: Zasada przynależności zespołowej w teorii i praktyce archiwalnej Godz Dr hab. Krzysztof Stryjkowski, prof. UAM (Archiwum Państwowe w Poznaniu), Powstawanie zbiorów archiwalnych problemy teoretyczne i praktyczne. Godz Sławomir Filipowicz (Archiwum Państwowe w Suwałkach), Ewolucja roli zasady proweniencji w polskiej metodyce archiwalnej. Godz Dr Henryk Niestrój (Narodowe Archiwum Cyfrowe), Zasób archiwalny. Godz Włodzimierz Janowski (Archiwum Akt Nowych w Warszawie), Współczesne uwarunkowania proweniencji zespołowej w świetle doświadczeń AAN. Godz Stanisław Błażejewski (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy), Realizacja zasady zespołowości w kontekście potrzeb informacyjnych współczesnych użytkowników materiałów archiwalnych. Godz Dyskusja

2 Godz Przerwa kawowa Sesja II: Zasada zespołowości w praktyce metodycznej archiwów Godz Dr hab. Dariusz Magier (Archiwum Państwowe w Lublinie), Genetyczne związki spuścizny PZPR a problem zespołowości. Godz Edyta Targońska (Archiwum Państwowe w Lublinie), Problematyka zespołowości w spuściznach archiwalnych. Godz Barbara Sypko (Archiwum Państwowe w Opolu), Problematyka przynależności zespołowej w Archiwum Państwowych w Opolu na przykładzie opracowania materiałów wyłączonych z rozsypu. Godz Hadrian Ciechanowski (Archiwum Państwowe w Toruniu), Problemy zespołowości materiałów wytworzonych przez USC w latach Godz Dr Adam Dąbrowski (Archiwum Akt Nowych w Warszawie), Problemy ustalenia właściwej przynależności zespołowej na przykładzie wybranych zbiorów i kolekcji z zasobu AAN w Warszawie. Godz Dyskusja, podsumowanie konferencji Godz Lunch

3 Referenci: Stanisław Błażejewski, Realizacja zasady zespołowości w kontekście potrzeb informacyjnych współczesnych użytkowników materiałów archiwalnych. W ustalaniu granic zespołów obecnie dominują cechy formalne materiałów archiwalnych, związane przede wszystkim z okolicznościami powstawania i formą zewnętrzną archiwaliów. Z punktu widzenia praktyki archiwalnej niezbędne wydaje się zwracanie większej uwagi, także we wskazówkach metodycznych, na potrzeby współczesnych użytkowników materiałów archiwalnych oraz wymagania informatycznych systemów opisów ewidencyjnych i informacyjnych. To te okoliczności winny rozstrzygać wszelkie pojawiające się wątpliwości w określaniu granic zespołów i ich struktury. Stąd ważna jest odpowiedź na pytanie: czy powinniśmy dążyć do tworzenia zespołów złożonych lub zbiorów materiałów archiwalnych, czy też do ścisłego, zawężonego postrzegania zasad metodyki i tworzenia w efekcie niewielkich, niekiedy liczących jedną jednostkę, zespołów prostych. Innym pytaniem związanym ze stosowaniem zasady zespołowości jest określenie, w jakich okolicznościach można wydzielić dokumentację jednego wydziału urzędu w oddzielny zespół. Dyskutując o zespołowości należy zwrócić uwagę na zdefiniowanie pojęcia podzespołu. Pojęcie to, chociaż stosunkowo nowe w polskiej archiwistyce, wymaga sprecyzowania i poszerzenia zastosowania w codziennej praktyce archiwalnej, gdyż ma duży potencjał w opisie ewidencyjnym i informacyjnym zespołów dużych, o skomplikowanej strukturze. Hadrian Ciechanowski, Problemy zespołowości materiałów archiwalnych wytworzonych przez USC w latach W referacie zaprezentowane zostaną problemy związane z zespołowością archiwaliów wytworzonych przez urzędy stanu cywilnego w okresie , wynikające ze zmian sieci terenowej urzędów w 1936 r. oraz w czasie okupacji hitlerowskiej, jak również polityki władz Polski Ludowej wobec tych materiałów po II wojnie światowej. Dr Adam Grzegorz Dąbrowski, Problemy ustalenia właściwej przynależności zespołowej na przykładzie wybranych zbiorów i kolekcji z zasobu Archiwum Akt Nowych w Warszawie. W wystąpieniu przedstawione zostaną na wybranych przykładach okoliczności przejęcia akt do zasobu Archiwum Akt Nowych, zawartość oraz przyczyny utworzenia zbiorów i kolekcji, ze szczególnym uwzględnieniem problemów z przyporządkowaniem archiwaliów do zespołów aktotwórców instytucjonalnych bądź powodów odstąpienia od zastosowania zasady przynależności zespołowej. Sławomir Filipowicz, Ewolucja roli zasady proweniencji w polskiej metodyce archiwalnej. W wystąpieniu na wstępie dokonany zostanie krótki przegląd stosunku do zasady proweniencji kilku wybranych polskich teoretyków z różnych okresów rozwoju archiwistyki polskiej: K. Konarskiego, Cz. Biernata, B. Ryszewskiego i ew. innych. Następnie zostanie przedstawiona analiza ewolucji podejścia do miejsca refleksji nad określaniem zespołu

4 archiwalnego. Równolegle ukazany zostanie proces upraszczania metod opracowania, mający na celu m.in. zwiększenie efektywności opracowywania, a prowadzący w praktyce do stopniowego ograniczania stosowania zasady proweniencji. Włodzimierz Janowski, Współczesne uwarunkowania proweniencji zespołowej w świetle doświadczeń AAN. Zamiarem autora jest zaprezentowanie wybranych przykładów łamania zasady proweniencji zespołowej na gruncie polskim i polonijnym i ukazanie prób merytorycznej odpowiedzi na to zjawisko, w oparciu o opracowanie tradycyjne (opracowanie dostępnej części zespołu) i łączenie dokumentacji aktowej i jej postaci elektronicznej w jednym inwentarzu archiwalnym. Dr hab. Dariusz Magier, Genetyczne związki spuścizny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a problem zespołowości. Doświadczenia archiwów państwowych ze spuścizną dokumentacyjną Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej sięgają ćwierćwiecza. Analizując opracowane zespoły archiwalne akt po PZPR-owskich zauważamy niejednolite podejście poszczególnych archiwów do zagadnienia zespołowości tych materiałów archiwalnych. W referacie autor podejmuje próbę podsumowania tego zagadnienia w dotychczasowej praktyce archiwalnej na tle teoretycznych rozważań dotyczących zasady proweniencji i związków genetycznych dokumentacji PZPR. Dr Henryk Niestrój, Zasób archiwalny. Definicja narodowego zasobu archiwalnego, wynikająca z ustawy o narodowym zasobie archiwalnym, zasady rozmieszczenia zasobu i praktyka stosowania ich w Polsce, geneza i porównanie zasad archiwistyki stosowanych w Europie Zachodniej i Polsce. Odniesienie do dokumentacji elektronicznej oraz materiałów zdigitalizowanych: czy oderwanie od fizycznego nośnika i możliwość dostępu do treści materiałów archiwalnych z dowolnego miejsca na świecie sugeruje dezaktualizację dawnych zasad archiwistyki. Dr hab. Krzysztof Stryjkowski, Powstawanie zbiorów archiwalnych problemy teoretyczne i praktyczne. Zbiory są efektem nie tylko działań akto- i archiwotwórców. Ich powstawanie to także efekt pracy archiwistów usiłujących uporać się z zasobem i umożliwić korzystanie z dużej części zasobu. Zbiory tworzone były od zarania istnienia archiwów pojmowanych jako nowoczesne instytucje. Dotyczy to także polskich archiwów, gdzie przykładem może być np. potraktowanie dokumentów pergaminowych i papierowych w Warszawie (zbiór utworzony w AAD przez Huberta). Zbiory tworzone były w AP w Poznaniu w różnych okresach jego funkcjonowania, ich twórcy to też wybitni archiwiści znani jako twórcy polskiej metodyki archiwalnej (I. Radtke). Motywy powstawania i tworzenia zbiorów były bardzo różne, a należały do nich czasami rozwiązania opracowania podpatrywane w zagranicznych placówkach archiwalnych. Dzisiejsze możliwości techniczne pozwalają na nowe podejście do problematyki zbiorów, co może być poprzedzone sformułowaniem stosownych wskazówek.

5 Barbara Sypko, Problematyka przynależności zespołowej w Archiwum Państwowym w Opolu na przykładzie opracowania materiałów wyłączonych z rozsypu. Wśród wielu zagadnień związanych z problematyką przynależności zespołowej w archiwach państwowych szczególne miejsce zajmuje opracowanie archiwaliów znajdujących się w tzw. rozsypach. Autorka referatu postanowiła zbadać powyższy obszar w oparciu o doświadczenia związane z likwidacją tego typu zespołu w Archiwum Państwowym w Opolu. Poruszane w swoim wystąpieniu kwestie przedstawiać będzie zarówno z perspektywy ewidencji zasobu, jak i opracowania materiałów archiwalnych. Edyta Targońska, Problematyka zespołowości w spuściznach archiwalnych. W ostatnich latach znacząco wzrosła ilość spuścizn osób prywatnych przekazywanych do archiwów państwowych, z czym wiążą się problemy metodyczne związane z ich gromadzeniem i opracowywaniem. Problem pojawia się już na etapie przejmowania spuścizn, kiedy niejednokrotnie należy dokonać selekcji przejmowanych materiałów, często bowiem osoby przekazujące spuścizny pragną przekazać również bibliotekę twórcy spuścizny oraz muzealia z nim związane. Zdarza się też, że wśród dokumentacji aktowej są materiały budzące wątpliwości odnośnie ich wartości historycznej, a także dokumentacja innych twórców, np. instytucji w których dana osoba pracowała lub z którymi w różny sposób była związana, co powoduje wątpliwości przy określeniu zespołowości. Istotny jest także problem opracowania spuścizn. Archiwa państwowe posługują się w tym względzie wytycznymi Archiwum Polskiej Akademii Nauk z 1990 r. do opracowania spuścizn archiwalnych po uczonych, które są jednak niewystarczające w kontekście przejmowania przez archiwa państwowe spuścizn osób prywatnych, które najczęściej nie zajmowały się działalnością naukową i przekazana dokumentacja nie stanowi materiałów naukowych. Wobec powyższego wskazane jest, aby archiwa państwowe stworzyły własne wskazówki dotyczące opracowania spuścizn. Proponowany referat przedstawi zasadnicze problemy związane z gromadzeniem i wartościowaniem spuścizn osób prywatnych (w tym określenia ich zespołowości) ilustrując je przykładami z praktyki Archiwum Państwowego w Lublinie. Zostaną także zaprezentowane problemy metodyczne związane z ich opracowaniem. Referat będzie także zawierał analizę wytycznych Archiwum Polskiej Akademii Nauk z 1990 r. w kontekście możliwości ich zastosowania przy opracowywaniu spuścizn nie tylko po uczonych oraz przedstawi propozycję ich modyfikacji na potrzeby opracowania spuścizn przez archiwa państwowe.