PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska. Warszawa, dnia 9 listopada 2006 r. DRTD-SMP /06(34)

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia 9 listopada 2006 r. DRTD-SMP /06(34) TP Emitel Sp. z o.o. Ul. Wadowicka 8W Kraków DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1, 2 i 3 w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 34, art. 36, art. 37, art. 38, art. 40, art. 42 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) i 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art Kodeksu postępowania administracyjnego: I. ustalam, że na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam TP Emitel Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie (zwaną dalej również: TP Emitel ), jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym; III. nakładam na TP Emitel Sp. z o.o. następujące obowiązki regulacyjne w zakresie niezbędnym do zapewnienia przez TP Emitel dostępu do infrastruktury TP Emitel, służącej do świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 Prawa telekomunikacyjnego, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym użytkowania elementów infrastruktury, sieci oraz udogodnień towarzyszących, polegający na:

2 - zapewnieniu określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, systemów transmisyjnych oraz urządzeń telekomunikacyjnych, a także innych zasobów, które umożliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych, optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną; - zapewnieniu infrastruktury telekomunikacyjnej, w tym masztów, słupów, wież lub innych urządzeń technicznych w celu umieszczenia, montażu i podłączenia na obiektach TP Emitel sprzętu przedsiębiorcy telekomunikacyjnego chcącego współkorzystać z infrastruktury TP Emitel; - zapewnieniu kolokacji polegającej na udostępnianiu przestrzeni fizycznej oraz innych form wspólnego korzystania z budynków; - zapewnieniu udogodnień towarzyszących w dziedzinie transmisji radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostępu do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej; - prowadzeniu negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymanie uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawa telekomunikacyjnego, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a także oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zależnymi, w szczególności w zakresie opłat za wykorzystywanie infrastruktury telekomunikacyjnej, linii światłowodowych oraz radiolinii należących do TP Emitel w celu uniknięcia dyskryminacji w zakresie warunków świadczonych usług, opłat oraz jakości usług; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 Prawa telekomunikacyjnego, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, w tym użytkowania elementów infrastruktury, sieci oraz udogodnień towarzyszących, przy czym: - zakres informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci, urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących oraz infrastruktury telekomunikacyjnej, jak również zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z ww. elementów, a także opłat, niezbędny do przygotowania przez zainteresowanych przedsiębiorców telekomunikacyjnych wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, - publikacja wskazanych powyżej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnych stronach internetowych TP Emitel, wyznaczonego w niniejszej decyzji jako przedsiębiorca zajmujący pozycję znaczącą, na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym, - informacje należy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji należy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 tygodnia od dnia wprowadzenia zmiany; przy czym obowiązek ten będzie stosowany do czasu publikacji zgodnie z art. 43 ust. 4 Prawa telekomunikacyjnego oferty ramowej, o której mowa w pkt 6; 2

3 4. obowiązek, o którym mowa w art. 38 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej w sposób umożliwiający identyfikację przepływów transferów wewnętrznych związanych z działalnością w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, zgodnie z przepisami art ustawy Prawo telekomunikacyjne i odpowiednimi aktami wykonawczymi w celu uniknięcia zawyżania opłat lub stosowania innych rodzajów dyskryminacji cenowej ; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora i przedstawienia Prezesowi UKE uzasadnienia ich wysokości w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 42 Prawo telekomunikacyjne, polegający na przygotowaniu i przedstawieniu w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym, o treści zgodnej z Załącznikiem nr 1 stanowiącym integralną część decyzji, umożliwiającej w szczególności rozdzielenie dostępu telekomunikacyjnego na potrzeby usług transmisji radiowych lub telewizyjnych od dostępu telekomunikacyjnego na potrzeby usług dosyłu. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust 2 i 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267, poz. 2258), do zakresu działania Prezesa UKE przeszły dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego również Prezesem URTiP). Z kolei, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa UKE i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy Prawo telekomunikacyjne. Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005r. o zmianie ustawy - Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) i należy zauważyć, iż stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Regulacje prawne w zakresie regulacji ex-ante Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska miała przyjąć zalecenia określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te miały zostać określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja miała opublikować wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zaleceń i wytycznych, NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z prawem konkurencji i stosownie do okoliczności 3

4 występujących w danym państwie (możliwe jest również zdefiniowanie rynków spoza zaleceń Komisji, po uzyskaniu jej zgody), a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po uchwaleniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorstwo lub przedsiębiorców zajmujących znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży, zmieni lub utrzyma istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: 1) Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (OJ L114/45 z r.), zwane dalej Zaleceniem - wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; 2) Notę Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych Ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej 1, zwane dalej Notą Wyjaśniającą 3) Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (OJ C165/6 z r.), zwane dalej Wytycznymi - skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Ustawa Prawo telekomunikacyjne (zwana dalej ustawą, Prawem telekomunikacyjnym lub PT), przewiduje następujące etapy regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego); c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub 1 levant_markets/en1_2003_497.pdf. 4

5 przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie; e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i 18 Prawa telekomunikacyjnego); f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego również Prezesem UOKiK) w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych (art. 25 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 Prawa telekomunikacyjnego). Zgodnie z art. 3 ust 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia, czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że niniejsza decyzja stanowi realizację etapów procesu regulacyjnego wskazanych w punktach d g z uwzględnieniem zapisów art. 3 ust. 2 cytowanego powyżej Przebieg postępowania w sprawie wyznaczenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie. 1. Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 PT wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym występuje skuteczna konkurencja. 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. 3. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem toczącym się w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na tym rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 4. Pismem z dnia 27 czerwca r. Związek Pracodawców Mediów Publicznych przekazał swoje stanowisko w sprawie prowadzonego postępowania. 5. Pismem z dnia 11 lipca 2006 r. INFO-TV-FM Sp. z o.o. przekazała swoje stanowisko w sprawie prowadzonego postępowania. 5

6 6. Pismem z dnia 19 lipca 2006r., Prezes UKE powiadomił spółkę TP Emitel o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. 7. Pismami z dnia 19 lipca 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK oraz Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu decyzji Prezesa UKE w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP Emitel jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 8. W dniu 18 lipca 2006 r. Komisja Europejska zarejestrowała pod numerem PL/2006/0455 notyfikację UKE dotyczącą projektu decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie wyznaczenia TP Emitel jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym i nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie. W dniu 17 sierpnia 2006 r. Komisja przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie. Komisja Europejska zaakceptowała zaproponowany przez Prezesa UKE zakres produktowy niniejszego rynku. Jednakże zasugerowała, aby wyłączenie z zakresu analizy rynku usług w sieciach kablowych zostało dodatkowo przeanalizowane pod kątem spełniania przez ten segment rynku trzech kryteriów (istnienie wysokich barier wejścia, zmierzanie rynku w stronę efektywnej konkurencji, wystarczalność samego prawa konkurencji do likwidacji zjawisk mających negatywny wpływ na stopień konkurencyjności rynku) decydujących o tym czy dany rynek bądź jego segment może podlegać analizie ex ante. Zgodnie bowiem z praktyką regulacyjną oraz uregulowaniami prawnymi segmentacja rynku bądź wydzielanie kilku rynków często pociąga za sobą brak regulacji niektórych segmentów lub rynków przy jednoczesnej regulacji pozostałych. Te które zostają wyłączone spod regulacji powinny zostać ocenione pod kątem wspomnianych trzech kryteriów. Odnosząc się do zakresu obowiązków regulacyjnych Komisja Europejska zauważyła, iż tam gdzie rozwój efektywnej konkurencji może potrwać przez dłuższy czas, konieczne może być w okresie przejściowym, do momentu gdy nałożony obowiązek dostępu nie okaże się być wystarczający do naprawienia zidentyfikowanego problemu konkurencji, nałożenie pewnej formy regulacji cen bezpośrednio uniemożliwiającej TP Emitel kontynuowanie polityki wyznaczania nadmiernych cen. Jednocześnie KE zachęciła Prezesa UKE do rozważenia możliwości nałożenia takiej regulacji cen za dostarczanie usług transmisji oferowanych nadawcom. Pomimo niedokonania przez Prezesa UKE rozróżnienia na rynki transmisji lokalnej oraz krajowej KE zasugerowała, aby w zakresie obowiązku dostępu Prezes UKE rozważył możliwość nałożenia lżejszej formy tego obowiązku odnośnie dostępu do infrastruktury służącej do transmisji lokalnej. W zakresie obowiązku kontroli cen przed zatwierdzeniem kalkulacji kosztów KE wyraziła zaniepokojenie faktem, iż Prezes UKE nie określił wyraźnie przy pomocy jakich kryteriów weryfikować będzie stosowność zaproponowanych przez TP Emitel opłat za usługi transmisji przed zatwierdzeniem kalkulacji kosztów. W związku z powyższym KE zachęca Prezesa UKE do określenia w ostatecznej decyzji jaka metoda weryfikacji tych opłat zostanie zastosowana. Powyższe uwagi zostały uwzględnione w decyzji w najszerszym możliwym zakresie, z uwzględnieniem przepisów prawa krajowego. 6

7 9. W dniach 18 lipca 18 sierpnia 2006 r. Prezes UKE przeprowadził postępowanie konsultacyjne w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP Emitel jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. W ramach postępowania konsultacyjnego do Prezesa UKE wpłynęło 15 opinii złożonych przez: TP Emitel Sp. z o.o., TP S.A., Radio Kielce S.A., Radio Koszalin S.A., Radio Kraków S.A., Radio Katowice S.A., Radio Olsztyn S.A., Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o.o., Sekcja Krajowa Pracowników Telekomunikacji NSZZ Solidarność, Polskie Radio Pomorza i Kujaw S.A., Polskie Radio S.A., Eurozet S.A., Radio Wrocław S.A., Telewizja Polska S.A., Radio Merkury S.A. Stanowiska uczestników postępowania konsultacyjnego zostały opublikowane na stronach Urzędu w dniu 25 sierpnia 2006 r. Jednocześnie, pismem z dnia 31 sierpnia 2006 r. Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przekazał swoje uwagi do projektu decyzji. 10. W dniu 20 września 2006 roku Prezes UKE zamieścił na stronach internetowych UKE komentarz do konsultacji. 11. Pismem z dnia 26 września 2006 r. (znak. DRTD-SMP /06 (26)) Prezes UKE powiadomił TP Emitel Sp. z o.o. o przekazaniu w dniu 26 września 2006 r. (pismo znak. DRTD-SMP /06 (27)) projektu rozstrzygnięcia Prezesowi UOKiK, celem zajęcia przez Prezesa UOKiK stanowiska. Projekt ten został umieszczony na stronach Urzędu w dniu 26 września 2006 r. 12. W dniu 12 października 2006 r. TP Emitel Sp. z o.o. złożyła wniosek o powołanie biegłego w celu stwierdzenia czy: 1. występuje substytucyjność pomiędzy usługami transmisji programów telewizyjnych świadczonych przy użyciu nadajników małej, średniej i dużej mocy; 2. występuje substytucyjność pomiędzy usługami transmisji programów radiowych świadczonych przy użyciu nadajników małej, średniej i dużej mocy; 3. występuje substytucyjność pomiędzy świadczeniem usługi transmisji programów telewizyjnych w celu dostarczania treści telewizyjnych użytkownikom końcowym przy pomocy transmisji naziemnej, transmisji poprzez sieci kablowe oraz poprzez technologię satelitarną. 13. W dniu 13 października 2006 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 10 października 2006 r. (sygn. DOK /06/MKK) dotyczące rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym. Prezes UOKiK stwierdza w tym postanowieniu, iż: a) na krajowym rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym nie występuje skuteczna konkurencja; b) TP Emitel Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie zajmuje pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym; c) zasadne jest nałożenie na TP Emitel Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 34, 36, 37, 38, 39, 40 i 42 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, - jeżeli ww. krajowy rynek świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym jest tożsamy z ustalonym przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej krajowym rynkiem świadczenia w naziemnych sieciach nadawczych usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych 7

8 lub telewizyjnych użytkownikom końcowym. 14. W dniu 17 października 2006 r. wpłynęło do Prezesa UKE stanowisko TP Emitel Sp. z o.o. w zakresie obowiązku, o którym mowa w art. 37 Prawa telekomunikacyjnego. W stanowisku tym TP Emitel stwierdza, iż: - na mocy ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców, spoczywają na nim obowiązki związane z obronnością RP. W wyniku tych zapisów prawnych minister właściwy ds. łączności wydał dla TP Emitel Sp. z o.o. decyzję administracyjną nakładającą obowiązek realizacji zadań na rzecz obronności państwa. Szczegółowe zadania miały zostać określone w stosownej umowie, która do dnia dzisiejszego nie została opracowana i podpisana. Spółka podnosi, że na obecnym etapie nie jest jej znany zakres informacji, które będą stanowiły tajemnicę w związku z wykonaniem zadań na rzecz obronności RP jednakże mogą one potencjalnie pokrywać się z informacjami objętymi obowiązkiem publikacji z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego. W związku z powyższym konieczne jest dokonanie uzgodnień pomiędzy Ministerstwem Transportu, Prezesem UKE a TP Emitel Sp. z o.o. w celu dookreślenia zakresu informacji jakie mogą być upublicznione. - na TP Emitel Sp. z o.o. spoczywa również obowiązek wykonania Planu działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń. Plan taki został opracowany i przesłany do UKE celem akceptacji. Zawarte w nim informacje są opatrzone klauzulą tajemnicy przedsiębiorstwa. - publikacja informacji o których mowa w obowiązku z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego może spowodować zagrożenie dla bezpieczeństwa Państwa Prezes UKE nie lekceważy i zdaje sobie sprawę z obowiązków ciążących na TP Emitel Sp. z o.o. wynikających z zadań na rzecz obronności państwa. Jednocześnie w przekonaniu Prezesa UKE treść obowiązku z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego sformułowana w takiej postaci jak w decyzji nie będzie wpływać negatywnie na zakres obowiązków, wynikających z zadań na rzecz obronności RP i działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń, spoczywających na TP Emitel Sp. z o.o. oraz stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa Państwa. Zadania te, tej samej treści, co na TP Emitel, spoczywają na innych przedsiębiorcach telekomunikacyjnych, w tym tych, na których w ramach analizy rynków nałożono obowiązki analogiczne do nakładanych na TP Emitel. Dane, które w ramach wykonania obowiązku, o którym mowa w art. 37, ma wykonać operator, to dane, które mają charakter podstawowych informacji o warunkach dostępu do infrastruktury na potrzeby konkurencyjnego operatora, nie zaś na potrzeby organów uprawnionych. Prezes UKE chce także podkreślić, iż umowa, na podstawie której Spółka ma obowiązek wykonania zadań na rzecz obronności państwa zostanie podpisana w momencie zaistnienia określonego zapotrzebowania na realizację takiego zadania. Zadania na rzecz obronności państwa określone zostały w art. 2 ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i dotyczą one: mobilizacji gospodarki, militaryzacji, planowania operacyjnego, szkolenia obronnego oraz wynikają z obowiązków państwa gospodarza. Realizacja obowiązku wynikającego z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego zdaniem Prezesa UKE, w żaden sposób nie wpływa na realizację zadań na rzecz obronności kraju i w związku z tym TP Emitel Sp. z o.o. nie może uzależniać realizacji nałożonego w decyzji obowiązku od faktu podpisania niniejszej umowy. Ponadto w odniesieniu do spoczywającego na TP Emitel Sp. z o.o. obowiązku wykonania Planu działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń TP Emitel Sp. z o.o. nie sprecyzował w swoim stanowisku jaki rodzaj relacji pomiędzy treścią obowiązku z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego, a treścią przekazanych do Prezesa UKE planów budzi niepokój Spółki. Prezes UKE zdaje sobie sprawę, iż niektóre informacje zawarte w planie opatrzone są 8

9 klauzulą zastrzeżone i dotyczą określonych elementów sieci, ale w przekonaniu Prezesa UKE nie ma to wpływu na realizację obowiązku z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego, który dotyczy informacji koniecznych do sporządzenia wniosku o dostęp telekomunikacyjny. Prezes UKE pragnie zauważyć, iż obowiązek przejrzystości wynikający zarówno z art. 37 Prawa telekomunikacyjnego, jak i obowiązek oferty ramowej wynikający z art. 42 Prawa telekomunikacyjnego, są obowiązkami powszechnie stosowanymi w praktyce regulacyjnej i nikt nie wiąże realizacji takich obowiązków z możliwością zagrożenia dla państwa, jak sugeruje TP Emitel Sp. z o.o. (biały wywiad, zagrożenie antyterrorystyczne). Nałożony przez Prezesa UKE obowiązek publikacji na stronie tylko tych informacji, które są potrzebne do stworzenia wniosku o zapewnienie dostępu telekomunikacyjnego jak i obowiązek oferty ramowej w opinii Prezesa UKE, nie stwarzają zagrożeń, o których wspomina TP Emitel Sp. z o.o. w swoim stanowisku. 15. W dniu 24 października 2006 r. Prezes UKE wydał postanowienie (pismo znak: DRTD- SMP /06 (31) odmawiające powołania biegłego, o którym mowa we wniosku z dnia 12 października 2006 r. 16. Pismem z dnia 24 października 2006 r. Prezes UKE powiadomił TP Emitel Sp. z o.o. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się w dniach października 2006 r. z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie do dnia 2006 r. 17. Spółka nie przedstawiła swojego stanowiska w niniejszej sprawie. 2. Definicja rynku właściwego Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów zwanej dalej o.k.i.k (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z późn. zm.) - do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego - rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego, wydał stosowne rozporządzenie (zwane dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury), w którym w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców do świadczenia usług na rzecz użytkowników końcowych wskazał jako rynek poddany analizie rynek świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych ( 2 pkt 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury). Rynek ten, zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury jest rynkiem krajowym. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie 9

10 z zasadami europejskiego prawa konkurencji oraz wskazują na Zalecenie, jako dokument, w którym rynki te zostały określone przez Komisję Europejską Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zalecenie Komisji Europejskiej wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym. Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą Prezes UKE postanowił dla celów niniejszej decyzji określić zakres produktowy rynku na poziomie detalicznym. Nota objaśniająca do Zalecenia przedstawia wskazany rynek produktowy na szczeblu detalicznym w następujący sposób:... dokonano krótkiej charakterystyki usług detalicznych w celu określenia na tej podstawie rynków hurtowych usług transmisji i oceny, czy należy określić rynki hurtowe dla celów niniejszego zalecenia. Cały rynek detaliczny lub rynki detaliczne zaopatrujące użytkowników końcowych składają się z usług nadawania radiowego i telewizyjnego i obejmują nadawanie bezpłatne jak również nadawanie płatne i na zasadzie abonamentu, a także usługi interaktywne. Nadawanie radiowe i telewizyjne, łącznie z nadawaniem na zasadzie abonamentu i płatnym, może być wykonywane poprzez platformy cyfrowe lub analogowe. Świadczenie usług nadawania na zasadzie abonamentu i płatnego (oraz w pewnych przypadkach nadawania bezpłatnego) wymaga pewnych środków zarówno dla dostępu do użytkowników końcowych jak i dla kontrolowania tego dostępu. Nadawcy wykorzystują systemy dostępu warunkowego (i inne udogodnienia towarzyszące) do świadczenia usług użytkownikom końcowym, którzy są upoważnieni do ich odbioru. Do świadczenia usług w pełni interaktywnych (wykraczających poza wybór przez użytkownika treści nadawanej lub towarzyszącej) wymagana jest ścieżka zwrotna. Ścieżkę zwrotną można zapewnić jako część sieci lub oddzielnie, przykładowo za pomocą łącza telefonicznego. Świadczenia i kontroli usług interaktywnych dokonuje się zazwyczaj za pomocą programów komputerowych i powiązanych aplikacji do nawigacji i interakcji, zawartymi w skrzynce zestawu końcowego (wraz z systemami dostępu warunkowego i w odpowiednich przypadkach, stosownymi dekoderami). Obecnie użytkownicy końcowi, w zależności od okoliczności, mogą odbierać transmisje radiowe i telewizyjne poprzez sieci naziemne, kablowe lub satelitarne. W przyszłości prawdopodobnie upowszechnią się inne kanały transmisji, np. sieci telekomunikacyjne o zwiększonej szerokości pasma dzięki technologii DSL lub innej. Rynek ten można scharakteryzować zarówno z punktu widzenia świadczonych usług, jak i sieci transmisji, poprzez którą są one świadczone. To, czy usługi nadawania poprzez te systemy transmisyjne stanowią odrębne rynki (co wpływa na definicję rynków hurtowych), zależy od szeregu czynników. Ważnym czynnikiem jest to, czy dostateczna liczba użytkowników końcowych może je uznać za skuteczne substytuty po stronie popytu pod względem cen i produktu. Z tym wiąże się inny czynnik, jakim jest pokrycie czy dostępność różnych sieci transmisyjnych. Istotna jest także zdolność użytkowników końcowych (lub ich znacznej części) do zmiany platform nadawczych czy transmisyjnych. Stronę popytową na szczeblu detalicznym tworzą użytkownicy końcowi, którzy zainteresowani są ofertą programową nadawców telewizyjnych i radiofonicznych. Badając jej substytucyjność Prezes UKE kierował się ustaleniami KE. W Polsce użytkownicy końcowi mogą wprawdzie odbierać transmisje radiowe lub telewizyjne za pomocą sieci naziemnych, kablowych oraz satelitarnych, jednak zdecydowana większość programów radiowych i telewizyjnych rozpowszechnianych przez nadawców publicznych jest nadawana z wykorzystaniem transmisji naziemnej. Transmisje te są najbardziej dostępne zarówno pod względem możliwości ich powszechnego odbioru jak i ze względu na fakt, iż 2 punkt 4 Wytycznych 10

11 nie wiążą się z ponoszeniem znacznych kosztów. Z tych właśnie powodów znaczna część użytkowników końcowych nie korzysta z technologii kablowych ani satelitarnych. Co ważne, z punktu widzenia użytkownika końcowego, oferta programowa w ramach poszczególnych technologii różni się znacznie miedzy sobą. Jeśli chodzi o radiową ofertę programową to należy zauważyć, iż wg danych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (zwanej dalej również KRRiT ) najsilniejsi nadawcy radiowi pod względem udziału w audytorium słuchaczy to dwie ogólnokrajowe rozgłośnie koncesjonowane, tj. RMF FM i Radio Zet, istniejące od 1990 r. Na kolejnych miejscach plasują się programy radiofonii publicznej Jedynka i Trójka. Udziały w audytorium słuchaczy przedstawia Tabela Nr 1. Tab.1. Udział ogólnopolskich rozgłośni radiowych w audytorium słuchaczy (I-III r.) Programy radiowe Udział w audytorium słuchaczy RMFFM 21,4% Radio ZET 18,8% PR1 14,9% PR3 6,1% Radio Maryja 2,5% Bis 0,7% PR2 0,7% Źródło: Radio i Telewizja w Polsce. Raport o stanie rynku, KRRiT, lipiec 2006 r. Radiofonię publiczną kształtuje w Polsce działalność następujących podmiotów: Polskie Radio S.A., które nadaje cztery programy ogólnopolskie: Program l (o charakterze uniwersalnym, adresowany do szerokiego grona słuchaczy z dużą ilością programów informacyjnych), Program 2 (poświęcony w znacznej mierze kulturze oraz muzyce klasycznej a także muzyce folkowej, jazzowej i piosence literackiej), Program 3 (program muzyczno-informacyjny), Polskie Radio BIS (program młodzieżowy), oraz program dla zagranicy - Radio Polonia. Polskie Radio nadaje również (na falach długich) program Radio Parlament. Program ten jest transmisją obrad obu izb polskiego parlamentu; 17 spółek regionalnych nadających 17 różnych programów regionalnych na obszarach swojego działania; 4 programy miejskie nadawane przez 3 następujące spółki regionalne: we Wrocławiu (program Radio RAM), w Zielonej Górze (program Radio Zielona Góra oraz program RMG 95,6 FM - Radio Miejskie Gorzowa) oraz w Koszalinie (program Radio Słupsk 95,3 FM); Program lokalny dla mniejszości ukraińskiej przygotowywany i nadawany przez Radio Olsztyn S.A. Wśród nadawców koncesjonowanych, prymat wiodą dwaj nadawcy ogólnokrajowi - RMF FM i Radio ZET obejmują swoim zasięgiem ponad 80% ludności kraju i nadają program o charakterze uniwersalnym. Ich sygnał jest dostępny również drogą satelitarną, w Internecie, na platformach cyfrowych oraz w sieciach kablowych. Ogólnokrajowy nadawca społeczny - Radio Maryja, nadaje program o charakterze społecznoreligijnym, przedstawiający zagadnienia wiary chrześcijańskiej oraz problemy społecznej nauki Kościoła katolickiego. Nadawcami ponadregionalnymi są: WAWA - nadająca program o charakterze uniwersalnym, zawierający różne gatunki i formy radiowe oraz różnorodną tematykę (17 stacji nadawczych); 11

12 TOK FM oferujący program o charakterze informacyjnym (10 stacji nadawczych); Radiostacja - proponująca program o charakterze uniwersalnym, skierowany głównie do młodej grupy wiekowej lat (11 stacji nadawczych); Natomiast dwie inne rozgłośnie, jedna proponująca muzykę o charakterze poważnym - RMF Classic, druga jazzowym - Radio Jazz, ze względu na ograniczone możliwości dobrania nowych częstotliwości w dużych miastach, docierają do bardzo niewielkiej grupy odbiorców. Mają one odpowiednio 5 oraz 2 stacje nadawcze. W pierwszej połowie 2006 r. na lokalnych rynkach radiowych obecnych było 168 nadawców wykonujących 229 koncesji. Obecnie 74 nadawców funkcjonuje w ramach różnego rodzaju powiązań własnościowych, programowych i reklamowych tworzonych przez silne grupy medialne. Wykonują oni 109 koncesji. W dużych miastach, liczących głównie powyżej 200 tysięcy mieszkańców, grupy medialne działają w ramach tzw. sieci. Stacje te nadają programy o charakterze wyspecjalizowanym (muzycznym) z elementami tematyki lokalnej. Jeśli chodzi o ofertę programową w zakresie treści telewizyjnych, to jak wynika z danych posiadanych przez KRRiT 3 w chwili obecnej użytkownicy końcowi mogą korzystać z oferty programowej poszczególnych nadawców: Tabela nr 2. Naziemne programy analogowe Programy publiczne Programy koncesjonowane TVP1 TVP2 TVP3 POLSAT TVN TV4 PULS Pokrycie powierzchniowe 98,7% 97,9% 68,7% 72,7 % 20,1% 13,6% 4,8% Pokrycie ludnościowe* udział w rynku widowni (2005r.) ** 99,6% 99,1% 82,1% 85,6% 42,9% 26,7% 15,9% 24,6% 21,7% 4,9% 16,7% 15% 2,2% 0,4% * pokrycie ludnościowe liczone wg możliwości odbioru danego programu z nadajników naziemnych (bez odbioru w sieciach kablowych i satelitarnych) ** źródło: AGB Polska (próba reprezentatywna 4+) Jak wynika z powyższej tabeli, na poziomie detalicznym rynku transmisji telewizyjnych lub radiowych, w naziemnym systemie nadawania dostępne są bezpłatnie trzy programy ogólnokrajowe (TVP1, TVP2, POLSAT) oraz dwa programy ponadregionalne (TVN, TV4) o charakterze uniwersalnym; ponadto jest jeden program regionalny (TVP3) oraz jeden program o charakterze wyspecjalizowanym społeczno-religijnym (PULS). Spośród dziewięciu lokalnych nadawców programów telewizyjnych, własny program lokalny emituje czterech nadawców: Studio NTL (11% całości rocznego programu), Telewizja Dolnośląska (10%), TV Legnica (9%), TV Lubań (7%). We wszystkich tych programach pasma lokalne są wyraźnie wydzielone z całości emitowanego programu. W pozostałym czasie nadawany jest program TV4 (oprócz Lubania, gdzie transmitowany jest program TV Polonia). Pozostali nadawcy (Telewizja Aval, Telewizja Bryza, Telewizja Zielona Góra i Telewizja Vigor) transmitują w całości program TV4. Z kolei, jeśli chodzi o ofertę programową telewizji satelitarnej, to wśród 36 programów satelitarnych koncesjonowanych przez KRRiT zdecydowaną większość stanowią programy wyspecjalizowane. Najwięcej inicjatywy w tworzeniu nowych programów wykazują trzy grupy medialne: CANAL+ Cyfrowy, POLSAT i TVN, które dysponują ponad połową wszystkich rozpowszechnianych programów satelitarnych. CANAL+ Cyfrowy rozpowszechniał w 2004 r. siedem programów tematycznych: trzy filmowe, dwa dla dzieci, sportowy i dokumentalny. 3 Dane te zawarte są w dokumencie: Działalność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie wprowadzania naziemnej telewizji cyfrowej w Polsce, kwiecień 2006 r. 12

13 Spółka TVN proponowała pięć programów: dwa informacyjne, filmowo-rozrywkowy, dla kobiet i motoryzacyjny, a POLSAT trzy programy: uniwersalny, sportowy i medyczny. CYFRA+ (czyli platforma cyfrowa należąca do spółki CANAL+ Cyfrowy) ma w swojej ofercie pięć pakietów abonamentowych (plus 5 pakietów dodatkowych). W ramach najdroższego pakietu abonent ma dostęp do 66 programów radiowych i telewizyjnych (w tym 60 po polsku) oraz dostęp do kilkuset programów niekodowanych rozpowszechnianych za pomocą satelitów HotBird. CYFRA+ oferuje abonentom dostęp do 2 ofert Premium (CANAL+Multiplet i HBO MaxPak) zawierających nowe filmy kinowe oraz transmisje z wydarzeń sportowych. POLSAT CYFROWY S.A. oferuje jeden pakiet podstawowy (15 programów telewizyjnych i 6 radiowych) z możliwością rozszerzenia o kolejne 5 programów (w tym program erotyczny Playboy POLSKA) oraz dostęp do kilkuset programów niekodowanych rozpowszechnianych za pomocą satelitów HotBird i Astra. Oferowane są również usługi interaktywne tj. EPG, informacje o pogodzie, gry, SMS, oraz usługi bankowe. Wśród 36 koncesjonowanych przez KRRiT programów satelitarnych, 25 programów znajduje się przynajmniej na jednej z satelitarnych platform cyfrowych (20 na platformie CYFRA+, 15 na platformie POLSAT CYFROWY). Większość programów nadawców satelitarnych nie związanych z właścicielami platform obecnych jest na obu platformach, jak np. programy z grupy Discovery, Animal Planet, Reality TV, Cartoon Network, Fox Kids, Eurosport, BBC World, CNBS, CNN, TVN, TVN24, Kino Polska, TCM, Tele 5 itd. Różnice programowe rysują się przede wszystkim w umieszczaniu w ofercie ogólnopolskich programów publicznych TVP1, TVP2 (obecne jedynie w CYFRZE+), liczbie programów własnych (Polsat, Polsat Sport i Polsat: Zdrowie i uroda w POLSACIE CYFROWYM i Canal+ Polska, Canal+ Żółty, Canal+ Niebieski, dla dzieci Minima/ZigZap, MiniMini oraz filmowy Ale Kino na Cyfrze+), objętości kanałów filmowych (8 w CYFRZE+ i 4 w POLSACIE CYFROWYM). Platforma CYFRA+ proponuje swoim abonentom liczne usługi interaktywne: magazyn abonentów informujący o zawartości programów, serwis Cyfra+ Pogoda, konsolę gier interaktywnych Cyfra+ Gry, elektroniczny przewodnik po programie, standard Kino domowe (możliwość wyboru wersji filmu, obraz w formacie 16:9, dodatkowe informacje o filmie itp.), usługi SMS i komórkowy menedżer piłkarski Canal+ Sport. Natomiast abonenci POLSATU CYFROWEGO mają dostęp do elektronicznego przewodnika po programie, do prognozy pogody, aplikacji (korzystanie z poczty elektronicznej), wysyłania SMS, przewodnika (porady oraz propozycje rozwiązań najczęściej spotykanych problemów technicznych), gier i do usługi TV Banking. Programy satelitarne są też rozprowadzane w sieciach telewizji kablowej oraz docierają do posiadaczy zestawów do odbioru indywidualnego (w przypadku programów niekodowanych). Jeśli chodzi o ofertę programową sieci kablowych, to obecnie można uzyskać wpis na ponad 400 programów dostępnych drogą satelitarną lub w sieciach telewizji kablowych, z czego ponad 50 emitowanych jest w języku polskim. Rynek polski charakteryzuje się bardzo dużą liczbą operatorów sieci kablowych 4, z których większość posiada sieci o zakresie lokalnym. Jednocześnie, można zaobserwować, iż zdecydowana większość abonentów z prawie 3,5 mln grupy użytkowników 5 operatorów sieci 4 Wg. danych z rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych prowadzonego przez Prezesa UKE, na koniec roku 2005, 498 podmiotów posiadało formalne uprawnienia do: - dostarczania publicznej sieci telekomunikacyjnej przeznaczonej do rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiofonicznych lub telewizyjnych drogą kablową, - świadczenia usługi rozprowadzania lub rozpowszechniania programów radiofonicznych lub telewizyjnych 5 Wg. danych znajdujących się w posiadaniu Prezesa UKE liczba całkowita wynosi: abonentów, przy czym są to dane pochodzące od 194 przedsiębiorców, którzy przekazali informacje o 13

14 telewizji kablowej korzysta z usług ok. 10-ciu największych przedsiębiorców. Tab. 3 Najwięksi operatorzy sieci telewizji kablowej wg danych Prezesa UKE - stan na koniec 2005 r. L.p. Operator Liczba abonentów % rynku 1 UPC POLSKA Sp. z o.o ,64 2 Multimedia Polska S.A ,91 3 VECTRA S.A., ,67 4 Aster City Cable Sp. z o.o ,95 5 TOYA Sp. z o.o ,78 6 Śląska Telewizja Kablowa Sp. z o.o ,87 7 PUT KOMA S.A ,36 8 Regionalna Telewizja Kablowa "AUTOCOM" Sp. z o.o ,01 9 Ratajska Telewizja Kablowa "ELSAT" Sp. z o.o ,95 Zielonogórska Telewizja 10 Przewodowa Sp. zo.o ,89 pozostali ,97 RAZEM Powyższe dane potwierdzają występującą od kilku lat tendencję wśród operatorów sieci telewizji kablowej do konsolidacji, co skutkuje tym, iż wśród tych operatorów ponad 50 % udziału (pod względem liczby abonentów) zdobyli 4 przedsiębiorcy tj.: UPC Polska Sp. z o.o. Aster City Cable Sp. z o.o. Multimedia Polska S.A. Vectra S.A. Jeśli chodzi o ofertę programową dostępną w sieciach telewizji kablowej to należy zauważyć, iż operatorzy telewizji kablowych, poza rozprowadzaniem programów wytworzonych przez innych nadawców, coraz chętniej rozpowszechniają własne programy koncesjonowane. Koncesje takie są udzielane na programy emitowane od 10 minut w tygodniu, do kilku godzin dziennie. Dotychczas Przewodniczący KRRiT wydał 282 koncesji na rozpowszechnianie programów w sieciach telewizji kablowej 6. Własne programy koncesjonowane operatorów kablowych są głównie poświęcone tematyce lokalnej. W kontekście działalności operatorów sieci telewizji kablowej należy również pamiętać o obowiązku z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (t.j. Dz.U ), zwanej dalej u.o.r.t., zgodnie z którym, na operatorów sieci kablowej nałożony został obowiązek wprowadzania programów do sieci kablowej w określonej kolejności. W pierwszym rzędzie powinien on wprowadzać do sieci kablowej ogólnokrajowe programy radiofonii lub telewizji publicznej, następnie regionalne programy radiofonii lub telewizji publicznej dostępne na danym obszarze, potem programy innych nadawców krajowych dostępne na tym obszarze, wreszcie programy innych nadawców krajowych i nadawców zagranicznych. W obrębie każdej z tych kategorii operator ma swobodę w wyborze kolejności wprowadzania programów mieszczących się w ramach tej kategorii. W odniesieniu do regionalnych programów radiofonii lub telewizji publicznej obowiązek wprowadzania programów regionalnych do sieci dotyczy wyłącznie programów prowadzonej działalności. Uzyskane dane stanowią ok. 90% rynku w zakresie działalności operatorów sieci telewizji kablowych. 6 ibidem 14

15 rozpowszechnianych na obszarze, na którym działa operator sieci kablowej. Operator sieci kablowej nie może, wprowadzając programy do sieci kablowej, pominąć żadnego z ogólnokrajowych programów radiofonii lub telewizji publicznej oraz żadnego z rozpowszechnianych na danym terenie regionalnych programów publicznej radiofonii lub telewizji. W odniesieniu do pozostałych programów operator ma możliwość wyboru, może więc pominąć niektóre z tych programów, pod warunkiem że nie jest to ogólnokrajowa lub regionalna radiofonia lub telewizja publiczna. Powyższy obowiązek zmniejsza siłę negocjacyjną operatorów sieci kablowej względem nadawców ogólnokrajowych programów radiofonii lub telewizji publicznej. Przepis ten nie reguluje bowiem w żaden sposób kwestii płatności, ani nie zawiera obowiązku ponoszenia opłat przez nadawcę bądź operatora sieci kablowej, ani też nie znosi wszelkich opłat. Powyższe braki w regulacji dały efekt w postaci żądań niektórych nadawców, aby operatorzy kablowi ponosili opłaty za programy telewizji publicznej udostępniane w ich sieciach. Podsumowując należy stwierdzić, iż w Polsce dostęp do bogatej oferty programowej ma jedynie ok. 50% gospodarstw domowych, korzystających z telewizji kablowej lub satelitarnej. W bezpłatnej ofercie, której odbiór jest możliwy poprzez anteny indywidualne bądź zbiorcze, dostępne jest 7 programów naziemnej telewizji analogowej, w większości o charakterze uniwersalnym. Niepełne pokrycie kraju sygnałem telewizyjnym powoduje, że wszystkie 7 naziemnych programów można odbierać jedynie w kilku miastach i ich okolicy. Wszyscy widzowie mają możliwość odbioru jedynie dwóch programów telewizji publicznej. Pakiet czterech programów telewizyjnych (TVP1, TVP2, TVP3 i Polsat) dostępny są dla około 75% ludności. Pozostałe programy dostępne są wokół kilkunastu aglomeracji miejskich. Natomiast specyfika sieci kablowych powoduje, że ten rodzaj telewizji dostępny jest głównie w miastach. Oznacza to, że osoby mieszkające na terenach nieobjętych siecią telewizji kablowej (głównie tereny wiejskie i małe miasteczka) mogą uzupełnić swoją ofertę o bardziej wyspecjalizowane programy jedynie poprzez wybór jednej z dwóch platform satelitarnych. To wiąże się jednak z dodatkowymi kosztami, które są trudne do poniesienia dla części użytkowników końcowych. Porównanie liczby gospodarstw domowych mających dostęp do telewizji kablowej i satelitarnej z oglądalnością oferowanych przez nie programów prowadzi do wniosku, że największą popularnością cieszą się programy ogólnodostępne, a kanały tematyczne traktowane są jako istotne uzupełnienie oferty o charakterze uniwersalnym. W sumie wśród stacji telewizyjnych, które można odbierać za pomocą anteny satelitarnej lub sieci kablowej, największą oglądalność (AMR 7 ) ma kanał Discovery (12%). Kolejne miejsca zajmują: TVN 24 6% oraz MTV i Animal Planet - po 5%. Dalsze pozycje zajmują: Eurosport, Canal+, Viva, TVN 7 i National Geographic (po 4%) oraz TVN Turbo, TVP Polonia i TVN Style (po 3%). W zestawieniu tym dominują programy tworzone z myślą o polskim odbiorcy (produkcja rodzima lub regionalizacja programu ogólnoświatowego). Oznacza to, że polski widz preferuje programy uwzględniające polską specyfikę, w których poruszane są bliskie mu tematy. Tendencję tą potwierdzają sieci kablowe, które w większości składają wnioski koncesyjne na rozpowszechnianie własnego programu o charakterze lokalnym. Biorąc pod uwagę zasięg techniczny analogowych programów naziemnych, ograniczenia sieci kablowych oraz odpłatność zarówno tych ostatnich, jak i platform satelitarnych, należy stwierdzić, że jedynie transmisja naziemnych programów telewizyjnych i radiowych pozwala obecnie na uzyskanie dostępu do treści programowych najbardziej przez użytkowników pożądanych. W przyszłości, jej miejsce, w zakresie treści telewizyjnych i radiowych, może 7 Podstawowy wskaźnik określający wielkość widowni oglądającej dany program lub kanał telewizyjny w określonym odcinku czasu. Odnosi się do całej populacji lub określonej grupy celowej. AMR dla dłuższego niż jedna minuta odcinka czasu liczy się jako sumę AMR minutowych podzielonych na liczbę minut w odcinku czasu. 16 Biuro Badania Opinii i Rynku Estymator (próba reprezentatywna w wieku od 14 do 79 lat). 15

16 zastąpić naziemna telewizja cyfrowa, dzięki pokryciu swoim zasięgiem całego terytorium kraju oraz dzięki wzbogaconej ofercie programowej. Jednakże w chwili obecnej, konwersja cyfrowa (czyli przejście z technologii analogowej na cyfrową) dokonała się w Polsce w przypadku abonentów cyfrowych platform satelitarnych (ok gospodarstw domowych, zaopatrzonych w STB (czyli przystawkę, konwertującą sygnał cyfrowy na analogowy, możliwy do odebrania za pomocą starego odbiornika;). Dokonała się ona także w przypadku kilku tysięcy osób, które nabyły dekoder STB, by odbierać sygnał naziemny z nadajników cyfrowych uruchomionych przez TVP SA w Suchej Górze (Rzeszowskie) i Wiśle Skrzyczne, przez TP Emitel Sp. z o.o. w Warszawie i Wrocławiu oraz przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. w Leżajsku Giedlarowa. Decyzje jednak co do standardu, w jakim ma być wdrażana technologia cyfrowa jeszcze nie zapadły, a to oznacza, że jeżeli naziemna telewizja cyfrowa (DVB-T) będzie od początku wdrażana w standardzie MPEG-4/AVC/H.264, to te gospodarstwa domowe będą musiały nabyć nowe dekodery. Mając na uwadze, iż w 2005 r. ogólny podział pod względem sposobu odbioru telewizji przedstawiał się następująco: 1) gospodarstwa odbierające sygnał telewizyjny za pośrednictwem sieci kablowych lub satelitarnych prawie 50% (w tym prawie 30% - odbiorcy telewizji kablowej). 2) gospodarstwa odbierające sygnał telewizyjny za pomocą sieci naziemnych ponad 50%, należy dojść do wniosku, iż technologie inne niż naziemne mogą stanowić substytut dla transmisji programów telewizyjnych i radiowych w sieciach naziemnych jedynie częściowo, z uwagi na odrębną ofertę programową oraz dużo wyższy koszt świadczonych usług. Dodatkowo należy zauważyć, iż transmisja kablowa charakteryzuje się inną funkcjonalnością techniczną, niż transmisja w sieciach naziemnych, co przemawia za brakiem uznania jej za substytut i wyklucza możliwość zaliczenia jej do jednego rynku produktowego razem z transmisją telewizyjną lub radiową w sieciach naziemnych. 8 Nie mamy tu bowiem do czynienia z systemem powszechnego odbioru, czyli radiokomunikacją rozsiewczą (ang. broadcasting) lecz z systemem zbiorowego odbioru (ang. cablecasting) określonej grupy oznaczonych odbiorców. Jest to system zamknięty, kontrolowany przez operatora sieci kablowej, a sieć ta stanowi system dystrybucji programów do oznaczonych adresatów, tworzących zbiór odbiorców programów. Oznacza to, iż oferta programowa dostępna w sieciach kablowych nie jest dostępna dla wszystkich użytkowników końcowych, co wyklucza uznanie jej za produkt wchodzący w skład tego samego rynku właściwego na poziomie detalicznym. Dlatego też, Prezes UKE uważa, że usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych za pomocą technologii kablowej i satelitarnej, nie stanowią dla użytkowników końcowych na szczeblu detalicznym bezpośrednich substytutów dla usług świadczonych z wykorzystaniem transmisji naziemnej. Jednocześnie, zgodnie z zaleceniem Komisji Europejskiej zawartym w przekazanej w dniu 17 sierpnia 2006 r. opinii, Prezes UKE rozważył również kwestię poddania regulacji ex-ante usług transmisji radiowych lub telewizyjnych w sieciach operatorów telewizji kablowej i nie znalazł argumentów uzasadniających przyjęcie takiego podejścia. Jakkolwiek należy zauważyć, iż rozpoczęcie działalności ww. zakresie wiąże się z istnieniem wysokich i trwałych (nieprzemijających) barier wejścia na rynek, co jest spowodowane charakterem sieciowym tego rynku, to jednak należy zauważyć iż rynek ten zdaje się zmierzać do efektywnej konkurencji. Świadczy o tym bardzo duża liczba operatorów sieci telewizji kablowej, których sieci mają zasięg lokalny. Jeśli chodzi o wymagania prawne wobec operatorów sieci telewizji kablowej, to prowadzona przez nich działalność wymaga jedynie zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych Prezesa UKE, a następnie 8 Wg, interpretacji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji sieć kablowa to ustalona w oparciu o przewody telekomunikacyjne sieć dystrybucji programów w systemie zbiorowego odbioru ( ang. cablecasting, czyli reemisja kablowa ). System ten powstaje przez połączenie urządzeń abonenckich ulokowanych u oznaczonych odbiorców w sieć dystrybucji programu. Suma oznaczonych abonentów stanowi zbiór odbiorców danego systemu dystrybucji treści. Stanowisko regulacyjne, 31 maja 2006 r. 16

17 uzyskania koncesji od KRRiT do nadawania określonych programów w sieci telewizji kablowej. Oznacza to istnienie pewnych barier prawnych wejścia na rynek, lecz nie są to bariery, które można byłoby określić jako mające charakter trwały i wysoki. Należy jednocześnie zauważyć, iż skala trudności w podjęciu tego typu działalności zależy od zasięgu projektowanej sieci telewizji kablowej, jednakże z danych znajdujących się w posiadaniu Prezesa UKE nie wynika, by bariery wejścia na rynek związane z budową sieci telewizji kablowej o zasięgu lokalnym miały charakter trwały i zniechęcający do wejścia na rynek. Budowa lokalnych sieci telewizji kablowej nie napotyka większych przeszkód na terenie całego kraju 9, o czym świadczy w miarę równomierne rozłożenie liczby abonentów na terenie wszystkich województw, przedstawione w poniższej tabeli. Tab. 4 Abonenci sieci telewizji kablowej, 2005 r. Województwa Ogółem OGÓŁEM Dolnośląskie 02 Kujawsko-pomorskie 03 Lubelskie 04 Lubuskie 05 Łódzkie 06 Małopolskie 07 Mazowieckie 08 Opolskie 09 Podkarpackie 10 Podlaskie 11 Pomorskie 12 Śląskie 13 Świętokrzyskie 14 Warmińsko-mazurskie 15 Wielkopolskie 16 Zachodniopomorskie Pomimo występujących od kilku lat tendencji do konsolidacji pomiędzy mniejszymi operatorami sieci kablowych, Prezes UKE jest zdania, iż rynek ten zmierza w kierunku efektywnej konkurencji, a zatem nie powinien podlegać regulacji ex-ante. Nie występuje na nim żaden podmiot, który indywidualnie lub kolektywnie zajmowałby pozycję znaczącą. Największy, bo prawie 29% udział (pod względem ilości abonentów) z operatorów sieci telewizji kablowej miał na koniec roku 2005 operator UPC Sp. z o.o., który jednak nie 9 Większość problemów związana jest raczej z działaniami Telekomunikacji Polskiej S.A., która utrudnia lokalnym operatorom sieci telewizji kablowej zawarcie umów o udostępnienie kanalizacji technicznej odmawia dostępu do kanalizacji, co było przedmiotem wielu postępowań prowadzonych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 17

18 pozwala mu na podejmowanie działań niezależnych od konkurencji, konsumentów i kontrahentów. Należy jednocześnie zauważyć, iż Komisja Europejska, w opinii przekazanej Prezesowi UKE w dniu 17 sierpnia 2006 r. wyraziła przekonanie, iż rynek usług transmisji radiowych i telewizyjnych w sieciach telewizji kablowej w Polsce nie spełnia trzech kryteriów 10 i zdaje się zmierzać w kierunku efektywnej konkurencji. Powyższe skutkuje tym, iż nie powinien on podlegać regulacji ex-ante. Przeprowadzona przez Prezesa UKE analiza sytuacji operatorów sieci telewizji kablowej na terenie kraju potwierdziła ten pogląd Rynek produktowy na poziomie hurtowym Nota objaśniająca do Zalecenia przedstawia wskazany rynek produktowy na szczeblu hurtowym w następujący sposób: Usługi łączności elektronicznej obejmują usługi transmisji w sieciach wykorzystywanych do nadawania, ale nie obejmują usług nadzoru nad treścią transmitowaną z wykorzystaniem sieci i usług łączności elektronicznej. Świadczenie usług nadawania wykracza zatem poza zakres tych ram regulacyjnych, ale sieci i urządzenia towarzyszące wykorzystywane do świadczenia usług nadawania wchodzą w zakres tych ram. Prezes UKE doszedł do wniosku, iż stronę podażową na rynku właściwym na szczeblu hurtowym stanowią operatorzy naziemnych sieci transmisyjnych. Są to przedsiębiorcy tacy jak: TP Emitel Sp. z o.o., RS TV S.A., Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o.o., INFO Gumuliński Martin Panasiuk S.j., INFO TV FM Sp. z o.o. Wszyscy wymienieni przedsiębiorcy świadczą usługi transmisji programów telewizyjnych i radiofonicznych na rzecz nadawców w celu dostarczania treści użytkownikom końcowym. Jednak ze względu na posiadany potencjał (wielkość sieci, ilość stacji nadawczych itp.) tylko przedsiębiorca TP Emitel jest w stanie zapewnić wspomniane usługi w najszerszym zakresie zaspokajając w ten sposób zapotrzebowanie nadawców a w szczególności nadawców publicznych. Mając na względzie powyższe Prezes UKE stoi na stanowisku, iż na analizowanym rynku wprawdzie działa kilku przedsiębiorców, ale korzystanie z ich usług nie jest w pełni substytucyjne do usług, świadczonych przez TP Emitel (substytucja w bardzo ograniczonym zakresie, tj. tylko w przypadkach nadajników o małej lub średniej mocy promieniowania). Stronę popytową na szczeblu hurtowym tworzą 2 rodzaje podmiotów. 1. Pierwszy z nich to nadawcy radiofoniczni i telewizyjni, zainteresowani, aby ich oferta programowa docierała do użytkowników końcowych za pośrednictwem naziemnych sieci transmisyjnych. Nadawcy telewizyjni lub radiofoniczni chcący, aby jak największa liczba użytkowników końcowych miała dostęp do ich oferty programowej muszą korzystać z usług naziemnych sieci transmisyjnych. Z kolei wśród naziemnych sieci transmisyjnych, tylko TP Emitel dysponuje rozległą siecią, która może zapewnić nadawcom dostęp do szerokiej grupy użytkowników końcowych. 2. Drugi rodzaj to operatorzy sieci transmisyjnej (tj. potencjalni konkurenci TP Emitela), którzy chcąc świadczyć dla nadawców usługi konkurencyjne wobec usług świadczonych przez TP Emitel, musieliby posiadać dostęp do infrastruktury tegoż operatora. Posiadana przez nich infrastruktura wprawdzie umożliwia im funkcjonowanie, ale w bardzo ograniczonym zakresie, praktycznie nie stanowiącym żadnej konkurencji w stosunku do TP Emitel. Jednocześnie należy podkreślić, iż w przypadku strony popytowej na szczeblu hurtowym zarówno nadawcy radiofoniczni i telewizyjni jak też operatorzy naziemnych sieci transmisyjnych nie mogą uznać za substytuty transmisji programów w sieciach innych niż naziemne. Jak już wskazano wyżej, zarówno sieci kablowe jak i sieci satelitarne nie stanowią alternatywy dla tych podmiotów ze względu na brak dostępu do szerokiej grupy użytkowników końcowych. Ze względu na fakt ponoszenia dodatkowych kosztów przez użytkowników końcowych związanych z możliwością odbioru programów 10 Kwestia trzech kryteriów uzasadniających podjęcie regulacji ex-ante omówiona jest w Zaleceniu KE 18

19 rozpowszechnianych drogą satelitarną (zakup anteny satelitarnej i tunera odbiorczego), czy opłaty abonamentu miesięcznego należnego operatorowi sieci telewizji kablowej, odbiór programów rozpowszechnianych drogą naziemną jest najtańszy i nie wymaga ponoszenia żadnych dodatkowych kosztów jest to koszt jedynie abonamentu radiowo-telewizyjnego, który stanowi obowiązkową opłatę na rzecz Rzeczypospolitej Polskiej, nie związaną z ofertą programową telewizji publicznej czy radia publicznego, tylko z faktem posiadania odbiornika telewizyjnego czy radiowego w gospodarstwie domowym. Natomiast chęć korzystania z innych możliwości odbioru (przez co szerszej gamy usług) programów radiowych czy telewizyjnych można uznać za mniej powszechną, gdyż wynika ona z konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów przez użytkowników końcowych chętnych do korzystania z tego typu usług. Jak pokazują dane przedstawione w punkcie 2.2. mniej niż 50% użytkowników korzysta obecnie z oferty programowej nadawców dostępnej za pomocą sieci kablowych i technologii satelitarnej. W przeprowadzonej przez Prezesa UKE analizie, zostały wzięte pod uwagę usługi transmisji treści radiofonicznych lub telewizyjnych rozprowadzane drogą naziemną, czyli za pośrednictwem naziemnych obiektów nadawczych. Transmisja drogą satelitarną została ujęta jedynie w części dotyczącej usługi dosyłu sygnałów od nadawcy do przedsiębiorcy telekomunikacyjnego. Jednym z wykorzystywanych rodzajów dosyłu sygnału jest właśnie dosył satelitarny do obiektów nadawczych naziemnych w celu rozpowszechniania sygnałów radiofonicznych lub telewizyjnych z naziemnych stacji nadawczych użytkownikom końcowym. Usługa ta polega na przekazaniu sygnału radiofonicznego lub telewizyjnego od nadawcy do stacji nadawczej (tzw. up-link), która przekazuje sygnał do satelity telekomunikacyjnego lub radiodyfuzyjnego, gdzie jest on przetwarzany i rozsiewany na pewnym obszarze obsługiwanym przez danego satelitę. W celu naziemnego rozpowszechniania tego sygnału na obiektach nadawczych obsługujących danego nadawcę, zainstalowane są stacje odbiorcze (tzw. down-link), które odbierają sygnał i przekazują go do nadajników naziemnych. Dosył satelitarny to jedyna forma transmisji satelitarnej oferowana przez polskich operatorów (przedsiębiorców telekomunikacyjnych) oferujących świadczenie usług transmisji treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym. Polscy przedsiębiorcy nie świadczą usług rozpowszechniania drogą satelitarną ze względu na brak możliwości technicznych i finansowych 11. Należy zaznaczyć, iż Polska nie posiada żadnego satelity, a tym samym żaden z polskich przedsiębiorców nie jest operatorem satelitarnym. W związku z tym nadawcy, którzy rozpowszechniają swój program drogą satelitarną zmuszeni są korzystać z usług operatorów zagranicznych tj. EUTELSAT czy ASTRA. Z kolei usługi oferowane przez operatorów telewizji kablowej nie mogą stanowić dla nadawców substytutu transmisji w sieciach naziemnych ich programów, z uwagi na ograniczony, z góry ustalony zakres odbiorców, wykluczający powszechne nadawanie i odbiór danego programu. Wynika to z faktu, iż transmisja kablowa charakteryzuje się inną funkcjonalnością techniczną, niż transmisja w sieciach naziemnych, co wyklucza możliwość zaliczenia jej do jednego rynku produktowego razem z transmisją telewizyjną lub radiową w sieciach naziemnych. Jak zauważono wcześniej, nie mamy tu bowiem do czynienia z systemem powszechnego odbioru, czyli radiokomunikacją rozsiewczą (ang. broadcasting) lecz z systemem zbiorowego odbioru (ang. cablecasting) określonej grupy oznaczonych odbiorców. Jest to system zamknięty, kontrolowany przez operatora sieci kablowej, a sieć ta stanowi system dystrybucji programów do oznaczonych adresatów, tworzących zbiór odbiorców programów. Ponadto, z punktu widzenia substytucyjności podażowej rynku, jest mało prawdopodobne, by któryś z istniejących operatorów świadczących usługi transmisji w sieciach naziemnych był w stanie w krótkim okresie czasu zastąpić swoją sieć naziemną siecią kablową lub satelitarną, gdyż jej wybudowanie jest czasochłonne i kosztowne. 11 TP Emitel w stanowisku konsultacyjnym z dnia 18 sierpnia 2006 r. zaznaczył, iż nie świadczy tego rodzaju dosyłu, co jednak nie ma wpływu na zajmowaną przez niego pozycję na rynku dosyłu obejmującego różne technologie jego świadczenia. 19

20 W konsekwencji Prezes UKE postanowił wyłączyć z zakresu produktowego na poziomie hurtowym usługi transmisji radiowej i telewizyjnej w sieciach kablowych i satelitarnych. Jednocześnie Prezes UKE chce podkreślić, iż fakt braku analizy konkurencyjności w chwili obecnej rynków usług świadczonych w sieciach kablowych i satelitarnych nie przesądza o tym, iż analiza taka nie zostanie dokonana w przyszłości. Prezes UKE uznał także za zasadne dokonać oceny, na ile usługi transmisji programów radiowych i telewizyjnych są substytucyjne pomiędzy sobą. Biorąc pod uwagę charakterystykę tych usług można stwierdzić, iż taka substytucja nie występuje. Związane jest to z faktem, iż usługa transmisji programu telewizyjnego posiada inne odmienne cechy od transmisji programu radiowego. W tej pierwszej elementem charakterystycznym jest przekaz obrazu, a w drugiej głosu. Obraz i głos mogą być elementami, które wzajemnie się uzupełniają (telewizja) natomiast pojedynczo żaden z nich nie może być traktowany jako substytut drugiego. Użytkownik końcowy nie postrzega programu radiowego jako substytutu programu telewizyjnego. Zarówno jeden jak i drugi przekaz niosą ze sobą nieco odmienne treści oraz zupełnie inny sposób ekspresji czy formy. W tej sytuacji nadawca, który chce, aby emitowany przez niego program telewizyjny dotarł do użytkownika końcowego także nie będzie traktował jako substytutu emisji programu radiowego, gdyż jak wskazano powyżej jest to odmienna usługa. Podkreślić należy też fakt, iż sieci służące do transmisji programu telewizyjnego posiadają odmienną charakterystykę od sieci służących do transmisji programów radiowych (uwarunkowania techniczne m.in. odbiorcy będący w ruchu, mogą odbierać wyłącznie programy radiowe), co stanowi dodatkowy argument przesądzający o braku substytucji pomiędzy tymi usługami. Jednakże w Polsce analizowani operatorzy naziemnych sieci transmisyjnych świadczą zarówno usługi transmisji programów telewizyjnych, jak i radiowych. Umożliwia to posiadana przez nich infrastruktura. Oznacza to, że rozsiew radiowy i telewizyjny jest dokonywany z tych samych obiektów nadawczych, w obiektach nadawczych nadajniki radiowe są zlokalizowane obok nadajników telewizyjnych. Urządzenia nadawcze są zasilane z tych samych źródeł, podlegają temu samemu nadzorowi technicznemu, a montaż i konserwacja dokonywana jest w ramach tego samego przedsiębiorstwa. Z tego względu można przyjąć, iż każdy z przedsiębiorców telekomunikacyjnych oferujących usługi transmisji radiowych lub telewizyjnych, ma w swojej ofercie obie usługi i jednocześnie każdy z nich świadczy te usługi na szczeblu krajowym. W tej sytuacji Prezes UKE dostrzegając różnice, ale mając jednocześnie na względzie specyfikę tego rynku - postanowił potraktować obie usługi, tj. transmisję programów telewizyjnych oraz transmisję programów radiowych jako wchodzące w skład jednego rynku właściwego. Dokonując określenia szczegółowego zakresu produktowego rynku można wyodrębnić na nim następujące usługi: - transmisja naziemna analogowa treści (programów) telewizyjnych lub radiofonicznych; - transmisja naziemna cyfrowa treści (programów) telewizyjnych lub radiofonicznych; Dotychczas polscy operatorzy telekomunikacyjni, świadczący usługi rozpowszechniania lub transmisji programów (treści) radiofonicznych i telewizyjnych na rzecz nadawców, świadczyli jedynie usługi w technologii analogowej. Natomiast cyfrowa transmisja treści (programów) radiofonicznych i telewizyjnych drogą naziemną praktycznie nie istniała. W 2004 roku uruchomiono testowo cyfrową transmisję programów telewizyjnych w kilku miejscach w Polsce, a obecnie próby przeprowadza dwóch przedsiębiorców telekomunikacyjnych TP Emitel oraz INFO-TV-FM Sp. z o.o. Zgodnie z przyjętą Strategią wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej w Polsce, do końca 2014 roku usługi cyfrowej transmisji programów radiowych i telewizyjnych rozprowadzanych drogą naziemną, zastąpią całkowicie usługi 20

21 analogowe. Jak wynika z powyższego, rynek transmisji cyfrowej naziemnej jest w chwili obecnej rynkiem w początkowej fazie tworzenia. Powyższe twierdzenie potwierdzają również przychody osiągnięte na rynku hurtowym z transmisji cyfrowej, przez największego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, tj. TP Emitel (jedynego który wykazał w tym zakresie przychody w latach ). Mimo to, mając na względzie wielkość udziałów rynkowych (część 4 decyzji) TP Emitel stwierdzić należy, że także w zakresie świadczenia usługi naziemnej cyfrowej transmisji programów telewizyjnych TP Emitel ma jak dotąd silną zbliżoną do monopolu - pozycję rynkową. Technologia cyfrowa naziemna nie stanowi obecnie, jak i nie będzie stanowić w perspektywie najbliższych dwóch lat, substytutu dla naziemnej technologii analogowej. Tym niemniej, szczególnie wobec planów przejścia z emisji analogowej na cyfrową, ujętych w ww. strategii i będących elementem ustaleń w skali UE, infrastruktura TP Emitel może być i powinna, w celu zapewnienia efektywnego wdrożenia technologii cyfrowej na potrzeby naziemnej emisji sygnałów radiofonicznych lub telewizyjnych, wykorzystywana bez przeszkód także dla tej emisji cyfrowej. Nie jest zdaniem Prezesa UKE uzasadnione wyłączanie tego rynku z analizy dokonanej w niniejszej decyzji, a obowiązki nałożone decyzją, zgodnie z sentencją, nie wyróżniają obowiązków związanych z transmisją analogową lub cyfrową, traktując je jako jeden rynek transmisji radiofonicznych i telewizyjnych. Hurtowy rynek świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym, uwzględniając dokonane w nim przez Prezesa UKE wyłączenia, można więc podzielić na następujące usługi: świadczenie usług analogowej transmisji programów telewizyjnych i radiofonicznych rozpowszechnianych z obiektów nadawczych przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, świadczenie usług cyfrowej transmisji programów telewizyjnych i radiofonicznych rozpowszechnianych z obiektów nadawczych przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, W ramach usługi transmisji programów realizowane są: emisja sygnałów z obiektów nadawczych przedsiębiorców telekomunikacyjnych do odbiorców końcowych programów radiowych i telewizyjnych, dosył sygnałów transmisja przeznaczonych do emisji programów ze studiów radiowych i telewizyjnych (umiejscowionych zazwyczaj w większych aglomeracjach) do obiektów nadawczych rozlokowanych na terenie całego kraju, usługi do celów kontrybucyjnych dostarczanie do studia sygnałów radiowych lub wizyjnych z wozów transmisyjnych i stałych obiektów do studiów radiowych i telewizyjnych w celu ich montażu w gotowe programy są to usługi świadczone producentom programów (którzy mogą być tożsami z nadawcami, ale mogą być także niezależnymi przedsiębiorcami, dostarczającymi programy różnym nadawcom). Usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych realizowane są w koncesjonowanych pasmach radiowych z ustalonymi przez Regulatora mocami wypromieniowywanymi (ERP) przy wykorzystaniu: stacji nadawczej małej mocy (ERP do 1 kw), stacji nadawczej średniej mocy (ERP powyżej 1 kw do 10 kw), 12 W 2004 r. było to jedynie 0,17% jego przychodów z transmisji programów telewizyjnych 21

22 stacji nadawczej dużej mocy (ERP powyżej 10 kw), radiolinii do obiektu nadawczego w celu świadczenia usługi analogowej/cyfrowej transmisji programów radiofonicznych/telewizyjnych rozpowszechnianych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego z własnego obiektu nadawczego, łącza stałego (światłowód lub kabel miedziany) do obiektu nadawczego w celu świadczenia usługi analogowej/cyfrowej transmisji programów radiofonicznych/telewizyjnych rozpowszechnianych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego z własnego obiektu nadawczego, łącza satelitarnego do obiektu nadawczego w celu świadczenia usługi analogowej transmisji programów radiofonicznych rozpowszechnianych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego z własnego obiektu nadawczego. Podział na dosył i emisję (rozpowszechnianie) programów Z analizy Prezesa UKE wynika, iż oprócz opisanej powyżej usługi rozpowszechniania (transmisji) programów radiofonicznych lub telewizyjnych, drugą podstawową usługą, jaką świadczą podmioty występujące na rynku świadczenia transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym są usługi dosyłu. Aby dokonana w niniejszej decyzji analiza była spójna i wiernie odzwierciedlała sytuację na rynku właściwym, Prezes UKE postanowił dokonać opisu tej usługi, a także pokazać w późniejszej części decyzji udział poszczególnych przedsiębiorców w zakresie jej świadczenia. Ponadto, należy zauważyć, iż analiza usług oferowanych przez przedsiębiorców pokazuje, iż usługa dosyłu bardzo często sprzedawana jest w pakiecie z usługą transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych. Tak więc, pomimo iż trudno jest uznać, że dosył może w pełni zastępować transmisję programów telewizyjnych lub radiowych, to jednak fakt, iż sprzedawana jest ona łącznie z usługą transmisji programów oznacza, że podlega takim samym warunkom konkurencyjnym oraz ograniczeniom cenowym. Powyższe zaś daje podstawy, by stwierdzić, iż obie te usługi należą do tego samego rynku właściwego na poziomie hurtowym. Stosowane przez przedsiębiorców działających na polskim rynku rodzaje dosyłu to: 1/ satelitarny - sygnał dosyłany jest do stacji czołowej za pomocą satelity, następnie przetwarzany i emitowany w sposób naziemny. Z takiego rodzaju dosyłu korzystają głównie nadawcy publiczni i nieliczni komercyjni. 2/ radioliniowy - sygnał ze stołu mikserskiego przekazywany jest do nadajnika radiolinii, który poprzez antenę nadawczą wąską wiązką przekazywany jest z anteny odbiorczej do stacji czołowej odbiornika radiolinii na obiekcie nadawczym. Sygnał od odbiornika przekazywany jest do nadajnika radiowego/telewizyjnego na obiekcie nadawczym. Korzystają z niego głównie małe rozgłośnie lokalne i nadawcy publiczni na krótkich odległościach około 30 km. 3/ światłowodowo-kablowy - dwa odległe od siebie urządzenia pracują z wykorzystaniem sygnału elektrycznego i komunikują się za pośrednictwem sygnału optycznego. Aby to umożliwić, w nadajniku zachodzi zamiana sygnału elektrycznego na optyczny(tzw. konwersja E/O), a w odbiorniku zamiana odwrotna (tzw. konwersja O/E). 4/ poprzez odbiornik retransmisyjny - wykorzystywany jest tuner odbierający jedną częstotliwość naziemną, podłączony do nadajnika pracującego na innej częstotliwości. Podział usług transmisji treści (sygnałów) radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania ich użytkownikom końcowym na usługi dosyłu sygnału do stacji nadawczej i na usługi emisji (rozpowszechniania) programów (treści) radiofonicznych lub telewizyjnych, został wprowadzony ze względu na możliwość świadczenia przez przedsiębiorcę tylko jednej z tych usług, np. usług dosyłu sygnału do stacji nadawczej obsługiwanej przez innego przedsiębiorcę w celu rozpowszechniania tego sygnału (treści) użytkownikom końcowym lub świadczenie tylko usług rozpowszechniania programów (treści) radiofonicznych lub 22

23 telewizyjnych użytkownikom końcowym dosyłanego przez nadawcę samodzielnie lub przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego. Najczęściej dosył sygnału zarówno radiofonicznego jak i telewizyjnego do obiektów nadawczych zapewniają nadawcy we własnym zakresie. Ponieważ są to usługi świadczone nie na zasadach komercyjnych, to nie zostały one wliczone przy badaniu udziału rynkowego poszczególnych uczestników rynku. W praktyce polskiej stosowane są również inne możliwości np. przedsiębiorcy telekomunikacyjni świadczący usługi rozpowszechniania sygnałów radiofonicznych i telewizyjnych ze swoich obiektów nadawczych czy stacji nadawczych poza emisją sygnału świadczą również usługę dosyłu tego sygnału ze studia programowego, wozu transmisyjnego itp. do obiektu nadawczego, z którego rozpowszechniają treści radiofoniczne i telewizyjne za pośrednictwem stacji nadawczych (systemów antenowych) do użytkowników końcowych. Najczęściej stosowane jest w Polsce łączne świadczenie tych dwóch usług przez jednego przedsiębiorcę, w przypadku gdy nadawca nie zapewnia dosyłu sygnału. Jednak zdarzają się sytuacje, gdy nadawca zawiera umowy dotyczące świadczenia usług transmisji treści radiofonicznych lub telewizyjnych z kilkoma przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi z innymi na świadczenie usługi dosyłu sygnałów do obiektu nadawczego, z którego rozpowszechniany będzie program za pomocą częstotliwości zlokalizowanej na danym obiekcie nadawczym, natomiast z innymi na rozpowszechnianie programów z obiektu nadawczego lub obiektów nadawczych (w przypadku sieci). Kierując się ustaleniami Komisji Europejskiej oraz własną analizą, Prezes UKE stoi na stanowisku, iż usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym na szczeblu hurtowym oraz usługi dosyłu tych programów są usługami dostępu do sieci dla nadawców radiofonicznych i telewizyjnych, niezbędnymi do świadczenia użytkownikom końcowym usług transmisji tych programów. Ze względu na potrzeby użytkowników końcowych nadawcy radiowi i telewizyjni są zainteresowani nabyciem zarówno usługi transmisji programów telewizyjnych i radiowych oraz dosyłu od operatora naziemnej sieci transmisyjnej, gdyż tylko w ten sposób mogą dotrzeć ze swoją ofertą programową do dużej ilości użytkowników końcowych, a łączny zakup tych dwóch usług jest spowodowany praktyką polegającą na oferowaniu tych dwóch usług w pakiecie. Z powyższego wynika, że dla potrzeb niniejszej analizy rynek produktowy składa się zarówno z rynku dosyłu jak i emisji Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera art. 4 pkt. 8 ustawy o.k.i.k., do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego. Zgodnie z tą definicją rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Zakres geograficzny rynku poddanego analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek krajowy. Powyższe oznacza, iż na obszarze RP brak jest takich barier dostępu do świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych w celu dostarczania treści użytkownikom końcowym, które stanowiłyby podstawę do geograficznej segmentacji tego rynku. Brak jest też różnic w zależności od obszaru geograficznego w preferencjach odbiorców usług. Nie występują również zależne od obszaru - różnice cen, czy kosztów transportu. 23

24 3. Całkowita wielkość przedsiębiorców działających na rynku właściwym Na rynku hurtowym występują dwa rodzaje klientów (nabywców). Są nimi z jednej strony nadawcy radiowi lub telewizyjni, którzy chcą dostarczać treści radiofoniczne lub telewizyjne użytkownikom końcowym korzystając z sieci transmisyjnych operatorów. Drugi rodzaj klientów to operatorzy naziemnych sieci transmisyjnych, którzy korzystając z sieci transmisyjnych własnych lub innych operatorów - chcą dostarczać treści radiofoniczne lub telewizyjne na rzecz użytkowników końcowych. Natomiast dostawcami usług na tym rynku są operatorzy naziemnych sieci transmisyjnych umożliwiających rozpowszechnianie treści radiofonicznych i telewizyjnych w celu dostarczania tych treści użytkownikom końcowym. W ramach przeprowadzonej przez Prezesa UKE analizy rynku świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym, do przedsiębiorców telekomunikacyjnych działających na polskim rynku zostały rozesłane pytania odnośne prowadzonej przez nich działalności. Na analizowanym rynku przychody powyżej 1% całości rynku osiągnęły następujące podmioty: 1. TP Emitel, 2. RS TV S.A. (RS TV), 3. Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o.o. (PSN), 4. INFO Zbigniew Gumuliński Martin Panasiuk S.j. (INFO), 5. INFO-TV-FM Sp. z o.o. (INFO-TV-FM) TP EMITEL TP Emitel został założony w 2001 roku (jako spółka zależna od Telekomunikacji Polskiej S.A. i wykorzystująca posiadaną uprzednio przez nią infrastrukturę) i zajmuje się analogową emisją naziemną, cyfrową emisją naziemną, przesyłaniem sygnałów radiofonicznych i telewizyjnych oraz radiokomunikacją morską. Ponadto, TP Emitel zajmuje się doradztwem technicznym w zakresie radiodyfuzji i radiokomunikacji, wynajmem infrastruktury technicznej na potrzeby nadawców i operatorów systemów radiokomunikacyjnych, projektowaniem instalacji systemów radiokomunikacyjnych, utrzymaniem i naprawą systemów radiokomunikacyjnych oraz infrastruktury budowlanej obiektów radiokomunikacyjnych. W maju 2002 r. TP Emitel został wydzielony ze struktur Telekomunikacji Polskiej (wraz z odpowiednią części infrastruktury). Aktualnie z usług emisyjnych firmy korzysta ponad 50 % nadawców w ujęciu ilościowym. TP Emitel świadczy usługi na rzecz 70 nadawców radiowych i 8 telewizyjnych. Jedynym udziałowcem TP Emitel jest nadal TP.S.A INFO INFO jest operatorem telekomunikacyjnym, posiadającym 12 obiektów telekomunikacyjnych, z których świadczy usługi operatorskie m.in dla: Polskiego Radia, Radia ZET, Radia RMF, Sieci Katolickiego Radia PLUS, Radia Maryja: dostarczanie sieci telekomunikacyjnej - publicznej sieci telekomunikacyjnej przeznaczonej do rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiofonicznych lub telewizyjnych drogą rozsiewczą; dostarczanie sieci telekomunikacyjnej - typu T-DAB, DVB-T; świadczenie usług telekomunikacyjnych - usługa rozprowadzania lub rozpowszechniania programów radiofonicznych lub telewizyjnych; usługa transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania ich treści użytkownikom końcowym; 24

25 usługa transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych świadczona przedsiębiorcom telekomunikacyjnym; usługa dzierżawy łączy telekomunikacyjnych; usługa transmisji danych; usługa zapewniania dostępu do sieci Internet; usługa telekomunikacyjna świadczona w sieci satelitarnej typu VSAT INFO-TV-FM INFO-TV-FM powstała 15 września 2003 roku w wyniku fuzji spółek: INFO Inwestycje Sp. z o.o. (istniejącej od r.) i TV-FM Sp. z o.o. (istniejącej od r.), jest operatorem telekomunikacyjnym w zakresie świadczenia radiodyfuzji, ponadto świadczy usługi emisji programów radiowych i telewizyjnych dla nadawców publicznych jak i komercyjnych. INFO-TV-FM buduje wieże oraz maszty telekomunikacyjne na potrzeby własne i kontrahentów zewnętrznych, a także wyposaża te obiekty w sprzęt nadawczoodbiorczy, a ponadto dostarcza na rynek polski zarówno nadawcze jak i odbiorcze urządzenia do transmisji cyfrowej naziemnej i satelitarnej. Głównymi udziałowcami firmy są: Zbigniew Gumuliński i Martin Panasiuk 50% udziałów. Spółka INFO Gumuliński Panasiuk S.J. jest spółką powiązaną ze spółką INFO TV FM poprzez osoby 2 wspólników będących również udziałowcami w spółce INFO-TV-FM PSN PSN jest spółką telekomunikacyjną działającą na polskim rynku od 1994 roku. Właścicielem PSN jest francuska spółka TDF S.A., posiadająca 100% udziałów firmy. Obszary działalności PSN można podzielić na trzy grupy: Naziemna emisja programów radiowych i telewizyjnych Telewizja cyfrowa Usługi dla przedsiębiorstw telekomunikacyjnych Istotną częścią oferty PSN są usługi dla operatorów telekomunikacyjnych - sieci telefonii komórkowej, łączności trunkingowej czy transmisji danych. PSN buduje dla nich stacje bazowe oraz zajmuje się ich eksploatacją. PSN wynajmuje także swoją infrastrukturę techniczną. Na zlecenie klienta PSN dokonuje pomiarów natężenia pól radiowych. PSN przyjmuje także do eksploatacji i konserwacji należące do klienta, istniejące stacje bazowe RS TV RS TV została założona w 1994 roku i jest operatorem telekomunikacyjnym świadczącym usługi w zakresie radiodyfuzji. Posiada 35 własnych obiektów nadawczych zlokalizowanych na terenie całego kraju. Dodatkowo współpracuje z innymi podmiotami posiadającymi odpowiednią infrastrukturę nadawczą. Stacje nadawcze wyposażone są w profesjonalne urządzenia przygotowane do świadczenia usług emisyjnych dla koncesjonowanych nadawców telewizyjnych i radiowych. Spółka RS TV wchodzi w skład grupy kapitałowej Telewizji Polsat Cyfrowy S.A., która posiada 100% głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. 4. Analiza rynku pod kątem występowania skutecznej konkurencji na rynku właściwym i występowania znaczącej pozycji rynkowej 4.1. Prawne podstawy do wyznaczenia pozycji rynkowej na rynku właściwym 25

26 Zgodnie z Wytycznymi 13 istnienie skutecznej konkurencji oznacza, że nie istnieje na właściwym rynku przedsiębiorstwo, które samo lub wspólnie z innymi utrzymuje pozycję dominacji pojedynczej lub kolektywnej. Pojęcie dominacji jest zdefiniowane jako pozycja siły ekonomicznej dająca przedsiębiorstwu w dużym zakresie siłę do działania niezależnego od konkurencji, klientów i konsumentów. 14 Wobec powyższego, w celu wymaganego na podstawie art. 23 ust. 2 PT określenia, czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, należało zbadać, czy na rynku właściwym istnieje podmiot, który posiada pozycję dominującą. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeżeli Prezes UKE ustali, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Ustawa zawiera definicje pozycji znaczącej oraz kolektywnej pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy: znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Prawo telekomunikacyjne zobowiązuje Prezesa UKE do stosowania przy ocenie pozycji znaczącej szeregu kryteriów, pozwalających na ustalenie, czy podmioty działające na rynku zajmują indywidualną pozycję znaczącą. Kryteria te określone zostały jako katalog otwarty w art. 24 ust. 3 i 24 ust. 5 PT (przy analizie kolektywnej pozycji znaczącej). Jednocześnie należy zauważyć, iż zgodnie z art. 24 ust. 6 uznanie przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych za posiadających znaczącą pozycję rynkową następuje na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa w art. 24 ust. 3 lub 5, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. Powyższe regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (zwanego dalej traktatem lub TWE) z dnia 25 marca 1957 r. Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (zwanego dalej ETS) w sprawie United Brands Company and United Brands Continental Bv v Commission 15 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 TWE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umożliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w dużej mierze niezależnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. Stanowisko powyższe zostało powtórzone w wyroku w sprawie Hoffman La Roche & Co AG v Commission, 16 zgodnie z którym: Taka pozycja nie wyłącza istnienia pewnej konkurencji, jak ma to miejsce w przypadku monopolu i quasi-monopolu, lecz umożliwia przedsiębiorcy, który czerpie z tego tytułu korzyści, jeżeli nie określać, to co najmniej w znaczący sposób wpływać na warunki rozwoju konkurencji, a w każdym razie działać, nie licząc się z nią tak długo, jak takie działania nie przynoszą mu strat. Pozycję dominującą należy odróżnić od rodzajów paralelnych zachowań charakterystycznych dla oligopoli poprzez to, iż w oligopolu zachowania przedsiębiorców współgrają, podczas gdy w przypadku przedsiębiorcy zajmującego pozycję dominującą zachowanie przedsiębiorcy, który czerpie z tej pozycji korzyści, w znacznej mierze ustalane jest jednostronnie. Istnienie pozycji dominującej może 13 Wytyczne, pkt. 1.2 (ust. 19) 14 Wytyczne, pkt 1.1 (ust. 5) 15 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem nadużywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str Case 85/76), [1979] ECR 461; [ 1979] 3 CMLR 211 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem nadużywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str

27 wynikać z wielu czynników, które ujmowane osobno, nie są decydujące, jednak spośród nich bardzo ważnym są wysokie udziały w rynku. W punkcie 5 Wytycznych, stwierdza się, że Komisja oraz NRA muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach służących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex-ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe wychodzi z założenia, że dysponowanie dużymi udziałami w rynku przekraczającymi 50 % - pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami, określić daną pozycję jako dominującą. Poza tym, ewolucja odpowiednich udziałów w rynku przedsiębiorstwa i jego konkurentów stanowi dodatkowy czynnik przy ocenie posiadania pozycji dominującej na danym rynku. Udziały w rynku mogą zostać oszacowane na podstawie wielkości fizycznych lub obrotów, a najbardziej właściwy wskaźnik winien zostać określony w zależności od charakterystyk każdego rynku. Poza tym, zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz oznacza, że wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Niemniej jednak samo kryterium dotyczące udziałów w rynku nie może wystarczać do ustalenia indywidualnej pozycji dominującej przedsiębiorstwa. Na podstawie orzecznictwa, zarówno krajowego, jak i wspólnotowego, regulacji polskich oraz Wytycznych 17 należy wziąć pod uwagę inne wskaźniki, o charakterze jakościowym, w szczególności: - brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, - istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, - brak albo niewielki poziom równoważącej siły nabywczej, - łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, - ekonomie skali, - ekonomie zakresu, - zintegrowanie pionowe przedsiębiorcy, - poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaży przedsiębiorcy, - brak potencjalnej konkurencji, - istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego. - istnienie barier wejścia na rynek właściwy. Ponadto, należy zauważyć, że niniejsza analiza prowadzona jest w aspekcie przyszłościowym, mając na celu określenie możliwości regulacyjnych ex-ante na rynku. Może więc prowadzić do wyników odmiennych niż te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji ex post. Przedmiotem niniejszej analizy nie jest badanie sposobu postępowania w przeszłości, nadużywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień. Analiza dokonana przez NRA różni się także od rodzaju analizy, która może być prowadzona ex-ante, podczas badania fuzji ekonomicznej przez organ ds. konkurencji, ponieważ wtedy chodzi o ocenę ryzyka dla struktury rynku, dotyczącego pewnego zdarzenia, a nie wypowiadania się na temat struktury rynkowej jako takiej. Wytyczne Komisji podkreślają ponadto w punkcie 27, że punktem wyjściowym dla przeprowadzenia analizy rynku dla celów art. 15 Dyrektywy Ramowej nie jest istnienie porozumienia czy praktyk uzgodnionych, objętych zakresem art. 81 TWE ani koncentracja objęta zakresem rozporządzenia o fuzji, ani też domniemane nadużycie dominacji rynkowej objęte zakresem art. 82 TWE, lecz podstawą powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. W tych ramach, wyznaczenie przedsiębiorstwa jako posiadającego znaczącą pozycję rynkową na rynku 17 w punkcie 78 przywoływanych Wytycznych przypomina się, że istnienia pozycji dominującej nie da się ustalić jedynie na podstawie dużego udziału w rynku. 27

28 zdefiniowanym dla celów regulacji ex-ante nie oznacza automatycznie, iż przedsiębiorstwo to zajmuje także dominującą pozycję na rynku określaną dla celów art. 82 TWE lub podobnych przepisów krajowych. (...). Po prostu wskazuje ono na to, iż z perspektywy strukturalnej i w krótkim bądź średnim okresie operator ma i będzie miał na zidentyfikowanym rynku właściwym wystarczającą pozycję rynkową, aby móc zachowywać się do pewnych granic, niezależnie od konkurencji, klientów i konsumentów 18. Ramy badania pozycji dominującej w procesie analizy rynków są więc nowym działaniem w stosunku do praktyki organów do spraw konkurencji Udział przedsiębiorcy w rynku Poniżej zostały przedstawione udziały operatorów obliczone pod względem przychodów ze świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych w Polsce, w latach Udziały pod wzgledem przychodów ze świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 5,27% 8,72% 13,14% 12,94% 94,73% 91,28% 86,86% 87,06% TP Emitel Pozostali Źródło: Opracowanie własne Prezesa UKE na podstawie formularzy do badania konkurencyjności. Z powyższego wykresu wynika, że w badanym okresie najwyższe przychody ze świadczenia usług na rynku świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczana treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym osiągał TP Emitel. Pomimo niewielkiego spadku przychodów w badanym okresie TP Emitel nadal ma bardzo mocną pozycję rynkową. Jego udział w całym rynku na koniec badanego okresu w 2005 roku ukształtował się na poziomie nieco wyższym od 87%, pozostawiając pozostałym 4 podmiotom uczestniczącym w tym rynku niecałe 13% udziału. Tak wysoki udział jednego podmiotu świadczy o braku ukształtowanej konkurencji na rynku świadczenia usługi transmisji radiofonicznych i telewizyjnych użytkownikom końcowym. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, iż na przestrzeni czterech badanych lat udział tego przedsiębiorcy zmniejszył się jedynie o 7,6%, co biorąc pod uwagę istnienie aż czterech podmiotów próbujących skutecznie konkurować na rynku hurtowym jest niewielkim spadkiem jego udziału. 18 Punkt 30 Wytycznych 28

29 Poniższy wykres przedstawia udziały poszczególnych operatorów pod względem przychodów ze świadczonych usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w roku 2005 Udziały operatorów pod względem przychodów ze świadczonych usług transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych w 2005 roku (w %) 8,61% 2,18% 1,44% 0,71% 87,06% TP Emitel RS TV INFO GP PSN INFO TV_FM Źródło: opracowanie własne Prezesa UKE na podstawie formularzy konkurencyjnych Na powyższym wykresie widać jak rozkładają się siły rynkowe. Wyróżniającą się, dominującą pozycję pod względem udziałów zarówno z usług transmisji treści radiowej jak i telewizyjnej posiada spółka TP Emitel. Pozycja spółki od momentu jej powstania jest niezachwiana w 2005 roku drugiemu co do wielkości przedsiębiorcy na tym rynku, RS TV udało się zdobyć jedynie 8,6% udziałów na tym rynku, pod względem przychodów. W dalszej części przedstawiona została struktura udziałowa w procentach badanego rynku dla poszczególnych usług wchodzących w jego skład. Usługi analogowej transmisji treści (programów) dla: analogowej telewizji w latach , analogowego radia w latach cyfrowej telewizji naziemnej w latach Poniższy wykres przedstawia udziały procentowe TP Emitel w porównaniu do udziałów pozostałych operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługi analogowej transmisji programów telewizyjnych pod względem przychodów w latach

30 Udziały TP Emitel pod względem przychodów ze świadczenia usługi analogowej transmisji programów telewizyjnych w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 5,00% 8,54% 15,32% 14,86% 95,00% 91,46% 84,68% 85,14% TP Emitel Sp. z o. o. Pozostali Źródło: opracowanie własne Prezesa UKE na podstawie danych przekazanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Z powyższego wykresu wynika, że w całym badanym okresie czyli w latach największy udział w świadczeniu usługi analogowej transmisji programów (treści) telewizyjnych osiągał TP Emitel. W pierwszym z badanych lat 2002 roku udział tego operatora wyniósł 95% i pomimo prawie 10% spadku w ciągu badanego okresu, na koniec 2005 roku TP Emitel nadal praktycznie nie posiadał konkurencji na rynku. Cztery pozostałe podmioty świadczące usługę analogowej transmisji programów telewizyjnych razem osiągnęły niecałe 15% udziału w tej części rynku. Poniższy wykres przedstawia udziały, pod względem przychodów, TP Emitel oraz pozostałych operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługi analogowej transmisji programów radiofonicznych, w latach Udział TP Emitel pod względem przychodów ze świadczenia usługi analogowej transmisji programów radiofonicznych w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13,43% 9,27% 9,73% 9,80% 86,57% 90,73% 90,27% 90,20% TP Emitel Sp. z o. o. Pozostali Źródło: opracowanie własne Prezesa UKE na podstawie danych otrzymanych od przedsiębiorców 30

31 Z powyższego wykresu wynika, że również w zakresie świadczenia usługi analogowej transmisji programów radiofonicznych TP Emitel zajmuje najwyższą pozycję pod względem kryterium przychodów. Przychody z powołanej powyżej usługi osiągane w całym badanym okresie czyli w latach stanowiły ok. 90% wszystkich przychodów osiąganych przez operatorów świadczących usługę analogowej transmisji programów radiofonicznych w Polsce. Na tej podstawie można stwierdzić, że w zakresie świadczenia usługi analogowej transmisji programów radiofonicznych TP Emitel zajmuje pozycję zbliżoną do monopolu. Poniżej przedstawione zostały udziały, pod względem przychodów TP Emitel oraz pozostałych operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługi naziemnej cyfrowej transmisji programów telewizyjnych w roku 2004 i Analiza udziałów wskazała, iż pierwsze przychody z tego typu usług pojawiły się na analizowanym rynku dopiero w 2004 roku, a podmiotem, który pierwszy rozpoczął ich świadczenie była spółka TP Emitel, z udziałem 100%. W 2005 roku struktura rynku została przedstawiona na poniższym wykresie. Udziały TP Emitel pod wzgledem przychodów z usług cyfrowej telewizyjnej transmisji naziemnej, 2005 rok 22% TP EmiTel Pozostali 78% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych od przedsiębiorców Jednak należy zaznaczyć, że w chwili obecnej przeprowadzane są dopiero próbne emisje programów w technologii cyfrowej z nadajników naziemnych, a w związku z tym próby te przeprowadzane są na istniejących obiektach mających możliwość rozpowszechniania programów w standardzie DVB-T. I właśnie fakt posiadania odpowiedniej infrastruktury zadecydował o tym, że TP Emitel świadczy przedmiotową usługę dla potrzeb próbnych emisji i osiąga z tego tytułu najwyższe przychody na rynku. Podsumowując analizowane kryterium udziałów przedsiębiorców świadczących usługi na rynku usług telewizyjnej cyfrowej transmisji naziemnej, należy niewątpliwie wskazać na TP Emitel jako na podmiot o znaczącej pozycji rynkowej, zbliżonej wręcz do monopolu. Podsumowanie udziałów dla poszczególnych usług pokazuje poniższe zestawienie. Rodzaj świadczonej usługi ogółem z działalności na TP Emitel 92,91% 91,28% 86,86% 87,06% analizowanym rynku Pozostali 7,09% 8,72% 13,14% 12,94% TP Emitel 86,57% 90,73% 90,27% 90,20% analogowe radio Pozostali 13,43% 9,27% 9,73% 9,80% TP Emitel 95,00% 91,46% 84,68% 85,14% analogowa telewizja Pozostali 5,00% 8,54% 15,32% 14,86% cyfrowa telewizja naziemna TP Emitel 0,00% 0,00% 100,00% 77,78% Pozostali 0,00% 0,00% 0,00% 22,22% 31

32 Udział przedsiębiorcy w rynku to najistotniejszy wskaźnik służący do oceny pozycji zajmowanej przez przedsiębiorców. Posiadanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego znacznego udziału w danym rynku właściwym wskazuje na jego silną pozycję na tym rynku i sygnalizuje brak skutecznej konkurencji. Im większy udział w rynku ma konkretny przedsiębiorca, tym większe jest prawdopodobieństwo, że zajmuje on indywidualną pozycję znaczącą na tym rynku. W analizowanym przypadku taką spółką jest TP Emitel. Poniżej przedstawione zostały udziały w rynku świadczenia usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych w celu dostarczania treści radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym w podziale na usługi: dosyłu sygnałów (treści) radiofonicznych lub telewizyjnych do obiektów nadawczych, świadczonej przez poszczególnych przedsiębiorców będących uczestnikami przedmiotowego rynku oraz emisji sygnałów (programów) radiofonicznych lub telewizyjnych. Dosył sygnału radiofonicznego Poniższa tabela przedstawia wielkość udziałów pod względem przychodów osiąganych przez poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych ze świadczenia usługi dosyłu sygnału (treści) radiofonicznego do obiektu nadawczego. Lp. Nazwa Przedsiębiorcy TP Emitel 89,24% 91,91% 93,51% 94,27% 2. PSN 5,90% 2,85% 1,92% 1,79% 3. INFO 4,86% 5,24% 4,56% 3,94% 4. INFO-TV-FM 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 5. RS TV 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych przedsiębiorców Z powyższej tabeli wynika, że z pięciu przedsiębiorców telekomunikacyjnych obecnych na rynku transmisji treści (sygnałów) radiofonicznych lub telewizyjnych tylko trzech świadczy usługę dosyłu sygnału radiofonicznego do obiektów nadawczych, z których rozpowszechniane są programy radiofoniczne. W związku z tym, na poniższym wykresie zostaną umieszczone tylko udziały przedsiębiorców świadczących przedmiotową usługę. Udziały w zakresie świadczenia usługi dosyłu sygnału radiofonicznego pod względem wielkości uzyskiwanych przychodów w latach INFO Gumuliński Panasiuk S.J. PSN Sp. z o.o. TP Emitel Sp. z o.o. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Źródło: formularze informacyjne Prezesa UKE. 32

33 Z powyższego wykresu wynika, że zdecydowanym liderem na rynku dosyłu sygnału radiofonicznego do obiektów nadawczych w celu rozpowszechniania programów radiofonicznych jest TP Emitel. Udział tego przedsiębiorcy w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi rósł systematycznie w całym badanym okresie czyli w latach W 2002 roku udział TP Emitel w zakresie świadczenia usługi dosyłu sygnału radiofonicznego wyniósł ponad 89%. W 2003 roku był już wyższy o prawie 4%, natomiast rok później czyli na koniec 2004 roku udział TP Emitela w zakresie przedmiotowej usługi wyniósł już nieco ponad 93,5%. W ostatnim z badanych lat 2005 roku udział tego operatora ukształtował się na poziomie zbliżonym do 94,5%. Podczas gdy TP Emitel systematycznie zwiększał swój udział w świadczeniu przedmiotowej usługi, i tak niewielkie już udziały pozostałych dwóch operatorów malały z roku na rok. Udziały PSN malały w całym badanym okresie, natomiast udziały spółki INFO wahały się w granicach 3,94-5,24%.. Drugi operator pod względem wielkości udziału w zakresie świadczenia usługi dosyłu sygnału radiofonicznego w 2002 roku czyli PSN osiągnął jedynie 6% udział w pierwszym z badanych lat. Natomiast w 2003 roku udział tego operatora w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi zmalał o połowę w porównaniu z rokiem bazowym, zatrzymując się na poziomie zbliżonym do 3%. W następnych latach sytuacja na rynku w zakresie świadczenia tej usługi pogorszyła się. W 2004 roku udział PSN zmalał o kolejny 1%, a na koniec 2005 roku wynosił już tylko niecałe 1,8%. Ostatni z operatorów świadczących usługę dosyłu sygnału radiofonicznego do obsługiwanych przez siebie obiektów nadawczych osiągnął w pierwszym z badanych lat (2002 roku) udział w wysokości przekraczającej 4,8%. W 2003 roku udział spółki INFO wzrósł do ponad 5,2% i był jednocześnie najwyższym udziałem, jaki udało się osiągnąć tej spółce w całym badanym okresie. W następnym 2004 roku udział spółki zmalał do poziomu zbliżonego do 4,6%, aby w ostatnim z badanych lat zatrzymać się na poziomie bliskim 4%. Z powyższego wynika, że pomimo działań podejmowanych przez innych przedsiębiorców, bardzo wysoki i stale rosnący, przez co zbliżony obecnie do monopolu, udział w usługach dosyłu sygnału radiofonicznego nadal posiada TP Emitel. Zaznaczyć jednak należy, że z usług dosyłu sygnału do obiektów nadawczych najczęściej korzystają nadawcy publiczni (TVP S.A. czy Polskie Radio S.A.), natomiast komercyjni rzadziej. Nadawcy komercyjni ogólnokrajowi lub ponadregionalni (sieci radiowe) zapewniają dosył sygnału do obiektów nadawczych we własnym zakresie, ze względu na wysokość kosztów świadczenia takiej usług oraz ze względu na jakość transmitowanego sygnału (najczęściej wykorzystywana forma to dosył świadczony drogą satelitarną). Mniejsi nadawcy czyli radia lokalne lub regionalne najczęściej również zapewniają dosył sygnału do obiektu we własnym zakresie ze względu na wysokość kosztów ponoszonych przez nadawcę kupującego dosył od operatora telekomunikacyjnego. Z informacji uzyskanych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących usługę dosyłu sygnału radiofonicznego do obiektów nadawczych wynika, że największymi klientami w tym zakresie są media publiczne czyli Telewizja Polska S.A. oraz spółki Polskiego Radia S.A. Dosył sygnału telewizyjnego Badając udziały w zakresie świadczenia usługi dosyłu sygnału telewizyjnego do obiektów nadawczych, na podstawie danych posiadanych przez Prezesa UKE oraz informacji uzyskanych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych będących uczestnikami rynku świadczenia usługi transmisji treści (programów) radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym, stwierdzić należy, że TP Emitel posiadał 100% udział w zakresie świadczenia usługi dosyłu sygnału telewizyjnego do obiektów nadawczych w całym badanym okresie, czyli w latach , a tym samym był jedynym przedsiębiorcą telekomunikacyjnym świadczącym przedmiotową usługę na rynku polskim. Usługi emisji (rozpowszechniania) programów radiofonicznych 33

34 Poniższa tabela pokazuje udziały pod względem przychodów poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie świadczenia usługi transmisji treści (programów) radiofonicznych w latach Lp. Nazwa Przedsiębiorcy TP Emitel 87,57% 90,95% 90,89% 90,05% 2. PSN 6,29% 3,91% 3,51% 3,60% 3. INFO 5,88% 4,43% 4,45% 4,56% 4. RS TV 0,26% 0,55% 0,51% 0,59% 5. INFO-TV-FM 0,00% 0,16% 0,63% 1,19% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych Wielkość udziałów w zakresie świadczenia usługi rozpowszechniania programów radiofonicznych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych w latach RS TV S.A. INFO TV FM Sp. z o.o. INFO Gumuliński Panasiuk S.J. PSN Sp. z o.o. TP Emitel Sp. z o.o. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych Z powyższych danych wynika, że w zakresie usługi transmisji programów (treści) radiofonicznych zdecydowanym liderem pozostaje TP Emitel z około 90% udziałem utrzymującym się w całym badanym okresie. W pierwszym z badanych lat, tj. w 2002 roku, udział tego operatora był najniższy, biorąc pod uwagę cały badany okres, i wynosił ponad 87,5%. W 2003 roku wzrósł do poziomu zbliżonego do 91% i mniej więcej na tym samym poziomie utrzymywał się w następnym roku. W ostatnim z badanych lat udział TP Emitel w zakresie przedmiotowej usługi zmalał nieznacznie do poziomu 90%. Następny z przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących usługę transmisji programów (treści) radiofonicznych na rzecz nadawców to PSN, którego udział w zakresie przedmiotowej usługi zmalał w badanym okresie. W roku bazowym 2002 udział PSN wyniósł prawie 6,3%. Natomiast w 2003 roku zmalał do niespełna 3,9%. W 2004 roku tendencja spadkowa utrzymywała się na koniec 2004 roku udział PSN wynosił 3,5%. Natomiast w 34

35 ostatnim z badanych lat 2005 roku udział tego operatora wzrósł nieznacznie do poziomu 3,6%. Trzeci z pięciu operatorów świadczących usługę transmisji programów (treści) radiofonicznych spółka INFO w 2002 roku osiągnęła prawie 6% udział w zakresie przedmiotowej usługi. Jednak podobnie jak udziały PSN w 2003 roku, udział INFO również zmalał i na koniec roku osiągnął poziom już tylko 4,5%. Na zbliżonym poziomie udział operatora utrzymywał się jeszcze w 2004 roku, natomiast na koniec 2005 roku wzrósł nieznacznie do poziomu 4,6%. Dodać należy, że opisani powyżej operatorzy świadczą również usługę dosyłu sygnału radiofonicznego. Pozostali operatorzy świadczący usługę rozpowszechniania programów radiofonicznych odnotowali wzrost udziałów w zakresie świadczenia tej usługi, nie przekraczający jednak w sumie 2% udziałów pod względem przychodów ze świadczenia przedmiotowej usługi. RS TV w pierwszym z badanych lat w 2002 roku osiągnął niewielki niespełna 0,3% udział w zakresie usługi rozpowszechniania programów radiofonicznych. Co prawda w 2003 roku podwoił wielkość tego udziału i na koniec 2003 roku udział RS TV ukształtował się na poziomie przekraczającym nieznacznie 0,5%. W 2004 roku wielkość udziału tego operatora w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi utrzymała się na bardzo podobnym poziomie, natomiast w ostatnim z badanych lat 2005 roku, nieznacznie wzrosła do 0,6%. Zauważyć jednak należy, że RS TV to spółka powołana przez Telewizję POLSAT S.A. w celu świadczenia usług rozpowszechniania programu tego nadawcy, a w związku z tym udziały w zakresie usług świadczonych nadawcom radiowym są znikome. Natomiast ostatni z operatorów świadczących usługę rozpowszechniania programów (treści) radiofonicznych powstał w 2003 roku. Spółka INFO-TV-FM w 2003 roku osiągnęła bardzo niewielki wynoszący prawie 0,2% udział. Już w następnym 2004 roku, udział INFO-TV-FM zwiększył się trzykrotnie w porównaniu z rokiem poprzednim ale na koniec 2004 roku wyniósł on niewiele ponad 0,6%. W ostatnim z badanych lat 2005 roku spółka zwiększyła swój udział w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi dwukrotnie w porównaniu z rokiem 2004 czyli osiągnęła 1,2% udział w przychodach uzyskiwanych przez wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych ze świadczenia usługi rozpowszechniania programów (treści) radiofonicznych. Z powyższego wynika, że najwyższe udziały w zakresie przedmiotowej usługi biorąc pod uwagę przychody osiągane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych w badanym okresie posiada TP Emitel. Natomiast najprężniej rozwijającym się przedsiębiorcą zwiększającym systematycznie swój udział w zakresie świadczenia usługi rozpowszechniania programów (treści) radiofonicznych w latach była spółka INFO-TV-FM. Jednak zaznaczyć należy, że zdecydowanie wyższe udziały w zakresie przedmiotowej usługi osiągali przedsiębiorcy telekomunikacyjni świadczący nie tylko usługę rozpowszechniania programów (treści) radiofonicznych lecz również usługę dosyłu sygnału (programu) radiofonicznego do obiektów nadawczych. Usługi emisji programów telewizyjnych Zgodnie z przyjętym wcześniej podziałem usług, przedsiębiorcy poza usługą dosyłu sygnałów radiofonicznych i telewizyjnych świadczą usługi rozpowszechniania programów (treści) telewizyjnych wykorzystując do tego celu własną lub dzierżawioną infrastrukturę techniczną. Usługa rozpowszechniania polega na rozprowadzaniu sygnałów telewizyjnych za pomocą przyznanych nadawcom w koncesjach kanałów ze stacji nadawczych stanowiących element infrastruktury technicznej wykorzystywanej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do świadczenia usług transmisji treści (programów) telewizyjnych. 35

36 Poniższa tabela pokazuje udziały pod względem przychodów poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie świadczenia usługi rozpowszechniania treści (programów) telewizyjnych w latach Lp. Nazwa Przedsiębiorcy TP Emitel 88,33% 81,91% 82,26% 82,58% 2. RS TV 8,71% 16,58% 16,12% 16,01% 3. INFO 1,64% 1,01% 0,94% 0,93% 4. PSN 1,32% 0,42% 0,42% 0,18% 5. INFO-TV-FM 0,00% 0,08% 0,26% 0,30% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych Wielkość udziału w zakresie przychodów osiąganych z usługi rozpowszechniania programów telewizyjnych osiąganych przez przedsiębiorców w latach INFO TV FM Sp. z o.o. PSN Sp. z o.o. INFO Gumuliński Panasiuk S.J. RS TV S.A. TP Emitel Sp. z o.o. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: obliczenia własne Prezesa UKE na podstawie danych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych Z powyższych danych wynika, że również w zakresie osiągania przychodów ze świadczenia usługi transmisji sygnału (programu) telewizyjnego TP Emitel osiągała najwyższe udziały spośród wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących przedmiotową usługę. Jej udział w latach kształtował się na poziomie 82-88,5%. Najwyższy udział operator osiągnął w pierwszym z badanych lat 2002 roku, gdy wielkość udziału przekroczyła 88%. W następnym 2003 roku udział TP Emitel zmalał do ok. 82%. W następnych dwóch latach wielkość udziału tego operatora w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi zwiększyła się nieznacznie i na koniec 2005 roku udział TP Emitel ukształtował się na poziomie 82,6%. Drugim operatorem, który osiągał dwucyfrową wielkość udziału w zakresie przychodów ze świadczenia usługi rozpowszechniania programów telewizyjnych była spółka RS TV. Tylko w pierwszym z badanych lat czyli w 2002 roku udział RS TV ukształtował się na poziomie zbliżonym do 9%. W następnym roku wzrósł prawie dwukrotnie, osiągając na koniec 2003 roku prawie 16,6%. W dwóch ostatnich latach wartość udziału RS TV w zakresie świadczenia przedmiotowej usługi nieznacznie zmalała osiągając na koniec 2005 roku 16%. 36

37 Pozostali operatorzy osiągali niewielkie przychody ze świadczenia usługi rozpowszechniania programów (treści) telewizyjnych, a tym samym ich udział w zakresie świadczenia tej usługi był w badanym okresie niewielki. Udziały spółek INFO i PSN malały w całym badanym okresie, natomiast udziały INFO-TV- FM rosły, ale i tak na koniec ostatniego z badanych lat były bardzo niewielkie. Zarówno INFO jak i PSN w pierwszym z badanych lat 2002 roku osiągnęli udziały w rynku przekraczające 1% (pierwszy z wymienionych operatorów osiągnął udział ponad 1,5%). W przypadku obydwu spółek największy spadek udziałów nastąpił w 2003 roku udział INFO zmalał do poziomu 1%, natomiast udział PSN aż do poziomu 0,4%. Podczas gdy wielkość udziałów pierwszej ze spółek utrzymała się na zbliżonych do 1% poziomie przez dwa następne lata 2004 i 2005, udział PSN utrzymał się na poziomie z roku 2003 jeszcze tylko w 2004 roku. W ostatnim z badanych lat zmniejszył się o ponad połowę w porównaniu do roku poprzedniego i na koniec 2005 roku wyniósł niecałe 0,2%. Ostatnia z omawianych spółek INFO-TV-FM, która rozpoczęła działalność w 2003 roku osiągała nieznaczne udziały w zakresie świadczenia usługi rozpowszechniania programów (treści) telewizyjnych. W pierwszym roku czyli 2003 jej udział wynosił ledwie 0,1%, natomiast w 2004 już prawie 0,3% i na podobnym poziomie utrzymywał się aż do końca badanego okresu czyli do końca 2005 roku. Z powyższego wynika, że w zakresie świadczenia wszystkich omówionych powyżej usług wchodzących w skład rynku świadczenia usługi transmisji treści (programów) radiofonicznych lub telewizyjnych użytkownikom końcowym TP Emitel osiąga najwyższe udziały pod względem przychodów uzyskiwanych ze świadczenia przedmiotowych usług. Dodać należy, że udziały TP Emitela w zakresie dwóch z czterech omówionych powyżej usług wzrosły w badanym okresie (usługa dosyłu sygnału radiofonicznego oraz usługa transmisji programów radiofonicznych), a tylko w zakresie świadczenia usługi transmisji programów telewizyjnych udziały zmalały. (Usługę dosyłu sygnału telewizyjnego świadczy tylko TP Emitel) Spadek udziałów w zakresie osiągania przychodów ze świadczenia usługi rozpowszechniania programów telewizyjnych TP Emitel związany jest z przejęciem części tych udziałów przez RS TV spółkę świadczącą przedmiotową usługę na rzecz Telewizji POLSAT S.A., a tym samym na rzecz innych spółek telewizyjnych, w których nadawca posiada udziały. Natomiast w zakresie pozostałych usług głównie świadczonych nadawcom radiowym najczęściej ogólnopolskim i ponadregionalnym pozycja TP Emitel umacnia się z roku na rok. Przyczyną zwiększania udziałów w zakresie świadczenia usług zarówno dosyłu jak i rozpowszechniania sygnałów radiofonicznych, może być nie tylko najbardziej rozbudowana i zróżnicowania infrastruktura techniczna, lecz również przyzwyczajenia szczególnie nadawców publicznych i obawa przed zmianami usługodawcy czy też brak środków finansowych lub możliwości poniesienia nakładów związanych z budową własnej infrastruktury technicznej. Udział w rynku właściwym pod względem liczby stacji nadawczych obsługiwanych przez danego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego Aby precyzyjniej zobrazować wzajemne relacje pomiędzy nadawcami a operatorami świadczącymi usługi transmisji telewizyjnych i radiowych, Prezes UKE postanowił pokazać jak kształtuje się udział liczbowy i procentowy operatorów świadczących nadawcom usługę transmisji telewizyjnych i radiowych w odniesieniu do liczby stacji nadawczych obsługujących największych nadawców telewizyjnych. Liczba wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy 37

38 Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez RS TV S.A. Liczba stacji obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. Liczba stacji suma obs. przez inne podmioty 19 TVP TVP TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK TV ODRA StudioLubań TV GRYF NTL DVB-T Liczba stacji procent wszystkich 100,0 87,1 9,5 1,3 2,1 100,0 Liczba wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu radiofonicznego nadawcy Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez PSN Liczba stacji obs. przez INFO-TV- FM i INFO Liczba stacji obs. przez inne podmioty Radio Publiczna Radio ZET Radio RMF Radio Maryja Pozostali nadawcy radiowi Liczba stacji procent wszystkich ,8 3,3 5,2 39,7 19 Pod pojęciem "inne podmioty" należy rozumieć nadawców, którzy nie korzystają z niczyich usług, lecz sami sobie transmitują program. Ponadto wśród tej grupy są również: 1) podmioty, które społecznie obsługują urządzenia stacji retransmisyjnych TVP (stacje te zbudowano wysiłkiem lokalnych społeczności i z pomocą władz samorządowych i stacje te są obsługiwane przez osoby prywatne z upoważnienia lokalnych społeczności). 2) mali operatorzy", którzy mają kilku klientów, np. Operator FM, Biuro Obsługi Radiowej, RMF Sp. z o.o. (która świadczy usługę spółce córce RMF Classic Sp. z o.o.). 38

39 Liczba wszystkich stacji poniżej 0,1 kw wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji suma obs. przez Emitel obs. przez RS TV S.A. obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. obs. przez inne podmioty TVP TVP TVP POLSAT TVN 0 PLUS/TV NIEPOK TV 4 0 ODRA 0 StudioLubań 0 TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 37,8 36,1 0,2 0,0 1,5 37,8 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) Liczba wszystkich stacji poniżej 0,1 kw wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców radiofonicznych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez PSN Liczba stacji obs. przez INFO-TV- FM i INFO 0 Liczba stacji obs. przez pozost oper. Radio Publiczna Radio ZET Radio RMF Radio Maryja Pozostali nadawcy radiowi Liczba stacji procent wszystkich ,6 5,8 2,5 59,1 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 0,1kW - 1kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji suma obs. przez Emitel obs. przez RS TV S.A. obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. obs. przez inne podmioty TVP TVP

40 TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK TV ODRA StudioLubań TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 15,4 13,7 0,6 0,6 0,6 15,4 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 1kW - 10kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez RS TV S.A. Liczba stacji obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. Liczba stacji obs. przez inne podmioty suma TVP TVP TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK TV ODRA StudioLubań 0 TV GRYF NTL DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 16,9 9,7 7,0 0,0 0,2 16,9 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) 40

41 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 1kW - 10kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców radiofonicznych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez PSN Liczba stacji obs. przez INFO-TV- FM i INFO Liczba stacji obs. przez inne podmioty Radio Publiczna Radio ZET Radio RMF Radio Maryja Pozostali nadawcy radiowi Liczba stacji procent wszystkich ,1 3,3 7,0 49,6 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 10kW - 100kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji suma obs. przez Emitel obs. przez RS TV S.A. obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. obs. przez inne podmioty TVP TVP TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK TV ODRA 0 StudioLubań 0 TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 8,5 7,4 0,9 0,2 0,0 8,5 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) 41

42 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 10kW - 100kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców radiofonicznych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez inne podmioty Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez PSN Liczba stacji obs. przez INFO-TV- FM i INFO Radio Publiczna Radio ZET Radio RMF Radio Maryja Pozostali nadawcy radiowi Liczba stacji procent wszystkich ,3 1,5 6,6 16,6 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 100kW kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji suma obs. przez Emitel obs. przez RS TV S.A. obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. obs. przez inne podmioty TVP TVP TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK 0 TV ODRA 0 StudioLubań 0 TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 18,8 17,8 0,6 0,4 0,0 18,8 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) 42

43 Liczba wszystkich stacji w przedziale pomiędzy 100kW kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców radiofonicznych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez inne podmioty Liczba stacji obs. przez Emitel Liczba stacji obs. przez PSN Liczba stacji obs. przez INFO-TV- FM i INFO Radio Publiczna Radio ZET Radio RMF Radio Maryja Pozostali nadawcy radiowi Liczba stacji procent wszystkich ,0 0,0 0,0 0,0 Liczba wszystkich stacji 100kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji Liczba stacji suma obs. przez Emitel obs. przez RS TV S.A. obs. przez INFO-TV-FM Sp. z o.o. obs. przez inne podmioty TVP TVP TVP POLSAT TVN PLUS/TV NIEPOK 0 TV ODRA 0 StudioLubań 0 TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 19,9 19,4 0,6 0,4 0,0 20,3 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) 43

44 Liczba wszystkich stacji 1000kW wykorzystywanych przez operatorów do transmisji programów nadawców telewizyjnych Program Liczba stacji Liczba stacji obs. przez Liczba stacji obs. przez Liczba stacji obs. przez Liczba stacji obs. przez suma Emitel RS TV S.A. INFO-TV-FM inne podmioty Sp. z o.o. TVP TVP TVP3 0 POLSAT 0 TVN 0 PLUS/TV NIEPOK 0 TV 4 0 ODRA 0 StudioLubań 0 TV GRYF 0 NTL 0 DVB-T 0 Liczba stacji procent wszystkich* 1,1 1,1 0,0 0,0 0,0 1,1 * procent w stosunku do wszystkich stacji wykorzystywanych przez operatorów do transmisji danego programu telewizyjnego nadawcy (tj. do 527 stacji) Analiza danych zawartych w powyższych tabelach bardzo wyraźnie pokazuje ogromną przewagę TP Emitel nad pozostałymi operatorami naziemnych sieci transmisyjnych w zakresie liczby obsługiwanych stacji nadawczych o różnych mocach służących do transmisji programów telewizyjnych oraz radiofonicznych dla największych nadawców telewizyjnych i radiofonicznych. Warty podkreślenia jest fakt, iż przewaga ta jest zauważalna zarówno w obszarze stacji nadawczych o największej mocy jak i w zakresie stacji średnich i małych mocy. Z powyższego wynika, iż TP Emitel jest przedsiębiorcą, którego udział w rynku biorąc pod uwagę kryterium liczbowe i procentowe w zakresie obsługiwanych stacji jest największy, co tylko potwierdza ustalenia dokonane już wcześniej przez Prezesa UKE w oparciu o inne kryteria badające udział w rynku właściwym poszczególnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących usługi transmisji radiowych i telewizyjnych Brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej Kryterium to bada, czy konkretny przedsiębiorca telekomunikacyjny posiada na danym rynku właściwym kontrolę nad infrastrukturą telekomunikacyjną, która jest trudna do powielenia przez innych operatorów działających na tym rynku bądź mogących na niego wejść w badanym okresie czasu. Kryterium to dotyczy kontroli przedsiębiorcy nad taką infrastrukturą, która pozwala mu na działalność niezależną od innych operatorów. Pojęcie infrastruktura telekomunikacyjna 44

45 oznacza tu sieć, część sieci lub elementy sieci, które są używane do dostarczania produktów lub usług na danym rynku właściwym. Kontrola natomiast może oznaczać własność, posiadanie, wykorzystywanie lub wpływ na infrastrukturę. Trudności w powieleniu istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej mogą wynikać zarówno z wysokich kosztów jej utworzenia jak i z fizycznych i technicznych parametrów sieci oraz ze strukturalnych i prawnych ograniczeń istniejących na danym rynku. Kryterium to jest istotne zwłaszcza przy analizie hurtowych rynków właściwych. Spełnianie tego kryterium przez konkretnego przedsiębiorcę może stanowić dla konkurentów istotną barierę wejścia na dany rynek właściwy. TP Emitel TP Emitel stanowi część do grupy kapitałowej Telekomunikacji Polskiej S.A., jest to spółka powstała w wyniku przekształceń z przedsiębiorstwa Zjednoczenie Stacji Radiowych i Telewizyjnych. Przedsiębiorca posiada kontrolę nad infrastrukturą, z której korzysta. TP Emitel posiada infrastrukturę, która swoim zasięgiem obejmuje 99,1% powierzchni kraju. W skład tej infrastrukturywchodzą obiekty zarówno małej jak i średniej oraz dużej mocy, mogące obsługiwać nadawców posiadających prawa do rozpowszechniania programów za pomocą częstotliwości o zróżnicowanej mocy promieniowanej czyli: - programów lokalnych (moc promieniowana częstotliwości do 1 kw); - programów regionalnych (moc promieniowana częstotliwości od 1 kw do 10 kw); - programów ponadregionalnych lub ogólnokrajowych (moc promieniowana częstotliwości powyżej 10 kw). W celu świadczenia usług nadawcom TP Emitel wykorzystuje: - 32 obiekty określone jako RTCN (Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze), które są obiektami dużej mocy i wykorzystywane są przeważnie do obsługi nadawców ogólnokrajowych oraz ponadregionalnych czyli dysponujących częstotliwościami (kanałami w przypadku programów telewizyjnych) o mocy promieniowanej przekraczającej 10 kw obiektów RTON (Radiowo-Telewizyjny Obiekt Nadawczy), TON (Telewizyjny Obiekt Nadawczy), RON (Radiofoniczny Obiekt Nadawczy) i SLR (Stacja Linii Radiowych) określonych jako obiekty średniej mocy wykorzystywanych do obsługi nadawców ponadregionalnych (sieć nadajników) dysponujących częstotliwościami (kanałami w przypadku nadawców telewizyjnych) o mocy promieniowanej od 1kW do 10 kw obiektów TSR (Telewizyjna Stacja Retransmisyjna), RSN (Radiowa Stacja Nadawcza) i RCN (Radiofoniczne Centrum Nadawcze) określone jako obiekty małej mocy, które wykorzystywane są głównie do świadczenia usług rozpowszechniania programów radiofonicznych i telewizyjnych dla nadawców dysponujących częstotliwościami (kanałami w przypadku nadawców telewizyjnych) o mocy promieniowanej do 1kW; - 1 obiekt RkCN (Radiokomunikacyjne Centrum Nadawcze) obsługujący nadawców zarówno lokalnych (posiadających prawo do rozpowszechniania programów za pomocą częstotliwości do 1kW) jak i regionalnych (posiadających prawo do rozpowszechniania programów za pomocą częstotliwości powyżej 1kW). Ze względu na podział usług świadczonych nadawcom oraz na definicję rynku właściwego dla tego rodzaju usług TP Emitel posiada: o o 94 obiekty nadawcze radiofoniczne oraz 155 obiektów nadawczych- telewizyjnych 45

46 będących własnością spółki oraz wykorzystuje do świadczenia usług rozpowszechniania programów radiofonicznych i telewizyjnych 18 obiektów nadawczych - radiofonicznych i 51 obiektów nadawczych telewizyjnych nie będących jego własnością. TP Emitel posiada sieć cyfrowych telewizyjnych łączy dosyłowych za pośrednictwem których rozsyłane są programy Telewizji Polskiej S.A.: TVP1, TVP2 i TVP3. Sieć cyfrowych łączy telewizyjnych spółki TP Emitel jest siecią samodzielną i nie posiada punktów styku z sieciami innych operatorów świadczących usługi transmisji programów radiofonicznych lub telewizyjnych. Do głównych klientów TP Emitela należą: - TVP S.A.; - Polskie Radio S.A.; - Radio ZET Sp. z o.o.; - Radio Muzyka Fakty Sp. z o.o.; - Prowincja Zakonu Redemptorystów (Radio MARYJA); - TVN Sp. z o.o. RS TV RS TV wykorzystuje do świadczenia usług transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych 39 obiektów nadawczych małej i średniej mocy będących własnością firmy oraz 41 obiektów nadawczych średniej i dużej mocy, na których operator posiada zainstalowane nadajniki, a które nie stanowią własności operatora. Obiekty będące własnością RS TV wyposażone zostały w podstawową infrastrukturę, przygotowaną na przyjęcie wszystkich chętnych legalnie działających nadawców, w tym przede wszystkim, w urządzenia do emisji programów telewizyjnych i radiowych. Należy jednak dodać, że spółka powstała w celu obsługi komercyjnego ogólnopolskiego nadawcy telewizyjnego jakim jest Telewizja POLSAT S.A, która jednocześnie jest jedynym właścicielem operatora. 46

47 PSN PSN prowadzi działalność od 1994 roku. Podobnie jak pozostali operatorzy, również PSN posiada własne obiekty oraz korzysta z obiektów nadawczych nie stanowiących własności przedsiębiorstwa. Zgodnie z przekazanymi do Urzędu informacjami PSN posiada 2 własne obiekty nadawcze radiofoniczne z możliwością adaptacji dla emisji programów telewizyjnych określane jako obiekty średniej mocy. Ponadto korzysta z 19 innych obiektów, na których zainstalowała własne nadajniki w celu świadczenia usług rozpowszechniania programów zarówno radiofonicznych jak i telewizyjnych głównie małej i średniej mocy. Jedynie na dwóch z tych 19 obiektów umieszczono nadajniki umożliwiające rozpowszechnianie programów z dużą mocą. Ze względu na niesymetryczne rozmieszczenie obiektów nadawczych wykorzystywanych przez operatora PSN do świadczenia usług transmisji sygnałów (treści) radiofonicznych i telewizyjnych na terytorium kraju zasięg sieci PSN szacuje się na około 18% powierzchni Polski, a szacowany zasięg biorąc pod uwagę liczbę potencjalnych odbiorców kształtuje się w granicach 8-9 milionów mieszkańców. Dodatkowo należy dodać, że PSN dzieli usługi świadczone na rzecz nadawców radiowych i telewizyjnych na dwie zasadnicze grupy: pełną usługę operatorską, usługę polegającą na udostępnieniu infrastruktury telekomunikacyjnej tym nadawcom, którzy pragną samodzielnie pełnić rolę operatora. W pierwszym z wymienionych wypadków całość infrastruktury oraz sprzętu nadawczoodbiorczego należy do PSN i jest przez PSN obsługiwana, w drugim zaś przypadku operator jest właścicielem systemów antenowo-fiderowych, zestawów filtrów rozdzielczych, dostarcza energię elektryczną do całości urządzeń pracujących w danej stacji, wyposaża pomieszczenia techniczne, w tym systemy klimatyzacyjne. 47

48 INFO-TV-FM Spółka INFO-TV-FM świadczy głównie usługi transmisji programów (treści) radiofonicznych. Do tego celu wykorzystuje 2 własne obiekty nadawcze średniej mocy oraz 7 obiektów nadawczych małej i średniej nie będących własnością operatora. Obiekty nadawcze będące własnością operatora to: 1) RON Lubaczów (obiekt własny INFO-TV-FM) 2) RTON Leżajsk (obiekt własny INFO-TV-FM) Natomiast obiekty nie będące własnością operatora, na których zostały zainstalowane nadajniki będące własnością INFO-TV-FM to: 1. RON Strzelce Opolskie; 2. RON Namysłów; 3. RON Paczków; 4. RON Gdańsk; 5. RON Gołańcz; 6. RTON Przasnysz; 48

49 Jedynie na ostatnim z wymienionych powyżej obiektów nadawczych spółka INFO-TV-FM umieściła nadajnik małej mocy umożliwiający rozpowszechnianie programów telewizyjnych, z którego korzysta nadawca publiczny (TVP). Dodać należy, że z własnych obiektów nadawczych średniej mocy operator świadczy usługi takim nadawcom jak: - PR I, PR II I PR III Polskiego Radia; - Radio ZET Sp. z o.o.; - Radio Muzyka Fakty Sp. z o.o. (RMF FM); - Prowincja Zakonu Ojców Redemptorystów (Radio MARYJA); - Radio RZESZÓW. Z pozostałych obiektów wykorzystywanych do świadczenia usług rozpowszechniania programów radiofonicznych przez INFO-TV-FM korzystają następujący nadawcy: - Radio OPOLE; - Publiczne Radio BIS; - PR I Polskiego Radia. INFO Spółka INFO świadczy jedynie usługi transmisji programów (treści) radiofonicznych. Do tego celu wykorzystuje 3 własne obiekty nadawcze średniej mocy oraz 12 obiektów nadawczych małej i średniej nie będących własnością operatora. Obiekty nadawcze będące własnością operatora to: 1) RON Feliksówka 2) RON Biała Podlaska 3) RTON Przasnysz Natomiast obiekty nie będące własnością operatora, na których zostały zainstalowane nadajniki będące własnością INFO to: 1. RON Słupsk; 2. RON Mielec; 3. RON Tarnobrzeg; 4. RON Łowicz; 5. RON Lublin; 49