SCENARIUSZ LEKCJI MUZYKI SZKOLA PODSTAWOWA KLASA V. TEMAT: Henryk Wieniawski skrzypek, kompozytor, pedagog.

Transkrypt

1 SCENARIUSZ LEKCJI MUZYKI SZKOLA PODSTAWOWA KLASA V TEMAT: Henryk Wieniawski skrzypek, kompozytor, pedagog. CEL OGÓLNY: zapoznanie uczniów z CELE SZCZEGÓŁOWE: uczeń: zna najwaŝniejsze fakty biograficzne z Ŝycia H. Wieniawskiego potrafi wymienić kilka tytułów arcydzieł kompozytora uwaŝnie słucha utwory H. Wieniawskiego wie kto to jest lutnik wie kto to jest wirtuoz docenia rangę jego dzieł, zna budowę skrzypiec potrafi wymienić kilka rodzajów gry na skrzypcach MWTODY: pokaz, rozmowa kierowana, gry i zabawy aktywizujące, prezentacja multimedialna, ćwiczenie przedmiotowe: słuchanie muzyki, analiza muzyki rozmowa kierowana, burza mózgów FORMY: zbiorowa, indywidualna, grupowa ŚRODKI DYDAKTYCZNE: skrzypce odtwarzacz płyt CD plansza z instrumentami smyczkowymi rzutnik prezentacja multimedialna laptop PRZEBIEG LEKCJI: CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE: Powitanie uczniów i gości, sprawdzenie listy obecności

2 PRZEBIEG LEKCJI: 1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Uczniowie losują znaczki-obrazki z instrumentami (załącznik 1), które utworzą cztery grupy. Zespoły będą rywalizować podczas zajęć i otrzymywać punkty (załącznik nr 2). Nauczyciel demonstruje znaczek, który posłuŝy do przyznawania punktów. 2. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają nazwiska jakichś sławnych Polaków. Uczniowie spontanicznie je wymieniają (np. Mikołaj Kopernik, Jan Paweł II, Adam Mickiewicz). Nauczyciel informuje uczestników, Ŝe podczas zajęć będą poznawać słynną postać. Kogo? Dowiedzą się po rozszyfrowaniu wiadomości (załącznik 3).Uczniowie, którzy najszybciej wykonali zadanie, odpowiadają, Ŝe rozwiązaniem jest: Henry Wieniawski pierwsza grupa otrzymuje punkty. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają tę postać, z czym im się ona kojarzy, a następnie po krótkiej rozmowie wskazuje na związek między znaczkami grup a tematem spotkania. 3. Wysłuchanie Koncertu d-moll op. 22 cz. I-krótkie omówienie utworu pod względem barwy dźwięku, rodzaju instrumentów, dynamiki, tempa Henryk Wieniawski zaczął pisać ten koncert prawdopodobnie w końcu 1855 roku. Pierwsze wykonanie miało jednak miejsce w 1862 roku, a opublikowano dopiero w 1870 roku. 4. Prowadzący przedstawia uczniom wykonawcę wspaniałego skrzypka -Henryka Wieniawskiego, który odwiedza klasę i opowiada o swoim Ŝyciu. (załącznik nr 4) Uczniowie uwaŝnie słuchają faktów z Ŝycia kompozytora, następnie Ŝegnają się z kompozytorem, który w pośpiechu opuszcza salę. 5. Wysłuchanie kolejnego utworu H. Wieniawskiego Kujawiak a-moll w dwóch odsłonach 6. Następne zadanie sprawdza, czy młodzieŝ zrozumiała i zapamiętała informacje z rozmowy z H. Wieniawskim. SłuŜy temu zabawa Fakty i mity o Chopinie. KaŜda z grup otrzymuje dwie tabliczki z napisami FAKT i MIT. Nauczyciel czyta opinie, a grupy podnoszą odpowiednie tabliczki. Wybrani uczniowie, na prośbę prowadzącego,uzasadniają swój wybór. Następnie nauczyciel przedstawia właściwe stanowisko i koryguje lub potwierdza odpowiedź (załącznik 5). Grupa, która wskaŝe prawidłową odpowiedź, otrzymuje punkt. 7. Wsłuchanie kolejnego utworu wspaniałego kompozytora Obertas op.19 nr1 8. Nauczyciel informuje uczniów, Ŝe Henryk Wieniawski Ŝył niespełna 45 lat, zmarł 31 marca 1880 w Moskwie. Przypomina, Ŝe rok 2010 w związku ze 175 rocznicą urodzin kompozytora została wywieszona tablica pamiątkowa przy ul. Rynek 17, gdzie artysta przyszedł na świat. Dowodem na to Ŝe Wieniawski jest wspaniałym kompozytorem, skrzypkiem, wirtuozem i pedagogiem znanym na cały świat jest Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego, który Od 1935 odbywa się o 5 lat (z wyjątkiem okresu okupacji) pierwszy był w Warszawie, zaś od 1952 regularnie w Poznaniu. XIV Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego odbędzie się w Poznaniu 8-23 października 2011, natomiast ciekawostką jest, Ŝe równorzędnie niemalŝe odbywa się XII Międzynarodowy Konkurs

3 Lutniczy im. H. Wieniawskiego - Poznań (2011) odbędzie się w dniach od 8 do 14 maja 2011 roku. (Pierwszy odbył się1957) 9. Nauczyciel pyta uczniów czy pamiętają kto to jest lutnik, po czym prezentuje skrzypce, szczegółowo omawiając ich budowę. ( załącznik nr 6) PODSUMOWANIE LEKCJI: 10.Grupy podsumowują punkty, najlepszy zespół otrzymuje brawa i gratulacje, a drobne upominki są dla wszystkich uczestników. 11.Prowadzący dziękuje zebranym za pracę i proponuje zadanie domowe w postaci krzyŝówki (załącznik 7).

4 ( Załącznik nr 1) grupa skrzypek grupa nauczyciel grupa kompozytor grupa skrzypce

5 (Załącznik nr 2)

6 (Załącznik nr 3) SZYFR A B Ć E F H J L M Ń Ó Q S T V X Z Ż Ą C D Ę G I K Ł N O P R Ś U W Y Ź Wiadomość do odczytania:

7 (Załącznik nr 4) Nazywam się Henryk Wieniawski. Urodziłem się 10 lipca 1835 w Lublinie przy ul. Rynek 17. Przyszedłem na świat w bardzo utalentowanej rodzinie - mój starszy brat Julian był pisarzem, młodszy Józef -pianistą, na fortepianie grała teŝ matka. Większość Ŝycia spędziłem w Rosji, ale bardzo byłem związany z Lublinem Pierwszą moją nauczycielką była matka. W wieku 8 lat wyjechaliśmy razem na studia muzyczne do ParyŜa, które ukończyłem mając 11 lat,i otrzymując I nagrodą. Jako wirtuoz skrzypiec debiutowałem gdy miałem 13 lat, i w tym tez czasie skomponowałem pierwsze utwory. Odbyłem wiele podróŝy zagranicznychzjeździłem całą Europę i byłem tez w Stanach. Dziś uwaŝany jestem za jednego z najwybitniejszych skrzypków świata. Napisałem wiele utworów skrzypcowych z towarzyszeniem fortepianu lub orkiestry, koncerty, polonezy, fantazje, mazurki, kujawiaki. - przebrany Henryk Wieniawski wychodzi,a nauczyciel snuje opowieść o Henryku Wieniawskim. Za Ŝycia i po śmierci mówiono wyłącznie dobrze. Według biografów, skrzypek nie miał w sobie cienia gwiazdorstwa. Chętnie za to dawał nauki młodszym muzykom, nie biorąc za to ani grosza. Miał teŝ swoje słabości. Przede wszystkim był ogromnym łasuchem, co stało się przyczyną powaŝnej nadwagi. Pod koniec krótkiego Ŝycia był tak otyły, Ŝe musiał dawać koncerty na siedząco. Na dodatek dosłownie "zagrywał się na śmierć". Podczas amerykańskiego tournée z pianistą Antonim Rubinsteinem dał 215 koncertów w ciągu ośmiu miesięcy! Odbył liczne podróŝe koncertowe. Był nadwornym solistą orkiestry carskiej w Petersburgu i Brukseli. Wieniawski był nie tylko wirtuozem dysponujący fenomenalną techniką, ale wielkim lirykiem. Często opisywany był jako "poeta skrzypiec. Był ostatnim wirtuozem skrzypiec, który przeszedł do historii muzyki równieŝ jako kompozytor. W jego utworach obecne są oba te przymioty: brawurowa wirtuozeria oraz liryzm. Dziś uwaŝany jest za jednego z najwybitniejszych skrzypków świata, o czym świadczy kolejny utwór kompozytora objaśnienie pojęcia wirtuoz-wybitny instrumentalista, mistrz danego instrumentu. Muzyk zdolny pokonać najbardziej skomplikowane problemy techniczne gry, charakteryzuje go doskonały słuch i wyczucie rytmu.

8 (Załącznik nr 5) FAKTY I MITY O WIENIAWSKIM Czy to zdanie jest prawdziwe? 1 Czy H. Wieniawski zdobył wykształcenie za granicą? 2 Wieniawski to wspaniały wirtuoz i pianista 3 Czy został nazwany poetą skrzypiec 4 Czy uwaŝany jest za jednego z najwybitniejszych skrzypków świata? 5 Międzynarodowy konkurs skrzypcowy odbywa się co 5 lat w Krakowie Odpowiedź Właściwa odpowiedź ( nauczyciel po dyskusji uczniów koryguje ich wypowiedzi) FAKT MIT Fakt FAKT MIT W wieku 8 lat udał się z matką na studia muzyczne do ParyŜa, które ukończył z I nagrodą mając 11 lat. H. Wieniawski skrzypek, kompozytor i pedagog, jako wirtuoz skrzypiec debiutował w wieku 13 lat. Często opisywany był jako "poeta skrzypiec. Był ostatnim wirtuozem skrzypiec, który przeszedł do historii muzyki równieŝ jako kompozytor. Międzynarodowy konkurs skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego odbywa się od 1952 w Poznaniu.

9 (Załącznik nr 6) Pudło skrzypiec składa się z dwóch lekko wypukłych płyt, wierzchnia często wykonana z świerkowego, dolna z drewna jaworowego. Płyty łączą ze sobą boczki, równieŝ z drewna jaworowego. Płyty mają boczne wycięcia w kształcie litery C. Na górnej płycie umieszczone są otwory rezonansowe w kształcie litery f, zwane równieŝ efami. Górna płyta wzmocniona jest belką przebiegającą pod struną G. Od wewnątrz płytę górną i dolną rozpiera drewniany kołeczek zwany duszą (przenosi drgania z płyty górnej na dolną). Do pudła rezonansowego przymocowana jest szyjka, na niej znajduje się gryf (bezprogowa podstrunnica), a całość kończy komora kołkowa z główką zwykle w charakterystycznym kształcie ślimaka. 4 struny, podparte na podstawku (zwanym teŝ mostkiem), napinane są za pomocą kołków umieszczonych w komorze kołkowej. Skrzypkowie bardzo często w otwory zaczepienia strun (w strunniku) zakładają jednak mikrostroiki (śrubki słuŝące do dokładnego dostrajania skrzypiec). Strunnik zaczepiony jest (zazwyczaj plastikową) Ŝyłką do guzika umieszczonego w dolnej części skrzypiec. Smyczek to drewniany, spręŝysty pręt, najlepiej z drewna na który naciąga się włosie (najlepiej naturalne, przygotowane z końskiego ogona). Z jednej strony włosie jest umieszczone w główce smyczka (szpic), a u dołu - w Ŝabce (zwykle drewniana - wykonana z hebanu lub innego gatunku twardego drewna, ale moŝe być teŝ plastikowa czy z kości słoniowej). Na końcu Ŝabki znajduje się śrubka słuŝąca do odpowiedniego naciągnięcia włosia. Dobór drewna, jego jakość, ustawienie duszy, rodzaj uŝytego kleju i lakieru zasadniczo wpływa na brzmienie skrzypiec. Największe skrzypce mają 58,4 cm 4/4; a najmniejsze 33 cm 1/32 objaśnienie pojęć i rodzajów gry smyczkiem; lutnik,pizzicato, legato, portato

10 (Załącznik nr 7) RozwiąŜ krzyŝówkę, a następnie wyjaśnij hasło Muzyk grający na altówce 2. Źródło dźwięku w instrumentach smyczkowych 3. Instrument przypominający skrzypce ale o niŝszym brzmieniu i nieco większy 4. Instrument smyczkowy o ciepłym, miękkim brzmieniu 5. Sposób gry na skrzypcach polegający na szarpaniu strun 6. SłuŜy do wydobywania dźwięków ze strun instrumentów smyczkowych