DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW. Towarzyszący dokumentowi: WNIOSEK DOTYCZĄCY DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia SEK(2011) 1589 wersja ostateczna DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW Towarzyszący dokumentowi: WNIOSEK DOTYCZĄCY DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie udzielania koncesji {KOM(2011) 897 wersja ostateczna} {SEK(2011) 1588 wersja ostateczna}

2 STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW WNIOSKU DOTYCZĄCEGO DYREKTYWY W SPRAWIE UDZIELANIA KONCESJI 1. OKREŚLENIE PROBLEMU Koncesje są powszechnie wykorzystywane przez organy publiczne do zapewnienia dostawy usług lub budowy infrastruktury. Koncesje polegają na ustaleniach umownych między organem publicznym a wykonawcą (koncesjonariuszem), w ramach których ten ostatni świadczy usługi lub wykonuje roboty budowlane i otrzymuje znaczne wynagrodzenie dzięki uzyskaniu prawa do eksploatacji obiektu budowlanego lub świadczenia usług. Koncesje są szczególnie atrakcyjnym sposobem realizacji projektów w interesie publicznym w sytuacji, gdy instytucje państwowe lub lokalne muszą zmobilizować kapitał prywatny oraz know-how celem uzupełnienia ograniczonych zasobów publicznych. Stanowią one podstawę znaczącej części działalności gospodarczej w UE i są szczególnie powszechne w sektorach sieciowych oraz w przypadku usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Koncesjonariusze mogą np. budować autostrady i zarządzać nimi, świadczyć usługi portu lotniczego lub eksploatować sieci wodociągowe. Koncesje z udziałem partnerów prywatnych są szczególną postacią partnerstw publicznoprywatnych (PPP) 1. Zgodnie z dostępnymi informacjami ponad 60 % wszystkich umów PPP można zaklasyfikować jako koncesje. Jako model, w ramach którego wynagrodzenie partnera prywatnego opiera się na prawie do eksploatacji obiektu budowlanego lub świadczenia usług, co wiąże się z nieodłącznym ryzykiem finansowym, koncesje zapewniają dogodne ramy prawne dla realizacji zadań publicznych poprzez PPP, a tym samym umożliwiają przeprowadzenie niezbędnych robót budowlanych i świadczenie usług przy jednoczesnym utrzymywaniu tych aktywów poza bilansem budżetu państwa. Ponieważ udzielanie koncesji (a tym samym pośrednio PPP) wiąże się z efektywną alokacją środków publicznych, procedura ta ma szczególne znaczenie w aktualnym kontekście poważnych ograniczeń budżetowych i trudności gospodarczych doświadczanych w wielu państwach członkowskich UE. Należy przyjąć, że inicjatywa w sprawie koncesji jest jednym ze środków mogących przyczynić się do zapewnienia efektywniejszej alokacji środków publicznych, tworząc warunki dla udzielania zamówień na zasadach konkurencyjnych. Obecnie udzielanie koncesji na usługi podlega jedynie zasadom Traktatu (równe traktowanie, niedyskryminacja, przejrzystość i proporcjonalność), natomiast udzielanie koncesji na roboty budowlane (z wyjątkiem sektora użyteczności publicznej) jest częściowo objęte również niektórymi przepisami prawa wtórnego. Z kolei zamówienia publiczne podlegają szczegółowym uregulowaniom prawodawstwa wtórnego (obejmującego sektory klasyczne i sektor użyteczności publicznej) Do celów statystycznych koncesje są definiowane jako projekty, w przypadku których większość przychodów jest generowana przez usługobiorców będących osobami trzecimi, podczas gdy w przypadku PPP większość przychodów pochodzi od organów publicznych. Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi i dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.U. L 134 z ). PL 2 PL

3 Brak jasności co do przepisów UE regulujących koncesje jest głównym źródłem problemów zidentyfikowanych w ramach obecnego stanu prawnego: niepewności prawa (1.1.), barier wejścia (1.2.) oraz braku stosownych gwarancji sądowych dla oferentów (1.3.) Brak pewności prawa powodujący brak wydajności ekonomicznej Niepewność prawa dotyczy zarówno definicji koncesji, jak i stosownego systemu prawnego. Obecna definicja utrudnia dokonanie rozróżnienia między koncesjami a zamówieniami publicznymi (a także między koncesjami na roboty budowlane a koncesjami na usługi). Trybunał wyjaśnił wprawdzie, że podstawową cechą koncesji jest ponoszone przez koncesjonariusza ryzyko nieodłącznie związane z eksploatacją obiektu budowlanego lub świadczeniem usługi, jednak zasadnicze elementy tej definicji takie jak poziom i rodzaje tego ryzyka nadal pozostają niezdefiniowane. Co więcej, niejasna pozostaje dokładna treść obowiązków w zakresie przejrzystości i niedyskryminacyjnego traktowania wynikających z Traktatu. Krajowe ramy prawne również nie dostarczają rozwiązania tego problemu, gdyż z tych samych powodów trudno jest zapewnić ich zgodność z przepisami UE. Obecna sytuacja niepewności występującej na kilku poziomach powoduje poważny brak wydajności ekonomicznej i jest szkodliwa dla instytucji zamawiających, podmiotów zamawiających, wykonawców oraz usługobiorców. Z punktu widzenia instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających brak pewności prawa zwiększa ryzyko unieważnienia lub przedterminowego rozwiązania umów koncesji udzielonych niezgodnie z prawem i w ostatecznym rachunku zniechęca te instytucje i podmioty do stosowania koncesji w przypadkach, w których ten rodzaj umowy stanowić może korzystne rozwiązanie. Również wykonawcy mogą być mniej skłonni do angażowania się w projekty, w przypadku których może okazać się, że procedura przetargowa została przeprowadzona z naruszeniem prawa UE. Ograniczone zainteresowanie koncesjami może również mieć negatywny wpływ na popularność PPP, a tym samym może stanowić zagrożenie dla dążeń do podnoszenia efektywności i innowacyjności w zakresie świadczenia usług o istotnym znaczeniu dla obywateli UE Bariery wejścia Poza niepewnością prawa, obecną sytuację charakteryzuje obecność barier wejścia na rynek. Systemy prawne państw członkowskich różnią się od siebie znacząco pod względem zakresu stosowania przepisów dotyczących udzielania koncesji, poziomu standardów dotyczących publikacji oraz przejrzystości, dostępnych procedur, kryteriów kwalifikacji i udzielenia zamówienia czy specyfikacji technicznych. Prowadzi to do braku kompletności krajowych ram prawnych, a sytuację tę pogarszają często niezgodne z prawem praktyki instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających takie jak bezpośrednie udzielanie koncesji czy stosowanie nieobiektywnych kryteriów. W efekcie wykonawcy mają do czynienia z nierównymi warunkami działania, co często prowadzi do utraty możliwości rynkowych. Wielu uczestników konsultacji społecznych potwierdziło, że powyższa sytuacja rodzi koszty związane z doradztwem prawnym oraz koniecznością posiadania głębokiej wiedzy o szczegółowych warunkach lokalnych i stwarza przeszkody we wchodzeniu na te rynki wykonawców z innych państw UE. Oprócz szkodliwego wpływu na podmioty konkurencyjne mające siedzibę w innych państwach członkowskich, również wykonawcy i konsumenci są narażeni na straty, gdyż nie otrzymują oczekiwanej jakości w stosunku do wydawanych środków. PL 3 PL

4 1.3. Niedostateczna ochrona prawna oferentów Koncesje na usługi oraz, do pewnego stopnia, koncesje na roboty budowlane, nie są objęte przepisami przewidującymi środki odwoławcze w obszarze zamówień publicznych. W związku z tym poszkodowani oferenci nie korzystają z istotnej ochrony sądowej przewidzianej w dyrektywie w sprawie procedur odwoławczych. Mimo iż niektóre państwa członkowskie rozszerzyły stosowanie tej dyrektywy, obejmując nią koncesje na usługi, szereg państw tego nie uczyniło. W efekcie nie można podejmować odpowiednich środków w odpowiedzi na potencjalne naruszenia zasad Traktatu UE. 2. POMOCNICZOŚĆ Mimo iż wyżej wymienione problemy powodują wymierne skutki na szczeblu krajowym, wpływają one także niekorzystnie na efektywność funkcjonowania rynku wewnętrznego UE. Nawet gdyby państwa członkowskie podjęły działania ustawodawcze w celu ustanowienia ram prawnych w oparciu o zasady Traktatu, nierozwiązane pozostają nadal przynajmniej dwa problemy: ryzyko niepewności prawa związane z interpretacją tychże zasad przez krajowych ustawodawców oraz duże rozbieżności między ustawodawstwem różnych państw członkowskich. Jednolite rozumienie obowiązków wynikających z zasad UE w państwach członkowskich można osiągnąć jedynie poprzez działanie na szczeblu UE. Zbliżenie przepisów przez prawodawcę UE może również być najlepszym sposobem wyeliminowania rozbieżności między systemami krajowymi. 3. CELE Ogólnym celem niniejszej inicjatywy jest stworzenie ram wspierających szersze wykorzystywanie koncesji, a tym samym przyczynienie się do wzrostu gospodarczego i innowacyjności. Inicjatywa ta koncentrować się będzie na rozwiązaniach umożliwiających poprawę jakości i dostępności wielu usług o dużej wadze społecznej i gospodarczej poprzez ułatwianie inwestycji oraz większą konkurencję w ubieganiu się o koncesje, zwiększając w ten sposób możliwości handlowe dla przedsiębiorstw z UE i przyczyniając się do rozwoju innowacyjności. 4. ZAKRES PRAWODAWSTWA Prawodawstwo dotyczące koncesji powinno obejmować nie tylko udzielanie tego typu zamówień w odniesieniu do sektora klasycznego (dyrektywa 2004/18/WE), ale także sektora użyteczności publicznej (dyrektywa 2004/17/WE), który charakteryzuje się znaczną liczbą koncesji. Usługi niemające charakteru priorytetowego (np. ochrona zdrowia, edukacja i usługi socjalne) obecnie są tylko częściowo objęte dyrektywami w spawie zamówień publicznych, gdyż uznano, że nie mają znaczącego potencjału dla handlu transgranicznego. Niemniej jednak w świetle najnowszych ustaleń Komisji w wyniku oceny skutków i efektywności prawodawstwa Unii w dziedzinie zamówień publicznych okazało się, że wiele kategorii usług klasyfikowanych wcześniej jako usługi niemające charakteru priorytetowego cechuje wysoki odsetek obrotu transgranicznego. Nowy wniosek w obszarze zamówień publicznych musi uwzględniać te ustalenia. W ich świetle uzasadnione jest zatem rozszerzenie planowanych przepisów na takie usługi. Niemniej jednak usługi takie jak ochrona zdrowia, edukacja i PL 4 PL

5 usługi socjalne mają nadal ograniczony wymiar transgraniczny, z uwagi na różne tradycje kulturowe i są rzadziej przedmiotem koncesji. Koncesje na niektóre rodzaje usług są już przedmiotem przepisów szczegółowych w zakresie ich udzielania, dotyczy to na przykład usług kolejowego i drogowego transportu publicznego (objętych rozporządzeniem 1370/2007) oraz usług transportu lotniczego (objętych rozporządzeniem 1008/2008), i powinny w związku z tym zostać wyłączone z zakresu przyszłego prawodawstwa dotyczącego koncesji. 5. WARIANTY POLITYKI Komisja przeanalizowała różne warianty polityki mające na celu spełnienie celów opisanych w poprzedniej sekcji. Obejmują one następujące działania o charakterze ustawodawczym i nieustawodawczym: utrzymanie dotychczasowej polityki; ukierunkowana polityka zwalczania naruszeń; prawo miękkie; prawodawstwo przepisy podstawowe, przepisy szczegółowe, przepisy mieszane. Przedmiotem szczegółowej analizy będą tylko te warianty ustawodawcze, ponieważ, jak zostanie wyjaśnione dalej, ani ukierunkowana polityka zwalczania naruszeń, ani wariant prawa miękkiego nie wydają się w pełni odpowiednie dla osiągnięcia postawionych celów Scenariusz odniesienia (wariant 1) Ten wariant zakłada niepodejmowanie żadnych działań w celu zmiany obecnego stanu. W tym przypadku brak wydajności ekonomicznej spowodowany niepewnością prawa oraz istniejącymi barierami wejścia na rynek koncesji UE będzie się utrzymywać: instytucje zamawiające i podmioty zamawiające nie będą miały możliwości zapewnienia najlepszej jakości w stosunku do wydawanych środków przy udzielaniu koncesji, wykonawcy nie będą mogli wykorzystywać znaczących możliwości handlowych, a korzyści dla konsumentów pozostaną ograniczone Ukierunkowana polityka zwalczania naruszeń (wariant 2) Ten wariant polegałby na szerszym i bardziej systematycznym stosowaniu postępowania w sprawie naruszenia przewidzianego w art. 258 TFUE w przypadkach naruszeń zasad Traktatu w trakcie udzielania koncesji. Chociaż wariant ten ma pewne pozytywne skutki, nie rozwiązuje on jednak zidentyfikowanych problemów, a jego efektów można byłoby oczekiwać dopiero w perspektywie długoterminowej. Wariant ten nie zapewniłby zatem osiągnięcia celów inicjatywy i może również zostać odrzucony Prawo miękkie (wariant 3) Wariant dotyczący prawa miękkiego polegałby na interpretacyjnym komunikacie Komisji lub na zaleceniu. Komunikat z 2000 r. w sprawie koncesji jak dotąd nie zagwarantował pewności prawa i poszanowania zasad Traktatu 3. Nowy komunikat prawdopodobnie zwiększyłby świadomość orzecznictwa Trybunału wśród zainteresowanych stron, ale nie mógłby wykraczać poza interpretację istniejącego orzecznictwa. Ponadto komunikat nie ma charakteru wiążącego, a tym samym nie miałby szansy zagwarantowania jawności koncesji w UE ani sprawiedliwego charakteru postępowań o udzielenie koncesji. 3 Komunikat wyjaśniający Komisji dotyczący koncesji w prawie wspólnotowym (Dz.U C 121 z ). PL 5 PL

6 Powyższe uwagi mają również zastosowanie do zalecenia Komisji. Wydaje się zatem, że ani komunikat, ani zalecenie nie zapewniłyby osiągnięcia celów inicjatywy. Wariant ten może zatem zostać odrzucony Prawodawstwo treść wariantów Dwa radykalne warianty ustawodawcze to wprowadzenie przepisów podstawowych odpowiadających obowiązującym przepisom dyrektywy 2004/18/WE w zakresie koncesji na roboty budowlane lub przepisów szczegółowych opartych na obecnych ramach prawnych dotyczących zamówień publicznych. Trzeci wariant przepisy mieszane stanowi kompromis między tymi dwoma wariantami. 6. OCENA SKUTKÓW WARIANTÓW USTAWODAWCZYCH 6.1. Zakres prawodawstwa Wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie koncesji, bez względu na jego ostateczną treść, obejmowałby koncesje zarówno w sektorze klasycznym, jak i w sektorze użyteczności publicznej. Nowe przepisy nie miałyby natomiast zastosowania do koncesji na usługi obecnie uregulowanych rozporządzeniem w sprawie transportu 4 i rozporządzeniem w sprawie usług transportu lotniczego 5, w celu zapewnienia stabilności tych odrębnych systemów prawnych, oraz miałyby tylko częściowo zastosowanie do usług socjalnych, Próg dla koncesji na roboty budowlane i na usługi powinien gwarantować, że przepisy te obejmować będą wyłącznie koncesje, w przypadku których wyraźny jest interes transgraniczny Wariant 4: Prawodawstwo przepisy podstawowe Przepisy podstawowe obejmowałyby przepisy mające obecnie zastosowanie do koncesji na roboty budowlane w sektorach klasycznych oraz wyjaśnienie pojęcia koncesji. Można oczekiwać, że bardziej zrozumiałe kryteria służące odróżnianiu zamówień publicznych od koncesji zmniejszą liczbę zamówień publicznych błędnie określanych jako koncesje. Najważniejszym z tych przepisów jest obowiązek publikacji ogłoszenia o koncesji w Dzienniku Urzędowym UE. Oczekuje się, że wymóg ten zmniejszy liczbę przypadków bezpośredniego udzielania koncesji, przyczyni się do lepszego informowania o koncesjach, wyeliminuje niepewność prawa co do spełnienia standardów odpowiedniego ogłaszania oraz obniży ponoszone przez MŚP koszty ubiegania się o koncesje. Jest prawdopodobne, że większa konkurencja i rywalizacja będą skutkować bardziej konkurencyjnymi ofertami, a tym samym przyniosą lepsze skutki dla instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających oraz dla konsumentów. Przepisy w sprawie minimalnych terminów składania ofert przetargowych mogą przyczynić się do zapobiegania dyskryminacji i zwalczania korupcji oraz sprzyjać udziałowi oferentów zagranicznych. 4 5 Rozporządzenie 1370/2007, Dz.U. UE, L 315 z Rozporządzenie 1008/2008, Dz.U. UE, L 293 z PL 6 PL

7 Prawodawstwo jest jedynym wariantem, w ramach którego możliwe jest objęcie postępowań o udzielenie koncesji na usługi zakresem przepisów dyrektyw w sprawie procedur odwoławczych. Fakt ten powinien znacząco poprawić ochronę prawną oferentów, co może zwiększyć ich zaufanie do bezstronności decyzji instytucji zamawiających i podmiotów zamawiających oraz skłonić ich do udziału w większej liczbie postępowań. Przepisy podstawowe mogą również zapewnić równe traktowanie w trakcie całego postępowania. Ich skuteczność pod tym względem nie jest jednak pewna. Potencjalną wadą większej przejrzystości w zakresie udzielania koncesji może być zwiększenie pozycji dominującej dużych przedsiębiorstw. Nie jest jednak pewne, że takie skutki muszą wystąpić. W opinii zainteresowanych stron koszty administracyjne oraz koszty przestrzegania przepisów, które mogą powstać w wyniku przyjęcia prawodawstwa podstawowego, są stosunkowo mało istotne i potencjalnie równoważone korzyściami uzyskanymi dzięki wzmożonej konkurencji. Jeżeli zaś chodzi o ewentualne wady o charakterze społecznym, to obecne prawodawstwo UE w zakresie ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw ogranicza możliwość zwolnień w przypadku utraty zamówień przez operatorów zasiedziałych. Przepisy podstawowe nie miałyby wpływu na zdolność instytucji zamawiających, podmiotów zamawiających i organów regulacyjnych do określania obowiązujących norm środowiskowych. Przepisy podstawowe mogłyby stworzyć stabilne ramy prawne, stymulować wykorzystywanie koncesji, a tym samym ułatwiać inwestycje i propagować innowacyjność. Większa przejrzystość, wynikająca z bardziej innowacyjnych sposobów podejścia do usług publicznych oraz ich większego wyboru i wydajności, miałaby pozytywne skutki dla instytucji zamawiających, podmiotów zamawiających oraz dla usługobiorców, poprawiłaby dostęp do rynku oraz stworzyła nowe możliwości handlowe dla przedsiębiorstw Wariant 5: Prawodawstwo przepisy szczegółowe Przepisy szczegółowe obejmowałyby wszystkie rozwiązania prawne przewidziane w wariancie dotyczącym przepisów podstawowych. Tym samym wpływ przepisów szczegółowych na poziom pewności prawa byłby częściowo identyczny z wpływem przepisów podstawowych. Oprócz tego wariant ten polegałby dodatkowo na stosowaniu tych samych przepisów jak w przypadku zamówień publicznych, w szczególności w zakresie kryteriów kwalifikacji i udzielenia zamówienia oraz postępowań o udzielenie zamówienia. Pod pewnymi względami przepisy te mogą zatem zwiększyć poziom pewności prawa, gdyż zapewniałyby kompleksową konkretyzację zasad Traktatu mających zastosowanie do wielu aspektów postępowania o udzielenie zamówienia. Mimo wszystkich spodziewanych korzyści wprowadzenie przepisów szczegółowych może jednak przynieść skutki przeciwne do oczekiwanych i znacząco obniżyć atrakcyjność koncesji. Złożoność zasad oraz przepisów szczegółowych (takich jak obowiązkowe stosowanie standardowych procedur przetargowych czy zasady wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie) może mieć skutek odstraszający i także obniżyć ogólny poziom pewności prawa ze względu na zwiększone ryzyko sporu sądowego, w ostatecznym rachunku zniechęcając do stosowania koncesji. Wiele zainteresowanych stron uznaje złożoność przepisów szczegółowych za poważne zagrożenie. Istnieje zatem prawdopodobieństwo, że skutki ekonomiczne wprowadzenia przepisów szczegółowych mogą być negatywne, gdyż przedsiębiorstwa mogłyby unikać ubiegania się o koncesje, instytucje zamawiające i podmioty zamawiające nie mogłyby zrealizować PL 7 PL

8 oczekiwanych korzyści, a konsumenci nie mogliby uzyskać dostępu do tańszych usług lepszej jakości. Prawdopodobne jest, że skutki dla zatrudnienia oraz jakości miejsc pracy będą ograniczone, natomiast ogólne skutki społeczne i środowiskowe mogą okazać się negatywne ze względu na mniejszą innowacyjność oraz spadek jakości usług Wariant 6: Prawodawstwo przepisy mieszane Cennym uzupełnieniem przepisów podstawowych mogą się jednak okazać przepisy w zakresie kryteriów kwalifikacji i udzielenia koncesji oraz przebiegu postępowania. Przepisy te nie stanowiłyby zwykłego powielenia treści dyrektyw w sprawie zamówień publicznych (np. przepisów w sprawie wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie), lecz ustanawiałyby, przykładowo, obowiązek publikowania z wyprzedzeniem merytorycznych kryteriów kwalifikacji i udzielenia koncesji czy przestrzegania minimalnego terminu składania ofert przetargowych. Mogą one obejmować także przepisy dotyczące specyfikacji technicznych, obowiązków przekazywania tych samych informacji wszystkim oferentom w trakcie negocjacji, współpracy publiczno-publicznej oraz modyfikacji koncesji w okresie ich wykonywania. Mogą one także nakładać obowiązek publikacji ogłoszenia o udzieleniu zamówienia. Można oczekiwać, że przepisy takie będą miały pozytywne skutki pod względem przejrzystości, sprawiedliwego traktowania i pewności prawa, sprzyjając lepszej realizacji szeregu celów niniejszej inicjatywy, w szczególności lepszego dostępu do rynku, poprawy możliwości inwestowania, a tym samym większej liczby usług lepszej jakości. Ponieważ wariant ten zachęca do stosowania koncesji w większym stopniu niż którakolwiek z alternatyw, przepisy takie miałyby również pozytywne skutki dla zawierania PPP. Znaczna liczba zainteresowanych stron poparła wprowadzenie przepisów mieszanych. Wszystkie skutki (ekonomiczne, społeczne i środowiskowe) przepisów mieszanych powinny być nieco korzystniejsze niż w przypadku przepisów podstawowych. 7. PORÓWNANIE WARIANTÓW Zarówno wariant dotyczący przepisów podstawowych, jak i wariant dotyczący przepisów mieszanych może przynieść znaczną poprawę w zakresie pewności prawa, a tym samym ułatwić dostęp do rynku, zapewniając korzystniejsze skutki dla instytucji zamawiających, podmiotów zamawiających, użytkowników i przedsiębiorstw. Przepisy szczegółowe pozwalają na osiągnięcie lepszych wyników pod względem sprawiedliwego traktowania w ramach postępowań, ale mogą także wiązać się z poważnymi wadami w postaci ograniczenia skali stosowania koncesji. Wydaje się, że przepisy mieszane zapewniają najlepsze wyniki pod względem sprawiedliwego traktowania oraz poprawy jakości w stosunku do wydawanych środków, ale również ze względu na swoją elastyczność jeśli chodzi o zachęcanie do stosowania koncesji. W świetle powyższego zaleca się wybór wariantu 6 przepisy mieszane, który stanowi rozwiązanie ambitne i kompleksowe. 8. MONITOROWANIE I OCENA Ocena prawodawstwa będzie oparta na wskaźnikach takich jak zmienność liczby i wartości koncesji ogłoszonych i udzielonych, liczba oferentów i zagranicznych oferentów, którzy PL 8 PL

9 uzyskali koncesję, oraz procentowy udział małych i średnich przedsiębiorstw wśród oferentów. PL 9 PL