INFORMACJE z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Halinowie podlegające ujawnieniu według stanu na dzień

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały nr 53/2019 Zarządu Banku Spółdzielczego w Halinowie z dnia r. INFORMACJE z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Halinowie podlegające ujawnieniu według stanu na dzień roku Halinów, lipiec 2019 r.

2 I. Wprowadzenie 1. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie stanowią realizację Zasad polityki informacyjnej w Banku Spółdzielczego w Halinowie oraz wypełnienia wymogów dotyczących obowiązkowych ujawnień o charakterze jakościowym i ilościowym wynikających z: 1) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (CRR); 2) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (CRD IV); 3) Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r. ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania informacji na temat funduszy własnych instytucji; 4) Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 2015/1555 z dnia 28 maja 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących ujawniania informacji na temat przestrzegania przez instytucje wymogu w zakresie bufora antycyklicznego, zgodnie z art. 440 CRR; 5) ustawy Prawo bankowe; 6) uchwały KNF w sprawie dotyczącej szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu (wraz z późniejszymi zmianami) w zakresie w jakim ta uchwała nie jest sprzeczna z przepisami wymienionymi w pkt 1)-5), 7) wytycznych EUNB w zakresie ujawniania informacji o aktywach obciążonych i wolnych od obciążeń z 27 czerwca 2014 roku EBA/GL/2014/03, 8) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/200 z dnia 15 lutego 2016 roku ustanawiającego standardy techniczne w odniesieniu do ujawniania informacji na temat wskaźnika dźwigni instytucji. 2. Informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej Bank udostępnia osobom zewnętrznym, w szczególności klientom Banku oraz uczestnikom rynków finansowych z częstotliwością roczną, w terminie do 15 dni od zatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie rocznego sprawozdania finansowego Banku. Walne Zgromadzenie, na którym zatwierdzono sprawozdanie finansowe odbyło się 29 czerwca 2019 r. 3. Bank w zakresie ujawnianych informacji nie uznał żadnego ich zakresu za nieistotny, zastrzeżony lub poufny, od ujawnienia których by odstąpił. II. Informacje ogólne 1. Dane prezentowane w niniejszym dokumencie sporządzone zostały według stanu na 31 grudnia 2018 roku, głównie w oparciu o informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym Banku Spółdzielczego w Halinowie, zwanego dalej Bankiem za okres 2018 roku. Dotyczą one w szczególności ujawnień w zakresie: określenia podmiotów, których dotyczą ujawnienia; celów i strategii zarządzania; funduszy własnych; wymogów kapitałowych, w tym wymogu dotyczącego bufora antycyklicznego; korekt z tytułu ryzyka kredytowego; stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego; korzystania z ocen zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej (ECAI); 2

3 ryzyka walutowego; ryzyka operacyjnego; ekspozycji kapitałowych; ryzyka stopy procentowej pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego; polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze; ryzyka płynności i pozycji płynnościowej; informację o spełnianiu przez Członków Rady Nadzorczej i Zarządu wymogów określonych w art. 22a. Ustawy Prawo bankowe; dźwigni finansowej; systemu kontroli wewnętrznej. 2. Bank działa na obszarze województwa mazowieckiego. 3. Bank jest zrzeszony w Spółdzielczej Grupie Bankowej z siedziba w Poznaniu (SGB Bank S.A.) na podstawie umowy zrzeszenia. 4. Bank należy do instytucjonalnego Systemu Ochrony SGB działającego w formie spółdzielni na podstawie umowy z dnia 23 listopada 2015 r. Z uczestnictwa w Systemie wynikają korzyści między innymi dostęp do środków pomocowych w sytuacjach zagrożenia płynności lub wypłacalności, oraz obowiązki, do których należy m.in. stosowanie systemu limitów ustalonych w Systemie oraz poddawanie się działaniom prewencyjnym podejmowanym przez jednostkę zarządzającą Systemem. 5. Bank prowadził działalność w ramach jednostek organizacyjnych zlokalizowanych w: Centrala w Halinowie przy ul. Piłsudskiego 36, Oddział w Halinowie przy ul. Piłsudskiego 36, Oddział w Warszawie Wesołej przy ul. Praskiego Pułku 11, Oddział w Warszawie Rembertowie przy Al. Gen. A. Chruściela 39 A, Oddział w Sulejówku przy ul. Dworcowa 71, Filia w Halinowie przy ul. Spółdzielczej 1, Filia w Sulejówku przy ul. Bema 2 H, Filia w Warszawie Wesołej Zielonej przy ul. Wspólnej 22 B. Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem systemu bankowości elektronicznej. Jednostki Banku skoncentrowane są na działalności handlowej. Pozostałe zadania związane z działalnością Banku przypisano komórkom organizacyjnym w Centrali. 6. Bank Spółdzielczy w Halinowie na dzień roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. III. Cele i strategie zarządzania rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne 1. Cele dla istotnych rodzajów ryzyka oraz sposób ich realizacji Zarządzanie ryzykiem odbywa się zgodnie ze Strategią zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Halinowie, która określa cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka i sposoby ich realizacji oraz definiuje apetyt na ryzyko, rozumiany jako maksymalny, akceptowalny poziom ryzyka. Wymieniony wyżej dokument przyjęty został przez Zarząd Banku, a następnie zatwierdzony przez Radę Nadzorczą Banku i jest zgodny w swej treści z realizowaną strategią działania Banku. 3

4 Informację o celach i zasadach zarządzania ryzykiem Bank zawarł również w Polityce zarządzania i planowania kapitałowego w Banku Spółdzielczym w Halinowie. Zarówno Strategia zarządzania ryzykiem, wspomniana Polityka, jak i inne procedury wewnętrzne podlegają przeglądowi i aktualizacji w cyklach rocznych pod względem dostosowania ich do aktualnych przepisów prawa przy uwzględnieniu zmian w skali działalności Banku oraz zmian organizacyjnych. Wnioski z przeglądu prezentowane są Zarządowi Banku oraz przekazywane do odpowiednich komórek organizacyjnych Banku, celem ewentualnego uaktualnienia zasad zarządzania poszczególnymi ryzykami. Jako ryzyko istotne Bank uznaje te rodzaje ryzyka, które są objęte obliczaniem łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko dla banków, które nie posiadają portfela handlowego oraz rodzaje ryzyka wymienione w Dyrektywie CRD IV. 1) Ryzyko kredytowe (w tym koncentracji, rezydualne, detalicznych ekspozycji kredytowych oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie) Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; 2) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych od podmiotów sektora niefinansowego i instytucji rządowych i samorządowych (według wartości bilansowej brutto) w ogólnej kwocie kredytów od podmiotów sektora niefinansowego i instytucji rządowych lub samorządowych (według wartości bilansowej brutto) na poziomie nie wyższym od 8,5%; 3) utrzymywanie pokrycia rezerwami celowymi i odpisami na odsetki należności zagrożonych 1 od podmiotów sektora niefinansowego i instytucji rządowych lub samorządowych na poziomie co najmniej 35 %; 4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności: weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 3) inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w Banku Zrzeszającym lub za pośrednictwem Banku Zrzeszającego w innych instrumentach finansowych w ramach limitów ustanowionych przez System Ochrony SGB; Bank zakłada, że maksymalna kwota instrumentów finansowych, innych niż wyemitowane przez Skarb Państwa lub NBP nie może przekroczyć 75% funduszy własnych Banku. 4) utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym 2 ; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 60% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania 3 ; 1 Według wartości bilansowej brutto. 2 Aktywa o charakterze bankowym stanowią aktywa, nie wynikające z działalności handlowej (zgodnie z definicją zawartą w art. 92 CRR). 3 Definicja portfela została określona w zasadach zarządzania ryzykiem kredytowym; wartość portfela uwzględnia pomniejszenia o rezerwy celowe, odpisy aktualizujące, korekty wartości i naliczone odsetki. 4

5 Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka rezydualnego jest: 1) zapewnienie skuteczności stosowanych technik redukcji ryzyka kredytowego, 2) zapobieganie spadkowi efektywności zabezpieczenia poprzez weryfikację wartości i płynności przyjętych zabezpieczeń, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, 3) bieżąca weryfikacja i aktualizacja wartości zabezpieczeń kredytów, przestrzeganie limitów wskaźników LTV i podejmowanie odpowiednich działań w przypadku wzrostu tego wskaźnika ponad określone limity; W ramach procesu zarządzania ryzykiem rezydualnym Bank dokonuje przeglądów wydzielonego portfela ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie (EKZH) pod kątem jego struktury, źródeł finansowania, przestrzegania limitów oraz testów warunków skrajnych. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; 2) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji zaangażowań określonych w CRR; 3) ograniczanie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10% uznanego kapitału.; 4) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczenie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10 % uznanego kapitału; 3) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Wg stanu na roku w Banku, po zastosowaniu wyłączeń żadne zaangażowanie nie przekraczało 25 % funduszy własnych. Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 8,5 % całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 75 % ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie, tym klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż 5

6 kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 50 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, b) 65 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw i nie przekracza trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, c) 80 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, d) wskaźniki wymienione w lit. a-c mogą ulec: - podwyższeniu o 5 p.p. - jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej nie przekracza 1 roku lub miejscem zamieszkania klienta jest gmina wiejska, - obniżeniu o 5 p.p. - jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej przekracza 5 lat lub miejscem zamieszkania klienta jest miasto powyżej 50 tys. mieszkańców, - pozostają bez zmian - jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej przekracza 1 rok i nie przekracza 5 lat lub miejscem zamieszkania klienta jest miasto poniżej 50 tys. mieszkańców; 2) stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie: a) 80 % - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, b) 90 % - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, gdy część ekspozycji przekraczająca 80 % LtV jest odpowiednio ubezpieczona, lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP, c) 75 % - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej; d) 80 % - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach komercyjnych, gdy część ekspozycji przekraczająca 75 % LtV jest odpowiednio ubezpieczona, lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP. 3) preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci nieruchomości mieszkalnych i gruntów rolnych, stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 25 lat; 4) możliwość określenia przez Zarząd Banku bardziej szczegółowych limitów LtV; 5) stosowanie ostrożnego podejścia do wycen nieruchomości, m.in. poprzez: a) dokonywanie weryfikacji wycen przez pracowników posiadających odpowiednie przeszkolenie; b) zlecanie ponownych wycen, jeżeli w ocenie Banku wartość nieruchomości obniżyła się o 10 pp. i jeżeli zabezpieczenia ekspozycji Banku na tej nieruchomości pomniejszają podstawę naliczania rezerw celowych. Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 40 % całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych; 6

7 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 5 % ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 5 lat; 2) udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 50 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, b) 65 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw i nie przekracza trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, c) 80 % - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, d) wskaźniki wymienione w lit. a-c mogą ulec: - podwyższeniu o 5 p.p. - jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej nie przekracza 1 roku lub miejscem zamieszkania klienta jest gmina wiejska, - obniżeniu o 5 p.p. - jeżeli miejscem zamieszkania klienta jest miasto powyżej 50 tys. mieszkańców oraz zdolność kredytowa klienta, który nie współpracował z bankiem została oceniona na podstawie oświadczenia, - pozostają bez zmian jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej przekracza 1 rok i nie przekracza 5 lat lub miejscem zamieszkania klienta jest miasto poniżej 50 tys. mieszkańców. 2) Ryzyko płynności Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji; 3) utrzymywanie przez Bank aktywów nieobciążonych na minimalnym poziomie stanowiącym zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych w horyzoncie przeżycia wynoszącym 30 dni. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) realizowanie strategii finansowania, o której mowa w pkt.3 celów strategicznych w zakresie ryzyka płynności; 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) utrzymywanie wymogu pokrycia płynności (wskaźnika LCR) oraz stabilnego finansowania (wskaźnika NSFR) na wymaganym przepisami poziomie; 5) finansowanie kredytów łącznie z majątkiem trwałym przez pasywa stabilne powiększone o fundusze własne przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 7

8 6) utrzymywanie płynnościowej struktury bilansu na poziomie zapewniającym występowanie nadwyżki skumulowanych aktywów nad skumulowanymi pasywami w okresie do 1 roku oraz nadwyżki skumulowanych pasywów nad skumulowanymi aktywami w okresie powyżej 1 roku; 7) zapewnienie globalnej wypłacalności Banku, oznaczającej posiadanie skumulowanej luki płynności (bez uwzględnienia zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych) na poziomie nieujemnym; 8) w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. 9) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów lub dużych depozytów w bazie depozytowej; 10) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od gospodarstw domowych po akceptowalnej cenie; 11) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. Bank przyjmuje następującą strategię finansowania: 1) głównym źródłem finansowania działalności Banku są depozyty podmiotów niefinansowych, ich łączna kwota powinna stanowić co najmniej 75 % pasywów ogółem; 2) Bank posiada i aktualizuje w okresach rocznych plan pozyskiwania i utrzymywania depozytów; 3) Bank dostosowuje skalę działania do możliwości zapewnienia stabilnego finansowania; 4) Bank zakłada możliwość pozyskiwania dodatkowym źródeł środków z Banku Zrzeszającego na zasadach i w zakresie możliwości Banku Zrzeszającego; 5) w sytuacji awaryjnej, dodatkowym źródłem finansowania mogą być środki uzyskane w ramach Minimum Depozytowego lub Funduszu Pomocowego na zasadach określonych w Umowie Systemu Ochrony SGB, a także pozyskanie kredytu refinansowego w Narodowym Banku Polskim. 3) Ryzyko operacyjne Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) optymalizację efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania; 2) racjonalizację kosztów; 3) zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne; 4) automatyzację procesów realizowanych w Banku, pozwalającą w sposób bezpieczny zredukować ryzyko wynikające z błędów ludzkich; 5) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez opracowanie i wdrożenie: 1) systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, adekwatnego do profilu ryzyka Banku; 2) systemu zarządzania zasobami ludzkimi, który pozwala na stworzenie kultury organizacyjnej wspierającej efektywne zrządzanie ryzykiem operacyjnym; 3) skutecznego systemu kontroli wewnętrznej pozwalającego na monitorowanie i korygowanie wykrytych nieprawidłowości (w szczególności w obszarach najbardziej narażonych na ryzyko); 8

9 4) odpowiednich warunków technicznych (w tym technologicznych) wspierających w sposób bezpieczny działalność Banku i przetwarzane przez niego informacje; 5) procedur opisujących istniejące w Banku procesy, które regularnie są dostosowywane do zmieniających warunków otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego; 6) planów awaryjnych i planów zachowania ciągłości działania Banku. 4) Ryzyko stopy procentowej Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizację wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych; 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej, lecz nie więcej niż 6% funduszy własnych dla ryzyka przeszacowania, 5% funduszy własnych dla ryzyka bazowego oraz 4% funduszy własnych dla maksymalnej dopuszczalnej zmiany wartości ekonomicznej Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 5 % sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) - zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); 4) ograniczanie ryzyka opcji klienta poprzez stosowanie opłat za opcję, zwłaszcza dla możliwości zerwania depozytu przed umownym terminem. 5) dążenie do wypracowywania jak największych przychodów poza odsetkowych. 5) Ryzyko walutowe Cele strategiczne w zakresie działalności walutowej obejmują: 1) obsługę klientów Banku w zakresie posiadanych uprawnień walutowych; 2) zapewnienie klientom Banku kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem banku zrzeszającego; 3) minimalizowanie ryzyka walutowego. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) dążenie do utrzymania domkniętych indywidualnych pozycji walutowych, tak aby pozycja walutowa całkowita nie przekroczyła 2 % funduszy własnych Banku; 2) prowadzenie transakcji wymiany walut z bankiem zrzeszającym polegających na zagospodarowywaniu nadwyżek środków walutowych oraz domykaniu otwartych pozycji walutowych Banku; transakcje walutowe nie mają charakteru spekulacyjnego; 3) utrzymywanie relatywnie wysokiego poziomu aktywów płynnych w walutach obcych; 4) podnoszenie kwalifikacji kadry oraz ścisłą współpracę w tym zakresie z bankiem zrzeszającym; 5) niedokonywanie transakcji w walutach niewymienialnych. 9

10 6) Ryzyko braku zgodności Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka braku zgodności jest wzmacnianie pozycji Banku jako instytucji godnej zaufania, uczciwej i rzetelnej, poprzez: 1) zapewnienie przestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania; 2) podejmowanie działań eliminujących ryzyko braku zgodności oraz przeciwdziałanie możliwości wystąpienia utraty reputacji i ryzyku wystąpienia strat finansowych lub sankcji prawnych mogących być skutkiem naruszenia przepisów i norm postępowania. Bank realizuje cele strategiczne w obszarze ryzyka braku zgodności poprzez prowadzenie polityki zgodności obejmującej: 1) główne procesy identyfikujące ryzyko braku zgodności i umożliwiające zarządzanie ryzykiem braku zgodności, na wszystkich szczeblach organizacji Banku; 2) dążenie do zgodności wewnętrznych aktów prawnych Banku z przepisami zewnętrznymi; 3) dążenie i dbałość o: a) wizerunek zewnętrzny Banku, rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, b) pozytywny odbiór Banku przez klientów, c) przejrzystość działań Banku wobec klientów, d) stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. 7) Ryzyko kapitałowe Cele strategiczne w zakresie ryzyka kapitałowego obejmują: 1) zapewnienie odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; 2) utrzymywanie łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie nie niższym niż: w 2018 roku 13,875 %, od 2019 roku 14,5 % 3) sukcesywny wzrost funduszy własnych oparty na akumulacji zysku netto, który w całości przeznaczany będzie na fundusz zasobowy; 4) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I na poziomie: w 2018 roku 10,875 %, od 2019 roku 11,5 %. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) sukcesywny wzrost funduszy własnych, oparty na akumulacji zysku netto, który w 100 % przeznaczany będzie na fundusz zasobowy; 2) dążenie do zapewnienia odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; 3) ograniczenie wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko do rodzajów ryzyka przewidzianych przez przepisy prawa przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej; 4) obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 78,5%; tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 10,0% 5) dążenie do takiej struktury funduszy Tier I, aby kapitał rezerwowy stanowił maksymalnie 5 % funduszy Tier I; 6) posiadanie zaangażowania kapitałowego w kapitał zakładowy (akcyjny) Banku Zrzeszającego na poziomie minimum 0,5% sumy bilansowej Banku; 7) nie angażowanie się kapitałowe w Podmioty będące Uczestnikami systemu Ochrony, za wyjątkiem Banku Zrzeszającego; 8) utrzymywanie minimalnej wielkości wskaźnika dźwigni finansowej na poziomie 4 %. 10

11 2. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem Funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykiem zorganizowany jest na dwóch niezależnych poziomach: 1) na pierwszy poziom składa się zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej Banku; 2) na drugi poziom składa się: a) zarządzanie ryzykiem przez pracowników na specjalnie powoływanych do tego stanowiskach lub w komórkach organizacyjnych, na które składa się: identyfikacja, pomiar lub szacowaniem, kontrola, monitorowanie oraz sprawozdawanie ryzyka, b) działalność komórki do spraw zgodności, c) działalność komórki ds. testowania pionowego. 3) na trzeci poziom składa się działalność komórki audytu wewnętrznego, przy czym w związku uczestnictwem Banku w Systemie Ochrony, tę działalność wykonuje Spółdzielnia. Zarządzanie ryzykiem na drugim poziomie jest niezależne od zarządzania ryzykiem na pierwszym poziomie. Zgodnie z obowiązującą w Banku strukturą organizacyjną: 1) w ramach poziomu pierwszego funkcjonują następujące komórki organizacyjne i stanowiska: a) Oddziały i Filie Banku, b) Zespół analiz kredytowych; c) Wydział operacyjno rachunkowy; d) Koordynator ds. sprzedaży; 2) w ramach poziomu drugiego funkcjonują następujące komórki organizacyjne i stanowiska: a) Zespól ds. ryzyk i analiz ekonomicznych, b) Zespół ds. monitoringu, restrukturyzacji i windykacji, c) komórka ds. zapewnienia zgodności; d) komórka ds. testowania pionowego Rada Nadzorcza w systemie zarządzania ryzykiem sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem braku zgodności oraz ocenia jego adekwatność i skuteczność. Zarząd w systemie zarządzania ryzykiem projektuje, wprowadza oraz zapewnia działanie, spójnego ze strategia zarządzania Bankiem, systemu zarządzania ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest przez poszczególnych członków Zarządu w ramach przypisanych im obowiązków. 3. Zakres i charakter systemów raportowania i pomiaru ryzyka Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu, stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki oraz monitorowanie dopuszczalnego poziomu. W stosunku do ryzyka uznanego przez Bank za istotne opracowane zostały metody pomiaru oraz system raportowania, opisany szczegółowo w zasadach zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Pomiar, monitorowanie i kontrolę poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego dokonuje funkcjonujący w Centrali Banku Zespół ds. ryzyk i analiz ekonomicznych, który sporządza okresowe raporty dotyczące narażenia Banku na dane ryzyko na potrzeby Zarządu Banku i innych organów statutowych. 11

12 System raportowania Monitorowanie ryzyka stanowi część bieżącego procesu zarządzania ryzykiem i sprawozdawania o ryzyku w działalności Banku. System sprawozdawczości zarządczej dostarcza informacji na temat rodzajów i wielkości ryzyka w działalności Banku, umożliwia ocenę skutków decyzji w zakresie zarządzania ryzykiem i służy monitorowaniu przestrzegania limitów wewnętrznych. Monitorowanie ryzyka odbywa się z częstotliwością dostosowaną do wielkości i charakteru poszczególnych rodzajów ryzyka w działalności Banku oraz umożliwiającą dostarczenie informacji o zmianach profilu działalności. Pomiar, monitorowanie i charakter raportów Prezes Zarządu nadzoruje zarządzanie nad wszystkimi ryzykami istotnymi występującymi w działalności Banku. 1) Ryzyko kredytowe Za obszar ryzyka kredytowego w Banku odpowiadają: 1) Prezes Zarządu w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzyka kredytowego; któremu podlegają: a) zespól ds. ryzyk i analiz ekonomicznych, który jest komórką odpowiedzialną za monitorowanie portfelowego ryzyka kredytowego, b) zespół ds. monitoringu, restrukturyzacji i windykacji, który jest komórką monitorującą indywidualne ryzyko kredytowe; 2) Członek Zarządu ds. handlowych w zakresie nadzoru nad działalnością handlową (sprzedażą kredytów), któremu podlegają Oddziały i Filie Banku; 3) Wiceprezes Zarządu ds. finansowo księgowych w zakresie nadzoru nad analizami kredytowymi, któremu podlega zespół analiz kredytowych. Oddziały i Filie Banku wykonują zadania związane z pozyskaniem klienta i analizą wniosku pod względem kompletności i poprawności złożonej dokumentacji. Dyrektorzy i kierownicy jednostek oraz zespól analiz kredytowych w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, wykonują zadania związane z analizą wniosku kredytowego, wydaniem propozycji decyzji dotyczącej analizowanego kredytu i przekazaniem rekomendacji, zgodnie z obowiązującymi w Banku kompetencjami kredytowymi, odpowiednim osobom celem podjęcia decyzji kredytowej. Zadania związane z podjęciem decyzji kredytowych, dla pojedynczych transakcji, zgodnie z obowiązującymi w banku kompetencjami kredytowymi podejmują: członkowie Zarządu, Zarząd Banku lub Zarząd Banku i następnie Rada Nadzorcza. Zadania związane z badaniem terminowości spłaty kredytu, oceną sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy oraz oceną skuteczności zabezpieczeń ekspozycji kredytowych realizuje zespół ds. monitoringu, restrukturyzacji i windykacji. Monitorowanie i raportowanie ryzyka kredytowego w zakresie całego portfela kredytowego Banku dokonuje Zespół ds. ryzyk i analiz ekonomicznych. Badanie ryzyka kredytowego obejmuje: w cyklu miesięcznym analizę ilościową z uwzględnieniem: dynamiki oraz struktury podmiotowo-produktowej portfela kredytowego i w podziale na jednostki organizacyjne, poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych ogółem, poziomu, dynamiki i struktury ekspozycji kredytowych zagrożonych, zastosowanych pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw, poziomu oraz dynamiki indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań, analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału: ekspozycji kredytowych zagrożonych (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach kredytowych, rezerw w ekspozycjach kredytowych zagrożonych ogółem, 12

13 indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań w portfelu kredytowym, w cyklu kwartalnym: analizę poziomu i dynamiki ekspozycji kredytowych zaangażowanych w branżę, ten sam rodzaj zabezpieczenia, analizę poziomu oraz dynamiki ekspozycji kredytowych udzielonych osobom, o których mowa w art. 79a Ustawy Prawo bankowe. analizę poziomu, dynamiki i jakości ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie i detalicznych ekspozycji kredytowych, analizę poziomu zaangażowań Banku w odniesieniu do limitów koncentracji, określonych w Ustawie Prawo bankowe, ocenę realizacji limitów zaangażowań, informację o 10 największych podmiotach, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań, obejmującej poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów gospodarczych. Raporty z zakresu ryzyka kredytowego otrzymują Zarząd Banku w okresach miesięcznych / kwartalnych, Rada Nadzorcza w okresach kwartalnych. 2) Ryzyko koncentracji Proces zarządzania ryzykiem koncentracji odbywa się na wielu szczeblach struktury organizacyjnej Banku; na działania te składają się: ustalenie i kontrola profilu ryzyka koncentracji, kontrola poziomu wykorzystania limitów na ryzyko koncentracji na etapie analizy wniosku, pomiar ryzyka koncentracji zaangażowania przed wydaniem rekomendacji lub przed podjęciem decyzji, przestrzeganie realizacji limitów, inicjowanie zmian w poziomie istniejących limitów, ocena bieżącego i planowanego poziomu ryzyka koncentracji Banku. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem koncentracji jest zbieżna z zasadami obowiązującymi przy ryzyku kredytowym. Analizy i raporty sporządzane są: w cyklach miesięcznych, w zakresie zaangażowań: wobec pojedynczych podmiotów oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, w cyklach kwartalnych, w zakresie zaangażowań: wobec członków Rady Nadzorczej, członków Zarządu, pracowników zajmujących kierownicze stanowiska, podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie z członkiem Rady Nadzorczej, członkiem Zarządu, pracownikiem zajmującym kierownicze stanowisko, w ten sam sektor gospodarczy, w ten sam rodzaj zabezpieczenia lub w tego samego dostawcę zabezpieczenia. Rozwiązania organizacyjne uwzględnione powyżej dotyczą również nadzoru i zarządzania nad ryzykiem wynikającym z ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych. Bank odstępuje od monitorowania i ustanawiania limitów koncentracji w dany region geograficzny z uwagi na mały i jednolity teren działania. Ponieważ Bank prowadzi w ograniczonym zakresie działalność walutową, co zostało ujęte w strategii zarządzania ryzykiem, oraz nie udziela kredytów w walutach obcych, zasady nie obejmują zagadnień związanych z koncentracją ekspozycji związaną z tym samym rodzajem waluty. 3) Ryzyko stopy procentowej Za obszar ryzyka stopy procentowej w Banku odpowiadają: 13

14 1) Członek Zarządu ds. handlowych w zakresie nadzoru nad operacyjnym zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej; 2) Prezes Zarządu w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzykiem stopy procentowej. Za kształtowanie pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych (przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, składanie depozytów w Banku Zrzeszającym, ustalanie w ramach posiadanych pełnomocnictw indywidualnego oprocentowania produktów) odpowiedzialny jest Wydział operacyjno rachunkowy, Oddziały i Filie Banku, Dyrektorzy i Kierownicy jednostek handlowych oraz Zarząd Banku. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka stopy procentowej wykonuje Zespół ds. ryzyk i analiz ekonomicznych. Badanie ryzyka stopy procentowej obejmuje: analizę struktury aktywów i pasywów według rodzajów zastosowanych stóp referencyjnych, wielkość niedopasowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp referencyjnych w poszczególnych przedziałach czasowych (oraz opcjonalnie wielkość niedopasowania przy uwzględnieniu pozycji pozabilansowych), informację o poziomie marży odsetkowej banku oraz spreadu (różnicy pomiędzy oprocentowaniem aktywów i pasywów), analizę ryzyka bazowego, analizę luki przeszacowania obejmującą symulacje zmian wyniku odsetkowego do końca najbliższego kwartału, w okresie najbliższego roku, w następnym roku, analizę wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy procentowej; analizę sytuacji skrajnych (stress testing), informację o poziomie i stopniu wykorzystania limitów, wnioski i propozycje rekomendacji, w tym proponowane rozwiązania w przypadku przekroczenia limitów. Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z kwartalną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem przekazywane są Zarządowi Banku oraz Radzie Nadzorczej. 4) Ryzyko płynności Za obszar ryzyka płynności w Banku odpowiadają: 1) Wiceprezes Zarządu ds. finansowo księgowych w zakresie nadzoru nad zarządzaniem ryzykiem płynności; 2) Prezes Zarządu w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzyka płynności. Zadania w zakresie zarządzania płynnością dzienną, bieżącą i krótkoterminową wykonuje Wydział operacyjno rachunkowy, który pełni w Banku funkcje komórki zarządzającej i jednocześnie odpowiada za zagospodarowanie nadwyżek środków płynnych przy uwzględnieniu należytego wywiązywana się Banku z zawartych umów (zarówno kredytowych zabezpieczenie środków na akcję kredytową jak i środków na wypłaty depozytów, których termin wymagalności upłynął). Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w banku wykonuje Zespół ds. ryzyk i analiz ekonomicznych. Sporządzane raporty, w szczególności obejmują następujące elementy: struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem depozytów; stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych; wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności; poziomu aktywów nieobciążonych; analizy wskaźników płynności; 14

15 ryzyka związanego z płynnością długoterminową; wyników testów warunków skrajnych; stopnia przestrzegania limitów. luki niedopasowania, aktywów płynnych, zobowiązań pozabilansowych udzielonych, długoterminowych kredytów, koncentracji bazy depozytowej, płynności długoterminowej. Bank dokonuje pomiaru ryzyka płynności z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem przekazywane są: co miesiąc Zarządowi Banku, co kwartał Radzie Nadzorczej. 5) Ryzyko walutowe Za obszar ryzyka walutowego w Banku odpowiadają: 1) Wiceprezes Zarządu ds. finansowo księgowych w zakresie nadzoru nad operacyjnym zarządzaniem ryzykiem walutowym; 2) Prezes Zarządu w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzyka walutowego. Do zadań Głównego Księgowego należy w szczególności co miesięczna kontrola zgodności pozyskiwanych danych do programu AS-analizy i Sprawozdania, projekt Ryzyko Walutowe z inwentarzem z systemu bankowego w oparciu o sporządzony bilans Banku. Zadania związane z zarządzaniem rachunkami walutowymi Nostro Banku w Banku Zrzeszającym, obsługą, ewidencjonowaniem i rozliczaniem transakcji walutowych, przestrzeganie limitów w zakresie ryzyka walutowego, utrzymywanie pozycji walutowej Banku na poziomie zgodnym z obowiązującymi limitami, wprowadzanie tabel kursów walut do systemu księgowego, ewidencjonowanie i rozliczanie transakcji walutowych oraz lokowaniem nadwyżek środków walutowych wykonuje Wydział operacyjno rachunkowy. Zadania związane z monitorowaniem i raportowaniem ryzyka walutowego wykonuje zespół ds. ryzyk i analiz ekonomicznych. Sporządzane raporty obejmują w szczególności następujące elementy: codzienny raport o pozycji walutowej Banku, struktury bilansu Banku z punktu narażenia na ryzyko walutowe; wielkości pozycji walutowych; wpływu zmiany kursów walutowych na wynik finansowy Banku; analizy wskaźników; powiązań z innymi rodzajami ryzyka; wyników testów warunków skrajnych; stopnia realizacji i przestrzegania limitów. Bank dokonuje pomiaru ryzyka walutowego z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem przekazywane są: co miesiąc - Zarządowi Banku, co kwartał Radzie Nadzorczej. 6) Ryzyko operacyjne Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem operacyjnym odpowiada Prezes Zarządu. Za monitorowanie i raportowanie ryzyka operacyjnego oraz koordynowanie wykonywanych w Banku zadań z zakresu ryzyka operacyjnego odpowiedzialny jest Audytor ryzyka, będący pracownikiem Zespołu ryzyk i analiz ekonomicznych. 15

16 Kierujący poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi pełnią rolę tzw. Właścicieli ryzyka i są odpowiedzialni za zarządzanie ryzykiem operacyjnym w podległych im jednostkach, w zakresie wszystkich wykonywanych w nich czynności. Dla ryzyk technologicznych zidentyfikowanych w Systemach Informatycznych rolę Właścicieli ryzyka przejmują Właściciele Systemów Informatycznych. Właściciel ryzyka na czas nieobecności wyznacza swojego zastępcę, tzw. Menadżera ryzyka, który przejmuje jego rolę w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności, w procesach oraz systemach, przy zastosowaniu mechanizmów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka, podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu, likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych, rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku jest wspomagany przez program informatyczny. Bank dokonuje pomiaru ryzyka operacyjnego z kwartalna częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem przekazywane są : a) co kwartał - Zarządowi Banku, b) w okresach półrocznych Radzie Nadzorczej. Sporządzane raporty w szczególności obejmują następujące elementy: poziom narażenia na ryzyko operacyjne wyniki samooceny ryzyka operacyjnego, wyniki kontroli wewnętrznej funkcjonalnej, wyniki audytu wewnętrznego, zgromadzone dane o zdarzeniach i stratach operacyjnych oraz ich skutki, kluczowe wskaźniki ryzyka (KRI), skuteczność podejmowanych działań w ramach redukcji lub transferu ryzyka operacyjnego, stopień wykorzystania obowiązujących limitów. 7) Ryzyko kapitałowe Bank dokonuje agregacji wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka, tym samym oblicza łączną wielkość wymogu kapitałowego (wewnętrzny wymóg kapitałowy) w oparciu o metodę minimalnego wymogu kapitałowego. Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego jest wyliczony regulacyjny wymóg kapitałowy. Następnie Bank ocenia, czy regulacyjny wymóg kapitałowy w pełni pokrywa ryzyko kredytowe, operacyjne i walutowe i jeżeli jest to konieczne, to, zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego, oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na te ryzyka. Kapitał wewnętrzny stanowi sumę regulacyjnego wymogu kapitałowego, dodatkowych wymogów kapitałowych oraz wymogów kapitałowych na pozostałe istotne rodzaje ryzyka obliczonych zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego. Bank zarządza poziomem adekwatności kapitałowej poprzez jednoczesne kreowanie wielkości funduszy własnych oraz wpływanie na poziom generowanego ryzyka, którego odzwierciedleniem są współczynniki kapitałowe. Bank dokonuje pomiaru ryzyka kapitałowego z kwartalną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem w przekazywane są co kwartał dla Zarząd i Rady Nadzorczej Banku. System informacji zarządczej dostarcza informacji na temat: poziomu, struktury i zmian w funduszach własnych; 16

17 poziomu uznanego kapitału; poziomu i zmian współczynników kapitałowych, w tym struktury i zmian w aktywach ważonych ryzykiem; poziomu i struktury kapitału wewnętrznego; wyników testów warunków skrajnych; realizacji przyjętych limitów alokacji; realizacji długoterminowych celów kapitałowych i planu kapitałowego. 8) Ryzyko braku zgodności Za całość koordynacji procesu identyfikacji i zarządzania w Banku ryzykiem braku zgodności, jak też za nadzór nad działaniem komórki ds. zapewnienia zgodności odpowiada Prezes Zarządu. Dane, które są gromadzone przez inne komórki/jednostki organizacyjne Banku niż komórka ds. zapewnienia zgodności, są przekazywane do komórki ds. zapewnienia zgodności, w tym w szczególności: 1) komórki organizacyjne Banku przekazują informację o dokonaniu okresowego przeglądu regulacji wewnętrznych obowiązujących w ramach obszaru ich merytorycznego działania wraz wynikami tego przeglądu; 2) komórki organizacyjne Banku przekazują informacje o brakach zgodności stwierdzonych w toku przeprowadzonych kontroli wewnętrznych; 3) stanowisko ds. obsługi prawnej przekazuje informacje o: prowadzonych przez kancelarie prawne obsługujące Bank sprawach sądowych oraz ich rozstrzygnięciach, wydanych opiniach prawnych; 4) Główny Koordynator ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu przekazuje informacje dotyczące braku zgodności w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 5) pozostałe komórki organizacyjne Banku, w tym zespół ds. informatycznych przekazują informacje dotyczące braku zgodności w obszarze ochrony danych osobowych, bezpieczeństwa informacji oraz w obszarze zachowania tajemnicy bankowej, informacji poufnych i tajemnicy zawodowej. W zarządzaniu ryzykiem braku zgodności Bank przede wszystkim kładzie nacisk na prowadzenie działań zgodnych z nie tylko szeroko rozumianymi normami prawnymi (zewnętrznymi i wewnętrznymi) lecz również normami, które charakteryzują Bank jako instytucję zaufania publicznego. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności w Banku polega na: zapobieganiu naruszeń compliance, identyfikowaniu naruszeń compliance, wdrażaniu odpowiednich działań naprawczych w przypadku pojawienia się naruszeń compliance, monitorowaniu czy wdrożone działania naprawcze są skuteczne. Komórka ds. zapewnienia zgodności: prowadzi rejestr naruszeń compliance, sporządza na potrzeby Zarządu i Rady Nadzorczej okresowe informacje dotyczące stopnia efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności, przedstawia Zarządowi propozycje działań, które będą miały na celu minimalizowanie powstałego ryzyka braku zgodności i ograniczanie występowania takich naruszeń przepisów prawa i norm postępowania przyszłości, na bieżąco informuje Zarząd Banku o przypadkach występowania istotnych naruszeń compliance, współpracuje z komórkami wewnętrznymi Banku w zakresie oceny i monitorowania ryzyka braku zgodności, 17

18 współpracuje z Bankiem Zrzeszającym oraz innymi podmiotami zewnętrznymi w zakresie wynikającym z konieczności zapewnienia zgodności, opiniuje nowe produkty lub procesy pod kątem ryzyka ewentualnego wystąpienia zdarzeń compliance, kształtuje świadomość istnienia ryzyka braku zgodności wśród pracowników Banku. Raporty z ryzyka braku zgodności zawierają m.in.: 1) zidentyfikowane ryzyka braku zgodności wraz z ich oceną oraz rekomendowanymi mechanizmami kontrolowania i ograniczania ryzyka, w tym informacje o profilu ryzyka; 2) podsumowanie wszystkich naruszeń compliance, które wystąpiły w okresie objętym raportem; 3) ocenę skuteczności rekomendowanych środków naprawczych, które były wydawane na bieżąco lub zawarte w poprzednim raporcie; 4) rodzaj i wyniki przeprowadzonych monitoringów i testów zgodności. Bank dokonuje pomiaru ryzyka braku zgodności z kwartalną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym komentarzem przekazywane są w okresach półrocznych Zarządowi Banku i Radzie Nadzorczej. 9) ryzyko rezydualne Monitorowanie ryzyka rezydualnego odbywa się w dwóch obszarach: w zakresie pojedynczej zabezpieczonej ekspozycji kredytowej Bank monitoruje: jakość i wartość przyjmowanych zabezpieczeń przed uruchomieniem kredytu; jakość i wartość rynkową zabezpieczeń w trakcie trwania umowy kredytowej; wartość zabezpieczenia możliwego do uzyskania podczas ewentualnego postępowania windykacyjnego; płynność zabezpieczenia; dodatkowe czynniki uwzględniane w analizie ryzyka: (rodzaj ustanawianej hipoteki i jej wpływ na ograniczenie ryzyka, miejsce hipoteki banku w kolejności zaspokojenia się z nieruchomości, wysokość wcześniejszych wpisów hipotecznych, kolejność zaspokajania się w przypadku kredytów konsorcjalnych, roszczenia wobec administratorów hipoteki, inne obciążenia wpisane w księdze wieczystej, zabezpieczenia dokonane przez osoby, które nie są kredytobiorcami i wyższe ryzyko mogące powstać w sytuacji, gdy nieruchomość stanowiąca zabezpieczenie ekspozycji nie jest własnością dłużnika, uprawnienia do korzystania ze zwolnionego miejsca z tytułu wygasłych hipotek; ryzyko w przypadku zabezpieczenia na innej niż własność formie np. spółdzielczym- własnościowym prawie do lokalu, na współwłasności nieruchomości, na nieruchomościach, z którymi związane są służebności ), wartość wskaźnika LtV; terminy umów ubezpieczenia, dopasowanie terminów umów dotyczących zabezpieczeń z terminami umów kredytowych. w odniesieniu do portfela ekspozycji kredytowych Bank monitoruje: sytuację gospodarczą, zmiany koniunktury, mogące mieć wpływ na wartość zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zmian cen nieruchomości; wskaźniki koncentracji z tytułu jednego rodzaju lub jednego dostawcy zabezpieczenia, zgodnie z obowiązującą w banku Instrukcją zarządzania ryzykiem koncentracji w Banku Spółdzielczym w Halinowie ; wskaźniki jakości kredytów, ze szczególnym uwzględnieniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie; wskaźniki pokrycia ekspozycji kredytowych zagrożonych rezerwami; wyznaczanie wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego; wartość portfelowego wskaźnika LtV; efekty działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych; poziom utworzonych rezerw celowych; wewnętrzne regulacje pod kątem ich zgodności z przepisami zewnętrznymi; 18