ISSN: Rok wydania: 2007 Year of publication: internet:

Transkrypt

1

2

3 Wydawca: Regionalny Śląski Rejestr Nowotworów, Zakład Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach, ul. WybrzeŜe Armii Krajowej 15, 44-1 Gliwice Published by:, Cancer Epidemiology Department Maria Skłodowska-Curie Memorial Cancer Center and Institute of Oncology, Gliwice Branch 15 Wybrzeze Armii Krajowej St., 44-1 Gliwice, Poland. Rok wydania: 2007 Year of publication: 2007 ISSN: rejestrslaski@io.gliwice.pl internet: Niniejszą publikację sfinansowano ze środków Ministerstwa Zdrowia w oparciu o umowę nr 11/4/17/11/2007/27/506AB na realizację zadania Poprawa Działania Systemu Zbierania i Rejestrowania Danych o Nowotworach Złośliwych w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych Projekt graficzny, skład, zdjęcia: Art21 Katowice Wszelkie prawa zastrzeŝone. W szczególności zabrania się publikacji i kopiowania (metodą skanowania, fotografowania itp.) motywu graficznego okładki, logo rejestru i zdjęć. śadna część okładki nie moŝe być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez uzyskania pisemnej zgody Art21 Katowice

4 Szanowni Państwo, Przedstawiamy Państwu kolejne, rozszerzone wydanie opracowania Nowotwory złośliwe w województwie śląskim poświęconego aktualnej ocenie ryzyka chorób nowotworowych, w którym zawarto najwaŝniejsze fakty dotyczące zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 2005 roku. Analizę zachorowań i zachorowalności na nowotwory złośliwe oparto o dane nadsyłane przez wszystkie jednostki słuŝby zdrowia województwa śląskiego do Regionalnego Śląskiego Rejestru Nowotworów przy Zakładzie Epidemiologii Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach. Ocenę umieralności na nowotwory złośliwe opracowano na podstawie danych pochodzących ze świadectw zgonów gromadzonych przez Główny Urząd Statystyczny. Niniejsze opracowanie jest przeznaczone dla wszystkich osób zainteresowanych epidemiologią nowotworów złośliwych na Górnym Śląsku. Podziękowania Szczególne podziękowania pragniemy złoŝyć P a n u m g r A n d r z e j o w i G a b r y c h o w i Dyrektorowi Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, bez którego pomocy nie byłoby moŝliwe uzupełnienie danych Regionalnego Śląskiego Rejestru Nowotworów. Dziękujemy takŝe naszym współpracownikom, Paniom: E. Czajkowskiej, E. Garmulewicz, W. Jamrozik, J. Kern-Bałacie, M. ReŜko, J. Rojek, B. Włodarczyk-Marciniec, H. Wolnic za zaangaŝowanie w kodowanie i weryfikację kart zgłoszeń nowotworów. Autorzy

5

6 Spis treści strona Abstract 7 Nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 2005 roku - omówienie 8-11 Definicje 11 Spis tabel Tab. 1 Tab. 2 Tab. 3-3a Tab. 4-4a Tab. 5 Tab. 6 Tab. 7-7a Tab. 8-8a Tab. 9 Tab. Tab. 11 Tab. Tab a Tab a Tab a Tab a Tab. 17 Tab. 18 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, ryzyko skumulowane, wskaźnik (Zg/Zh). Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, ryzyko skumulowane, wskaźnik (Zg/Zh). Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, wskaźniki struktury i kolejność występowania. Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, wskaźniki struktury i kolejność występowania. Zarejestrowane zachorowania na nowotwory złośliwe według umiejscowienia i 5-letnich grup wieku, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Zarejestrowane zachorowania na nowotwory złośliwe według umiejscowienia i 5-letnich grup wieku, kobiety, województwo śląskie, 2005 Współczynniki zachorowalności na nowotwory złośliwe według umiejscowienia i 5-letnich grup wieku, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Współczynniki zachorowalności na nowotwory złośliwe według umiejscowienia i 5-letnich grup wieku, kobiety, województwo śląskie, 2005 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według układów narządowych, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według układów narządowych, kobiety, województwo śląskie, 2005 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe ogółem (C00-D09, rew.x) według powiatów, meŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, wskaźniki struktury, wskaźnik (Zg/Zh). Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe ogółem (C00-D09, rew.x) według powiatów, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe i standaryzowane, wskaźniki struktury, wskaźnik (Zg/Zh). Zarejestrowane zachorowania na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań według płci i powiatów województwa śląskiego, 2005 Standaryzowane współczynniki zachorowalności na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań według płci i powiatów województwa śląskiego, 2005 Zgony na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań według płci i powiatów województwa śląskiego, 2005 Standaryzowane współczynniki umieralności na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań według płci i powiatów województwa śląskiego, 2005 Zarejestrowane zachorowania i odsetek potwierdzeń histopatologicznych według płci i powiatów, województwo śląskie, 2005 Zarejestrowane zachorowania i odsetek potwierdzeń histopatologicznych według płci i rozpoznań, województwo śląskie,

7 Spis rycin Ryc. 1 Ryc. 2 Zmiana standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku, męŝczyźni, województwo śląskie. Zmiana standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku, kobiety, województwo śląskie. 13 Ryc. 3 Struktura zarejestrowanych zachorowań i zgonów według płci, województwo śląskie, najczęstszych umiejscowień nowotworów złośliwych. Ryc. 4 Struktura zarejestrowanych zachorowań według grup wieku i płci, województwo śląskie, najczęstszych umiejscowień nowotworów złośliwych Ryc. 5 Ryc. 6 Ryc. 7 Ryc. 8 Ryc. 9 Ryc. Zmiana % standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku według układów narządowych, męŝczyźni, województwo śląskie Zmiana % standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku według układów narządowych, kobiety, województwo śląskie Rozkład geograficzny zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe ogółem (C00-D09), województwo śląskie, 2005 Zachorowalność i umieralność w zaleŝności od wieku i płci dla wybranych lokalizacji nowotworów, województwo śląskie, Rozkład geograficzny zachorowalności na nowotwory złośliwe dla wybranych umiejscowień, województwo śląskie, 2005 Rozkład geograficzny umieralności na nowotwory złośliwe dla wybranych umiejscowień, województwo śląskie,

8 Abstract Cancer in the Silesia Voivodeship in 2005 At present cancer remains a major public health problem in the Silesia Voivodeship. One in four deaths in the Silesia Voivodeship is caused by cancer. In order to provide on up-to date perspective on the occurrence of cancer, presents this overview for the year A total of new cancer cases (8165 in males and 7764 in females) were registered in 2005 in the Silesia Voivodeship. The estimated risk of developing cancer between the ages 0-74 years is higher for males (26.7%) than for females (19.9%). Among all persons, lung cancer (15%) is the most common registrable cancer in Lung cancer, colorectal cancer (%), breast cancer (11%), nonmelanoma skin cancer (7%), and prostate cancer (6%) together account for over half (51%) of all registrable cancers in In males, the most common registrable cancers after lung cancer (23%) are colorectal cancer (%), prostate cancer (%) and non-melanoma skin cancer (7%) which in total account for over half (53%) of all male cases. Lung cancer is still the cancer that strikes man harder. Among males aged 25 years and older lung cancer is the first registered cancer, while colorectal cancers rank second and third among males years old and 60 years and older respectively. Among males 60 years and older prostate cancer is the second most registrable site among males. In females, breast cancer (23%) is the most common registrable cancer followed by colorectal cancer (11%), lung cancer (7%), non-melanoma skin cancer (7%) and corpus uteri cancer (7%), which in total account for over half (54%) of all female cases. Among females aged years old breast cancer is the first registrable cancer site and ranks second among females aged 75 years and older. A total of cancer deaths (6547 in males and 5075 in females) were recorded in 2005 in the Silesia Voivodeship, up by 14.0% (1423 deaths) compared with Cancer deaths accounted for 25.1% of all deaths, ranking second only to deaths from diseases of the circulatory systems. The cancers most commonly causing deaths are cancers of lung (31%), colorectal (%), stomach (8%), and prostate (6%) in males and cancers of breast (16%), lung (%), colorectal (%), ovary (7%) and pancreas (5%) in females. Our results are based on the most currently available numbers of new registered cancer cases in 2005 and may differ slightly from the data presented in future. This is because of still running process of registry data refinement. Zofia Kołosza Tomasz R. Banasik Brunon F.P. Zemła 7

9 Nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 2005 roku Niniejsze opracowanie dotyczy oceny zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 2005 roku. Dane o noworejestrowanych zachorowaniach z okresu pochodzą z Regionalnego Śląskiego Rejestru Nowotworów (RŚRN), Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach. Dane statystyczne o liczbie zgonów (na podstawie świadectw zgonów) pochodzą z GUS. Klasyfikację zachorowań i zgonów przeprowadzono w oparciu o X rewizję Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (). Przedstawiono współczynniki surowe i standaryzowane zachorowalności i umieralności na 0 tys. dla nowotworów złośliwych ogółem i poszczególnych rozpoznań według płci i grup wieku. Zastosowanie standardowej populacji świata do obliczania współczynników standaryzowanych, pozwala na porównanie zachorowalności i umieralności zarówno na poziomie powiatów województwa śląskiego jak i pomiędzy rozpoznaniami lub grupami rozpoznań. Współczynniki surowe i standaryzowane względem płci dla poszczególnych umiejscowień nowotworów i dla nowotworów złośliwych w wybranych grupach rozpoznań według powiatów, przedstawiono w tabelach wraz z liczbą zachorowań i zgonów na dany nowotwór i wskaźnikami struktury. Ponadto, dla grup rozpoznań przedstawiono ryzyko skumulowane zachorowalności i umieralności, które pozwala na ocenę prawdopodobieństwa odpowiednio, zachorowania lub zgonu mieszkańca województwa śląskiego na nowotwór złośliwy przed 75 rokiem Ŝycia. W 2005 roku prawie mieszkańców województwa śląskiego zachorowało na nowotwór złośliwy i ponad zmarło z tego powodu. Szacuje się, Ŝe wśród mieszkańców województwa śląskiego więcej niŝ jeden męŝczyzna z czterech i jedna kobieta z pięciu ma szansę zachorowania na nowotwór złośliwy przed 75 rokiem Ŝycia. Zachorowania na nowotwory złośliwe W 2005 roku w województwie śląskim zarejestrowano łącznie zachorowań na nowotwory złośliwe, w tym zachorowań u męŝczyzn (51,3%) i u kobiet (48,7%). W porównaniu z 1999 rokiem (rok powstania województwa śląskiego w obecnych granicach administracyjnych) liczba ta wzrosła o 1,4% (218 przypadków zachorowań), przy czym nieco wyŝszy wzrost zachorowań dotyczył męŝczyzn (1,6%) niŝ kobiet (1,1%). Natomiast liczba ludności województwa śląskiego w 2005 r. w porównaniu do 1999 r. zmalała o 2,9%. Zgony z powodu nowotworów złośliwych W 2005 roku w województwie śląskim zarejestrowano łącznie zgonów z powodu nowotworów złośliwych to jest o 14,0% (1423) zgonów więcej niŝ w 1999 roku. Wzrost liczby zgonów w większym stopniu dotyczył kobiet niŝ męŝczyzn. W 2005 roku z powodu nowotworu zmarło kobiet tj. o 16,0% więcej niŝ w 1999 roku, natomiast liczba zgonów wśród męŝczyzn wyniosła 6 547, tj. o,4% więcej niŝ w 1999 r. W 2005 roku, co czwarty zgon w województwie śląskim był spowodowany przez nowotwór złośliwy. A. Struktura zgonów w województwie śląskim w 1999 i 2005 roku choroby układu krąŝenia nowotwory złośliwe wypadki i ich następstwa przewlekłe choroby dolnych dróg oddech. choroby przewlekłe wątroby i marskość cukrzyca samobójstwa i samouszkodzenia pozostale 2,5 2,1 1,7 1,5 1,4 1,3 źródło: 6,8 6,9 5,0 3,9,3 14,1 25,1 21,3 47,3 48, % ogółu zgonów Zgony te stanowiły, wg danych GUS, drugą przyczynę zgonów (25,1% z ogółu stwierdzonych zgonów) po chorobach układu krąŝenia. Najczęstsze umiejscowienia nowotworów Wśród mieszkańców województwa śląskiego najczęściej zgłaszanymi nowotworami złośliwymi były nowotwory płuc /tutaj: C33-C34 według / (2439 zachorowań, 15%), jelita grubego /tutaj: C18-C21 wg / (1836, %), piersi (1767, 11%), inne nowotwory skóry (78, 7%) i prostaty (958, 6%). Stanowią one 51% wszystkich zarejestrowanych nowotworów złośliwych w 2005 roku. B. Liczby zarejestrowanych zachorowań na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 1999 i 2005 roku płuco okręŝnica+odby tn. pierś inne n.zł. skóry prostata Ŝołądek pęcherz moczowy nerka+in.n.mocz. trzon macicy jajnik szy jka macicy trzustka mózg+csn krtań białaczki W województwie śląskim w 2005 roku najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych stanowiły nowotwory złośliwe płuca (2611 zgonów, 22%). 8

10 C. Liczby zgonów na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 1999 i 2005 roku płuco okręŝnica+odbytn. pierś Ŝołądek trzustka prostata mózg+csn nerka+in.n.mocz. jajnik pęcherz moczowy białaczki krtań szyjka macicy przełyk wątroba W następnej kolejności w rankingu przyczyn zgonów były nowotwory złośliwe jelita grubego (75 zgonów, 11%), piersi (807, 7%), Ŝołądka (773, 7%), trzustki (549, 5%) i prostaty (416, 4%). Ranking poszczególnych lokalizacji według liczby zachorowań czy zgonów odzwierciedla róŝnice w prze- Ŝyciach chorych. D. Liczby zarejestrowanych zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w województwie śląskim w 2005 roku płuco okręŝnica+odbytn. pierś inne n.zł. skóry prostata Ŝołądek pęcherz moczowy nerka+in.n.mocz. trzon macicy jajnik szyjka macicy trzustka mózg+csn krtań białaczki zachorowania zgony złośliwych, lecz jego występowanie jest stosunkowo rzadkie ( miejsce w rankingu zachorowań). Najczęstsze umiejscowienia nowotworów według płci Spośród ogółu zgłaszanych nowotworów złośliwych, u męŝczyzn najczęstszej rejestrowane były nowotwory płuca (23%), jelita grubego (%), prostaty (%), skóry (7%). E. Liczby zarejestrowanych zachorowań na nowotwory złośliwe u męŝczyzn w województwie śląskim w 1999 i 2005 roku płuco okręŝnica+odbytn. prostata inne n.zł. skóry pęcherz moczowy Ŝołądek nerka+in.n.mocz. krtań trzustka jama ustna M M Zarówno w 1999 roku jak i 2005 roku na dwóch pierwszych miejscach występowały nowotwory złośliwe płuca i jelita grubego, podczas gdy nowotwory złośliwe prostaty z czwartego miejsca w 1999 roku przesunęły się na trzecie miejsce w 2005 roku wyprzedzając w rankingu umiejscowień nowotwory złośliwe Ŝołądka (trzecie miejsce w 1999 roku). Te cztery nowotwory, zarówno w 1999 roku jak i w 2005 roku stanowiły przeszło 50% wszystkich rejestrowanych nowotworów złośliwych u męŝczyzn. F. Liczby zarejestrowanych zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet w województwie śląskim w 1999 i 2005 roku pierś okręŝnica+odbytn. płuco inne n.zł. skóry trzon macicy jajnik szyjka macicy nerka+in.n.mocz. Ŝołądek tarczyca K K Nowotwory złośliwe płuc są najczęściej występującym źle rokującym nowotworem i są na pierwszym miejscu zarówno wśród zachorowań jak i zgonów. Inne nowotwory skóry występują dość często i są dobrze rokujące, stąd w rankingu zgonów są poza pierwszą dwudziestką. Odwrotnie, nowotwór złośliwy trzustki jest na piątym miejscu wśród przyczyn zgonów z powodu nowotworów U kobiet najczęściej rejestrowanymi nowotworami złośliwymi były nowotwory piersi 23%, jelita grubego 11%, płuca 7%, inne skóry 7% i trzonu macicy 7%. W 1999 roku na trzech pierwszych miejscach występowały te same nowotwory złośliwe (piersi, jelita grubego, płuca), jak w 2005 roku, podczas gdy inne nowotwory skóry z ósmego miejsca w 1999 roku przesunęły się na czwarte w 2005 roku. 9

11 Nowotwory złośliwe będące najczęstszą przyczyną zgonów i stanowiące około 50% zgonów nowotworowych u męŝczyzn to nowotwory płuc (31%), jelita grubego (%) i Ŝołądka (8%), a u kobiet to nowotwory piersi (16%), płuc (%), jelita grubego (%), jajnika (7%) i trzustki (5%). Najczęstsze umiejscowienia nowotworów, a wiek chorych Występowanie nowotworów złośliwych jest ściśle związane z wiekiem. W 2005 roku w województwie śląskim 85,8% z ogółu zarejestrowanych nowotworów rozpoznano powyŝej 50 roku Ŝycia, podczas gdy tylko 1,5% w wieku poniŝej 25 lat. W grupie wieku 0-14 lat wystąpiło 0,6% z ogółu zarejestrowanych nowotworów, w grupie lat - 0,9%, w grupie lat -,7%, w grupie lat - 23,2%, w grupie lat - 42,5% i 20,1% w wieku 75 lat i więcej. Średni wiek w chwili diagnozy nowotworu złośliwego dla męŝczyzn wynosił 63,9 lata (mediana wieku 66 lat), a dla kobiet 62,0 lat (mediana wieku 63 lata). Wśród dzieci do 14 roku Ŝycia najczęściej rejestrowano zachorowania na białaczki i nowotwory złośliwe mózgu i centralnego systemu nerwowego, które stanowiły łącznie 58,9% wszystkich zachorowań w tej grupie wieku. W grupie wieku lat u męŝczyzn najczęściej rejestrowano nowotwory złośliwe jądra (27,0%), a u kobiet ziarnicę złośliwą (26,8%). W tej grupie wieku na drugim miejscu niezaleŝnie od płci występowały nowotwory złośliwe mózgu i centralnego systemu nerwowego. W następnej grupie wieku (25-49 lat) przewaŝały zachorowania kobiet. Wśród kobiet dominowały nowotwory złośliwe piersi (29,4%) i szyjki macicy (11,2%), natomiast wśród męŝczyzn nowotwory złośliwe płuca (17,6%) i jądra (9,4%). Nowotwory złośliwe płuca (26,5%) i jelita grubego (,2%) dominują wśród męŝczyzn w wieku lat. Natomiast u kobiet w tej samej grupie wieku najczęściej występowały nowotwory złośliwe piersi (28,9%), a nowotwory złośliwe płuca (8,8%) i jelita grubego (8,6%) zajmowały kolejne miejsca w rankingu umiejscowień. Wśród męŝczyzn w wieku lat nowotwory złośliwe płuca (25,2%) nadal są rejestrowane najczęściej. Nowotwory złośliwe prostaty (14,2%), po raz pierwszy pojawiają się na drugim miejscu najczęstszych rozpoznań. U kobiet, w tej grupie wiekowej, nowotwory złośliwe piersi (20,8%) nadal utrzymują swoją dominującą pozycję a nowotwory złośliwe jelita grubego (,9%) zajmują miejsce drugie. W grupie męŝczyzn starszych w wieku 75 lat i więcej nowotwory złośliwe płuca (17,3%) i prostaty (17,3%) zajmują pierwsze miejsca, podczas gdy wśród kobiet w tej grupie wiekowej nowotwory złośliwe piersi (14,6%) po raz pierwszy tracą swoją dominującą pozycję (dla wieku 25-74) na rzecz nowotworów złośliwych jelita grubego (15,4%) (pierwsze miejsce) przesuwając się na miejsce drugie na liście najczęstszych umiejscowień. Współczynniki standaryzowane Nowotwory złośliwe występują częściej u męŝczyzn niŝ u kobiet. MęŜczyźni mają wyŝsze współczynniki Zachorowalności za wyjątkiem nowotworów piersi, tarczycy i pęcherzyka Ŝółciowego. W 2005 roku w województwie śląskim ryzyko skumulowane do 75 lat dla nowotworów złośliwych ogółem wynosiło 26,7% dla męŝczyzn i 19,9% dla kobiet. Standaryzowany współczynnik zachorowalności w populacji męŝczyzn dla nowotworów złośliwych ogółem wynosił 256,4/0 tys. NajwyŜsze wartości współczynników odnotowano dla nowotworów płuca 57,4/0 tys., jelita grubego 30,3/0 tys., prostaty 29,6/0 tys., pęcherza moczowego 16,0/0 tys. i Ŝołądka 14,8/0 tys. męŝczyzn. Dla kobiet, standaryzowany współczynnik zachorowalności dla nowotworów złośliwych ogółem wynosił 193,6/0 tys. NajwyŜsze standaryzowane współczynniki występowały dla nowotworów piersi 45,5/0 tys., jelita grubego 18,4/0 tys., płuca 14,0/0 tys., trzonu macicy 13,0/0 tys., jajnika,3/0 tys. i szyjki macicy 11,1/0 tys. kobiet. Współczynniki cząstkowe Współczynniki cząstkowe zachorowalności i umieralności zmieniają się w zaleŝności od wieku i umiejscowienia nowotworu. Dla wybranych rozpoznań współczynniki cząstkowe przedstawiono jako krzywe zaleŝne od wieku. W zaleŝności od wartości wskaźników przeŝyć krzywe zachorowalności i umieralności mogą leŝeć blisko siebie lub się pokrywać (np. nowotwór płuca), być oddalone od siebie (np. nowotwór piersi) lub wzajemnie się przecinać (np. nowotwór trzustki). Krzywe zachorowalności i umieralności róŝnią się kształtem, który określa szybkość zmian współczynników względem wieku. Dla niektórych nowotworów (np. prostaty) krzywe te stale rosną do najstarszej grupy wieku, podczas gdy dla innych rozpoznań wyhamowanie wzrostu krzywych ma miejsce we wcześniejszych grupach wieku (np. nowotwory trzonu macicy). Zachorowalność i umieralność w powiatach W 2005 roku w powiatach województwa śląskiego obserwowano duŝe zróŝnicowanie standaryzowanych współczynników zachorowalności jak i umieralności dla nowotworów złośliwych. Standaryzowany współczynnik zachorowalności dla nowotworów złośliwych ogółem u męŝczyzn w województwie śląskim wynosił 256,4/0 tys. NajwyŜsze zagroŝenie nowotworami złośliwymi ogółem w populacji męŝczyzn zaobserwowano w mieście Chorzów (325,8/0 tys.), a następnie w powiecie bielskim (323,9/0 tys.) i w miastach Bielsko-Biała (319,7/0 tys.) i Mysłowice (303,6/0 tys.). Natomiast najniŝsze wartości standaryzowanych współczynników zachorowalności występowały w powiatach: lublinieckim (164,1/0 tys.), raciborskim (182,2/0 tys.), tarnogórskim (198,3/0 tys.) i zawierciańskim (201,9/0 tys.). W 2005 roku struktura zachorowań na nowotwory złośliwe w powiatach województwa śląskiego była podobna do struktury w całym województwie. U męŝczyzn na poziomie powiatów najczęściej rejestrowano zachorowania na nowotwory złośliwe płuca (stanowiące od,7% do 32,3% z ogółu nowotworów złośliwych), jelita grubego (6,8%-18,7%), prostaty (3,9%- 24,9%) i pęcherza moczowego (2,3%-13,6%). Nowotwory złośliwe płuca były najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych we wszystkich powiatach. Natomiast w rankingu zachorowań były takŝe najczęstsze za wyjątkiem miast Chorzów i Piekary Śląskie (gdzie najczęściej rejestrowano nowotwory złośliwe prostaty) oraz powiatu kłobuckiego (o najczęstszym występowaniu nowotworów jelita grubego).

12 Największe zagroŝenie nowotworami płuca u męŝczyzn obserwowano w miastach Siemianowice Śląskie i Mysłowice. Standaryzowane współczynniki zachorowalności wynosiły odpowiednio, 94,5/0 tys. i 76,1/0 tys. (przy wartości 57,4/0 tys. dla całego województwa). NajwyŜsze wartości standaryzowanych współczynników umieralności dla nowotworów złośliwych ogółem występowały w mieście Siemianowice Śląskie (282,8/0 tys.), w powiecie rybnickim (248,4/0 tys.) i w miastach: Chorzów (247,7/0 tys.) i Ruda Śląska (237,7/0 tys.), a najniŝsze w powiatach: tarnogórskim (155,6/0 tys.), wodzisławskim (159,5/0 tys.), gliwickim (168,9/0 tys.) i mikołowskim (170,3/0 tys.). U kobiet w powiatach województwa śląskiego najczęściej rejestrowano nowotwory złośliwe piersi, które stanowiły od 13,1% do 29,5% z ogółu nowotworów złośliwych. Następne miejsca zajmowały nowotwory złośliwe jelita grubego (4,5%-15,5%), płuca (2,7%-13,1%), szyjki macicy (2,4%-16,4%) oraz trzonu macicy (2,4%-16,4%). W powiatach nowotwory złośliwe piersi zajmowały pierwsze miejsce w rankingu zachorowań za wyjątkiem powiatu myszkowskiego (gdzie najwięcej zarejestrowano zachorowań na nowotwory jelita grubego były), natomiast aŝ w 2/3 powiatów stanowiły najczęstszą przyczynę zgonów nowotworowych. W pozostałych powiatach zgony na nowotwory złośliwe jelita grubego lub płuca były najczęstsze. NajwyŜsze wartości standaryzowanych współczynników zachorowalności dla nowotworów złośliwych ogółem występowały w populacji kobiet miast Bielsko-Biała (238,0/0 tys.), Chorzów (232,5/0 tys.) i powiatu bielskiego (229,7/0 tys.) i mikołowskiego (228,7/0 tys.), a najniŝsze w powiecie częstochowskim (136,8/0 tys.), raciborskim (145,0/0 tys.) i rybnickim (150,8/0 tys.). Największe zagroŝenie nowotworami piersi Ŝeńskiej w województwie śląskim zaobserwowano w powiatach tarnogórskim i bielskim. Standaryzowane współczynniki zachorowalności wynosiły odpowiednio, 57,5/0 tys. i 57,4/0 tys. (przy wartości 45,5/0 tys. dla całego województwa). NajwyŜsze wartości standaryzowanych współczynników umieralności występowały w miastach: Siemianowice Śląskie (143,0/0 tys.), Chorzów (142,8/0 tys.) i Dąbrowa Górnicza (139,7/0 tys.), a najniŝsze w powiecie kłobuckim (85,6/0 tys.), w mieście śory (89,3/0 tys.) oraz w powiecie częstochowskim (89,5/0 tys.). Obserwowane zróŝnicowanie zachorowalności na poziomie powiatów zaleŝy nie tylko od populacyjnych czynników ryzyka i jakości podejmowanych akcji prozdrowotnych, lecz takŝe od rzetelności przysyłania kart zgłoszeń nowotworów przez jednostki słuŝby zdrowia do RŚRN. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w przyszłych opracowaniach wartości liczbowe o zachorowaniach i zachorowalności za rok 2005 dla województwa śląskiego mogą się róŝnić od danych prezentowanych w niniejszym opracowaniu. Efekt ten jest wynikiem ciągłego uzupełniania bazy rejestru o przypadki zdiagnozowane w roku 2005, a dotąd nie zarejestrowane w bazie Regionalnego Śląskiego Rejestru Nowotworów. Definicje W niniejszym opracowaniu stosowano następujące pojęcia i miary ryzyka: Populacja zbiór mieszkańców zameldowanych na pobyt stały w danym okresie czasu (tutaj: województwa śląskiego lub powiatu w 2005 roku). Do tak zdefiniowanej populacji nie zalicza się osoby zameldowane na pobyt czasowy. Wiek wiek osoby (w latach) liczony w chwili postawienia diagnozy nowotworu złośliwego. Liczba zachorowań (licz.zach) (zgonów (licz.zg)), liczba zarejestrowanych przypadków zachorowań (zgonów) na nowotwory złośliwe w populacji w danym okresie czasu (tutaj: woj. śląskiego lub powiatów w 2005 roku) Na liczbę zachorowań (zgonów) ma wpływ zarówno wielkość opisywanej populacji jak i jej struktura wieku. Wskaźnik struktury (%) zarejestrowanych zachorowań (zgonów) określa odsetek zarejestrowanych zachorowań (zgonów) na dany nowotwór (grupę nowotworów) wśród nowotworów złośliwych ogółem. Współczynnik surowy (w.sur) zachorowalności (umieralności) jest miarą ryzyka zachorowania (zgonu) na nowotwór złośliwy i określa liczbę rejestrowanych zachorowań (zgonów) na dany nowotwór (grupę nowotworów) na 0 tys. osób w danym roku (tutaj: woj.śląskiego lub powiatów w 2005 roku) Współczynnik cząstkowy zachorowalności (umieralności) jest miarą ryzyka zachorowania (zgonu) na nowotwór złośliwy w 5-letniej grupie wieku w danym roku (tutaj: woj.śląskiego lub powiatów w 2005 roku). Określa się go jako liczbę rejestrowanych zachorowań (zgonów) na dany nowotwór (grupę nowotworów) w danej grupie wieku na 0 tys. osób. W niniejszym opracowaniu analizowano współczynniki cząstkowe w 5-letnich grupach wieku począwszy od 0-4 do 85 lat i więcej (85+). Współczynnik standaryzowany (w.std) (wg wieku) zachorowalności (umieralności) jest miarą ryzyka zachorowania (zgonu) na nowotwór złośliwy i określa, ile zachorowań (zgonów) wystąpiłoby w badanej populacji, gdyby struktura wieku tej populacji była taka sama jak w populacji standardowej (tutaj: standardowej populacji świata ). Współczynnik standaryzowany jest zwykle wyraŝony na 0 tys. osób. Ryzyko skumulowane (do 75 lat) (ryzyko skum(%)) jest miarą ryzyka zachorowania osoby na dany nowotwór (grupę nowotworów) w okresie do 75 roku Ŝycia pod warunkiem, Ŝe dana osoba doŝyje do końca tego okresu. Dodatkowo zakładamy, Ŝe ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy w poszczególnych 5-letnich grupach wieku jest takie jak w populacji województwa śląskiego w 2005 roku. Wskaźnik zgony/zachorowania (Zg/Zh(%)) jest ilorazem liczby zgonów na nowotwór złośliwy (grupę nowotworów) do liczby nowo rejestrowanych zachorowań na ten nowotwór w tym samym okresie czasu. Wskaźnik Zg/Zh jest zwykłe wyraŝony w %. I tak, duŝe wartości wskaźnika Zg/Zh odnoszą się do nowotworów złośliwych źle rokujących, z krótkimi czasami przeŝyć (np. nowotwór złośliwy płuca), podczas gdy małe wartości Zg/Zh opisują nowotwory dobrze rokujące (z długimi czasami przeŝycia). 11

13 Tab. 1 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), ryzyko skumulowane (ryzyko skum%), wskaźnik (Zg/Zh) MĘśCZYŹNI zachorowania Licz. bezwzg w.sur w.std ryzyko skum% C00-D ,0 256,4 26,7 umiejscowienie nowotwory złośliwe ogółem MĘśCZYŹNI zgony Licz. bezwzg w.sur w.std ryzyko skum% Zg/Zh (%) C00-D ,7 202,5 21,6 80 C00-C ,3 5,8 0,7 jama ustna C00-C08 4 4,6 3,2 0,4 55 C11 9 0,4 0,3 0,0 część nosowa gardła C ,6 0,4 0,0 144 C09-C, C-C ,7 4,1 0,5 inne nowotwory gardła C09-C, C-C14 0 4,4 3,1 0,4 77 C ,6 5,3 0,6 przełyk C ,9 6,3 0,8 116 C ,8 14,8 1,8 Ŝołądek C ,4 16,4 2,0 113 C18-C ,8 30,3 3,8 okręŝnica+odbytnica C18-C ,1 20,9 2,5 69 C ,4 2,4 0,2 wątroba C22 8 5,6 4,0 0,5 166 C ,0 6,2 0,8 trzustka C ,0 9,0 1,1 145 C32 286,6 8,7 1,1 krtań C32 233,3 7,2 0,9 81 C33-C ,5 57,4 7,3 płuco C33-C ,4 61,2 7,6 7 C40-C ,3 1,1 0,1 kości C40-C ,5 1,2 0,1 1 C43 3 5,4 3,9 0,5 czerniak skóry C ,9 1,4 0,1 35 C ,1 17,0 1,9 inne nowotwory skóry C ,0 0,7 0,0 4 C ,5 0,4 0,0 pierś C50 8 0,4 0,2 0,0 73 C ,2 29,6 3,6 prostata C ,3,9 1,1 43 C ,4 3,8 0,3 jądro C ,7 0,6 0,1 16 C64-C66, C ,1,2 1,2 nerka i inne narządy moczowe C64-C66, C ,2 6,4 0,8 65 C ,9 16,0 1,9 pęcherz moczowy C ,0 7,7 0,9 48 C70-C ,4 6,2 0,6 mózg i Centralny System Nerwowy C70-C ,2 5,9 0,7 111 C ,5 1,1 0,1 tarczyca C73 0,4 0,3 0,0 29 C82-C85, C96 6 5,6 4,2 0,5 chłoniaki nieziarnicze C82-C85, C96 9 4,8 3,6 0,4 87 C ,3 2,1 0,2 choroba Hodgkina C ,0 0,7 0,1 43 C ,5 2,5 0,3 szpiczak mnogi C ,7 1,9 0,3 76 C91-C ,7 6,5 0,6 białaczki C91-C ,2 5,2 0,6 94 Ryc. 1 Zmiana % standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku, męŝczyźni, województwo śląskie MĘśCZYŹNI zmiana % zachorowalności MĘśCZYŹNI zmiana % umieralności ogółem prostata inne n.zł. skóry czerniak skóry białaczki inn.now.gardła okręŝnica+odbytn. przełyk jama ustna pęcherz moczowy chłoniaki nieziarn. krtań mózg+csn płuco nerka+in.n.mocz. Ŝołądek trzustka ogółem prostata inne n.zł. skóry czerniak skóry białaczki inn.now.gardła okręŝnica+odbytn. przełyk jama ustna pęcherz moczowy chłoniaki nieziarn. krtań mózg+csn płuco nerka+in.n.mocz. Ŝołądek trzustka % zmiany współczynników zachorowalności % zmiany współczynników umieralności

14 Tab. 2 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w wybranych grupach rozpoznań, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), ryzyko skumulowane (ryzyko skum%), wskaźnik (Zg/Zh) KOBIETY zachorowania Licz. bezwzg w.sur w.std ryzyko skum% umiejscowienie KOBIETY zgony Licz. bezwzg w.sur w.std ryzyko skum% Zg/Zh (%) C00-D ,2 193,6 19,9 nowotwory złośliwe ogółem C00-D ,3 1,6,0 65 C00-C ,7 1,6 0,2 jama ustna C00-C ,1 1,3 0,1 80 C11 7 0,3 0,3 0,0 część nosowa gardła C11 2 0,1 0,1 0,0 29 C09-C, C-C ,1 0,7 0,1 inne nowotwory gardła C09-C, C-C ,7 0,4 0,1 63 C ,4 0,8 0,1 przełyk C ,6 0,9 0,1 9 C ,2 4,8 0,6 Ŝołądek C16 242,0 5,0 0,6 8 C18-C ,7 18,4 2,3 okręŝnica+odbytnica C18-C ,5 11,8 1,4 70 C ,6 1,3 0,1 wątroba C22 1 4,5 2,3 0,3 175 C ,6 4,1 0,5 trzustka C25 254,5 5,2 0,6 137 C ,6 1,1 0,1 krtań C ,2 0,7 0,1 75 C33-C ,5 14,0 1,7 płuco C33-C ,0 14,4 1,8 7 C40-C ,0 1,0 0,1 kości C40-C ,8 0,5 0,0 83 C ,4 3,5 0,4 czerniak skóry C ,0 1,1 0,1 37 C ,9 11,3 1,2 inne nowotwory skóry C ,6 0,7 0,0 7 C ,4 45,5 5,1 pierś C ,0 18,7 2,1 46 C ,5 11,1 1,1 szyjka macicy C53 251,4 6,5 0,7 63 C ,4 13,0 1,7 trzon macicy C ,8 1,9 0,2 18 C ,1,3 1,4 jajnik C ,7 8,0 1,0 72 C64-C66, C68 243,0 6,0 0,7 nerka i inne narządy moczowe C64-C66, C ,4 2,7 0,3 54 C ,0 3,2 0,4 pęcherz moczowy C ,8 1,3 0,1 47 C70-C ,0 5,5 0,5 mózg i Centralny System Nerwowy C70-C ,4 4,4 0,5 93 C ,5 6,1 0,6 tarczyca C ,5 0,3 0,0 6 C82-C85, C ,7 3,7 0,4 chłoniaki nieziarnicze C82-C85, C ,3 1,7 0,2 57 C ,1 1,8 0,1 choroba Hodgkina C ,8 0,5 0,0 40 C ,8 1,5 0,2 szpiczak mnogi C ,1 1,1 0,2 74 C91-C95 9 5,3 4,3 0,4 białaczki C91-C ,6 3,1 0,3 5 Ryc. 2 Zmiana % standaryzowanych współczynników w 2005 roku w odniesieniu do 1999 roku, kobiety, województwo śląskie KOBIETY zmiana % zachorowalności KOBIETY zmiana % umieralności ogółem inne n.zł. skóry tarczy ca pierś płuco białaczki chłoniaki nieziarn. trzon macicy pęcherz moczowy mózg+csn jajnik okręŝnica+odby tn. czerniak skóry nerka+in.n.mocz. szy jka macicy trzustka Ŝołądek ogółem inne n.zł. skóry tarczyca pierś płuco białaczki chłoniaki nieziarn. trzon macicy pęcherz moczowy mózg+csn jajnik okręŝnica+odbytn. czerniak skóry nerka+in.n.mocz. szyjka macicy trzustka Ŝołądek % zmiany współczynników zachorowalności % zmiany współczynników umieralności 13

15 Ryc. 3 Struktura zarejestrowanych zachorowań i zgonów według płci, województwo śląskie, 2005 najczęstszych umiejscowień nowotworów złośliwych zachorowania zgony płuco 15,3 płuco 22,5 okręŝ+odbytn. 11,5 okręŝ+odbytn. 11,0 pierś 11,1 pierś 6,9 MęŜczyźni + Kobiety zachorowania zgony inne skóra prostata Ŝołądek p.moczowy nerka trzon mac. 6,8 6,0 4,4 4,2 3,5 3,3 MęŜczyźni + kobiety Ŝołądek trzustka prostata mózg+csn nerka jajnik 6,7 4,7 3,6 3,1 2,9 2,9 jajnik 2,9 p.moczowy 2,7 pozostałe 31,0 pozostałe 33, płuco 22,9 płuco 30,6 okręŝ+odbytn.,2 okręŝ+odbytn.,4 prostata 11,7 Ŝołądek 8,1 MęŜczyźni zachorowania 8165 zgony 6547 inne skóra p.moczowy Ŝołądek nerka krtań trzustka 6,7 6,4 5,8 3,9 3,5 2,5 męŝczyźni prostata trzustka p.moczowy krtań nerka przełyk 6,4 4,5 3,8 3,6 3,2 3,1 jama ustna 2,3 mózg+csn 2,8 pozostałe 22,1 pozostałe 23, pierś 22,6 pierś 15,7 okręŝ+odbytn.,8 płuco,0 płuco 7,3 okręŝ+odbytn. 11,7 Kobiety zachorowania 7764 zgony 5075 inne skóra trzon mac. jajnik sz.macicy nerka Ŝołądek 6,9 6,7 6,0 5,2 3,1 2,9 kobiety jajnik trzustka sz.macicy Ŝołądek mózg+csn białaczki 6,5 5,0 4,9 4,8 3,5 2,7 tarczyca 2,7 nerka 2,6 pozostałe 25,9 pozostałe 30, % zachorowań % zgonów Histogram przedstawia procent z ogółu zachorowań/zgonów dla męŝczyzn, kobiet oraz męŝczyzn i kobiet razem. Objaśnienia: białaczki C91-C95 jama ustna C00-C08 nerka C64-C66,C68 pierś C50 przełyk C15 trzon mac. C54 inne skóra C44 krtań C32 okręŝ.+odb. C18-C21 płuco C33-C34 sz.macicy C53 trzustka C25 jajnik C56 mózg+csn C70-C72 p.moczowy C67 prostata C61 tarczyca C73 Ŝołądek C16 14

16 Ryc. 4 Struktura zarejestrowanych zachorowań według grup wieku i płci, województwo śląskie, najczęstszych umiejscowień nowotworów złośliwych M K 8165 (0%) 7764 (0%) MĘśCZYŹNI KOBIETY M 49 (0,6%) białaczki mózg+csn 26,5 30,6 białaczki mózg+csn 22,0 39,0 K 41 (0,5%) ch. Hodgkina kości nerka 6,1 6,1, kości nerka chłoniaki 9,8 7,3 7,3 pozostałe 20,4 pozostałe 14, M 74 (0,9%) jądro mózg+csn,8 27,0 ch. Hodgkina mózg+csn,7 26,8 K 71 (0,9%) białaczki kości ch. Hodgkina,8 9,5 9, tarczyca jajnik chłoniaki 11,3 8,5 5,6 pozostałe 32,4 pozostałe 35, M 723 (8,9%) płuco jądro 9,4 17,6 pierś sz.macicy 11,2 29,4 K 1302 (16,8%) okręŝ+odbytn. nerka inne skóra 8,2 5,3 5, jajnik tarczyca płuco 8,5 6,0 5,1 pozostałe 54,4 pozostałe 39, płuco 26,5 pierś 28,9 M 1794 (22,0%) okręŝ+odbytn.,2 płuco 8,8 K 1900 (24,5%) prostata p.moczowy krtań 6,7 6,2 5, okręŝ+odbytn. trzon mac. jajnik 8,6 7,5 7,4 pozostałe 44,8 pozostałe 38, płuco 25,2 pierś 20,8 M K 3947 (48,3%) 2824 (36,4%) prostata okręŝ+odbytn. inne skóra p.moczowy 6,6 6,5 14,2 13, okręŝ+odbytn. trzon mac. płuco inne skóra,9 9,0 8,6 6,8 pozostałe 34,3 pozostałe 41, płuco 17,3 okręŝ+odbytn. 15,4 M 1578 (19,3%) prostata 17,3 pierś 14,6 K 1626 (20,9%) okręŝ+odbytn. inne skóra 14,7,1 75+ inne skóra płuco 5,5 13,3 p.moczowy 7,8 Ŝołądek 4,5 pozostałe 32,9 pozostałe 46, % zachorowań % zachorowań Histogram przedstawia procent z ogółu zarejestrowanych zachorowań w poszczególnych grupach wieku i płci. Objaśnienia: białaczki C91-C95 inne skóra C44 kości C40-C41 nerka C64-C66,C68 pierś C50 sz.macicy C53 Ŝołądek C16 ch.hodgkina C81 jajnik C56 krtań C32 okręŝ.+odb. C18-C21 płuco C33-C34 tarczyca C73 chłoniaki C82-C85,C96 jądro C62 mózg+csn C70-C72 p.moczowy C67 prostata C61 trzon mac. C54 15

17 Tab. 3 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), wskaźniki struktury (%) i kolejność występowania MĘśCZYŹNI zachorowania Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. umiejscowienie MĘśCZYŹNI zgony Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. C00-D ,0 256,4 0 Nowotwory złośliwe ogółem C00-D ,7 202,5 0 C ,8 1,2 0,5 27 Nowotwory złośliwe (N.zł-e) wargi C00 7 0,3 0,2 0, C01 1 0,0 0,0 0, N.zł. nasady języka C01 4 0,2 0,1 0, C ,2 1,5 0,6 23 N.zł. innych i nieokreślonych części języka C ,6 1,1 0, C03 4 0,2 0,1 0, N.zł. dziąsła C03 1 0,0 0,0 0, C ,1 1,5 0,6 24 N.zł. dna jamy ustnej C ,2 0,9 0, C05 4 0,2 0,1 0, N.zł. podniebienia C05 5 0,2 0,2 0, C ,7 0,5 0,2 44 N.zł. innych i nieokreślonych części jamy ustnej C ,6 0,4 0,2 40 C ,0 0,7 0,3 39 N.zł. ślinianki przyusznej C07 5 0,2 0,1 0, C08 4 0,2 0,1 0, N.zł. innych i nieokreślonych duŝych gruczołów ślinowych C08 4 0,2 0,1 0, C ,9 1,3 0,5 26 N.zł-e migdałka C ,2 0,9 0, C 25 1,1 0,8 0,3 37 N.zł. części ustnej gardła (oropharynx) C 0,5 0,4 0,2 43 C11 9 0,4 0,3 0,1 54 N.zł. części nosowej gardła (nasopharynx) C ,6 0,4 0, C 3 0,1 0,1 0, N.zł. zachyłka gruszkowatego C 0 0,0 0,0 0, C ,5 1,0 0, N.zł. części krtaniowej gardła (hypopharynx) C ,8 0,6 0, C ,2 0,9 0,3 35 N.zł. o innym i bliŝej nieokreślonym umiejscowieniu w obrębie wargi, jamy ustnej i gardła C ,9 1,3 0,6 20 C ,6 5,3 2,1 11 N.zł. przełyku C ,9 6,3 3,1 C ,8 14,8 5,8 6 N.zł. Ŝołądka C ,4 16,4 8,1 2 C17 0,4 0,3 0,1 53 N.zł. jelita cienkiego C17 7 0,3 0,2 0, C ,4 15,5 6,2 5 N.zł. jelita grubego C ,2,9 6,3 5 C ,2 2,2 0,9 20 N.zł. zgięcia esiczo-odbytniczego C ,9 0,6 0,3 32 C ,5,1 4,9 7 N.zł. odbytnicy C ,0 5,5 2,8 11 C ,7 0,5 0,2 46 N.zł. odbytu i kanału odbytu C ,0 2,0 1,0 15 C ,4 2,4 0, N.zł. wątroby i przewodów Ŝółciowych wewnątrzwątrobowych C22 8 5,6 4,0 2,0 13 C ,1 0,8 0,3 36 N.zł. pęcherzyka Ŝółciowego C ,2 0,8 0, C ,4 0,9 0, N.zł. innych i nie określonych części dróg Ŝółciowych C ,3 0,9 0,4 24 C ,0 6,2 2,5 N.zł. trzustki C ,0 9,0 4,5 6 C ,6 0,4 0,2 47 N.zł. innych i niedokładnie określonych narządów trawiennych C ,2 0,9 0, C30 7 0,3 0,2 0, N.zł. jamy nosowej i ucha środkowego C30 2 0,1 0,1 0, C31 8 0,4 0,3 0,1 55 N.zł. zatok przynosowych C31 6 0,3 0,2 0, C32 286,6 8,7 3,5 9 N.zł. krtani C32 233,3 7,2 3,6 8 C33 7 0,3 0,2 0, N.zł. tchawicy C33 5 0,2 0,1 0, C ,2 57,2 22,8 1 N.zł. oskrzela i płuca C ,1 61,1 30,5 1 C37 0 0,0 0,0 0, N.zł. grasicy C37 0 0,0 0,0 0, C ,8 0,6 0,2 42 N.zł. serca, śródpiersia i opłucnej C ,8 1,2 0,6 21 C39 4 0,2 0,1 0, N.zł. innych i niedokładnie określonych części układu oddechowego i narządów klatki piersiowej C39 1 0,0 0,0 0, C ,5 0,5 0, N.zł. kości i chrząstki stawowej kończyn C40 8 0,4 0,3 0, C ,8 0,6 0,2 43 N.zł. kości i chrząstki stawowej o innym i nieokreślonym umiejscowieniu C ,2 0,9 0, C43 3 5,4 3,9 1,5 14 Czerniak złośliwy skóry C ,9 1,4 0,7 19 C ,1 17,0 6,7 3 Inne n.zł-e skóry C ,0 0,7 0,3 31 C ,4 1,0 0, Międzybłoniak C ,8 0,6 0,3 36 C46 0 0,0 0,0 0, Mięsak Kaposi ego C46 2 0,1 0,0 0, C47 1 0,0 0,0 0, N.zł-e nerwów obwodowych i autonomicznego układu nerwowego C47 1 0,0 0,1 0, C ,6 0,4 0,2 48 N.zł. przestrzeni zaotrzewnowej i otrzewnej C ,6 0,5 0, C ,3 1,1 0,4 34 N.zł-e tkanki łącznej i innych tkanek miękkich C ,7 0,5 0, C ,5 0,4 0, N.zł. piersi C50 8 0,4 0,2 0,

18 Tab. 3a Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, męŝczyźni, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), wskaźniki struktury (%) i kolejność występowania MĘśCZYŹNI zachorowania Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. umiejscowienie MĘśCZYŹNI zgony Liczby bezwzg w.sur w.std % C ,1 0,8 0,3 38 N.zł. prącia C60 9 0,4 0,3 0, C ,2 29,6 11,7 2 N.zł. gruczołu krokowego C ,3,9 6,4 4 C ,4 3,8 1,2 15 N.zł. jądra C ,7 0,6 0, C63 4 0,2 0,1 0, N.zł. innych i nieokreślonych męskich narządów płciowych Kolejn. występ. C63 0 0,0 0,0 0, C ,3 9,6 3,7 8 N.zł. nerki za wyjątkiem miedniczki nerkowej C ,0 6,2 3,1 9 C65 0,5 0,4 0,1 49 N.zł. miedniczki nerkowej C65 1 0,0 0,0 0, C66 5 0,2 0,2 0, N.zł. moczowodu C66 2 0,1 0,1 0, C ,9 16,0 6,4 4 N.zł. pęcherza moczowego C ,0 7,7 3,8 7 C68 2 0,1 0,1 0, N.zł. innych i nieokreślonych narządów moczowych C68 3 0,1 0,1 0,0 62 C69 7 0,3 0,6 0, N.zł. oka C69 5 0,2 0,2 0, C70 3 0,1 0,1 0, N.zł. opon C70 1 0,0 0,0 0, C ,9 5,9 1,9 N.zł. mózgu C ,8 5,6 2,7 C72 7 0,3 0,2 0, N.zł. rdzenia kręgowego, nerwów czaszkowych i innych części centralnego systemu nerwowego C72 9 0,4 0,3 0, C ,5 1,1 0,4 29 N.zł. tarczycy C73 0,4 0,3 0,2 44 C74 5 0,2 0,1 0, N.zł. nadnerczy C74 5 0,2 0,1 0, C75 1 0,0 0,1 0, C ,9 0,6 0,2 41 C ,9 0,6 0,3 40 N.zł. innych gruczołów wydzielania wewnętrznego i struktur pokrewnych N.zł. umiejscowień innych i niedokładnie okeślonych Wtórne i nieokreślone nowotwory węzłów chłonnych C75 1 0,0 0,0 0, C ,6 1,2 0, C77 0 0,0 0,0 0, C ,6 1,1 0,4 28 Wtórne n.zł-e układu oddechowego i trawiennego C78 0 0,0 0,0 0, C ,5 1,0 0, Wtórny n.zł. innych umiejscowień C79 0 0,0 0,0 0, C ,3 4,4 1,8 13 N.zł. bez określenia jego umiejscowienia C ,8 13,9 6,8 3 C ,3 2,1 0,6 22 Choroba Hodgkina C ,0 0,7 0,4 30 C ,7 0,5 0,2 45 Chłoniak nieziarniczy guzkowy (grudkowy) C ,8 0,6 0, C ,6 2,1 0,7 21 Chłoniaki nieziarnicze rozlane C ,7 0,6 0,3 37 C84 4 0,2 0,1 0, Obwodowy i skórny chłoniak z komórek T C84 2 0,1 0,1 0, C ,9 1,4 0,5 25 Inne i nieokreślone postacie chłoniaków nieziarniczych C ,9 2,2 1,0 17 C88 7 0,3 0,2 0, Złośliwe choroby immunoproliferacyjne C88 4 0,2 0,1 0, C ,5 2,5 1,0 17 Szpiczak mnogi i nowotwory z komórek plazmatycznych C ,7 1,9 0,9 18 C ,0 3,6 1,1 16 Białaczka limfatyczna C ,4 2,5 1,2 14 C ,4 2,6 0, Białaczka szpikowa C ,9 2,1 1,0 16 C93 0 0,0 0,0 0, Białaczka monocytowa C93 0 0,0 0,0 0, C94 3 0,1 0,1 0, Inne białaczki określonego rodzaju C94 2 0,1 0,1 0, C95 4 0,2 0,1 0, Białaczka z komórek nieokreślonego rodzaju C ,8 0,6 0, C96 2 0,1 0,1 0, Inny i nieokreślony n.zł. tkanki limfatycznej, krwiotwórczej i tkanek pokrewnych C96 6 0,3 0,2 0, C97 0 0,0 0,0 0, N.zł-e niezaleŝnych mnogich umiejscowień C97 4 0,2 0,1 0, D00 2 0,1 0,1 0, Rak in situ jamy ustnej, przełyku i Ŝołądka D00 0 0,0 0,0 0, D01 2 0,1 0,1 0, D02 4 0,2 0,1 0, Rak in situ innych i nieokreślonych narządów trawiennych Rak in situ ucha środkowego i układu oddechowego D01 0 0,0 0,0 0, D02 0 0,0 0,0 0, D03 2 0,1 0,1 0, Czerniak in situ D03 0 0,0 0,0 0, D ,5 0,3 0, Rak in situ skóry D04 0 0,0 0,0 0, D05 0 0,0 0,0 0, Rak in situ piersi D05 0 0,0 0,0 0, D07 0 0,0 0,0 0, Rak in situ innych i nieokreślonych narządów płciowych D07 0 0,0 0,0 0, D09 2 0,1 0,1 0, Rak in situ innych i nieokreślonych umiejscowień D09 0 0,0 0,0 0,

19 Tab. 4 Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), wskaźniki struktury (%) i kolejność występowania KOBIETY zachorowania Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. umiejscowienie KOBIETY zgony Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. C00-D ,2 193,6 0 Nowotwory złośliwe ogółem C00-D ,3 1,6 0 C00 7 0,3 0,1 0,1 61 Nowotwory złośliwe (N.zł-e) wargi C00 5 0,2 0,1 0, C01 0 0,0 0,0 0, N.zł. nasady języka C01 0 0,0 0,0 0, C ,7 0,5 0, N.zł. innych i nieokreślonych części języka C ,7 0,4 0,4 34 C03 4 0,2 0,1 0,1 68 N.zł. dziąsła C03 0 0,0 0,0 0, C04 6 0,2 0,1 0,1 63 N.zł. dna jamy ustnej C04 6 0,2 0,2 0, C05 5 0,2 0,1 0,1 64 N.zł. podniebienia C05 2 0,1 0,0 0, C06 9 0,4 0,2 0,1 51 N.zł. innych i nieokreślonych części jamy ustnej C06 7 0,3 0,2 0, C07 0,5 0,3 0, N.zł. ślinianki przyusznej C07 6 0,2 0,2 0, C08 4 0,2 0,1 0,1 69 N.zł. innych i nieokreślonych duŝych gruczołów ślinowych C08 8 0,3 0,2 0, C ,7 0,4 0,2 38 N.zł-e migdałka C09 7 0,3 0,2 0, C 4 0,2 0,1 0,1 70 N.zł. części ustnej gardła (oropharynx) C 3 0,1 0,1 0, C11 7 0,3 0,3 0,1 62 N.zł. części nosowej gardła (nasopharynx) C11 2 0,1 0,1 0, C 0 0,0 0,0 0, N.zł. zachyłka gruszkowatego C 0 0,0 0,0 0, C13 1 0,0 0,0 0,0 81 N.zł. części krtaniowej gardła (hypopharynx) C13 1 0,0 0,0 0, C14 5 0,2 0,1 0,1 65 N.zł. o innym i bliŝej nieokreślonym umiejscowieniu w obrębie wargi, jamy ustnej i gardła C14 6 0,2 0,2 0, C ,4 0,8 0,5 31 N.zł. przełyku C ,6 0,9 0,7 27 C ,2 4,8 2,9 N.zł. Ŝołądka C16 242,0 5,0 4,8 8 C17 0,4 0,2 0,1 50 N.zł. jelita cienkiego C ,6 0,2 0, C ,0,4 6,2 5 N.zł. jelita grubego C ,8 8,2 8,0 3 C ,7 1,5 0,9 20 N.zł. zgięcia esiczo-odbytniczego C ,8 0,4 0, C ,4 6,3 3,6 8 N.zł. odbytnicy C20 4 5,1 2,4 2,4 11 C ,6 0,3 0,2 40 N.zł. odbytu i kanału odbytu C ,7 0,8 0,8 24 C ,6 1,3 0,8 21 N.zł. wątroby i przewodów Ŝółciowych wewnątrzwątrobowych C22 1 4,5 2,3 2,2 13 C ,5 1,8 1,1 17 N.zł. pęcherzyka Ŝółciowego C ,7 2,3 2,2 C ,5 0,7 0,5 30 N.zł. innych i nie określonych części dróg Ŝółciowych C ,9 0,8 0,9 23 C ,6 4,1 2,4 N.zł. trzustki C25 254,5 5,2 5,0 6 C26 9 0,4 0,2 0,1 52 N.zł. innych i niedokładnie określonych narządów trawiennych C ,6 0,7 0, C30 9 0,4 0,2 0,1 53 N.zł. jamy nosowej i ucha środkowego C30 0 0,0 0,0 0, C31 4 0,2 0,1 0,1 71 N.zł. zatok przynosowych C31 3 0,1 0,1 0, C ,6 1,1 0,5 29 N.zł. krtani C ,2 0,7 0, C33 2 0,1 0,0 0,0 77 N.zł. tchawicy C33 2 0,1 0,1 0, C ,4 13,9 7,3 2 N.zł. oskrzela i płuca C ,0 14,4 11,9 2 C37 1 0,0 0,0 0,0 82 N.zł. grasicy C37 2 0,1 0,1 0, C ,7 0,4 0,2 39 N.zł. serca, śródpiersia i opłucnej C ,2 0,6 0, C39 0 0,0 0,0 0, N.zł. innych i niedokładnie określonych części układu oddechowego i narządów klatki piersiowej C39 2 0,1 0,0 0, C ,5 0,5 0, N.zł. kości i chrząstki stawowej kończyn C40 8 0,3 0,2 0, C ,5 0,5 0, N.zł. kości i chrząstki stawowej o innym i nieokreślonym umiejscowieniu C41 0,5 0,3 0,2 39 C ,4 3,5 1,7 16 Czerniak złośliwy skóry C ,0 1,1 1,0 20 C ,9 11,3 6,9 3 Inne n.zł-e skóry C ,6 0,7 0, C ,5 0,3 0, Międzybłoniak C45 4 0,2 0,1 0, C46 1 0,0 0,0 0,0 83 Mięsak Kaposi ego C46 0 0,0 0,0 0, C47 3 0,1 0,1 0,0 73 N.zł-e nerwów obwodowych i autonomicznego układu nerwowego C47 0 0,0 0,0 0, C48 0,5 0,4 0, N.zł. przestrzeni zaotrzewnowej i otrzewnej C48 7 0,3 0,3 0, C ,4 0,9 0,4 32 N.zł-e tkanki łącznej i innych tkanek miękkich C49 9 0,4 0,3 0,2 42 C ,4 45,5 22,6 1 N.zł. piersi C ,0 18,7 15,7 1 18

20 Tab. 4a Zarejestrowane zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe według umiejscowienia, kobiety, województwo śląskie, 2005 Liczby bezwzględne, współczynniki surowe (w.sur) i standaryzowane (w.std), wskaźniki struktury (%) i kolejność występowania KOBIETY zachorowania Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. umiejscowienie KOBIETY zgony Liczby bezwzg w.sur w.std % Kolejn. występ. C ,4 1,3 0,8 23 N.zł. sromu C ,8 0,4 0, C ,5 0,3 0, N.zł. pochwy C52 0,4 0,2 0,2 41 C ,5 11,1 5,2 7 N.zł. szyjki macicy C53 251,4 6,5 4,9 7 C ,4 13,0 6,7 4 N.zł. trzonu macicy C ,8 1,9 1,8 14 C ,5 0,3 0, N.zł. nieokreślonej części macicy C ,4 1,2 1,1 18 C ,1,3 6,0 6 N.zł. jajnika C ,7 8,0 6,5 5 C ,5 0,2 0, N.zł. innych i nieokreślonych Ŝeńskich narządów płciowych C ,4 0,8 0,7 28 C58 1 0,0 0,0 0,0 84 N.zł. łoŝyska C58 0 0,0 0,0 0, C ,6 5,7 3,0 9 N.zł. nerki za wyjątkiem miedniczki nerkowej C64 8 5,3 2,7 2,5 C65 8 0,3 0,2 0,1 56 N.zł. miedniczki nerkowej C65 1 0,0 0,0 0, C66 3 0,1 0,1 0,0 74 N.zł. moczowodu C66 0 0,0 0,0 0, C ,0 3,2 1,9 14 N.zł. pęcherza moczowego C ,8 1,3 1,3 17 C68 0 0,0 0,0 0, N.zł. innych i nieokreślonych narządów moczowych C68 2 0,1 0,0 0, C69 8 0,3 0,3 0,1 57 N.zł. oka C69 3 0,1 0,1 0, C70 9 0,4 0,2 0,1 54 N.zł. opon C70 6 0,2 0,1 0, C ,3 5,0 2,3 13 N.zł. mózgu C ,0 4,1 3,3 9 C72 9 0,4 0,2 0,1 55 N.zł. rdzenia kręgowego, nerwów czaszkowych i innych części centralnego systemu nerwowego C72 4 0,2 0,2 0, C ,5 6,1 2,7 11 N.zł. tarczycy C ,5 0,3 0,3 38 C ,5 0,2 0, N.zł. nadnerczy C74 4 0,2 0,1 0, C75 3 0,1 0,1 0,0 75 N.zł. innych gruczołów wydzielania wewnętrznego i struktur pokrewnych C75 4 0,2 0,1 0, C ,1 0,6 0,3 35 N.zł. umiejscowień innych i niedokładnie okeślonych C ,9 1,4 1,4 15 C77 8 0,3 0,2 0,1 58 Wtórne i nieokreślone nowotwory węzłów chłonnych C77 0 0,0 0,0 0, C ,3 0,7 0,4 34 Wtórne n.zł-e układu oddechowego i trawiennego C78 0 0,0 0,0 0, C ,3 0,8 0,4 33 Wtórny n.zł. innych umiejscowień C79 0 0,0 0,0 0, C ,5 2,6 1,7 15 N.zł. bez określenia jego umiejscowienia C ,0 7,8 7,7 4 C ,1 1,8 0,6 26 Choroba Hodgkina C ,8 0,5 0, C ,7 0,5 0, Chłoniak nieziarniczy guzkowy (grudkowy) C ,6 0,3 0, C ,9 2,0 0,9 18 Chłoniaki nieziarnicze rozlane C ,5 0,3 0,2 40 C84 5 0,2 0,2 0,1 66 Obwodowy i skórny chłoniak z komórek T C84 3 0,1 0,1 0, C ,9 1,0 0,6 28 Inne i nieokreślone postacie chłoniaków nieziarniczych C ,0 1,1 0, C88 3 0,1 0,1 0,0 76 Złośliwe choroby immunoproliferacyjne C88 2 0,1 0,0 0, C ,8 1,5 0,9 19 Szpiczak mnogi i nowotwory z komórek plazmatycznych C ,1 1,1 1,0 19 C ,6 2,5 0,8 22 Białaczka limfatyczna C ,0 1,2 0, C ,4 1,6 0,8 24 Białaczka szpikowa C ,8 1,6 1,4 16 C93 2 0,1 0,0 0,0 78 Białaczka monocytowa C93 3 0,1 0,1 0, C94 2 0,1 0,0 0,0 79 Inne białaczki określonego rodzaju C94 0 0,0 0,0 0, C95 4 0,2 0,1 0,1 72 Białaczka z komórek nieokreślonego rodzaju C ,6 0,2 0,3 35 C96 0 0,0 0,0 0, Inny i nieokreślony n.zł. tkanki limfatycznej, krwiotwórczej i tkanek pokrewnych C96 3 0,1 0,0 0, C97 0 0,0 0,0 0, N.zł-e niezaleŝnych mnogich umiejscowień C97 5 0,2 0,1 0, D00 1 0,0 0,0 0,0 85 Rak in situ jamy ustnej, przełyku i Ŝołądka D00 0 0,0 0,0 0, D01 2 0,1 0,0 0,0 80 Rak in situ innych i nieokreślonych narządów trawiennych D01 0 0,0 0,0 0, D02 1 0,0 0,0 0,0 86 Rak in situ ucha środkowego i układu oddechowego D02 0 0,0 0,0 0, D03 5 0,2 0,0 0,1 67 Czerniak in situ D03 0 0,0 0,0 0, D04 8 0,3 0,1 0,1 59 Rak in situ skóry D04 0 0,0 0,0 0, D ,9 0,1 0,6 27 Rak in situ piersi D05 0 0,0 0,0 0, D ,1 1,2 0,7 25 Rak in situ szyjki macicy D06 0 0,0 0,0 0, D07 8 0,3 1,7 0,1 60 Rak in situ innych i nieokreślonych narządów płciowych D07 0 0,0 0,0 0, D09 0 0,0 0,2 0, Rak in situ innych i nieokreślonych umiejscowień D09 0 0,0 0,0 0,