DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI. Wytyczne interpretacyjne

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. SWD(2012) 171 final DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Wytyczne interpretacyjne dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą PL PL

2 Wytyczne interpretacyjne dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą 1 Wstęp Niniejsze wytyczne, mające na celu usprawnienie i ułatwienie stosowania rozporządzenia (WE) nr 1107/2006 ( rozporządzenie ), opracowano w formie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące rozporządzenia. Sformułowano je na podstawie zapytań ze strony krajowych organów wykonawczych (KOW), skarg pasażerów oraz kwestii podniesionych przez Parlament Europejski, a także w następstwie dyskusji z organizacjami reprezentującymi osoby niepełnosprawne i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, osoby starsze oraz z administracjami portów lotniczych i organizacjami przewoźników lotniczych. Z założenia niniejsze wytyczne nie są wyczerpujące ani nie opisano w nich szczegółowo wszystkich scenariuszy, ale przedstawiają ogólne zasady, którymi mogą się kierować KOW i które mogą pomóc usługodawcom w stosowaniu rozporządzenia. Komisja zobowiązała się do przedstawienia niniejszych wytycznych przed Igrzyskami Paraolimpijskimi w 2012 r. w swoim sprawozdaniu dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat funkcjonowania i skutków rozporządzenia (WE) nr 1107/ Służby Komisji dwukrotnie konsultowały się z KOW oraz zainteresowanymi stronami na poziomie europejskim, najpierw w formie pisemnej w grudniu 2011 r. i styczniu 2012 r., a następnie w ramach prac grupy konsultacyjnej ds. praw pasażerów linii lotniczych, która spotkała się w Brukseli w dniu 16 lutego 2012 r. Niniejsze wytyczne są przedstawiane z zastrzeżeniem wszelkich przyszłych wykładni rozporządzenia dokonanych przez Trybunał Sprawiedliwości i nie stanowią wykładni rozporządzenia dokonanej przez KOW, państwa członkowskie ani Komisję. Stosowany poniżej termin podmioty udzielające pomocy obejmuje w tym kontekście przewoźników lotniczych, porty lotnicze, organizatorów wyjazdów grupowych, dostawców usług dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub, zgodnie z ich obowiązkami wynikającymi z rozporządzenia, przedstawicieli tych podmiotów. Zasady przewodnie Intencją prawodawców przygotowujących projekt rozporządzenia było umożliwienie osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej podróżowania drogą lotniczą na równych zasadach z pasażerami, których sprawność ruchowa nie jest ograniczona. Cel ten osiąga się poprzez zapewnienie 1 Dz.U. L 204 z , s COM(2011)166 z

3 szczególnych praw do uzyskania pomocy, nałożenie na podmioty udzielające pomocy odpowiednich obowiązków, a tym samym ochronę osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej przed dyskryminacją w korzystaniu z ich praw przy dokonywaniu rezerwacji i zakupu oraz korzystaniu z usług transportu lotniczego. Oczywiście, nadrzędna i podstawowa zasada bezpieczeństwa lotu wszystkich pasażerów i członków załogi musi być przestrzegana. Odmowa przewozu lub udzielenia żądanej pomocy zawsze powinna mieć charakter wyjątku. W związku z tym przed wydaniem odmowy przewozu lub udzielenia pomocy podmioty udzielające pomocy muszą rozważyć alternatywne metody zapewnienia żądanej usługi. Świadczenie każdej usługi powinno być jednak proporcjonalne do okoliczności żądania. Podstawą każdej odmowy udzielenia pomocy lub przewozu powinna być wyraźna przyczyna określona w rozporządzeniu. Należy jednak zauważyć, że w celu umożliwienia usługodawcom zorganizowania żądanej pomocy konieczne jest, aby osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej zgłaszały swoje potrzeby co najmniej 48 godzin przed opublikowaną godziną odlotu. W przypadku braku wcześniejszego zgłoszenia podmioty udzielające pomocy powinny podjąć wszelkie należyte starania, aby udzielić żądanej pomocy. Artykuł 2 lit. a) Definicje Pytanie 1: Kogo dotyczy termin osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej i jak szeroko powinien być stosowany? Definicja osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej jest określona w art. 2 lit. a) 3 rozporządzenia. Jak przedstawiono w motywach rozporządzenia, intencją prawodawców było umożliwienie pasażerom o ograniczonej sprawności ruchowej korzystania z transportu lotniczego na równych zasadach z innymi pasażerami 4. Jeżeli sprawność ruchowa jest ograniczona na skutek niepełnosprawności fizycznej, taka niepełnosprawność może mieć charakter trwały lub przejściowy. Przy spełnianiu wymogów wynikających z tego obowiązku należy wziąć pod uwagę względy praktyczne oraz potrzeby bezpieczeństwa wszystkich pasażerów. Każde żądanie otrzymania pomocy należy oceniać indywidualnie, aby zapewnić proporcjonalność takiej pomocy do stopnia ograniczenia sprawności ruchowej, ale oczekuje się, że pomoc zostanie udzielona bez nadmiernych ograniczeń. W tym 3 O ile nie wskazano inaczej, w niniejszych wytycznych każde odniesienie do przepisu należy rozumieć jako odniesienie do odpowiedniego przepisu rozporządzenia (WE) nr 1107/ Zob. w szczególności motywy 1, 2 i 4 rozporządzenia. 2

4 kontekście warto podkreślić, że niektórzy pasażerowie mogą potrzebować jedynie pomocy na terenie portu lotniczego 5, a nie na pokładzie samolotu. Oznacza to, że pokładowe przepisy bezpieczeństwa mają zastosowanie wyłącznie do pasażerów potrzebujących pomocy na pokładzie samolotu. Osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, które potrzebują pomocy jedynie na terenie portów lotniczych, nie mogą być zaliczane do osób niepełnosprawnych ani do osób o ograniczonej sprawności ruchowej na pokładzie samolotu do celów przepisów bezpieczeństwa stosowanych przez niektórych przewoźników w celu ograniczenia liczby takich pasażerów na pokładzie samolotu. a) Wiek W przypadku upośledzeń związanych z podeszłym wiekiem, które powodują większe ograniczenie sprawności ruchowej w porównaniu z przeciętnym pasażerem, należy w razie potrzeby udzielić odpowiedniej pomocy. Podeszły wiek może powodować zmniejszenie szybkości i sprawności, z jaką pasażerowie mogą się poruszać na terenie portu lotniczego lub w samolocie, a także może mieć wpływ na ich zdolność do korzystania z pokładowych urządzeń bezpieczeństwa lub do ewakuowania się z samolotu. Z zakresu stosowania rozporządzenia nie można wyłączyć sytuacji z udziałem małych dzieci (w szczególności niemowląt), których wiek może ograniczać ich samodzielność podczas podróży lotniczej (np. pokonywanie dużych odległości w dużych portach lotniczych lub w punktach przesiadkowych. Wszelka pomoc powinna być jednak zawsze proporcjonalna do rzeczywistych potrzeb zainteresowanej osoby w konkretnym otoczeniu (portu lotniczego lub samolotu) oraz do warunków lotu i w żaden sposób nie powinna być udzielana ze szkodą dla innych pasażerów. Przykładowo w miarę możliwości małe dzieci powinny mieć możliwość korzystania ze swoich wózków aż do wejścia na pokład oraz otrzymania wózków przy drzwiach samolotu po wylądowaniu. b) Osoby nieletnie bez opieki Wielu przewoźników świadczy usługę przewozu osób nieletnich bez opieki, dzięki której dzieci, na ogół w wieku 5 16 lat, mogą podróżować pod nadzorem personelu lotniczego bez spokrewnionej osoby dorosłej czy opiekuna. Tacy pasażerowie nie są objęci zakresem rozporządzenia. Rozporządzenie nie może być wykorzystywane jako substytut usługi przewozu osoby nieletniej bez opieki. c) Otyłość W motywie 1 rozporządzenia wymienia się jakikolwiek inny czynnik [poza niepełnosprawnością i wiekiem] jako potencjalną przyczynę ograniczenia sprawności ruchowej. Dlatego też jeżeli stan zdrowia osoby otyłej wyraźnie ogranicza jej sprawność ruchową, na przykład uniemożliwiając swobodne poruszanie się na terenie portu lotniczego lub w samolocie, wówczas w 5 Istotna może być również wielkość portu lotniczego lub jego cechy szczególne. 3

5 konkretnych okolicznościach osobę taką można uznać za osobę o ograniczonej sprawności ruchowej. Podobnie jak w przypadku każdej innej kategorii osób o ograniczonej sprawności ruchowej, wymogi bezpieczeństwa mogą ograniczać dostęp osób otyłych do podróży lotniczych (na przykład z powodu niedostępności odpowiednich siedzeń). d) Ciąża Jak wspomniano powyżej, w motywie 1 rozporządzenia jest mowa o jakimkolwiek innym czynniku jako potencjalnej przyczynie ograniczenia sprawności ruchowej. Przewoźnicy nie mają obowiązku przewożenia kobiet w ciąży, jeżeli względy zdrowotne lub względy bezpieczeństwa mogą uniemożliwiać tym kobietom podróżowanie samolotem. Jeżeli jednak sprawność ruchowa pasażerki w ciąży jest ograniczona (co uniemożliwia jej na przykład swobodne i szybkie przemieszczanie się na terenie dużego portu lotniczego, w szczególności w punktach przesiadkowych), może ona zostać uznana za osobę upośledzoną w stopniu, który może być objęty zakresem rozporządzenia. Również w tym przypadku każde żądanie otrzymania pomocy należy rozpatrywać w kontekście okoliczności jego przedstawienia. Pytanie 2: Czy dopuszczalne jest żądanie od osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej dowodów potwierdzających ich schorzenie? Nie. W rozporządzeniu nie nakłada się na osoby niepełnosprawne ani na osoby o ograniczonej sprawności ruchowej obowiązku przedstawienia dowodu (zaświadczenia medycznego lub innego) potwierdzającego ich niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność ruchową w celu uzasadnienia żądanej pomocy. Przewoźnicy nie mogą zatem żądać okazania takiego dowodu jako koniecznego warunku sprzedaży biletu lub zezwolenia na przewóz. W sytuacjach jednak, gdy schorzenie pasażera rodzi uzasadnione wątpliwości co do tego, czy może on bezpiecznie odbyć lot bez żądania otrzymania pomocy w jego trakcie, przewoźnik lotniczy może ocenić, czy stan pasażera pozwala na odbycie lotu i zażądać informacji potwierdzających tę ocenę. Jedynie w przypadku gdy podmiot udzielający pomocy stwierdzi oczywistą sytuację nadużycia, należy przeprowadzić bardziej szczegółowe i dokładne badanie. Takie badanie należy prowadzić z najwyższą starannością, mając na uwadze godność i prawo do prywatności zainteresowanego pasażera. W art. 4 ust. 4 rozporządzenia nakłada się na podmiot udzielający pomocy wymóg udokumentowania przyczyn odmowy udzielenia pomocy (zob. również pytanie 4 lit. a)). Ponieważ podmioty udzielające pomocy muszą być w stanie przedstawić KOW (a także, w razie potrzeby, podczas wszelkich procedur arbitrażowych lub sędziemu) określoną w rozporządzeniu podstawę każdej odmowy przyjęcia rezerwacji lub zabrania na pokład osób niepełnosprawnych lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, odnośne informacje muszą być przechowywane przez 4

6 odpowiedni okres. W razie braku wyraźnych wytycznych w treści rozporządzenia Komisja sugeruje, aby organy te przechowywały odnośne informacje przez okres podany w odpowiednich przepisach krajowych. Artykuł 4 Odstępstwa, specjalne warunki i informacje Pytanie 3: Jakiego rodzaju pomoc należy zapewnić osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej na pokładzie samolotu? W załączniku II do rozporządzenia określa się prawa do pomocy przysługujące osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej na pokładzie samolotu, z zastrzeżeniem wymogów bezpieczeństwa, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. a). Istnieje różnica pomiędzy wymogami nałożonymi ze względów bezpieczeństwa (np. możliwość ewakuacji z samolotu lub korzystania z pokładowego wyposażenia bezpieczeństwa, takiego jak pasy bezpieczeństwa, maska tlenowa czy kamizelka ratunkowa) i wymogami dotyczącymi komfortu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej na pokładzie samolotu (np. podczas spożywania posiłków). Komfort sam w sobie nie stanowi wystarczającej podstawy do tego, aby odmówić przewozu lub aby wymagać, by pasażerowi niepełnosprawnemu lub pasażerowi o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba. Z zastrzeżeniem wszelkich nadrzędnych wymogów bezpieczeństwa, decyzja o ewentualnym odbyciu podróży należy do pasażera. (Zob. również pytanie 5 dotyczące osób towarzyszących.) a) Personel pokładowy Podstawowym obowiązkiem personelu pokładowego 6 jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkich pasażerów na pokładzie samolotu. Wszelkie działania, które mogłyby zakłócić wypełnianie obowiązków przez personel pokładowy lub narazić na szwank ich stan zdrowia (z uwzględnieniem kwestii BHP), mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo wszystkich pasażerów na pokładzie. Personel pokładowy zapewnia przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa na pokładzie i organizuje pomoc w razie niebezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych oraz podczas codziennych czynności, m.in. udzielając osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej informacji na temat bezpieczeństwa w dostępnych formatach, zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia oraz procedurami określonymi przez operatora. W rozporządzeniu od personelu pokładowego nie wymaga się udzielania szczególnej pomocy przy spożywaniu napojów i posiłków czy zażywaniu leków, która wykraczałaby poza usługi świadczone innym pasażerom. 6 Od personelu pokładowego wymaga się, aby na pokładzie samolotu wypełniał obowiązki związane z bezpieczeństwem pasażerów i lotu. W tym celu od personelu pokładowego wymaga się odpowiedniego przeszkolenia, kompetencji oraz kondycji zdrowotnej pozwalających na wypełnianie takich obowiązków. 5

7 b) Pomoc medyczna Ze względów zawodowych oraz względów dotyczących odpowiedzialności w rozporządzeniu nie nakłada się na personel portu lotniczego ani na personel linii lotniczych obowiązku udzielenia pomocy, w przypadku gdy podczas podróży osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej muszą uzyskać pomoc medyczną lub użyć wyrobu medycznego. Jeżeli pasażer uważa, że taka pomoc będzie mu niezbędna i nie może wykonać tych czynności samodzielnie, wówczas powinien mu towarzyszyć pomocnik zdolny do udzielenia wymaganej pomocy (zob. również pytanie 5). c) Toalety Zgodnie z załącznikiem II osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej są uprawnione do uzyskania pomocy przy przemieszczeniu się ze swojego miejsca do toalety. Takie przemieszczenie się podlega wymogom bezpieczeństwa określonym w art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia. W rozporządzeniu nie wymaga się, aby personel pokładowy podnosił pasażera ani udzielał mu pomocy przy korzystaniu z toalety (zob. również pytanie 22). d) Informacje na temat ograniczeń w zakresie podróżowania i zasad bezpieczeństwa Zgodnie z art. 4 ust. 3 rozporządzenia przewoźnicy lotniczy przed podróżą informują osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej o możliwych ograniczeniach, takich jak: brak dostępu do toalet, brak składanych podłokietników od strony przejścia między rzędami, wielkość foteli oraz szerokość przejścia między rzędami itp., związanych z wymogami bezpieczeństwa lub wielkością samolotu, aby osoby te mogły podjąć świadomą decyzję o ewentualnym skorzystaniu z tego lotu. Przewoźnicy lotniczy powinni również przedstawiać przystępne informacje na temat możliwych ograniczeń na swoich stronach internetowych. Pytanie 4: Czy przewoźnicy lotniczy mają obowiązek publikowania informacji na temat wszelkich ograniczeń przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub na temat przewozu ich sprzętu medycznego, sprzętu ułatwiającego poruszanie się lub przedmiotów sklasyfikowanych jako materiały niebezpieczne 7, takich jak akumulatory czy tlen? 7 Konfiguracja kabin w samolotach zarejestrowanych w UE podlega europejskiej certyfikacji przez EASA. Samoloty spoza UE będą certyfikowane przez organ krajowy w ich państwie. Przewóz materiałów niebezpiecznych również podlega wymogom UE (zgodnie z instrukcjami technicznymi ICAO). 6

8 Tak. Artykuł 4 ust. 3 rozporządzenia stanowi, że przewoźnik lotniczy lub jego przedstawiciel ma obowiązek publicznego udostępnienia wymogów bezpieczeństwa oraz odpowiednich informacji na temat ograniczeń związanych z wielkością samolotu, które mają zastosowanie do przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej i ich sprzętu ułatwiającego poruszanie się. Zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia podstawą ograniczenia przewozu sprzętu ułatwiającego poruszanie się mogą być wyłącznie względy związane z wielkością samolotu oraz stosowaniem odpowiednich przepisów dotyczących materiałów niebezpiecznych. W rozporządzeniu uznaje się fakt, że osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą potrzebować dodatkowej pomocy, aby móc podróżować. Z uwagi na szerokie spektrum pasażerów, których mają dotyczyć przedmiotowe przepisy, nie istnieje definicja sprzętu medycznego, który można przewozić, ani określenie jego ilości, (w odróżnieniu od sprzętu ułatwiającego poruszanie się, którego ilość jest ograniczona do dwóch sztuk). Okoliczności przedstawienia każdego żądania przewozu takiego sprzętu należy rozpatrywać indywidualnie, biorąc pod uwagę potrzeby pasażera. Można dokonać rozróżnienia pomiędzy sytuacją, w której osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej potrzebuje dodatkowego limitu bagażu dla sprzętu medycznego, a sytuacją, w której pasażer, który może być również osobą niepełnosprawną lub osobą o ograniczonej sprawności ruchowej, przewozi dodatkowy zwykły bagaż, za który może być pobrana opłata. a) Informacje Zgodnie z art. 4 ust. 3 przewoźnicy lotniczy informują pasażerów o stosowanych przez siebie zasadach bezpieczeństwa oraz o wszelkich ograniczeniach, jakie mogą nałożyć. Wszystkie odnośne informacje muszą mieć dostępne formaty i muszą być bezpłatnie udostępniane publicznie, aby ograniczyć do minimum sytuacje, w których osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej odmawia się wejścia na pokład z powodu braku przygotowania. Jeżeli nawet pasażerowie ci nie są świadomi ograniczeń i nie poczynią odpowiednich przygotowań, przewoźnicy lotniczy muszą starać się udzielić im wszelkiej niezbędnej pomocy. Artykuł 4 ust. 4 stanowi, że w przypadku odmowy rezerwacji lub przewozu przewoźnik ma obowiązek niezwłocznego poinformowania pasażerów o przyczynach takiej odmowy. Ponadto, na żądanie przewoźnik musi przedstawić pasażerowi w terminie 5 dni roboczych jasne wyjaśnienie na piśmie przyczyn odmowy, odwołując się do konkretnych przepisów prawa krajowego, unijnego lub międzynarodowego mającego zastosowanie w danym przypadku. Odpowiedzi nieodnoszące się do konkretnych przepisów prawa nie będą uznawane za zgodne z rozporządzeniem. KOW powinny starać się informować osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej o ich prawach. Zadaniem KOW jest również 7

9 zwiększanie wiedzy tych pasażerów, aby mogli oni podejmować świadome decyzje dotyczące wyboru przewoźnika lotniczego. Tak jak wszyscy pasażerowie, osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mają możliwość zwrócenia się do Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich 8 o poradę lub pomoc dotyczącą złożenia skargi. Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich ściśle współpracują z KOW przy rozpatrywaniu skarg. Przewoźnicy lotniczy są zobowiązani jak najszybciej (najlepiej na etapie rezerwacji) 9 poinformować osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej o tym, że nie będą w stanie zrealizować przewozu, aby pasażerowie ci mogli inaczej zaplanować podróż. W przypadku tych pasażerów jest to niezbędny element umowy transportowej umożliwiający osiągnięcie celu rozporządzenia. W tym kontekście należy w miarę możliwości korzystać z nowoczesnych (internetowych) narzędzi komunikacyjnych i informacyjnych, uwzględniając potrzeby zainteresowanego pasażera. Przewoźnicy lotniczy i ich przedstawiciele oraz organizatorzy wyjazdów grupowych powinni opracowywać strony internetowe umożliwiające dostęp konsumentom niepełnosprawnym na równych zasadach z wszystkimi pasażerami, zamiast tworzyć równoległe strony internetowe dla tych konsumentów. Projekt takich stron internetowych powinien zawsze uwzględniać istniejące międzynarodowe wytyczne oraz normy UE, aby zaspokoić potrzeby pasażerów z upośledzeniami, takimi jak ślepota lub słabowzroczność, głuchota lub utrata słuchu, upośledzenia w zakresie uczenia się, ograniczone zdolności poznawcze, ograniczone możliwości poruszania się, nadwrażliwość na światło lub wszelkie połączenia tych upośledzeń. KOW powinny monitorować dostępność stron internetowych swoich krajowych przewoźników lotniczych oraz stosowane przez nich metody wcześniejszego zgłaszania zgodnie z art. 14 ust. 1, a także powinny regularnie zgłaszać wszelkie poważne trudności oraz przykłady najlepszych praktyk do sieci KOW i Komisji Europejskiej. b) Tlen medyczny Ponieważ tlen medyczny znajduje się wśród rodzajów sprzętu medycznego wymienionych szczegółowo w załączniku II do rozporządzenia, osoby niepełnosprawne mogą bezpłatnie przewozić tlen w kabinie pasażerskiej, pod warunkiem że spełnia on wszelkie wymogi dotyczące materiałów niebezpiecznych (oparte na przepisach ICAO) oraz pod warunkiem wcześniejszego powiadomienia przewoźnika. Przewoźnicy lotniczy mogą podjąć decyzję o bezpośrednim dostarczeniu tlenu pasażerowi, nie mają jednak takiego obowiązku. Przewoźnik lotniczy może pobrać opłatę za bezpośrednie dostarczenie tlenu. W przypadku pobierania opłat za dostarczanie tlenu medycznego przewoźnicy mogą rozważyć możliwość zaproponowania obniżonej stawki. Przewoźnicy muszą publikować 8 W tym skarg na podstawie rozporządzenia (WE) 261/2004 w sprawie praw pasażerów w przypadku odwołania lotu lub odmowy przyjęcia na pokład. 9 Zob. słowo niezwłocznie w art. 4 ust. 4. 8

10 koszt takiej usługi jako element obowiązujących zasad i ograniczeń. Przewoźnicy lotniczy mogą wymagać wcześniejszego zgłoszenia zapotrzebowania na tlen, jeżeli osoba niepełnosprawna chce korzystać z zapasów przewoźnika lotniczego przez cały czas trwania lotu. Obecnie nie ma europejskiej certyfikacji tlenu dla transportu lotniczego, która ułatwiłaby proces identyfikacji. Biorąc pod uwagę ramy międzynarodowe, służby Komisji, z pomocą właściwych organów krajowych, będą zachęcać EASA i ICAO do przyjęcia wspólnych norm identyfikacyjnych. Pytanie 5: Osoby towarzyszące a) Na jakiej podstawie przewoźnik lotniczy może wymagać, aby osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba? Artykuł 3 rozporządzenia stanowi, że przewoźnicy lotniczy nie mogą odmówić rezerwacji ani zabrania na pokład pasażerów ze względu na ich ograniczoną sprawność ruchową. Ogólna zasada niedyskryminacji uniemożliwia przewoźnikom nakładanie specjalnych warunków dotyczących podróżowania osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. W art. 4 ust. 2 przewiduje się kilka wyjątków od tej ogólnej zasady. W związku z tym w celu dostosowania się do obowiązujących wymogów bezpieczeństwa przewoźnik lotniczy może wymagać, aby osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba zdolna do udzielenia im niezbędnej pomocy. Taki warunek może opierać się jednak wyłącznie na wymogach bezpieczeństwa ustanowionych w prawie międzynarodowym, unijnym lub krajowym lub na wymogach ustanowionych przez organ, który wydał certyfikat przewoźnika lotniczego 10. Okoliczności pozwalające przewoźnikowi na nałożenie tego warunku, lub w praktyce wszelkich innych ograniczeń przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub należącego do nich sprzętu ułatwiającego poruszanie się, muszą być udostępnione publicznie, np. w ramach zasad dotyczących przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, które mogą stanowić część Warunków i postanowień przewoźnika. Przewoźnik lotniczy może wymagać, aby osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba wyłącznie w przypadku gdy osoby te nie są samodzielne. W przypadku gdy przewoźnicy lotniczy wymagają, aby osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej 10 Np. pkt

11 sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba, muszą przedstawić szczegółowe uzasadnienie zgodnie z art. 4 ust Przewoźnicy, chcąc ustalić, czy osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej nie mogą podróżować same, mogą zadać takim osobom pytania odnoszące się do kryteriów określonych w obowiązujących przepisach bezpieczeństwa. Biorąc pod uwagę fakt, że art. 4 ust. 1 lit. a) zawiera odniesienia do wielu różnych przepisów (w tym do przepisów krajowych oraz wymogów bezpieczeństwa ustanowionych przez organ, który wydał danemu przewoźnikowi lotniczemu certyfikat przewoźnika lotniczego), w przypadku gdy przewoźnicy lotniczy wymagają, aby pasażerowi towarzyszyła inna osoba, powinni oni przedstawić jasne i dokładne wyjaśnienie wraz z odniesieniem do stosownych przepisów. b) Czy można oczekiwać, że miejsce dla osoby towarzyszącej będzie oferowane bezpłatnie? Jak wspomniano powyżej, zgodnie z ogólną zasadą osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą podróżować same, tak jak każdy inny pasażer. Rozporządzenie zezwala przewoźnikom lotniczym na wprowadzenie wymogu, aby osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyła inna osoba wyłącznie ze względów bezpieczeństwa (zob. art. 4 ust. 2). Rozporządzenie nie zawiera odpowiedzi na pytanie, czy miejsce dla osoby towarzyszącej powinno być oferowane bezpłatnie. Służby Komisji zalecają, aby w przypadku gdy przewoźnik lotniczy wymaga, by osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej towarzyszyły inne osoby, miejsca dla tych osób były oferowane bezpłatnie lub ze znaczną zniżką. Warto również wspomnieć o dobrej praktyce niektórych linii lotniczych, które, w zależności od okoliczności, proszą innego pasażera odbywającego lot o przyjęcie roli osoby towarzyszącej. Osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej powinny otrzymać pełne informacje na temat wymogów bezpieczeństwa stosowanych przez danego przewoźnika lotniczego oraz kosztu dodatkowego miejsca, w przypadku gdy przewoźnik chce powołać się na przysługujące mu prawa na mocy art. 4 ust. 2. c) Czy istnieje wymóg zapewnienia osobie towarzyszącej miejsca obok osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej? W załączniku II do rozporządzenia stwierdza się, że przewoźnicy lotniczy podejmują wszelkie należyte starania, aby zapewnić osobie towarzyszącej miejsce obok osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Oznacza to, że linie lotnicze powinny zawsze starać się umieścić osobę towarzyszącą obok osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, zwłaszcza jeżeli pasażer dokonał wcześniejszego zgłoszenia, nawet jeśli wymaga to zmiany miejsca innych pasażerów, ale z należytym uwzględnieniem skutków finansowych dla pasażera, który jest proszony o zmianę miejsca. 11 Zob. pytanie 4 lit. a) akapit drugi. 10

12 Artykuł 6 Przekazywanie informacji Pytanie 6: Czy istnieje potrzeba ustalenia zharmonizowanego minimalnego zestawu i poziomu informacji wymaganych przez przewoźnika lotniczego/port lotniczy przy przyjmowaniu zgłoszenia potrzeby pomocy, aby usprawnić udzielanie pomocy lub uzasadnić odmowę rezerwacji/przewozu? Biorąc pod uwagę międzynarodowy charakter podróży lotniczych, uważa się, że sama branża jest najlepiej przygotowana do tego, aby określić, jakie informacje są wymagane i w jaki sposób powinny być gromadzone i przekazywane, aczkolwiek pod kierunkiem i przy pomocy KOW oraz, w razie potrzeby, innych organów krajowych ds. bezpieczeństwa. Zgodnie z art. 6 rozporządzenia przewoźnicy lotniczy, ich przedstawiciele oraz organizatorzy wyjazdów grupowych mają obowiązek ułatwiania przyjmowania zgłoszeń potrzeby pomocy w swoich punktach sprzedaży. Aby poprawić jakość usługi świadczonej na rzecz osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, przewoźnik lotniczy może zażądać dodatkowych informacji. Takie informacje mogą obejmować: charakter i opis potrzebnej pomocy (w szczególności w odniesieniu do osób towarzyszących, bagażu oraz wskazania punktów wyznaczających początek i koniec odcinka, na którym wymagana jest pomoc); opis wszelkiego sprzętu ułatwiającego poruszanie się (ilość, model, wymiary, ciężar, rodzaj akumulatora, instrukcja obsługi); opis wszelkiego sprzętu medycznego; samodzielność pasażera w posługiwaniu się tym sprzętem podczas lotu; certyfikowanego psa przewodnika (zob. również pytanie 8). Każda późniejsza odmowa rezerwacji/zabrania na pokład musi jednak nadal być umotywowana wielkością samolotu lub obowiązującymi wymogami bezpieczeństwa. Ponadto w przypadku gdy przewoźnicy lotniczy starają się zgromadzić dodatkowe informacje, a uzyskują informacje, które są niewystarczające, lub nie uzyskują żadnych informacji, fakt ten nie może sam w sobie uzasadniać odmowy przyjęcia rezerwacji lub zabrania pasażera na pokład. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 7 ust. 3 należy podjąć wszelkie należyte starania w celu udzielenia pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, które nie dokonały wcześniejszego zgłoszenia. Artykuł 7 ust. 1 3 Wcześniejsze zgłoszenie Zapis dotyczący należytych 11

13 starań Pytanie 7: Jakie działania mają obowiązek podjąć podmioty udzielające pomocy, w przypadku gdy osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej nie zgłosiły swoich szczególnych potrzeb przed podróżą? Zgodnie z art. 6 rozporządzenia wcześniejsze zgłoszenie jest niezbędnym elementem procesu mającego na celu ułatwienie skutecznego wykorzystywania zasobów oraz zapewnienie udzielenia odpowiedniej pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej. Zgłoszenie to powinno być w pełni zgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi ochrony danych, jak określono w motywie 12. W art. 7 ust. 1 na organ zarządzający portem lotniczym nakłada się obowiązek udzielenia pomocy w taki sposób, aby ta osoba mogła skorzystać z lotu w przypadku pasażerów, którzy dokonali wcześniejszego zgłoszenia, w przeciwieństwie do mniej rygorystycznego obowiązku zawartego w art. 7 ust. 3, w którym jest mowa jedynie o należytych staraniach w celu udzielenia tej samej pomocy osobom, które nie dokonały wcześniejszego zgłoszenia. W art. 7 upoważnia się zatem organ zarządzający portem lotniczym do modyfikowania sposobu udzielania pomocy, dając pierwszeństwo osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, które dokonały wcześniejszego zgłoszenia, przed osobami, które nie dokonały takiego zgłoszenia. W związku z tym podmioty udzielające pomocy mogą przy udzielaniu pomocy traktować priorytetowo wcześniej zgłoszone osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, o ile dopilnują, aby stosowane podejście było niedyskryminacyjne oraz aby podjęte zostały wszystkie należyte starania w celu udzielenia pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, które nie zgłosiły wcześniej swoich potrzeb. W rozporządzeniu wymaga się, aby podmioty udzielające pomocy odgrywały aktywną rolę w dążeniu do spełnienia każdego żądania otrzymania pomocy ze strony osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Przewoźnicy lotniczy, ich przedstawiciele oraz organizatorzy wyjazdów grupowych wdrażają wszystkie niezbędne środki ułatwiające wcześniejsze zgłaszanie, w szczególności w przypadkach gdy osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej dokonują rezerwacji i zakupu bezpośrednio przez strony internetowe (online). W momencie dokonywania rezerwacji pasażerowie muszą być wyraźnie informowani o dostępnych sposobach wcześniejszego zgłaszania przewoźnikowi swoich potrzeb w zakresie pomocy. Potwierdzenie wcześniejszego zgłoszenia potrzeby pomocy musi być zawarte w ich rezerwacji. Wcześniejsze zgłoszenie jest zawsze bezpłatne, niezależnie od miejsca dokonywania rezerwacji czy wcześniejszego zgłoszenia. Ponadto należy wprowadzić funkcję (np. procedurę telefoniczną), która umożliwiałaby osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej 12

14 przekazywanie dodatkowych informacji na temat używanego przez nie sprzętu ułatwiającego poruszanie się; dzięki tej procedurze swoje potrzeby mogliby zgłaszać także pasażerowie, którzy w momencie dokonywania rezerwacji nie byli niepełnosprawni ani nie mieli ograniczeń ruchowych, a którzy później stali się niepełnosprawni lub ich sprawność ruchowa uległa ograniczeniu. Wszelkie opłaty z tytułu wcześniejszego zgłoszenia są sprzeczne z art. 10. Jak określono powyżej, KOW muszą monitorować sposób, w jaki przewoźnicy, ich przedstawiciele oraz organizatorzy wyjazdów grupowych ułatwiają wcześniejsze zgłaszanie na swoim terytorium. KOW powinny informować Komisję oraz sieć KOW o wszelkich wykrytych brakach, postępach, najlepszych praktykach oraz ewentualnych sankcjach. Jeżeli osoba niepełnosprawna lub osoba o ograniczonej sprawności ruchowej musi dokonać zmiany na lot innego przewoźnika, np. z powodu odwołania lotu 12 lub zamiany samolotu na inny, który jest dla takiej osoby niedostępny, wówczas pierwszy przewoźnik powinien dołożyć starań, aby wesprzeć drugiego przewoźnika w udzieleniu żądanej, wcześniej zgłoszonej pomocy, tak aby zapewnić sprawny przebieg podróży. Wszystkie strony zgadzają się, że większa liczba wcześniejszych zgłoszeń ogólnie usprawni stosowanie rozporządzenia. W rozporządzeniu wymaga się wcześniejszego zgłaszania, w miarę możliwości, przewozu elektrycznych wózków inwalidzkich (zob. załącznik II). Przewoźnicy lotniczy, ich przedstawiciele oraz organizatorzy wyjazdów grupowych powinni starać się zachęcać osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej do dokonywania wcześniejszego zgłoszenia również w następujących przypadkach: - przewóz tlenu medycznego; - gdy wymagany jest dostęp do respiratora lub maski oddechowej; - przewóz osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, które dokonują rezerwacji i podróżują jako grupa; - gdy wymagany jest pokładowy wózek inwalidzki, biorąc pod uwagę fakt, że takiego sprzętu nie wymagają wyraźnie przepisy rozporządzenia (należy zauważyć, że nie oznacza to, iż pokładowy wózek inwalidzki zostanie zapewniony, jeżeli nie znajduje się on na wyposażeniu samolotu). Artykuł 7 ust. 2 Psy przewodniki Pytanie 8: Jakie są obowiązki przewoźników lotniczych oraz organów zarządzających portami lotniczymi w odniesieniu do przewozu psów przewodników? 12 W przypadku odwołania lub opóźnienia lotu osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą również skorzystać z praw wynikających z rozporządzenia (WE) nr 261/2004, w szczególności art. 8, 9 i

15 Certyfikowane psy przewodniki są przyjmowane na pokład samolotu bez żadnego dodatkowego kosztu dla osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej (art. 10) i przewożone w kabinie (załącznik II) pod warunkiem wcześniejszego zgłoszenia przed podróżą przewoźnikowi, jego przedstawicielowi lub organizatorowi wyjazdów grupowych. Zgodnie z art. 7 ust. 2 przewóz psów przewodników drogą lotniczą odbywa się z zastrzeżeniem wszelkich obowiązujących europejskich lub krajowych przepisów dotyczących przewozu zwierząt, np. w związku z wymogami bezpieczeństwa dotyczącymi ograniczeń w kabinie. Rozporządzenie (WE) nr 998/ Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie wymogów dotyczących zdrowia zwierząt ma zastosowanie do przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym. Rozporządzenie to stosuje się do przemieszczania zwierząt towarzyszących swoim właścicielom i określa się w nim szczegółowe kryteria przewozu transgranicznego tych zwierząt. Zgodnie z tym rozporządzeniem (znanym również jako rozporządzenie o paszportach dla zwierząt domowych ) zwierzę musi spełnić określone wymogi, zanim będzie mogło odbyć podróż transgraniczną, w szczególności w odniesieniu do wymaganych systemów identyfikacji ( paszportu ) oraz świadectwa szczepienia. Przedstawiciele branży, KOW oraz odpowiednie zainteresowane strony, w szczególności stowarzyszenia osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, powinni odgrywać aktywną rolę w zwiększaniu wiedzy właścicieli psów przewodników na temat tych wymogów oraz w udzielaniu informacji na temat kryteriów określonych w przepisach unijnych i krajowych, które należy spełnić, zanim psy przewodniki będą mogły odbyć podróż transgraniczną. Obowiązek przewoźników lotniczych i portów lotniczych dotyczący umożliwienia przewozu certyfikowanych psów przewodników nie jest sprzeczny z rozporządzeniem nr 998/2003, o ile takie psy spełniają wymogi tego rozporządzenia. Artykuł 7 ust. 7 Odpowiednia pomoc Pytanie 9: Co należy rozumieć przez pomoc, która jest dostosowana do szczególnych potrzeb poszczególnych pasażerów? Udzielanie odpowiedniej pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej zarówno na pokładzie, jak i w porcie lotniczym należy oceniać w każdym indywidualnym przypadku, przykładając podobną wagę do oceny wszelkiego sprzętu medycznego, sprzętu ułatwiającego poruszanie się czy urządzeń pomocniczych, których pasażerowie mogą potrzebować, z zastrzeżeniem 13 Dz.U. L 146 z , s

16 odpowiednich ograniczeń dotyczących bezpieczeństwa lub ochrony. Wcześniejsze zgłoszenie ma zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania, że w każdym przypadku udzielona zostanie odpowiednia pomoc. Choroba Pasażer, który rozchoruje się w trakcie lotu, zasadniczo nie jest objęty zakresem rozporządzenia. Personel pokładowy musi jednak dbać o bezpieczeństwo tego pasażera, podobnie jak wszystkich innych pasażerów na pokładzie samolotu. Pytanie 10: Czy porty lotnicze powinny zapewniać różne rodzaje wózków inwalidzkich? Przy pozyskiwaniu sprzętu ułatwiającego poruszanie się, takiego jak wózki inwalidzkie, organy zarządzające portem lotniczym oraz ich przedstawiciele powinni uwzględnić różne potrzeby osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz liczbę pasażerów, którzy mogą wymagać takiej pomocy. Przyjmuje się, że wielkość portu lotniczego może mieć wpływ na dostępność różnych rodzajów wózków inwalidzkich 14. Chociaż wybór może być bardziej ograniczony w małych, regionalnych portach lotniczych, oczekuje się, że większe porty lotnicze będą dysponowały większym wyborem wózków inwalidzkich, aby zaspokoić potrzeby takich pasażerów. KOW powinny zachęcać swoje krajowe porty lotnicze do udzielania informacji w dostępnych formatach 15 na temat dostępnego sprzętu. Za najlepszą praktykę dla organów zarządzających portami lotniczymi uważa się pozwolenie osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej w miarę możliwości i o ile nie stanowi to odstępstwa od obowiązujących przepisów bezpieczeństwa na korzystanie z własnego sprzętu ułatwiającego poruszanie się do momentu wejścia na pokład samolotu, w szczególności w tych przypadkach, w których rodzaje wózków inwalidzkich dostępne w porcie lotniczym nie są odpowiednie dla konkretnego rodzaju niepełnosprawności danego pasażera. Podobnie, jeżeli jest to możliwe z uwagi na procedury obsługi związane z bezpieczeństwem, osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej powinny otrzymać swój sprzęt ułatwiający poruszanie się w momencie zejścia z pokładu samolotu i nie powinny być zobowiązane do odebrania go w hali bagażowej. 14 Zob. wyrażenie w miarę możliwości w art. 7 ust Dostępne formaty oznaczają, że informacje powinny być przekazywane za pomocą środków tekstowych, audio, wideo (z napisani lub tłumaczeniem na język migowy) lub elektronicznych, tak aby były dostępne dla wszystkich odbiorców. Dostępne formaty obejmują m.in. duży druk, wersję tekstu pisaną alfabetem Braille a, wersję łatwą do czytania, format audio, np. kasety lub płyty CD, format wideo, np. płyty DVD, oraz format elektroniczny. 15

17 Zaleca się, aby usługodawcy stosowali się do Wytycznych dotyczących obsługi naziemnej osób o ograniczonej sprawności ruchowej zawartych w dokumencie nr 30 Europejskiej Konferencji Lotnictwa Cywilnego (ECAC) 16, w szczególności w załączniku 5 D. W załączniku tym określa się normy usługi, którą porty lotnicze powinny świadczyć odlatującym i przylatującym osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, niezależnie od tego, czy dokonały one wymaganego zgłoszenia. Pytanie 11: Czy udzielanie pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej obejmuje przewóz ich bagażu z hali bagażowej do wyznaczonego punktu? Tak. Wyrażenie odpowiednia pomoc w rozumieniu art. 7 ust. 7 rozporządzenia oznacza, że usługodawca musi dostosować pomoc do indywidualnych potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Taka pomoc powinna być proporcjonalna, a zarazem powinna umożliwiać osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej przemieszczanie się w porcie lotniczym w celu skorzystania z lotu. Na tej podstawie podmioty udzielające pomocy mają możliwość dostosowania poziomu świadczonej usługi do każdej sytuacji na podstawie analizy każdego indywidualnego przypadku. W motywie 5 stwierdza się, że pomoc musi być udzielana przy odlocie i przy przylocie. Jednym z obowiązków organów zarządzających portami lotniczymi wymienionych w załączniku I do rozporządzenia jest pomoc niezbędna do umożliwienia osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej przemieszczenia się z samolotu do hali bagażowej i odbioru bagażu oraz przemieszczenia się z hali bagażowej do wyznaczonego punktu. Ten drugi rodzaj pomocy należy rozumieć w taki sposób, że obejmuje ona przewóz bagażu wraz z przewozem osób niepełnosprawnym oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej z hali bagażowej do wyznaczonego punktu. Starając się stosować zasadę niedyskryminacji zapisaną w rozporządzeniu, należy unikać dyskryminacji innych pasażerów. Oznacza to, że limity wagowe dla zwykłego bagażu rejestrowanego mają również zastosowanie do osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, tj. osoby te muszą wnieść opłatę za nadbagaż, jeżeli nie jest to sprzęt medyczny ani dwie sztuki sprzętu ułatwiającego poruszanie się wymaganego do odbycia podróży, zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia. Ograniczenia wagowe nie mają zastosowania do przewozu sprzętu medycznego oraz sprzętu ułatwiającego poruszanie się ani do urządzeń do udzielania pomocy (przy czym należy przestrzegać ograniczenia do dwóch sztuk sprzętu ułatwiającego

18 poruszanie się na jedną osobę niepełnosprawną lub osobę o ograniczonej sprawności ruchowej oraz wszelkich obowiązujących ograniczeń dotyczących przewozu materiałów niebezpiecznych lub wielkości i certyfikacji samolotu). Osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej mogą potrzebować pomocy przy przenoszeniu bagażu, w tym nadbagażu, za który wniosły opłatę, w szczególności w punktach przesiadkowych, w tym w intermodalnych punktach przesiadkowych na terenie portu lotniczego. Artykuł 8 ust. 4 Obliczenie wysokości specjalnej opłaty lotniskowej Pytanie 12: Jaki jest koszt pomocy w portach lotniczych oraz w jaki sposób należy obliczać wysokość specjalnej opłaty lotniskowej? W art. 8 ust. 1 rozporządzenia wymaga się, aby usługi określone w załączniku I były świadczone osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej bez dodatkowych opłat. W art. 8 ust. 3 umożliwia się organowi zarządzającemu portem lotniczym odzyskanie kosztów udzielania pomocy na zasadzie braku dyskryminacji poprzez nałożenie opłaty na wszystkich użytkowników portu lotniczego. Ta specjalna opłata musi być zgodna z definicją podaną w art. 8 ust. 4 rozporządzenia i musi być rozsądna, powiązana z kosztami, przejrzysta i ustanowiona przez organ zarządzający portem lotniczym we współpracy z użytkownikami portu lotniczego. Organ zarządzający portem lotniczym musi przeprowadzić prawdziwe konsultacje z użytkownikami portów lotniczych, polegające na rzeczywistej wymianie poglądów na temat elementów obliczania opłaty. W rozporządzeniu stwierdza się jednak, że po zakończeniu procesu konsultacji organ zarządzający portem lotniczym jest właściwym organem, który może podjąć ostateczną decyzję i zastosować politykę oraz wysokość opłaty. W rozporządzeniu nie zezwala się, aby użytkownicy portu lotniczego, zgodnie z definicją podaną w rozporządzeniu, podejmowali decyzję w sprawie wysokości opłaty, i nakłada się ten obowiązek na organy zarządzające portem lotniczym. W rozporządzeniu przewiduje się włączenie kosztu kapitału własnego jako elementu obliczenia kosztów przy ustalaniu wysokości opłaty 17. W odniesieniu do działań związanych z udzielaniem pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej musi być prowadzona oddzielna księgowość. KOW i użytkownikom portu lotniczego udostępnia się zweryfikowany roczny przegląd pobranych opłat i dokonanych wydatków z przeznaczeniem na 17 Koszt kapitału własnego należy rozumieć jako oczekiwany podział zysku przedsiębiorstwa między jego inwestorów (np. udziałowców/akcjonariuszy). Jest to stopa zwrotu, którą port lotniczy teoretycznie płaci swoim inwestorom kapitałowym w celu uzyskania od nich kapitału własnego (aktywów netto). 17

19 pomoc udzielaną osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej. KOW wyznaczone zgodnie z art. 14 ust. 2 są odpowiedzialne za monitorowanie i egzekwowanie zadowalającego wdrażania art. 8 rozporządzenia. Pytanie 13: Czy infrastruktura służąca do poruszania się (np. windy i autobusy przystosowane do przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, z których mogą korzystać zarówno osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, jak i inni pasażerowie) może być częściowo finansowana ze specjalnej opłaty (art. 8)? Tak. Celem specjalnej opłaty jest jednak finansowanie pomocy udzielanej osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej. W związku z tym może być ona wykorzystywana na potrzeby infrastruktury służącej do poruszania się, z której mogą korzystać zarówno osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, jak i inni pasażerowie, jedynie w wyjątkowych przypadkach. W art. 8 ust. 5 rozporządzenia wymaga się, aby porty lotnicze prowadziły oddzielną księgowość dla działalności związanej z udzielaniem pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej od księgowości związanej z innym rodzajem działalności. Kwestię finansowania infrastruktury służącej do poruszania się, takiej jak autobusy lub windy, z których korzystają nie tylko osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, ale mogą również korzystać inni pasażerowie, wyjaśniają dwa następujące przykłady: w przypadku gdy infrastruktura została zmodernizowana tak, aby była dostępna również dla osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej (tj. instalacja windy przystosowanej do potrzeb tych pasażerów), koszt modernizacji (lub dodatkowy koszt, który przeznaczono na potrzeby osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej) może zostać, w razie konieczności, pokryty ze specjalnej opłaty ; w przypadku gdy infrastruktura jest wprowadzana ze względu na potrzeby osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej, ale mogą z niej korzystać również inni pasażerowie (np. instalacja windy w miejscu, w którym istniały tylko schody), tylko jej część, proporcjonalna do użytkowania przez osoby niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej w porównaniu do całkowitego użytkowania 18, może 18 Komisja zauważa, że w sprawozdaniu końcowym ACI z oceny rozporządzenia nr 1107/2006 z dnia 20 czerwca 2010 r. całkowita liczba osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej odpowiadała średnio 0,7 %. 18

20 zostać sfinansowana ze specjalnej opłaty. W tym zakresie będą miały zastosowanie zwykle stosowane zasady rachunkowości. Artykuł 9 Normy jakości w zakresie pomocy Pytanie 14: Czy w rozporządzeniu (WE) nr 1107/2006 nakłada się na porty lotnicze dorozumiany obowiązek zachowania norm jakości dla portów lotniczych? Tak. W art. 9 wymaga się, aby porty lotnicze, w których wielkość ruchu handlowego wynosi ponad pasażerów rocznie, przyjęły i opublikowały normy jakości w zakresie udzielanej przez nie pomocy. W art. 14 ust. 1 interpretowanym w związku z art. 9 ust. 1 wymaga się, aby KOW monitorowały zgodność pomocy udzielanej przez organy zarządzające portami lotniczymi z przyjętymi przez nie normami jakości. Artykuł 11 Szkolenie Pytanie 15: Jakie normy szkoleniowe należy stosować, aby zapewnić porównywalne poziomy we wszystkich państwach członkowskich i jakiego rodzaju personelu powinny one dotyczyć?? Szkolenie jest ważnym elementem zapewnienia odpowiedniego stosowania rozporządzenia oraz zgodności z jego wymogami. Art. 11 stanowi, że cały personel linii lotniczych oraz portu lotniczego, który ma kontakt z pasażerami, w tym wszyscy podwykonawcy pracujący w jego imieniu, musi przejść odpowiednie szkolenia. Komisja zwraca również uwagę na motyw 10 rozporządzenia, który zawiera odniesienie do dokumentu nr 30 część I sekcja 5 ECAC, w szczególności do załącznika 5 G 19. Istnieją trzy poziomy obowiązków dotyczących szkoleń: a) personel (w tym podwykonawcy) pracujący w imieniu organów zarządzających portami lotniczymi, przewoźników lotniczych lub podmiotów świadczących usługi obsługi naziemnej i udzielający bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej musi posiadać szczegółową i praktyczną wiedzę w zakresie zaspokajania potrzeb tych pasażerów (art. 11 lit. a)); b) personel pracujący w imieniu organów zarządzających portami lotniczymi, przewoźników lotniczych lub podmiotów świadczących usługi obsługi naziemnej, który ma bezpośredni kontakt z ogółem pasażerów, musi przejść szkolenie w zakresie równego traktowania osób niepełnosprawnych oraz