Analiza wyników badania PNIF (Peak Nasal Inspiratory Flow) w świetle badań ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce)

Transkrypt

1 PRACE ORYGIALE Dominika MODZELEWSKA 1 Edyta KRZYCH-FAŁTA 2 Adam LUSAWA 2 Bolesław SAMOLIŃSKI 2 Analiza wyników badania PIF (Peak asal Inspiratory Flow) w świetle badań ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) Analysis of the PIF measurement (Peak asal Inspiratory Flow) in ECAP study (The Epidemiology of Allergic Diseases in Poland) 1 Studenckie Koło aukowe Managerów Zdrowia Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab Bolesław Samoliński Dodatkowe słowa kluczowe: PIF niedrożność nosa Additional key words: PIF nasal obstruction Adres do korespondencji: Prof. dr hab. Bolesław Samoliński Dr n. o zdr. Edyta Krzych-Fałta ul Banacha 1a, 2-97 Warszawa tel , fax boleslaw.samolinski@wum.edu.pl e.krzych@gmail.com Wstęp: Badanie PIF jest często używane jako wskaźnik w badaniach prowokacyjnych czy do oceny efektu terapeutycznego leków. iestety, brak jest norm dla tego parametru. Dlatego w pracy została podjęta próba oceny niektórych zmiennych wskazanych do oszacowania norm dla poziomu PIF. Materiał i metody: Badanie zostało przeprowadzone w ramach badania epidemiologicznego ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce). Grupa badawcza obejmująca dzieci w wieku 6-7 lat, lat oraz dorosłych została wybrana w sposób losowy. Respondenci pochodzili z 8 miast: Białystok, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Poznań, Warszawa i Wrocław oraz reprezentującego obszar wiejski powiatu zamojskiego (obszary położone wokół Zamościa) i krasnostawskiego, województwa lubelskiego. Po zakwalifikowaniu pacjentów do badania, pomiar przeprowadzono za pomocą aparatu In-Check firmy Clement-Clark Poziom PIF badano przed i po podaniu Oxalinu (,5), który miał za zadanie poprawić drożność przewodów nosowych. Badanie zostało przeprowadzone trzykrotnie, po czym spisana została najwyższa wartość. Wyniki: Do badania zakwalifikowano 4674 respondentów, z czego 27,6 były to dzieci w wieku 6-7 lat, 27,7 - nastolatki w wieku lat (27,7) oraz 44,7 dorosłych. Wyniki opracowano za pomocą programu Statistica 1 oraz arkusza kalkulacyjnego Microsoft Excel. Wyniki były analizowane pod względem płci, wieku, stanu zdrowia i miejsca zamieszkania. Płeć: Zanotowano istotnie statystycznie wyższy poziom PIF, przed jak i po podaniu leku, wśród mężczyzn niż kobiet. Średni poziom PIF po podaniu leku dla mężczyzn w populacji dorosłych wynosił 151,99 l/min (SD=61,73l/min), chłopców w wieku lat- 127,62 l/min (SD=53,), chłopców w wieku 6-7 lat- 54,44 l/min (SD=33,44 l/min). Średni poziom PIF Introduction: Measurement of PIF is often used as a indicator in provocation studies or used for assessment the therapeutic effect of medicines. Unfortunately, there is a lack of norm for this parameter. Therefore, the aim of this study was to assess a few variables which are advisable to estimate the norm for PIF measurements. Material and methods: The study was a part of the ECAP study (The Epidemiology of Allergic Diseases in Poland). Study group was selected randomly: children aged 6-7, and adults. Subjects were inhabitants of 8 cities: Białystok, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Poznań, Warszawa i Wrocław and one village district: zamojski and krasnystawski. PIF level had been measured among qualified respondents by In-Check inspiratory flow meter manufactured by Clement- Clark. PIF level was measured before and after application of Oxalin (,5) aimed at improve patency of nasal passages. The study was conducted three times, the highest value was noted. Results: There were 4674 qualified subjects, of which 27,6 were children aged 6-7, 27,7-children aged and 44,7-adults. Results were quantified by Statistica 1 programme and Microsoft Excel programme. Analysis were conducted in regards of sex, age, health status and study area. Sex: Statistically significant higher level of PIF, as before as after application of medicine, were observed among man than woman. Average level of PIF after application of medicine among adult man were 151,99 l/min (SD=61,73l/min), boys aged ,62 l/min (SD=53,), boys aged ,44 l/min (SD=33,44 l/min). Average level of PIF after application of medicine among adult woman were 119,31 l/min (SD= 45,71 l/min), girls aged ,13 l/min (SD=42,86 l/ min), girls aged ,35 l/min (SD= 31,56 l/min). Age: There was observed statistically significant difference between 14 Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 D. Modzelewska i wsp.

2 po podaniu leku dla kobiet w grupie dorosłych wynosił 119,31 l/min (SD= 45,71 l/min), dziewczynek w wieku lat- 19,13 l/min (SD=42,86 l/min), dziewczynek w wieku 6-7 lat- 61,35 l/min (SD= 31,56 l/min). Wiek: Stwierdzono statystycznie istotną różnicę między grupami wiekowymi. Średni poziom PIF wśród populacji dorosłych wynosił 131,91 l/min (SD=54,82 l/min), dzieci w wieku lat- 118,68 l/min (SD=49,23 l/min), dzieci w wieku 6-7 lat- 64,27 l/min (SD=32,64 l/min). Stan zdrowia: Poziom PIF był statystycznie istotnie wyższy wśród osób zdrowych niż chorych we wszystkich grupach wiekowych, prócz dzieci 6-7-letnich. Średni poziom PIF po podaniu leku wśród dorosłych chorych wynosił 128,94 l/min (SD=54,66 l/min), zdrowych- 134,94 l/min (SD=54,84 l/min), dzieci w wieku lat chorych- 116,73 l/min (SD=48,48 l/min), zdrowych- 12,68 l/min (SD=49,92 l/min), dzieci w wieku 6-7 lat chorych- 64,8 l/min (SD=32,25 l/min), zdrowych- 63,79 l/min (SD=33, l/min). Istotna statystycznie jest także różnica między pacjentami chorującymi na alergiczny okresowy (Ao) a alergiczny przewlekły nieżyt nosa (Ap). Obszar badawczy: Zanotowano istotnie wyższy poziom PIF wśród badanych z obszaru miejskiego we wszystkich grupach wiekowych niż wśród badanych z obszaru wiejskiego, przed jak i po podaniu leku. Wnioski: Została stwierdzona zależność między poziomem PIF a wiekiem, płcią, miejscem zamieszkania oraz stanem zdrowia. Badanie PIF jest wartościowym badaniem oceniającym przebieg zapalenia błony śluzowej nosa. age s groups. Average level of PIF among adults were 131,91 l/min (SD=54,82 l/min), children aged ,68 l/min (SD=49,23 l/min), children aged ,27 l/min (SD=32,64 l/min). Health status: Statistically significant higher level of PIF were observed among healthy people than sick subjects, among all age s group, except among children aged 6-7. Average level of PIF, after application of medicine were following: among adults: sick- 128,94 l/min (SD=54,66 l/min), healthy- 134,94 l/min (SD=54,84 l/min), children aged 13-14: sick- 116,73 l/min (SD=48,48 l/min), healthy- 12,68 l/min (SD=49,92 l/min) and children aged 6-7: sick- 64,8 l/ min (SD=32,25 l/min), healthy- 63,79 l/min (SD=33, l/min). Also there was noted statistically significant difference between subject with periodic allergic rhinitis than chronic allergic rhinitis. Study area: Statistically significant higher level of PIF was observed among subjects living in urban area than rural area, as before as after application of medicine, among all age s groups. Conclusions: There were found statistically significant differences between age, sex, health status and study area. PIF measurement is valuable study assessing. PIF measurement is valuable parameter assessing rhinitis status. Wstęp Obecnie uznawanymi metodami oceny drożności nosa, a dokładniej jego jam, są: rynanometria (RMM), rynometria akustyczna (RA), szczytowy przepływ przez nos (PF) wdechowy (PIF) lub wydechowy (PEF), tomografia komputerowa (TK), rynostereometria, rynohigrometria, termografia [12] W badaniu ECAP do badania drożności nosa posłużono się badaniem PIF. Badanie PIF mierzy maksymalny wdechowy przepływ przez nos. Badanie polega na dopasowaniu maski do twarzy pacjenta, bez dotykania nosa. Pacjent na początku wykonuje natężony wydech (poza maską), następnie nabraniu w masce maksymalnego wdechu przez nos. Badanie zazwyczaj przeprowadzane jest trzykrotnie, zapisana zostaje najwyższa wartość. Wynik jest przedstawiany w litrach na minutę (l/min) [2]. Badanie ECAP- Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce- jest odpowiedzią oraz kontynuacją dwóch międzynarodowych badań analizujących występowanie chorób alergicznych- ISAAC oraz ECRHS. Badanie jest przeprowadzone w ramach projektu Wdrożenie systemu profilaktyki i wczesnej wykrywalności chorób alergicznych w Polsce nr 6 P5 25 C/6572, finansowanego przez Ministra auki i Ministra Zdrowia. Badanie ECAP jest największym badaniem epidemiologii chorób alergicznych w Europie Środkowej i Wschodniej. Badanie obejmowało 9 regionów Polski. Unikatową cechą jest poszerzenie dotychczasowo zawartych kwestii w światowych badaniach o zagadnienia stanowiące najświeższe problemy naukowe związane z uwarunkowaniami rosnącej epidemiologii chorób z nadwrażliwości w wysoko rozwiniętych krajach. Awangardowym przedsięwzięciem jest także zastosowanie nowatorskich rozwiązań technicznych w systemie zbierania danych. Materiał i metody Badanie zostało przeprowadzone w ramach badania epidemiologicznego Epidemiologia Chorób Alergologicznych w Polsce (ECAP). Obszar badawczy Wybór obszaru badawczego w badaniu ECAP opierał się o wytyczne ECRHS. Po analizie problemu badawczego zostały stworzone dodatkowe kryteria, takie jak położenie geograficzne (podział na regiony), największe polskie aglomeracje i zanieczyszczenie środowiska. W efekcie z uwzględnieniem powyższych wytycznych celowo wybrane zostały następujące miasta: Białystok, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Poznań, Warszawa i Wrocław. W ramach eksperymentu, oceny użyteczności ankiety ECRHS i ISAAC wśród osób zamieszkujących tereny wiejskie, do badania ECAP został włączony jeden obszar rolniczy, przez co badanie nie ma charakteru reprezentatywnego. Jako obszar rolniczy, w sposób celowy, o bardzo niskim poziomie zanieczyszczenia powietrza i naturalny charakter rolnictwa, został wybrany powiat zamojski (obszary położone wokół Zamościa) i krasnystawski województwa lubelskiego. Dobór próby W przeciwieństwie do celowego sposobu wyboru obszaru badawczego, grupa respondentów w badaniu ECAP było dobrana w sposób losowy, tak aby grupę można było uznać za reprezentatywną dla zadanej populacji. W losowaniu posłużono się numerem PESEL. Losowanie zostało przeprowadzone przez Departament Rozwoju i Rejestru w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Tabela I Badani z uwzględnieniem ośrodków badawczych oraz kategorii wieku. Study group including research centers and age of patients. Wiek badanych dziecko 6-7 lat dziecko lat dorosły Liczba i procent badanych wg wieku Obszar badawczy Białystok Gdańsk Katowice Kraków Lublin Poznań Warszawa Wrocław Zamość Ogółem , , , , , , , , , 49 38, ,7 5 39,1 Ogółem , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 141

3 i Administracji. Badacz otrzymywał listę osób, z którymi miał przeprowadzić wywiad. Spośród osób, które uczestniczyły w badaniu ankietowym 3 zostało wybranych w sposób losowy do badania ambulatoryjnego, w tym po klasyfikacji pacjenta, do badania drożności nosa (PIF) z preparatem Oxalin,5 Badani byli umawiani telefonicznie na konkretny termin. Średnio co czwarty pacjent wyrażał chęć wzięcia udziału w badaniu ambulatoryjnym. Do badania drożności nosa wykluczeni byli pacjenci: - przyjmujący leki przeciwhistaminowe (do 7 dni przed badaniem), - przyjmujący donosowe leki steroidowe (do 24h przed badaniem), - kobiety w ciąży, - kobiety karmiące piersią, - osoby, których stan zdrowia wskazywał na możliwość zafałszowania wyników (silne przeziębienie z zatkanym nosem i kaszlem), - osoby, ze skrzywieniem przegrody nosa. Metoda wykonania pomiaru Do badania drożności nosa została wykorzystana metoda PIF z próbą rozkurczową. Badanie to polegało na natężonego wydechu (poza maską) oraz szybkim wciąganiu powietrza nosem przez maskę oraz odczytanie i zapisanie najwyższego wyniku przepływu powietrza przez nos. Każdy badany wykonywał pomiar po uprzednim poinstruowaniu i pod kontrolą wykwalifikowanego personelu medycznego. Badanie wykonywane było dwukrotnie: przed i po podaniu leku. Badanie przed i po podaniu leku zostało przeprowadzone trzykrotnie, po czym spisana została najwyższa wartość. Lekiem jaki zastosowano był Oxalin (,5), który zawierał substancję czynną -,5 mg chlorowodorku oksymetazoliny. Efektem oczekiwanym użycia tego leku było poprawienie drożności przewodów nosowych poprzez skurcz naczyń, zahamowanie wydzielania i zmniejszenie obrzęku błony śluzowej, odpływ wydzieliny z zatok obocznych nosa. Badanie drożności nosa było przeprowadzone w warunkach ambulatoryjnych przez wykwalifikowany personel medyczny (pielęgniarkę lub specjalistę) standardowo wykonujący badanie w swojej pracy zawodowej. Tabela II Badani z uwzględnieniem płci oraz kategorii wieku. Study group including sex and age. Płeć badanych kobieta mężczyzna Liczba i procent badanych wg płci dziecko 6-7 lat , ,8 Diagnozę alergicznego nieżytu nosa stawiali lekarze posiadający ujednolicone wytyczne rozpoznawania tej jednostki chorobowej. Cały personel wykonujący badania był przeszkolony w standardzie postępowania w badaniu ECAP. W każdym ośrodku wykonującym badania była możliwa komunikacja miedzy głównym koordynatorem badania ambulatoryjnego z centrali z koordynatorem w każdym ośrodku. Pomiar PIF wykonano za pomocą aparatu In- Check firmy Clement-Clark. Sprzęt do wykonania badania metodą PIF pochodził z centrali badania ECAP. Badanie uzyskało pozytyną zgodę Komisji Bioetycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Badani wyrażali pisemną zgodę na przeprowadzenie badania. Analiza wyników Wyniki opracowano za pomocą programu Statistica 1 oraz arkusza kalkulacyjnego Microsoft Excel. Wyniki Zanalizowano wyniki dla 4674 osób, w tym 1291 dzieci w wieku 6-7 lat (27,6), 1293 nastolatków w wieku lat (27,7) oraz najwięcej- 29 (44,7) dorosłych (Tab.I). Badani pacjenci zamieszkiwali osiem miast, najwięcej badanych było z Lublina (16,2), Warszawy (15,2), a najmniej z Krakowa (2,7). Obszar wiejski reprezentowany był przez powiat zamojski i krasnystawski (w tabelach oznaczany jako Zamość ), który liczył 537 pacjentów (Tab.I). Płeć żeńska stanowiła 54,6 badanych, a 45,4 - płeć męska (Tab. II). Badanie drożności nosa zostało wykonane z uwzględnieniem statusu zdrowotnego. Zdrowi respondenci stanowili 5,4 ogółu badanych (2355 osób), chorzy z alergicznym przewlekłym nieżytem nosa stanowili 14,5 dziecko lat , ,4 Wiek badanych dorosły , ,9 Ogółem , ,4 Ogółem ogółu badanych, chorzy z alergicznych okresowym nieżytem nosa stanowili 13,1 ogółu badanych. ajwięcej zdrowych pacjentów było w Krakowie (68), Białymstoku (57,2), a najmniej w Poznaniu (26,2). W obszarze wiejskim zdrowi stanowili 54,4 badanych z obszaru wiejskiego (Tab.3). ormalność rokładu badanych parametrów sprawdzono za pomocą testu Kołmogorowa i Smirnowa z poprawką Lilliefors a z powodu nieznajomości wartości średniej i odchylenia standardowego całej populacji. Ze względu na brak rozkładu normalnego do porównań wykorzystano testy nieparametryczne (Ryc. 1). Poziom PIF a wiek Z analizy danych wynika, że poziom PIF wzrasta wraz z wiekiem. Średni pomiar PIF u osób zdrowych, dorosłych jest większy o 53 od zdrowych dzieci w wieku 6-7 lat, natomiast porównując grupę dorosłych chorych- o 5 większy niż od chorych dzieci w wieku 6-7 lat. Średni poziom PIF wśród populacji dorosłych wynosił 131,91 l/ min (SD=54,82 l/min), dzieci w wieku lat- 118,68 l/min (SD=49,23 l/min), dzieci w wieku 6-7 lat- 64,27 l/min (SD=32,64 l/min). a podstawie testu AOVA rang Kruskala- Wallisa możemy stwierdzić, że istnieje istotna statystycznie różnica między poziomem PIF między grupami wiekowymi (Ryc. 2). Z powodu znacznej różnicy w poziomie PIF między grupami wiekowymi, pozostałe analizy zostaną poprowadzone z uwzględnieniem wieku. Poziom PIF a płeć a podstawie testu Manna i Whitney a możemy stwierdzić, że istnieje istotna statystycznie różnica między poziomem PIF po podaniu leku w grupie mężczyzn a kobiet wśród populacji dorosłej (Z=-12,7, p<,5), dzieci w wieku lat (Z=-6,34, p<,5), dzieci w wieku 6-7 lat (Z=-3,62, p<,5). Poziom PIF przed jak i po podaniu leku jest wyższy wśród mężczyzn niż u kobiet (przed podaniem leku: w grupie dorosłych o 21, w grupie latków o 15,2, w grupie 6-7-latków o 7,4, po podaniu leku: w grupie dorosłych o 21,5, w grupie latków o 14,5, w grupie 6-7-latków o 8,8). Średni poziom PIF po podaniu leku dla mężczyzn w populacji dorosłych wynosił 151,99 l/min Tabela III Badani z uwzględnieniem stanu zdrowia oraz obszaru badawczego. Study group including health status and research center. Stan zdrowia zdrowy alergiczny przewlekły nieżyt nosa (Ap) alergiczny okresowy nieżyt nosa (Ao) Ap+Ao inne schorzenia Liczba i badanych Obszar badawczy Białystok Gdańsk Katowice Kraków Lublin Poznań Warszawa Wrocław Zamość Ogółem , ,9 52 7,5 5, , , ,1 62 9,6 1, , , , , , , 8 6,3 1 7, , Ogółem , , ,3 1, , , ,3 75 2,5 5 1, , ,3 61 8, ,9 17 2, , , ,6 34 8, , , , ,7 3, , , , ,1 32, ,4 142 Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 D. Modzelewska i wsp.

4 Rycina 1 Histogramy wartości PIF przed podaniem leku z podziałem na stan zdrowia oraz wiek. Histogram of PIF value before application of medicine including age and health status. Rycina 2 Średni poziom PIF wg wieku i stanu zdrowia. 1-pacjenci dorośli, chorzy, przed podaniem leku, 2- pacjenci dorośli, chorzy po podaniu leku, 3- dorośli, zdrowi, przed podaniem leku, 4- dorośli, zdrowi, po podaniu leku, 5- dzieci letnie, chore, przed podaniem leku, 6- dzieci letnie, chore, po podaniu leku, 7- dzieci letnie, zdrowe, przed podaniem leku, 8- dzieci letnie, zdrowe, po podaniu leku, 9- dzieci 6-7-letnie, chore, przed podaniem leku, 1- dzieci 6-7-letnie, chore, po podaniu leku, 11- dzieci 6-7-letnie, zdrowe, przed podaniem leku, 12- dzieci 6-7-letnie, zdrowe, po podaniu leku. Average level of PIF including health status and age. 1-adults, sick, before application of medicine, 2- adults, sick, after application of medicine, 3- adults, healthy, before application of medicine, 4- adults, healthy, after application of medicine, 5- children aged 13-14, sick, before application of medicine, 6- children aged 13-14, sick, after application of medicine, 7- children aged 13-14, healthy, before application of medicine, 8- children aged 13-14, healthy, after application of medicine, 9- children aged 6-7, sick, before application of medicine, 1- children aged 6-7, sick, after application of medicine, 11- children aged 6-7, healthy, before application of medicine, 12- children aged 6-7, healthy, after application of medicine. Rycina 3 Średni poziom PIF wg płci: 1- kobieta, dorosła, przed podaniem leku, 2- kobieta, dorosła, po podaniu leku, 3- dziewczynka letnia, przed podaniem leku, 4- dziewczynka letnia po podaniu leku, 5- dziewczynka 6-7-letnia przed podaniem leku, 6- dziewczynka 6-7-letnia po podaniu leku, 7- mężczyzna, dorosły, przed podaniem leku, 8- mężczyzna, dorosły, po podaniu leku, 9- chłopiec letni, przed podaniem leku, 1- chłopiec letni, po podaniu leku, 11- chłopiec 6-7-letni przed podaniem leku, 12- chłopiec 6-7-letni po podaniu leku. Average level of PIF including sex: 1- woman, adult, before application of medicine, 2- woman, adult, after application of medicine, 3- girls aged 13-14, before application of medicine, 4- girls aged 13-14, after application of medicine, 5- girls aged 6-7, before application of medicine, 6- girls aged 6-7, after application of medicine, 7- man, adult, before application of medicine, 8- man, adult, after application of medicine, 9- boys aged 13-14, before application of medicine, 1- boys aged 13-14, after application of medicine, 11- boys aged 6-7, before application of medicine, 12- boys aged 6-7, after application of medicine. Rycina 4 Średni poziom PIF wg rodzaju schorzenia i wieku.(ap- alergiczny przewlekły nieżyt nosa, Ao- alergiczny okresowy nieżyt nosa). Average level of PIF including type of disease and age (Ap- chronic allergic rhinitis, Ao- periodic allergic rhinitis). (SD=61,73l/min), chłopców w wieku lat- 127,62 l/min (SD=53,), chłopców w wieku 6-7 lat- 54,44 l/min (SD=33,44 l/min). Średni poziom PIF po podaniu leku dla kobiet w grupie dorosłych wynosił 119,31 l/min (SD= 45,71 l/min), dziewczynek w wieku lat- 19,13 l/min (SD=42,86 l/ min), dziewczynek w wieku 6-7 lat- 61,35 l/ min (SD= 31,56 l/min) (Ryc. 3). Poziom PIF a stan zdrowia Poziom PIF przed i po podaniu leku był wyższy istotnie statystycznie wśród osób zdrowych niż chorych: wśród dorosłych wyższy o 6,5 przed podaniem leku i 4,4 po (przed podaniem leku: Z=-3,96, p<,5, po podaniu leku: Z=-3,6, p<,5), wśród dzieci letnich przed podaniem leku o 5,2 i 3,31 po podaniu leku (istotne statystycznie przed podaniem leku: Z=-2,21). Wśród dzieci 6-7-letnich wartości przed jak i po podaniu leku były do siebie bardzo zbliżone. Średni poziom PIF wśród chorych: - dorosłych przed podaniem leku wynosił 14,47 l/min (SD=46,84 l/min), po podaniu leku- 128,94 l/min (SD=54,66 l/min), - dzieci w wieku lat przed podaniem leku- 92,26 l/min (SD=4,76 l/min), po podaniu leku- 116,73 l/min (48,48 l/min), - dzieci w wieku 6-7 lat przed podaniem leku- 52,53 l/min (SD=26,42 l/min), po podaniu leku- 64,8 l/min (SD=32,25 l/min). Średni poziom PIF wśród zdrowych: - dorosłych przed podaniem leku wynosił 111,77 l/min (SD=48,51 l/min), po podaniu leku- 134,94 l/min (SD=54,84 l/min), - dzieci w wieku lat przed podaniem leku- 97,37 l/min (SD=43,45 l/min), po podaniu leku- 12,68 l/min (SD=49,92 l/min), Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 143

5 Tabela IV Średni poziom PIF po podaniu leku, wg obszaru badawczego. Average level of PIF after application of medicine including research center. Obszar badawczy Grupa wiekowa - dzieci w wieku 6-7 lat przed podaniem leku- 52,33 l/min (SD=28,2 l/min), po podaniu leku- 63,79 l/min (SD=33, l/min) (Ryc. 2). Wraz z wiekiem wzrasta różnica między poziomem PIF u osób zdrowych a chorych. Różnica ta zmniejsza się po podaniu leku, średnio o 1 ml/min od wartości przed podaniem leku. Istotna statystycznie jest także różnica między pacjentami chorującymi na alergiczny okresowy (Ao) a alergiczny przewlekły nieżyt nosa (Ap). Pacjenci z Ap wykazują wyższy wynik PIF niż pacjenci z Ao: wśród populacji dorosłej o 1,7, (Z=-3,59, p<,5), wśród latków o 7,8 (Z=-2,2, p<,5). W grupie 6-7-latków wynik PIF jest wyższy wśród chorych na Ap o 7,9 niż Ao, brak istotnie statystycznej różnicy. Wśród populacji dorosłych poziom PIF była najniższy wśród chorych na inne schorzenia (o 12,6 niższy od najwyższego-dorośli z Ap), natomiast wśród dzieci najmniejszy wynik PIF występował wśród nieletnich z Ao. Średni poziom PIF wśród chorych na Ao dorosłych wynosi 11,83 l/min (SD=47,65 l/min), dzieci w wieku lat- 89,5 l/min (SD=39,69 l/min), dzieci średni poziom PIF przed podaniem leku [l/min] średni poziom PIF po podaniu leku [l/min] Białystok dorosły 131,3 152,8 dziecko letnie 111,9 134,7 dziecko 6-7-letnie 6,5 74, Gdańsk dorosły 116,4 136,2 dziecko letnie 15,2 128,7 dziecko 6-7-letnie 62,5 71, Katowice dorosły 123,6 159,3 dziecko letnie 112,4 145,5 dziecko 6-7-letnie 69,7 86,5 Kraków dorosły 116,1 13,4 dziecko letnie 99,7 115,9 dziecko 6-7-letnie 66,7 73,6 Lublin dorosły 11,1 128,9 dziecko letnie 92,3 117,9 dziecko 6-7-letnie 6,8 77,3 Poznań dorosły 76, 98,7 dziecko letnie 7,6 96,5 dziecko 6-7-letnie 46,2 58,6 Warszawa dorosły 94,5 117, dziecko letnie 82,7 18,5 dziecko 6-7-letnie 33,8 44, Wrocław dorosły 142,8 166,9 dziecko letnie 127,8 151, dziecko 6-7-letnie 69,3 8,4 Zamość dorosły 77,9 96,3 dziecko letnie 57,5 73,7 dziecko 6-7-letnie 19,7 28,7 w wieku 6-7 lat- 48,4 l/min (SD=26,23 l/ min). Średni poziom PIF wśród chorych na Ap dorosłych wynosi 114,8 l/min (SD=49,64 l/min), dzieci w wieku lat- 96,54 l/min (SD= 39,6 l/min), dzieci w wieku 6-7 lat- 52,15 l/min (SD= 23,92 l/min). Średni poziom PIF wśród chorujących na inne schorzenia dorosłych wynosi 99,69 l/ min (SD=43,49 l/min), dzieci w wieku lat- 9,71 l/min (SD=42, l/min), dzieci w wieku 6-7 lat- 54,67 l/min (SD= 27,49 l/ min) (Ryc. 4). Poziom PIF a obszar badawczy W odniesieniu do obszaru badawczego najwyższy poziom PIF po podaniu leku wśród osób dorosłych i dzieci w wieku lat odnotowany był we Wrocławiu zaś wśród dzieci 6-7-letnich w Katowicach. ajmniejszy poziom PIF we wszystkich grupach wiekowych, był wśród pacjentów zamieszkujących obszary wiejskie. ajwiększa różnica między poziomem PIF przed i po podaniu leku wynosiła ok. 22 wśród dorosłych i dzieci w grupie wiekowej oraz o ok. 18 wyższy wśród dzieci 6-7-letnich zamieszkujących Katowice. ajmniejsza różnica między poziomem PIF była stwierdzona wśród pacjentów z okolic Zamościa. Do analizy porównawczej obszaru wiejskiego i miejskiego zostały wykorzystane dane z regionu Zamojszczyny i Lublina, ponieważ są to obszary z tego samego obszaru Polski- województwa lubelskiego. Zanotowano wyższy poziom PIF wśród badanych z Lublina we wszystkich grupach wiekowych niż wśród badanych z obszaru zamojskiego, przed jak i po podaniu leku. Różnica między pomiarem PIF wśród pacjentów z obszaru wiejskiego a miejskiego, przed jak i po podaniu leku jest istotna statystycznie ( po podaniu leku: dorośli- Z=- 8,31, dzieci lat- Z=9,85, dzieci 6-7 lat- Z=-14,24, p<,5) (Tab. IV). Podsumowanie Podsumowując wpływ powyższych zmiennych na poziom PIF, możemy wyszukać normę poprzez równanie regresji. PIF=x*152,85-y*76,83-z*94,48+98,3, przy czym x oznacza stan zdrowia (chory=1, zdrowy=), y oznacza płeć (kobieta=1, mężczyzna=), z oznacza wiek (dorosły=1, dziecko 6-7 i lat=). Omówienie Liczne prace naukowe wskazują, że badanie szczytowego przepływu przez nos podczas wdechu jest prostym, tanim i szybkim narzędziem do oceny drożności nosa, uważany za najlepszą metodę dla home monitoring [6,7,9,1,13,16,18,2]. Dzięki łatwości, szybkości przeprowadzenia badania oraz niskim kosztom góruje nad innymi badaniami oceniającymi drożność nosa [21]. Badanie Sterling-Schwanz a i wsp. dowodzi wysokiej powtarzalności wyników badania PIF oraz na silną zależność między poziomem PIF a objawami nieżytu nosa [2] Doniesienia naukowe informują o porównywalnej czułości (ok. 8) i swoistości (ok. 78) co rynometria akustyczna [3,4,2]. W dokumencie ARIA stwierdzono większą czułość w wykrywaniu zmian w błonie śluzowej w porównaniu z innymi metodami badania drożności nosa [18]. Gomes i wsp. po przebadaniu 52 losowo wybranych pacjentów w wieku 6-16-stu lat i analizie wyników, stwierdzili słabą korelację między pomiarami PIF a objawami alergicznego nieżytu nosa, ale uważają, że może być dobrym uzupełniającym narzędziem do wykrywania nieżytu nosa [8] Podobną specyficzność, czułość oraz dokładność wyników PIF do badania rynanometrycznego wykryto w badaniu Bermullera a i wsp. [2]. Do wad tego pomiaru zaliczamy zależność wyniku od stopnia współpracy badanego z przeprowadzającym badanie, właściwego instruowania pacjenta oraz stanu jego dolnych jak i górnych dróg oddechowych [3,12,13]. Wynik nie odzwierciedla złożonych zjawisk zachodzących podczas oddychania, ale w postaci jednej liczby wskazuje jedynie na funkcję oddechową podczas natężonego wdechu [12]. Istnieje kilka badań, w których przedstawiony został poziom PIF. Prescott i wsp. w swej pracy stwierdzili wzrost wartości PIF wraz z wiekiem, wzrostem i wagą wśród dzieci do 8-ego roku życia. Poziom 144 Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 D. Modzelewska i wsp.

6 PIF wśród wczesnych niemowląt wyniósł 3l/min a wśród 8-miolatków 8 l/min [17]. atomiast Klossek i wsp. stwierdził spadek poziomu PIF wraz z wiekiem z wyjątkiem osób powyżej 6 roku życia wśród populacji od roku życia. Dodatkowo grupa badawcza została podzielona na 2 części, wg poziomu VAS-visual analogical scale, który był oznaczany tuż przed pomiarem PIF i przedstawiał komfort oddychania przez nos, oznaczony w granicach od (dyskomfort) do 1 (brak dyskomfortu). W jednej grupie byli pacjenci z VAS równej lub powyżej 8 (n=151), średni poziom PIF wynosił 87,5 +/-38,3 (p=,1)l/min, przy czym średni poziom wśród kobiet wynosił 79,3+/-32,3 l/min, a mężczyzn 1,3+/- 43,6. a drugą grupę składali się pacjenci z VAS poniżej 8 (n=83), średni poziom PIF wynosił 84,7 +/-34,5 l/min (p=,1), przy czym średni poziom wśród kobiet wynosił 72,5+/-25,7 l/min, a mężczyzn 96,6+/-38. Badacze nie stwierdzili znacznej różnicy między poziomem PIF wg wieku [11]. Kilka analiz wykazało wpływ na poziom PIF: - wieku wśród populacji dzieci w wieku 6-11 (n=136) [19], - płci, weku, wzrostu, BMI wśród brazylijskich dzieci od 8-15 roku życia (n=526), regresja: PIF(l/min)= wzrost (cm) x,7 + 11,2 dla chłopców PIF (l/min)= wzrost (cm) x,7 dla dziewcząt [5] - płci i wzrostu wśród dorosłych (n=19) [1] - płci wśród populacji Greków w wieku 5-18 (n=317) [15] Kilka badań wykazało brak wpływu na poziom: - płci, wzrostu, wagi, grupy etnicznej wśród dzieci 6-11 lat [19] - płci, wieku i wzrostu wśród zdrowej, włoskiej, dorosłej populacji-od lat (n=137) [14] Wnioski Została stwierdzona zależność między poziomem PIF a wiekiem, płcią, miejscem zamieszkania oraz stanem zdrowia. Poziom PIF wzrasta wraz z wiekiem, przed jak i po podaniu leku jest wyższy wśród mężczyzn niż u kobiet. Poziom PIF jest wyższy istotnie statystycznie wśród osób zdrowych niż chorych, także jest wyższy wśród pacjentów z Ap niż pacjentów z Ao. Pacjenci zamieszkujący tereny wiejskie wykazują niższy poziom PIF niż badani z Lublina, we wszystkich grupach wiekowych, przed jak i po podaniu leku. ajwyższy poziom PIF po podaniu leku jest odnotowany wśród osób dorosłych i dzieci w wieku lat we Wrocławiu zaś wśród dzieci 6-7-letnich w Katowicach. Podsumowując badanie PIF można uznać za wartościowe badaniem oceniającym przebieg zapalenia błony śluzowej nosa. Piśmiennictwo: 1. Akerlund A., Millqvist E., Oberg D., Bende M.: Prevalence of upper and lower airway symptoms: the Skovde population-based study. Acta Otolaryngology 26, 126, Bermuller C., Kirsche H., Rettinger G. et al.: Diagnostic Accuracy of Peak asal Inspiratory Flow and Rhinomanometry in Functional Rhinosurgery, The Laryngoscope, Chaaban M., Corey J.P.: Assessing asal Air Flow. Options and Utility., Proceedings of the American Thoracic Society 211, 8 4. Choi H., Yoon H.G., Lee H.M.: Diagnostic accuracy evaluation of nasal sound spectral analysis compared with peak nasal inspiratory flow in nasal septal deviation. American Journal of Rhinology & Allergy 211, 25, da Cunha Ibiapina C., Ribeiro de Andare C. et al.: Reference values for peak nasal inspiratory flow in children and adolescents in Brazil. Rhinology 211, 49, Dufour X., Gohler C., Delagranda A. et al.: Peak asal Inspiratory Flow: apprentissage de la methode de mesure et reproductictibilite. Annales d'oto-laryngologie et de chirurgie cervico faciale : bulletin de la Société d'oto-laryngologie des hôpitaux de Paris, 27, 124, Glesson M.J., Youlten L.J., Shelton D.M. et al.: Assessment of nasal airway patency: a comparison of four methods. Clinical Otolaryngology Applied Sciences, 1986, 11, Gomes D.L., Camargos P.A., Ibiapina C.C. et al. asal peak inspiratory flow and clinical score in children and adolescents with allergic rhinitis. Rhinology 28, 46, Harar R.P., Kalan A., Kenyon G.S.: Assessing the reproducibility of nasal spirometry parameters in the measurement of nasal patency. Rhinology 21, 39, Holmstrom M., Scandding G.K., Lund V.J. et al.: Assessment of nasal obstruction. A comparison between rhinomanometry and nasal inspiratory peak flow. Rhinology 199, 28, Klossek J-M., Lebreton J-P., Delagranda A. et al.: PIF measurement in a healthy French population. A prospective study about 234 patients. Rhinology. 29, 47, Krzeski A.: Diagnostyka rynologiczna. Wyd. Medycyna Praktyczna 29,46, athan R.A., Eccles R., Howarth P.H. et al.: Objective monitoring of nasal patency and nasal physiology in rhinitis. Journal of Allergy and Clinical Immunology 25, 115, (3 Suppl. 1), S Ottaviano G., Scadding G.K., Coles S., Lund V.J.: Peak nasal Inspiratory Flow; normal range in adult population. Rhinology 26, 44, Papachristou A., Bourli E., Futzila E. et al.: ormal peak nasal inspiratory flow rate values in Greek children and adolescents. Hippokatia 28, 12, Phagoo S.B., Watson R.A., Pride.B.: Use of nasal peak flow to assess nasal patency. Allergy 1997, 52, Prescott C.A.J., Prescott K.E.: Peak nasal inspiratory flow measurement: an investigation In children. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology 1995, 32, Raport ARIA Alergiczny nieżyt nosa I jego wpływ na astmę. WS-22/7 Medycyna Praktyczna: Alergiczny nieżyt nosa i jego wpływ na astmę., online: tc= decf acea3c86dc2#wprowadzenie, dostęp: 11:, van Sprosen E., Ebbens F.A., Fokkens W.J.: orma peak nasal inspiratory flow rate values In healthy children aged 6-11 years In the etherlands Rhinology 212, 5, Starling-Schwanz R., Peake H.L., Salome C.M. et al.: Repeatability of peak nasal inspiratory flow measurements and utility for assessing the severity of rhinitis. Allergy 25, 6, Teixeira R.U.F., Zappelini C.E.M., Alves F.S. et al.: Peak asal Inspiratory Flow Evaluation as an objective method of measuring nasal airflow. Brazylian Journal of Otorhinilaryngology 211, 77, 473. Przegląd Lekarski 212 / 69 / 1 145