Ryszard Kamiński Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich. Kraków, r.

Transkrypt

1 Ryszard Kamiński Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich Kraków, r.

2 Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej okazała się niezdolna do wykreowania wewnątrz społeczności wiejskich zdolności do stałego endogennego rozwoju społeczno-ekonomicznego. W wielu wsiach likwidowane są szkoły, przedszkola, sklepy, świetlice wiejskie, oddziały poczty, linie autobusowe i kolejowe. Brak perspektyw związanych z własnymi gospodarstwami, powoduje zniechęcenie rolników, zagubienie i trudności w zdefiniowaniu statusu i przyszłości miejsca, w którym Ŝyją

3 Innowacyjność Podejście terytorialne Partnerstwo Oddolne podejście Zintegrowane podejście Lokalne finansowanie i zarządzanie Współpraca, tworzenie sieci

4 Leader I ( ) eksperyment - podejście zintegrowane zamiast pojedynczych projektów 217 LGD Leader II ( ) laboratorium - ograniczenie do obszarów problemowych i dysfunkcyjnych (pilotaŝ projektów innowacyjnych i współpracy międzynarodowej) 906 LGD Leader+ ( oraz ) 1153 LGD Inicjatywa wspólnotowa: 893 LGD -kwalifikowalnosc do wszystkich obszarów wiejskich, znaczna rola tworzenia sieci i współpracy międzynarodowej Podejście typu LEADER w Nowych krajach członkowskich LAGs) Oś LEADER nie jest specyficznym programem, ale częścią głównego nurtu polityki wobec wsi.2192 LGD Średnio 6: % budŝetu PROW

5 Agricultural & Rural Convention (ARC) to koalicja NGO działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w Europie ARC przygotowała swoje stanowisko dla Komisji Europejskiej w listopadzie 2010 r. ARC proponuje odejście od wsparcia rolnictwa przemysłowego na rzecz rolnictwa zrównowaŝonego, powiązanego z ochroną środowiska

6 ARC proponuje renesans obszarów wiejskich oraz utworzenie osobnych funduszy dla rolnictwa i dla obszarów wiejskich Rozwój obszarów wiejskich miałby polegać na zintegrowaniu działań obecnie rozproszonych po róŝnych funduszach (gospodarka, infrastruktura, kultura, edukacja, sprawy społeczne)

7 Na obszarach wiejskich działałyby partnerstwa wielosektorowe. Mówi się o nich powołując się na doświadczenia Programu Leader, ale nie wymienia się bezpośrednio LGD. Wzbudziło to obawy LGD z róŝnych części Europy, ale ponoć w dalszej dyskusji ma to być wyjaśnione, Ŝe chodzi o LGD, ale czy z kolei mają one potencjał do realizacji większych zadań?

8 1. Bez zmian fragment programu operacyjnego funduszu rolnego 2. Powrót do programu wydzielonego z głównego nurtu, jak miało to miejsce w latach poprzednich 3. LGD jako lokalna organizacja prorozwojowa operująca róŝnymi funduszami, nie tylko rolnym

9 zbytnie ograniczenie autonomii LGD w ustalaniu celów strategii i w wyborze projektów W wielu przypadkach rodzaje działań w strategii, kategorie beneficjentów i kosztów kwalifikowalnych zostały ustalone odgórnie przez Instytucje Zarządzające; dodatkowo w niektórych krajach LGD mogą wspierać jedynie projekty mieszczące się w ramach standardowych działań przewidzianych w krajowych Programach Operacyjnych, albo wręcz tylko działań Osi 3.

10 Lokalne Grupy Działania stają się po prostu dodatkowym szczeblem administracyjnym, a ich funkcje są często powielane przez administrację na poziomie regionalnym i krajowym Trybunał krytycznie ocenia m.in. sytuacje, w których ze środków Leadera finansowane były działania, stanowiące normalną działalność lokalnych władz (np. ogrodzenie placu zabaw czy modernizacja kanalizacji i nawierzchni)

11 ETO cytuje jako szczególnie raŝący przykład z Węgier, gdzie wniosek o przyznanie 5400 euro obejmował 126 stron A u nas lepiej???!!! zbytnia koncentracja na monitorowaniu projektów, a zbyt mała na osiąganiu celów strategii

12 dominację sektora publicznego w decyzjach podejmowanych przez organ decyzyjny LGD brak odpowiedniej dokumentacji sposobu podejmowania decyzji o finansowaniu projektu, w tym informacji o tym Ŝe osoby zainteresowane nie uczestniczyły w głosowaniu potencjalny konflikt interesów w sytuacjach, kiedy większość projektów jest realizowana przez podmioty, których przedstawiciele zasiadają w organie decyzyjnym LGD

13 Kreatorem wartości dodanej podejścia Leader są Lokalne Grupy Działania. Rolą Instytucji Zarządzających jest jedynie: doradzanie i wspieranie LGD, zapewnienie, aby przepisy prawa i systemy zarządzania gwarantowały minimalne standardy, stwarzanie odpowiednich zachęt dla LGD do tworzenia wartości dodanej, oraz usuwanie przeszkód i czynników zniechęcających.

14 kaŝdy projekt, zgodnie z tytułem I i II Rozporządzenia Komisji (WE) 1975/2006 do rozporządzenia 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur kontroli, jak równieŝ wzajemnej zgodności w odniesieniu do środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, podlega kontroli administracyjnej. w jej ramach wykonuje się kontrole krzyŝowe (nakładanie się pomocy z innymi funduszami) art. 11 ww. rozporządzenia oraz badanie racjonalności zaproponowanych kosztów w oparciu o odpowiedni system oceny, np. koszty referencyjne, porównanie róŝnych ofert art. 26 ww. rozporządzenia

15 Celem Osi czwartej LEADER jest przede wszystkim aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie kapitału społecznego na wsi, a takŝe polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja. (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata )

16 Kapitał społeczny w ostatnich latach jest traktowany, jako waŝny czynnik wpływający na rozwoj społeczny i gospodarczy kraju, a takŝe jako element charakteryzujący warunki Ŝycia obywateli. (KSRR 58) Najlepsza droga do dobrobytu to wykorzystywanie kapitału społecznego, a dokładniej szczególnej cechy kulturowej, którą jest poziom zaufania w danym społeczeństwie. F. Fukuyama, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu 1997r.

17 Biorąc pod uwagę zaufanie społeczne obywateli w 2006 r. Polska znalazła się na przedostatnim miejscu wśrod krajow objętych badaniem European Social Survey (ESS). W % obywateli wykazywało obojętność wobec sześciu form naruszania dobra wspólnego (odsetek obojętnych wzrósł o 14% w stosunku do roku 2005).

18 W kapitał ludzki moŝna inwestować indywidualnie, natomiast w kapitał społeczny indywidualnie inwestować się nie da. Po pierwsze, jak twierdzi Putnam, jest on zaleŝny od rozciągniętego w czasie procesu historycznego formującego wspólnotę obywatelską, a po drugie, w tym historycznym procesie ogromną rolę odgrywa to, co dzieje się w przestrzeni publicznej: w polityce, szkole, w samorządach, na ulicy, w urzędach, w duŝej mierze zaleŝy to od elit, zwłaszcza od polityków.

19 Pracownicy biur lokalnych grup działania zaniechali prowadzonej jeszcze w latach działalności aktywizacyjnej, bowiem najwaŝniejszym ich zajęciem jest rozliczanie się i udowadnianie racjonalności kosztowej Biurokracja w programie LEADER krok po kroku trwoni entuzjazm mieszkańców wsi z okresu tworzenia partnerstw lokalnych i zaufanie nie tylko do Unii Europejskiej, ale równieŝ do polskich urzędów

20 Optymalne rozwiązanie: na danym terenie będzie istniało jedno lokalne partnerstwo (obejmujące przedstawicieli sektora publicznego, społecznego i prywatnego) które opracuje jedną, zintegrowaną strategię rozwoju danego obszaru, a następnie do jej realizacji będzie mogło czerpać środki z róŝnych funduszy dla niektórych działań niezbędne będzie stworzenie osobnego organu decyzyjnego (np. EFR przy podejmowaniu decyzji o projektach znaczący głos powinni mieć przedstawiciele sektora rybackiego itp.).

21 Rozwój lokalny w podąŝaniu za potrzebami wspólnot lokalnych jeden obszar jedna strategia Community-led local development through bottom-up local development strategies: one area, one strategy Leader powinien bardziej przyczynić się do innowacyjności i dobrego rządzenia governance (współrządzenia) na poziomie lokalnym Goal: Make Leader fit to better serve innovation and local governance

22 Wzmocnienie znaczenia lokalnej strategii rozwoju jako głównego narzędzia osiągania celów rozwoju obszaru Zapewnienie wdraŝania wszystkich cech podejścia LEADER Więcej wolności dla LGD w wyborze projektów które najlepiej przyczyniają się do osiągania celów LSR (More freedom for LAGs to chose those projects which best fit their strategies) Jasny podział zadań między LGD a instytucjami wdraŝającymi Więcej uwagi dla animacji i budowaniu oddolnego potencjału (równieŝ na poziomie przygotowania LSR) Wzmocnienie zaangaŝowania sektora prywatnego (biznesu)

23 Przywrócenie funkcji sieciowania LGD na poziomie europejskim i krajowym Beneficjenci współpracują tylko z jednym dobrze zdefiniowanym partnerem (interlokutorem) Rozszerzenie moŝliwości współpracy na obszarach podmiejskich i z małymi/średnimi miastami w ramach LGD