Wymagania edukacyjne z języka polskiego klasy 1-3 gimnazjum

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z języka polskiego klasy 1-3 gimnazjum Program: Słowa na czasie Program nauczania języka polskiego w klasach I III gimnazjum Małgorzata Chmiel, Wilga Herman, Zofia Pomirska, Piotr Doroszewski Wymagania edukacyjne 1. Stosuje się dwa poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. 2. Wymagania ponadpodstawowe zawierają w sobie wymagania podstawowe. Aby zaliczyć poziom ponadpodstawowy należy najpierw zaliczyć poziom podstawowy. Wymagania programowe, wg których nauczyciel będzie planował zajęcia oraz oceniał osiągnięcia uczniów i skuteczność własnej pracy wynikają z podstawy programowej, programu nauczania i oparte są na dwustopniowym systemie wymagań taksonomii celów nauczania B. Niemierki. WYMAGANIA PODSTAWOWE Zawierają treści: - najważniejsze w uczeniu się danego przedmiotu, - możliwe do opanowania przez wszystkich uczniów, - często powtarzające się w procesie nauczania, - proste, uniwersalne umiejętności z zakresu nauczania języka polskiego. WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE Zawierają treści: - złożone, mniej przystępne niż zaliczone do podstawowych wymagań, - wymagające korzystania z różnych źródeł, - umożliwiające rozwiązywanie problemów, - pozwalające łączyć wiedzę z różnych przedmiotów i dziedzin. kl. I I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI Wymagania podstawowe SŁUCHANIE - uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela, wyraża prośbę o powtórzenie wypowiedzi, rozumie polecenia, - słucha nagrania wzorcowej recytacji, - określa tematykę wysłuchanego utworu, wymienia informacje Wymagania ponadpodstawowe - słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej, zwłaszcza w pracy grupowej, - słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzega środki wyrazu artystycznego tekstu oraz sposobu jego prezentacji, - selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu,

2 kl. II kl. III kl. I II. zawarte w wysłuchanym tekście, - rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym, rozpoznaje aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację jako wyraz intencji wypowiedzi; - podejmuje próby aktywnego uczestniczenia w różnych sytuacjach komunikacyjnych, - dostrzega różnice między informacją, komentarzem a oceną, - posługuje się informacjami zaczerpniętymi z wysłuchanego tekstu, - dostrzega językowe i pozajęzykowe środki perswazyjne, - słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając środki wyrazu artystycznego i sposoby prezentacji tekstu, - podejmuje próby sporządzania notatek na podstawie wysłuchanych wypowiedzi, - rozumie tekst wysłuchany w różnych sytuacjach komunikacyjnych, takich jak rozmowa, dyskusja, monolog, - rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego tekstu - jako aktywny uczestnik różnych sytuacji komunikacyjnych uważnie słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela, - wyciąga wnioski i formułuje uogólnienia na podstawie wysłuchanego tekstu, - dostrzega w wysłuchanym tekście etyczny wymiar językowych i pozajęzykowych środków perswazyjnych, - sporządza notatki na podstawie wysłuchanych wypowiedzi, - analizuje cudze wypowiedzi pod względem logicznym, CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY Wymagania podstawowe - czyta teksty współczesne i dawne, - odczytuje tekst na poziomie dosłownym, Wymagania ponadpodstawowe - płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania i intonacji, oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną, a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego, - próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst, - odczytuje tekst na poziomie metajęzykowym, - określa funkcje przeczytanego

3 - rozpoznaje i wybiera z tekstu najważniejsze informacje, - rozpoznaje nadawcę i adresata wypowiedzi, - dostrzega różnorodne motywy postępowania bohaterów, - w odczytywanym utworze rozpoznaje podstawowe wartości, takie jak przyjaźń, wierność, patriotyzm, - czyta utwory liryczne i nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego, - odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu, - nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi, - rozpoznaje obrazy poetyckie, - rozróżnia takie gatunki poezji jak psalm, pieśń, hymn, - rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze, - odróżnia fikcję literacka od rzeczywistości, - rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka, - zna cechy gatunkowe noweli, powieści (powieści historycznej), opowiadania, przypowieści - rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową, - rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu, - rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego, - rozumie podstawowe terminy związane z dramatem, - wyszukuje potrzebne informacje tekstu, - określa nadawcę, odbiorcę wypowiedzi, - wyjaśnia tytuł utworu, - wyjaśnia motywy postepowania bohaterów, wartościuje ich zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych, - dostrzega perswazje i wartościowanie w czytanym tekście, - określa cechy liryki jako rodzaju literackiego i ilustruje je na przykładach, - wskazuje średniówkę w wierszu sylabicznym, - określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, pytanie retoryczne, symbol, alegoria, - analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie, - rozpoznaje i analizuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni, hymnu, - analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego utworu, - posługuje się terminami realizm i fantastyka, - uzasadnia przynależność gatunkową przykładowej noweli, powieści (powieści historycznej), opowiadania, przypowieści, - posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim, - korzysta z encyklopedii i słowników

4 kl. II w encyklopedii i słownikach (ortograficznym, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych), - wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie, przypisach, - odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów, - wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym oraz prawnym, - rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej, - identyfikuje symbole występujące w malarstwie, - rozumie znaczenie terminów adaptacja filmowa i adaptacja teatralna, - dostrzega funkcje pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej, - rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub przedstawienia teatralnego, - rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym, - rozpoznaje czytany utwór jako komedię, tragedię (gatunek) - wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, - odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich sensu przenośnego i symbolicznego, - podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego tekstu, - określa temat przeczytanego utworu, - wyszukuje cytaty na zadany temat w dłuższej lekturze, (ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych), - posługuje się spisem treści, indeksem, przypisami, - uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki, - posługuje się informacją wyszukaną w tekście popularnonaukowym i prawnym, - analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej, - posługuje się terminami adaptacja filmowa i adaptacja teatralna, - określa funkcje pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej, - określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub przedstawienia teatralnego, - wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym, - uzasadnia przynależność gatunkową przykładowej komedii i tragedii, - analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim, - odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, - interpretuje głosowo czytany tekst, - precyzyjnie i trafnie określa temat utworu, - posługuje się wyszukanymi cytatami na zadany temat w dłuższej lekturze, - wykorzystuje różne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji, - określa funkcję środków artystycznych i analizuje

5 - zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny, - rozpoznaje układy rymów, - zauważa w tekście szyk przestawny, - rozpoznaje porównanie homeryckie, - dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografia autora, - zna cechy literatury dydaktycznej, - rozpoznaje cechy gatunkowe bajki i ballady, - rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż) - zna różnicę między charakterystyką bezpośrednią i pośrednią, - korzysta ze słowników, a w szczególności ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika frazeologicznego, - zna cechy sentencji, maksymy, - rozumie sens powszechnie znanych prawd filozoficznych, - dostrzega związek między tytułem a treścią artykułu prasowego, - wskazuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej i ulotce, - wskazuje grę słowną w reklamie, wyodrębnione obrazy poetyckie, - posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny, - rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście, - omawia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim, - omawia zależność treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora, - wskazuje w balladzie elementy typowe dla różnych rodzajów literackich, - wskazuje cechy charakterystyczne gatunków publicystycznych (artykuł, wywiad, reportaż), - odróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią, - uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze, - omawia budowę noweli ze szczególnym uwzględnieniem punktu kulminacyjnego i puenty, - omawia budowę dramatu, - uzasadnia działania bohatera literackiego, - wykorzystuje informacje ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika frazeologicznego, - wskazuje cechy charakterystyczne sentencji i maksymy, - odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych, - sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania, - odróżnia informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu, śródtytułu w tekście prasowym, - wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej i ulotce, - analizuje i wyjaśnia funkcję gry językowej w reklamie

6 kl. III - podejmuje próby wyjaśnienia elementów symbolicznych działa malarskiego, - korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej, - dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich wartość poznawczą, kulturalną i etyczną, - rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, - eksponuje głosowo najważniejsze treści czytanego lub wygłaszanego z pamięci tekstu poetyckiego lub prozatorskiego, - rozpoznaje w tekście treści przenośne i symboliczne, - określa wartość informacyjną tekstu, - dostrzega aluzję literacką w utworze, - identyfikuje w tekście cechy typowe dla sonetu, - zna i wskazuje cechy liryki bezpośredniej i pośredniej, epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej, - zna pojęcie peryfraza i rozumie termin inwokacja, - odnajduje w utworze wątek główny o poboczny, - rozpoznaje cechy dramatu antycznego i współczesnego, określa funkcję tekstu pobocznego, - odnajduje informacje w hasłach ze słownika kultury antycznej i słownika terminów literackich, - wyjaśnia najczęstsze skróty językowe, - rozumie informacje zawarte w zapisie bibliograficznym, - wskazuje elementy tragiczne i komiczne w utworze, - omawia funkcję ilustracji i interpretuje dzieło malarskie, - wskazuje w wypowiedzi argumentacyjnej tezę, argumenty i wnioski, - interpretuje głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst poetycki lub prozatorski, - analizuje utwór na poziomie przenośnym i symbolicznym, - ocenia wartość informacyjną tekstu, - wyjaśnia aluzję literacką, - dostrzega w tekście ironię, - posługuje się terminami sonet, inwokacja, liryka pośrednia i bezpośrednia, - porównuje cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej, - wskazuje peryfrazę w utworze poetyckim, - porównuje dramat antyczny i współczesny, - posługuje się słownikiem kultury antycznej i słownikiem terminów literackich, - odnajduje w słowniku języka polskiego wiadomości gramatyczne, m.in. wzory odmiany rzeczowników, - posługuje się katalogiem bibliotecznym i bibliografią, - omawia związki dzieła sztuki z prądami filozoficznymi, kierunkami w sztuce, obyczajami, religią,

7 - rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, - dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy), - rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, - zna cechy gatunkowe dziennika, pamiętnika, - identyfikuje cechy literatury faktu - analizuje niejednorodności stylowe w tekstach kultury i wyjaśnia absurdalność świata przedstawionego w grotesce, - rozumie znaczenie w tekście wyrazów wieloznacznych, - rozumie funkcję w tekście wyrazów o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy); dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów, - rozumie funkcję w tekście wyrazów rodzimych i zapożyczonych, - odróżnia cechy dziennika od pamiętnika, - rozróżnia cechy literatury faktu, kl. I III. TWORZENIE WYPOWIEDZI MÓWIENIE I PISANIE Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe -tworzy wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, nie zawsze udaje mu się dostosować odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada; - stara się stosować zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku; -tworzy wypowiedź według planu odtwórczego; -stara się uczestniczyć w dyskusji; - tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada; -stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat -tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi; -uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi;

8 kl. II kl. III -korzysta (jako odbiorca i nadawca) z elektronicznych środków przekazywania informacji, w tym z Internetu. - zna formuły grzecznościowe - tworzy wypowiedź formie gatunkowej jaką jest rozprawka, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia; - przedstawia w punktach wydarzenia opisane w zamieszczonym fragmencie; - na podstawie zgromadzonych wiadomości tworzy plan twórczy wypowiedzi na temat swojego ulubionego sposobu spędzania czasu; - na podstawie reprodukcji i informacji na temat dzieła tworzy plan twórczy do opisu obrazu; - tłumaczy, na czym polega perswazja językowa ; -wypisuje z tekstu sformułowania służące wyrażeniu perswazji; -zapisuje swoje opinie, korzystając z podanych zwrotów i wyrażeń; - tworzy wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja - układa zdania zgodnie z kolejnością umieszczania ich w CV - świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta (jako odbiorca i nadawca) z elektronicznych środków przekazywania informacji, w tym z Internetu; - stosuje zasady etykiety językowej wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji, łączącej go z osobą, do której mówi (dorosły, rówieśnik, obcy, bliski), zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska (np. sposób zwracania się do nauczyciela, lekarza, profesora wyższej uczelni); tworzy spójną wypowiedź formie gatunkowej jaką jest rozprawka, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia; - dopisuje do zamieszczonego wstępu rozwinięcie i zakończenie, korzystając z zaproponowanych sformułowań; - redaguje opowiadanie o prawdziwym bądź wymyślonym zdarzeniu, korzystając z podanego cytatu i przygotowanego planu twórczego; - pisze wypracowanie, wykonując wszystkie zalecenia podane w punktach; -odróżnia perswazję językową od manipulacji; -wskazuje wypowiedź, w której zastosowano manipulację językową; - tworzy spójne wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja - pisze swoje CV, a następnie przekształca je na życiorys przy użyciu zamieszczonych sformułowań; ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA

9 kl. I Wymagania podstawowe -ustala, kto jest nadawcą i odbiorcą danej sytuacji komunikacyjnej - wymienia uczestników komunikacji językowej -rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową; -posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; -tworzy wypowiedzi na zadany temat; -przy pomocy słownika stosuje związki frazeologiczne; - stosuje proste zdania we własnych tekstach; - nie zawsze stosuje zasady interpunkcyjne podczas budowy własnych zdań; - rozpoznaje imiesłowy w tekście i zamienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie; -potrafi wskazać w tekście partykuły i wykrzykniki; Wymagania ponadpodstawowe -układa wypowiedzi odpowiednio do wskazanych sytuacji komunikacyjnych, dbając o poprawność gramatyczną, ortograficzną i interpunkcyjną; -wyjaśnia terminy: komunikacja językowa, komunikat, nadawca, odbiorca, kontakt, kod, kontekst, intencja; -układa wypowiedzi zgodne ze wskazanymi intencjami; -wymienia uczestników komunikacji językowej, określa, jaki istnieje między nimi kontakt i jakim kodem się posługują; -omawia znaczenie komunikatów niewerbalnych w komunikacji językowej -rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich; -sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny; zna granice stosowania slangu młodzieżowego; -tworząc wypowiedzi na zadany temat, dąży do precyzyjnego wysławiania się; świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści; -stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie; dzieli je na wyrażenia, zwroty i frazy; -stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach; dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; - wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych; stosuje średnik; - zamienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie ze świadomością ich funkcji i odpowiednio do celu całej

10 kl. II - stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników, przymiotników, liczebników; -odróżnia formy nieosobowe czasownika od osobowych; -odnajduje w tekście osobowe i nieosobowe formy czasownika; -tworzy formy nieosobowe czasownika zakończone na -no, -to; -stosuje w zdaniach czasowniki w stronie biernej; - operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka; społeczeństwo i kultura; region i Polska) -rozpoznaje części zdania pojedynczego; -odróżnia równoważnik zdania od zdania; -przekształca równoważniki zdań na zdania, korzystając z podanych orzeczeń; -podejmuje często udane próby przekształcania konstrukcji strony czynnej w konstrukcje strony biernej i odwrotnie; -rozpoznaje mowę niezależną i zależną; - wyjaśnia, czym są związki wypowiedzi; -wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi; - wykorzystuje wykrzyknik jako część mowy w celu wyrażenia emocji; stosuje wołacz w celu osiągnięcia efektów retorycznych; - stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników (w tym imiesłowów), przymiotników, liczebników i zaimków; -wyjaśnia znaczenie czasownika jako części mowy; -odmienia czasowniki kłopotliwe ; - wymienia sytuacje, w których używa się strony biernej; -redaguje opis, używając czasowników w stronie czynnej i biernej; - wyjaśnia zasady pisowni przeczenia nie oraz cząstki by z różnymi formami czasownika; - wykazuje się bogatym zasobem słownictwa czynnego z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka; społeczeństwo i kultura; region i Polska) -przekształca części zdania pojedynczego w zdania podrzędne i odwrotnie, z sukcesem przekształca konstrukcje strony czynnej w konstrukcje strony biernej i odwrotnie, -zamienia mowę niezależną na zależną, prawidłowo stosując zasady interpunkcji; - charakteryzuje poszczególne związki

11 kl. III składniowe i wyrazy poza związkami; -wskazuje w każdym ze związków wyrazowych wyraz nadrzędny i określa, jaki to rodzaj związku -podaje definicję głoski i litery; - omawia podział głosek; - wskazuje głoski, którymi różnią się podane pary wyrazów i klasyfikuje te głoski ze względu na dźwięczność, twardość, nosowość; - wskazuje słowa, w których zaszły uproszczenia grup spółgłoskowych i opisuje, na czym one polegają; - opisuje, na czym polegają uproszczenia grup spółgłoskowych; - wyjaśnia, czym jest akcent i intonacja; -podaje zasady akcentowania w języku polskim; -przedstawia sposób, w jaki powstają wyrazy; -uzupełnia zdania wyrazami utworzonymi od podanych słów; -wyjaśnia znaczenie terminów związanych z budową i tworzeniem wyrazów oraz rodziną wyrazów oraz podaje odpowiednie przykłady; - wskazuje w tekście wyrazy pochodzące od utworzonych bezokoliczników; - tworzy wyrazy pochodne na podstawie ich opisu; -wskazuje podstawy słowotwórcze w rzeczownikach; wyjaśnia, czym są wyrazy złożone i jak się je tworzy; -odróżnia złożenia od zrostów; - tłumaczy, czym są zestawienia składniowe oraz grupy wyrazów poza związkami składniowymi; -odpowiada, które z wyrazów w wypowiedziach postaci nie tworzą związków z innymi słowami -przedstawia w dialogu sytuację, w której niestaranna wymowa doprowadziła do nieporozumienia; - wskazuje w podanym tekście wyrazy, których wymowa różni się od pisowni; - wyjaśnia, skąd biorą się rozbieżności między wymową a pisownią wyrazów w podanym tekście; -wypowiada podane zdanie z różną intonacją w zależności od intencji; - określa, jakie tempo czytania i sposób intonacji są najbardziej odpowiednie dla charakteru danej wypowiedzi; -wskazuje w tekście słowa, których wymowa może sprawiać trudność; -wyjaśnia, jakie są najczęstsze błędy fonetyczne i jak ich unikać; -identyfikuje błędy popełnione w trakcie wymawiania zdań; -szuka w tekście rzeczowników niepodzielnych słowotwórczo; -poprawnie zapisuje wyrazy z kłopotliwymi przyrostkami; - tworzy od czasowników nazwy wykonawców czynności i podkreśla w tych słowach formanty; -wymienia po dwa przykłady wyrazów należących do podanych kategorii; - tworzy wyrazy złożone od podanych słów; - poprawnie zapisuje nazwy geograficzne i miejscowe będące zestawieniami