SPRAWOZDANIA ROCZNE Z ZAKRESU DROGOWEGO PRZEWOZU TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH ZA 2011 ROK W MAŁOPOLSCE STATYSTYKI, BŁĘDY, WNIOSKI

Transkrypt

1 Beata Wiśniewska SPRAWOZDANIA ROCZNE Z ZAKRESU DROGOWEGO PRZEWOZU TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH ZA 2011 ROK W MAŁOPOLSCE STATYSTYKI, BŁĘDY, WNIOSKI W 2011 roku nastąpiła znacząca zmiana przepisów prawa krajowego w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Nowa ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.) ustanowiła wojewódzkiego inspektora transportu drogowego właściwego, ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, organem właściwym do otrzymywania rocznych sprawozdań z tytułu przewozu drogowego towarów niebezpiecznych zwanych rocznymi sprawozdaniami. Zgodnie bowiem z treścią art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. a wyżej cytowanej ustawy: Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany: 1) wysłać jeden egzemplarz rocznego sprawozdania z działalności tego uczestnika, w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z nim związanych, zwanego dalej "rocznym sprawozdaniem", w terminie do dnia 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie, odpowiednio: a) wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych - w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. W wykonaniu nałożonego przez ustawodawcę obowiązku ogółem 445 uczestników przewozu drogowego towarów niebezpiecznych przesłało do Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego w Krakowie sprawozdania roczne w tym przedmiocie. W ustawowym terminie nadesłanych zostało 432 sprawozdań. Natomiast po terminie przesłano 13 sprawozdań. Równocześnie 34 uczestników drogowego przewozu towarów niebezpiecznych przesłało swoje sprawozdania do poprzedniego organu właściwego w tej sprawie, czyli do Wojewody Małopolskiego. Sprawozdania te zostały przez Małopolski Urząd Wojewódzki przesłane według właściwości do Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego w Krakowie i zawarte w łącznej liczbie posiadanych sprawozdań. W tym miejscu nasuwa się uwaga związana z terminem przesyłania rocznego sprawozdania. Wyżej cytowany przepis art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.) ostatecznym terminem przesłania sprawozdania ustala dzień 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy. Nie może więc być tutaj mowy o odczytywaniu literalnego brzmienia tego zapisu jako ostatniego dnia lutego każdego roku kalendarzowego. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było wyznaczenie terminu na koniec lutego każdego roku kalendarzowego to używałby

2 określenia do końca lutego każdego roku następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy. Jest to kwestia o tyle istotna bo rzutująca na terminowość wykonywania obowiązku zawartego w art. 16 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.). Niedotrzymanie ustalonego terminu zgodnie z załącznikiem do wyżej cytowanej ustawy oznaczonym numerem Lp pkt 1-3 skutkuje bowiem wydaniem decyzji administracyjnej o nałożeniu kary pieniężnej stosownej do czasookresu, który upłynął od terminu ustawowego i tak odpowiednio: nieprzesłanie w ustawowo określonym terminie rocznego sprawozdania z działalności uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych: 1) jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania nie upłynęło 14 dni wysokość kary pieniężnej wynosi 200 zł, 2) jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania upłynęło co najmniej 14 dni wysokość kary pieniężnej wynosi 2000 zł, 3) jeżeli od ustawowo określonego terminu przesłania sprawozdania upłynęły co najmniej 3 miesiące wysokość kary pieniężnej wynosi 5000 zł. Przy równoczesnym zastosowaniu art. 107 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.) który stanowi: 1. Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych, który narusza obowiązki lub warunki wynikające z przepisów ustawy lub przepisów wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do zł, z zastrzeżeniem art Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków, o których mowa w ust. 1, oraz wysokości kar pieniężnych za poszczególne naruszenia określa załącznik do ustawy. 4. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1, nakładają, w drodze decyzji administracyjnej, odpowiednio: 1) wojewódzki inspektor transportu drogowego - na uczestników przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Wracając jednak do statystyki, ujętej w zgromadzonych rocznych sprawozdaniach, przyjrzyjmy się obecnie rozkładowi ilości przewożonych towarów niebezpiecznych w poszczególnych klasach łącznie dla danej klasy oraz w rozbiciu na sposób przewozu w obrębie danej klasy. Z danych zawartych w sprawozdaniach wynika, iż w drogowym przewozie towarów niebezpiecznych do czynienia mamy z wszystkimi klasami wyszczególnionymi w Umowie europejskiej ADR. Najczęściej występują operacje transportowe w klasie 3, w następnej kolejności w klasach 9 i 2 oraz w klasie 8. Przy czym z uwagi na jednostki wagi i objętości stosowane w klasie 2 (kg i litry) wspomnieć należy o pewnych trudnościach w sumowaniu ilości towarów niebezpiecznych i tym samym ustaleniu właściwego miejsca w rankingu przewożonych w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych w tej klasie. Najmniej operacji transportowych dokonywanych jest natomiast w klasie 7 przy uwzględnieniu jednakże stosowanej w tej klasie jednostki radioaktywności. Jeśli więc wyłączymy klasę 7 to ostatnie miejsce przypadnie klasie 1. Procentowy rozkład ilości towarów niebezpiecznych w poszczególnych klasach zobrazowany został na wykresie oznaczonym numerem 1.

3 Wykres nr 1 Procentowy rozkład ilości towarów niebezpiecznych w poszczególnych klasach 4,1 0% 4,3 4,2 0% 0% 5,2 5,1 0% 0% 6,1 6,2 7 0% 8 3% 3 76% Inne 16% 9 13% 2 5% 1 0% 2 litry 3% litry 3 4,1 4,2 4,3 5,1 5,2 6,1 6, W zakresie sposobu przewozu w obrębie poszczególnych klas do czynienia mamy z następującym rozkładem danych. Najwięcej, w transporcie drogowym, przewozi się towarów niebezpiecznych w cysternach, następnie w sztukach przesyłki, a na końcu luzem. W cysternach transportowane są głównie towary niebezpieczne z klas 3 i 2 oraz, w dalszej kolejności, z klas 9 i 8. Najmniej operacji transportowych w tym zakresie wykonywanych jest w klasach 5.1 i 6.1. Ze sztukami przesyłki do czynienia mamy przede wszystkim w klasach 3, 2, 9 i 8. W następnej kolejności w klasach 5.1, 6.1. Najmniejsze ilości towarów niebezpiecznych przewozi się w klasie 7, przy uwzględnieniu jednakże stosowanej w tej klasie jednostki radioaktywności. Jeśli po raz kolejny wyłączymy klasę 7 to ostatnie miejsce przypadnie klasie 4.2. W ramach drogowego przewozu materiałów niebezpiecznych luzem największe ilości transportowane są w klasie 6.2, a następnie w klasach 4.2 i 6.1. Ostatnie miejsce przypada tutaj klasie 8. Procentowy udział sposobu przewozu ogółem w klasach zilustrowany został na wykresie numer 2.

4 Wykres nr 2 Procentowy udział sposobu przewozu ogółem w klasach luzem 0% sztuki przesyłki 9% cysterny 91% W otrzymanych sprawozdaniach rocznych wyszczególnione zostały także towary niebezpieczne dużego ryzyka. Największe ilości wystąpiły w klasie 3 i 2. W następnej kolejności w klasach 1 i 6.1. W pozostałych klasach pojawiły się tylko pojedyncze numery UN. W ogóle nie odnotowano towarów niebezpiecznych dużego ryzyka w klasach 4.1, 4.2, 4.3, 5.2, 6.2 oraz 7 i 9. W klasie 3 ujęto następujące numery UN uporządkowane narastająco: 1090, 1114, 1170, 1193, 1202, 1203,1230, 1248, 1268, 1301, 1917 oraz W klasie 2 wystąpiły numery UN: 1005, 1012, 1016, 1017, 1049, 1053 oraz Natomiast w klasie 1 do czynienia mamy z numerami UN 0030 i 0042, a w klasie 6.1 z numerami UN 1680 i Jeśli chodzi o sposób przewozu powyższych materiałów to najczęściej transport odbywał się w cysternach, a następnie w sztukach przesyłki. Interesująco przedstawia się także ilość doradców sporządzających roczne sprawozdanie za 2011 rok. Na otrzymanych 445 sprawozdań przypada liczba 112 doradców. Osobnym zagadnieniem pozostają błędy pojawiające się w sprawozdaniach. Nie jest ich dużo, w szczególności dotyczą sum operacji transportowych w poszczególnych klasach lub odnoszą się do braku podpisu doradcy. Znacznie więcej drobnych uchybień pojawia się po stronie uczestników przewozu towarów niebezpiecznych. Nagminnie mamy tutaj do czynienia z podpisywaniem sprawozdań przez osoby nieuprawnione, nie figurujące w Krajowym Rejestrze Sądowym (56 przypadków), a także marginalnie z brakiem umieszczenia pieczątki firmowej na druku sprawozdania (9 przypadków). Ostatnią kwestią istotną przy umawianiu problematyki rocznych sprawozdań z zakresu drogowego przewozu towarów niebezpiecznych pozostają konsekwencje prawne związane z nieterminowym przesyłaniem sprawozdań. Jak wspominałam na

5 początku niniejszego referatu w bieżącym roku kalendarzowym opóźnienia w nadsyłaniu dokumentacji nastąpiły w 13 przypadkach. W stosunku do tych uczestników przewozu towarów niebezpiecznych wszczęto postępowanie administracyjne oraz wydano decyzje administracyjne o nałożeniu kary pieniężnej stosownej do czasu przekroczenia wyznaczonego terminu ustawowego. Jednakże najwyższą karę pieniężną ustawodawca przewidział dla uczestników przewozu towarów niebezpiecznych, którzy przekroczyli okres 3 miesięcy od ustawowo wyznaczonego terminu (kwota 5000 zł). Dotkliwość tej kary ma jak sądzę być przestrogą za niezastosowanie się do przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.). Równocześnie z uwagi na ustanowienie wojewódzkiego inspektora transportu drogowego organem odpowiedzialnym za realizację przepisów powyższej ustawy, w tym egzekwowania obowiązku składania rocznych sprawozdań z drogowego przewozu towarów niebezpiecznych i sankcjonowania nieprzestrzegania prawa w tej materii - Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego w Krakowie prowadzi działania zmierzające do ustalenia uczestników drogowego przewozu towarów niebezpiecznych nie wywiązujących się z nałożonego na nich obowiązku. Do dyspozycji osoby zajmującej się tymi zagadnieniami pozostaje baza kontroli drogowych i kontroli w przedsiębiorstwach prowadzonych przez inspektorów transportu drogowego zatrudnionych w WITD Kraków (1171 kontroli za 2011 rok). Podczas każdej kontroli drogowej, a od bieżącego roku również kontroli w przedsiębiorstwie, w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych sporządzana jest bowiem lista kontrolna oraz protokół kontroli. Przepis art. 101 ustawy z dnia z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 227, poz z późn. zm.) w następującym brzmieniu: Art Osoby, o których mowa w art. 99 ust. 1, są obowiązane podczas każdej kontroli wypełnić listę kontrolną oraz sporządzić protokół kontroli. 2. Lista kontrolna i protokół kontroli są sporządzane w dwóch egzemplarzach, z czego: 1) jeden egzemplarz jest przekazywany kontrolowanemu; 2) drugi egzemplarz zachowują osoby przeprowadzające kontrolę, o których mowa w art. 99 ust. 1. Egzemplarz ten przechowywany jest przez okres 5 lat od dnia sporządzenia protokołu w dokumentacji prowadzonej przez organy, w których imieniu osoby, wskazane w art. 99 ust. 1, przeprowadzają kontrolę. 3. W przypadku kontroli drogowego przewozu towarów niebezpiecznych protokół kontroli jest sporządzany według wzoru określonego na podstawie przepisów o transporcie drogowym. Dokumentacja w tym zakresie przechowywana jest w Wojewódzkim Inspektoracie Transportu Drogowego w Krakowie, zarówno w wersji elektronicznej, jak i papierowej. Równocześnie w treści listy kontrolnej (aktualnie obowiązujący wzór formularza listy kontrolnej stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 4 czerwca 2012 r. (poz. 655)), w pozycji 6, 8 i 9 wyszczególnione są dane: przedsiębiorcy lub innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy, nadawcy i odbiorcy wraz z adresami oraz miejscem załadunku i rozładunku. Dodatkowo od lipca bieżącego roku w pozycji 12 powyższego formularza wpisywane są dane o przewożonych nr UN i ilościach. Jednocześnie WITD Kraków posiada dostęp do danych identyfikacyjnych przedsiębiorców składających roczne sprawozdania w latach ubiegłych do

6 Wojewody Małopolskiego. Planowane jest także wystąpienie do Transportowego Dozoru Technicznego z wnioskiem o udostępnienie informacji w zakresie wydanych świadectw dopuszczenia pojazdów ADR. Biorąc pod uwagę wyżej wyszczególnione źródła informacji założyć można dość duże prawdopodobieństwo ustalenia niemałej liczby uczestników uchylających się od wypełniania obowiązku przesyłania rocznych sprawozdań. Na koniec jeszcze kilka słów na temat niedawno opublikowanego nowego wzoru formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych (Dz. U. z dnia 28 sierpnia 2012 r. poz rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 sierpnia 2012), który to druk obowiązywał będzie od 2013 roku. Pomimo uzgodnień społecznych prowadzonych podczas opracowywania tego formularza, jego ostateczny kształt nie różni się znacząco od wersji pierwotnej. I tak w części A dotyczącej przewozu drogowego towarów niebezpiecznych dodane zostały nowe rodzaje operacji transportowych obejmujące pakowanie i napełnianie. Kolumn tych można nie wypełniać w sprawozdaniu za rok W sposobie przewozu dodano natomiast MEMU, a na końcu druku wprowadzono zapis o czytelnym podpisie uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych. Trafność i adekwatność powyższych zmian pozostawiam bez komentarza. Dla mnie z punktu widzenia osoby prowadzącej sprawy związane z egzekwowaniem przepisów prawa w zakresie rocznych sprawozdań kluczowe znaczenie ma przypis oznaczony numerem 4 przy cysternach. Zgodnie bowiem z dołączonymi do wzoru sprawozdania objaśnieniami pod przewozem w cysternach rozumieć należy: kontenery-cysterny, cysterny przenośne, cysterny odejmowalne, cysterny typu nadwozie wymienne, pojazdybaterie oraz MEGC. Niewątpliwie w całej tej wyliczance zabrakło cystern stałych, czyli pojazdów najczęściej używanych do przewozu towarów niebezpiecznych. Konsekwencja takiego rozwiązania może mieć kluczowe znaczenie dla ilości uczestników zobligowanych do składania rocznych sprawozdań.