SEKSUALNOÂå KOBIECA PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCH POCHWOWYCH cz Êç 1
|
|
- Bogdan Kubiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SEKSUALNOÂå KOBIECA PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCH POCHWOWYCH cz Êç 1 lek. med. Jolanta Magnuszewska prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Streszczenie Operacje ginekologiczne przywracajà anatomi czynnoêciowà miednicy kobiecej. Jednak poprzez uszkodzenie nerwów, naczyƒ krwionoênych i struktur anatomicznych oraz poprzez powodowanie bliznowacenia, mogà prowadziç do upoêledzenia funkcji seksualnych. Wp yw na dysfunkcje seksualne ma równie pooperacyjne obni enie poziomu sterydów i czynniki natury psychosocjalnej. Praca przedstawia przeglàd piêmiennictwa Êwiatowego dotyczàcy seksualnoêci kobiet po operacjach ginekologicznych. pochwowych (cz Êç I) brzusznych (cz Êç II) S owa kluczowe: operacje ginekologiczne (pochwowe, brzuszne), nietrzymanie moczu, dysfunkcje seksualne SEXUALITY OF WOMEN AFTER GYNECOLOGIC SURGERY Gynecologic surgery restores the functional anatomy of the female pelvis. However, by damage to nerves, blood vessels and anatomical structures and by causing scarring, may lead to impaired sexual function. Other factors that affect sexual functionality after gynecological operations are also: reducing the level of steroids after operation and psychosocial factors. The paper presents a review of World literature on sexuality of women after gynecologic surgery. vaginal (part I) abdominal (part II) Key words: gynecological surgery (vaginal, abdominal), urinary incontinence, sexual dysfunction lek. med. Jolanta Magnuszewska Oddzia Po o niczo- -Ginekologiczny Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Cz stochowie prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii Centrum Medyczne Kszta cenia Podyplomowego w Warszawie Wi kszoêç kobiet dà y do osobistego szcz Êcia i samorealizacji poprzez rol seksualnà. Udane ycie seksualne korzystnie wp ywa na ycie rodzinne, zawodowe i spo- eczne. SeksualnoÊç kobieca odnosi si nie tylko do aktywnoêci seksualnej, ale tak e do oceny w asnego wyglàdu i tworzenia zwiàzków z otoczeniem [1]. Jednà z przyczyn mogàcych negatywnie wp ywaç na prawie wszystkie aspekty ycia PRACA RECENZOWANA kobiety, w àczajàc w to jej relacje seksualne z partnerem, sà problemy ginekologiczne i nietrzymanie moczu [2]. Kobiety z problemami ginekologicznymi i/lub nietrzymaniem moczu w 50% zg aszajà poczucie odr bnoêci w stosunku do innych kobiet, a w 40% poczucie mniejszej atrakcyjnoêci [3]. Schorzenia ginekologiczne mogà mieç wp yw na funkcje p ciowe. Kobieta mo e 34 Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23
2 unikaç kontaktu seksualnego z partnerem z powodu dyspareunii wyst pujàcej przy wypadaniu narzàdu rodnego, nietrzymaniu moczu podczas stosunku, w schorzeniach zwiàzanych z krwawieniem lub nawracajàcymi infekcjami dróg moczowych. Operacje usuni cia macicy, brzusznej lub pochwowej korekty wypadania macicy, zabiegi zwiàzane z leczeniem nietrzymania moczu, majà istotny wp yw na ycie seksualne operowanych kobiet. Szczególnie dotyczy to kobiet ze schorzeniami uroginekologicznymi, które z powodu dyspareunii, nietrzymania moczu, obni enia libido, depresji i za enowania swoim schorzeniem majà stosunki seksualne rzadziej ni przed wystàpieniem problemów zdrowotnych [4]. Operacje pochwowe Anatomiczna bliskoêç pochwy, p cherza moczowego i cewki moczowej wp ywa na Êcis y zwiàzek mi dzy dysfunkcjà dróg moczowych i dysfunkcjà seksualnà (FSD Female Sexual Dysfunction). Zwiàzek przyczynowo skutkowy powy szych dysfunkcji mo e rozwijaç si dwukierunkowo, poniewa aktywnoêç seksualna mo e powodowaç lub nasilaç problemy moczowe, a problemy moczowe mogà skutkowaç wystàpieniem FSD. Celem optymalizacji wyników leczenia zaleca si, aby przed operacjà poddaç ocenie seksualnoêç pacjentki, jej relacje seksualne i ich zwiàzek ze stwierdzonà patologià miednicy, oraz jakoêç orgazmu i libido w samoocenie pacjentki. Istniejàce uprzednio problemy seksualne, którym nie towarzyszà zmiany anatomiczne mogà prognozowaç suboptymalny wynik leczenia [5]. Ocena psychiatryczna winna zawieraç histori i ocen bie àcych schorzeƒ psychiatrycznych, takich jak: depresja, uogólnione schorzenia l kowe czy zespó stresu pourazowego. U pacjentek w okresie oko omenopauzalnym ocena przedoperacyjna powinna zawieraç objawy menopauzalne. Klinicznymi objawami FSD sà: obni enie nawil enia pochwy, ból i dyskomfort w czasie stosunku, obni one podniecenie, trudnoêci w osiàgni ciu orgazmu i zespó HSDP (Hypoactive Sexual Desire Disorder). W retrospektywnym badaniu 66 kobiet, które przesz y operacje miednicy ma ej stwierdzono jeden nowy przypadek dyspareunii spoêród 10 pacjentek, które wczeêniej nie by y dotkni te tym zaburzeniem [6]. Jednak e dyspareunia ustàpi a ca kowicie u 12 z 23 pacjentek, które mia y ten objaw przed operacjà. Obni enie libido stwierdzono w 29% przypadków, zmniejszenie lubrikacji w 38% przypadków, a pogorszenie odczuç genitalnych w 18% przypadków [7]. U kobiet w okresie przedmenopauzalnym, które przed operacjà uskar a y si na dyspareuni /suchoêç pochwy, wskaênik dysfunkcji seksualnych po operacji by znamiennie wy szy w porównaniu z kobietami bez tych objawów. Nie stwierdzono podobnych ró nic u kobiet pomenopauzalnych. Potrzebne jest d ugoterminowe badanie w celu oceny, jak wiele kobiet ma ograniczenia seksualne po menopauzie [8]. Po operacjach krocza funkcjonowanie seksualne wymaga zachowania odpowiedniej dla stosunku d ugoêci i szerokoêci pochwy, poprawienie funkcji seksualnych po operacjach pochwowych wynika cz sto z ustàpienia dolegliwoêci, podczas gdy pogorszenie funkcji seksualnych powoduje dyspareunia towarzyszàca szyciu krocza. 91% z 55 kobiet, które przesz y przednio- -tylnà plastyk pochwy lub przednio-tylnà plastyk pochwy z zawieszeniem pochwy z powodu nietrzymania moczu, doêwiadczy- o poprawy lub nie mia o zmian w yciu seksualnym po operacji [9]. Black i in. stwierdzili, e 78% z 355 kobiet, z których wi kszoêç mia a zawieszenie pochwy lub plastyk przednià pochwy podaje, e ich ycie seksualne uleg o poprawie lub nie uleg o zmianie w porównaniu z sytuacjà przedoperacyjnà [10]. W badaniu Lemarcka i in. 20% kobiet obserwowa o ból podczas stosunku po operacji podwieszenia przedniej Êciany pochwy, wykonywanej z powodu nietrzymania moczu. Ból ten by jednak mniejszy ni przedoperacyjny odczuwany przez 29% pacjentek. WÊród badanych pacjentek ogó em 18% o pogorszeniu wspó ycia seksualnego po operacji [11]. Ka de chirurgiczne przerwanie t tnicy biodrowo-podbrzusznej i/lub sromowej, mo- e skutkowaç upoêledzeniem przep ywu krwi i dolegliwoêciami seksualnymi. Operacje wypadania narzàdu rodnego, szczególnie plastyka tylna pochwy, mogà skutkowaç dyspareunià z powodu wàskoêci pochwy [9]. Plastyka tylna krocza ze zdwojeniem mi - Êni zwieraczy odbytu wydaje si upoêledzaç funkcje seksualne [12]. Wysoki, 25% wskaênik nowo powsta ych po tej operacji dyspa- Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23 35
3 reunii jest znacznie wy szy ni u pacjentek u których wykonano jedynie zdwojenie powi zi i jest prawdopodobnie spowodowany zmienionà sytuacjà anatomicznà [13]. SzerokoÊç wejêcia do pochwy zmniejsza si po tej procedurze Êrednio o 1,4 cm. [9,12,14]. Kahn i in. potwierdzajà, e naprawa defektu tylnej Êciany pochwy bez zdwojenia mi Êni dêwigaczy odbytu poprawia funkcje seksualne [15]. Ten sposób operowania jest zalecany u pacjentek aktywnych seksualnie. Chirurdzy jelita grubego sugerujà drog przezodbytniczà dla naprawy uchy ka odbytniczo-pochwowego, co ma spowodowaç unikni cia blizny pooperacyjnej i nast powej dyspareunii. Jednak e istnieje ma o dowodów, i droga przezodbytnicza jest lepsza. Nie ma tak e badaƒ randomizowanych. Trudnym zadaniem jest porównanie wskaêników powodzenia operacji mi dzy poszczególnymi pracami i ocena wp ywu operacji na czynnoêci seksualne. Wynika to z faktu, i autorzy stosujà ró ne, niejednolite definicje sukcesu terapeutycznego. Dla przyk adu Heriot i in. definiujà sukces po plastyce tylnej drogà analnà jako spadek niekompletnych wypró nieƒ diagnozowanych przez izotopowà defektografi [16]. 24 miesi czna obserwacja 45 pacjentek po operacji naprawy uchy ka odbytniczo-pochwowego przez odbyt oceni a efekt czynno- Êciowy jako zadowalajàcy, nie by o de novo dys- -pareunii, jednak e nie wiadomo, jakie funkcje seksualne by y oceniane w tym badaniu. W badaniu 343 kobiet po 45 roku ycia Barber i in. stwierdzili, e kobiety z wypadaniem macicy III i IV stopnia, w porównaniu z pacjentkami po operacjach nietrzymania moczu, by y bardziej podatne na objawy ze strony wchodu miednicy z powodu przedoperacyjnej nieaktywnoêci seksualnej [17]. Chocia nie ma potwierdzonych danych, wydaje si byç uzasadnionym odtworzenie i utrzymanie podczas pochwowych operacji rekonstrukcyjnych Êredniej d ugo- Êci pochwy 8 11cm. Zazwyczaj w chirurgii rekonstrukcyjnej pochwy odnosimy si do gruboêci palca w przywróceniu lub utrzymaniu odpowiedniej szerokoêci pochwy, przyjmujàc 2 3 palce jako prawid owà szerokoêç [18]. Pooperacyjne zw enie pochwy nie jest wy àcznà przyczynà zmienionego funkcjonowania seksualnego po operacjach pochwowych. Unerwienie pochwy jest skoncentrowane na jej przedniej Êcianie i dystalnych odcinkach. Mo e ono byç uszkodzone przez operacj wykonywane z powodu nietrzymania moczu i plastyk przedniej Êciany pochwy z powodu uchy ka p cherzowo-pochwowego [14]. Operacje wysi kowego nietrzymania moczu obejmujàce procedury taêmowe lub podwieszenie pochwy mogà poprawiaç lub pozostajà bez wp ywu na funkcje seksualne [19]. Poprawa mo e byç efektem pozytywnych emocji zwiàzanych z ustàpieniem nietrzymania moczu. Pogorszenie mo e wystàpiç z przyczyn organicznych, takich jak zw óknienie lub zw enie pochwy, uszkodzenie nerwów lub naczyƒ przedniej Êciany pochwy i regionu echtaczki, co mo e skutkowaç zespo em bólowym podczas stosunku a w konsekwencji zaburzeniem podniecenia i orgazmu. Du e naczynia w przestrzeni za onowej i przedniej Êciany brzucha le à 0,9 6,7cm. do boku od igie beznapi ciowej taêmy pochwowej (TVT Tensionfree Vaginal Tape), stàd atwoêç ich uszkodzenia. Obna enie taêmy mo e powodowaç dyspareuni i krwawienia pochwowe. Partnerzy seksualni uskar ajà si, w przypadku wystàpienia tego powik ania, na ból penisa i zadrapania po penetracji pochwy. Maaita i in. w badaniach 67 kobiet po operacji z zastosowaniem TVT nie stwierdzili po 6 miesiàcach i 36 miesiàcach istotnych zmian w funkcjach seksualnych [20]. Natomiast Yeni i in. badajàc pacjentki po 6 miesiàcach po TVT zanotowali statystycznie nieznamienne zmniejszenie wskaênika FSFI (Female Sexual Function Index) dla takich funkcji seksualnych jak: orgazm, ból i ogólna dysfunkcja z wyjàtkiem po àdania i podniecenia [21]. Operacja TVT wp ywa negatywnie na funkcje seksualne poprzez zmniejszenie odczuç genitalnych i zmniejszenie nawil enia pochwy, co mo e skutkowaç dyspareunià i zaburzeniami orgazmu [21]. àczona operacja Burcha (kolposuspensja) i tylna plastyka pochwy sà szczególnie predysponowane do powodowania dyspareunii z powodu tworzenia si tzw. grzebienia, czyli zgrubienia tylnej Êciany pochwy. Wed ug Webbera i in. dyspareunia wyst puje u 26% pacjentek po tylnym, zeszyciu pochwy i u 38% pacjentek po operacji Burcha i plastyce tylnej [8]. Lemarck i in. w oparciu o kwestionariusz listowy podajà, e procentowo iloêç kobiet aktywnych seksualnie wydaje si byç niezmieniona po procedurach podwieszenia pochwy z podowu nietrzymania moczu [11]. Objawowe zw enie pochwy by o rzadkie nawet u kobiet, które przesz y jednoczeênie plastyk tylnà pochwy. 36 Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23
4 Hasse i in. stwierdzili popraw ycia seksualnego u 24% pacjentek, brak zmian u 67% i pogorszenie funkcji seksualnych u 9% z grupy 55 pacjentek aktywnych seksualnie, poddanych wywiadowi i badaniu ginekologicznemu w 6 miesi cy po operacji z powodu nietrzymania moczu i/lub wypadania narzàdu rodnego [9]. Stwierdzono, e prognoza dla ycia seksualnego po operacji pochwowej jest dobra pod warunkiem, e pacjentki sà dobrze informowane. Badacze szwedzcy Pakbaz i in. badajàc nast pstwa pochwowej histerektomii w 6 miesi cy po operacji u 941 kobiet stwierdzili 20% popraw aktywnoêci seksualnej [22]. Badanie by o retrospektywne, przekrojowe (obejmowa o odczucia pacjentek po operacji, w àczajàc aktywnoêç seksualnà), populacyjne, oparte na ankietach. Naprawa drogà pochwowà wypadania szczytu pochwy mo e skutkowaç zw eniem i skróceniem pochwy oraz pogorszeniem funkcji seksualnych. Szczególnie operacje wypadania pochwy z zastosowaniem siatki prolenowej majà pogarszajàcy wp yw na funkcje seksualne. Po naprawie przedniej dyspareunia wzrasta o 20%, a po tylnej o 63%. Milani i in. zmierzajà do konkluzji, e z powodu wysokiego wskaênika zachorowalnoêci stosowanie siatki prolenowej powinno byç zarzucone pomimo dobrych efektów anatomicznych [23]. Cz stoêç erozji siatki wynios a w tym badaniu 6,5%. Erozja siatki mo e prowadziç do upoêledzenia funkcji seksualnych. Kabashi i in. rekomendujà abstynencj od stosunków seksualnych a do ca kowitej epitelializacji Êciany pochwy nad siatkà [24]. Sweat i in. sugerujà usuni cie siatki przy jej erozji [25]. W 1 12% przypadków erodowana siatka mo e wp ywaç mechanicznie na dysfunkcj seksualnà, poniewa partner cz sto czuje jà podczas penetracji pochwowej. Brzuszne umocowanie pochwy do koêci krzy owej przybli a szczyt pochwy do promontorium i przywraca fizjologicznà pozycj pochwy. Marincovic i in. podaje, e zastosowanie politetrafluoroetylenowej siatki dla umocowania pochwy do koêci krzy owej u 12 pacjentek po wielokrotnych uprzednich operacjach wypadania macicy i pochwy spowodowa o popraw funkcji seksualnych u 2 z 7 aktywnych seksualnie kobiet i 2 erozje siatki [26]. Nie by o nowo pojawiajàcej si dyspareunii w ocenianej grupie pacjentek. Webster i in. zauwa ajà, e jedynie 10 z 27 pacjentek (37%) by o bezobjawowych w obserwacji po zawieszeniu szczytu pochwy, jednak wczeêniej kobiety te mia y problemy z defekacjà i dysfunkcje seksualne [27]. U kobiet, które mia y problemy tylko z wypadaniem pochwy, pozytywny efekt operacji obserwowany by w 93%. Paraiso i in. zauwa ajà, e 20% z 243 kobiet, które przesz y umocowanie pochwy do wi zad a krzy owo-kolcowego, mia o dysfunkcje seksualne przed operacjà [28]. Webster i in. podajà wyniki d ugoterminowej 74-miesi cznej obserwacji pacjentek po operacji zawieszenia szczytu pochwy stwierdzajàc pogorszenie ich funkcji seksualnych [27]. NiezgodnoÊç przedstawionych ocen mo- e wynikaç z pos ugiwania si odmiennymi parametrami i stosowaniem niezweryfikowanych kwestionariuszy, cz sto pomys u autorów opracowania. Stàd wynika zalecenie przeprowadzania badaƒ z zastosowaniem obowiàzujàcych kwestionariuszy. W analizie wielooêrodkowych, prospektywnych badaƒ czynnoêci seksualnych po operacjach wysi kowego nietrzymania moczu i wypadania narzàdu rodnego Rogers i in. donoszà o mieszanych wynikach [29]. Popraw funkcji seksualnych stwierdzili u 21% pacjentek, a pogorszenie u 22%. W badaniach przeprowadzonych i 102 kobiet o Êredniej wieku 47 lat zastosowano 2 standaryzowane kwestionariusze: PISQ (Pelvic Organ Prolapse Urinary Incontinence Sexual Questionnaire) i IIQ -7 (Incontinence Impact Questionnaire 7). Badania by y prospektywne po 3 i 6 miesiàcach od operacji. Kobiety u których podniecenie z aktywnoêcià seksualnà obni y o si z 83% na 4% zg asza y tak e obni enie z 63% na 11% cotygodniowych potrzeb seksualnych. Cz stoêç orgazmu ogólnie zmniejszy- a si, chocia jego intensywnoêç nie uleg a zmianie. Pozytywne zmiany odnosi y si do poprawy wskaênika nietrzymania moczu podczas stosunku (obni enie z 60% na 25%) i braki dyspareunii. Badacze rozwa ajà hipotez i zmiana w zdrowiu genitalnym kobiet spowodowana zmianami pooperacyjnymi narzàdów p ciowych powoduje l k przed pogorszeniem si stanu zdrowia poprzez zaanga owanie w aktywnoêç seksualnà. Do àcza si do tego l k partnera przed np. sprawieniem jej bólu [29]. Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23 37
5 PiÊmiennictwo 1. Wheller V. (1990) A new kind of loving?the effect of continense problems on sexuality. Prof.Nurs. 6, Kelleher C.J., Cardozo L.D., Wise B.G. i in. (1992) The impact of urinary incontinence on sexual function. Neurourol. Urodyn. 11, Norton P.A., Mac Donald L.D., Sedgwick P.M. (1988) Distress and delay associated with urinary incontinence,frequency and urgency in women. Br. Med. J. 297; Shuterst J.R. (1979) Sexual dysfunction and urinary incontinence. Br. J. Obstet. Gynaecolog. 86, Rhodes J.C., Kjerulff K.H., Langenberg P.W., Guziƒski G.M. (1999) Histerectomy and sexual functioning. JAMA 282, Poad D., Arnold E.P. (1994) Sexual function after pelvic surgery in women. Aust NZJ Obstet. Gyneacol Yucel S., de Sousa A.Jr. i Baskin L.S. (2004) Neuroanatomy of the human female lower urogenital tract. J. Urol Weber A.M., Walters M.D., Schower L.R. i Mitchinson A. (1995) Vaginal anatomy and sexual function. Obstet. Gynecol Haase P., Skibsted L. (1988) Influence of operations for stress incontinence and/or genital descensus on sexual life. Acta Obstet. Gynecol. scand, Black N.A., Bowling A., Griffiths J.M., Pope C. i Abel P.D. (1998) Impact of surgery for stess incontinence on the social lives of women. Br. J. Obstet. Gynaecol Lemarck G.E., Zimmern P.E. (2000) Sexual function after vaginal surgery for stress incontinence: results of mailed questionnaire. Urology Kahn M.A., Stanton SL. (1997) Posterior colporrhaphy:its effects on bowel and sexual function. Br. J. Obstet. Gynaecol Kuhn A., Gelman W.,O Sullivan S., Monga A. (2006) The feasibility, efficiancy and functional outcome of local anaesthetic repair of anterior and posterior vaginal wall prolapse. Eur. J. Obstet. Gynecol. 124, Holley R.L., Varner R.E., Gleason B.P., Appfel L.A., Scott S. (1996) Sexual function after sacrospinous ligament fixation for vaginal vault prolapse. J. Reprod. Med Kahn M.A., Stanton S.L. (1997) Posterior colporrhaphy: its effects on bowel and sexual function. Lancet. 104 (January) Heriot A.G., Skull A., Kumar D. (2004) Functional and physiological outcome following transanal repair of rectocoele. Br. J. Surg. 91, Barber M.D., Visco A.G., Wyman J.F., Fantl J.A., Bump R.C. (2002) And Continence Program for women Research Group: Sexual function in women with urinary incontinence and pelvic organ prolapse. Obstet Gynecol Francis W.J., Jaffcoate Y.N. (1961) Dyspareunia following vaginal operations. J. Op. So.c Am Ghezzi F., Serati M., Cromi A., Uccella S., Triacca P., Bolis P. (2005) Impact of tension free vaginal tape on sexual function: results of a prospective study. Int. Urogynaecol. J. 17, Maaita M., Bhaumik J. i Davies AE. (2002) Sexual function after using tension-free vaginal tape for the surgical treatment of genuine stress incontinenyenice. BJU Int Yeni D., Unal D., Verit A., Kafali H., Ciftci H., Gulum M. (2003) The effect of tension-free vaginal tape (TVT) procedure on sexual function in women with stress urinary incontinence. Int. Urogynecol. J. Pelvic Floor Dysfunct Pakbaz M., Mogren I., Lofgren M. (2005) Outcomes of vaginal hysterectomy for uterovaginal prolapse: a population-based, retrospective, cross-sectional study of patient perceptions of results including sexual activity, urinary symptoms, and provided care. Obstet and Ginecol Umea University Sweden. 2009, 9, 9 Functional and anatomical outcome of anterior and posterior vaginal prolapse repair with prolene mesh. BJOG. 112, Milani R., Salvatore S., Soligo M., Pifarotti P., Meschiea M., Cortese M. (2005) Functional and anatomical outcome with prolene mesh. BJOG. 112, Kobashi K.C., Govier F.E. (2003) Management of vaginal erosion of polipropylene mesh slings. J. Urol. 169, Sweat S.D., Itano N.B., Clemens J.Q., Bushman W., Gruenenfelder J., Mc Guire E.J. i in. (2002) Polipropylene mesh tape for stress urinary incontinence: complications of urethral erosion and outlet obstruction. J. Urol. 168, Marinkovic S.P., Santon S.L. (2003) Triple compartment prolapse sacrocolpopexy with anterior and posterior mesh extensions. BJOG. 27. Webster G.D., Guralnick M.L., Amundsen C.L. (2000) Use of the Martius labial fad pad as an adjunct in the management of urinary fistulae and uretral obstruction following antiincontinence procedures. J. Urol. suppl. 163, Paraiso M.F., Ballard L.A., Walters M.D., Lee J.C., Mitchinson A.R. (1996) Pelvic support defects and visceral and sexual function in women treated with sacrospinous ligament suspension and pelvic reconstructions. Am. J. Obstet. Gynecol. 175, Rogers R., Kammerer-Doak D., Darrow M., Murray K., Barber M., Olsen A. i in. (2003) Sexual function after surgery for stress urinary incontinence and/or pelvic organ prolapse: a multicenter prospective study. Presented at American Urogynecologic Society 2003 Scientific Meeting. Hollywood. Florida. September Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23
ORGAZM PO ZABIEGACH GINEKOLOGICZNO UROLOGICZNYCH
ORGAZM PO ZABIEGACH GINEKOLOGICZNO UROLOGICZNYCH dr med. Marta Matusiak-Kita, prof. zw. dr hab. med. Zygmunt Zdrojewicz Streszczenie Temat wp ywu zabiegu wyci cia macicy na jakoêç ycia seksualnego kobiet
Bardziej szczegółowoBADANIE Z ZAKRESU ZDROWIA SEKSUALNEGO I OGÓLNEGO SAMOPOCZUCIA Raport z badaƒ (Better Sex Survey Report in EME 2010)
BADANIE Z ZAKRESU ZDROWIA SEKSUALNEGO I OGÓLNEGO SAMOPOCZUCIA Raport z badaƒ (Better Sex Survey Report in EME 2010) prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Streszczenie Z badania 608 kobiet i m czyzn
Bardziej szczegółowoŻycie seksualne kobiet po operacjach uroginekologicznych
Seksuologia Polska 2006, 4, 1, 16 20 Copyright 2006 Via Medica, ISSN 1731 667 Seksuologia Polska 2006, tom 4, nr 1 P R A C A P O G L Ą D O W A Życie seksualne kobiet po operacjach uroginekologicznych Women
Bardziej szczegółowoWpływ operacji naprawczych zaburzeń statyki narządu rodnego na redukcję objawów zespołu pęcherza nadreaktywnego
Wpływ operacji naprawczych zaburzeń statyki narządu rodnego na redukcję objawów zespołu pęcherza nadreaktywnego The influence of mesh pelvic floor reconstructive surgery on OAB symptoms, Katarzyna Jankiewicz,
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18
Europejski Dzień Prostaty obchodzony jest od 2006 roku z inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Jego celem jest zwiększenie społecznej świadomości na temat chorób gruczołu krokowego. Gruczoł
Bardziej szczegółowoAnaliza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w
Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w kontekście realiów kierowania i umieszczania nieletnich
Bardziej szczegółowoOperacje minimalnie inwazyjne w leczeniu WNM - minislingi
Operacje minimalnie inwazyjne w leczeniu WNM - minislingi Włodzimierz Baranowski Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Wojskowy Instytut Medyczny MON Warszawa Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej
Bardziej szczegółowoZmiana techniki leczenia operacyjnego zaburzeñ statyki narz¹du rodnego w wyniku szkolenia doniesienie wstêpne
Zmiana techniki leczenia operacyjnego zaburzeñ statyki narz¹du rodnego w wyniku szkolenia doniesienie wstêpne The modification of surgical treatment in pelvic organ prolapse due to systematic surgical
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r.
Dziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó owych zasad orzekania o sta ym lub d ugotrwa ym uszczerbku
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU Lek. med. Ali Akbar Hedayati starszy asystent Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Analiza wyników operacyjnego
Bardziej szczegółowoNietrzymanie moczu - możliwości leczenia chirurgicznego
Nietrzymanie moczu - możliwości leczenia chirurgicznego Nietrzymanie moczu stanowi ważny problem kliniczny, socjalny i psychologiczny. W ciągu całego życia kobieta ma 50% szansę na wystąpienie u niej w
Bardziej szczegółowoOcena efektów fizykoterapii u chorych z zaburzeniami statyki narządu płciowego i nietrzymaniem moczu
Krzysztof Cendrowski, Włodzimierz Sawicki, Beata Śpiewankiewicz, Jerzy Stelmachów Ocena efektów fizykoterapii u chorych z zaburzeniami statyki narządu płciowego i nietrzymaniem moczu Katedra i Klinika
Bardziej szczegółowoEvaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema
IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem
Bardziej szczegółowoDoes a midurethral sling inserted at the time of pelvic organ prolapse mesh surgery increase the rate of de novo OAB? A prospective longitudinal study
Does a midurethral sling inserted at the time of pelvic organ prolapse mesh surgery increase the rate of de novo OAB? A prospective longitudinal study Czy założenie taśmy podcewkowej jednoczasowo z korekcją
Bardziej szczegółowoTechniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Bardziej szczegółowoZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych.
Dziennik Ustaw Nr 241 15978 Poz. 2097 2097 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych. Na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 6 wrzeênia
Bardziej szczegółowoWojewództwo kujawsko-pomorskie 43 Województwo lubelskie 43. Województwo śląskie 47
SPIS TREŚCI Dolne drogi moczowe, czyli jak jest kontrolowane oddawanie moczu 11 Budowa dolnych dróg moczowych 11 Dno i ściany pęcherza 12 Szyja pęcherza 13 Cewka moczowa 13 Kontrola oddawania moczu czy
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Ginekol Pol. 2013, 84, Klinika Ginekologii Operacyjnej i Endoskopowej ICZMP w Łodzi, Polska
Ocena bezpieczeństwa i wczesnych wyników leczenia zaburzeń statyki narządów płciowych (ZSNP) w zależności od rodzaju zastosowanej siatki i techniki jej zakładania Evaluation of safety and effectiveness
Bardziej szczegółowoWyznaczenie miejsca stomii Badanie kliniczne
Cel: Wyznaczenie miejsca stomii Badanie kliniczne sprawdzenie, czy wyznaczenie przyszłego miejsca stomii, warunkuje jej dobre, widoczne dla pacjenta położenie, sprawdzenie, czy można uniknąć powikłań okołostomijnych
Bardziej szczegółowoPorównanie odleg³ych wyników leczenia wysi³kowego nietrzymania moczu metodami Burcha, TVT i TVT-O na podstawie subiektywnej oceny operowanych kobiet
Porównanie odleg³ych wyników leczenia wysi³kowego nietrzymania moczu metodami Burcha, i -O na podstawie subiektywnej oceny operowanych kobiet The comparison of long-term results of stress urinary incontinence
Bardziej szczegółowoLKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LKA 4101-07-04/2013 P/13/151 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/13/151 Zapewnienie prawa do jednakowego wynagradzania
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej
Bardziej szczegółowoLEKCJA 3 STRES POURAZOWY
LEKCJA 3 STRES POURAZOWY Stres pourazowy definicje Stres pourazowy definiuje się jako zespół specyficznych symptomów, które mogą pojawić się po przeżyciu ekstremalnego, traumatycznego zdarzenia. Są to
Bardziej szczegółowoFORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
Bardziej szczegółowoOperacyjne leczenie zaburzeń statyki narządu płciowego u kobiet
Operacyjne leczenie zaburzeń statyki narządu płciowego u kobiet Depending no the type of pelvic prolapse there are a number of treatments available. The objective of this article is to review and compare
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 237 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 2 SECTIO D 200 Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoBezpieczna dzielnica - bezpieczny mieszkaniec
Bezpieczna dzielnica - bezpieczny mieszkaniec Program realizowany w ramach Miejskiego Programu Zapobiegania Przestępczości oraz Ochrony Bezpieczeństwa Obywateli i Porządku Publicznego. Miejski Program
Bardziej szczegółowoWpływ operacji naprawczych zaburzeń statyki narządu rodnego na redukcję objawów zespołu pęcherza nadreaktywnego
Wpływ operacji naprawczych zaburzeń statyki narządu rodnego na redukcję objawów zespołu pęcherza nadreaktywnego The influence of mesh pelvic floor reconstructive surgery on OAB symptoms Łukasz Nowakowski
Bardziej szczegółowoKomentarz terapeuta zajęciowy 322[15]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 16 Strona 2 z 16 Strona 3 z 16 Strona 4 z 16 Strona 5 z 16 Ocenie podlegały następujące elementy pracy egzaminacyjnej: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Diagnoza funkcjonalna,
Bardziej szczegółowoINFORMACJA. o stanie i strukturze bezrobocia. rejestrowanego
POWIATOWY URZĄD 1 PRACY 16-300 Augustów, ul. Mickiewicza 2, tel. (0-87) 6446890, 6447708, 6435802; fax. 6435803 e-mail: biau@praca.gov.pl; www.pup.augustow.pl INFORMACJA o stanie i strukturze bezrobocia
Bardziej szczegółowoRZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie
RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, dnia 11 lutego 2011 r. MINISTER FINANSÓW ST4-4820/109/2011 Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu wszystkie Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 14 maja 2003 r.
Dziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 827 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 14 maja 2003 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie okreêlenia wzoru bankowego dokumentu p atniczego sk adek, do których
Bardziej szczegółowoKultura bezpieczeństwa z perspektywy bezpieczeństwa ruchu drogowego
Kultura bezpieczeństwa z perspektywy bezpieczeństwa ruchu drogowego Heinz Peter Berg Federalny Urząd ds. Ochrony przed Promieniowaniem (BfS), Salzgitter, Niemcy E-Mail: hberg@bfs.de Heinz Peter Berg Federalny
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 276 19536 Poz. 2740 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 21 grudnia 2004 r.
Dziennik Ustaw Nr 276 19536 Poz. 2740 2740 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu Êwiadczeƒ opieki zdrowotnej, w tym badaƒ przesiewowych, oraz okresów, w których
Bardziej szczegółowoOcena wybranych parametrów klinicznych u kobiet po operacji wysiłkowego nietrzymania moczu
Janusz Mirończuk, Andrzej Lenczewski, Sławomir Terlikowski, Marek Kulikowski Ocena wybranych parametrów klinicznych u kobiet po operacji wysiłkowego nietrzymania moczu Klinika Ginekologii i Położnictwa
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 269/VI/2013 Rady Miasta Józefowa z dnia 22 marca 2013 roku
Uchwała Nr 269/VI/2013 Rady Miasta Józefowa z dnia 22 marca 2013 roku w sprawie przyjęcia programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Miasta Józefowa w
Bardziej szczegółowoŚwiadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C. Raport TNS Polska. Warszawa, luty 2015. Badanie TNS Polska Omnibus
Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C Raport TNS Polska Warszawa, luty 2015 Spis treści 1 Informacje o badaniu Struktura badanej próby 2 Kluczowe wyniki Podsumowanie 3 Szczegółowe wyniki badania
Bardziej szczegółowo- całkowite wycięcie macicy z przydatkami lub bez przydatków drogą brzuszną,
Streszczenie Oddział Położniczo - Ginekologiczny Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kaliszu liczy obecnie 86 łóżek i zatrudnionych jest w nim 14 lekarzy i 59 położnych. W zakresie ginekologii oddział
Bardziej szczegółowoIII. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 229 14531 Poz. 1916 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 12 grudnia 2002 r.
Dziennik Ustaw Nr 229 14531 Poz. 1916 1916 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 12 grudnia 2002 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i us ug oraz
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU. z dnia 27.06.2005roku
i Strona znajduje się w archiwum. Data publikacji : 30.06.2005 Uchwała nr 660 Druk Nr 687 UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU z dnia 27.06.2005roku w sprawie: przyjęcia Regulaminu przyznawania
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1)
Dziennik Ustaw Nr 237 13670 Poz. 1654 1654 USTAWA z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U.
Bardziej szczegółowoSeminarium 1: 08. 10. 2015
Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności
Bardziej szczegółowoPowiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje:
Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje: orzeczenia o niepełnosprawności dla osób, które nie ukończyły 16 roku życia, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dla osób, które ukończyły
Bardziej szczegółowoI. INFORMACJA O KOMITECIE AUDYTU. Podstawa prawna dzialania Komitetu Audytu
w Przewodniczący Jan Robert Halina Podsekretarz Sprawozdanie z realizacji zadań Komitetu Audytu dla dzialów administracja publiczna, informatyzacja, łączność, wyznania religijne oraz mniejszości narodowej
Bardziej szczegółowoWIADOMOŚĆ DATA: 11.07.2014 LICZBA STRON: 6
WIADOMOŚĆ DO: OD: Wykonawców Zamawiającego DATA: 11.07.2014 LICZBA STRON: 6 DOTYCZY: postępowania o zamówienie publiczne na dostawę systemów do chirurgicznej korekcji wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet,
Bardziej szczegółowoBadania wieloośrodkowe w pielęgniarstwie Registered Nurse Forcasting Prognozowanie pielęgniarstwa. Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie
Badania wieloośrodkowe w pielęgniarstwie Registered Nurse Forcasting Prognozowanie pielęgniarstwa. Planowanie zasobów ludzkich w pielęgniarstwie Maria Kózka Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydział Nauk
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA UCZNIÓW O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA UCZNIÓW O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH Uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych obowiązują na lekcjach matematyki wymagania i kryteria ocen określone w
Bardziej szczegółowoPowik³ania po operacjach Tension-free Vaginal Tape (TVT) w leczeniu wysi³kowego nietrzymania moczu u kobiet
Powik³ania po operacjach Tension-free Vaginal Tape (TVT) w leczeniu wysi³kowego nietrzymania moczu u kobiet Complications of tension free vaginal tape surgery in treatment of stress urinary incontinence
Bardziej szczegółowoKoszty realizacji Programu zostaną pokryte z budżetu Miasta Ząbki wydatki dział 900, rozdział 90013, 4300 i 4210.
UCHWAŁA Nr... RADY MIASTA ZĄBKI z dnia... 2015 r. w sprawie Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na obszarze Miasta Ząbki Na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Bardziej szczegółowoUKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o otwartym naborze partnera w celu wspólnej realizacji projektu. Ogłaszający konkurs: Gmina Nowy Tomyśl NIP: 7881916753 REGON: 631258862
1 Ogłoszenie o otwartym naborze partnera w celu wspólnej realizacji projektu Ogłaszający konkurs: Gmina Nowy Tomyśl NIP: 7881916753 REGON: 631258862 Strona internetowa: www.nowytomysl.pl I. OGŁOSZENIE
Bardziej szczegółowoObjaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Bardziej szczegółowoEfektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
Bardziej szczegółowoPieczęć LGD KARTA OCENY OPERACJI WG LOKALNYCH KRYTERIÓW LGD
Załącznik 7 do procedury wyboru Wzór karty oceny wg lokalnych kryteriów LGD.. Pieczęć LGD KARTA OCENY OPERACJI WG LOKALNYCH KRYTERIÓW LGD CZĘŚĆ I. Informacje o projekcie Nr ewidencyjny wniosku:..... Nr
Bardziej szczegółowo... (imię, nazwisko, data urodzenia, nr hist. chor.)
REN URETER RVU dr Informacja dla pacjentów i rodziców dzieci operowanych z powodu chorób nerek i moczowodów (w trybie planowym lub pilnym) Krwotok lub krwawienie Zakażenie rany pooperacyjnej Uszkodzenie
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z języka angielskiego w edukacji wczesnoszkolnej
Przedmiotowy system oceniania z języka w edukacji wczesnoszkolnej 1. Ocenie podlegają umiejętności mówienia, słuchania (rozumienia), czytania, pisania. Na ocenę składają się również zaangażowanie dziecka
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVIII/294/2013 RADY GMINY NOWY TARG. z dnia 27 września 2013 r. w sprawie przyjęcia programu 4+ Liczna Rodzina
UCHWAŁA NR XXVIII/294/2013 RADY GMINY NOWY TARG z dnia 27 września 2013 r. w sprawie przyjęcia programu 4+ Liczna Rodzina Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz art.51 ust.1 z dnia 8 marca 1990 r. ustawy
Bardziej szczegółowowarsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć
Bardziej szczegółowo1) Dziekan lub wyznaczony przez niego prodziekan - jako Przewodniczący;
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL Wydziałowa Komisja ds. Jakości Kształcenia Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, tel. +48 81 445 37 31; fax. +48 81 445 37 26, e-mail: wydzial.prawa@kul.pl
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus
Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r. PROJEKT w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi i wzoru tej dokumentacji
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 27/2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 26 kwietnia 2012 roku
Uchwała Nr 27/2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie Wewnętrznego Sytemu Zapewniania Jakości Kształcenia Na podstawie 9 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia
Bardziej szczegółowoEksperyment,,efekt przełomu roku
Eksperyment,,efekt przełomu roku Zapowiedź Kluczowe pytanie: czy średnia procentowa zmiana kursów akcji wybranych 11 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (i umieszczonych już
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
Bardziej szczegółowoUchwała nr 4/2014/2015 Rady Pedagogicznej Zespołu szkół im. Władysława Reymonta w Lipiej Górze z dnia 27 sierpnia 2014 roku
ZSLG.0160.22.2014 Uchwała nr 4/2014/2015 Rady Pedagogicznej Zespołu szkół im. Władysława Reymonta w Lipiej Górze z dnia 27 sierpnia 2014 roku W sprawie: zmian w Statucie Szkoły Na podstawie art.50 ust.
Bardziej szczegółowodr inż. arch. Tomasz Majda (TUP) dr Piotr Wałdykowski (WOiAK SGGW)
JAK WYGLĄDA IDEALNY ŚWIAT OCHRONY WÓD W POLSCE? I DO CZEGO POTRZEBNE MU PLANOWANIE PRZESTRZENNE? dr inż. arch. Tomasz Majda (TUP) dr Piotr Wałdykowski (WOiAK SGGW) 14 STYCZNIA 2013 STAN PRAWNY STUDIUM
Bardziej szczegółowoPROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Bardziej szczegółowoVADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych
Rehabilitacja Rehabilitacja to kompleksowe post powanie, które ma na celu przywrócenie pe nej lub mo liwej do osi gni cia sprawno ci zycznej i psychicznej, zdolno ci do pracy i zarobkowania oraz zdolno
Bardziej szczegółowoU S T AWA. z dnia 2015 r. Art. 1.
Projekt U S T AWA z dnia 2015 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę Art. 1. W ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 r., Nr 200, poz.
Bardziej szczegółowoWyniki operacyjnego leczenia ciężkich postaci wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet zmodyfikowaną operacją pętlową Aldridge a
Edward Kustra, Marek Maleńczyk, Danuta Zmyślona, Paweł Kozankiewicz Wyniki operacyjnego leczenia ciężkich postaci wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet zmodyfikowaną operacją pętlową Aldridge a Oddział
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 474/2015 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 30 kwietnia 2015 r.
Uchwała Nr 474/2015 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie: zmiany planu finansowego Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu na 2015 r. Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoSTAN I STRUKTURA BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM na koniec stycznia 2016 roku
STAN I STRUKTURA BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM na koniec stycznia 2016 roku 1. POZIOM BEZROBOCIA I STOPA BEZROBOCIA Na koniec stycznia 2016 roku w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie figurowało
Bardziej szczegółowoprobiotyk o unikalnym składzie
~s~qoy[jg probiotyk o unikalnym składzie ecovag, kapsułki dopochwowe, twarde. Skład jednej kapsułki Lactobacillus gasseri DSM 14869 nie mniej niż 10 8 CFU Lactobacillus rhamnosus DSM 14870 nie mniej niż
Bardziej szczegółowo2 Ocena operacji w zakresie zgodno ci z dzia aniami KSOW, celami KSOW, priorytetami PROW, celami SIR.
1 Ocena formalna. Prowadzona jest przez CDR/WODR i odpowiada na pytania: 1. Czy wniosek zosta z ony przez partnera SIR. Negatywna ocena tego punktu skutkuje odrzuceniem wniosku? 2. Czy wniosek zosta z
Bardziej szczegółowoDruk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r.
Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji NPP-020-51-2008 Pan Bronisław
Bardziej szczegółowoIV. Ostre choroby jamy brzusznej PYTANIA. Andrzej Żyluk
Chirurgia_repetytorium_cz.II-V_druk:Layout 1 2016-05-31 13:35 Strona 109 IV. Ostre choroby jamy brzusznej PYTANIA Andrzej Żyluk Chirurgia_repetytorium_cz.II-V_druk:Layout 1 2016-05-31 13:35 Strona 110
Bardziej szczegółowo- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które
Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień
Bardziej szczegółowoOpieka lekarska Opieka. po operacji raka
W yjênienie Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja wczesna diagnoza Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja wczesna diagnoza Opieka lekarska po operacji raka piersi informacja W
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe zasady oceniania. zgodne z Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania. obowiązującymi w XLIV Liceum Ogólnokształcącym.
Przedmiotowe zasady oceniania zgodne z Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania obowiązującymi w XLIV Liceum Ogólnokształcącym. Przedmiot: biologia Nauczyciel przedmiotu: Anna Jasztal, Anna Woch 1. Formy sprawdzania
Bardziej szczegółowooraz nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego ze sprzętem ratowniczogaśniczym
Samorządowy Program dotyczący pomocy finansowej dla gmin/miast na zakup nowych samochodów ratowniczo - gaśniczych ze sprzętem ratowniczogaśniczym zamontowanym na stałe oraz zakup sprzętu ratowniczo-gaśniczego
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 UMOWA O REALIZACJI PRAKTYKI STUDENCKIEJ
Załącznik nr 4 UMOWA O REALIZACJI PRAKTYKI STUDENCKIEJ W dniu 200.. roku, w Płocku pomiędzy: 1. Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku Filia w Wyszkowie, z siedzibą w Wyszkowie przy ul. Geodetów 45a,
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Projektowana nowelizacja Kodeksu pracy ma dwa cele. Po pierwsze, zmianę w przepisach Kodeksu pracy, zmierzającą do zapewnienia pracownikom ojcom adopcyjnym dziecka możliwości skorzystania
Bardziej szczegółowoza pośrednictwem 00-898 Warszawa Al. Solidarności 127 (art. 398 2 kpc) ul. Góralska 5 01-112 Warszawa
(WZÓR) Warszawa, dn. 2012 r. SĄD APELACYJNY SĄD PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w Warszawie za pośrednictwem Sądu Okręgowego XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w Warszawa 00-898 Warszawa Al. Solidarności
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoPL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP
Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła
Bardziej szczegółowonewss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach
Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM?
SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM? Cele: - rozpoznawanie oznak stresu, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, - dostarczenie wiedzy na temat sposobów
Bardziej szczegółowoZawarta w Warszawie w dniu.. pomiędzy: Filmoteką Narodową z siedzibą przy ul. Puławskiej 61, 00-975 Warszawa, NIP:, REGON:.. reprezentowaną przez:
Załącznik nr 6 Nr postępowania: 30/2010 UMOWA Nr... Zawarta w Warszawie w dniu.. pomiędzy: Filmoteką Narodową z siedzibą przy ul. Puławskiej 61, 00-975 Warszawa, NIP:, REGON:.. reprezentowaną przez:..
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLENIA. 1. posiada prawo wykonywania zawodu; 2. posiada co najmniej dwuletni staż pracy w zawodzie;
OFERTA SZKOLENIA Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Ciechanowie Wydział Ochrony Zdrowia i Nauk Humanistycznych działając na mocy zezwoleń Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych ogłasza
Bardziej szczegółowoNUMER WNIOSKU Wypełnia PUP Wolsztyn
.... pieczęć firmowa wnioskodawcy..., dnia... NUMER WNIOSKU Wypełnia PUP Wolsztyn WNIOSEK o przyznanie środków z Krajowego Funduszu Szkoleniowego Podstawa prawna: 1) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r.o promocji
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA PROCESU PIELĘGNOWANIA
DOKUMENTACJA PROCESU PIELĘGNOWANIA Nazwa placówki szkoleniowej:. Oddział: Nazwisko i imię studenta:. Arkusz gromadzenia danych o pacjencie A. Dane personalne Inicjały pacjenta:. Płeć: M K Wiek: Stan cywilny:.
Bardziej szczegółowoREGULAMIN REKRUTACJI
REGULAMIN REKRUTACJI W PUBLICZNEJ SZKOLE POLICEALNEJ DLA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH Postawa prawna: Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, art. 20
Bardziej szczegółowoAnatomical and functional results of a modified sacral perineocolporectopexy for extreme forms of complex pelvic organs prolapse own experience
Anatomical and functional results of a modified sacral perineocolporectopexy for extreme forms of complex pelvic organs prolapse own experience Ocena wyników leczenia wypadania narządów dna miednicy metodą
Bardziej szczegółowoOpinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen
Opinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen TNS OBOP dla Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce grudzień 2008 Ośrodek Badania Opinii Publicznej
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt II UK 27/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 lutego 2016 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 8. Warunki i obsługa gwarancyjna
Załącznik nr 8 Warunki i obsługa gwarancyjna 1. Definicje. Dla potrzeb określenia zakresów Usług gwarancyjnych, przyjmuje się że określenia podane poniżej, będą miały następujące znaczenie: Usterka Zdarzenie,
Bardziej szczegółowoBądź w pełni sobą. Dlaczego odbudowa nawet jednego brakującego zęba jest tak ważna.
Bądź w pełni sobą. Dlaczego odbudowa nawet jednego brakującego zęba jest tak ważna. Straciłeś ząb i nie wiesz, co teraz zrobić? A może dentysta musiał usunąć ci któryś z tylnych zębów i nie widzisz potrzeby
Bardziej szczegółowo