INFORMACJE Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W GŁOWNIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ ROKU

Transkrypt

1 Załącznik do uchwały nr 411/2017 Zarządu BS z dn Załącznik do uchwały nr 39/2017 Rady Nadzorczej BS z dn INFORMACJE Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W GŁOWNIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ ROKU Głowno, czerwiec 2017 r.

2 Spis treści I. WPROWADZENIE 3 1. Podstawa sporządzania informacji Informacje ogólne o Banku... 4 II. Cele i strategie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka.4 1. Strategie i procesy zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka Struktura i organizacja procesu zarządzania ryzykiem Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz strategie i procesy monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod ograniczania ryzyka Oświadczenie Zarządu na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem Oświadczenie Zarządu na temat ogólnego profilu ryzyka związanego ze strategią działalności Skład Zarządu Banku Polityka rekrutacji członków Zarządu oraz ich wiedzy,umiejętności i doświadczenia Przepływ informacji na temat ryzyka kierowanych do Zarządu III. IV. Fundusze własne 25 Wymogi kapitałowe Metody stosowane przez Bank do oceny kapitału wewnętrznego Kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas ekspozycji Kwoty wymogów kapitałowych Bufor antycykliczny V. RYZYKO KREDYTOWE Definicja należności zagrożonych i przeterminowanych Opis stosowanego podejścia i metod przyjętych do ustalania korekt wartości i rezerw Struktura geograficzna ekspozycji Łączna kwota ekspozycji wg wyceny bilansowej Rozkład ekspozycji w zależności od branży lub typu kontrahenta z podziałem na kategorie ekspozycji, w tym określenie ekspozycji wobec MŚP, wraz z dodatkowymi szczegółowymi podziałami w stosownych przypadkach (art. 442e) Struktura ekspozycji według terminów zapadalności Ekspozycje zagrożone ogółem Uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw z tytułu ekspozycji VI. KORZYSTANIE Z OCEN ZEWNĘTRZNYCH INSTYTUCJI OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ (ECAI).41 VII. EKSPOZYCJA NA RYZYKO RYNKOWE 41 VIII. RYZYKO OPERACYJNE...41 IX. EKSPOZYCJE KAPITAŁOWE NIEUWZGLĘDNIONE W PORTFELU HANDLOWYM..44 X. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ DLA POZYCJI ZAKWALIFIKOWANYCH DO PORTFELA BANKOWEGO.45 XI. POLITYKA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU SPÓŁDZIELCZYM W GŁOWNIE 46 XII. UJAWNIENIA W ZAKRESIE RYZYKA PŁYNNOŚCI I POZYCJI PŁYNNOŚCIOWEJ Rola i zakres odpowiedzialności jednostek biznesowych oraz komitetów zaangażowanych w zarządzanie ryzykiem płynności Sposób pozyskiwania finansowania działalności Stopień scentralizowania funkcji skarbowych i funkcji zarządzania płynnością Zasady funkcjonowania w ramach Zrzeszenia i Systemu Ochrony SGB Wielkość wiążących Banki nadzorczych miar płynności oraz wskaźnika LCR Urealniona luka płynności dla pierwszych trzech przedziałów z uwzględnieniem pozycji bilansowych i pozabilansowych oraz skumulowane luki płynności Dodatkowe zabezpieczenia płynności funkcjonujące w Zrzeszeniu i Systemie Ochrony SGB Aspekty ryzyka płynności, na które narażony jest Bank Sposób dywersyfikacji źródeł finansowania Techniki ograniczania ryzyka płynności Pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności Sposób odzwierciedlenia ryzyka płynności rynku w procesie zarządzania płynnością płatniczą Wykorzystanie sposobów testów warunków skrajnych Wskazanie w jaki sposób plan awaryjny uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych Polityka utrzymania rezerwy płynności Ograniczenia regulacyjne odnośnie transferu płynności w ramach Zrzeszenia str. 1

3 17. Częstotliwość i rodzaj sprawozdawczości w zakresie ryzyka płynności XIII. UJAWNIENIA W ZAKRESIE DŹWIGNI FINANSOWEJ.55 XIV. INFORMACJA O SPEŁNIENIU PRZEZ CZŁONKÓW RADY NADZORCZEJ I ZARZADU WYMOGÓW OKREŚLONYCH W ART.22aa USTAWY PRAWO BANKOWE 56 XV. UJAWNIENIA W ZAKRESIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU KONTROLI WEWNĘTRZNEJ Struktura organizacji systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Głownie Stosowane mechanizmy kontrolne Ocena adekwatności i skuteczności systemu XVI. UJAWNIENIA DOTYCZĄCE AKTYWÓW OBCIĄŻONYCH I WOLNYCH OD OBCIĄŻEŃ 58 str. 2

4 I. WPROWADZENIE 1. Podstawa sporządzania informacji Niniejszy dokument stanowi wykonanie postanowień zawartych w: Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (CRR); Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniającej dyrektywę 2002/87/WE i uchylającej dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (CRD IV); Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) Nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013r. ustanawiającym wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawnienia informacji na temat funduszy własnych instytucji; Rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 2015/1555 z dnia 28 maja 2015r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących ujawniania informacji na temat przestrzegania przez instytucje wymogu w zakresie bufora antycyklicznego, zgodnie z art. 440 CRR; ustawie Prawo bankowe; uchwale KNF w sprawie dotyczącej szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym, dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu (wraz z późniejszymi zmianami), w zakresie w jakim ta uchwała nie jest sprzeczna z przepisami wymienionymi w pkt 1)- 5); wytycznych EUNB w zakresie ujawniania informacji o aktywach obciążonych i wolnych od obciążeń z 27 czerwca 2014 roku EBA/GL/2014/03 wprowadzonych Uchwałą Zarządu nr 352/2017 z dn oraz zatwierdzonych Uchwałą Rady Nadzorczej nr 38/2017 z dn Zasadach polityki informacyjnej w Banku Spółdzielczym w Głownie. Bank nie skorzystał z możliwości odstąpienia od ujawniania jakichkolwiek informacji, które uznałby za nieistotne, poufne lub zastrzeżone. Informacja sporządzona została na dzień r. Dane liczbowe zaprezentowane w niniejszym dokumencie wykazywane są w tysiącach złotych. Informacje, które nie są objęte badaniem sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta, zweryfikowane zostały przez właściwe komórki organizacyjne Banku. str. 3

5 Zebranie Przedstawicieli, na którym zatwierdzono roczne sprawozdanie finansowe odbyło się 07 czerwca 2017 roku. 2. Informacje ogólne o Banku Bank Spółdzielczy w Głownie z siedzibą w Głownie przy ul. Młynarskiej 5/13 wpisany jest do Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy Łódź Śródmieście, XX wydział gospodarczy pod numerem KRS , REGON , NIP W 2016 roku Bank prowadził działalność w ramach struktury organizacyjnej: Siedziba Banku Głowno ul. Młynarska 5/13. Bank zrzeszony jest w Spółdzielczej Grupie Bankowej SGB Bank SA, jest również uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB. Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem Banku internetowego. Według stanu na dzień roku Bank posiadał udziały w spółce z o.o. które nie pomniejszają funduszy własnych Banku. Lp Nazwa podmiotu 1 Kantor Wymiany Walut sp z o.o. Adres siedziby Głowno ul. Młynarska 5/13 Przedmiot działania Skup sprzedaż walut Kwota udziałów brutto w zł Kwota udziałów netto w zł % posiadanego kapitału zakładowego lub funduszu udziałowego , ,- 100% Kwota niedoboru kapitału Udział w ogólnej liczbie głosów na WZA II. Cele i strategie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka 1. Strategie i procesy zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka Cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka i sposoby ich realizacji Bank określił w Strategii zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Głownie. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych, ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy: dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu, stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki, monitorowanie dopuszczalnego poziomu ryzyka. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o zatwierdzone przez Zarząd Banku i Radę Nadzorczą wewnętrzne procedury dotyczące zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. str. 4

6 W ramach stosowanych procedur zarządzania ryzykiem Bank wprowadził w formie pisemnej procedury: 1) w zakresie ryzyka kredytowego i koncentracji Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym Zasady zarządzania ryzykiem koncentracji Zasady zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie Zasady zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych 2) w zakresie ryzyka walutowego Zasady zarządzania ryzykiem walutowym 3) w zakresie ryzyka stopy procentowej Zasady zarządzania ryzykiem stopy procentowej 4) w zakresie ryzyka operacyjnego Zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym Polityka zarządzania ciągłością działania Polityka kadrowa Zasady opracowywania i wprowadzania regulacji wewnętrznych Zasady przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Podręcznik systemu zarządzania procesami i zasobami Zasady rozwoju systemów informatycznych Zasady współpracy z zewnętrznymi dostawcami usług informatycznych Zasady zarządzania incydentami naruszenia bezpieczeństwa teleinformatycznego Polityka bezpieczeństwa informacji Polityka klasyfikacji systemów informatycznych Polityka bezpieczeństwa teleinformatycznego Polityka klasyfikacji informacji 5) w zakresie ryzyka płynności Zasady zarządzania ryzykiem płynności 6) w zakresie ryzyka braku zgodności Zasady zarządzania ryzykiem braku zgodności Polityka zgodności 7) w zakresie ryzyka kapitałowego: Strategia zarządzania i planowania kapitałowego Zasady wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko Zasady szacowania kapitału wewnętrznego 6. Ponadto Bank wprowadził regulacje w obszarze innych ryzyk: Zasady ładu korporacyjnego Polityka ujawnień w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału Regulamin sporządzania informacji zarządczej Polityka zmiennych składników wynagrodzeń Procedura planowania str. 5

7 Instrukcja wdrażania nowych produktów Obowiązujące w Banku procedury podlegają co najmniej rocznej weryfikacji w celu dostosowania ich do aktualnych przepisów prawa przy uwzględnieniu zmian w skali działalności Banku oraz zmian organizacyjnych; Bank dokonuje również regularnych przeglądów procedury oceny adekwatności kapitału wewnętrznego, w celu zapewnienia, że proces ten jest kompleksowy i odpowiedni do charakteru, skali i złożoności działalności Banku. Jako ryzyko istotne Bank uznaje te rodzaje ryzyka, które są objęte obliczaniem łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko dla banków, które nie posiadają portfela handlowego oraz rodzaje ryzyka wymienione w art. 79, 81, 83, 84, 85 i 86 Dyrektywy (CRD IV). Do ryzyk istotnych w 2016 roku bank zaliczał: ryzyko kredytowe; ryzyko operacyjne; ryzyko walutowe; ryzyko koncentracji; ryzyko płynności; ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; ryzyko kapitałowe; ryzyko braku zgodności. Cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka Ryzyko kredytowe Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w kredytach ogółem na poziomie nie wyższym od 5%; ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; str. 6

8 ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w banku zrzeszającym; utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym; utrzymywanie kredytów na poziomie 70% ich udziału w sumie bilansowej. Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 5% całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 65% ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie, tym klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI ) nie przekracza: 50% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, 65% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw i nie przekracza trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, 80% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, stosowanie szczegółowych limitów LtV, na maksymalnym poziomie : 80% przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, 75% w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej; preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci nieruchomości mieszkalnych, stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 25 lat; możliwość określenia przez Zarząd Banku bardziej szczegółowych limitów LtV. str. 7

9 Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 5% całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych. zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 14% ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 20 lat; udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI ) nie przekracza: 50% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, 65% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw i nie przekracza trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, 80% w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, Ryzyko operacyjne Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne; wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Ryzyko walutowe Cele strategiczne w zakresie działalności walutowej obejmują: obsługę klientów Banku w zakresie posiadanych uprawnień walutowych; str. 8

10 zapewnienie klientom Banku kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem banku zrzeszającego; minimalizowanie ryzyka walutowego. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: dążenie do utrzymania domkniętych indywidualnych pozycji walutowych, tak aby pozycja walutowa całkowita nie przekroczyła 2% funduszy własnych Banku; prowadzenie transakcji wymiany walut z bankiem zrzeszającym polegających na zagospodarowywaniu nadwyżek środków walutowych oraz domykaniu otwartych pozycji walutowych Banku; transakcje walutowe nie mają charakteru spekulacyjnego; utrzymywanie relatywnie wysokiego poziomu aktywów płynnych w walutach obcych; podnoszenie kwalifikacji kadry oraz ścisłą współpracę w tym zakresie z bankiem zrzeszającym; niedokonywanie transakcji w walutach niewymienialnych. Ryzyko koncentracji Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji dużych ekspozycji określonych w ustawie Prawo bankowe. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; ograniczenie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10% uznanego kapitału; ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; Ryzyko płynności Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji; str. 9

11 utrzymywanie przez Bank aktywów nieobciążonych na minimalnym poziomie stanowiącym zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w horyzoncie przeżycia wynoszącym 30 dni Bank realizuje cele strategiczne poprzez: utrzymanie dotychczasowej struktury pasywów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych oraz instytucji samorządowych; pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; finansowanie kredytów przez depozyty stabilne (osad), nadwyżkę funduszy własnych nad majątkiem trwałym; dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów w bazie depozytowej; dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od gospodarstw domowych po akceptowalnej cenie; identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności, w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. Ryzyko stopy procentowej Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: minimalizację negatywnych zmian w zakresie wyniku finansowego, na skutek niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych; zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z tym ryzykiem, zastosowanie odpowiednich metod zarządzania mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na zmiany przychodów i kosztów odsetkowych. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym, na kontroli ryzyka opcji klienta, oraz na analizie zmian w zakresie krzywej dochodowości (ryzyko krzywej dochodowości) i ewentualnego wpływu tych zmian na wynik odsetkowy, ograniczanie poziomu ryzyka stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych. Zmiana wyniku odsetkowego na skutek niedopasowania pomiędzy aktywami i pasywami w przedziałach przeszacowania do 12 miesięcy oraz na skutek ryzyka bazowego, na poziomie max10% funduszy własnych Zmniejszenie ryzyka bazowego poprzez stosowanie dla produktów klientowskich stóp str. 10

12 bazowych w postaci stawek własnych banku. Zmiana wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego w okresie 12 miesięcy na poziomie max 5% funduszy własnych Ryzyko kapitałowe Cele strategiczne dotyczące ryzyka kapitałowego: dążenie do zapewnienia odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; ograniczenie wyznaczania regulacyjnego wymogu kapitałowego do rodzajów ryzyka przewidzianych przez przepisy prawa dla banków, nie prowadzących działalności handlowej; posiadanie minimalnej wielkości łącznego współczynnika wypłacalności na poziomie 13,255% posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I na poziomie 10,25%; posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału podstawowego Tier I na poziomie 5,75% obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 89%; tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika wypłacalności na minimalnym poziomie 8,98%; dążenie do takiej struktury funduszy Tier I, aby kapitał rezerwowy stanowił 70% funduszy Tier I; dywersyfikacja funduszu udziałowego poprzez ograniczenie pakietów udziałów do 5% funduszu udziałowego; przekazywanie na fundusze własne minimum 50% nadwyżki bilansowej; posiadanie zaangażowania kapitałowego w kapitał zakładowy Banku Zrzeszającego na poziomie minimum 0,5% sumy bilansowej Banku; ograniczenie jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych, bankach krajowych, zakładach ubezpieczeń i zakładach reasekuracji w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia dla posiadania minimalnej wielkości łącznego współczynnika wypłacalności na poziomie 13,255% oraz posiadania minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I na poziomie 10,25%; nie angażowanie się kapitałowe w podmioty będące Uczestnikami Systemu Ochrony, za wyjątkiem Banku Zrzeszającego. Ryzyko braku zgodności Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem braku zgodności: efektywne przeciwdziałanie możliwościom wystąpienia naruszeń przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania; sprawne i skuteczne podejmowanie działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności; dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi; str. 11

13 dążenie i dbałość o: wizerunek zewnętrzny Banku rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, pozytywny odbiór Banku przez klientów, przejrzystość działań Banku wobec klientów, stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. Procesy zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka Na system zarządzania każdym rodzajem ryzyka składa się: procedura opisująca zasady zarządzania ryzykiem; identyfikacja, pomiar i monitorowanie; system limitów ograniczających ryzyko; system informacji zarządczej; odpowiednio dostosowana organizacja procesu zarządzania. 2. Struktura i organizacja procesu zarządzania ryzykiem W procesie zarządzania ryzykiem bankowym w Banku uczestniczą: 1) Rada Nadzorcza; 2) Zarząd; 3) komórki organizacyjne (lub wyznaczone osoby w Banku) odpowiedzialne za: sprawozdawczość dla odbiorców zewnętrznych, zarządzanie płynnością w ramach nadwyżek środków, zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w ramach nadwyżek środków, zarządzanie pozycją walutową, sprzedaż kredytów, identyfikację i akceptację ryzyka kredytowego dla pojedynczych transakcji, pomiar, monitorowanie i kontrolę poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego. Rada Nadzorcza: zatwierdza Strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in. możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku; zatwierdza procedury dotyczące procesów: szacowania kapitału wewnętrznego, planowania i zarządzania kapitałowego; kredytowania osób wewnętrznych; ujawniania informacji zatwierdza strukturę organizacyjną Banku, zawartą w Regulaminie organizacyjnym, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; str. 12

14 zatwierdza ogólne zasady polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzeń; zatwierdza zasady przeprowadzania testów warunków skrajnych w odniesieniu do poszczególnych rodzajów ryzyka sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności rozumianym jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, a także zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, ocenia efektywność zarządzania ryzykiem braku zgodności; sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią działania i planem finansowym Banku; zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji; sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem; ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd: odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów; odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności kapitałowej i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie potrzeby niezbędne korekty i udoskonalenia; wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank; zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku; odpowiada za przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie działalności Banku, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku; zapewnia zgodność działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa; str. 13

15 zapewnienia, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie; odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację polityki zmiennych składników wynagrodzeń; uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem; przekazuje Radzie Nadzorczej,( w terminach określonych w Regulaminie sporządzania informacji zarządczej) okresowe informacje przedstawiające w sposób rzetelny, przejrzysty i syntetyczny rodzaje i wielkość ryzyka w działalności Banku; jednym z elementów informacji zarządczej jest raport z realizacji apetytu na ryzyko (zaprezentowanego w postaci wskaźników ilościowych). Zarządzanie ryzykiem jest zorganizowane w sposób umożliwiający zapobieganie konfliktom interesów pomiędzy pracownikami, czy też jednostkami organizacyjnymi Banku. Komórki organizacyjne Banku biorą udział w procesie zarządzania ryzykiem poprzez realizację celów zawartych w strategii oraz zgodnie z regulaminem organizacyjnym Banku. Komórki organizacyjne (lub wyznaczone osoby w Banku) uczestniczą w procesie zarządzania ryzykiem w ramach przypisanych im zadań w strukturze organizacyjnej Banku oraz w procedurach wewnętrznych, dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Struktura i organizacja komórki monitorującej dane rodzaje ryzyka w Banku W strukturze organizacyjnej Banku funkcjonuje Stanowisko zarządzania ryzykami i analiz, które na dzień roku obejmowało swoim zakresem monitorowanie poszczególnych rodzajów ryzyk. Jest to stanowisko jednoosobowe, które w strukturze organizacyjnej podlega Prezesowi Zarządu. 3. Zakres i rodzaj systemów raportowania i pomiaru ryzyka Podstawą monitorowania procesu zarządzania ryzykiem w Banku jest ustanowiony system informacji zarządczej, który dostarcza informacji na temat: Rodzaju i wielkości ryzyka w działalności Banku Profilu ryzyka Stopnia wykorzystania limitów wewnętrznych Wyników testów warunków skrajnych Bank stosuje metody identyfikowania i pomiaru ryzyka związanego z jego działalnością dostosowane do profilu, skali i złożoności ryzyka, w przypadku wątpliwości w zakresie poziomu ryzyka, stosuje się podejście z zachowaniem maksymalnego stopnia ostrożności. Częstotliwość pomiaru ryzyka dostosowana jest do wielkości oraz charakteru poszczególnych rodzajów ryzyka w działalności Banku. str. 14

16 Metody lub systemy pomiaru ryzyka, w szczególności ich założenia są poddawane okresowej ocenie uwzględniającej testowanie i weryfikację historyczną. Przegląd i aktualizacja metod lub systemów pomiaru ryzyka przeprowadzane są wraz z przeglądem procedur dotyczących zarządzania ryzykiem. W ramach pomiaru ryzyka Bank przeprowadza testy warunków skrajnych. Bank przeprowadza testy warunków skrajnych dla wszystkich mierzalnych rodzajów ryzyka, które zostały uznane za istotne. Bank dokłada staranności, aby zakres i założenia przyjmowane w przeprowadzanych testach warunków skrajnych dawały podstawy rzetelnej oceny ryzyka tj.: obejmowały obszary najbardziej narażone na ryzyko lub mogące wygenerować największe ryzyko; w większości wynikały z czynników ryzyka, których zmiana nie wynika bezpośrednio z działań podejmowanych przez Bank; wartości liczbowe przyjmowane w założeniach do testów stanowiły najgorsze z prawdopodobnych scenariuszy. System raportowania szczegółowo określa funkcjonujący w Banku Regulamin sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w Głownie. W ramach ryzyka kredytowego sprawozdanie zawiera w szczególności: strukturę aktywów i zobowiązań pozabilansowych, strukturę podmiotową, rodzajową i jakościową kredytów, a także wysokość utworzonych rezerw celowych, analizę wskaźnikową np.: - wskaźnik jakości kredytów, - stopień pokrycia kredytów zagrożonych rezerwami celowymi, - rezerwy celowe /wynik na działalności bankowej, - rezerwy celowe /wynik netto, - udział ekspozycji osób wewnętrznych w portfelu kredytowym, - udział dużych ekspozycji kredytowych w portfelu kredytowym, - wartość przyjętych zabezpieczeń /portfel kredytowy. testy warunków skrajnych, realizacje przyjętych limitów. W ramach obowiązującego SIZ sporządzany jest również: Wykaz ekspozycji kredytowych restrukturyzowanych, przekazanych do windykacji lub w których zakończono proces windykacji, Raport odstępstw od przyjętych standardów kredytowych. str. 15

17 W ramach ryzyka koncentracji sprawozdanie zawiera w szczególności: Koncentracje podmiotową: - wykaz kredytobiorców posiadających zaangażowanie równe lub wyższe niż 10 % uznanego kapitału oraz odniesienie do uznanego kapitału, kredyty zagrożone - wykaz kredytobiorców posiadających zaangażowanie równe lub wyższe niż 5 % uznanego kapitału oraz odniesienie do uznanego kapitału, kredyty zagrożone - limity na łączną kwotę jednostkowych zaangażowań podmiotowych lub podmiotów powiązanych Koncentracje branżową: - wartość portfela kredytowego w danej branży oraz strukturę, - odniesienie do uznanego kapitału, - realizacje limitów, - wysokość rezerw celowych, - wskaźniki jakości, - wartość kredytów w danej branży, - wielkość kredytów zagrożonych w danej branży, - wskaźnik pokrycia kredytów zagrożonych /rezerwami celowymi. Koncentracje zabezpieczeń: - wysokość zadłużenia w danym rodzaju zabezpieczenia oraz strukturę, - odniesienie do uznanego kapitału, - realizacje limitów, - wysokość rezerw celowych, - wskaźniki jakości, - poziom kredytów, - poziom kredytów zagrożonych, - wskaźnik pokrycia kredytów zagrożonych /rezerwami celowymi. Testy warunków skrajnych. W ramach ryzyka stopy procentowej sprawozdanie zawiera w szczególności: stopy bazowe i prognozy, struktura aktywów i pasywów oprocentowanych, zestawienie aktywów i pasywów oprocentowanych wg terminów przeszacowania; Wskaźniki niedopasowania (luki), scenariusze zmian wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy, stopień realizacji limitów, podstawowe wskaźniki, testy warunków skrajnych, kapitał wewnętrzny. str. 16

18 W ramach ryzyka płynności sprawozdanie zawiera w szczególności: źródła finansowania działalności Banku, strukturę i stabilność depozytów, zobowiązania pozabilansowe udzielone, alternatywne źródła finansowania, stopień niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych Luka płynności, wskaźniki wczesnego ostrzegania, analizę wskaźników, testy warunków skrajnych, nadzorcze miary płynności, wskaźnik LCR. W ramach ryzyka walutowego sprawozdanie zawiera w szczególności: pozycje walutową, stany depozytów walutowych, wyniki ekonomiczne działalności dewizowej, zestawienie aktywów i pasywów, analizę wykorzystania limitów test warunków skrajnych. W ramach ryzyka operacyjnego sprawozdanie zawiera w szczególności: analizę ilości zdarzeń operacyjnych z podziałem na kategorie i opisem tych zdarzeń, limity ryzyka operacyjnego wykorzystanie, wskaźniki KRI, test warunków skrajnych. Dodatkowo w Banku sporządzana jest: Mapa ryzyka operacyjnego, Samoocena ryzyka operacyjnego. W ramach ryzyka kapitałowego sprawozdanie zawiera w szczególności: współczynniki kapitałowe, minimalny wymóg kapitałowy, ekspozycje w podziale na klasy, aktywa ważone ryzykiem, fundusze własne, kapitał uznany, kapitał wewnętrzny, realizacje limitów alokacji kapitału, testy warunków skrajnych. str. 17

19 W ramach ryzyka braku zgodności wyznaczona osoba ds. ryzyka braku zgodności: prowadzi rejestr naruszeń compliance, sporządza na potrzeby Zarządu i Rady Nadzorczej przynajmniej raz na rok informacje dotyczące stopnia efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz wyznacza profil ryzyka braku zgodności, na bieżąco informuje Zarząd Banku o przypadkach występowania naruszeń compliance. Raporty o ryzyku braku zgodności skupiają się na podstawowych zadaniach, które ma spełniać zarządzanie ryzykiem braku zgodności, a więc dotyczą czynności podejmowanych w celu zapewnienia zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi oraz przyjętymi przez Bank standardami postępowania. Raporty z ryzyka braku zgodności zawierają: zidentyfikowane ryzyka braku zgodności wraz z ich oceną oraz rekomendowanymi mechanizmami kontrolowania i ograniczania ryzyka, w tym informacje o zmianie profilu ryzyka; podsumowanie wszystkich naruszeń compliance, które wystąpiły w okresie objętym raportem; ocenę skuteczności rekomendowanych środków naprawczych, które były wydawane na bieżąco lub zawarte w poprzednim raporcie. 4. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz strategie i procesy monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod ograniczania ryzyka Bank wprowadza odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku. Procedury wewnętrzne określają zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów oraz częstotliwości monitorowania ich przestrzegania i raportowania. Poziom limitów wewnętrznych jest dostosowany do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku. Analizy będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych są sporządzane w formie pisemnej. Bank określa wysokość limitów (w zależności od rodzaju ryzyka lub charakteru limitu) w oparciu o następujące przesłanki: analizę historyczną stopnia wykorzystania limitu; apetyt na ryzyko określony przez Radę Nadzorczą; analizę wpływu zrealizowania się limitu w maksymalnej wysokości na sytuację finansową Banku; wysokość ryzyka, którym jest obciążona pozycja objęta limitem. str. 18

20 Procedury wewnętrzne dotyczące zarządzania ryzykiem określają sytuacje, w których dopuszczalne jest przekroczenie limitów wewnętrznych, określają warunki akceptacji przekroczeń oraz sposób postępowania w przypadku przekroczenia limitów wewnętrznych. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych, dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka oraz ich wysokość, zatwierdza Zarząd Banku. Przekroczenia limitów wewnętrznych są monitorowane i poddawane szczegółowej analizie zadania te wykonują komórki organizacyjne wskazane w procedurach szczegółowych dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. W celu ograniczenia ryzyka płynności ustalono limity w zarządzaniu płynnością oraz metody działań w przypadku utraty lub zagrożenia utraty płynności finansowej Banku omówione w Zasadach zarządzania ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Głownie. Limity z zakresu ryzyka płynności to: limity luki; udział zobowiązań pozabilansowych udzielonych w sumie bilansowej; udział łącznej kwoty środków zgromadzonych przez dużych deponentów w bazie depozytowej; udział depozytów powiększonych o fundusze własne w kredytach powiększonych o majątek trwały; wewnętrzny wskaźnik NSFR; wskaźnik LCR; nadzorczych miar płynności (miara płynności krótkoterminowej, miara płynności długoterminowej) Bezpieczeństwo niezakłóconego funkcjonowania Banku i bezpieczeństwo powierzonych Bankowi depozytów oraz zaufanie jego klientów zależy między innymi od odpowiedniego poziomu posiadanych przez Bank kapitałów, w krótkim oraz długim horyzoncie czasowym. Zbiór zasad, którymi Bank kieruje się w celu spełnienia wymogów regulacyjnych w zakresie poziomu kapitału i zapewnienia rozwoju jego funkcjonowania przedstawiono w Strategii zarządzania i planowania kapitałowego w Banku Spółdzielczym w Głownie. Bezpieczeństwo ochrony systemów informatycznych określają Polityka bezpieczeństwa teleinformatycznego w Banku Spółdzielczym w Głownie oraz Polityka bezpieczeństwa informacji w Banku Spółdzielczym w Głownie. Celem ochrony systemów informatycznych jest zapewnienie poufności, dostępności i integracji danych. W celu ograniczenia ryzyka kredytowego ustalono limity omówione w Zasadach zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Głownie W celu ograniczenia ryzyka kredytowego Bank określił: str. 19

21 limity wewnętrzne, determinujące strukturę podmiotową i produktową kredytów ogółem jako maksymalny udział w portfelu kredytowym; limity wewnętrzne, determinujące maksymalne kwoty jednostkowe. W celu ograniczenia ryzyka koncentracji ustalono limity omówione w Zasadach zarządzania ryzykiem koncentracji w Banku Spółdzielczym w Głownie Limity dotyczące ryzyka koncentracji: Limity koncentracji podmiotowych: - wobec podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie jako procentowy stosunek do kapitału uznanego Banku; - wobec innego banku krajowego lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, składających się co najmniej z jednego banku (z wyłączeniem Banku Zrzeszającego ) ustalony jako procentowy stosunek do kapitału uznanego Banku; - wobec członków Rady Nadzorczej, członków Zarządu, pracowników zajmujących kierownicze stanowiska, podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie z członkiem Rady Nadzorczej, członkiem Zarządu, pracownikiem zajmującym kierownicze stanowisko ustalony jako procentowy stosunek do kapitału podstawowego Tier I Banku; - dodatkowe limity na łączną kwotę ekspozycji wobec jednego podmiotu lub grupy powiązanych klientów: dużych ekspozycji, indywidualnie istotnych ekspozycji jako procentowy stosunek do kapitału uznanego Banku Limity koncentracji w ten sam sektor gospodarczy ustalonych jako procentowy stosunek do kapitału uznanego Banku; Limity koncentracji w ten sam rodzaj lub dostawcę zabezpieczenia ustalonych jako procentowy stosunek do kapitału uznanego Banku. Limity dotyczące ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie określone zostały w Zasadach zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie w Banku Spółdzielczym w Głownie. Limity wewnętrzne determinujące strukturę portfela EKZH to: udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, których celem kredytowania nie jest nieruchomość; udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, w których zabezpieczeniem jest nieruchomość komercyjna; udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, dla których okres trwania umowy jest dłuższy niż 10 lat a krótszy niż 20 lat; udział detalicznych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, dla których wskaźnik DtI (wyliczony w momencie udzielenia kredytu) jest wyższy od 65%. Limity dotyczące detalicznych ekspozycji kredytowych (DEK) w odniesieniu do portfela kredytowego określone zostały w Zasadach zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku Spółdzielczym w Głownie. str. 20

22 Limity wewnętrzne determinujące strukturę portfela DEK to limity ze względu na rodzaj produktu; udział detalicznych ekspozycji kredytowych niezabezpieczonych; udział detalicznych ekspozycji kredytowych, dla których wskaźnik DtI (wyliczony w momencie udzielenia kredytu) jest wyższy od 65%; udział detalicznych ekspozycji kredytowych o zmiennych stopach procentowych ustalanych w oparciu o rynkowe stopy procentowe. W celu zapewnienia stałego monitorowania poziomu i zmian zidentyfikowanego ryzyka operacyjnego Bank wyznaczył: Kluczowe Wskaźniki Ryzyka (KRI). KRI wykorzystywane są do analizy trendów w poszczególnych obszarach ryzyka i mogą uruchamiać procedury reakcji na zbyt wysoki poziom ryzyka redukowanie poziomu nadmiernego ryzyka operacyjnego ciąży na każdej jednostce organizacyjnej banku. KRI są wskaźnikami pozwalającymi monitorować poziom ryzyka operacyjnego w poszczególnych obszarach działalności banku; Limity na poszczególne rodzaje zdarzeń. W celu ograniczenia ryzyka operacyjnego Bank posiada Politykę zarządzania ciągłością działania w Banku Spółdzielczym w Głownie, gdzie załącznik nr 3 zawiera Plan ciągłości. Limity dotyczące ryzyka stopy procentowej określone zostały w Zasadach zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku Spółdzielczym w Głownie. Wprowadzony przez bank system limitów dotyczących zarządzania ryzykiem stopy procentowej obejmuje następujące limity: limity niedopasowania (luki) w przedziałach przeszacowania, limit maksymalnej zmiany wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy od daty analizy na skutek występującego w Banku ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego, przy założeniu szokowej zmiany stóp procentowych, limit maksymalnej zmiany wartości ekonomicznej banku, przy założeniu szokowej zmiany stóp procentowych, limit maksymalnej straty z tytułu odwrócenia się krzywej dochodowości, limity związane z wykorzystaniem opcji klienta, limity minimalnej rozpiętości pomiędzy marżą odsetkową i marżą graniczną. Limity dotyczące ryzyka walutowego określone zostały w Zasadach zarządzania ryzykiem walutowym w Banku Spółdzielczym w Głownie. W celu ograniczenia ryzyka walutowego Bank ustanowił limit całkowitej pozycji walutowej do funduszy własnych oraz limit otwartych indywidualnych pozycji walutowych. Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz strategie i procesy monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod ograniczania ryzyka opisane zostały w regulacjach wewnętrznych Banku, a w szczególności: str. 21

23 Instrukcji prowadzenia monitoringu ekspozycji kredytowych klientów indywidualnych w Banku Spółdzielczym w Głownie, Instrukcji prawnych form zabezpieczeń wierzytelności banku w Banku Spółdzielczym w Głownie, Instrukcji tworzenia, rozwiązywania i kontroli rezerw celowych na ryzyko związane z działalnością kredytową Banku Spółdzielczego w Głownie Zabezpieczenie ma na celu zapewnienie Bankowi zwrotu przysługującej mu w stosunku do klienta wierzytelności, w razie gdyby nie dokonał on spłaty tej wierzytelności w terminie ustalonym w umowie. Zabezpieczenie winno być ustanowione nie wcześniej niż data zawarcia umowy, na podstawie której zaciągane jest zobowiązanie klienta. Bank stosuje w szczególności następujące zabezpieczenia: 1) weksel własny in blanco; 2) poręczenie wekslowe (awal); 3) poręczenie cywilne; 4) gwarancję bankową; 5) przelew (cesję) wierzytelności; 6) przewłaszczenie na zabezpieczenie; 7) zastaw rejestrowy; 8) zastaw finansowy; 9) kaucję; 10) blokadę środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych; 11) hipotekę; 12) oświadczenie patronackie; 13) oświadczenie o poddaniu się egzekucji w akcie notarialnym Bank może również stosować inne zabezpieczenia, przewidziane przepisami prawa oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym, i stosować przy ich ustanawianiu i wykonywaniu wzory pism niewymienione w załącznikach do instrukcji, pod warunkiem zaakceptowania ich treści przez radcę prawnego banku. Bank ustala zabezpieczenia w porozumieniu z ustanawiającym, biorąc pod uwagę między innymi: 1) rodzaj i wysokość zobowiązania oraz okres, na jaki środki zostają przekazane; 2) status prawny ustanawiającego; 3) sytuację finansową i gospodarczą ustanawiającego oraz podmiotów powiązanych z nim kapitałowo lub organizacyjnie; 4) istnienie powiązań organizacyjnych lub gospodarczych pomiędzy kredytobiorcą a ustanawiającym będącym osobą trzecią; 5) typowe oraz indywidualne ryzyko związane z przekazaniem środków; str. 22

24 6) cechy danego zabezpieczenia wynikające z dotyczących go przepisów prawa oraz umów o ustanowienie zabezpieczenia (np. sposób ustanowienia zabezpieczenia, przesłanki i zakres odpowiedzialności wynikającej z zabezpieczenia, sposób realizacji uprawnień Banku); 7) przewidywany nakład pracy Banku oraz związane z ustanowieniem zabezpieczenia koszty Banku oraz klientów Banku; 8) realną możliwość oraz długość przewidywanego terminu pełnego zaspokojenia roszczeń Banku z przyjętego zabezpieczenia; 9) istniejące już obciążenia na rzeczy mającej stanowić przedmiot zabezpieczenia (w przypadku zabezpieczeń rzeczowych) oraz zadłużenie ustanawiającego (w przypadku zabezpieczenia osobistego); 10) rynkową wartość zabezpieczenia; 11) realną możliwość zaspokojenia się Banku z proponowanych zabezpieczeń w trakcie postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego. Można stosować jedną lub więcej form zabezpieczenia tego samego zobowiązania. W okresie kredytowania bank na wniosek ustanawiającego może wyrazić zgodę na zmianę zabezpieczenia. Zmiana zabezpieczenia lub ustanowienie zabezpieczenia dodatkowego wymaga stosownej zmiany umowy kredytowej dokonanej w formie aneksu. W okresie kredytowania bank może żądać zmiany lub ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu w przypadkach określonych w procedurach dla poszczególnych produktów oraz wskazanych w umowie z klientem. Wszystkie ustanowione zabezpieczenia należy wymienić w treści umowy kredytu oraz opisać w sposób umożliwiający ich dokładną identyfikację, np.: w przypadku hipoteki należy podać położenie nieruchomości i numer księgi wieczystej oraz sąd, w którym się znajduje; w przypadku przewłaszczenia albo zastawu należy podać cechy umożliwiające identyfikację przedmiotu przewłaszczenia /zastawu; w przypadku kaucji należy podać jej wysokość; w przypadku cesji wierzytelności należy podać jej rodzaj; w przypadku blokady / cesji z rachunku bankowego należy podać numer rachunku. 5. Oświadczenie Zarządu na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem Zatwierdzone przez Zarząd Banku oświadczenia na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem, dające pewność, że stosowane systemy zarządzania ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii Banku stanowi Załącznik nr 1 do niniejszej Informacji. str. 23

25 6. Oświadczenie Zarządu na temat ogólnego profilu ryzyka związanego ze strategią działalności Zatwierdzone przez Zarząd Banku oświadczenia na temat ogólnego profilu ryzyka Banku zatwierdzające kluczowe wskaźniki i dane liczbowe, zapewniające zewnętrznym zainteresowanym stroną całościowy obraz zarządzania ryzykiem przez Bank, w tym tolerancje na ryzyko określone przez Radę Nadzorczą Banku stanowi Załącznik nr 2 do niniejszej Informacji. 7. Skład Zarządu Banku W Banku Spółdzielczym w Głownie Zarząd składa się z trzech osób: Prezes Zarządu, Wiceprezes Zarządu ds. finansowo księgowych, Gł. Księgowy, Wiceprezes Zarządu ds. handlowych. 8. Polityka rekrutacji członków Zarządu oraz ich wiedzy,umiejętności i doświadczenia Prezes Zarządu Banku powoływany jest zgodnie z obowiązującą w Banku Procedurą określającą działania związane z powołaniem Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego w Głownie. Określa ona tryb postępowania Banku w sprawach dotyczących powołania Prezesa Zarządu oraz wymagane dokumenty i informacje o kandydatach. Powołanie Prezesa następuje, za uprzednią zgodą KNF, wyrażoną w formie decyzji, w trybie przewidzianym w ustawie Prawo bankowe. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje Rada, reprezentowana przez Członków Prezydium Rady. Prezesa powołuje i odwołuje Rada, w głosowaniu tajnym, po dokonaniu indywidualnej oceny kwalifikacji kandydatów na Prezesa, polegającej na ocenie wiedzy, umiejętności i doświadczenia, odpowiedniego do pełnionych funkcji i powierzonych obowiązków oraz dawania rękojmi należytego wykonywania obowiązków. Prezes powinien posiadać kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dające rękojmię prowadzenia działalności Banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych oraz pozostawać z Bankiem w stosunku pracy związanym z pełnioną funkcją. Ocena kwalifikacji kandydata dokonywana jest na posiedzeniu Rady i skutkuje powzięciem stosownej uchwały wskazującej, iż oceny dokonano w sposób pozytywny lub negatywny. Ocena kwalifikacji Zarządu dokonywana jest w oparciu o Procedurę oceny kwalifikacji członków zarządu oraz Zarządu Banku Spółdzielczego w Głownie. Ocena indywidualna dokonywana jest w odniesieniu do każdego członka Zarządu z osobna. Ocena kolegialna dokonywana jest w stosunku do całego składu osobowego Zarządu Banku. Celem oceny jest stwierdzenie czy członkowie Zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, w tym prowadzenia działalności Banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych a także czy posiadają wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizacji zarządzania ryzykiem oraz czy ich reputacja osobista nie stwarza zagrożenia dla utraty reputacji Banku. Ocena kwalifikacji dokonywana jest: str. 24

26 jako ocena następcza, cyklicznie raz w roku w stosunku do członków Zarządu działających jako organ oraz dla poszczególnych członków, jako ocena uprzednia, każdorazowo przed powołaniem nowego członka Zarządu, przeprowadzana odrębnie wobec kandydata na Prezesa Zarządu oraz odrębnie wobec pozostałych członków Zarządu; w każdym przypadku,gdy kompetencje a także wymogi dotyczące reputacji osobistej kandydata na członka Zarządu wymaganej przy pełnieniu funkcji w zarządzie ulegną zmianie. W ocenie uprzedniej przed powołaniem nowego członka w skład Zarządu uwzględnia się następujące warunki: Kryteria dotyczące reputacji, Kryteria dotyczące kompetencji: ocena kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), doświadczenia zawodowego, Ocena składa się z dwóch etapów, kończących się podjęciem przez Zebranie Przedstawicieli Uchwały o zatwierdzeniu sprawozdania Zarządu oraz Uchwał o udzieleniu poszczególnym członkom Zarządu absolutorium za poprzedni rok obrotowy. Pierwszym etapem jest podjęcie przez Radę Nadzorczą Uchwały o ocenie indywidualnej. Ocena poszczególnego członka Zarządu za rok obrotowy uwidoczniona jest w sprawozdaniu Rady Nadzorczej, przedkładanym Zebraniu Przedstawicieli w części wnioskowej o udzieleniu lub nieudzielaniu absolutorium dla danego członka Zarządu. Drugi etap obejmuje udzielenie lub nieudzielanie absolutorium przez Zebranie Przedstawicieli. Ocena następcza ma na celu potwierdzenie oceny uprzedniej lub oceny dokonywanej w poprzednim roku sprawozdawczym. Ocena kolektywna członków Zarządu, działających łącznie jako organ, obejmuje: a) ocenę ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, b) ocenę reputacji Banku jako pochodnej działań członków Zarządu. 9. Przepływ informacji na temat ryzyka kierowanych do Zarządu Przepływ informacji dotyczącej ryzyka dla Zarządu i Rady Nadzorczej jest sformalizowany, odbywa się zgodnie z Regulaminem sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w Głownie. Regulamin ten określa częstotliwość, zakres, odbiorców i terminy sporządzania sprawozdań i raportów dotyczących ryzyka, zapewniających możliwość podejmowania decyzji oraz odpowiedniej reakcji w przypadku zmiany ekspozycji na ryzyko. W Banku nie utworzono Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami. II. Fundusze własne Fundusze własne Banku na roku składały się w 100 % z kapitału Tier I; Kapitał Tier I Banku obejmuje: str. 25

27 1) kapitał podstawowy Tier I, na który składają się: a) wpłacony fundusz udziałowy (tworzony z wpłat udziałów członkowskich), z zastosowaniem następujących przepisów: Fundusz udziałowy Banku od 1 stycznia 2014 roku nie spełnia warunku zawartego w art.28 ust.1 lit.e CRR, który mówi, że instrumenty w kapitale podstawowym Tier I muszą spełniać warunek wieczystości, w związku z tym Bank, zgodnie z zapisami CRR usuwa stopniowo z funduszy własnych fundusz udziałowy. Bank wykazuje fundusz udziałowy w rachunku funduszy własnych, w ramach korekt okresu przejściowego, według następujących zasad: - podstawą obliczeń jest lista udziałowców oraz kwota opłaconych przez nich udziałów według stanu na rok; - powyższa kwota jest pomniejszana o wszelkie wypłaty i wyksięgowania udziałów, które miały miejsce w latach ; - każdego roku, począwszy od początku 2014, podstawa amortyzacji jest umniejszana (amortyzowana) o wartość stanowiącą iloczyn podstawy amortyzacji oraz stawki amortyzacji wynoszącej w kolejnych latach odpowiednio: 20% w 2014 roku, po 10% od 2015 do 2016 roku; - w związku z tym, że po roku 2013 miały miejsce dalsze pomniejszenia podstawy amortyzacji, to za każdym razem, ustalana była nowa podstawa amortyzacji poprzez odjęcie od podstawy amortyzacji kwoty tych pomniejszeń; nowa podstawa amortyzacji obowiązuje od daty dokonanego pomniejszenia; b) w ramach skumulowanych, innych całkowitych dochodów: - fundusz z aktualizacji wyceny majątku trwałego, c) kapitał rezerwowy, składa się z funduszu zasobowego (tworzony z części nadwyżki bilansowej w wyniku corocznych uchwał Zebrania Przedstawicieli o podziale zysków oraz z wpłat przez członków wpisowego), d) fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej, e) w ramach innych przejściowych korekt kapitału podstawowego Tier I: - (ze znakiem minus) określoną wartość procentową funduszu z aktualizacji wyceny majątku trwałego (40%) 2) pomniejszenia kapitału podstawowego Tier I: a) określona wartość procentowa (odpowiednia dla 2016 roku) wartości niematerialnych i prawnych wyceniona według wartości bilansowej, 3) pomniejszenia kapitału dodatkowego Tier I: a) określona wartość procentowa (odpowiednia dla 2016 roku ) wartości niematerialnych i prawnych wyceniona według wartości bilansowej str. 26

28 Ujawnienie dotyczące funduszy własnych na przedstawia tabela poniżej: Kapitał podstawowy Tier I: instrumenty i kapitały rezerwowe Kwota w dniu ujawnienia Odniesienie do CRR 3 Skumulowane inne całkowite dochody (i pozostałe kapitały 9.181,60 Art. 26 ust. 1 rezerwowe, z uwzględnieniem niezrealizowanych zysków i strat zgodnie z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości) 3a Fundusze ogólne ryzyka bankowego 23,26 Art. 26 ust. 1 lit. f) 4 Kwota kwalifikujących się pozycji o których mowa w art. 484 ust ,80 Art. 486 ust. 2 3 i powiązane ażio emisyjne przeznaczone do wycofania z kapitału podstawowego Tier I 6 Kapitał podstawowy Tier I przed korektami regulacyjnymi ,66 8 Wartości niematerialne i prawne (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego) (kwota 26,06 Art. 36 ust. 1 lit. b) Art. 37, art. 472 ust. 4 ujemna) 26 Korekty regulacyjne dotyczące niezrealizowanych zysków i strat (-) 141,10 zgodnie z art. 467 i 468 W tym:. filtr dla niezrealizowanej straty 1 Art. 467 W tym:. filtr dla niezrealizowanej straty 2 Art. 467 W tym:40% filtr dla niezrealizowanego zysku 1 (-) 141,10 Art. 468 W tym:. filtr dla niezrealizowanego zysku 2 Art Kwalifikowalne odliczenia od pozycji w kapitale dodatkowym Tier 15,64 Art. 36 ust. 1 lit. j) I które przekraczają wartość kapitału dodatkowego Tier I instytucji (kwota ujemna) 28 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale podstawowym Tier I -125,46 29 Kapitał podstawowy Tier I ,50 36 Kapitał dodatkowy Tier I przed korektami regulacyjnymi 0,00 41 Korekty regulacyjne stosowane w odniesieniu do kapitału dodatkowego Tier I pod względem kwot ujętych przed przyjęciem 15,64 CRR oraz kwot ujętych w okresie przejściowym przeznaczonych do wycofania zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 (tj. kwoty rezydualne określone w CRR) 43 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale dodatkowym Tier I 15,64 44 Kapitał dodatkowy Tier I 0,00 45 Kapitał Tier I (kapitał Tier I = kapitał podstawowy Tier I + kapitał ,50 dodatkowy Tier I) 51 Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi 0,,00 57 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale Tier II 0,00 58 Kapitał Tier II 0,00 59 Łączny kapitał (łączny kapitał = kapitał Tier I + kapitał Tier II) ,50 60 Aktywa ważone ryzykiem razem ,27 61 Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) ,49 Art. 92 ust. 2 lit. a), art Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) ,49 Art. 92 ust. 2 lit. b), art Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ,49 Art. 92 ust. 2 lit. c) ryzyko) 64 Wymóg bufora dla poszczególnych instytucji (wymóg dotyczący kapitału podstawowego Tier I zgodnie z art. 92 ust. 1 lit. a) powiększony o wymogi utrzymywania bufora zabezpieczającego i antycyklicznego, jak również bufor ryzyka systemowego oraz bufor 5,75 % Dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych, art. 128, 129, 130 instytucji o znaczeniu systemowym (bufor globalnych instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor innych instytucji o znaczeniu systemowym) wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 65 W tym: wymóg utrzymywania bufora zabezpieczającego 1,25 % 66 W tym: wymóg utrzymywania bufora antycyklicznego 0 % 67 W tym: wymóg utrzymywania bufora ryzyka systemowego 0 % 67a W tym: bufor globalnych instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor innych instytucji o znaczeniu systemowym 0 % Dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych, art. 131 str. 27

29 68 Kapitał podstawowy Tier I dostępny w celu pokrycia buforów (wyrażony jako odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko) 80 Bieżący pułap w odniesieniu do instrumentów w kapitale podstawowym Tier I będących przedmiotem ustaleń dotyczących wycofania 81 Kwota wyłączona z kapitału podstawowego Tier I ze względu na pułap (nadwyżka ponad pułap po upływie terminów wykupu i zapadalności) 6.828,15 Dyrektywa w sprawie wymogów kapitałowych, art ,80 Art. 484 ust. 3, art. 486 ust. 2, ,20 Art. 484 ust. 3, art. 486 ust. 2, 5 Bank nie zalicza do kapitału podstawowego Tier I, pozycji dodatkowych kapitału podstawowego Tier I instrumentów kapitałowych. Kwota kapitału podstawowego Tier I ponad wymagany poziom współczynnika kapitałowego tzn.4,5% wynosi 7.635,62 tys. zł. Kwota kapitału Tier I ponad wymagany poziom współczynnika kapitałowego tzn. 6% wynosi 6.666,66 tys. zł. Kwota funduszy własnych (wymaganego kapitału ) ponad wymagany poziom współczynnika kapitałowego tzn.8% wynosi 5.374,71 tys. zł. VI. Wymogi kapitałowe 1. Metody stosowane przez Bank do oceny kapitału wewnętrznego Bank Spółdzielczy w Głownie: wyznacza łączną kwotę ekspozycji na ryzyko przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej, nie stosuje technik redukcji ryzyka kredytowego, wyznacza wartość ekspozycji z tytułu pozycji pozabilansowych tylko z tytułu warunkowych zobowiązań pozabilansowych, nie korzysta z ocen wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, z wyjątkiem ocen rządu polskiego niezbędnych dla potrzeb ustalenia wag ryzyka dla ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego, ekspozycji wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych (jeżeli ekspozycja nie jest denominowana lub finansowana w walucie krajowej) oraz ekspozycji wobec instytucji. Bank wyznacza kapitał regulacyjny wg następujących metod: ryzyko kredytowe według metody standardowej; ryzyko operacyjne według metody wskaźnika bazowego; ryzyko walutowe według metody de minimis. FILAR I Łączna kwota ekspozycji na ryzyko kredytowe Łączna kwota ekspozycji na ryzyko kredytowego jest równa sumie kwot ekspozycji ważonych ryzykiem, str. 28

30 Przez ekspozycję należy rozumieć aktywo lub udzielone zobowiązanie pozabilansowe; ekspozycje są rozumiane łącznie ze związanymi z nimi innymi ekspozycjami, jeśli ekspozycje te ujęte są w rachunku wyników, Sumę kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oblicza się jako sumę wartości bilansowych oraz wartości ekspozycji z tytułu pozycji pozabilansowych pomnożonych przez przypisane procentowe wagi ryzyka, zgodnie z metodą standardową opisaną w Części trzeciej Tytuł II Rozdział 2 CRR, W przyjętej przez Bank metodzie standardowej wartość ekspozycji w przypadku aktywów jest równa wartości bilansowej ekspozycji, a w przypadku pozycji pozabilansowych jest równa iloczynowi nominalnej wartości pozycji pozabilansowej pomniejszonej o utworzone na tą pozycję rezerwy celowe i procentowej wagi ryzyka produktu, Wartość aktywów ważonych ryzykiem obliczonych dla ekspozycji wobec małego lub średniego przedsiębiorcy, zaliczonych do ekspozycji wobec przedsiębiorstw, ekspozycji detalicznych lub ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach (z wyłączeniem ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania), Bank dodatkowo mnoży przez współczynnik wsparcia równy 0,7619. (art.501 CRR) Łączna kwota ekspozycji na ryzyko walutowe Łączna kwota ekspozycji na ryzyko walutowe jest równa wymogowi w zakresie funduszy własnych dla ryzyka walutowego pomnożonemu przez 12,5. Wymóg kapitałowy w zakresie funduszy własnych dla ryzyka walutowego oblicza się jako 8% pozycji walutowej całkowitej jeżeli pozycja walutowa całkowita przekracza 2% funduszy własnych Banku. Łączna kwota ekspozycji na ryzyko operacyjne Łączna kwota ekspozycji na ryzyko operacyjne jest równa wymogowi w zakresie funduszy własnych dla ryzyka operacyjnego pomnożonemu przez 12,5. Bank wylicza podstawę do wyznaczenia wymogu kapitałowego jako średnią arytmetyczną za okres trzech lat, wyników obliczonych jako suma poniższych pozycji rachunku zysków i strat Banku, ustalonych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości, przy czym każda pozycja musi być uwzględniona odpowiednio ze znakiem dodatnim lub ujemnym: 1) przychody z tytułu odsetek; 2) koszty z tytułu odsetek; 3) przychody z tytułu prowizji; 4) koszty z tytułu prowizji; 5) przychody z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o stałej/zmiennej kwocie dochodu; 6) wynik operacji finansowych; 7) wynik z pozycji wymiany; ( 8) pozostałe przychody operacyjne. str. 29

31 Średnią arytmetyczną, oblicza się na koniec roku obrotowego na podstawie wyników z ostatnich trzech, dwunastomiesięcznych okresów. Wyniku za którekolwiek z trzech lat obrotowych, jeżeli jest ujemny lub równy zero, nie uwzględnia się w obliczeniach średniej arytmetycznej. Podstawę oblicza się jako iloraz sumy dodatnich wartości wyników oraz liczby lat z dodatnimi wartościami wyników. Otrzymany wynik mnoży się przez wskaźnik wynoszący15 % Filar II W ramach Filaru II Bank dokonuje oceny wszystkich rodzajów ryzyka bankowego i zapewnia poziom funduszy własnych odpowiadający poziomowi zidentyfikowanych, uznanych za istotne rodzajów ryzyka. Bank oblicza kapitał wewnętrzny na poszczególne rodzaje ryzyka uznane za istotne: ryzyko kredytowe; ryzyko operacyjne; ryzyko walutowe; ryzyko koncentracji; ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; ryzyko płynności, ryzyko kapitałowe. uznane za istotne ryzyko braku zgodności Bank pokrywa kapitałem wewnętrznym obliczonym dla ryzyka operacyjnego. Przy obliczaniu dodatkowych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka przyjmuje się następujące założenia: 1) kapitał wewnętrzny na poszczególne rodzaje ryzyka będzie obliczany jako koszt lub utracony przychód (za wyjątkiem ryzyka koncentracji), który może się pojawić w wyniku zaistnienia sytuacji nieoczekiwanej; 2) koszt lub utracony przychód, o którym mowa w pkt 1, obliczany jest na podstawie testów warunków skrajnych, które Bank przeprowadza dla poszczególnych rodzajów ryzyka uznanych za istotne; 3) część lub całość kwoty, o której mowa w pkt 2, Bank może zabezpieczyć z wyniku finansowego zaplanowanego na dany rok obrotowy; 4) poziom akceptowalnego kosztu lub utraconego przychodu Bank wyznacza (jako procent funduszy własnych Banku) w oparciu o następujące przesłanki: a) wysokość planowanego wyniku finansowego na rok obrotowy, w którym aktualizujemy niniejsze zasady, b) poziom łącznego współczynnika kapitałowego, c) plany kapitałowe; str. 30

32 5) dodatkowym wymogiem kapitałowym dla poszczególnych rodzajów ryzyka (za wyjątkiem ryzyka koncentracji,ryzyka stopy procentowej i ryzyka operacyjnego) będzie kwota, o jaką koszt lub utracony przychód przekroczy akceptowalny poziom ryzyka (na jest to 1 % funduszy własnych). Szacowanie kapitału wewnętrznego w Banku przeprowadza Stanowisko zarządzania ryzykami i analiz z częstotliwością kwartalną. Bank dokonuje agregacji wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka, tym samym oblicza łączną wielkość wymogu kapitałowego (wewnętrzny wymóg kapitałowy) w oparciu o metodę minimalnego wymogu kapitałowego. Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego jest wyliczony regulacyjny wymóg kapitałowy. Następnie Bank ocenia, czy regulacyjny wymóg kapitałowy w pełni pokrywa ryzyko kredytowe, operacyjne i walutowe i jeżeli jest to konieczne, to, zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego, oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na te ryzyka. Kapitał wewnętrzny stanowi sumę regulacyjnego wymogu kapitałowego, dodatkowych wymogów kapitałowych(na ryzyko kredytowe, operacyjne i walutowe) oraz wymogów kapitałowych na pozostałe istotne rodzaje ryzyka obliczonych zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego. Stopień obciążenia kapitałem wewnętrznym funduszy własnych nie powinien przekraczać 89%. 2. Kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas ekspozycji. Wyszczególnienie Stan na (tys.zł) Razem 4 326,58 1 ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych - 2 ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 44,40 3 ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 0,05 4 ekspozycje wobec instytucji - 5 ekspozycje wobec przedsiębiorstw 657,03 6 ekspozycje detaliczne 405,93 7 ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 2 533,57 8 ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania 96,88 9 ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania - 10 ekspozycje kapitałowe 78,89 11 inne pozycje 509,84 3. Kwoty wymogów kapitałowych Poniższe zestawienie przedstawia poziom minimalnych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka według stanu na dzień roku. Wyliczenia zostały dokonane zgodnie z Zasadami szacowania kapitału wewnętrznego w Banku Spółdzielczym w Głownie str. 31

33 Rodzaj ryzyka Wewnętrzny wymóg kapitałowy Alokacja kapitału według wymagań dla Filaru I Alokacja dodatkowego kapitału według wymagań dla Filaru II Ryzyko kredytowe Ryzyko rynkowe Ryzyko operacyjne Ryzyko koncentracji zaangażowań, w tym: 85 x 85 koncentracji dużych zaangażowań 0 x 0 koncentracji w ten sam sektor gospodarczy 82 x 82 koncentracji w ten sam region geograficzny 0 x 0 koncentracji w ten sam rodzaj lub dostawcę zabezpieczenia 4 x 4 Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej 69 x 69 Ryzyko płynności 77 x 77 Ryzyko kapitałowe x 0 Kapitał regulacyjny Kapitał wewnętrzny Współczynnik wypłacalności Wewnętrzny współczynnik wypłacalności ,32 13,00 Bank informuje, że Komisja Nadzoru Finansowego, podczas Badania i Oceny Nadzorczej, nie wskazała na konieczność utworzenia dodatkowych wymogów kapitałowych. 4. Bufor antycykliczny Tabela poniżej przedstawia ujawnienia w zakresie bufora antycyklicznego na dzień r Kwota specyficznego dla instytucji bufora antycyklicznego 1 Łączna kwota ekspozycji na ryzyko ,27 tys. zł 2 Specyficzny dla instytucji wskaźnik bufora 0% antycyklicznego 3 Wymóg w zakresie specyficznego dla instytucji bufora antycyklicznego 0 V. RYZYKO KREDYTOWE 1. Definicja należności zagrożonych i przeterminowanych Należności zagrożone - ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do grupy zagrożone w tym do kategorii: poniżej standardu, wątpliwe i stracone o których mowa w przepisach w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banku. Należności przeterminowane należność z niespłaconą w określonych w umowie terminach kwotą odsetek lub kwot rat kapitałowych. Jako okres przeterminowania należy rozumieć okres od wynikającego z umowy terminu zapadalności (określonego terminu spłaty raty, odsetek lub całej należności) do dnia bilansowego. Długość okresu przeterminowania dla należności spłacanych w ratach należy przyjąć jako okres od daty zapadalności najwcześniejszej raty w przypadku której nastąpiło opóźnienie spłaty. str. 32

34 2. Opis stosowanego podejścia i metod przyjętych do ustalania korekt wartości i rezerw Dla potrzeb naliczania odpowiedniej wysokości rezerw celowych od ekspozycji zakwalifikowanych do kategorii normalne, pod obserwacją, poniżej standardu, wątpliwe, stracone stosuje się zasady wynikające z Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z późn. zm. Przy ustalaniu skali ryzyka obciążającego ekspozycje kredytowe Bank wykorzystuje dwa niezależne kryteria: terminowości spłaty kapitału lub odsetek, sytuacji ekonomiczno - finansowej dłużnika. Kryterium terminowości spłaty kapitału lub odsetek jako jedyne stosuje się wyłącznie w odniesieniu do ekspozycji kredytowych wobec: Skarbu Państwa, osób fizycznych - udzielonych na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Obowiązek tworzenia rezerw celowych dotyczy ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: kategorii normalne - w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii pod obserwacją, grupy zagrożone w tym do kategorii poniżej standardu, wątpliwych i straconych. Bank tworzy rezerwy celowe na ekspozycje kredytowe. Rezerwy celowe tworzy się w ciężar kosztów. Wymagany poziom rezerw celowych na ekspozycje kredytowe wynikające z tytułu pożyczek i kredytów detalicznych, zaklasyfikowane do kategorii normalne oraz na ekspozycje kredytowe zaklasyfikowane do kategorii pod obserwacją pomniejsza się (każdą kategorię osobno) obligatoryjnie o kwotę równą 25% rezerwy na ryzyko ogólne, utworzonej zgodnie z art.130 ustawy Prawo Bankowe. Rezerwy celowe na ryzyko kredytowe związane z ekspozycjami kredytowymi stanowiącymi należności z tytułu kredytów i pożyczek detalicznych zaklasyfikowanymi do kategorii normalne tworzy się w wysokości co najmniej 1,5% podstawy tworzenia rezerw celowych. Na ekspozycje kredytowe zaklasyfikowane do kategorii pod obserwacją oraz grupy zagrożonych tworzy się, na podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego daną ekspozycję, rezerwy celowe w wysokości nie niższej niż: str. 33

35 1,5% podstawy tworzenia rezerw w przypadku kategorii pod obserwacją, 20% podstawy tworzenia rezerw w przypadku kategorii poniżej standardu, 50% podstawy tworzenia rezerw w przypadku kategorii wątpliwe, 100% podstawy tworzenia rezerw w przypadku kategorii stracone. 3. Struktura geograficzna ekspozycji Zgodnie z obowiązującym Statutem, zatwierdzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego działalność Banku jest ograniczona do terenu województwa, na którym Bank działa dlatego też Bank w swoich ujawnieniach nie bada struktury geograficznej. 4. Łączna kwota ekspozycji wg wyceny bilansowej Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej na dzień roku, bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią kwotę ekspozycji w okresie od roku do roku w podziale na klasy przedstawia poniższe zestawienie średnia od Razem , ,79 ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 843,45 592,88 ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 2 775, ,38 ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 2,88 5,26 ekspozycje wobec instytucji , ,40 ekspozycje wobec przedsiębiorstw , ,05 ekspozycje detaliczne 8 097, ,56 ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach , ,39 ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania 1 094,63 606,48 ekspozycje w postaci jednostek zbiorowego inwestowania uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach - - ekspozycje kapitałowe 911,14 911,14 inne pozycje 9 040, ,24 W ujawnieniach z zakresu ryzyka kredytowego Bank przyjmuje, iż klasy ekspozycji kredytowych, które stanowią przynajmniej 30% łącznej kwoty ekspozycji kredytowych wyznaczają istotne klasy ekspozycji. Zgodnie z tym założeniem, do istotnych klas ekspozycji kredytowych zalicza się zatem: 1) Ekspozycje wobec instytucji, jednak ze względu, iż do tej klasy ekspozycji bank zalicza głównie rachunki i lokaty terminowe w Banku Zrzeszającym, to do ujawnień w ramach ryzyka kredytowego przedstawia klasę: 2) ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach, które stanowią prawie 30 % wszystkich ekspozycji. str. 34

36 5. Rozkład ekspozycji w zależności od branży lub typu kontrahenta z podziałem na kategorie ekspozycji, w tym określenie ekspozycji wobec MŚP, wraz z dodatkowymi szczegółowymi podziałami w stosownych przypadkach (art. 442e) Struktura zaangażowania Banku według stanu na dzień r. została zaprezentowana w poniższych tabelach: a) ekspozycje wobec sektora finansowego ogółem oraz w dodatkowym podziale na typ kontrahenta oraz należności normalne, pod obserwacją i zagrożone: Lp. Typ kontrahenta Wartość nominalna(w tys.zł) 1. Banki: ,29 1) należności normalne ,29 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 2. Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego: 1 664,13 1) należności normalne 1 664,13 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 3. Pomocnicze instytucje finansowe: 0,00 1) należności normalne 0,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 4. Instytucje ubezpieczeniowe: 0,00 1) należności normalne 0,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 Razem zaangażowanie w sektorze finansowym ,42 w tym: 1) należności normalne ,42 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 Wśród ekspozycji wobec sektora finansowego nie występowały ekspozycje zaliczane do istotnych ekspozycji tzn. ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomościach. str. 35

37 b) ekspozycje wobec sektora niefinansowego ogółem oraz w dodatkowym podziale na typ kontrahenta oraz należności normalne, pod obserwacją i zagrożone: Lp. Typ kontrahenta Wartość nominalna (w tys.zł) 1. Przedsiębiorstwa i spółki państwowe: 269,68 1) należności normalne 269,68 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 2. Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie: ,28 1) należności normalne 9 970,41 2) należności pod obserwacją 155,87 3) należności zagrożone 0,00 3. Przedsiębiorcy indywidualni: 9 907,73 1) należności normalne 8 715,87 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 1 191,86 4. Osoby prywatne: ,43 1) należności normalne ,85 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 233,58 5. Rolnicy indywidualni: 7 800,41 1) należności normalne 7 800,41 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 6. Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych: 98,97 1) należności normalne 98,97 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym ,50 w tym: 1) należności normalne ,19 2) należności pod obserwacją 155,87 3) należności zagrożone 1 425,44 Wśród ekspozycji wobec sektora niefinansowego występowały ekspozycje zaliczane do istotnych ekspozycji tzn. ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomościach, w związku z tym przedstawia się następującą tabele: c) Ekspozycje wobec sektora niefinansowego dla istotnych ekspozycji (zabezpieczonych na nieruchomościach) oraz w dodatkowym podziale na typ kontrahenta oraz należności normalne, pod obserwacją oraz zagrożone: str. 36

38 Lp. Typ kontrahenta Wartość bilansowa (w tys.zł) 1. Przedsiębiorstwa i spółki państwowe: 0,00 1) należności normalne 0,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) Przedsiębiorstwa należności zagrożone i spółki prywatne oraz 0,00 2. spółdzielnie: 9 737,20 1) należności normalne 9 582,57 2) należności pod obserwacją 154,63 3) należności zagrożone 0,00 3. Przedsiębiorcy indywidualni: 6 248,03 1) należności normalne 6 248,03 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 4. Osoby prywatne: ,74 1) należności normalne ,74 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 5. Rolnicy indywidualni: 3 354,47 1) należności normalne 3 354,47 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 6. Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych: 0,00 1) należności normalne 0,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 niefinansowym ,44 w tym: 1) należności normalne ,81 2) należności pod obserwacją 154,63 3) należności zagrożone 0,00 d) ekspozycje wobec sektora budżetowego ogółem oraz w dodatkowym podziale na typ kontrahenta oraz należności normalne, pod obserwacją i zagrożone: Lp. Typ kontrahenta Wartość nominalna (w tys.zł) 1. Jednostki budżetowe 2 778,00 1) należności normalne 2 778,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 w tym: 1) należności normalne 2 778,00 2) należności pod obserwacją 0,00 3) należności zagrożone 0,00 Wśród ekspozycji wobec sektora budżetowego nie występowały ekspozycje zaliczane do istotnych ekspozycji tzn. ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomościach. e) Struktura branżowa ekspozycji ogółem oraz w dodatkowym podziale na należności normalne, pod obserwacją oraz zagrożone str. 37

39 Nazwa branży wartość portfela kredytowego w danej branży struktura % wartość kredytów w danej branży kredyty normalne kredyty pod obserwacja kredyty zagrożone RAZEM ,22 100,00% , ,48 155, ,86 rolnictwo 8 309,83 22,42% 7 800, ,41 0,00 0,00 przetwórstwo przemysłowe 3 731,87 10,07% 2 209, ,06 0,00 0,00 budownictwo 4 838,45 13,05% 4 352, ,13 0, ,86 handel hurtowy i detaliczny 3 745,37 10,10% 2 766, ,07 155,87 0,00 działalność zwiazana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4 322,21 11,66% 4 269, ,96 0,00 0,00 transport, gospodarka magazynowa 740,80 2,00% 412,68 412,68 0,00 0,00 działalność zwiazana z obsługą rynku nieruchomości 1 455,57 3,93% 1 455, ,57 0,00 0,00 działalność w zakresie administrowania i działalność wspierajaca administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 2 945,14 7,95% 2 539, ,14 0,00 0, ,00 7,49% 2 778, ,00 0,00 0,00 działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 728,13 4,66% 1 664, ,13 0,00 0,00 inne 154,17 0,42% 103,14 103,14 0,00 0,00 Działalność profesjonalna,naukowa i techniczna 91,28 0,25% 68,79 68,79 0,00 0,00 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 224,40 6,00% 2 224, ,40 0,00 0,00 Bank przyjmuje, iż branże, które stanowią przynajmniej 30% łącznej kwoty ekspozycji kredytowych wyznaczają istotne klasy branż. Ze względu na to kryterium w banku nie występują branże istotne. Do dalszych ujawnień z zakresu ryzyka kredytowego bank przyjmuje branże rolnictwo, która ma największy udział w ogólnej wartości ekspozycji. f) Struktura branżowa ekspozycji dla MSP ogółem oraz w dodatkowym podziale na należności normalne, pod obserwacją oraz zagrożone: str. 38

40 Nazwa branży wartość portfela kredytowego w danej branży wartość kredytów w danej branży kredyty normalne kredyty pod obserwacja kredyty zagrożone RAZEM , , ,48 155, ,86 rolnictwo 8 309, , ,41 0,00 0,00 w tym:mśp 8 309, , ,41 0,00 0,00 przetwórstwo przemysłowe 3 731, , ,06 0,00 0,00 w tym:mśp 3 731, , ,06 0,00 0,00 budownictwo 4 838, , ,13 0, ,86 w tym:mśp 3 646, , ,13 0,00 0,00 handel hurtowy i detaliczny 3 745, , ,07 155,87 0,00 w tym:mśp 3 745, , ,07 155,87 0,00 działalność zwiazana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4 322, , ,96 0,00 0,00 w tym:mśp 4 322, , ,96 0,00 0,00 transport, gospodarka magazynowa 740,80 412,68 412,68 0,00 0,00 w tym:mśp 740,80 412,68 412,68 0,00 0,00 działalność zwiazana z obsługą rynku nieruchomości 1 455, , ,57 0,00 0,00 w tym:mśp 1 455, , ,57 0,00 0,00 działalność w zakresie administrowania i działalność wspierajaca 2 945, , ,14 0,00 0,00 w tym:mśp 2 945, , ,14 0,00 0,00 administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 2 778, , ,00 0,00 0,00 w tym:mśp 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 728, , ,13 0,00 0,00 w tym:mśp 64,00 0,00 0,00 0,00 0,00 inne 154,17 103,14 103,14 0,00 0,00 w tym:mśp 4,17 4,17 4,17 0,00 0,00 Działalność profesjonalna,naukowa i techniczna 91,28 68,79 68,79 0,00 0,00 w tym:mśp 91,28 68,79 68,79 0,00 0,00 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 224, , ,40 0,00 0,00 w tym:mśp 2 224, , ,40 0,00 0,00 MSP razem , , ,38 155,87 0,00 6. Struktura ekspozycji według terminów zapadalności Strukturę ekspozycji ogółem wg terminów zapadalności na r przedstawia tabela: Przedsiębiorstwa i spółki państwowe: Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielni SEKTOR NIEFINANSOWY Przedsiębiorcy indywidualni: Osoby prywatne: Rolnicy indywidualni: Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych: SEKTOR FINANSOWY Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego: SEKTOR BUDŻETOWY Jednostki samorządu terytorialnego ZAPADALNOŚĆ DO 1 M-C 7,69 105, ,38 572,50 130,94 0,00 29,44 23,50 OD 1 M-C DO 3 M-CE 15,65 159,52 367,99 533,71 423,44 0,00 59,42 47,00 OD 3 M-CE DO 6 M-CY 23,68 250,05 549,40 837,84 705,44 0,00 90,40 110,50 OD 6 M-CY DO 12 M-CY 48,50 454,35 713, ,40 991,14 0,00 254,97 181,00 OD 1 ROK DO 2 LATA 102,15 776, , , ,56 98, ,08 362,00 OD 2 LAT DO 5 LAT 72, , , , ,53 0,00 102,83 926,00 OD 5 LAT DO 10 LAT 0, , , , ,36 0,00 0, ,00 OD 10 LAT DO 20 LAT 0, , , ,04 251,01 0,00 0,00 0,00 POWYŻEJ 20 LAT 0,00 88,93 0, ,40 0,00 0,00 0,00 0,00 RAZEM 269, , , , ,41 98, , ,00 Strukturę ekspozycji wg terminów zapadalności na r dla istotnych ekspozycji (zabezpieczonych na nieruchomościach) przedstawia tabela: str. 39

41 ZAPADALNOŚĆ Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomosciach (kapitał) 7. Ekspozycje zagrożone ogółem DO 1 M-C 382,54 OD 1 M-C DO 3 M-CE 640,62 OD 3 M-CE DO 6 M-CY 1 066,64 OD 6 M-CY DO 12 M-CY 1 604,32 OD 1 ROK DO 2 LATA 2 945,71 OD 2 LAT DO 5 LAT 8 408,58 OD 5 LAT DO 10 LAT 9 939,80 OD 10 LAT DO 20 LAT ,71 POWYŻEJ 20 LAT 3 099,33 RAZEM ,26 Ekspozycje zagrożone na r przedstawia tabela kredyty zagrożone ogółem 1 425,44 w tym: poniżej standardu 0,00 wątpliwe 0,00 stracone 1 425,44 Kredyty zagrożone w całości występowały w sektorze niefinansowym. W branży, którą bank traktuje jako istotną do ujawnień z zakresu ryzyka kredytowego (rolnictwo) nie występowały kredyty zagrożone. 8. Uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw z tytułu ekspozycji Bank tworzy rezerwy celowe na ekspozycje kredytowe. Rezerwy celowe tworzy się w ciężar kosztów. Obowiązek tworzenia rezerw celowych dotyczy ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: kategorii normalne - w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii pod obserwacją, grupy zagrożone w tym do kategorii poniżej standardu, wątpliwych i straconych. str. 40

42 Uzgodnienie dotyczące zmian stanów rezerw przedstawia tabela: Wyszczególnienie Saldo na początek okresu Utworzenie w okresie 2016 r Rozwiązanie w okresie 2016 r Spisanie w ciężar rezerw lub przeniesienie do ewidencji pozabilansowej Saldo na koniec 2016 roku Sektor finansowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należności normalne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci pod obserwacją 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci ponizej standardu 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci watpliwe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci stracone 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Sektor niefinansowy 92, ,58 60, ,40 411,75 Należności normalne 78,13 52,87 51,58 0,00 79,41 Należnosci pod obserwacją 0,00 9,34 7,00 0,00 2,34 Należnosci ponizej standardu 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci watpliwe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci stracone 14, ,37 1, ,40 330,00 Sektor budżetowy 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należności normalne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci pod obserwacją 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci ponizej standardu 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci watpliwe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Należnosci stracone 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Rzeczowy majątek trwały 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Aktywa trwałe do zbycia 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Inne aktywa 180, , ,08 0,00 0,00 Należności normalne 180, , ,08 0,00 0,00 Rezerwy na zobowiązania pozabilansowe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Rezerwy razem 272, , , ,40 411,75 Kwoty należności odzyskanych w 2016 roku, które zostały bezpośrednio zaliczone do rachunku zysków i strat to 412,87 tys. zł. VI. KORZYSTANIE Z OCEN ZEWNĘTRZNYCH INSTYTUCJI OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ (ECAI) Bank nie korzysta z ocen zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej (ECAI), z tego względu iż oceny te, wykorzystuje wyłącznie w następujących sytuacjach: Wagi ryzyka ekspozycji wobec których stosowane są oceny ECAI 1) wobec instytucji jeżeli rezydualny termin ekspozycji jest dłuższy niż 3 miesiące; 2) wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych jeżeli ekspozycja nie jest denominowana lub finansowana w walucie krajowej; 3) wobec podmiotów sektora publicznego jeżeli pierwotny termin zapadalności ekspozycji jest dłuższy niż 3 miesiące. Żadna z wyżej wymienionych ekspozycji w Banku nie występowała. VII. EKSPOZYCJA NA RYZYKO RYNKOWE Ujawnienia w zakresie ryzyka rynkowego obejmują wielkość wymogu kapitałowego w zakresie ryzyka walutowego. W 2016 r. w zakresie ryzyka rynkowego Bank wyznaczał wymóg wyłącznie na ryzyko walutowe. Wymóg kapitałowy na ryzyko walutowe w całym 2016 roku nie wystąpił. VIII. RYZYKO OPERACYJNE Bank wylicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego wg metody podstawowego wskaźnika BIA. str. 41

43 Bank klasyfikuje zdarzenia mogące doprowadzić do powstania strat operacyjnych na następujących poziomach: 1) poziom 1 podział zdarzeń na 7 głównych rodzajów: a) oszustwa wewnętrzne; b) oszustwa zewnętrzne; c) zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy; d) klienci, produkty i praktyki operacyjne; e) szkody związane z aktywami rzeczowymi; f) zakłócenia działalności Banku i awarie systemów; g) wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi; 2) poziom 2 kategorie zdarzeń w ramach rodzajów. Proces ewidencji incydentów ryzyka operacyjnego realizowany jest za pomocą programu informatycznego wspomagającego zarządzanie ryzykiem operacyjnym, który umożliwia rejestrację, analizę, pomiar i monitorowanie ryzyka. W 2016 roku zarejestrowano w sumie 29 zdarzeń. 25 zdarzeń wprowadzono w rodzaju zdarzenia Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi, w kategorii zdarzeń Wprowadzanie do systemu, wykonywanie, rozliczanie i obsługa transakcji, natomiast 4 ze zdarzeń wprowadzono w rodzaju zdarzenia Zakłócenia działalności banku i awarie systemów, w kategorii Systemy. Bank określił w swojej działalności podstawowe procesy, niezbędne do zarządzania ryzykiem operacyjnym, tj.: Procesy zarządcze Procesy biznesowe Procesy wspierające Wśród procesów zarządczych zostały wyróżnione następujące procesy: Zarzadzanie strategią Zarządzanie ryzykiem Planowanie i kontroling Sprawozdawczość wewnętrzna Tworzenie nowych produktów Audyt; Kontrola; Działania doskonalące. Wśród procesów biznesowych zostały wyróżnione następujące procesy: Inwestycje własne, Obsługa kredytów, Obsługa rachunków, Obsługa kasowa, Obsługa karty, Bankowość elektroniczna, str. 42

44 Rozliczenia międzybankowe, Obsługa klienta, Zarządzanie relacjami z klientem, Skargi i reklamacje, marketing. Wśród procesów wspierających zostały wyróżnione następujące procesy: Zarządzanie zasobami ludzkimi i kompetencjami, Zarządzanie IT Księgowość i rachunkowość, Sprawozdawczość zewnętrzna Gospodarka własna i infrastruktura Zarządzanie bezpieczeństwem Windykacja. Wymienione wyżej procesy są dla banku procesami kluczowymi tzn. takimi, które warunkują realizację strategii Banku. Wśród nich wyróżniono procesy krytyczne tzn. takie w przypadku, których szybkie odzyskanie sprawności działania może mieć istotne znaczenie z punktu widzenia ciągłości działania Banku. Procesami krytycznymi są: Obsługa rachunków, Rozliczenia międzybankowe, Zarządzanie IT, Bankowość elektroniczna. Procesami, w których zaistniały wprowadzone zdarzenia ryzyka operacyjnego są: Obsługa kasowa 22 zdarzenia, które dotyczyły niedoborów i nadwyżek kasowych oraz bankomatowych, Obsługa kart 1 zdarzenie, które wyniknęło z błędnego przypisania karty do rachunku, Obsługa rachunków 2 zdarzenia, które dotyczyły błędnych księgowań na rachunkach, Zarządzanie IT 4 zdarzenia, które dotyczyły: wykrycia złośliwego oprogramowania w przypadku 3 zdarzeń, zawieszenia usługi Oracle na serwerze ORA-1 zdarzenie. Zdarzenia zostały ujawnione w toku czynności bieżących, a jako czynnik wystąpienia zdarzeń w większości przypisano czynnik ludzki. Wprowadzonym zdarzeniom zgodnie ze sporządzoną samooceną przypisano średni poziom ryzyka. Zdarzenia, które wystąpiły w banku nie spowodowały straty rzeczywistej dla Banku. Na koniec każdego kwartału były wyznaczane i analizowane wskaźniki KRI, które wykorzystywane są do analizy trendów i pozwalają uruchamiać procedury reakcji na zbyt duży poziom ryzyka w danym obszarze. W 2016 roku badane wskaźniki KRI kształtowały się poniżej ustalonych limitów maksymalnych. Wyjątek stanowi wskaźnik KRI dotyczący niedoborów str. 43

45 kasowych, którego limit w IV kwartale został przekroczony o 1,10 tys. zł, w związku z powyższym zobowiązano Właściciela procesu do ograniczenia poziomu ryzyka z tym związanego. W związku z zaistniałymi zdarzeniami, w celu ograniczenia ich występowania w przyszłości podjęto następujące środki zabezpieczające i zapobiegawcze: 1) Przeprowadzono rozmowy pouczające i dyscyplinujące z pracownikami, ze szczególnym wskazaniem na zwiększenie uwagi podczas wykonywania obowiązków. 2) Zwiększono nadzór nad wprowadzaniem do systemu, wykonywaniem, rozliczaniem i obsługą transakcji kontrola na drugą rękę. 3) Jeśli chodzi o zawieszenie usługi Oracle na serwerze ORA, zwiększono kontrolę pracy systemu oraz objęto urządzenie intensywnym nadzorem nad jego procesami. W 2016 roku nie odnotowano zdarzeń w zakresie ryzyka operacyjnego, które istotnie wpłynęłyby na bezpieczeństwo funkcjonowania Banku. IX. EKSPOZYCJE KAPITAŁOWE NIEUWZGLĘDNIONE W PORTFELU HANDLOWYM Podział ekspozycji ze względu na cel nabycia oraz opis stosowanych zasad rachunkowości i metod wyceny przedstawiono poniżej. Podział ekspozycji ze względu na cel nabycia (zyski kapitałowe, przyczyny strategiczne) według stanu na dzień roku przedstawia poniższe zestawienie. Rodzaj ekspozycji Kwota ekspozycji Kwota ekspozycji zakupionych Ilość zakupionych ze względu na ze względu na zyski kapitałowe akcji/udziałów przyjętą strategię Akcje Serii AD SGB BANK SA 680, Akcje Serii AF SGB BANK SA 149, Akcje Serii AH SGB BANK SA 30, Akcje BGŻ 0,05 1 Udział w Spółdzielczym 1,00 1 Systemie Ochrony SGB RAZEM 861, Zakupione akcje i udziały mają charakter strategiczny. Wycena finansowych aktywów trwałych Finansowe aktywa trwałe to udziały i akcje w jednostkach zależnych, współzależnych, stowarzyszonych i udziały mniejszościowe. Jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone to jednostki podporządkowane. Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych bank wycenia w cenie nabycia, z uwzględnieniem odpisów aktualizujących. Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych przeznaczone do sprzedaży bank wycenia w wartości bilansowej albo w wartości godziwej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa, z uwzględnieniem oszacowanych przez bank kosztów sprzedaży. str. 44

46 Pozostałe udziały banku w innej jednostce traktowane są jako udziały mniejszościowe i wyceniane są według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego, doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto. Wycena papierów wartościowych Na dzień bilansowy bank wycenia papiery wartościowe: wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym przeznaczone do obrotu w cenie nabycia, z uwzględnieniem odpisów aktualizujących, dostępne do sprzedaży według wartości godziwej, a skutki zmian wartości godziwej odnosi na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, utrzymywane do terminu zapadalności według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej. X. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ DLA POZYCJI ZAKWALIFIKOWANYCH DO PORTFELA BANKOWEGO Przez ryzyko stopy procentowej rozumie się możliwy negatywny wpływ zmian stóp procentowych na wyniki finansowe oraz bilansową wartość zaktualizowaną kapitału. W ramach ryzyka stopy procentowej bank wyróżnia następujące kategorie: 1) ryzyko przeszacowania, 2) ryzyko bazowe, 3) ryzyko opcji klienta, 4) ryzyko krzywej dochodowości Monitorowanie i raportowanie ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej odbywa się z częstotliwością miesięczną, dla wszystkich walut, przy wykorzystaniu następujących metod: 1) metodę luki (jako podstawowe narzędzie analityczne), 2) metodę symulacji zmian wyniku odsetkowego, 3) analizę podstawowych wskaźników związanych z ryzykiem stopy procentowej, 4) metodę szacowania zmian wartości ekonomicznej banku. Bank dokonuje analizy poziomu wykorzystywania opcji klienta, w zakresie depozytów i kredytów o zmiennej i stałej stopie procentowej. Analiza ryzyka opcji klienta obejmuje ocenę zrywalności depozytów oraz ocenę stopnia spłacania przed terminem kredytów. Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację gdy: zrywalność depozytów przekroczy w okresie analizowanego miesiąca poziom 3% kwoty depozytów ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za zerwany w przypadku jego wycofania w ciągu 15 dni od momentu odnowienia dla depozytów 1 miesięcznych i w ciągu 30 dni dla depozytów powyżej 1-go miesiąca, których wartość nie przekroczy zł str. 45

47 łączna kwota kredytów spłacanych przed terminem przekroczy w okresie analizowanego miesiąca 3% kwoty kredytów w sytuacji normalnej i pod obserwacją; dla potrzeb niniejszych Zasad za przedterminową spłatę kredytu uznaje się przypadek, gdy kwota spłacana przed terminem wynosi co najmniej 5.000,- złotych i jednocześnie wyprzedzenie w stosunku do ustalonego (umownego) harmonogramu spłat wynosi co najmniej 30 dni. W przypadku przekroczenia wyznaczonych wskaźników, działania Zarządu będą sprowadzały się do: wprowadzenia opłat za przedterminową spłatę kredytu, zmiany oprocentowania produktów, w zakresie których zaobserwowano nasilenie zjawiska wykorzystywania opcji klienta, zmiany warunków dla nowo wprowadzanych produktów, renegocjowanie warunków kredytowania. W 2016 roku w zakresie przyszłych wcześniejszych spłat kredytów Bank nie pobierał prowizji rekompensacyjnej. W przypadku wcześniejszego wycofania depozytów przez Klientów Bank nie stosował sankcji w postaci dodatkowych opłat lub prowizji. W takich przypadkach Klient otrzymywał niższe odsetki lub nie otrzymywał ich wcale. Testem warunków skrajnych objęta jest zmiana wyniku z tytułu odsetek w skali 12 miesięcy, na skutek zmian stóp procentowych NBP o 200 punktów bazowych. Obliczenia zmian wyniku z tytułu odsetek przeprowadzane są przy pomocy metody luki (niedopasowanie terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych w okresie 12 miesięcy od daty analizy) oraz z uwzględnieniem ryzyka bazowego, rozumianego jako niejednakowe zmiany oprocentowania aktywów i pasywów. Wpływ szokowej zmiany rynkowych stóp procentowych na wynik odsetkowy według stanu na dzień r. wyniósł ,80 tys. zł, stanowiąc 15,5% funduszy własnych. XI. POLITYKA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE W BANKU SPÓŁDZIELCZYM W GŁOWNIE Zgodnie z zapisami Uchwały 258/2011 KNF z dnia 4 października 2011r. Bank opracował Politykę zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Głownie. Dla celów niniejszej Polityki przyjmuje się, że osobami mającymi istotny wpływ na profil ryzyka Banku są członkowie Zarządu. Wynagrodzenie członków Zarządu podzielone jest na część stałą oraz część zmienną. Częścią zmienną wynagrodzenia jest wyłącznie dodatkowa regulaminowa premia roczna, przyznawana na podstawie oceny efektów pracy członka Zarządu przy zastosowaniu następujących kryteriów: a) oceniana jest jakość portfela kredytowego, str. 46

48 b) wynik finansowy netto, Jakość portfela kredytowego mierzona jest procentowym udziałem kredytów zagrożonych ( suma ekspozycji zaklasyfikowanych do 2, 3 i 4 grupy ryzyka) w portfelu kredytów udzielonych podmiotom niefinansowym. Pozytywna ocena uwarunkowana jest: a) utrzymaniem udziału kredytów zagrożonych na poziomie nie wyższym niż 1%, b) równoczesną realizacją zaplanowanego na dany rok wyniku finansowego netto. Oceny dokonuje Rada Nadzorcza najpóźniej do końca I kwartału roku następującego po okresie oceny. Podstawą oceny są wyniki za 3 lata poprzedzające dokonywanie oceny. Przy ocenie pracy członka Zarządu Banku Rada Nadzorcza uwzględnia zweryfikowany przez audytora zewnętrznego wynik finansowy netto. W sytuacji, gdy Bank objęty został programem naprawczym w rozumieniu przepisów Prawa Bankowego oraz w przypadku negatywnej oceny efektów pracy członka Zarządu Rada Nadzorcza może: a) zmniejszyć lub nie przyznawać premii rocznej, b) zmniejszyć lub nie przyznawać odroczonej części premii rocznej. Na odroczoną część wynagrodzenia zmiennego Bank tworzy rezerwę. Zasady wypłaty premii rocznej 1. Wysokość premii rocznej nie może stanowić znacznej części wynagrodzenia członka Zarządu Banku. 2. Premia roczna ustalana jest w wysokości 8% rocznego zweryfikowanego przez biegłego rewidenta wyniku finansowego netto z zastrzeżeniem, że wysokość premii nie może być większa niż 15% osiągniętego w danym roku przez członka Zarządu wynagrodzenia zasadniczego. 3. Wypłata części odroczonej premii rocznej następuje po dokonaniu pozytywnej oceny jakości portfela kredytowego za okres oceny. 4. Rada Nadzorcza podejmuje decyzje corocznie w formie uchwały o premii rocznej dla poszczególnych członków Zarządu Banku na zasadach określonych w Regulaminie wynagradzania członków Zarządu % premii rocznej wypłacane jest niezwłocznie po przyznaniu. 6. Przyjmuje się trzyletni okres odroczenia pozostałej (poza wypłaconą zgodnie z ust. 5) części premii rocznej. 7. Rada Nadzorcza dokonuje weryfikacji poziomu przyznanej części odroczonej premii rocznej oraz podejmuje decyzje o jej wypłacie. 8. Część odroczona premii rocznej przyznawana jest przez Radę Nadzorczą pod warunkiem spełnienia kryterium wskazującego, że akceptowalny poziom ryzyka kredytowego nie został przekroczony ( np. wskaźnik kredytów zagrożonych w portfelu kredytów udzielonych podmiotom niefinansowym). str. 47

49 9. Odroczona część premii zostaje rozłożona na 3 równe roczne raty płatne z dołu. 10. Ustanie stosunku pracy członka Zarządu Banku w okresie oceny nie powoduje pozbawienia go prawa do części odroczonej premii rocznej. W takiej sytuacji, ocena pracy członka Zarządu Banku pod kątem wypłaty części odroczonej premii rocznej, obejmuje wyłącznie okres zatrudnienia członka Zarządu Banku w trakcie okresu podlegającego ocenie. Wartość wynagrodzeń (brutto) osób mających istotny wpływ na profil ryzyka Banku (Zarząd), za okres od do r: Wynagrodzenie stałe 420,57 tys zł 3 osoby, Wynagrodzenie zmienne 0,00 tys zł W 2016 r nie przyznano wynagrodzeń z odroczoną wypłatą. XII. UJAWNIENIA W ZAKRESIE RYZYKA PŁYNNOŚCI I POZYCJI PŁYNNOŚCIOWEJ 1. Rola i zakres odpowiedzialności jednostek biznesowych oraz komitetów zaangażowanych w zarządzanie ryzykiem płynności Zgodnie z obowiązującymi w Banku Zasadami zarządzania ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Głownie zadania związane z zarządzaniem ryzykiem płynności wykonują: 1) Stanowisko zarządzania ryzykami i analiz będące komórką monitorującą ryzyko płynności, która podlega Prezesowi Zarządu, wykonujące zadania związane z: a) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru ryzyka płynności oraz poziomu limitów; b) zgłasza potrzebę zmian w polityce płynnościowej Banku ; c) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem; d) proponowaniem wysokości przyjętych limitów; e) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą płynności długoterminowej; f) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka płynności g) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów; h) oceną poziomu ryzyka płynności; i) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności oraz wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR; j) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, k) opracowywanie scenariuszy sytuacji kryzysowych; l) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej. 2) Z-ca Głównego Księgowego będący komórką zarządzającą ryzykiem płynności, która podlega członkowi Zarządu -Wiceprezesowi Zarządu ds. finansowo-księgowych Główny księgowy, wykonujący zadania związane z: str. 48

50 a) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w zakresie zarządzania płynnością dzienną, bieżącą i krótkoterminową; b) optymalnym zarządzaniem środkami Banku oraz wywiązywaniem się Banku z zawartych umów, w tym zagospodarowywaniem nadwyżek środków. 3) Pozostałe komórki lub osoby odpowiedzialne za: a) kontrolę i utrzymywanie limitów kasowych; b) sporządzanie wykazu kredytów do ewentualnej odsprzedaży na potrzeby Planu awaryjnego; c) przekazywanie do komórki zarządzającej informacji niezbędnych do sporządzania prognozy przepływów pieniężnych, 2. Sposób pozyskiwania finansowania działalności Głównym źródłem finansowania działalności Banku są depozyty sektora niefinansowego oraz instytucji samorządowych. Oferta Banku kierowana jest do osób prywatnych, rolników indywidualnych, spółek i spółdzielni, przedsiębiorców indywidualnych, jednostek samorządowych. Bank stara się zdywersyfikować swoją ofertę z punktu widzenia terminów wymagalności depozytów, jak i charakteru depozytu (depozyty terminowe i bieżące). Podstawowym źródłem finansowania aktywów długoterminowych jest osad na depozytach sektora niefinansowego oraz fundusze własne. Bank nie korzysta z zewnętrznych źródeł finansowania np. z kredytów i pożyczek z banku zrzeszającego 3. Stopień scentralizowania funkcji skarbowych i funkcji zarządzania płynnością Funkcje skarbowe tj. zadania wykonywane przez Głównego Księgowego z Zespołem finansowo księgowym i obsługi dewizowej oraz funkcje zarządzania płynnością wykonywane przez Stanowisko zarządzania ryzykami i analiz są w pełni scentralizowane. 4. Zasady funkcjonowania w ramach Zrzeszenia i Systemu Ochrony SGB Bank Spółdzielczy w Głownie jest zrzeszony w SGB -Bank S.A. w Poznaniu. Począwszy od roku jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB. Bank Zrzeszający na rzecz Banku Spółdzielczego realizuje następujące zadania: 1) prowadzi rozliczenia pieniężne banku; 2) zabezpiecza bank przed ryzykiem związanym z zakłóceniami w realizacji rozliczeń międzybankowych; 3) zabezpiecza płynność śróddzienną dla Banku; 4) prowadzi rachunki bieżące banku; 5) udziela kredyt w rachunku bieżącym bankowi zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku Zrzeszającego; str. 49

51 6) udziela kredyt rewolwingowy bankowi zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku Zrzeszającego, 7) gromadzi nadwyżki środków banku; 8) prowadzi rachunek Minimum Depozytowego; 9) utrzymuje aktywa płynne stanowiące pokrycie środków Minimum Depozytowego; 10) wyznacza i utrzymuje zagregowany wymóg pokrycia płynności (LCR), 11) pośredniczy w zakupie przez bank papierów wartościowych w ramach limitów ustalonych przez Spółdzielnię; 12) przeprowadza zagregowane testy warunków skrajnych i awaryjne plany płynności; 13) wspiera bank w zakresie narzędzi analitycznych służących pomiarowi ryzyka płynności. W zakresie zarządzania ryzykiem płynności w ramach zrzeszenia bank: 1) Otwiera i posiada rachunek w Banku Zrzeszającym, 2) Przeprowadza za pomocą rachunku bieżącego rozliczenia pieniężne i utrzymuje rezerwę obowiązkową, 3) Deponuje na wyodrębnionym rachunku aktywów w związku z realizacją obowiązków wynikających z uczestniczenia w systemie BFG, 4) lokuje nadwyżki środków w Banku Zrzeszającym. Do zakresu działalności Spółdzielni należy: 1) podejmowanie działań mających na celu kontrolę, dokonywaną w oparciu o odpowiednie i jednakowo zorganizowane mechanizmy monitorowania i klasyfikowania ryzyka, i ograniczanie ryzyka Uczestników; 2) wykonywanie audytu wewnętrznego Uczestników; 3) udzielanie Uczestnikom pomocy finansowej, 4) stosowanie wobec Uczestników Środków Oddziaływania w niezbędnym zakresie; 5) udostępnianie Uczestnikom informacji dotyczących działania Systemu Ochrony na zasadach określonych w Umowie Systemu Ochrony; Uczestnik IPS zobowiązuje się do: 1) realizacji działań związanych z funkcjonowaniem mechanizmów kontroli, ograniczania oraz klasyfikowania ryzyka; 2) przesyłania do Spółdzielni wymaganych przez nią dokumentów i sprawozdań; 3) przesyłania do Spółdzielni planów finansowych; 4) przestrzega limitów ograniczających ryzyko płynności w wewnętrznym systemie ochrony w zakresie: wskaźnika LCR (min. poziom wynikający z przepisów przemnożony przez 0,8), wskaźnika NSFR (min. 100%), nadzorczych miar płynności (min. Zgodnie z przepisami prawa), udziału depozytów powiększonych o fundusze własne w kredytach powiększonych o majątek trwały (min. 105%). str. 50

52 5. Wielkość wiążących Banki nadzorczych miar płynności oraz wskaźnika LCR Lp. Nazwa Wielkość Limit wynikające z przepisów 1 M1 Współczynnik udziału podstawowej i uzupełniającej rezerwy plynnosci w aktywach ogółem ((A1+A2)/A6) 0,34 0,20 2 M2 Wspólczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi (B1/A5) 1,24 1,00 3 Wskaźnik LCR 249% 56,00%* *zgodnie z przepisami z Systemem Ochrony SGB 6. Urealniona luka płynności dla pierwszych trzech przedziałów z uwzględnieniem pozycji bilansowych i pozabilansowych oraz skumulowane luki płynności tys.zł Lp. Przedział płynności Luka prosta (bilans + pozabilans) Luka skumulowana(bilans + pozabilans) 1 Przedział do 1 miesiąca , ,00 2 Przedział do 3 miesięcy , ,00 3 Przedział do 6 miesięcy 973, ,00 7. Dodatkowe zabezpieczenia płynności funkcjonujące w Zrzeszeniu i Systemie Ochrony SGB W celu zabezpieczenia płynności Bank może skorzystać z Banku Zrzeszającego z: 1) kredytu w rachunku bieżącym, 2) kredyt w rachunku rewolwingowym, 3) pożyczki podporządkowanej. W związku z uczestnictwem Banku w Systemie Ochrony SGB, Bank zobowiązany jest utrzymywać wysokość wymaganego Minimum Depozytowego. Celem utworzenia Minimum Depozytowego jest stworzenie skutecznego mechanizmu zapewnienia płynności Uczestników systemu Ochrony, a w szczególności zabezpieczenie płynności bieżącej. W sytuacji niedoboru środków własnych Banku, celem zdeponowania środków na rachunku Minimum Depozytowego, zgodnie z umową Systemu Ochrony Bank może zaciągnąć w Banku Zrzeszającym kredyt, w wysokości odpowiadającej występującemu niedoborowi. Uczestnicy Spółdzielni tworzą Fundusz Pomocowy, którego celem jest finansowanie zadań Spółdzielni w zakresie udzielania pomocy finansowej Uczestnikom, mającej na celu zapewnienie płynności oraz poprawę ich wypłacalności i zapobieżenie upadłości. Z Funduszu pomocowego w systemie Ochrony SGB, Spółdzielnia może udzielić Uczestnikowi zwrotnej pomocy finansowej, w szczególności w formie: 1) pożyczki płynnościowej, 2) pożyczki restrukturyzacyjnej, 3) kaucji, 4) gwarancji, poręczenia lub innych zabezpieczeń, 5) nabycia wierzytelności, 6) pożyczki długoterminowej na warunkach zobowiązań podporządkowanych, str. 51

53 7) objęcia udziałów członkowskich w celu zwiększenia funduszy własnych Banku Spółdzielczego, 8) wniesienia wkładów pieniężnych do Banku Spółdzielczego, 9) objęcia akcji w celu zwiększenia funduszy własnych Banku Zrzeszającego. 8. Aspekty ryzyka płynności, na które narażony jest Bank. 1) Niedopasowanie terminów zapadalności aktywów do terminów zapadalności pasywów i istnienie niekorzystnej skumulowanej luki płynności w poszczególnych przedziałach, 2) Przedterminowe wycofywanie depozytów przez klientów, 3) Koncentracja depozytów pod względem dużych kontrahentów, 4) Znaczące zaangażowanie depozytowe osób wewnętrznych Banku, 5) Konieczność pozyskiwania depozytów po wysokim koszcie w sytuacji nagłego zapotrzebowania na środki, 6) Istnienie dużej nadpłynności, co może mieć negatywne przełożenie na wynik finansowy Banku, 7) Ograniczone możliwości znalezienia innych źródeł finansowania, w szczególności na hurtowym rynku finansowym, 8) Wadliwy stosunek depozytów, w tym depozytów stabilnych do akcji kredytowej Banku, 9) Niewystarczające fundusze własne do finansowania aktywów strukturalnie niepłynnych. 9. Sposób dywersyfikacji źródeł finansowania. Bank dywersyfikuje źródła finansowania poprzez: 1) oferowanie produktów depozytowych klientom z sektora niefinansowego i budżetowego, 2) ograniczanie depozytów dużych deponentów, 3) różne terminy wymagalności depozytów, 4) różny charakter depozytów: depozyty terminowe i bieżące itp. 10. Techniki ograniczania ryzyka płynności 1) Stosowanie limitów ograniczających ryzyko płynności, w tym wewnętrznych limitów systemu ochrony, 2) Systematyczne przeprowadzanie testów warunków skrajnych pod kątem adekwatności posiadanych funduszy własnych na pokrycie nieoczekiwanych strat w sytuacjach szokowych, 3) Posiadanie planu awaryjnego płynności zapewniającego niezakłócone prowadzenie działalności w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, 4) Lokowanie nadwyżek w aktywa płynne, które mają za zadanie zapewnienie przetrwanie w sytuacji skrajnej, 5) Utrzymywanie tzw. Minimum depozytowego w Banku Zrzeszającym, 6) Przystąpienie do indywidualnego systemu ochrony, które zapewnia w uzasadnionych przypadkach pomoc płynnościową z Funduszu Pomocowego, 7) Określanie prognoz nadwyżki z uwzględnieniem dodatkowego bufora płynności, str. 52

54 8) Systematyczne przeprowadzanie audytu systemu zarządzania ryzykiem płynności przez pracowników jednostki zarządzającej systemem ochrony. 11. Pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności. 1) baza depozytowa zobowiązania terminowe i bieżące wobec osób fizycznych oraz innych podmiotów niefinansowych, z wyłączeniem transakcji dotyczących obrotu na hurtowym rynku finansowym; 2) depozyty baza depozytowa oraz zobowiązania terminowe i bieżące wobec instytucji rządowych lub samorządowych oraz podmiotów finansowych, z wyłączeniem banków; 3) depozyty ogółem depozyty oraz depozyty banków; 4) płynność śróddzienna zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w bieżącym dniu; 5) płynność bieżąca zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 7 kolejnych dni; 6) płynność krótkoterminowa zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 30 kolejnych dni; 7) płynność średnioterminowa zapewnienie wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 1 miesiąca i do 12 miesięcy; 8) płynność długoterminowa monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 12 miesięcy; 9) płynność płatnicza zdolność do finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 10) bufor płynności oszacowana przez Bank wysokość potrzebnych aktywów nieobciążonych, stanowiąca zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w określonym, w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, horyzoncie przeżycia, 11) depozyty stabilne osad na depozytach sektora niefinansowego; Pozostałe pojęcia zostały określone w procedurze wewnętrznej Zasadach zarządzania ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Głownie. 12. Sposób odzwierciedlenia ryzyka płynności rynku w procesie zarządzania płynnością płatniczą Bank uwzględnia ryzyko płynności rynku w zarządzaniu ryzykiem płynności płatniczej. Ma to odzwierciedlenie w kierowaniu oferty depozytowej w znaczącej większości do sektora detalicznego, który w kalkulacji wskaźnika LCR charakteryzuje się najmniejszymi wagami odpływu. Depozyty detaliczne są również najbardziej stabilnymi depozytami banku. Wszystkie nadwyżki Banku Spółdzielczego w Głownie lokowane są na lokatach terminowych w Banku Zrzeszającym. str. 53

55 13. Wykorzystanie sposobów testów warunków skrajnych. Testy warunków skrajnych są wykorzystywane w Banku: 1) jako podstawa do budowy awaryjnych planów płynności, 2) wyznaczanie poziomu limitów, 3) w procesie szacowania kapitału wewnętrznego. 14. Wskazanie w jaki sposób plan awaryjny uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych Zgodnie z obowiązującymi w Banku Zasadami zarządzania ryzykiem płynności ( ) plany awaryjne są zintegrowane z testami warunków skrajnych poprzez wykorzystywanie testów warunków skrajnych jako scenariuszy uruchamiających awaryjny plan płynnościowy. 15. Polityka utrzymania rezerwy płynności W celu utrzymywania ryzyka płynności na odpowiednim poziomie oraz sprostania zapotrzebowaniu na środki płynne w sytuacjach kryzysowych Bank Spółdzielczy w Głownie utrzymuje odpowiednią wielkość aktywów lub dodatkowych źródeł finansowania, które mogą być natychmiast wykorzystywane przez Bank jako źródło środków płynnych. W ramach alternatywnych źródeł finansowania Bank wyróżnia: 1) sprzedaż wysokopłynnych aktywów lub zaciągnięcie kredytów zabezpieczonych tymi aktywami (aktywa nieobciążone); 2) dodatkowe źródła finansowania w postaci: - wykorzystania przyznanych linii kredytowych; - sprzedaży innych aktywów, w tym kredytów; - pozyskania niezabezpieczonego finansowania z Banku Zrzeszającego; - pozyskania pożyczki płynnościowej ze Spółdzielni; - przyrostu depozytów. Do aktywów wysokopłynnych mogą być zaliczane aktywa, które spełniają wszystkie z wymienionych warunków: 1) brak obciążeń; 2) wysoka jakość kredytowa; 3) łatwa zbywalność; 4) brak prawnych, regulacyjnych i operacyjnych przeszkód do wykorzystania aktywów w celu pozyskania środków; 5) sprzedaż aktywa nie oznacza konieczności podejmowania nadzwyczajnych działań. W celu monitorowania alternatywnych źródeł finansowania Bank prowadzi i na bieżąco aktualizuje rejestr aktywów oraz warunków na jakich może być pozyskiwane dodatkowe finansowanie. Bank utrzymuje aktywa nieobciążone (liczone wg wartości bilansowej) na poziomie równym lub wyższym od wyznaczonego bufora, przy czym: 1) podstawowa część bufora płynności odpowiada zabezpieczeniu sytuacji kryzysowej utrzymującej się do 7 dni, str. 54

56 2) uzupełniająca część bufora płynności odpowiada zabezpieczeniu sytuacji kryzysowej utrzymującej się powyżej 7 dni. 16. Ograniczenia regulacyjne odnośnie transferu płynności w ramach Zrzeszenia Możliwości pozyskiwania środków z Banku Zrzeszającego oraz ze Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB zostały one określone w punkcie Częstotliwość i rodzaj sprawozdawczości w zakresie ryzyka płynności Miesięczne raporty przedstawiane Zarządowi obejmują: 1. Źródła finansowania działalności Banku, 2. Struktura i stabilność depozytów, 3. Zobowiązania pozabilansowe udzielone, 4. Alternatywne źródła finansowania, 5. Stopień niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych Luka płynności, 6. Wskaźniki wczesnego ostrzegania, 7. Analiza wskaźników, 8. Testy warunków skrajnych, 9. Nadzorcze miary płynności, 10. Wskaźnik LCR, 11. Stany środków na rachunkach W okresach rocznych w Banku sporządzana jest analizę płynności długoterminowej. XIII. UJAWNIENIA W ZAKRESIE DŹWIGNI FINANSOWEJ Ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej Bank klasyfikuje do ryzyk nieistotnych; zarządzanie tym rodzajem ryzyka odbywa się w ramach ryzyka kapitałowego. Bank mierzy ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej poprzez obliczanie, wskaźnika dźwigni finansowej liczonego jako wyrażony w procentach udział kapitału Tier I w łącznej kwocie aktywów według wartości bilansowej powiększonej o łączną kwotę zobowiązań pozabilansowych udzielonych, przy czym: 1) w łącznej kwocie aktywów Bank nie uwzględnia pozycji pomniejszających kapitał Tier I, 2) wartość ekspozycji pozabilansowych jest wyliczana: od wartości nominalnej (bez uwzględniania korekt z tytułu rezerw celowych) z uwzględnieniem współczynników konwersji z zastrzeżeniem dolnego limitu 10%. Bank ustala limit wskaźnika dźwigni finansowej na poziomie minimum 3%. Na dzień r wskaźnik dźwigni wyniósł 7,67% Kapitał TIER 1 na dzień r wyniósł ,49 tys. zł Kwota aktywów wg wartości bilansowej uwzględniona do wyliczenia wskaźnika dźwigni na r wyniosła ,11 tys. zł, natomiast zobowiązania pozabilansowe uwzględnione w wyliczeniach to wartość 2.820,66 tys. zł. str. 55

57 Pozycje powyższe zostały uzgodnione ze sprawozdaniem COREP oraz LR. Wskaźnik dźwigni finansowej obliczany jest przez Stanowisko sprawozdawczości okresach kwartalnych; stanowi element informacji zarządczej na posiedzenie Zarządu i Rady Nadzorczej Banku. Na koniec 2016 roku wskaźnik dźwigni spadł w porównaniu do r o 1,57 pp z 9,24% do 7,67%. Wpływ na poziom wskaźnika miał zarówno spadek kapitału Tier I banku w ciągu 2016 roku: z ,55 tys. zł na koniec 2015 roku do poziomu ,49 na koniec roku 2016, jak i znaczny wzrost aktywów bilansowych banku w okresie roku obrachunkowego. XIV. INFORMACJA O SPEŁNIENIU PRZEZ CZŁONKÓW RADY NADZORCZEJ I ZARZADU WYMOGÓW OKREŚLONYCH W ART.22aa USTAWY PRAWO BANKOWE Ocena kwalifikacji odbywa się na podstawie obowiązującej Procedury oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej i Rady Nadzorczej BS w Głownie oraz Procedury oceny kwalifikacji członków Zarządu i Zarządu BS w Głownie. Uzyskana ocena za 2016r. W dniu roku Rada Nadzorcza po zapoznaniu się z arkuszami informacyjnymi każdego członka Zarządu nie miała uwag i zastrzeżeń co do kwalifikacji, doświadczenia i reputacji każdego członka Zarządu i podjęła uchwały nr 21/2017, 22/2017 i 23/2017 w sprawie pozytywnej oceny kwalifikacji członków Zarządu za rok obrotowy Również arkusz informacyjny w sprawie oceny kolegialnej Zarządu, Rada Nadzorcza oceniła pozytywnie i podjęła uchwałę nr 24/2017 w sprawie pozytywnej oceny kolegialnej Zarządu. W sprawozdaniu z działalności Rady Nadzorczej za rok obrotowy 2016 rekomendowała na Zebraniu Przedstawicieli o udzielenie absolutorium dla poszczególnych członków Zarządu oraz o przyjęcie sprawozdania z działalności Banku za 2016rok. Procedura oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Głownie, na podstawie której dokonywana jest ocena indywidualna w odniesieniu do każdego członka Rady Nadzorczej z osobna, natomiast ocena kolegialna dokonywana jest w stosunku do całego składu osobowego Rady Nadzorczej. Celem oceny jest stwierdzenie czy członkowie Rady Nadzorczej są w stanie w sposób konstruktywny kwestionować podejmowane przez Zarząd decyzje oraz sprawować skuteczny nadzór, a także czy posiadają wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizacji czynności nadzorczych oraz czy ich reputacja osobista nie stwarza zagrożenia dla utraty reputacji Banku. Uzyskana ocena za 2016r. Wszyscy członkowie Rady Nadzorczej na Zebraniu Przedstawicieli, które odbyło się w dniu roku uzyskali pozytywną ocenę w zakresie oceny indywidualnej następczej za rok obrotowy Zebranie podjęło w tym zakresie uchwały nr od 9-15/2017. Zebranie Przedstawicieli pozytywnie oceniło również Radę Nadzorczą, działającą jako organ kolegialny za rok obrotowy 2016r uchwała nr 16/2017. str. 56

58 Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej nie powinni pełnić funkcji członka Zarządu oraz Rady Nadzorczej w innych podmiotach w liczbie ograniczonej przez art. 22aa ust. 2,w powiazaniu z ust. 3. Wszyscy członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej zgodnie z dokonaną w 2016r. oceną spełniają wymagania art. 22aa ustawy Prawo bankowe. XV. UJAWNIENIA W ZAKRESIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU KONTROLI WEWNĘTRZNEJ 1. Struktura organizacji systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Głownie W Banku funkcjonuje System kontroli wewnętrznej, który jest dostosowany do struktury organizacyjnej, wielkości i złożoności działalności. System kontroli wewnętrznej obejmuje: 1) kontrolę wewnętrzną; 2) osobę do spraw ryzyka braku zgodności, 3) audyt wewnętrzny sprawowany przez Spółdzielczy System Ochrony SGB. 2. Stosowane mechanizmy kontrolne W zakresie mechanizmów kontroli wewnętrznej w Banku funkcjonują w szczególności: 1) zasady polityki, regulaminy i procedury obejmujące wszystkie obszary działalności, wraz z zasadami przyczyniające się do realizacji założeń strategii Banku, 2) zasady, metody i techniki identyfikacji, pomiaru, monitorowania, oceny i kontrolowania poszczególnych rodzajów ryzyka, 3) ustanowione limity ostrożnościowe ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku, wraz z zasadami ustalania ich poziomu, monitorowania, aktualizowania, postępowania w przypadku przekroczeń, 4) zasady funkcjonowania wewnętrznego systemu sprawozdawczości zarządczej, 5) kontrola działalności na poszczególnych szczeblach wykonywana przez każdego pracownika oraz dodatkowo przez bezpośredniego zwierzchnika, mająca na celu weryfikację jakości i poprawności realizowanych w Banku zadań. Mechanizmy kontrolne obejmują m.in. okresowe: 1) przeglądy, analizy i oceny sporządzane dla Zarządu i Rady Nadzorczej, 2) sprawdzanie przestrzegania przepisów zewnętrznych, procedur i instrukcji wewnętrznych, w odniesieniu do działalności poszczególnych komórek organizacyjnych Banku, 3) badanie ograniczenia dostępu do aktywów rzeczowych (głównie gotówki oraz obszaru przetwarzania danych), 4) sprawdzanie przestrzegania ustalonych limitów, 5) weryfikowanie systemu zatwierdzania i autoryzacji, 6) analizowanie systemu weryfikacji i uzgadniania. str. 57

59 3. Ocena adekwatności i skuteczności systemu Zarząd na posiedzeniu dnia 06 kwietnia 2017 roku dokonał zgodnie z Regulaminem System kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Głownie oceny adekwatności i skuteczności systemu kontroli wewnętrznej w Banku. Ocenę oparto o analizę zapisów: 1) planów kontroli wewnętrznej w 2016 roku dla poszczególnych jednostek i komórek organizacyjnych sporządzonych zgodnie z Regulaminem System kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Głownie, 2) wyników kontroli wewnętrznej zawartych w sprawozdaniu z kontroli wewnętrznej za 2016 rok, 3) wyników audytu wewnętrznego dokonanego przez SSO Bank S.A. zawartych w raportach z kontroli audytu wewnętrznego w 2016 roku, 4) wyników oceny nadzorczej BION na dzień roku, obejmującej też dane bieżące dotyczące 2016 roku. System kontroli wewnętrznej działający w oparciu o Regulamin Systemu kontroli wewnętrznej ( ) Zarząd ocenił za adekwatny i skuteczny oraz dostosowany do struktury organizacyjnej funkcjonującej w Banku. Na podstawie oceny stwierdzonych wad i niedoskonałości systemu kontroli wewnętrznej, a także biorąc pod uwagę skalę działalności Banku stwierdził, że nie zachodzi konieczność dokonywania zmian o istotnym charakterze w zakresie kontroli wewnętrznych okresowych i bieżących, w tym dotyczących: 1) częstotliwości dokonywania kontroli i sprawozdań dotyczących wyników kontroli, 2) częstotliwości monitorowania poziomu ryzyka i monitorowania limitów. Zarząd na posiedzeniu dnia 6 kwietnia 2017 roku dokonał również oceny efektywności zarzadzania ryzykiem braku zgodności Zarządzanie ryzkiem braku zgodności realizowane w oparciu o Politykę zgodności oraz Zasady zarządzania ryzykiem braku zgodności oceniono jako adekwatne i skuteczne oraz dostosowane do struktury organizacyjnej funkcjonującej w Banku. Podjęte działania uznano za efektywne. Pozytywnie oceniono również wyznaczoną przez Zarząd osobę ds. ryzyka braku zgodności. XVI. UJAWNIENIA DOTYCZĄCE AKTYWÓW OBCIĄŻONYCH I WOLNYCH OD OBCIĄŻEŃ Na roku bank nie posiadał aktywów obciążonych, natomiast zabezpieczenia otrzymane ujęte w pozabilansie banku to kwota 65.00,65 tys. zł. Data: Sporządził: Stanowisko zarządzania ryzykami i analiz Zatwierdził: Zarząd Banku str. 58

60

61

62