CERTYFIKACJA W BRANŻY ELEKTROENERGETYCZNEJ. ZAPOTRZEBOWANIE RYNKU I KIERUNKI ROZWOJU.

Transkrypt

1 CERTYFIKACJA W BRANŻY ELEKTROENERGETYCZNEJ. ZAPOTRZEBOWANIE RYNKU I KIERUNKI ROZWOJU. Prezentuje: Marcin Pacurkowski Zespół Do Spraw Certyfikacji Instytut Energetyki.

2 Certyfikacja. Jak? Po co? Dlaczego? Czym, jest Certyfikacja? Czemu służy? Co na temat certyfikacji mówią dokumenty stanowiące prawo? Czym się różni certyfikacja od deklaracji? Czy warto zrezygnować z certyfikacji? Jakie mogą być tego konsekwencje? Na ile wiarygodne są certyfikaty? Kto ponosi odpowiedzialność (producent, laboratorium, JC)? Jaki jest zakres usług jednostek certyfikujących? Czy tylko ocena raportów z badań? 2

3 Certyfikacja. Co to jest? Certyfikacja to przeprowadzenie procesu oceny wyrobu/usługi i niezależnej atestacji przez stronę trzecią, wykazujące spełnienie określonych wymagań. Proces w organizacji i zarządzaniu najczęściej definiowany jest jako zbiór czynności, wzajemnie ze sobą powiązanych, których realizacja jest niezbędna dla uzyskania określonego rezultatu. Atestacja to wystawienie oświadczenia opartego na decyzji poprzedzonej przeglądem, poświadczającym, że zostały spełnione wyspecyfikowane wymagania. Strona trzecia - Osoba lub jednostka niezależną od osoby lub organizacji, która dostarcza wyrób i od użytkownika zainteresowanego tym wyrobem. Źródło: ISO 9000:2015, PN-EN 17000:2006 3

4 Certyfikacja. Po co? Nadrzędnym celem certyfikacji jest zapewnienie zaufania wszystkich stron zainteresowanych, że wyrób usługa lub proces spełnia wyspecyfikowane wymagania. Certyfikacja ma za zadanie ułatwiać handel, dostęp do rynku, uczciwą konkurencję. Celem certyfikacji, jest umożliwienie podmiotom zademonstrowania na rynku, że ich usługi, wyroby lub procesy były oceniane na zgodność z wyspecyfikowanymi wymaganiami, przez niezależną stronę trzecią. 4

5 Podstawa prawna certyfikacji Ustawa o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U poz. 542 z późn. zmianami, Art. 4. p.5) ) certyfikacja należy przez to rozumieć działanie jednostki oceniającej zgodność, wykazujące, że należycie zidentyfikowany wyrób, projekt wyrobu lub proces jego wytwarzania są zgodne z wymaganiami. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.. o systemie oceny zgodności (Dz. U nr 166, poz z późn. zmianami), Prawo energetyczne ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Dz.U nr 54 poz. 348 patrz np. art. 9g ust.4 p. 2, art. 51 oraz art. 7a ust. 1 i 4. Przedsiębiorstwa energetyczne mają obowiązki co do zapewnienia ciągłości i niezawodności dostaw energii z zachowaniem jej wymagań jakościowych, prowadzenia eksploatacji, konserwacji, remontów, rozbudowy sieci dystrybucyjnej. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U z późniejszymi zmianami) Załącznik 1 część I, p. 1.5 i 7.37 oraz część II. 5

6 Ocena zgodności w elektroenergetyce - obowiązkowa czy dobrowolna Ocena Zgodności to wykazanie, że wyspecyfikowane wymagania dotyczące wyrobu, procesu, usługi, osoby lub jednostki zostały spełnione Ocena zgodności obejmuje następujące działania: badanie, kontrola, certyfikacja Obowiązkowa ocena zgodności to ocena obligatoryjna narzucona przez organa ustawodawcze międzynarodowe, krajowe, regionalne najczęściej wobec wyrobów budzących społecznie obawy (np. zdrowie, ochrona środowiska, bezpieczeństwo, itp.) Dobrowolna ocena zgodności to ocena, w której ustawodawca nie narzuca ustawowo przepisów prawnych ściśle określających metody dokonywania takiej oceny. Pozostawia ich wybór w gestii odbiorców wyrobów. Wyroby i usługi w Elektroenergetyce podlegają dobrowolnej ocenie zgodności. ŹródłoPN-EN 17000:2006 6

7 Odpowiedzialność, niezależność i zaufanie. Certyfikację wyrobów elektroenergetycznych przeprowadzają jednostki oceniające zgodność (jednostki certyfikujące). Jednostki te, wracając do poprzednich definicji, są stroną trzecią w każdym procesie atestacji. Ich bezstronność, uczciwość i kompetencje wynikają z następujących pojęć: Akredytacja atestacja jednostki oceniającej zgodność (w tym jednostki certyfikującej). Polskie Centrum Akredytacji jest krajową jednostką akredytującą upoważnioną do akredytacji jednostek oceniających zgodność na podstawie ustawy z dnia r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz.544). PCA jest członkiem międzynarodowych organizacji EA, IAF oraz ILAC i tym samym podlega stałym kontrolom jednostek nadrzędnych gwarantując w ten sposób spójny system w obszarze oceny zgodności. Doświadczenie Początki certyfikacji w Polsce w branży elektroenergetycznej to końcówka lat 60 ubiegłego wieku. W chwili obecnej w Polsce co roku wydawane są setki certyfikatów dla wyrobów elektroenergetycznych na podstawie przeprowadzonej oceny zgodności. Zaufanie - Im większe będzie zaufanie inwestorów do certyfikacji tym więcej producentów stanie się naszymi klientami. W interesie Jednostki certyfikującej jest dbanie o rzetelność wystawianych certyfikatów, gdyż tylko takie certyfikaty mogą zagwarantować przyszłość i rozwój jednostek. Źródło: 7

8 Ocena zgodności. Samodzielnie czy przez JC Chcąc przestąpić do oceny zgodności musimy być przygotowani na poniższe wyzwania: Bezstronność (ocena zgodności przez stronę trzecią, niezależną jednostkę certyfikującą traktującą wszystkich producentów wedle tych samych kryteriów). Zaufanie do producenta (audyty, inspekcje, znajomość wyrobu). Ocena kompetencji laboratoriów wykonujących badania (nie tylko akredytacja). Ustalenie zakresu badań i wyboru próbek do poszczególnych badań (dotyczy pojedynczych typów wyrobów jak i rodzin). Ocena poprawności wykonanych badań (np. niewłaściwe sekwencje, zła metodyka, nieprawidłowy dobór próbek do badań, źle dobrany zakres badań) Ocena wyników badań. Formalne wymagania (zgodność raportu z badań z normą PN-EN ISO/IEC jak również z wymaganiami norm wyrobu). Określalie zakresów zgodności (Przenoszenie wyników badań na inne urządzenia z rodziny). Ciągły nadzór nad certyfikatem (np. audyty, informacje z rynku) 8

9 Co jeszcze może zaoferować Jednostka Certyfikująca. Rola Jednostki certyfikującej w procesie przeprowadzania oceny zgodności nie ogranicza się do wystawienia certyfikatu. W procesie certyfikacji klient może liczyć także na: - Wsparcie przy tworzeniu programu badań i wyborów odpowiednich przedstawicieli rodziny do badań. - Wsparcie przy wyborze kompetentnych laboratoriów odpowiadającym potrzebom klienta. - Przeprowadzenie nadzorów nad badaniami, jeśli okaże się to potrzebne. - Prowadzenie inspekcji w miejscu produkcji, jeśli okaże się to potrzebne. - Prowadzenie audytów w laboratoriach, jeśli okaże się to potrzebne. 9

10 Raport laboratorium z badań typu potwierdza właściwości badanego egzemplarza. Klient JC Proces Certyfikat umożliwia rozszerzenie potwierdzanych parametrów technicznych z badanego egzemplarza na wyroby typu. lub rodzinę wyrobów typu. JC, wydająca certyfikat w zależności od typu programu w różnym stopniu sprawuje nadzór nad wyrobem w tracie ważności certyfikatu. NIE Czy badania są kompletne TAK Laboratoria Badania poza zakresem akredytacji w laboratorium nie uznanym przez JC oraz bez nadzorem JC lub JI Badania w zakresie akredytacji laboratorium Badania poza zakresem akredytacji w laboratorium uznanym przez JC oraz pod nadzorem JC lub JI Certyfikacja Program 1a Program 2 Program 3 Program 4 Nadzór poprzez zbieranie sygnałów z rynku Okresowe zbieranie próbek z rynku Okresowe zbieranie próbek z miejsca produkcji Okresowe zbieranie próbek z m. prod. lub rynku Program 5 Okresowe zbieranie próbek z m. prod. lub rynku 10

11 Certyfikacja. Kierunki rozwoju. Zgodnie z PN-EN-17065:2013 Wymagania dla jednostek certyfikujących. Certyfikacja nie dotyczy jedynie wyrobów ale także usług i procesów. Jakie usługi w branży elektroenergetycznej mogą podlegać certyfikacji? Jaki jest powód rozwoju certyfikacji w kierunku usług? Jakie podmioty będą podlegać ocenie? Jakie korzyści dla inwestorów i wykonawców przynieść może certyfikacja usług? 11

12 Certyfikacja usług wykonawczych w branży elektroenergetycznej. Certyfikacja Firm Wykonawczych jest w Polsce tematem rozwijającym się. Rozwój ten wynika z potrzeb rynku na rzetelnych wykonawców. Obecnie IEn wraz z wiodącą firmą szkoleniową prowadzi wspólne prace mające na celu wprowadzenia certyfikatów dla wykonawców. W pierwszej kolejności planowane jest certyfikowanie usług związanych z budową napowietrznych i kablowych linii elektroenergetycznych. 12

13 Certyfikacja usług w zakresie budowy linii elektroenergetycznych - powody. Bezpieczeństwo na placu budowy. Większość wypadku wynika z czynników ludzkich. Znikoma ilość wypadków wynika z wadliwego działania urządzeń. Jest tak między innymi ponieważ certyfikacja wyrobów działa już od dawna. Stały wzrost w zakresie realizowanych inwestycji elektroenergetycznych. Stale zwiększająca się liczba firm wykonawczych. Wątpliwości co do jakości oferowanych usług budowlanych. Potrzeba podnoszenia jakości oferowanych usług. Zwiększenie konkurencyjności dla podmiotów świadczących usługi na najwyższym poziomie. 13

14 Certyfikacja usług w zakresie budowy linii elektroenergetycznych kto będzie mógł być posiadaczem certyfikatu na usługi usług w zakresie budowy linii elektroenergetycznych 1. Certyfikat na usługi w zakresie budowy linii będzie udzielany firmie wykonawczej. Certyfikat będzie mógł być udzielony na prace budowlane (procesy) w zakresie działalności danego podmiotu. 2. Certyfikaty będą posiadały załączniki. W załączniku będzie sprecyzowany zakres procesów (w zakresie usług budowlanych) uznanych w trakcie procesu certyfikacji. 14

15 Wpływ certyfikacji na kompetencje pracowników Jednym z istotniejszych aspektów certyfikacji usług jest zwiększenie nacisku na szkolenia. Szkolenia te będą mogły odbywać się w uznanych ośrodkach szkoleniowych, które to będą kształcić osoby wykonujące prace budowalne/instalacyjne. Pracownicy wykonujący prace budowlane/instalacyjne wskazane w programie certyfikacji będą musieli ukończyć szkolenie orgaznizowane w uznanym ośrodku szkoleniowym. Szkolenia mogą się odbywać w ośrodku szkoleniowym lub na terenie budowy. Szkolenie kończą się egzaminem i jeżeli uczestnik przejdzie go pozytywnie wówczas otrzymuje zaświadczenie zgodne z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017r. 15

16 Audyty Kluczowymi elementami każdego procesu certyfikacji w zakresie usług budowlanych będą audyty. Audyt przeprowadzać będą inspektorzy powołani przez Jednostkę Certyfikującą. W trakcie audytu nastąpi kontrola, stosowanych maszyn, urządzeń, elementów niezbędnych w budowie. Szczególny nacisk będzie położony na stosowne certyfikaty wyrobów wykorzystywanych w budowie linii. W trakcie Audytu będzie możliwe pobranie próbek (wyrobów) z placu budowy i przebadanie ich w uznanym laboratorium aby potwierdzić ich autentyczność. Zweryfikowany zostanie poziom wyszkolenia pracowników obecnych na budowie. W programie certyfikacji usług w zakresie usług budowy linii elektroenergetycznych znajdzie się wykaz stanowisk, które pełnić będą mogły tylko osoby przeszkolone, z odpowiednimi kwalifikacjami i uprawnieniami W trakcie audytu szczególna uwaga będzie zwracana na jakoś prowadzonych prac, zachowanie przepisów BHP i dbałość o ochronę środowiska. Zweryfikowana zostanie dokumentacja formalna i prawna dotycząca budowy, firmy wykonawczej i/lub inwestora. 16

17 Podsumowanie co nam daje certyfikacja usług? Wykorzystanie certyfikatu w postępowaniach przetargowych. Porównanie wykonawców ocenionych według jednolitych standardów przez akredytowaną jednostkę certyfikującą. Nadzór nad urządzeniami nie kończy się w laboratorium. Trwa on nadal na placu budowy w ciągu całego procesu budowlanego. Nad jakością wyrobów i usług czuwać będzie osoba trzecia. Bezstronna wobec inwestora i wykonawcy. Pomoże to zminimalizować ewentualne konflikty pomiędzy stronami. 17

18 Podsumowanie co nam daje certyfikacja usług? W procesie certyfikacji wykonawców położono olbrzymi nacisk na wyszkolenie pracowników fizycznych. Ma to na celu wyeliminowanie z placu budowy osób przypadkowych, niekompetentnych i niebezpiecznych. Po wydaniu certyfikatu wykonawcy będą podlegali nadzorowi prowadzonemu przez Zespół ds. Certyfikacji (DZC). Sygnały z rynku, audyty lub inne kontrole, które wskażą nieprawidłowości będą natychmiastowo powodować weryfikację jakości i w szczególnych przypadkach mogą skutkować cofnięciem certyfikatu. Dzięki nadzorowi DZC Inwestor może mieć znacznie większe zaufanie do certyfikowanych wykonawców przez cały okres obowiązywania certyfikatu. Certyfikat może stać się w procesie przetargowym dokumentem uzupełniającym referencje. Świadczyć będzie o kompetencjach i potencjale wykonawcy. 18

19 Podsumowanie co nam daje certyfikacja usług? Certyfikacja usług może wpłynąć na zmniejszenie fluktuacji personelu w firmie wykonawczej. Mimo oczywistych kosztów certyfikacja usług naszym zdaniem będzie opłacalna. Promujemy w ten sposób wykonawców, których jakość usług jest na najwyższym poziomie a ryzyko niezakończenia inwestycji minimalne. Tym samym certyfikacja może okazać się ważnym narzędziem przetargowym. Pragniemy aby proces certyfikacji zwiększył bezpieczeństwo na budowie, zmniejszył liczbę wypadków i awarii, docelowo nawet przełożył się na niższe koszty ubezpieczenia budowy. 19

20 Dziękuję za uwagę Marcin Pacurkowski. Tel ,