Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym

Transkrypt

1 Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym Warszawa, 15 czerwca 2015

2 Spis treści Wstęp 2 Część I Podstawa prawna 3 Część II Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych do nauczania języka obcego nowożytnego 8 Część III Standard Metodyczny Założenia Treści nauczania. Powiązania treści wychowania ogólnego z treściami nauczania języka obcego Metody i środki dydaktyczne Metodyczne wsparcie nauczycieli i dyrektorów.. 28 Część IV Standard Organizacyjny 30 Część V Standard Doskonalenia Nauczycieli Ścieżki doskonalenia i dokształcania nauczycieli Finansowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli 35 Podsumowanie.. 37 S t r o n a 1

3 Wstęp Dokument Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym, jest opisem rozwiązań systemowych, które wdrażane będą w m.st. Warszawie w latach w związku ze zmianami w prawie oświatowym, wprowadzającymi do podstawy programowej wychowania przedszkolnego nauczanie języka obcego nowożytnego. Model, jako propozycja rozwiązań systemowych w m.st. Warszawie, ma charakter wspierający dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych prowadzących oddziały przedszkolne w realizacji przepisów zmienionego prawa oświatowego. Model wpisuje się cele Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach Wprost odnosi się do celu Rozwijanie umiejętności posługiwania się językami obcymi, zdefiniowanego w obszarze Nauczyciel. Model obejmuje następujące części: I Podstawa prawna II Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych do nauczania języka obcego nowożytnego; III Standard Metodyczny IV Standard Organizacyjny V Standard Doskonalenia Nauczycieli Jak wynika z diagnozy przeprowadzonej przez Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy, w przeważającej liczbie placówek dotychczas nauczanym językiem w ramach zajęć dodatkowych był język angielski. Należy sądzić, że trend ten utrzyma się w kolejnych latach. Dlatego też Standard metodyczny odnosi się do języka angielskiego, zaś Standard Organizacyjny oraz Standard Doskonalenia Nauczycieli zyskują zastosowanie także do innych języków nowożytnych. W związku z długofalowym, systemowym charakterem wdrażanego Modelu, zyskuje on charakter projektowy, w ramach którego podejmowane są następujące działania: 1/ Diagnoza deklarowanego stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych do nauczania języka obcego nowożytnego 2/ Opracowanie Standardu Metodycznego, Standardu Organizacyjnego oraz Standardu Doskonalenia Nauczyciela 3/ Pilotażowe wdrożenie Modelu 4/ Wdrożenie Modelu 5/ Opracowanie Pakietu edukacyjnego, zawierającego materiały dydaktyczne i metodyczne 6/ Działania upowszechniające i promocyjne 7/ Monitorowanie i ewaluacja S t r o n a 2

4 I Podstawa prawna Minister Edukacji Narodowej rozporządzeniem zmieniającym z dnia 30 maja 2014 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół 1 wprowadził do podstawy programowej wychowania przedszkolnego kolejny (11.) cel mówiący o przygotowaniu dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez: rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej, budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych. Wprowadzenie ww. celu implikowało w analogii do pozostałych celów zdefiniowanie katalogu efektów kształcenia, które dziecko powinno osiągnąć po ukończeniu cyklu nauczania. W podstawie programowej, w ramach nowego (16.) obszaru wychowania przedszkolnego, zdefiniowano efekty kształcenia właściwe dla tego obszaru, są to: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie; powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami. 2 Zgodnie z zawartymi w cytowanym rozporządzeniu Zalecanymi warunkami i sposobami realizacji przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym może być realizowane poprzez włączenie treści z zakresu języka obcego w proces dydaktycznowychowawczy, zabawę oraz czynności opiekuńczo-wychowawcze lub w ramach zajęć językowych prowadzonych przez wykwalifikowanego nauczyciela. Konsekwencją powyższej zmiany jest ewentualna konieczność uzupełnienia przez nauczycieli wychowania przedszkolnego kwalifikacji pozwalających na nauczanie języka obcego, na zasadach opisanych w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli 3. 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r. poz. 803). 2 ibidem 3 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz. 1084). S t r o n a 3

5 Zgodnie z 11 ust. 4 dotychczas obowiązującego rozporządzenia z 2009 r. 4 języka obcego w przedszkolach oraz w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych mogą nauczać także osoby posiadające kwalifikacje do pracy w przedszkolu lub oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, legitymujące się świadectwem znajomości danego języka w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do ww. rozporządzenia oraz które ukończyły studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu wczesnego nauczania danego języka obcego. Niniejsze rozporządzenie wprowadza regulację, która w okresie przejściowym, tj. do dnia 20 sierpnia 2020 r., stwarza nauczycielom przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz osobom posiadającym kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych legitymującym się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, możliwości nauczania języka obcego bez konieczności ukończenia studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego z zakresu wczesnego nauczania danego języka obcego. Wprowadzenie okresu przejściowego do uzyskania wymaganych kwalifikacji pozwoli nauczycielom wychowania przedszkolnego posiadającym odpowiedni poziom znajomości języka obcego określony w ww. rozporządzeniu lecz nieposiadającym przygotowania w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego, na uzupełnienie wymaganego przygotowania metodycznego i tym samym nabycie pełnych kwalifikacji do prowadzenia zajęć z zakresu języka obcego w przedszkolu lub w okresie wczesnoszkolnym. Poniżej publikujemy fragmenty rozporządzeń regulujących zarówno cele edukacji językowej, jej organizację w placówce, jak i kwalifikacje nauczycieli. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2014 r. poz. 803) 2. 1 W roku szkolnym 2014/2015 nie stosuje się podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. 2. W latach szkolnych 2015/2016 i 2016/2017 podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się 4 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r. poz.400). S t r o n a 4

6 językiem obcym nowożytnym stosuje się do dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne. 3. W latach szkolnych 2014/ /2017, w zależności od możliwości organizacyjnych przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego,w przypadku: 1) przedszkola oraz prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego innej formy wychowania przedszkolnego dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej oraz za zgodą organu prowadzącego, 2) innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego, za zgodą organu prowadzącego może postanowić o stosowaniu podstawy programowej wychowania przedszkolnego, określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, do wszystkich albo niektórych oddziałów w przedszkolu lub do wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego w innej formie wychowania przedszkolnego, z uwzględnieniem ust Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do środków umożliwiających dzieciom z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. 3. W latach szkolnych 2014/2015 i 2015/2016 podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, stosuje się także do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych. Przepisy 2 stosuje się odpowiednio. Załącznik nr 1 do ROZPORZĄDZENIA MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r. poz. 803) Celem wychowania przedszkolnego jest: [ ] 11) przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, a w przypadku dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - rozwijanie świadomości istnienia odmienności językowej i kulturowej. [ ] Cele te są realizowane we wszystkich obszarach działalności edukacyjnej przedszkola oraz innej formy wychowania przedszkolnego. W każdym z obszarów podane są umiejętności i wiadomości, którymi dzieci kończące wychowanie przedszkolne powinny się wykazać. S t r o n a 5

7 Aby osiągnąć cele wychowania przedszkolnego, należy wspomagać rozwój, wychowywać i kształcić dzieci w następujących obszarach: [ ] 16. Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1) uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; 2) rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie; 3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie; 4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami. [ ] Zalecane warunki i sposób realizacji [...] Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym nowożytnym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym. Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany w szkołach podstawowych na terenie danej gminy. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r. poz. 400) Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach, szkołach i placówkach, o których mowa w 2 ust. 1, 3, 4 i 9, z wyjątkiem nauczycielskich kolegiów języków obcych, posiada osoba, która: 1) ma kwalifikacje określone w ust. 1 (studia magisterskie na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub studia wyższe w kraju, w którym językiem urzędowym jest dany język obcy oraz posiada przygotowanie pedagogiczne przyp. red.) lub 2) ukończyła studia pierwszego stopnia: a) na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub b) w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub S t r o n a 6

8 3) ukończyła nauczycielskie kolegium języków obcych w specjalności odpowiadającej danemu językowi obcemu, lub 4) ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku (specjalności) i legitymuje się: a) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, lub b) świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne. 3. Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach, szkołach podstawowych i placówkach, o których mowa w 4 ust. 1, posiada również osoba, która: 1) ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w dowolnej specjalności oraz legitymuje się: a) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia I lub II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, lub b) świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2) legitymuje się świadectwem dojrzałości i świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia I lub II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia. 4. Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I III szkół podstawowych posiada również osoba, która ma kwalifikacje do pracy w przedszkolach lub klasach I III szkół podstawowych określone w 4 ust. 1 lub 2, a ponadto legitymuje się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, i która ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz. 1084) 1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz. 1207) po 28 dodaje się 28a w brzmieniu: 28a. Do dnia 31 sierpnia 2020 r. kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach posiada również osoba, która ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach określone w 4 ust. 1 lub 2 oraz legitymuje się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia.. S t r o n a 7

9 II Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych do nauczania języka obcego nowożytnego. Raport. Tytuł badania: Diagnoza potrzeb nauczycieli wychowania przedszkolnego w zakresie uzupełnienia kwalifikacji wymaganych do prowadzenia w placówkach zajęć z języka obcego nowożytnego. Cel badania: Diagnoza deklarowanego stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych do prowadzenia zajęć z języka obcego nowożytnego. Metoda/technika/narzędzie badawcze: Elektroniczna ankieta diagnostyczna dostępna na Badana grupa: Instytucjonalnie: publiczne placówki prowadzące wychowanie przedszkolne, tj. przedszkola oraz szkoły podstawowe prowadzące oddziały przedszkolne, dla których organem prowadzącym jest m.st. Warszawa Indywidualnie: nauczyciele wychowania przedszkolnego zatrudnieni w ww. placówkach na podstawie Karty Nauczyciela. Harmonogram: marca 2015 r. udostępnienie ankiety na stronie marca 2015 r. potwierdzenie kompletności danych przez Wydziały Oświaty i Wychowania w dzielnicach 24 marca 2015 r., godz marca 2015 r., godz ponowne udostępnienie ankiety dla placówek, które nie wzięły udziału w badaniu we wskazanym wyżej terminie UWAGA: Ze względu na ograniczoną możliwość predykcji w zakresie tworzenia oddziałów przedszkolnych w kolejnych latach szkolnych, w badaniu udział wzięły tylko te szkoły podstawowe, w których oddziały przedszkolne zorganizowane zostaną w roku szkolnym 2015/2016. W badaniu udział wzięło 470 placówek, z czego: przedszkoli, co stanowi 97% wszystkich przedszkoli; W badaniu udziału nie wzięły przedszkola specjalne szkoły podstawowe, co stanowi 66% wszystkich szkół podstawowych. Należy sądzić, w oparciu o korespondencję mailową prowadzoną z WOW w dzielnicach że szkoły podstawowe, które nie wzięły udziału w badaniu są to szkoły, które w roku szkolnym 2015/2016 nie będą prowadziły oddziałów przedszkolnych. S t r o n a 8

10 I Nauczyciele posiadający certyfikat potwierdzający znajomość języka na poziomie B2 W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 122 placówkach 146 nauczycieli deklaruje posiadanie certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2. 1. Liczba nauczycieli deklarujących posiadanie pełnych kwalifikacji, tj.: a. certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2, b. przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 68 placówkach - 72 nauczycieli, w tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola 57 61* Szkoły podstawowe RAZEM * W 4 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających pełne kwalifikacje. W 55 (z 68) placówkach języka angielskiego naucza 57 (z 72) nauczycieli. Są to: - 44 przedszkola 1 nauczyciel, - 2 przedszkola 2 nauczycieli, - 9 szkół podstawowych 1 nauczyciel. Oznacza to, że w 13 placówkach wykwalifikowana kadra nie naucza języka angielskiego, pomimo posiadania kwalifikacji. Jest to: - 11 przedszkoli, - 2 szkoły podstawowe. Rekomendacje do doskonalenia Grupa nauczycieli niewymagająca doskonalenia w przedmiotowym zakresie. 2. Liczba nauczycieli deklarujących posiadanie certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2, nieposiadających przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 54 placówkach - 63 nauczycieli, w tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola 44 52* Szkoły podstawowe 10 11** RAZEM *W 6 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. **W jednej szkole podstawowej zatrudnionych jest 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. Rekomendacje do doskonalenia: 63 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie przygotowania metodycznego. S t r o n a 9

11 Dodatkowo, wśród 68 placówek, wskazanych w pkt. 1, w 8 placówkach zatrudnionych jest 11 nauczycieli posiadających certyfikat B2, a nieposiadających przygotowania metodycznego. Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę językowców w tych placówkach i może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie. Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE: 74 nauczycieli posiadających certyfikat B2 potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie przygotowania metodycznego. II Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie B2, nieposiadający certyfikatu W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 107 placówkach 149 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego na poziomie B2. 3. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B2, nieposiadających certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2, posiadających przygotowanie metodyczne (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 22 placówkach - 25 nauczycieli, tym: Liczba placówek Przedszkola 21 24* Szkoły podstawowe 1 1 RAZEM * W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. Liczba nauczycieli W 12 (z 22) placówkach języka angielskiego naucza 15 (z 25) nauczycieli. We wszystkich 12 przypadkach są to przedszkola. Rekomendacje do doskonalenia: 25 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2. 4. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B2, nieposiadających certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2, nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 85 placówkach nauczycieli, tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola * Szkoły podstawowe 10 13* RAZEM * W 12 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. S t r o n a 10

12 W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. **W 3 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 11 (z 85) placówkach języka angielskiego naucza 11 (z 119) nauczycieli. Jest to: - 10 przedszkoli 1 nauczycieli, - 1 szkoła podstawowa 1 nauczyciel. Rekomendacje do doskonalenia: 119 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2, - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). Dodatkowo wśród, wskazanych w pkt. 3, 22 placówkach w 4 placówkach zatrudnionych jest 5 nauczycieli nieposiadających certyfikatu B2 oraz nieposiadających przygotowania metodycznego. Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę językowców w tych placówkach i może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie. Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE: 149 nauczycieli ( ) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B nauczycieli (119+5) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). Zbiorczo część I i II Stan deklarowanych kwalifikacji przygotowanie metodyczne posiada nie posiada RAZEM certyfikat posiada (63+11) 146 nie posiada (119+5) 149 RAZEM Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE: 149 nauczycieli (124+25) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B nauczycieli (124+74) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - przygotowania metodycznego (kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). S t r o n a 11

13 III Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie B1 W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 149 placówkach 264 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie B1. 5. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B1, nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 143 placówkach nauczycieli, tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola * Szkoły podstawowe 18 24** RAZEM * W 31 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 9 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 8 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 4 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 2 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. ** W 4 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 9 (ze 143) placówkach języka angielskiego naucza 10 (z 255) nauczycieli. Jest to: - 8 przedszkoli 7 x 1 nauczycieli + 1 x 1 nauczyciel - 1 szkoła podstawowa 1 nauczyciel. Rekomendacje do doskonalenia: 255 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2, - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). 6. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B1, posiadający przygotowanie metodyczne (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 6 placówkach - 6 nauczycieli, tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola 2 2 Szkoły podstawowe 4 4 RAZEM 6 6 W 1 (z 6) placówce języka angielskiego naucza 1 (z 6) nauczycieli. Jest to przedszkole. Rekomendacje do doskonalenia: 6 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: S t r o n a 12

14 - uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2. Wśród ww. 6 placówkach, w 3 placówkach zatrudnionych jest 3 nauczycieli nieposiadających przygotowania metodycznego. Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę językowców w tych placówkach i wg drugiego priorytetu może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie. Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE: 264 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B nauczycieli (255+3) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). IV Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A2 W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne 374 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie A2. Wśród tej grupy nauczycieli nie ma nauczycieli posiadających przygotowanie metodyczne. 7. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie A2, nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego). Łącznie: w 153 placówkach nauczycieli, tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola * Szkoły podstawowe 16 21** RAZEM * W 33 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 26 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 11 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 5 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 5 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. ** W 3 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 7 (z 153) placówkach języka angielskiego naucza 7 (z 374) nauczycieli. We wszystkich przypadkach są to przedszkola. S t r o n a 13

15 Rekomendacje do doskonalenia: 374 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania poziomu umiejętności na poziomie A2-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2, - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). V Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A1 W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 209 placówkach 732 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie A1. Łącznie: w 209 placówkach nauczycieli, tym: Liczba placówek Liczba nauczycieli Przedszkola * Szkoły podstawowe 34 87** RAZEM * W 43 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 28 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 20 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 15 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 8 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 6 przedszkolach zatrudnionych jest po 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 4 przedszkolach zatrudnionych jest po 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 2 przedszkolach zatrudnionych jest po 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 11 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 2 przedszkolach zatrudnionych jest po 15 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 17 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 19 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. ** W 8 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 2 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 2 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje. Spośród 732 nauczycieli 10 posiada przygotowanie metodyczne i są to nauczyciele zatrudnieni w 2 placówkach, przy czym: - w 1 przedszkolu 2 nauczycieli z 2 deklarujących znajomość języka na poziomie A1, - w 1 przedszkolu 8 nauczycieli z 10 deklarujących znajomość języka na poziomie A1. W 3 (z 209) placówkach języka angielskiego naucza 3 (z 732) nauczycieli. Rekomendacje do doskonalenia: 732 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - uzyskania poziomu umiejętności na poziomie A1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie: - kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka obcego (przygotowanie metodyczne). S t r o n a 14

16 VI Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A0 W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne 1099 nauczycieli (co stanowi ok. 40 % nauczycieli wychowania przedszkolnego objętych diagnozą) deklaruje znajomość języka angielskiego na poziomie A0, czyli brak znajomości języka angielskiego. S t r o n a 15

17 II Standard Metodyczny Opracowanie - WCIES 1. Założenia Warszawski Model Przygotowania Językowego Obcych w Wychowaniu Przedszkolnym, w odniesieniu do tez zawartych w Ocenie Skutków Regulacji rozporządzenia MEN zmieniającego z 30 maja 2014 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, opiera się na modelu powiązania treści zajęć ogólnorozwojowych z nauczaniem języka obcego, zbieżnego z koncepcjami CLIL 5. W uzasadnieniu, w Ocenie Skutków Regulacji rozporządzenia, zwraca się uwagę na aspekt dwujęzyczności wskazując zalety dwujęzyczności, także w odniesieniu do przykładów europejskich pokazujących taką faktyczną dwujęzyczność w przedszkolu. Są to przykłady z Hiszpanii i niemieckojęzycznej Belgii. Warto jednak zauważyć, że w obu wymienionych przypadkach taka dwujęzyczność ma charakter naturalny, niewymuszony i wynikający z wielojęzyczności tych krajów. Analogiczne wzorce istnieją w środowiskach bilingwalnych czy wielojęzycznych, zwłaszcza imigranckich w wielu miejscach w Europie. W Polsce sytuacja jest odmienna, obowiązuje jeden język. Tym niemniej edukacja polska wypracowuje własne wzorce dwujęzyczności. Programy CLIL pojawiają się w coraz większym zakresie w szkolnictwie na etapie III i IV. Na etapie I i II powstają próby wprowadzania dwujęzyczności, przede wszystkim w szkolnictwie niepublicznym, co wynika ze zwiększonej siatki godzinowej w tych szkołach, potrzeb rodziców i ich oczekiwaniem wprowadzenia takich programów. Model zakłada jako optymalne nauczanie języka obcego w systemie dualnym angażującym w nauczanie języka obcego zarówno nauczyciela prowadzącego zajęcia językowe, jak i nauczyciela-wychowawcę grupy. W takim systemie treści nauczane podczas zajęć językowych i zajęć dydaktyczno-wychowawczych są spójne tematycznie, co w praktyce oznacza, że treści realizowane danego dnia w trakcie zajęć językowych korespondują z przewodnim tematem dnia i tygodnia realizowanym na zajęciach dydaktyczno-wychowawczych, ale także w czasie przeznaczonym na zabawę czy czynności samoobsługowe. Zakładamy, że nauczyciele języka angielskiego, planując swoje zajęcia w danej grupie, uwzględnią treści realizowane w danym momencie na zajęciach ogólnorozwojowych, np. w temacie miesiąca czy tygodnia. Model zakłada zatem ścisłą współpracę nauczyciela języka obcego i nauczyciel-wychowawca tak, by na bieżąco dostosowywać odpowiednio treści i metody pracy. System dualny zwiększa efektywność nauczania języka obcego dzięki utrwalaniu słownictwa w naturalny sposób wplecionego we wszystkie aktywności dzieci i nauczyciela. Ważne jest, by proces nabywania kompetencji w zakresie języka obcego wzmacniany był przez nabyte kompetencje ogólne, w tym kompetencje w języku polskim. Mając na uwadze 5 Zintegrowane nauczanie przedmiotowo-językowe (Content and Language Integrated Learning) S t r o n a 16

18 fakt, że kompetencje językowe w języku rodzimym L1 transferowane są na nowy język L2 warto szczególnie dbać o poziom rozwoju mowy ojczystej. Korzyści Doświadczenia z nauczania małych dzieci są przedmiotem obserwacji przede wszystkim nauczycieli i rodziców, dopiero później rezultatem badań naukowych. 6 Refleksje autorów niniejszego Standardu wynikają między innymi z doświadczenia pracy w polskich szkołach zagranicznych - obserwacji uczniów polskiego pochodzenia uczących się w szkołach anglojęzycznych. Język obcy język kraju pobytu w przypadku małych dzieci był nabywany natychmiastowo. Wystarczały dwa, trzy miesiące, żeby dziecko wszystko rozumiało i potrafiło wszystko wyartykułować w języku pierwszym i drugim na jednym poziomie. Takie warunki uczenia są praktycznie nieosiągalne dla dzieci uczących się języka jako obcego w polskim przedszkolu, czy polskiej szkole. Dzieci, będąc w nowym kraju, nabywają kompetencji językowych w otoczeniu użytkowników rodzimych języka, i nie jest to nauka, a sposób funkcjonowania. Nie ma tutaj większego znaczenia środowisko rodzicielskie, status rodziców, fakt, czy są oni wykształceni czy nie. Żadne dziecko nie może nie nauczyć się języka. Wszystkie zdobywają kompetencje językowe. Nawet uczniowie, którzy napotykają bariery edukacyjne z niektórych, czy wszystkich przedmiotów szkolnych język poznają. Stopień znajomości języka wykracza poza jakąkolwiek znajomość wyniesioną z klasycznych lekcji w szkole. Jednocześnie, paradoksalnie, znajomość języka obcego wzmacnia umiejętności związane z językiem ojczystym. Z obserwacji autorów wynika, że najlepsze wyniki edukacyjne, nie tylko z nauki języka, osiągają ci uczniowie, którzy edukowali się w obu systemach edukacyjnych: lokalnym i polskim. Edukacja w szkole lokalnej sprzyja edukacji w systemie obcym. Czy te doświadczenia można przenieść na edukacje językową w polskim przedszkolu w Polsce? Według badań M. Szpotowicz 7 wzrost umiejętności czytania i pisania w obcym języku towarzyszy wzrostowi tych samych umiejętności nabywanych na lekcjach języka ojczystego. Dzieci we wczesnej edukacji rozwijają przede wszystkim umiejętność rozumienia i formułowania ograniczonych wypowiedzi. Z tego względu tak ważny jest poziom przygotowania nauczyciela, zapewniający odpowiednią jakość języka mówionego. Wyzwania Wczesnemu nauczaniu języków obcych towarzyszy wiele obaw. Podkreśla się, że nauka języka obcego organizowana od najmłodszych lat zapewnia jego opanowanie. Potwierdzają to doświadczenia przedstawione w raporcie Komisji Europejskiej Foreign Languages in Primary and Pre-School Education: Context and Outcomes (2008), opublikowanym przez Centre for Information on Language Teaching and Research (CILT). Wnioski z badań są takie, że wczesna nauka języka obcego ma pozytywny wpływ na uczniów w zakresie umiejętności językowych, postaw w stosunku do innych języków i kultur oraz pewności siebie. 8 6 M. Szpotowicz, raport ELLiE, Early Language Learning in Europe, Wielka Brytania ibidem 8 za: M. Kotarba-Kańczugowska: Dynamika wczesnej nauki języków obcych czyli o tym, co się dzieje na styku przedszkola ze szkołą podstawową w: Języki Obce w Szkole nr 1/2013. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2013 S t r o n a 17

19 Jednakże zauważono, że wczesne rozpoczęcie nauki języka obcego samo w sobie nie gwarantuje lepszych wyników, niż późniejsze nauczanie 9. Wczesne nauczanie języków obcych na co zwraca się m.in. uwagę w raporcie ELLiE 10 powinno bowiem uwzględniać następujące warunki: - psychologiczne możliwości umysłowe dzieci, w tym rozwój mowy (możliwości artykulacyjne, poziom komunikowania się itp.); - pedagogiczne wyznaczniki metodyki wczesnego nauczania języków obcych, w tym model teleologiczno-programowy, strukturalny oraz metodyczno-medialny nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I-III; - organizacyjne częstotliwość zajęć z dziećmi, konteksty sytuacyjne, starannie dobrane środki kształcenia, dostosowane do możliwości poznawczych uczniów. Jeśli proces kształcenia językowego w przedszkolu i w klasach I-III jest wdrażany bez należytej dbałości o wymienione warunki, to efekty tak prowadzonego nauczania mogą być odwrotne do zamierzonych. Z badań nad kontekstami społecznymi i potencjalnymi rezultatami uczenia się języka obcego wynika, że podczas klasycznych lekcji z języka obcego wielu uczącym się nie udaje się osiągnąć znacznej funkcjonalnej biegłości ustnej w języku obcym, przy wysokiej biegłości w czytaniu i pisaniu (Ellis 1994). Potwierdzają to dane zebrane w ramach pilotażowych badań prowadzonych w szkołach w Wiedniu Treści nauczania. Powiązania treści wychowania ogólnego z treściami nauczania języka obcego. W odniesieniu do powyższego założeń opisanych w ramce w części 1. edukacja w zakresie języka obcego w wychowaniu przedszkolnym, której celem ma być przygotowanie dzieci do uczenia się języka wpisuje się w realizację pozostałych celów wychowania przedszkolnego 12, tj.: 1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowaniu czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i dalszej edukacji; 2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywania dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe; 3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek; 4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi; 5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych; 9 Fachman 1975: ; Snow 1978: raport ELLiE, op. cit. 11 M. Kotarba-Kańczugowska, op. cit. 12 za: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803). S t r o n a 18

20 6) troska o zdrowie dzieci, ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych; 7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych; 8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne; 9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej; 10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej. Jako konsekwencja powyższego, także w efekty kształcenia opisane przez Ustawodawcę w piętnastu obszarach wychowania, wspomagania rozwoju i kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym, wpisują się treści nauczania języka obcego. Są to: 1) Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych. 2) Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku. 3) Wspomaganie rozwoju mowy dzieci. 4) Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. 5) Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci. 6) Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych. 7) Wychowanie przez sztukę dziecko widzem i aktorem. 8) Wychowanie przez sztukę muzyka i śpiew, pląsy i taniec. 9) Wychowanie przez sztukę różne formy plastyczne. 10) Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych. 11) Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń. 12) Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt. 13) Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. 14) Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania. 15) Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne. Należy mieć na względzie, że efekty kształcenia osiągane przez 5-latka stojącego na progu szkoły podstawowej, np. w obszarze 3. - wspomaganie rozwoju mowy dzieci, w zakresie posługiwania się językiem polskim będą różniły się od efektów w zakresie posługiwania się językiem obcym. Niemniej jednak treści realizowane na zajęciach językowych mogą wpisać się w ww. obszar. S t r o n a 19

21 W odniesieniu do powyższego, w ramach Warszawskiego Modelu Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym, proponuje się następujące powiązania treści nauczania języka obcego, w tym zakresy tematyczne, kategorie gramatyczne i części mowy oraz sytuacje i funkcje komunikacyjne, z treściami ogólnorozwojowymi: 1) Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych. Przykłady: Wprowadzenie poleceń. Wskazywanie form grzecznościowych oraz koleżeńskich. Wykorzystanie zabaw na lekcji wraz z kształtowaniem umiejętności pracy w grupie. 2) Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku. Przykłady: Wprowadzenie poleceń. Wprowadzenie rutynowych aktywności (np. na koniec zajęć na hasło nauczyciela dzieci sprzątają swoje miejsce pracy). 3) Wspomaganie rozwoju mowy dzieci. Przykłady: Śpiewanie piosenek oraz wierszyków. Zachęcanie do stosowanie nauczanych zwrotów przez dziecko. Naśladownictwo odgłosów zwierząt. 4) Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Przykłady: Łączenie nazw przedmiotów z obrazkami. Klasyfikowanie słownictwo (np. grupa zwierząt, grupa roślin). Układanie historyjek obrazkowych. 5) Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci. Przykłady: Znajomość zdrowych produktów żywnościowych. Wykorzystanie zabaw ruchowych na lekcji. 6) Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych. Przykłady: Znajomość zasady bezpieczeństwa w i poza przedszkolem. Znajomość i respektowanie zasad zabaw. 7) Wychowanie przez sztukę - dziecko widzem i aktorem. Przykłady: Tworzenie przedstawień z wykorzystaniem prostych zwrotów w języku angielskim, wierszyków, czy piosenek. Korzystanie z historyjek angażujących dzieci (np. ruchowo). 8) Wychowanie przez sztukę - muzyka i śpiew, pląsy i taniec. Przykłady: Nauczanie prostych piosenek z wykorzystaniem gestów. Ćwiczenia rytmiczne. Wykorzystanie ruchu dla oddanie treści historyjki. S t r o n a 20

22 9) Wychowanie przez sztukę - różne formy plastyczne. Przykłady: Tworzenie prac w różnych technikach plastycznych. 10) Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych. Przykłady: Tworzenie konstrukcji z różnych materiałów (klocków, materiałów przyrodniczych). Wykorzystywanie przy zabawach różnych przedmiotów. Rozpoznawanie środków transportu. 11) Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń. Przykłady: Znajomość słownictwa związanego z pogodą i porami roku. Dopasowywanie ubrań do odpowiedniej pogody. 12) Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt. Przykłady: Nazewnictwo zwierząt i roślin. 13) Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. Przykłady: Nauczanie liczb w języku angielskim. Umiejętność opisywania rzeczy względem siebie z użyciem przyimków miejsca. Rozpoznawanie kształtów. 14) Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania. Przykłady: Czytanie opowiadań w języku angielskim, wspierane obrazkami. Nazywanie przedmiotów widocznych na obrazku. Odwzorowywanie kształtów. 15) Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne. Przykłady: Wprowadzenie słownictwa związanego z rodziną. Wprowadzenie informacji o krajach anglojęzycznych (np. piosenki, gry, zabawy). Materiał wprowadzany podczas zajęć z języka angielskiego powinien służyć jedynie jako wskazówka do planowania lekcji. Treść lekcji zależy od nauczyciela i powinna być powiązana z programem realizowanym w trakcie zajęć ogólnorozwojowych w danej grupie. Powiązanie nauczania języka obcego z codziennym życiem zwiększa atrakcyjność zajęć językowych dla dzieci, a co za tym idzie ich efektywność. Słownictwo powinno być prezentowane w grupach wyrazów lub całych zwrotach, aby ułatwić przyswajanie języka. Leksyka powinna być dopasowana do zainteresowań dzieci w danym wieku oraz powinna być związana z ich codziennym życiem, co zwiększy ich motywację do nauki. Gramatyka nie powinna być nauczana, a jedynie wplatana w zajęcia oraz wprowadzana w konkretnych strukturach zdań, bez wyjaśniania zasad. S t r o n a 21

23 Poniżej, w Tabeli 1, zamieszczamy przykłady funkcji językowych, zakresu gramatycznego i leksykalnego. Tabela 1 - Funkcje językowe, zakres gramatyczny, zakres leksykalny Formy grzecznościowe Informowanie o swoich emocjach Liczenie Opisywanie rzeczy i ich położenia względem siebie Opisywanie świata przyrody Przykładowe funkcje językowe Opisywanie umiejętności Przedstawianie innych osób oraz rzeczy Przedstawianie się Przepraszanie Składanie życzeń Witanie się Wybaczanie Wydawanie i reagowanie na polecenia Wydawanie i rozumienie poleceń Wyrażanie stanu posiadania Wyrażanie swoich upodobań Wyrażanie swoich zainteresowań Żegnanie się Czasownik to be Czasownik have got Struktura there is, there are Czas Present Continuous Czas Present Simple Przykładowy zakres gramatyczny Tryb rozkazujący Liczba pojedyncza i mnoga rzeczowników Liczebniki Przyimki miejsca Zaimki Podstawowe zaimki pytające Przedimki: a, an, the Bohaterowie bajek Czynności związane z zabawą i ruchem Dni tygodnia Kolory Kształty Liczby Meble Części ciała Rodzina Emocje Przykładowy zakres leksykalny Jedzenie i napoje Miejsca w mieście Przedmioty wykorzystywanych podczas zabaw S t r o n a 22

24 Symbole świąteczne Nazwy zabaw Zawody Zwierzęta domowe Pory roku i pogoda Rośliny Środki transportu Ubrania Zabawki Zwierzęta Tabela 2 zawiera odniesienie opisanego w Tabeli 1 zakresu leksykalnego, gramatycznego oraz funkcji językowych do zdefiniowanych w podstawie programowej obszarów wychowania przedszkolnego oraz propozycję struktur językowych. Tabela 2 - Zakres leksykalny, struktury językowe oraz funkcje językowe a obszary podstawy programowej Przykładowe Przykładowe zakresy Przykładowe Sytuacje i Wiedza, obszary pracy edukacyjnej tematyczne/ leksykalne struktury językowe funkcje językowe umiejętności, postawy Obszar 1,2,15 Ja liczby 1-10, emocje, ubrania Hi, Hello, Good morning How are you? I'm fine. Bye, Goodbye What's your name? My name's... How old are you? I'm... witanie się, żegnanie się, przedstawianie się, stosowanie form grzecznościowy ch, informowanie o swoich emocjach bycie grzecznym dla innych, wrażliwość na uczucia innych osób, rozumienie swoich emocji Obszar 1,2, 4 Moje przedszkole przedmioty i meble w sali zabawki, przyimki miejsca Can I go to the toilet, please? Where's...? What's this? It's... This is... This isn't... Is it...? Yes, it is. No, it isn't. Have you got...? I've got... Yes, I have. rozumienie poleceń, nazywanie rzeczy i ich położenia względem siebie, wyrażanie stanu posiadania postawa szacunku do innych osób, szanowanie rzeczy własnych i rzeczy należących do innych osób S t r o n a 23

25 No, I haven't. rozumienie i reagowanie na polecenia: Look at... Open... Close... Pass me...,please. Wash your hands. Obszar 2,3,5,6 Części ciała części ciała, przedmioty czynności związane z ruchem Stamp your feet, go to, sit down, stand up turn around, touch your rozumienie i reagowanie oraz wydawanie krótkich poleceń umiejętność słuchania ze zrozumieniem i poprawnej artykulacji krótkich poleceń Obszar 4,7,8,9 Moje zainteresowania bohaterowie bajek Do you like...? Yes, I do. No, I don't. What do you like? I like... I don't like... wyrażanie swoich opinii poszanowanie opinii innych Obszar 5, 6, 7, 8, 15 Bawimy się razem czynności związane z zabawą i ruchem, nazwy zabaw, przedmioty wykorzystywane podczas zabawy Can you...? I can... I can't... I m sorry. It s OK. rozumienie i reagowanie na polecenia: Come here. Sit down. In a circe. Listen to me. Bring me... Stop. Run. rozumienie wydawanie poleceń, przepraszanie, wybaczanie I rozumienie potrzeb innych osób, znajomość swoich umiejętności, pomaganie innym S t r o n a 24

26 Obszar 1,4, 6 Obszar 8, 11,12 Dbam o swoje zdrowie jedzenie i napoje Świat wokół mnie zwierzęta odgłosy zwierząt I'd like... What would you like...? Can I have...? Yes, please. No, thank you. Yummy Woof, woof Meow Cluck, cluck formy grzecznościowe, wyrażanie upodobań naśladowanie dźwięków wydawanych przez zwierzęta, wspólne powtarzanie nazw zwierząt i fragmentów piosenki i wspólne śpiewanie znajomość zdrowych nawyków żywieniowych docenienie wartości wspólnego śpiewania Obszar 6, 10, 13 Moja miejscowość Miejsca w mieście Środki transportu Przyimki miejsca It s Where s? Go! Stop! On the left.. On the right rozumienie i wyrażanie relacji przestrzennych Kształtowanie wyobraźni przestrzennej i możliwości kreowania przestrzeni Obszar 4,11,12 Poznaję przyrodę Kolory Pory roku i pogoda Rośliny Kształty What's this? It's... What colour is...? rozumienie i reagowanie: How many...? Can you see...? rozumienie wpływu zjawisk atmosferycznyc h na życie ludzi doświadczanie oraz docenianie świata przyrody Obszar 4, 13 Liczę od 1 do 5 Liczby 1-5, określenia czynności występujących w rymowance, określanie wielkości: little, big 1-5 How many? Is it? umiejętność liczenia 1-5 poznanie funkcji matematyczne j odejmowania S t r o n a 25

27 Obszar 7,8,9 14 Bajka Bohaterowie bajek Cechy charakteru emocje Why don t you? Don t cry. I can You can Let s Can you opisywanie osób, rozumienie historii i jej przesłania (gdy historii towarzyszą ilustracje), porządkowanie ilustracji według odpowiedniej kolejności, odwzorowywanie kształtów według podanych szablonów poznanie chronologii wydarzeń, poprawne odwzorowywa no kształtów Obszar 1,8, 15 Ja i świat Nazwy świątecznych Dni tygodnia symboli Merry Christmas Happy Easter Happy birthday rozpoznawanie kolędy/piosenki świątecznej znajomość tradycji świątecznych w różnych krajach, docenianie tradycji Obszar 1,4,15 Moja rodzina Rodzina Zawody Zwierzęta Who's this? He's a... She's... What's this? It's a... rozumienie reagowanie: Point at... Show... i przedstawianie innych osób rozumienie wartości rodzinnych, szacunek dla innych ludzi i ich pracy 3. Metody i środki dydaktyczne, zalecane warunki realizacji. Dzieciom trzeba zapewnić kontakt z językiem, gdyż wiele umiejętności i kompetencji rozwija się już na etapie przedszkolnym. W tym okresie dzieci są gotowe do kontaktu z językiem obcym. To właśnie kontakt pozwoli na ukształtowanie świadomości, że ludzie rozmawiają różnymi językami. Aby porozumieć się z nimi trzeba ten inny język/języki znać. Świadomość językowa będzie kształtować się dzięki porównaniu języka, który jest w otoczeniu dziecka z językiem obcym, innym. Obcy język może kojarzyć się z innymi S t r o n a 26

28 zwyczajami, tradycjami i elementami kultury. Powstaje świadomość tego, że ludzie różnią się między sobą, również z powodu języka, którym się posługują. A to może oznaczać otwartość na te inne obyczaje, kultury, ludzi oraz którzy są ich przedstawicielami. Środowisko warszawskie zapewnia taki kontakt, nawet na co dzień. W przedszkolach coraz częściej pojawiają się dzieci z rodzin migrujących i cudzoziemskich, coraz więcej jest dzieci z mieszanych małżeństw. Kontakt z obcym językiem i obcą kulturą sprzyja uświadomieniu sobie przez dziecko, że ma własny język i własne otoczenie, własny kraj. Świadomość językowa, osiągana w sposób budzący zaciekawienie będzie motywowała do poznania języka obcego. Kreowanie sytuacji przyciągających uwagę dziecka sprzyjać będzie budowaniu pozytywnej postawy wobec języka i kultury. Nie istnieje jedna, najlepsza metoda nauczania. Uczący się oraz ich strategie uczenia się są różne. Dlatego nauczyciel powinien różnicować wprowadzane metody, tak aby odpowiadały one potrzebom i zainteresowaniom dzieci. Nauczanie powinno odbywać się z wykorzystaniem metod odpowiednich dla wieku dzieci, tj. przez zabawę. Dzieci powinny mieć możliwość osłuchania się z językiem obcym. Nauczyciel powinien mówić w języku obcym w różnych sytuacjach codziennej pracy w klasie, np. wydawać proste polecenia do gier i zabaw, czytać z dziećmi książki, uczyć piosenek i rymowanek oraz wierszyków. Podczas wprowadzania nowego materiału nauczyciel powinien wykorzystywać pomoce wizualne i tak zwane realia do wyjaśniania słownictwa oraz wyrażeń. Istotne są również ruchy, mimika oraz gesty, gdyż pomagają one zrozumieć wypowiedzi nauczyciela. Zaleca się wykorzystywanie piosenek, rymowanek czy też metody dramy (tworzenie przedstawień z uczniami w języku angielskim). Podsumowując, główne założenia metodyczne zajęć z języka angielskiego w przedszkolu to: - nauczanie poprzez zabawę, - różnicowanie metod (np. TPR - Total Physical Response, metoda dramy, metoda bezpośrednia, metoda audiowizualna), - brak wyjaśniania zagadnień gramatycznych, - uczenie całych zwrotów bez wyjaśniania ich elementów składowych, - częsta zmiana rodzaju aktywności w trakcie każdych zajęć językowych, - częste powtarzanie materiału, - przedstawianie materiału w odpowiednim kontekście, - uwzględnianie możliwości psychoruchowych, rozwojowych dzieci oraz ich zainteresowań, - korelacja treści nauczania realizowanych podczas zajęć językowych koresponduje z treściami realizowanymi w ramach zajęć dydaktyczno-wychowawczych, zabawy oraz czynności opiekuńczo wychowawczych. Proponowany czas na realizację zajęć z języka obcego, to: - dla 3 latków min. - dla 4 latków min. - dla 5 latków - 30 min. Zaproponowane ramy czasowe uwzględniają : możliwości percepcji małego dziecka, proporcje zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu, wskazane w warunkach realizacji podstawy programowej, S t r o n a 27

29 okres adaptacyjny w przypadku dzieci 3letnich rozpoczynających edukację przedszkolną (zajęcia z języka obcego powinny rozpocząć się po okresie adaptacji, a więc dopiero od stycznia), specyfikę pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych (możliwości percepcji, nadruchliwość, brak koncentracji uwagi, opóźniony rozwój mowy, często zaburzony rozwój mowy w przypadku dzieci ze spektrum autyzmu). 4. Metodyczne wsparcie nauczycieli i dyrektorów Wsparcie metodyczne warszawscy nauczyciele uzyskują w ramach ststutowych działań powadzonych przez: Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń (WCIES) Centrum jest samorządową placówką doskonalenia nauczycieli, instytucją wiedzy i edukacji, której zadania wpisują się w hasło Warszawa miastem edukacji. Głównymi celami działania placówki jest wspieranie warszawskiego środowiska edukacyjnego oraz podniesienie jakości pracy szkół i placówek oświatowych m.st. Warszawy przez: organizowanie i prowadzenie doradztwa metodycznego i nadzór pedagogiczny nad doradcami, wspieranie nauczycieli i dyrektorów szkół oraz placówek oświatowych w rozwoju zawodowym i wypełnianiu różnych funkcji w systemie oświaty, przygotowanie oferty szkoleniowej i organizacja różnych form wymiany doświadczeń, inicjowanie różnorodnych form pracy w szkołach i placówkach oświatowych indywidualne konsultacje pedagogiczne. Pracownicy i doradcy metodyczni WCIES wspierają nauczycieli i dyrektorów i na bieżąco dostosowują swoją ofertę do potrzeb. WCIES zapewni wsparcie indywidualne i szkolenia metodyczne dla nauczycieli języka angielskiego przedszkoli oraz tych nauczycieli, którzy zdecydują się na uzupełnienie kwalifikacji do nauczania języka. Young Learners Resource Center - Centrum Zasobów Dydaktycznych Języka Angielskiego (YLRC) Centrum rozpoczęło działalność w 2006 roku jako pierwsza tego typu placówka w Polsce. Placówkę powołały: Ambasada Stanów Zjednoczonych w Polsce i Urząd m. st. Warszawy. Od września 2012 YLRC w Warszawie działa w Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Misja Misją Centrum jest stworzenie poczucia wspólnoty, sense of community wśród nauczycieli języków obcych, ze szczególnym uwzględnieniem nauczycieli języka angielskiego uczących w przedszkolach i edukacji wczesnoszkolnej. Celem YLRC jest stworzenie atmosfery sprzyjającej wymianie doświadczeń, pomysłowemu i niestandardowemu przygotowaniu zajęć językowych oraz eksperymentowaniu z twórczymi metodami pedagogicznymi. Oferta Oferta skierowana jest do nauczycieli uczących w przedszkolu i szkole podstawowej, a także przyszłych nauczycieli oraz studentów warszawskich uczelni. Poza materiałami do wypożyczenia Centrum umożliwia bezpłatny udział w szkoleniach metodycznych, które są okazją do poznania nowych metod nauczania i doskonalenia umiejętności zawodowych. S t r o n a 28

30 Wspierane są innowacje, nieformalne fora wymiany doświadczeń i pomysłów oraz działania, wynikające z bieżących potrzeb nauczycieli. Zasoby Wśród bogatych zasobów Centrum znajdują się big books, literatura dziecięca, materiały kulturowe, książki metodyczne, karty obrazkowe i wyrazowe, płyty z piosenkami i rymowankami oraz klocki dydaktyczne. Szczególnym powodzeniem cieszy się wycinarka wraz z matrycami służącymi tworzeniu różnych kształtów. Dzięki nim można szybko przygotować pomoce dydaktyczne - wycinanki z papieru, kartonu, folii lub tkaniny, które nauczyciel może wykorzystać na lekcji na przykład do pokolorowania, obrysowywania, liczenia, stworzenia gry lub zabawy językowej. Ogromna część zasobów to pomoce amerykańskie, książki, z jakich uczą się dzieci w szkołach w USA. Cieszą się one szczególnym powodzeniem wśród nauczycieli i sprawiają, że YLRC w Warszawie jest placówką szczególną i jedyną, która oferuje nauczycielom tak bogaty zbiór autentycznych materiałów. Współpraca YLRC współpracuje między innymi z Ambasadą USA w Warszawie, Uniwersytetem Warszawskim, Centrami YLRC w Białymstoku, Lubartowie, Szczecinie, Krakowie i Wrześni, American Corner w Gdańsku i Radomiu. Dzięki grantom m.st. Warszawy i Departamentu Stanu USA realizowane są różne projekty edukacyjne. Centrum wspierało metodycznie realizację projektu dotyczącego włączania uczniów cudzoziemskich do polskiego systemu edukacji oraz nauczania języka polskiego jako drugiego, wynikiem którego było wypracowanie nowych innowacyjnych w skali kraju materiałów dla nauczycieli oraz przeszkolenie około 500 warszawskich nauczycieli. We współpracy z Ambasadą USA, YLRC w Białymstoku i Lubartowie, American Corner w Gdańsku i Radomiu oraz Instytutem Głuchoniemych w Warszawie zrealizowano projekt Teaching English and culture through sign language. Obecnie YLRC wspiera europejski program Comenius Regio Enhancing Language and Intercultural Competences promujący innowacyjność w nauczaniu języków obcych oraz nauczaniu re-imigrantów. Kontakt: ul. Stara 4 (w Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń); tel wew. 22; centrum@ylrc.edu.pl S t r o n a 29

31 IV Standard Organizacyjny Zgodnie z opisanymi w rozporządzeniu 13 zalecanymi warunkami i sposobami realizacji [ ] przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym nowożytnym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym. W Ocenie Skutków Regulacji ww. rozporządzenia zinterpretowano te wymogi w następujący sposób: [ ] określa się, aby elementy nauki języka obcego nowożytnego były wplatane w czynności życia codziennego. Nauka języka obcego nowożytnego powinna odbywać się w formie zabawy, śpiewania piosenek i recytowania wierszyków powtarzanych w konkretnych sytuacjach, w wyraźnym powiązaniu z kontekstem, np. wierszyk o myciu rąk przed obiadem. Powyższe przepisy prawa zakładają włączanie treści nauczania z zakresu języka obcego w proces dydaktyczno-wychowawczy, zabawę oraz czynności opiekuńczo-wychowawcze, co może być interpretowane jako konieczność posiada przez nauczycieli-wychowawców znajomości języka obcego. Z treści rozporządzenia nie wynika jednak, że każdy nauczyciel-wychowawca zatrudniony w przedszkolu powinien mieć kwalifikacje do nauczania języka obcego. Świadczą o tym następujące stwierdzenia zawarte w części Zalecane warunki i sposób realizacji: [ ] Prowadzenie zajęć lub części zajęć z zakresu kształtowania sprawności fizycznej dzieci, wychowania przez sztukę oraz przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym można powierzyć innym nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifikacje określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. Taka interpretacja, jak i rozważania na temat dwujęzyczności, poparte przykładami przedszkoli z Hiszpanii i niemieckojęzycznej części Belgii, gdzie występuje nauczanie dwujęzyczne, mogły wzbudzić obawy nauczycieli wychowania przedszkolnego, którzy okres do 31 sierpnia 2020 r. postrzegają jako okres, w którym wszyscy nauczyciele wychowania przedszkolnego mają na uzupełnienie kwalifikacji. 13 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803). S t r o n a 30

32 Takiego wymogu nie ma w rozporządzeniu. Co więcej, rozporządzenie zostało poddane konsultacjom ze związkami zawodowymi. W uzasadnieniu i w Ocenie Skutków Regulacji rozporządzenia 14 nie ma informacji, aby związki zawodowe wyraziły sprzeciw wobec regulacji. Można domniemywać, że taki sprzeciw by wystąpił, gdyby każdy nauczyciel musiał zdobyć kwalifikacje językowe. Interpretacja zgodnie, z którą języka obcego nowożytnego będzie mógł nauczać jeden lub dwóch nauczycieli z grona pedagogicznego, a nie wszyscy nauczyciele, została powtórzona przez przedstawicielkę Ministerstwa Edukacji Narodowej, podczas konferencji pt. Języki obce w przedszkolu, zorganizowanej w dniu r. przez Fundację Rozwoju Systemów Edukacji, w następującej wypowiedzi: Prowadzenie zajęć lub części zajęć z zakresu przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powierza się jednemu lub dwóm nauczycielom. 15 Przy wyborze języka nauczanego w placówce zaleca się za rozporządzeniem 16 co następuje: Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany w szkołach podstawowych na terenie danej gminy. W odniesieniu do ww. przepisów prawa oświatowego przyjąć można trzy alternatywne warianty realizacji niniejszego prawa, tj. przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym w ramach podstawy programowej. Są to: WARIANT 1 nauczyciel nauczający języka czas trwania angielskiego Nauczyciel-wychowawca* w toku pracy dydaktycznowychowawczej Inny nauczyciel/e * zatrudniony w placówce wyznaczony do prowadzenia zajęć językowych WARIANT 2 Nauczyciel-wychowawca* nauczyciel nauczający języka angielskiego czas trwania Inny nauczyciel/e * zatrudniony w placówce wyznaczony do prowadzenia zajęć językowych nie określono przepisami prawa 14 ibidem 15 relacja z konferencji na stronach internetowych organizatora FRSE 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803). S t r o n a 31

33 WARIANT 3 Nauczyciel-wychowawca* nauczyciel nauczający języka angielskiego Inny nauczyciel* zatrudniony w placówce wyznaczony do prowadzenia zajęć językowych * posiadający - określone rozporządzeniem 17 - pełne kwalifikacje czas trwania w toku pracy dydaktycznowychowawczej nie określono przepisami prawa Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym, uwzględniając realizację podstawy programowej we wszystkich wymienionych w niej obszarach oraz zgodnie z zaleceniami dotyczącymi proporcji zagospodarowania czasu przebywania dziecka w placówce, proponuje przeznaczyć ok. 60 min tygodniowo na oddział na realizację przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Sposób realizacji podstawy programowej w zakresie języka obcego, w tym przydziału godzin nauczycielom pozostaje do decyzji dyrektora placówki. Decyzje organizacyjne zależą od wielu czynników, które należy wziąć pod uwagę. Wśród nich znajduje się: 1/ liczba oddziałów, 2/ struktura wiekowa oddziałów (grupy homogeniczne lub zróżnicowane ze względu na wiek), 3/ liczba nauczycieli, 4/ stan kwalifikacji nauczycieli. Mając na względzie zróżnicowanie placówek ze względu na ww. czynniki, kwestii organizacyjny, poza tygodniowym wymiarem czasu, na tym etapie wdrożenia zmian w prawie niniejszy Model nie rozstrzyga. 17 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz. 1084). S t r o n a 32

34 V Standard Doskonalenia Nauczycieli Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r., poz. 803) wprowadziło do podstawy programowej wychowania przedszkolnego obowiązek przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Powyższa zmiana w podstawie programowej implikuje wprowadzenie do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r., poz. 1084), przepisu wprowadzającego okres przejściowy (do 31 sierpnia 2020 r.) przeznaczony na uzupełnienie kwalifikacji pozwalających realizować podstawę programową wychowania przedszkolnego w zakresie przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Zgodnie z ww. rozporządzeniem pełne kwalifikacje do przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym w wychowaniu przedszkolnym posiada nauczyciel wychowania przedszkolnego (lub edukacji wczesnoszkolnej), który posiada potwierdzoną certyfikatem znajomość języka angielskiego na poziomie B2 oraz ukończone studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu wczesnego nauczania języka angielskiego. W oparciu o dane z diagnozy (cz. II Modelu) w ramach Warszawskiego Model Nauczania Języka Obcego w Wychowania Przedszkolnego opracowano Standard Doskonalenia Nauczycieli uwzględniający: - ścieżki doskonalenia i dokształcania nauczycieli - finansowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli S t r o n a 33