SEMINARIUM MAGISTERSKIE ROK AKADEMICKI 2008/2009

Transkrypt

1 Dr hab. Grzegorz Nowacki, prof. UwB SEMINARIUM MAGISTERSKIE ROK AKADEMICKI 2008/2009 STUDIA NAD AKTYWNOŚCIĄ SPOŁECZNĄ Cel podstawowy: Analiza teoretyczna problematyki związanej z tworzeniem i funkcjonowaniem społeczeństwa obywatelskiego w społeczności lokalnej. Realizacja: Prace magisterskie zorientowane na poszczególne zagadnienia (do ewentualnej syntezy w przyszłości: opracowania np. socjologiczne problemy kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w środowisku lokalnym) 1. Nabór zainteresowanych studentów 2. Przydzielenie tematów 3. Organizacja pracy indywidualnej (np. w okresie jednego miesiąca, kaŝdy pisze esej, rozprawkę lub rozwiniętą notę na swój temat, mającą na celu zbadanie stopnia samoświadomości studenta i jego przygotowania do realizacji badania) 4. Na podstawie indywidualnych rozprawek moŝna przedyskutować plan pracy studenta w następnym okresie 5. Kolejne seminaria przebiegałyby według następującego schematu: ½ teksty magistranckie (referat, dyskusja, uwagi) + jeden z tematów niezbędnych, zdaniem prowadzącego, do poprawnej realizacji celu seminarium magisterskiego 6. W perspektywie badania ankietowe związane z poszczególnymi kwestiami teoretycznymi Uwaga: badania problematyki kształtowania społeczeństwa obywatelskiego w powiązaniu z kwestią aktywności społecznej mogą uzyskać wsparcie Unii Europejskiej. Tematy zajęć: 1. Teoria interesów jako czynnika grupotwórczego; wielkie i małe grupy społeczne; struktura grupowa środowiska społecznego. Państwo jako strukturalizacja interesów w zaleŝności od koncepcji teoretycznej(ogólnospołecznych, dominującej grupy społecznej). 2. Socjologiczna koncepcja środowiska lokalnego(teorie środowiska lokalnego, badania socjologiczne nad badaniem środowiska lokalnego) 1

2 3. Socjologiczna koncepcja społeczeństwa obywatelskiego: społeczeństwo obywatelskie w wymiarze lokalnym W tym: definicje społeczeństwa obywatelskiego(np. społeczeństwo złoŝone z ludzi nie tylko wiedzących, co się wokół nich dzieje, świadomych konsekwencji róŝnych czynności, włączających się bezpośrednio w załatwianie takich spraw, ale teŝ gotowych do ponoszenia odpowiedzialności za swe zaangaŝowanie), poczucie odpowiedzialności 4. Integracja społeczna we współczesnym społeczeństwie polskim W tym: definicje i rodzaje integracji oraz dezintegracji społecznej, przyczyny dezintegracji we współczesnym społeczeństwie polskim (np. zjawisko próŝni socjologicznej-brak lokalnych więzi, instytucji i organizacji integrujących zbiorowości na poziomie mezo, atomizacja Ŝycia społecznego, brak indywidualnych pół konstytuowania toŝsamości społecznych),formy i metody integracji społecznej 5. Aktywność społeczna jako podstawowy sposób realizacji obywatelskości uczestnika społeczności lokalnej W tym: przesłanki podejmowania aktywności społecznej(tradycja rodzinna lub środowiskowa, wzorce środowiskowe lub społeczne, wzorce medialne, rzeczywista niemoŝność załatwienia sprawy w inny sposób, przypadek, istnienie organizacji czy instytucji społecznych organizujących i aktywizujących swych członków, marketing pro społeczny) 6. Dialektyka aktywności i nieaktywności(bierności )społecznej W tym: powody bierności(społecznie wrodzone, wdrukowane, wewnętrzne: zniechęcenie, bezradność, brak kompetencji i wiedzy; społecznie narzucone, wymuszone z zewnątrz: przeciwdziałanie środowiskowe, przeciwdziałania instytucjonalne, klimat polityczny i psychologiczny), szanse przezwycięŝenia bierności, socjotechnika aktywizowania i socjotechnika ubierania-jednostek,grup, społeczności 7. Socjoloiczne i politologiczne koncepcje samorządu lokalnego(regionalnego) W tym: strukturalizacja aktywności społecznej w postaci instytucji zasiedziałych: ochotnicza straŝ poŝarna, kółka rolnicze, spółdzielczość wiejska, koła gospodyń, ZMW, instytucie około kościelne, czy teŝ w postaci instytucji nowych: inicjatywy wyborcze i ich kontynuacje, grupy protestacyjne, lobby, grupy i ruch ekologiczne etc. 2

3 8. Mapa celów programowych samorządów lokalnych z punktu widzenia gotowości do podejmowania aktywności społecznej przez członków społeczności lokalnej(takŝe konflikty społeczne w wymiarze lokalnym jako replikacje konfliktów ogólnospołecznym i jako wyrastające z własnego, lokalnego uwarunkowania): System szkolny: powody i dynamika konfliktów związanych z kształtowaniem się systemu szkolnego i funkcjonowania poszczególnych szkół; aktywność lokalna związana z ambicjami oświatowymi, szkoła jako rozsadnik kultury itp. Niezajętość / bezrobocie Inwestycje strukturalne: współzawodnictwo i konkurencja na poziomie lokalnych instytucji politycznych i formie inicjatyw środowiskowych-komitety telefonizacyjne, wodociągowe itp. Współpraca regionalna lub/i subregionalna Modernizacja wsi: np. grupy producenckie Prywatyzacja, reprywatyzacja i uwłaszczenie np. przejmowanie obiektów zabytkowych, przekazywanie kościołowi szkół, instytucji medycnych Turystyka: jako szansa ekonomiczna-agroturystyka, infrastruktura turystyczna, informacja turystyczna, w powiązaniu z ruchem miłośników lokalnych tradycji kulturowych, historycznych i militarnych Sport i rekreacja: jako, dodatkowo, waŝna forma aktywizacji społecznej Kultura, zabytki etc. 9. Artykulacja problemów i urzeczywistnianie celów aktywności społecznej. Ideologia samoświadomości społeczności lokalnej-psychologia naszości. W tym: drogi i sposoby artykulacji, agregacja potrzeb na poziomie lokalnym, tradycyjne i nietradycyjne(np. narzucone przez prawo czy przez ogólnospołeczne instytucje polityczne) formy koordynacji działalności społecznej Komunikacja społeczna w środowisku lokalnym: odzwierciedlenie mechanizmów ogólnospołecznych oraz swoistości lokalnego dialogu społecznego, pojęcie: polidialogu (Jacek Kochanowski, UJ) w środowisku lokalnym. Naturalność czy teŝ oczywistość polidialogu w środowisku lokalnym i utrudnienia w nim wynikające z naturalnej bliskości przestrzennej i mentalnej jego uczestników 3

4 10. Uświadomienia/samouświadomienie konieczności aktywności społecznej jako warunku funkcjonowania samorządu lokalnego W tym: opinie o funkcjonowaniu samorządów i jego organów Drogi artykulacji problemów mogących lub będącymi przesłankami aktywności społecznej: inicjatywy jednostkowe, takŝe związane z poszczególnymi indywidualnymi dąŝeniami do kariery politycznej, inicjatywy sąsiedzkie, inicjatywy zainteresowanych np. rodziców, ludzi nie mających dostępu do bieŝącej wody, inicjatywy polityczne-opracowania eksperckie, pomysły polityczne, idee dalekosięŝne Stopień identyfikacji z problemami wzbudzającymi aktywność: to moja sprawa, interesuje się tym, jest to generalnie waŝne, warto się tym zająć, być moŝe trzeba by to było rozwiązać w jakieś perspektywie, nic mnie to nie obchodzi, nie powinnyśmy się tym zajmować, strata czasu, to niepowaŝne, zajęcie się taką sprawą jest przestępstwem 11.Zasięg poszczególnych form aktywności (sołectwo lub jego część, grupa sołectw, środowiska przyciągające ludność siół/wsi, gmina, kilka gmin, inne) W tym: tradycyjne (w ujęciu historycznym) ośrodki znacznej aktywności społecznej np. na ile jest moŝliwe odtworzenie historii takich środowisk lokalnych. Środowiska rodzinne, w jakich następowało i moŝe następuje dziedziczenie postaw aktywności społecznej, takŝe politycznej. 12. Wymiar polityczny społeczeństwa obywatelskiego w środowisku lokalnym. Polityczność. W tym: przekładanie się potencjalnej aktywności, gotowości do zaangaŝowania się, na poparcie programów politycznych i instytucji, na ile problemy artykułowane przez poszczególne środowiska są odzwierciedleniem w programach, celach, hasłach poszczególnych ugrupowań politycznych i odwrotnie, na ile cele, programy, hasła ogólnopolskich ugrupowań politycznych znajdują odzwierciedlenie w aktywności społecznej 4

5 Literatura /do całości i poszczególnych tematów/ 1. G. Nowacki, Integracja społeczna-między teorią a praktyką, wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, P. Sztompka, Socjologia zmian społecznych; wyd. Znak, P. Sztompka, Trauma a wielkiej zmiany. Społeczne koszta transformacji, wyd. IFS PAN, E. Wnuk Lipiński, Socjologia Ŝycia publicznego, wyd. Scholar, E. Wnuk Lipiński, Ziółkowski M. (red.), Pierwsza dekada niepodległości. Próba socjologicznej syntezy, wyd. ISP PAN, J. Wasilewski (red), Współczesne społeczeństwo polskie, dynamika zmian, wyd. Scholar, A. Kajdan, Jaka Polska? Dawne i nowe zróŝnicowanie społeczne, wyd. WAM, M. Grabowska, Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku; wyd. Scholar, M. Marody, A Giza Poleszczuk, Przemiany więzi społecznych, wyd. Scholar, M. Marody (red.) Wymiary Ŝycia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, wyd. Scholar, M. Marody (red.) Zmiana czy stagnacja?, wyd. Scholar, M. Marody, A Giza Poleszczuk, Rychard A., (red.), Strategia i System, wyd. IFiS PAN, Warszawa M. Marody, A. Jasińska - Kania (red.), Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich, wyd. Scholar, B. Krauz Mozer, P. Borowiec, Czas społeczeństwa obywatelskiego. Między teorią a praktyką,wyd. UJ, H. Domański, Rychard A., Sprawa Polska jedna czy wiele?, wyd. Trio, A. Rychard, A. Sułek, Legitymizacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia, wyd. PTS i ISUW, A. Ostrowska, H. Romański, Rychard A red.), Jak Ŝyją Polacy?, wyd. IFiS PAN, J. Koralewicz, M. Ziółkowski, Mentalność Polaków, wyd. Scholar W. Wesołowski, J. Włodarek (red.), Kręgi Integracji i rodzaje toŝsamości. Polska, Europa, Świat, J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2008, Warunki i jakość Ŝycia Polaków, wyd. Wizja Press, Z. Bokszański, ToŜsamości Zbiorowe, wyd. PWN, C. Trutkowski, S. Mandes, Kapitał społeczny w małych miastach, wyd. Scholar, Szczepański M., Śliz A., Obywatel w lokalnej społeczności. Studia i szkice socjologiczne, wyd. Uniwersytetu Opolskiego, K. Gorlach, Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy, wyd. Scholar, A. Szpociński, P. Kwiatkowski, Przeszłość a środki przekazu, wyd. Scholar, N.Elias, Społeczeństwo Jednostek, wyd. PWN, C. Offe, Drogi transformacji. Doświadczenie wschodnio europejskie i wschodnioniemieckie, wyd. PWN,