Monika Gromek Grażyna Kilbach PROGRAM NAUCZANIA OGÓLNEGO MUZYKI W KLASACH IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Transkrypt

1 Monika Gromek Grażyna Kilbach PROGRAM NAUCZANIA OGÓLNEGO MUZYKI W KLASACH IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ 1. Ogólna charakterystyka programu nauczania czyli dlaczego warto pracować z seriami I gra muzyka oraz Lekcja muzyki Treści przedmiotu muzyka zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego wykaz wymagań stawianych uczniom szkoły podstawowej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Cele kształcenia i wychowania jakie umiejętności zdobędzie uczeń dzięki seriom I gra muzyka oraz Lekcja muzyki Procedury osiągania celów edukacyjnych dokładne wskazówki dotyczące efektywnego i atrakcyjnego dla uczniów nauczania muzyki Metody i formy pracy opis metod i form pracy stosowanych na lekcjach muzyki Metody percepcyjno-analityczne Metody odtwórcze Metody twórcze 6. Treści nauczania czyli czytelny rozkład kolejnych tematów i konkretnych zagadnień przeznaczonych do realizacji w ciągu trzech lat nauki, ukazujący zgodność programu nauczania z podstawą programową kształcenia ogólnego Zakładane osiągnięcia uczniów o tym, co powinien wiedzieć i umieć uczeń po zrealizowaniu poszczególnych tematów zawartych w seriach I gra muzyka oraz Lekcja muzyki Metody kontroli i oceny osiągnięć uczniów czyli jak obiektywnie sprawdzać i oceniać postępy w nauce

2 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU NAUCZANIA ZAŁOŻENIA DYDAKTYCZNE I WYCHOWAWCZE Program nauczania muzyki w klasach IV VI szkoły podstawowej został skonstruowany zgodnie z wymaganiami nowej podstawy programowej dla drugiego etapu edukacyjnego. Jego realizacja może przebiegać z wykorzystaniem jednej z dwóch serii dydaktycznych przygotowanych przez wydawnictwo Nowa Era. Za stworzeniem dwóch odrębnych serii do nauczania muzyki przemawia kilka argumentów. Szczególnie istotne są w tym wypadku preferencje nauczycieli. Niektórzy z nich wolą tematyczny układ treści, który umożliwia im samodzielne dobieranie wiadomości z różnych działów niezbędnych do przeprowadzenia danej lekcji. Z myślą o tej grupie przygotowano serię I gra muzyka. Innym nauczycielom bardziej odpowiada układ kalendarzowy, w którym lekcja po lekcji wprowadzane są wiadomości z różnych dziedzin muzyki. Dla osób preferujących takie rozłożenie omawianych zagadnień przeznaczona jest seria Lekcja muzyki. Ważnym czynnikiem potwierdzającym zasadność wprowadzania do oferty dwóch serii do nauki muzyki w klasach IV VI są także oczekiwania rodziców uczniów, z którymi nauczyciele muszą się liczyć przy wyborze podręcznika. Część rodziców woli za jednym razem zakupić materiały dydaktyczne na trzy lata, inni są gotowi co roku nabywać podręcznik i zeszyt ćwiczeń do danej klasy. Serię I gra muzyka tworzą następujące elementy: - podręcznik dla klas IV VI jednoczęściowy, przeznaczony na trzy lata nauki (z płytą CD-ROM stanowiącą atrakcyjne uzupełnienie wiadomości); - Zaśpiewajmy! Śpiewnik na cztery pory roku (dla klas IV VI); - Zagrajmy! Dodatek instrumentalny do nauki gry na flecie, dzwonkach i flażolecie - Zeszyt ucznia jednoczęściowy, na trzy lata nauki (z miejscem na notatki z lekcji i zapisy nutowe). W skład serii Lekcja muzyki wchodzą: - podręcznik trzyczęściowy dla klas IV, V i VI (każda część z płytą CD-ROM stanowiącą atrakcyjne uzupełnienie wiadomości); - Zagrajmy! Dodatek instrumentalny do nauki gry na flecie, dzwonkach i flażolecie - zeszyt ćwiczeń trzyczęściowy (kl. IV, V i VI). Do każdej z serii została przygotowana Książka Nauczyciela oraz bogata płytoteka, którą tworzą: - płyty z różnorodnymi piosenkami lub ich wersjami instrumentalnymi Zaśpiewajmy! ; 2

3 - płyty z akompaniamentami do nauki gry na flecie i dzwonkach Zagrajmy! ; - płyty z przykładami do słuchania, utworami z literatury muzycznej oraz prezentacjami brzmienia instrumentów Posłuchajmy. Łącznie nauczyciel uczący z przygotowanych serii podręczników będzie mógł skorzystać z co najmniej 10 płyt CD. Główne założenia programu: stymulowanie aktywności muzycznej uczniów w urozmaicony i przyjazny dla nich sposób; oddziaływanie na wiele zmysłów; spiralność w realizowaniu tematyki i wprowadzaniu pojęć; indywidualizowanie procesu nauczania poprzez dobór różnorodnych działań aktywizujących; zróżnicowanie materiału pod względem stopnia trudności (dotyczy to także zestawu utworów wokalnych i instrumentalnych); stworzenie możliwości nauki gry na różnorodnych instrumentach: flecie, dzwonkach, flażolecie, dzięki kursom gry oraz odpowiednio dobranemu repertuarowi; wizualizacja pojęć z zakresu muzyki w formie Pocztówek muzycznych, infografik, ciekawych ilustracji oraz schematów; systematyczne podsumowywanie wiadomości za pomocą infografik, Pocztówek muzycznych, warsztatów, modułu To już wiemy! ; wzbogacanie wiedzy z wykorzystaniem modułów: Ciekawostka, Warto wiedzieć, A to ciekawe!, To ważne! ; uatrakcyjnianie lekcji przez zastosowanie różnego rodzaju zabaw muzycznych; kształtowanie postawy: - patriotycznej; - tolerancji; - otwartości na przyswajanie nowych wiadomości i umiejętności; - gotowości do aktywnego i świadomego odbioru kultury; realizowanie założeń edukacji kulturalnej, regionalnej oraz dotyczącej wielokulturowości poprzez wprowadzenie bogatego zbioru utworów z literatury muzycznej, a także dzięki informacjom o folklorze różnych regionów Polski, Europy i świata, wraz ze stosownymi przykładami muzycznymi. 3

4 Optymalna liczebność klasy, dzięki której możliwa będzie w pełni efektywna realizacja niniejszego programu nauczania, to uczniów. Ważne jest, aby nauczyciel miał możliwość korzystania z pracowni odpowiednio wyposażonej w niezbędne środki dydaktyczne, takie jak: instrument klawiszowy (pianino, keyboard lub akordeon), instrumenty perkusyjne (zestaw Orffa), instrumenty melodyczne (dzwonki chromatyczne, flety lub flażolety), podręczniki, plansze, tablice, mapy, przewodniki (koncertowy, operowy), nagrania audio i video na nośnikach cyfrowych, filmy, programy komputerowe itp., a także urządzenia techniczne, np.: rzutnik pisma i rzutnik przeźroczy, projektor filmowy i telewizyjny, odtwarzacz CD i DVD (lub inny w zależności od rodzaju posiadanych nagrań), kamerę telewizyjną, urządzenia do nagrywania, komputer z kompletnym zestawem do wyświetlania (rzutnik, tablica) oraz dostępem do internetu. Wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, powinny być prowadzone dodatkowe zajęcia pozalekcyjne o charakterze artystycznym, dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów. Są one znakomitym dopełnieniem procesu dydaktycznego. Jednocześnie pozwalają młodym ludziom aktywnie uczestniczyć w konkretnych zajęciach (formach artystycznych) i rozwijać własne zainteresowania. 2. TREŚCI PRZEDMIOTU MUZYKA ZAWARTE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Proponowany program nauczania jest zgodny z założeniami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z dnia 30 sierpnia 2012 r., poz. 977). W nowej podstawie programowej na realizację treści nauczania dla przedmiotu muzyka na drugim etapie edukacyjnym przewidziano 95 godzin w trzyletnim cyklu kształcenia 1. W praktyce oznacza to, że na zrealizowanie materiału określonego w programie nauczyciel musi przeznaczyć jedną lekcję w tygodniu w klasie IV, V i VI. Można zatem założyć, że na klasę IV i V przypada po 32 godziny lekcyjne, a na klasę VI 31 lekcji. Aby umożliwić sprawdzenie, w jakim stopniu prezentowany program jest zgodny z założeniami programowymi ministerstwa edukacji, poniżej przytoczono fragment 1 Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, opublikowany dnia 9 maja 2011 r. 4

5 rozporządzenia MEN (DzU z dnia 30 sierpnia 2012 r., poz. 977) dotyczący celów kształcenia i treści nauczania przedmiotu muzyka. Cele kształcenia wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń poznaje podstawowe pojęcia i terminy muzyczne, rozumie ich znaczenie i wykorzystuje w wykonywaniu i słuchaniu muzyki, prowadzeniu rozmów o muzyce oraz poszukiwaniu informacji o muzyce. II. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń tworzy wypowiedzi wykonuje utwory muzyczne i tańce, improwizuje i komponuje proste struktury dźwiękowe i układy taneczno-ruchowe, przedstawia cechy i charakter słuchanych i wykonywanych utworów słowami lub innymi środkami ekspresji. III. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń interpretuje wykonywane utwory zgodnie z tekstem, charakterem i funkcją. Słucha muzyki, rozpoznaje, rozróżnia i omawia jej cechy, przedstawia własny stosunek do słuchanego i wykonywanego repertuaru. Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń: 1) stosuje podstawowe pojęcia muzyczne (melodia, akompaniament, rytm, dźwięk, akord, gama, tempo); 2) wykorzystuje w śpiewie oraz w grze na instrumentach znajomość pojęć i terminów muzycznych określających podstawowe elementy muzyki (melodię, rytm, harmonię, agogikę, dynamikę, artykulację); 3) odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej (nazwy siedmiu dźwięków gamy oraz ich położenie na pięciolinii, klucz wiolinowy, znaki graficzne pięciu wartości rytmicznych nut i pauz, podstawowe oznaczenia metryczne, agogiczne, dynamiczne i artykulacyjne); 4) poprawnie używa nazw podstawowych instrumentów muzycznych, głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) i zespołów wykonawczych (np. chór, orkiestra); 5

6 5) określa charakterystyczne cechy polskich tańców narodowych (poloneza, krakowiaka, mazura, kujawiaka i oberka); 6) wymienia nazwy epok w dziejach muzyki i potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla baroku, klasycyzmu, romantyzmu i muzyki XX w.; 7) korzysta z multimedialnych źródeł muzyki i informacji o muzyce. 2. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń: 1) poprawnie śpiewa z pamięci polski hymn narodowy oraz hymn Unii Europejskiej 2 ; 2) śpiewa ze słuchu (powtarza wzór lub powtarza i wykonuje z pamięci) lub z wykorzystaniem nut (w zespole, solo, a cappella, z towarzyszeniem instrumentu) piosenki z repertuaru dziecięcego i popularnego, wybrane pieśni patriotyczne, kanony (minimum 10 różnorodnych utworów wokalnych w roku szkolnym); 3) śpiewa, dbając o higienę głosu (stosuje ćwiczenia oddechowe, dykcyjne i emisyjne); 4) gra na instrumentach ze słuchu i z wykorzystaniem nut (solo i w zespole) melodie, schematy rytmiczne, proste utwory i akompaniamenty (uczeń gra na jednym lub kilku instrumentach, do wyboru: dowolny instrument klasyczny lub elektroniczny, np. flet prosty, instrument klawiszowy, dzwonki, instrumentarium perkusyjne Orffa); 5) odtwarza ruchem i gestodźwiękami proste rytmy i schematy rytmiczne, wykonuje kroki, figury i układy taneczne poloneza i krakowiaka, tańców ludowych (szczególnie własnego regionu) oraz podstawowe kroki wybranych tańców towarzyskich; 6) tworzy proste struktury rytmiczne, sygnały dźwiękowe, swobodne akompaniamenty, prosty dwugłos (burdon, nadgłos), ilustracje dźwiękowe do scen sytuacyjnych, tekstów literackich i obrazów (samodzielnie i pod kierunkiem nauczyciela); 7) tworzy improwizacje ruchowe do muzyki; 8) tworzy według ustalonych zasad improwizacje wokalne i instrumentalne (ćwiczenie wykonuje samodzielnie i pod kierunkiem nauczyciela z wykorzystaniem instrumentów wskazanych w pkt. 4 lub wykonanych przez uczniów); 9) tworzy wypowiedzi o muzyce za pomocą środków pozamuzycznych odzwierciedla graficznie cechy muzyki i form muzycznych, rysuje, maluje i układa teksty do muzyki, opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów. 2 Dnia 1 grudnia 2009 r. wszedł w życie traktat lizboński, który znosi zapisy o hymnie, fladze i innych symbolach Unii Europejskiej. Nieoficjalnie utwór Beethovena w opracowaniu instrumentalnym nadal jednak pełni funkcję hymnu UE. Nazywany jest obecnie hymnem Europy. 6

7 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń: 1) świadomie odbiera muzykę słucha (słuchanie analityczne, ukierunkowane przez nauczyciela na wybrane cechy utworu) wybranych dzieł literatury muzycznej (w całości lub fragmentów) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do XX w.) oraz dla muzyki jazzowej i rozrywkowej, słucha polskich pieśni patriotycznych oraz utworów ludowych w postaci oryginalnej i stylizowanej; 2) rozpoznaje cechy i budowę utworu muzycznego określa nastrój, tempo, dynamikę, fakturę jednogłosową i wielogłosową, rozróżnia podstawowe formy muzyczne (A, AB, ABA, ABA¹, rondo, wariacje); 3) rozróżnia podstawowe głosy ludzkie (sopran, alt, tenor, bas), rodzaje zespołu wykonawczego (soliści, orkiestra symfoniczna, różne typy chórów i zespołów), określa grupy instrumentów (strunowe smyczkowe, szarpane, uderzane; dęte drewniane i blaszane; perkusyjne) i główne instrumenty z tych grup; 4) rozpoznaje charakterystyczne cechy polskich tańców narodowych (poloneza, krakowiaka, mazura, kujawiaka i oberka); 5) charakteryzuje wybrane utwory muzyczne wysłuchane i omówione na zajęciach oraz inne, określając cechy muzyki, które decydują o charakterze utworu; 6) porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów J. S. Bach, W. A. Mozart, L. van Beethoven, F. Chopin, S. Moniuszko, W. Lutosławski; 7) interpretuje (gra i śpiewa) utwory zgodnie ze wskazówkami wykonawczymi umieszczonymi w nutach oraz własnym odczuwaniem muzyki. 3. CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA Program pozwala osiągnąć cele kształcenia dotyczące zarówno wprowadzania nowych pojęć muzycznych i prezentowania przykładów z literatury muzycznej, jak i nabywania przez ucznia i doskonalenia umiejętności w zakresie muzykowania. Jednocześnie umożliwia kształtowanie postaw uczniów oraz wspomaganie ich rodziców w procesie wychowawczym. Cele kształcenia 1. Nauka i doskonalenie umiejętności śpiewu (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.2, 2.3, 3.7). 7

8 2. Nauka i doskonalenie umiejętności gry na instrumentach: perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych, flecie podłużnym, dzwonkach, keyboardzie (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.4, 3.7). 3. Poznanie przykładów z literatury muzycznej reprezentatywnej dla różnych epok, kierunków i stylów (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 3.1, 3.4). 4. Inspirowanie do wyrażania muzyki za pomocą ruchu: realizacja układów ruchowych, taniec (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.5, 2.7). 5. Rozwijanie zainteresowań muzycznych i kreatywności poprzez improwizację, tworzenie prostych melodii i akompaniamentów, wyrażanie muzyki środkami pozamuzycznymi (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.6, 2.8, 2.9). 6. Pozyskiwanie wiadomości teoretycznych niezbędnych do muzykowania (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 1.1, 1.2, 1.3). 7. Zdobywanie wiedzy na temat kompozytorów i wykonawców muzyki (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 1.6, 1.7, 3.6). 8. Poznanie podstawowych form muzycznych (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 3.2). 9. Kształcenie umiejętności percepcji muzyki oraz wypowiadania się na temat poznanych przykładów muzycznych (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5). 10. Poznanie pieśni historycznych, muzyki ludowej oraz narodowej, a także kultury innych narodów (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 1.5, 1.7, 2.1, 2.2, 3.4). Cele wychowania 1. Kształtowanie postawy patriotycznej oraz wpajanie szacunku dla tradycji i dziedzictwa narodowego (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.1, 2.2). 2. Popularyzowanie postawy poznawczej wobec narodowej kultury polskiej i kultury europejskiej (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 1.5, 1.6, 3.1, 3.4, 3.6). 8

9 3. Kształtowanie postawy tolerancji dla różnych rodzajów muzyki, a także jej kompozytorów, wykonawców i odbiorców (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 3.1, 3.5). 4. Zachęcanie do angażowania się w różne formy aktywności muzycznej (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.2, 2.4, 2.5, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9). 5. Kształcenie umiejętności pracy w zespole, polegającej na współdziałaniu, współtworzeniu i współodpowiedzialności podczas realizacji muzycznych projektów i przedsięwzięć (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.2, 2.4). 6. Rozwijanie kultury osobistej oraz kształtowanie postawy świadomego odbiorcy kultury poprzez różne formy kontaktu ze sztuką (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 3.1, 3.7, 1.7). 7. Zachęcanie do otwartości na różne działania muzyczne poznawcze i kształcące (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9, 3.1). 8. Rozwijanie potrzeby zdobywania i pogłębiania muzycznej wiedzy, a także doskonalenia umiejętności i poszerzania zainteresowań z zakresu muzyki (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 1.4, 1.5, 1.6, 1.7). 9. Kształtowanie postawy aktywnego uczestnictwa w kulturze (podstawa programowa, treści nauczania wymagania szczegółowe, p. 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 3.7). 4. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW EDUKACYJNYCH Do osiągnięcia wyznaczonych celów niezbędne są procedury, zgodnie z którymi należy postępować podczas prowadzenia lekcji muzyki. Dlatego też proponujemy Państwu określone sposoby realizacji treści i wymagań wyznaczonych zgodnie z podstawą programową. Przedstawione wcześniej cele poznawcze kształcące i wychowawcze osiągane są zatem przez: śpiewanie piosenek (solo, zespołowo, chóralnie) ze słuchu, z nut lub za pomocą nut, z dbałością o właściwą emisję i higienę głosu, dykcję i interpretację; śpiew w wielogłosie nadgłos, polifonia (w tym burdon), a cappella i z akompaniamentem; realizację ćwiczeń głosowych oddechowych, emisyjnych, artykulacyjnych; 9

10 granie na instrumentach perkusyjnych ostinato rytmiczne, akompaniament, proste schematy rytmiczne i partytury, ilustracje dźwiękowe; wykonywanie na instrumentach melodycznych (solo, w zespole i z akompaniamentem) melodii o zróżnicowanym stopniu trudności; ćwiczenia doskonalące technikę gry na flecie podłużnym (w formie kursu); ćwiczenia doskonalące technikę gry na dzwonkach (w formie kursu); aktywną percepcję kompozycji muzycznych wyrażanie muzyki ruchem w zakresie małej i dużej motoryki; świadomą (ukierunkowaną) percepcję muzyki słuchanie przykładów z literatury muzycznej poprzedzone poleceniem lub pytaniem ukierunkowującym; formułowanie wypowiedzi na temat wysłuchanych kompozycji muzycznych; wykonywanie repertuaru utworów historycznych i patriotycznych (wokalnych i instrumentalnych), z uwzględnieniem kultury wykonawczej; ruch przy muzyce zabawy i ćwiczenia w zakresie małej i dużej motoryki oraz realizacja układów ruchowych; realizację podstawowych kroków, figur i prostych układów tanecznych (tańce ludowe, narodowe, towarzyskie); tworzenie muzyki improwizacje wokalne, instrumentalne, ruchowe, układanie prostych melodii oraz akompaniamentów rytmicznych i melodycznych; rozwijanie kreatywności wyrażanie muzyki środkami plastycznymi, literackimi, ruchem; rozwijanie kreatywności wielopłaszczyznowej tworzenie instrumentów według własnego pomysłu, tworzenie rekwizytów do ćwiczeń związanych z percepcją muzyki; tworzenie możliwości pracy grupowej realizacja ćwiczeń i zadań w grupach, wspólne muzykowanie, udział w klasowych i szkolnych projektach muzycznych i kulturalnych; prezentację dokonań muzycznych na forum klasy, szkoły i lokalnego środowiska (koncerty, widowiska, wystawy); reprezentowanie szkoły na festiwalach, przeglądach, konkursach oraz podczas realizacji przedsięwzięć kulturalnych w środowiskach lokalnych; poznawanie wybranych pojęć z zakresu zasad muzycznych, niezbędnych podczas działań praktycznych oraz umożliwiających właściwą percepcję muzyki; odczytywanie z zapisu nutowego wysokości dźwięków, wartości rytmicznych, metrum, znaków chromatycznych i oznaczeń interpretacyjnych; 10

11 określanie i rozpoznawanie elementów muzyki w zapisie nutowym i w słuchanych utworach; analizę kompozycji muzycznych pod kątem ich struktury i aparatu wykonawczego; rozpoznawanie różnych rodzajów głosów wokalnych i brzmienia poszczególnych instrumentów; poznawanie aparatu wykonawczego stosowanego w muzyce wokalnej i instrumentalnej; przedstawianie postaci wybranych kompozytorów i ich dzieł; prezentację okresów i stylów muzycznych poprzez wybrane przykłady z literatury muzycznej; poznawanie repertuaru polskich pieśni patriotycznych i historycznych oraz zdobywanie informacji na temat okoliczności ich powstania; zapoznawanie z folklorem regionalnym, ojczystym, a także folklorem wybranych krajów europejskich (w tym sąsiadujących z Polską) oraz rejonów świata; zaznajomienie z polskimi tańcami narodowymi oraz wykształcenie umiejętności rozpoznawania charakteru ich rytmiki, metrum i cech szczególnych; poznawanie muzyki ludowej charakterystycznej dla Europy i innych kontynentów; rozpoznawanie różnych rodzajów i stylów muzyki artystycznej i rozrywkowej; korzystanie z dostępnych źródeł wiedzy o muzyce (encyklopedie, leksykony, słowniki, albumy, prasa, programy radiowe i telewizyjne, multimedia); zastosowanie różnorodnych technik informacyjnych (internet, multimedia) do zdobywania, rozwijania i utrwalania wiadomości z dziedziny muzyki; tworzenie możliwości pogłębiania wiedzy za pomocą infografik, pocztówek muzycznych oraz materiałów dodatkowych; uczestniczenie w życiu muzycznym środowiska lokalnego branie udziału w koncertach, festiwalach, różnorodnych przedstawieniach muzycznych (baletowych, operowych, musicalowych); rozmowy, dyskusje na temat koncertów, przedstawień bądź innych imprez muzycznych, wysłuchanych (obejrzanych) przez uczniów. 5. METODY I FORMY PRACY Realizacja poszczególnych treści nauczania powinna się odbywać z wykorzystaniem zaproponowanych poniżej metod i form pracy: śpiew; 11

12 granie na instrumentach; ruch przy muzyce; tworzenie muzyki; percepcja muzyki. Przedstawione metody można usystematyzować w następujący sposób: Metody percepcyjno-analityczne są wykorzystywane przy pracy z kompozycją muzyczną, podczas samodzielnego słuchania i analizowania utworów muzycznych lub audiowizualnych (np. dzieł operowych, baletów, musicali, filmów muzycznych). Metody te mają na celu zaprezentowanie przez nauczyciela wzoru wykonywanego utworu, np. śpiewanej piosenki. Metody odtwórcze polegają m.in. na samodzielnym odczytaniu zapisu nutowego (piosenki, utworu instrumentalnego), wykonaniu utworu, muzykowaniu. Zastosowanie tego rodzaju metod służy kształtowaniu i rozwijaniu muzycznych umiejętności ucznia w zakresie śpiewu, gry na instrumentach, wspólnego muzykowania. Metody twórcze stosuje się podczas kreatywnego rozwiązywania zadań wyznaczonych przez nauczyciela. Polegają one m.in. na improwizacji, ruchu przy muzyce, tworzeniu muzyki (melodii, akompaniamentu). Metody te wykorzystuje się w celu rozwinięcia fantazji uczniów, a także stworzenia im warunków do samoekspresji muzycznej oraz twórczego muzykowania. Metoda ekspozycji choć zbliżona do metody percepcyjno-analitycznej pozwala uczniom na pełny, niemal,,uroczysty odbiór dzieła muzycznego, ale także filmu czy audycji telewizyjnej o tematyce muzycznej itp. Metoda organizowania i rozwijania działalności muzycznej ucznia (integrująca różnorodne metody pracy nauczyciela) stwarza młodym ludziom okazję do artystycznego prezentowania nabytych umiejętności na lekcjach i poza nimi przed koleżankami i kolegami, rodzicami itd. Chodzi tu o autentyczne muzykowanie poprzez śpiew, grę na instrumentach, a także o prezentacje artystyczne i ruchowo-taneczne. Wykorzystywane na lekcjach formy pracy indywidualna, grupowa i zbiorowa powinny być dostosowane do specyfiki przedmiotu muzyka oraz stosowanych na zajęciach metod, takich jak: rozmowa nauczająca (pogadanka); gry dydaktyczne; 12

13 praca z tekstem źródłowym, którym na lekcjach muzyki może być utwór do słuchania, nagranie audiowizualne na dowolnym nośniku, zapis nutowy czy tekst o tematyce związanej z przedmiotem; portfolio; burza mózgów; mapa mentalna; metoda projektu; metoda biograficzna; praca w w grupach (uczenie się we współpracy); wycieczka; drama; debata,,za i przeciw ; wykorzystanie narzędzi informatycznych (za pomocą których można pozyskiwać informacje, selekcjonować je, analizować i przetwarzać), czyli np. urządzeń do nagrywania i odtwarzania, multimediów, programów komputerowych, zasobów internetowych. 6. TREŚCI NAUCZANIA Materiał nauczania zawarty w prezentowanym programie oraz w podręcznikach serii I gra muzyka i Lekcja muzyki jest zgodny z podstawą programową. W jednoczęściowej serii I gra muzyka treści przewidziane do realizacji zostały podzielone na rozdziały i jednostki tematyczne obejmujące poszczególne zagadnienia z różnych zakresów wiedzy i kompetencji muzycznych. Główną zasadą konstrukcji poszczególnych tematów jest położenie nacisku na działania praktyczne mające na celu zainteresowanie uczniów muzyką, wzbudzenie w nich chęci do muzykowania i zdobywania wiadomości teoretycznych, a także zachęcenie ich do aktywnej i świadomej percepcji dzieł muzycznych. Dlatego też każda z wyodrębnionych jednostek tematycznych zawiera: piosenkę o treści związanej z omawianą problematyką; utwory instrumentalne do zagrania na flecie, keyboardzie, dzwonkach lub innych instrumentach perkusyjnych nawiązujące do tematu lekcji; repertuar utworów przeznaczonych do aktywnego i świadomego słuchania; różnorodne ćwiczenia utrwalające poszczególne partie materiału. W trosce o indywidualizację pracy z uczniami w każdej jednostce tematycznej zamieszczono podsumowanie w formie modułu To już wiemy!. Ponadto wiele tematów zawiera 13

14 infografiki, pomocne zarówno przy wprowadzaniu nowych wiadomości, jak i podczas podsumowywania oraz powtarzania przerobionego materiału. Uzupełnieniem i rozszerzeniem niektórych jednostek tematycznych są Pocztówki muzyczne, zawierające materiał wykraczający poza wymagania określone w podstawie programowej. Mają one inspirować uczniów do dalszych poszukiwań oraz motywować ich do pogłębiania zdobytej wiedzy. Z kolei w poszczególnych częściach serii Lekcja muzyki treści nauczania zostały podzielone na odrębne lekcje (materiał każdej z nich jest przewidziany do realizacji w ramach jednej jednostki lekcyjnej). Zgodnie z założeniami w klasie IV i V zaplanowano po 32 godziny lekcyjne, a w klasie VI 31 godzin. Głównym czynnikiem determinującym rozkład materiału, a zarazem odzwierciedlającym strukturę podstawy programowej, jest spiralność. Polega ona na obudowywaniu poszczególnych zagadnień w kolejnych latach nauki nowymi treściami bez niepotrzebnego powtarzania omówionej wcześniej tematyki. Podobnie jak w serii I gra muzyka, również w serii Lekcja muzyki kluczowa zasada realizacji treści nauczania jest oparta na pełnej aktywności uczniów na zajęciach. Zakłada ona zdobywanie przez młodych ludzi umiejętności oraz nabywanie nowych wiadomości poprzez śpiew, muzykowanie, percepcję oraz ruch przy muzyce. Niemal do każdej lekcji dobrano piosenkę i/lub utwór instrumentalny, nawiązujący do omawianych zagadnień, oraz przykład do słuchania z literatury muzycznej. Na szczególną uwagę zasługują piosenki edukacyjne, których treść, konstrukcja, a także odpowiednio dostosowany akompaniament i aranżacja służą wprowadzeniu i utrwaleniu określonych pojęć muzycznych. Poszczególne jednostki lekcyjne rozpoczynają się modułem Co będziemy dzisiaj robić?. Jego zadaniem jest udzielenie odpowiedzi na podobne pytania, często zadawane przez uczniów spontanicznie przed zajęciami, a jednocześnie wskazanie nauczycielowi celów do realizacji. Pojęcia poznawane przez uczniów są natomiast utrwalane dzięki modułowi Muzyczny słowniczek, który pojawia się na końcu niemalże każdej lekcji. Wiedza zawarta w poszczególnych partiach materiału jest podsumowywana, utrwalana oraz sprawdzana podczas pojawiających się cyklicznie Warsztatów muzycznych. W ich trakcie uczniowie wykonują zróżnicowane zadania, które umożliwiają powtórzenie i zapamiętanie omówionych wcześniej zagadnień. Wybrane tematy zostały ponadto uatrakcyjnione przez dodanie do nich Kartek z kalendarza. Są to bogato ilustrowane materiały służące wzbogaceniu wiedzy i rozwinięciu umiejętności uczniów o zagadnienia wykraczające poza wymagania podstawy programowej. 14

15 Mają one zaciekawić uczniów muzyką oraz zainspirować ich do własnych poszukiwań. Z kolei cyklicznie pojawiający się komiks w przyjazny i atrakcyjny dla uczniów sposób nawiązuje do wiadomości i umiejętności zdobytych podczas omawiania określonej partii materiału. Materiał nauczania dla klas IV VI szkoły podstawowej (seria I gra muzyka ) Temat Materiał nauczania Odniesienia do nowej podstawy programowej 3 Na dzień dobry 1. Ćwiczymy głos zabawy i ćwiczenia związane z emisją głosu zabawy rytmiczne 2.1, 2.2, 2.3, 2.5, 2.7, 2.8, 3.7 improwizacje 2. Ruch i muzyka ruch i percepcja zabawy w kręgu 2.5, 2.7 (improwizacje ruchowe) 3. Dźwięk wyczarowany gestem zabawy ruchowe akompaniament improwizowany z użyciem gestodźwięków, różnych przedmiotów oraz instrumentów perkusyjnych zabawy polirytmiczne z użyciem gestodźwięków I. Alfabet dźwięków 1. Rytm i metrum ćwiczenia i zabawy rytmiczne: rytmizacje tekstów, ostinato, gestodźwięki, sylaby rytmiczne (tataizacja), układanki, improwizacje, zagadki realizacja prostych partytur na instrumentach perkusyjnych pojęcia: rytm, wartości rytmiczne nut i pauz, metrum, akcent, takt 2. Od gamy do melodii fonogestyka pojęcia: melodia, pięciolinia, klucz wiolinowy, nuta, nazwy literowe nut, solmizacja, gama, znaki chromatyczne 3. Akompaniament, proszę! realizacja akompaniamentów: rytmicznego i melodycznego pojęcia: trójdźwięk, akord, akompaniament Pocztówka muzyczna Jak powstały nuty? 4. Solo, zespół, chór różnorodne sposoby wykonywania muzyki wokalnej: solo, unisono, wielogłos śpiewanie w wielogłosie: z burdonem, z ostinato, z nadgłosem, w dwugłosie, w kanonie głosy wokalne rodzaje, przykłady brzmienia rodzaje zespołów wokalnych zespołowe śpiewanie wybranych przykładów z repertuaru pojęcia: solo, duet, tercet, zespół wokalny, 2.4, 2.5, (rytmy tańców), 2.4, 2.5, 2.6, 2.8 (improwizacje), 3.1, 3.7 (rytmy tańców) 1.5 (melodie w tańcach narodowych), 2.2, 2.4 (granie z nut), 3.1, 3.2 (melodia w budowie formalnej), 3.4 (melodie w tańcach) 2.4, 2.6, 3.1, 3.2 (wariacje), 3.5, , 2.1 (zespołowe śpiewanie), 2.2, 2.6 (nadgłos, burdon), 2.8, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, Poszczególne numery odnoszą się do odpowiednich punktów nowej podstawy programowej (część Treści nauczania wymagania szczegółowe, zamieszczona na s. 4 6 niniejszej publikacji). 15

16 chór, burdon, nadgłos, unisono, a cappella 5. Dynamika i barwa oznaczenia dynamiczne i ich skróty dźwięku barwa dźwięku realizacja ilustracji muzycznych z wykorzystaniem dźwięków o różnej barwie pojęcia: dynamika, barwa dźwięku utrwalenie pojęć związanych z dynamiką i barwą dźwięku poprzez różnorodne zabawy 6. Tempo i artykulacja zabawy utrwalające znajomość pojęcia tempo ćwiczenia i zabawy z różnymi rodzajami artykulacji pojęcia: artykulacja, tempo, legato, portato, staccato, glissando, frullato 1. Polski folklor muzyczny 2. Polskie tańce narodowe 3. Folklor muzyczny sąsiadów Polski II. Muzyka ludowa zwyczaje, tradycje, obrzędy, stroje i instrumenty ludowe regiony folklorystyczne w Polsce O. Kolberg i jego dzieło zadania i zabawy muzyczne związane z rodzimym repertuarem folklorystycznym pojęcia: folklor, etnografia, region, skansen, kapela infografika Folklor polski krakowiak charakterystyka kujawiak charakterystyka oberek charakterystyka mazur charakterystyka polonez charakterystyka wykonywanie charakterystycznych rytmów tańców ćwiczenia i zabawy wprowadzające podstawowe kroki wybranych tańców stylizacja polskiej muzyki ludowej i kompozytorzy, którzy ją stosowali pojęcia: synkopa, stylizacja infografika Polonez muzyka i kultura ludowa (np. tańce, pieśni, instrumenty) wybranych krajów sąsiadujących z Polską: Ukrainy, Czech, Słowacji, Rosji, Litwy, Niemiec utwory reprezentatywne dla wybranych krajów słuchanie, wykonanie wokalne i instrumentalne Pocztówka muzyczna Instrumenty zwykłe i niezwykłe 1.5, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3 (barwy głosów i instrumentów), (tempo tańców), 2.2, 2.4, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5 Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania tradycji i kultury własnego narodu ( ), 1.7, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.8, 3.1, 3.2, 3.3, 3.7 Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania tradycji i kultury własnego narodu ( ), 1.1, 1.2, 1.5, 1.7, 2.2, 2.3, 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.3, 3.4, 3.5 Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania dla innych kultur i tradycji. ( ), 1.1, 1.2, 1.4, 1.7, 2.2, 2.3, 2.7, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5,

17 4. Folklor muzyczny na świecie ludowa kultura muzyczna wybranych krajów (rejonów) Europy i świata prezentacja przykładów muzyki ludowej ww. krajów (rejonów) słuchanie, śpiewanie i granie wybranych przykładów muzycznych pojęcia: pentatonika III. W świecie muzyki 1. Rodzaje i style charakterystyka podziału muzyki, w tym na muzyki rozrywkową i artystyczną standardy, aranżacje, przeróbki artystyczne pojęcia: rodzaje muzyki, evergreen, styl w muzyce, aranżacja 2. Muzyka charakterystyka i przykłady literatury rozrywkowa XVIII muzycznej do końca XIX w. i XIX wieku muzyka salonowa, jej kompozytorzy i wykonawcy pojęcia: meloman, salon muzyczny, wirtuoz 3. Muzyka jazz charakterystyka, najważniejsi twórcy rozrywkowa i wykonawcy XX wieku wybrane style współczesnej muzyki rozrywkowej i ich charakterystyka pojęcia: improwizacja, jazz-band, swing, rock and roll, rock, pop, disco, rap Pocztówka muzyczna Od fonografu do MP3 4. Muzyka w roli funkcja i zadania filharmonii głównej kodeks melomana, czyli zasady savoir-vivre u podczas słuchania muzyki festiwale i koncerty pojęcie: recital 5. Od opery do charakterystyka opery musicalu charakterystyka operetki charakterystyka musicalu pojęcia: uwertura, akt, scena, aria, libretto, duet, tercet, partia chóralna infografika Opera Pocztówka muzyczna Muzyka i film 6. Z muzyką w tle naśladowanie zjawisk przyrody w muzyce przedstawianie w muzyce treści pozamuzycznych muzyka w teatrze muzyka filmowa (i stosowana w reklamie) pojęcia: muzyka ilustracyjna, muzyka programowa 1. Instrumenty perkusyjne IV. Instrumenty muzyczne podział instrumentów perkusyjnych i ich przykłady prezentacja brzmienia instrumentów perkusyjnych (słuchanie) zabawy z wykorzystaniem instrumentów konstruowanie instrumentów perkusyjnych własnego pomysłu pojęcia: instrumenty perkusyjne: melodyczne, niemelodyczne Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania dla innych kultur i tradycji. ( ), 1.1, 1.2, 1.7, 2.2, 2.3, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.4 (granie aranżacji znanych melodii), 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 (aranżacje), 3.5, , 1.7, 2.4, 2.7, 2.8,, 3.6 (bez Lutosławskiego), , 1.6, 2.2, 2.4, 2.5, 2.7, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.6, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, , 1.2, 1.4, 1.6, 1.7, 2.2, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.7, 2.7, 2.9, 3.1, , , 2.6, 2.8, 3.1, 3.3, 3.5,

18 2. Instrumenty strunowe podział instrumentów strunowych i ich przykłady prezentacja brzmienia instrumentów strunowych (słuchanie) konstruowanie instrumentów strunowych własnego pomysłu pojęcia: instrumenty strunowe: szarpane, smyczkowe, uderzane Pocztówka muzyczna Instrumenty elektryczne i elektroniczne 3. Instrumenty dęte podział instrumentów dętych i ich przykłady prezentacja brzmienia instrumentów dętych (słuchanie) konstruowanie instrumentów dętych pojęcia: instrumenty dęte: drewniane, blaszane 4. Zespoły instrumentalne aparat wykonawczy muzyki instrumentalnej: soliści, zespoły kameralne, orkiestry typy orkiestr: kameralne, symfoniczne, dęte funkcja dyrygenta pojęcia: duo, trio, kwartet, kwintet, tamburmajor, buława, kapelmistrz, dyrygent, batuta, partia instrumentalna, partytura infografika Orkiestra symfoniczna V. Formy muzyczne 1. Okres muzyczny budowa okresu muzycznego zabawy polegające na tworzeniu następnika poprzez zmianę zakończenia poprzednika pojęcia: forma muzyczna, zdanie muzyczne, poprzednik, następnik, okres muzyczny 2. Forma AB piosenka jako przykład formy AB improwizacje wokalne w formie AB pojęcia: zwrotka, refren, forma AB 3. Formy ABA i ABA¹ kontrast jako zasada tworzenia formy ćwiczenia i zabawy utrwalające znajomość form ABA oraz ABA¹ przekształcanie utworu w formie ABA na formę ABA¹ pojęcia: forma ABA, forma ABA¹ 4. W kanonie forma kanonu rodzaje kanonów: wokalny, rytmiczny, ruchowy (realizacja utworów) pojęcia: kanon, wielogłos 5. Pobawmy się w wariacje charakterystyka formy wariacji przykłady do słuchania w formie wariacji graficzne przedstawienie formy wariacji zabawy utrwalające znajomość formy wariacji pojęcia: temat, przekształcenia tematu (warianty, wariacje) 6. Rondo charakterystyka formy ronda przykłady do słuchania w formie ronda realizacja ronda rytmicznego tworzenie rytmicznych kupletów do podanego refrenu pojęcia: rondo, refren, kuplet 1.4, 1.7, 2.4, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, , 1.7, 2.4, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, , 1.7, 2.4, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, , 2.4, 2.6, 2.9,, , 2.4, 2.6, 2.9, 3.1, 3.2, , 2.4, 2.6, 2.9,, , 2.2, 2.3, 2.6, 2.9,, , 2.6, 2.8, 2.9,, , 2.6, 2.8, 2.9,,

19 VI. Dla ojczyzny 1. Pieśni patriotyczne rola pieśni w historii Polski repertuar wybranych pieśni historycznych i patriotycznych (słuchanie, wykonywanie) pojęcia: patriotyzm, pieśń o charakterze hymnu 2. Pod biało-czerwoną flagą polskie symbole narodowe: hymn, godło, flaga polski hymn narodowy historia powstania, charakter okazywanie szacunku dla symboli narodowych prawidłowa postawa podczas śpiewania i słuchania hymnu Pocztówka muzyczna Z wizytą w Będominie 3. Na żołnierską nutę pieśni i piosenki wojskowe: ułańskie, legionowe, partyzanckie, powstańcze okoliczności powstania oraz rola pieśni i piosenek wojskowych słuchanie i śpiewanie wybranych pieśni i piosenek wojskowych 1. Od średniowiecza do renesansu 2. Jan Sebastian Bach i muzyka baroku 3. Klasycyzm w muzyce 4. Fryderyk Chopin i muzyka romantyczna 5. Stanisław Moniuszko twórca polskiej opery 6. Witold Lutosławski i muzyka XX wieku VII. Muzyczny wehikuł czasu cechy charakterystyczne muzyki średniowiecza i renesansu (ze szczególnym uwzględnieniem muzyki polskiej) prezentacja przykładów muzycznych (słuchanie) pojęcia: renesans, tabulatura, polichóralność charakterystyczne cechy muzyki baroku prezentacja przykładów z literatury muzycznej życie i twórczość J.S. Bacha oraz jego ulubione instrumenty: organy, klawesyn pojęcia: polifonia, barok cechy muzyki okresu klasycyzmu sylwetki i twórczość klasyków wiedeńskich: J. Haydna, W.A. Mozarta, L. van Beethovena słuchanie wybranych przykładów z literatury muzycznej Oda do radości (hymn Europy) wykonanie wokalne i instrumentalne pojęcia: styl galant, wirtuoz, homofonia cechy muzyki epoki romantyzmu i jej najwybitniejsi przedstawiciele wielcy romantycy: F Chopin pojęcie: styl brillante Pocztówka muzyczna Chopin, jakiego nie znacie wielcy polscy romantycy: S. Moniuszko S. Moniuszko twórca opery słuchanie i wykonanie wybranych utworów Moniuszki różnorodność stylów i kierunków muzyki XX w. impresjonizm w malarstwie i muzyce zadania polegające na wyrażaniu muzyki 1.1, 1.2, 2.1, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, , 2.1, 2.2, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, , 2.2, 2.9, 3.1, 3.5, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.6, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, 3.6, , 1.6, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, 3.3, 3.5, 3.6, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, , 1.6, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, 3.3, 3.5, 3.6,

20 środkami plastycznymi muzyka współczesna na przykładzie twórczości W. Lutosławskiego słuchanie przykładów muzycznych realizacja wybranego repertuaru infografika Muzyczna oś czasu VIII. Zapraszamy do tańca 1. Historia tańca historia i rola tańca w kulturze rodzaje tańca w ujęciu historycznym pojęcia: taniec rytualny, dworski, salonowy, towarzyski, współczesny, ludowy 2. Taniec klasyczny charakterystyka baletu charakterystyka tańca klasycznego najwspanialsze balety, twórczość P. Czajkowskiego pojęcia: sceny, obrazy, libretto, choreograf, scenograf, primabalerina, trykot, paczka, pointy infografika Balet 3. Taniec współczesny taniec współczesny, sylwetka I. Duncan tańce towarzyskie i ich podział improwizacje taneczne pojęcia: tańce standardowe, tańce latynoamerykańskie Pocztówka muzyczna Tańce świata 4. Tanecznym krokiem cza-cza nauka kroków i figur salsa nauka kroków i figur rock and roll nauka kroków i figur 1.1, 1.7, 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.5, , 1.5, 1.7, 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.5, , 1.7, 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.5, , 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.5, 3.7 Zaśpiewajmy! Śpiewnik na cztery pory roku (dla klas IV VI) Utwory do śpiewania zawarte w publikacji mają układ kalendarzowy i dzielą się na następujące kategorie: Jesienne nastroje ; Zimowe dźwięki ; Muzyczna wiosna ; Rozśpiewane lato. Ponadto w publikacji zamieszczono warsztaty śpiewu, które obejmują: - różnorodne ćwiczenia: oddechowe, emisyjne, artykulacyjne, dykcyjne; - rozśpiewanki ćwiczenia przygotowujące do śpiewu. Zagrajmy! Dodatek instrumentalny do nauki gry na flecie, dzwonkach i flażolecie 4 Publikacja zawiera: 4 Zeszyt Zagrajmy! może być wykorzystywany do pracy z dowolną serią podręczników do muzyki przygotowaną przez wydawnictwo Nowa Era. 20

21 chwyty fletowe; ćwiczenia do gry na flecie; utwory na flet; ćwiczenia do gry na dzwonkach; utwory na flet i dzwonki; ćwiczenia i utwory na flażolet. Materiał nauczania dla klas IV VI szkoły podstawowej (seria Lekcja muzyki ) LEKCJA 1 Zaczynamy muzyczne przygody KLASA IV Temat Materiał nauczania Odniesienia do nowej podstawy programowej 5 komiks 1.1, Kartka z kalendarza : pierwszy dzień jesieni 2.2, 2.3, 2.5 muzyczny kontrakt Piosenka na rozgrzewkę wykonanie tańca powitalnego LEKCJA 2 Zabawy z piosenką LEKCJA 3 Dźwięki gamy dobrze znamy LEKCJA 4 Muzyczne litery LEKCJA 5 Warsztat muzyczny LEKCJA 6 Śpiewamy pięknie dla naszych nauczycieli LEKCJA 7 Z rytmem za pan brat LEKCJA 8 Metrum, czyli miara Śpiewanka o piosence nagranie: polski taniec renesansowy pojęcia: refren, zwrotka, forma AB Śpiewanka do-re-mi-fanka piosenka Jawor fonogestyka pojęcia: melodia, gama, solmizacja Klawiszowa piosenka zapis nutowy gamy C-dur (do zagrania na dzwonkach) nagranie: W.A. Mozart, Bułeczka z masłem literowe nazwy dźwięków nagranie: A. Vivaldi, koncert Jesień z cyklu Cztery pory roku zadania utrwalające zdobyte wiadomości i umiejętności schematy chwytów fletowych: h 1, a 1, g 1 komiks Kartka z kalendarza : andrzejki piosenka Czternastego października ćwiczenia w zakresie emisji głosu schematy chwytów fletowych: f 1, e 1 zapis nutowy melodii na flet pojęcia: emisja głosu, dykcja piosenka Poczuj rytm schemat wartości rytmicznych nut i pauz partytura do zabaw z piosenką 1.1, 2.2, 2.3, 2.9, 3.1, , 1.2,1.3, 2.2, 2.3, 2.8, 2.9, 3.1, , 1.2, 2.2, 2.4, 2.8, 2.9, 3.1, , 1.7, 2.4, 2.9, 1.1, 1.2, 2.2, 2.3, 2.4, 2.8, , 2.3, 2.5, 2.6, 2.7, 3.7 pojęcia: rytm, tataizacja, gestodźwięki piosenka Niezła sztuczka 2.2, 2.3, 2.9, 5 Poszczególne numery odnoszą się do odpowiednich punktów nowej podstawy programowej (część Treści nauczania wymagania szczegółowe, zamieszczona na s. 4 6 niniejszej publikacji). 21

22 LEKCJA 9 Symbole narodowe i Mazurek Dąbrowskiego LEKCJA 10 Gdy piosenka szła z wojskiem LEKCJA 11 Porozmawiaj z echem, czyli głośno i cicho Lekcja 12 Warsztat muzyczny LEKCJA 13 Świąteczne tradycje w naszych domach LEKCJA 14 Kolędy polskie LEKCJA 15 Zima dźwiękiem malowana LEKCJA 16 Dla babci i dziadka LEKCJA 17 Usprawiedliwione spóźnienie, czyli kanon Lekcja 18 Warsztat muzyczny LEKCJA 19 Instrumenty perkusyjne nagrania: P. Czajkowski, Marsz ołowianych żołnierzyków z baletu Dziadek do orzechów, C. Saint-Saëns, Słoń z cyklu Karnawał zwierząt zapis nutowy melodii Chińska melodia pojęcia: metrum, akcent, takt, znaki chromatyczne polski hymn państwowy polskie symbole narodowe schemat kropka przy nucie pojęcia: hymn, kropka przy nucie piosenka Przybyli ułani partytura akompaniament perkusyjny nagranie: marsz wojskowy piosenka Zabawa z echem schemat oznaczeń dynamicznych nagrania: J. Haydn, Symfonia G-dur nr 94 cz. II, P. Czajkowski, Marsz ołowianych żołnierzyków z baletu Dziadek do orzechów schematy chwytów fletowych: d 1, c 1 zapis nutowy melodii na flet pojęcie: dynamika zadania utrwalające zdobyte wiadomości i umiejętności schematy chwytów fletowych: fis 1, gis 1, b 1 komiks Kartka z kalendarza : pierwszy dzień zimy piosenka Nie miały aniołki nagranie: F. Chopin, Scherzo h-moll kolęda Lulajże, Jezuniu zapis nutowy kolęd: Przybieżeli do Betlejem, Jezus malusieńki, Dzisiaj w Betlejem pojęcie: pastorałka piosenka Zima schemat głosy wokalne nagrania: przykłady brzmienia głosów wokalnych, L. Mozart, Sanna z Symfonii dziecięcej partytura Taniec śnieżynek pojęcia: barwa dźwięku, głosy wokalne Piosenka dla babci schemat akompaniamentu perkusyjnego Piosenka dla dziadka nagranie: L. Anderson, Maszyna do pisania piosenka Mały kanon schemat graficzny kanonu nagranie: S. Moniuszko, kanon Wlazł kotek schemat chwytu fletowego: c 2 pojęcia: muzyka wielogłosowa, unisono, kanon zadania utrwalające zdobyte wiadomości i umiejętności kanon Panie Janie nagranie: A. Vivaldi, koncert Zima z cyklu Cztery pory roku komiks Kartka z kalendarza : urodziny Fryderyka 3.1, 3.2, , 1.3, 1.7, 2.1, 2.2, 2.3,, , 1.2, 2.2, 2.3, 2.4, 2.6, 2.9, 3.1, 3,2, 3.5, , 2.3, 2.4, 2.9,, , 1.2, 1.7, 2.2, 2.4, 2.5, 2.8, 3.1,3.5, , 1.2, 1.7, 2.2, 2.3, 2.9,, , 2.3, 2.4, , 1.2, 1.4, 2.2, 2.3, 2.4, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, ,1.2, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.9,, , 1.2, 1.4, 2.2, 2.3, 2.4, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.7, 2.2, 2.4, 2.9, 1.4, 1.7, 2.4, 2.9, 22

23 LEKCJA 20 Dzieciństwo Fryderyka Chopina LEKCJA 21 Ludowa zabawa LEKCJA 22 Na ludową nutę LEKCJA 23 Warsztat muzyczny LEKCJA 24 Muzyczne powitanie wiosny LEKCJA 25 Wielkanoc LEKCJA 26 Dzień Ziemi LEKCJA 27 Majowe święta Polaków LEKCJA 28 Warsztat muzyczny Chopina partytura Etiudka rytmiczna schemat podział instrumentów perkusyjnych fotografie instrumentów nagranie: przykłady brzmienia wybranych instrumentów perkusyjnych piosenka Muzyczne echo Warszawy nagranie: F. Chopin, Polonez g-moll infografika: Z albumu Pani Justyny. Fryderyk Chopin cudowne dziecko I część albumu o Chopinie piosenka Uciekła mi przepióreczka nagrania: mazur ludowy, S. Moniuszko, Mazur z opery Halka, polonez pojęcia: folklor, etnograf piosenka Krakowiaczek jeden nagrania: krakowiak ludowy, oberek weselny, kujawiak, H. Wieniawski, Kujawiak a-moll melodia Czerwone jabłuszko fotografie: instrumenty ludowe, kapela ludowa pojęcia: synkopa, polskie tańce narodowe, kapela zadania utrwalające zdobyte wiadomości i umiejętności schematy chwytów fletowych: fis 1 i b 1 komiks Kartka z kalendarza : pierwszy dzień wiosny piosenka To właśnie wiosna nagranie: L. Mozart, Wiosna z Symfonii dziecięcej schematy chwytów fletowych: d 2, e 2, f 2, g 2 partytura Ptasi koncert Wielkanocna piosenka nagranie: J.F. Haendel, Alleluja z oratorium Mesjasz piosenka Jesteśmy dziećmi Ziemi schematy rytmiczne do realizacji na instrumentach ekologicznych nagranie: E. Grieg, Poranek z suity Peer Gynt piosenka Polska flaga zapis różnych rodzajów akompaniamentu pojęcia: akompaniament, burdon, półplayback zadania utrwalające zdobyte wiadomości i umiejętności nagrania: A. Vivaldi, koncert Wiosna z cyklu Cztery pory roku, N. Rimski-Korsakow, Lot 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.6, 1.7, 2.2, 2.3, 2.9,, 3.6, 3.7 Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania tradycji i kultury własnego narodu ( ), 1.1, 1.2, 1.5, 1.7, 2.2, 2.3, 2.5, 2.7, 2.9, 3.1, 3.2, 3.4, 3.5 Część wstępna podstawy programowej dla szkoły podstawowej: W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy ( ) poszanowania tradycji i kultury własnego narodu ( ), 1.1, 1.2, 1.5, 1.7, 2.2, 2.3, 2.5, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, 3.5, , 1.2, 1.5, 1.6, 2.2, 2.4, 2.5, 3.4, , 2.3, 2.4, 2.6, 2.9,, , 2.3, 2.9,, , 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.8, 2.9, 3,1, 3.2, , 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 3.2, 3.5, , 1.2, 1.7, 2.2, 2.4, 2.5, 2.9, 23

24 LEKCJA 29 Dla ciebie, mamo LEKCJA 30 Niech żyją wszystkie dzieci! LEKCJA 31 Rozmowy z tatą LEKCJA 32 Muzykujemy! Wakacje! trzmiela komiks Kartka z kalendarza : pierwszy dzień lata piosenka Dla Ciebie, Mamo piosenka Kolorowe dzieci zapisy nutowe popularnych zabaw i piosenek dziecięcych z różnych stron świata Piosenka dla taty zapis nutowy utworu na flet schemat budowy okresowej utworu muzycznego zapis nutowy utworów w formie okresu muzycznego do śpiewania i grania pojęcia: poprzednik, następnik, zdania muzyczne, okres muzyczny piosenka Morskie opowieści zapis nutowy akompaniamentu do piosenki nagrania: A. Vivaldi, koncert Lato z cyklu Cztery pory roku, szanta piosenki Jeszcze tylko jeden dzwonek, Wakacyjna piosenka pojęcie: szanta KLASA V 1.1, 1.2, 2.2, 2.3, 2.4, 2.8, 2.9, 2.2, 2.5, 2.6, 2.7, 2.8, , 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.8, 3.2, , 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.7 Temat Materiał nauczania Odniesienia do nowej podstawy programowej 6 piosenka z wędrownych szlaków 1.1, 1.2., dźwiękowa pocztówka z wakacji 2.2, 2.3, 2.6, 2.7, 2.8, improwizacje 3.5 komiks LEKCJA 1 Na dobry początek LEKCJA 2 Już umiem grać na flecie LEKCJA 3 Forma ABA i ABA¹ LEKCJA 4 Tajemnice zapisu muzycznego LEKCJA 5 Dla nauczycieli realizacja repertuaru wybranych utworów na flet akompaniament perkusyjny do utworów przeznaczonych na flet nagrania: utwory przeznaczone na różne rodzaje fletów rodzina fletów utwór formie ABA na flet pojęcia: forma ABA, forma ABA¹ nagranie: utwór w formie ABA (1) różnorodne ćwiczenia i zabawy związane z formami ABA, ABA¹ przekształcanie utworu w formie ABA na formę ABA¹ piosenka Na wędrówkę utwór na flet ze skrótami pisowni muzycznej przedtakt pojęcia: repetycja, wolta, da capo al fine, fermata piosenka na Dzień Nauczyciela kanon dla nauczycieli utwór Sto lat na dwa flety z akompaniamentem perkusyjnym 1.4, 2.4, 2.6, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.3, , 2.6, 2.7, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, , 2.3, 2.4, , 2.3, 2.4, 2.6, Poszczególne numery odnoszą się do odpowiednich punktów nowej podstawy programowej (część Treści nauczania wymagania szczegółowe, zamieszczona na s. 4 6 niniejszej publikacji). 24