X.r 4h. sa Sserbow. Z nakładom Maćicy SerTbskeje. na leto. ^ kntfwwr.ja * >.=5 u d y w \ ^ W Kommißiji M. Sgmolerja. P r o t y k a 1 * 8 8 0,

Transkrypt

1 X.r 4h P r o t y k a sa Sserbow na leto 1 * 8 8 0, ^ kntfwwr.ja * >.=5 u d y w \ ^ Z nakładom Maćicy SerTbskeje. W Kommißiji M. Sgmolerja. Czischcj S s m o l e r j e z kinhiczischczernje w maczicznym born je w Budyschinje.

2 2 W tutym lecze Po Khryftußu, kotrez ma 365 vnjow, liczi ßo let: w o t stw o rjen ja ß w e ta , - w u sta je n ja julianskeje p ro ty k i , - czerpjenja a horjestacza K hrystußow eho , - spoczatka kschesczijanstwa w S s e rb a c h , Zyrkwinske lebte snamjenja. W porjedzenej W starej Hrjehorjowej protyzy: julianskej Protyzy: 9... skota liczba w obw öd ß k ö n z a rom ske b an ste czißko... 2 F... p iß m it njedzelski.... A X X V I I I... e p a k ty... I X 2 1. h a p r l.... ju tro w n ic z k a h a p r l. 1. d e z e m b ra n jed zela a d v e n ta dez. Saczmicze tzlönza a metzaczka. W lecze ß o ßkönzo trö jzy, meßaczk Pak dw öjzy saczm i; p o la n a ß budzetej jeno m eßaczkow ej saczm iczi widzecz. P r e n je saczm icze ßkönza, dospokne, smeje ß o 1. w ulkeho rözka w jeczor 7 hodz. 5 8 m in. hacz do 2. to u lf. rözka r a n o 1 2 hodz. 2 5 m in.; brü h e, koleskojte, 2 8. ju n ija dopokdnja 7 hodz. 1 m in. hacz popokdnju do 1 2 hod^. 4 9 m in.; tsecze, dospokne, 2 2. dezem bra dopokdnja 1 1 hodz. 1 2 m in. hacz popokdnju do 4 hodz. 2 7 m in. P r e n je saczm icze m eßaczka smeje ß o 17. w ulkeho rözka ra n o w o t 4 hodz. 5 4 m in. hacz do 7 hodz. 5 6 m in.; d ru h e 1 2. ju lija w jeczor w o t 8 hodz. 3 8 m in. hacz do 1 1 hodz. W o b a j ra s a j ß o meßaczk jeno s dzela saczm i. W leeze 1889 Jupiter 2t knjezi. S to le tn a pro ty k a p ra ji, so ß u le ta, w kotrychz J u p ite r knjezi, skerje w lözne, hacz ßuche, a s wjetscha ja ra plödne. N a le c z e je hacz do m eje sym ne a wközne; ßrjedz n alecza ß o w jedro p o ld ra abo poltsecza ty d zen ja polepschi, n a czoz je saßo wközne a sym ne hacz do könza. L e c z e, s w opredka sym ne a wközne, je posdzischo rja n e, w jele n jew jed ro w pschinjeße a ßo s wulkej h o rz o tu skönczi. M a - li leto, w kotrym z J u p i t e r knjezi, ßuche lecze, z itn a d ro h o ta n a s tu p i; to Pak ßo sa 2 8 let ledm a ju n u stan je. N a s y m u m a ßo w jele deschcza w o- czakowacz. S y m a m a s w opredka nekotre zyle sym ne d n y a w jele ß n e h a ; s könz sym y je w jed ro zyle mike a b jes ßneha, ale ja r a w etro jte. L e tß a B o ze d a r y trochu posdzischo d o sra w ja, hacz hew ak. Pschede wschem ß o jeczm jen derje ra d zi. A njebudze-li lecze ßuche, czehoz m am y ßo s czezka bojecz, ßo w jele jeczm jenja do b röznje naw osy. A le h la d a jm y ßebi jö n ; pschetoz pschichodnej dwe lecze m am y jeho w ot sakozenja Budyschskeho tachantstw a , - spoczatka re fo rm a z ije , - n a r o d a tra te t A l b e r t a , - sakozenja M aczizy S s e rb s ie je m ako w oc^akow acz. T e z w oka ß o ra d z i. W o w ß a, hrochu a jahkow budze m ak o ; len budze d o b ry, ale krötki w o stan je. S s y n a a w o taw y budze w jele, ale niz w schudzom ; ru n je tak je s kakom a re p u. S e ßynom a ßköm u njech ß o közdy n a pschichodne w obs ta ra, schtoz m özno, dokelz pschichodnej dwe lecze a m ß y n a, a n t ßköm y w jele njebudze. R u n je z sazneje sym y njesm ejem y, njech ß o nasym ne ßyw y, pschede wschem pschenza, sahe w o ß y ja ; pschetoz nalecze pschichodneho le ta budze ß u ro w e a ßuche. S s a d u n im ale zaneho njesm ejem y. W etsik s wjetscha s w jeczora duje, d ru h d y tez s pokd n ja ; deschcza sm ejem y w jele, ale s czezka sliw kow ; w leczu budze w jele h rim a n jo w, kotrez pak wulkeje schkody n jen ac zin ja. D okelz je w jed ro s w jetscha sym ne, budze mako w akow a d ru h eje n jero d z e; w spoczatk nasym y pak budze w jele myschi. R y b o w budze wschudzom neschto. v v Schtyri leine czatzy. S ap o cz atk n alecza: 2 0. m erza dopokdnja 11 hodz. - lecza: 2 1. ju n ija dopokdnja 7 hodz. - n a sy m y : 2 2. sep tem b ra w jeczor 1 0 hodz. - sym y : 2 1. dezem bra popokdnju 4 hodz. Schtyri kwatembry. W porjedzenej W starej H rje h o rjo w e j p ro ty z y : julianskej p ro ty zy : 1 3. m erz a R em in iscere j 1. m erza 1 2. ju n ija ß w j. T ro jiz y \ 3 1. meje 1 8. sep tem b ra kschiza 2 0. septem bra 1 8. dezem bra L uzije 2 0. dezem bra. b o ra n, W? byk, dw öjnikaj, HE ra s, la w, knjezna, r 6! w a h a, U v schkorpion, tselnik, S Ž kosorözk, w ödny m ui 5 h rybje. Abbreviatury abo pschikrötscheuja tzlowow. ßkönzo, D m eßaczk, Pokny m eßaczk, C poß le n i b ertlik, G m kody m eßaczk, Z p re n i bertlik, skhadz. skhadzenje, khow. khow anje, d o p. dopokdnja, p o p. popokdnju, h. hodzina, m. m in u ta. Maczicznych spißow czißko 82.

3 Dny. Porjedzena protyka. Evangelska. I Katholska. 1889* Januar, w n l k i r ö j k, ma 31 dnjow. o D skhadz. khow. 1 1 skhadz. khow. h. m. 1h. m. g f ä h. m. h. m. 1. tydzen. Text dop.: Luk. 12, 5 9 ; pop.: M at. 16, Ps. 102, giebt. 10, 35 a wutora N o w e l. G N o w e l e t o M v dop. pop. 2 ßrjeda Makcharja Makarija J t f schtwörtk Kaschpra Genovefy Jfef pjatk Bakzarja Tita « ßobota Simeona Telesfora « L tydzen. Text dop.: M at. 2, 1 12 ; pop.: J a n. 1, 4 a 5. J e. 55, Romsk. 10, njedzela 3 k r a l o w S w j 3 k r a l pöndzela Luziana Luciana j <L wutora Erhard a Severina He» dop. 9 ßrjeda Czesczimer. D Juliana Ha» pop schtwörtk Zachariasa Agatha n pjatk Aloisije Hygina H ßobota Reinholda Ernst« ztydzen. Text dop.: Luk. 2, 41 52; pop.: 1 Möjs. 28, Ps. 139, Kol. 2, njedzela 1. n P o 3 k. I n. p o 3 k r iw pöndzela Bohuwera Hilarija wutora Felixa Pawola putn ßrjeda Erdmuty Marcella ftk schtwörtk Antona Antonija HE pjatk Felizity Petra stola HE ßobota Priski Kanuta řr% ltydzcn. Text dop.: J a n.2,1 11; pop.: 1 Möjs. 50, Psch. S al. 3,5 7. g a s.3,17 a njedzela 2. n. Fab. B. 2. n. F a b. B E C pöndzela Hanze Hanze m wutora Vinzenza Vincencija $ ßrjeda Kharity Mar. slub $ schtwörtk Timotheja Timotheja i f dop pjatk Pawol. wobr. Pawol. wobr ih ßobota Polykarpa Polykarpa r * i 2 30 pop. >Uydzcn. Text dop.: M at. 8, 5 13; pop.: 2 Möjs. 34, Jes. 3,1 0 a 11. Hebr. 3, 5 a 6. 27njedzela 3. n. P o 3 k r. 3. n. p o 3 k r M o pöndzela Karoliny Karola Theobalda Franc. Sal K ßrjeda Adelgundy Martiny J e? schtwörtk Birgilija Q» Petra Nol « e <-$ 5=> 3 Kermanki a skötne rotftt pytaj sady na stronomaj 17 a 18. Weßaczkowe pschemenjenje a wjedro. W Mkody meßaczk 1. wulk. rözka wjeczor 10 h. 3 nt., s njewidomnym saczmiczom ßlönza, tacze weschczi. 9 P reni bertlik 9. wulk. rözka rano 1 hodz. 36 min. na khlödne wjedro a wetry pokasuje. Pokny meßaczk 17. wulk. rözka rano 6 h. 32 min., s widomnym ale njedvspoknym saczmiczom meßaczka, na symu pokasuje. ć Potzleni bertlik 24. wulk. rözka popokdnju 4 hodz. 52 min. m a Pschemenjate wjedro. G Mkody meßaczk 31. wulk. rözka dopokdnja 10 hodz. 5 m in. wulku symu pschinjetze. Stoketna protyka. We wulkim rözku wot 2. hacz do 4. khmurne njebjo a ßrenja syma; 6. ßueh a deschcz, ale ßneh lezo wostanje; 7. mako ßneha; 9. khmurne; 11. ßueh; 13. khmurne a wetsik; 14. ßneh; 16. khmurne a wetsikojte se ßrenjej symu; 21. fuß ata syma; 22. a 23. wetsik a ßneh; 24. a 25. jaßne njebjo a wulka syma; 26. njeßkyschana syma; 29. a 30. ßneh Pschi wulkim weise; 31. wulkeho rözka prawje ßurowje syma. W ot 2. hacz do 10. wulkeho rözka: sapitzowanje ptzow. W ot 10. hacz do 81. wulk. rözka: ptzyczi dawk. Naspom«;enja. l*

4 4 Dny. 1 pjatk 2 ßobota Porjedzen a protyka. Evangelska. Katholska. 188S. Februar, m ach rözk, ma 28 dnjow. flhad^. h. m. Brigity Mar. wucz. Jgnacija Sw. Marije C ) khow. h. m t i I I ) flh ad z / khow. h. m. h. m tydzen. Text dop.: M at. 8, 23 27; pop.: Jos. 1, 7 9. Ps. 12, Theß. 5, njed^ela 4.n.p o 3 k v. 4. n P o 3 k r J< pöndzela Beroniki Handr. Kors wutora Agathy Agathy ßrjeda Dorotheje Dorotheje dop. 7 schtwörtk Richarda H Richarda r ř pjatk Honorija Jana Math ürtp ßobota Haple Haple ipř tydzen. Text dop.: M at. 9,3 5 38; pop.: 1 S a m.2, Je re m.2,1 9. Rom. 1 2,1 1 a njedzela 5.n.p o 3 k r 5.n. P o3kr jh? pop pöndzela Eufrosiny Adolfa frfr wutora Jordana Eulalije ßrjeda Eulalije Benigna schtwörtk Valentina Valentina Hüß pjatk Faustina <Z) Sigfrida ßobota Onesima Juliany tydzen. Text dop.: M at. 2 0,1 16; pop.: 1 Krön. 1 8, J e r - 9,2 3 a P e tr.5,6 a njedzela Septuages. S eptuages fit pöndzela Konkordije Simeona wutora Susany Mansweta ßrjeda Leberechta Eleutherija j f schtwörtk Eleonory Eleonory S4! dop pjatk Petra stoka Petra stoka ßobota Lazara Petra Dam tydzen. Text dop.: Luk. 8, 4 15; pop.: 2 S am. 1 2,1 7. Ezech. 18, Kor. 6,1 9 a njedzela Sexag.M at. S ex a. Mat Mv pöndzela Viktors Wakpory pop. 26 wutora Jonasa Mechtildy Jkf ßrjeda Vollbrechta Leandera schtwörtk Makarija Romana Kermanki a skötne wiki pytaj sady na stronomaj 17 a 18. Weßaczkowe pschemenjenje a «jedro. ) P reni bertlik 7. makeho rözka wjeczor 9 h. 63 m. m a rjane dny. Pokny meßaczk 15. mal. rözka wjeczor 11 hodz. 12 min. rjane wjedro wobkhowa. C Poßleni bertlik 23. mat. rözka w nozy 12 h. 50 m. hneh a symu pschipowjeduje. Stoketna protyka. W ot 3. hacz do 5. mateho rözka jara syma; 6. ßneh; 7. hischcze böte syma; 8. najßurowischa syma, so we wschech pinzach mjersnje; tez 9. a 10. satraschnje syma, so wjele dziwiny a ptaczkow, tu a tarn tez domjazy flöt smjersnje; 11. trochu popuschczi, ale hischcze Pschezo kußata syma; 13. a 14. zakostny roetr se ßnehom, pschi czimz je jara syma; 15. mröczne; 16. a 17. wjele ßneha; 18. mröczne a malo ßneha, w nozy Pak syma; 19. khmurne; 20. czopky a rjany dzen; wot 21. hacz do 28. deschcz, na czoz ßo dotalny wulki Hneh s wjetscha shubi. 1. m al. rözka: 1. termija gruntskeho dawka. Aaspomnjenja.

5 Dny. Porjedzen a protyka. E vangelska. Katholska Mĕrc, naletnik, ma 31 dnjow. c D skhadz. khow. h. m. h. m. # ä l o g S ä ) fthadz.' khow. h. m. h. nt. 1 pjatk Älbina m Albina A ßobota Amalije Simplicija A «tydzen. Text dop.: Luk. 18, 31 43; pop.: 1 Kral. 2, Pred. S a l. 7, 3 5. Hebr.13, 7. 3 njedzela Eftomihi Ouinquag He» * < pöndzela Hadriana Kazimira wutora Pöstnizy Pöstnicy >*» ßrjeda Popj.tzrjeda Popj. srjeda r f f schtwörtk Perpetuy Domascha A H 9 8 dop. 8 pjatk Filemona Jana z Boha nhp ßobota Rebeki D Franciski tydzen. Text dop.: J a n. 1 0,1 2 16; pop.: 1 K ra l.3, P s.85, Rom. 12, 7 a njedzela Jnvakavit 1. n. Pasta Pöndzela Rosiny Eulogija wutora Hrjehorja Hrjehorja W pop ßrjeda Kwatember Suche dny schtwörtk Abigaila Mathildy pjatk Khrystofa Longina ßobota Henriety Heriberta tydzen. Text dop.: M at. 1 5,2 1 28; pop.: Ezech. 3 3,7 9. Jes. 58, č 9. 2 P etr. 1, njedzela Remin. ( A 2. n. Pasta pöndzela Anselma Cyrila i f wutora Josefa Jozefa a ßrjeda Joachim«Joachim« schtwörtk Benedikta Benedikta r b s pjatk Pok. pjatk Oktaviana s h dop ßobota Eberhard«Oty tydzen. Text dop.: Luk. 20, 9 20; pop.: Nehem. 9, fis.77, I P e t r.l, njedzela Okuli C 3. n. Pasta Wo pöndzela Mar. pschisj. Mar. psch wutora Kastula Ludgera pop. 27 ßrjeda Ruperta Ruperta «L schtwörtk Angeliki Guntrama pjatk Eustachija Eustasija A ßobota Guida Kwirina A tydzen. Text dop.: J a n. 1 5, ; pop.: Hiob. 22, Ps Kor. 5, njedzela Lätare # 4, «pofta He» KermanKi a skötne wißt pytaj sadh mt stronoinaj 17 n 18. Meßaczßowe pschemenjenje a wjedro. D> Mkody meßaczk 1. merza wjeczor 10 hodz. 56 min. mhkn pschinjeße. D P reni bertlik 9. merza wjeczor 6 h. 54 m. mhiowojte rojebro wobkhowa. Pokny meßaczk 17. merza pschipokdnju 12 h. 42 m. srjanym wjedrom sastupi. Poßleni bertlik 24. merza rano 7 hodz. 49 m. wetry pschinjeße. G M o d y meßaczk 31. merza pschipoldnjn 12 hodz. 32 m in. m a ßneh a symu. Sloketna protiilia. W ot 2. hacz do 4. merza wulki wetr, rano ßneh, wjeczor deschcz a ßneh, pschi czimz Pak je syma; 5. a 6. rjane ßkönczne wjedro; 7. hacz do 9. deschczik; 11. ßneh; 12.ßurow e; 13. a 14. rjenje, nie rano je lob; 15. ßneh; 16. a 17. jaßne a symne; 18. jara symny powetr; 19. a 20. jara syma a hkuboki ßneh; 21. syma, wetsikojte a ßneh; 22. deschcz a ßneh hacz do 24.; 24. saßo samjersnje, na czoz je jaßne a rjenje hacz do 27.; na to_ mröczne a deschcz hacz do könza merza. 31. merza: 1. termija lrajneje renty. Waspomnjenja.

6 6 Dny. 1 pöndzela 2 wutora 3 ßrjeda 4 schtwörtk 5 pjatk 6 ßobota Porjedzena protyka. E vangelska. K atholska. Theodory Rosamundy Agapy Ambrosa Maxima Jreneja H a p r l c j a, Huga Franca P. Richarda Jsidora Vincenc. Ferr. Sixta j u t r o w u i k, ma 30 dnjow. skhadz. h. m. G ) khvw. h. m # > *» «* < ffff * * 1w? ) skhadz/ khow. h. m. h. m dop. 15. tydzen. Text dop.: J a n. 1 6,1 6 22; pop.: Jes. 53, 4 a 5. Ps. 73, J a n. 3, 5 a 6. 7 njedzela Judika 5. n. h-osta pöndzela Zölestina D Alberta frfr wutora Theofila Waltrudy HE ßrjeda Daniela Ezechiela HE pop schtwörtk Julija Leona Wulk m pjatk Eustorgija Boloscz. macz ßobota Justina Jdy tydzen. Text dop.: M at. 2 1,1 9; pop.: Jes. 5 3,1 1 a 12. Ps. 118, Hebr. 5, njedzela Palmar. Bowonezka pöndzela Paterna (g) Anastasije $ wutora Aarona Fruktuoza if ßrjeda Rudolfa Aniceta schtwörtk Seleny scht. Zeleny scht r pjatk Czichi pjatk Wulki pjatk ßobota Sulpizija Biktora dop tydzen. Text dop.: Mark. 1 6,1 8; pop.: g u t 2 4, Tim. 1, 9 a 10. J a n. 1 1,2 5 a njedzela 1. jutvou» 1. f. dz. jutr Jf pöndzela 2.tz.jutr.C Z.s.dz.jutr Jf wutora Jurja Jurja ßrjeda Alberta Fidelis pop. 25 schtwörtk Marka Marka sczen pjatk Kleta Kleta ßobota Tertulliana ZitY tydzen. Text dop.: J a n. 20, 24 29; pop.: Ja n. 14, 1 6. Romsk. 1, 4. to i. 3, njedzela Ouafimod. l. n. p. jutr >4» pöndzela Sibyle Antonije n wutora Eutropija G Khaty S KermanKi a skötne rotfii pytaj fitbtj tut stronomaj 17 a 18. Meßaczkowe pschemenjenje a wjedro. D P reni bertlik 8.hapr.popoldnju 2 h. 42 min. wetrojte a mokre wjedro wubudzi. Pokny meßaczk IS.Hapr.wnozy 11 h. 14 m. ma pschemenjate wjedro. Ć Poßleni bertlik 22. hapr. popoldnju 2 hodz. 51 m. je ßurowe. Mkody meßaczk 30. hapr. rano 3 hodz. s mikym wjedrom sastupi. Stoketna protyka. Haprlcja s jara rjanym wjedrom sastupi; 9. ßo deschczik hicz pöcznje; Potom mjersnje, börsy na to wjedro pschemenjate bycz Poczina, kajkez wostanje hacz do könza haprleje. 1. haprleje: 1. termija wopalcnskejc katzy. 30. haprl.: 1. termija dokhodneho dawka. Maspomnjenja.

7 Dny. 1 ßrjeda 2 schtwörtk 3 pjatk 4 ßobota Porjedzen a protyka. Evangelska. Katholska. Fil.aJ.WalP. Sigmunda Kschiza nam. Moniki 1 8 8». M e j a, Fil. ajakub. Athanasija Kschiza nam. Floriana rözow nik, ma 31 dnjow. O skhadz. khoiv. h. ttt. h. m S-Š S ä IfPŠř j ) h. skhadz/ khow. m. h. m j tydzen. Text dop.: Ja n. 21,15 17; pop.: M at. 1 8, P sch.s al ($f. 6, njedzela 6 pöndzela 7 wutora 8 ßrjeda 9 schtwörtk 10 pjatk 1 ßobota M is. Dom. Jan. s lacz. wr. Bohumera Ditricha ) Hioba Biktorije Adolfa 2.n. p.j n tr Jan. z lacz. wr. Staniskawa Mich. zjewj. Hrjeh. Nac. Antonina Mamerta pop dop ^0. tydzen. Text dop.: Luk. 24, 46 49; pop.: J a n. 12, K o r.4, Kor. 15, njedzela 13 pöndzela 14 wutora L5 ßrjeda 16 schtwörtk L7 pjatk 18 ßobota J u b il. Pank. Servaza Bonifaza Zosije Sary Jodoka Benanzija 3.n. p iu tr. Servaca Bvnifaca Zosije Jana Nepom. Bruna Erika r*i Kermanki a skötne wuii pytaj fnbt) na stronomaj 17 a 18. Meßaczkowe pschemenjenje a wjedro. H P reni bertlik 8. meje rano 7 h. 38 min. czopkotn pschinjeße. Pokny meßaczk 15, meje rano 7 h. 37 m. je s wjetscha pschemenjate. ^ Poßleni bertlik 21. meje wjeczor 10 h. 48 m. njewjedra woczakowacz dawa. D Mkody meßaczk 29. meje wjeczor 6 hodz. 15 m. wulki wetr a deschcz lubi. Stoketna protyka. 2. meje zyle rjenje a czopto; na to hacz do 22. czopke a pködne wjedro, nie druhdy njewjedra; 23. hrosny khmurny d^en; wot 24. hacz do 29. pokhmurjene njebjo a mjersnjenje; potom hacz do könza meje tak syma, so winowe Pjenki smjersnu, je-li so doscz liscza nimaju meje: w Pruskej pokutny dz'e» ^1. tydzen. Text dop.: Ja n. 1 6,5 15; pop.: Ja n a Kor. 15, S je w.ja n.2 1,4. 19 njedzela B0 pöndzela 21 wutora 22 ßrjeda 23 schtwörtk 24 pjatk 25 ßobota Kantate Theresy Augustina E Lejuy Desiderija Domiziana Hurbana 4. n. p. jntr. Bernardina Konstantina Aemiliana Desiderija Vincenca Ler. Hrjehor.VlI Qj >*» dop pop tydzen. Text dop.: Ja n. 16, 23 28; pop.: M at. 7, Je r. 5, 24. Jak. 5, 7 a 8. HH» 26 njedzela 27 pöndzela 28 wutora 29 ßrjeda 30 schtwörtk 31 pjatk Rogate Florenza Wylema Khrystiany G Bozestpieze Petronely 5. n p jntr. I.pröstny dzen Germana Maxima Bozestpieze Angely Waspomttjettja.

8 luni.i, fjtiirtjn tf, m a 3 0 d n jow. Dny. Porjedzena protyka. O t# 2 skhad^. I khow. skhadz. 1 khow. Evangelska. K atholska. h.-m. ^h. m. I I h. m. [h. m. 1 ßobota Nikodema Theobalda M tydzen. Text dop.: J a n. 15, ,4 ; pop.: J a n. 1 4, P e tr.1,2 4. Hebr. 8, 1 a 2. 2 njedzela Exaudi 6. n. p. iutt? pöndzela Erasma Kloüldy wutora Karpazija Kwirina dop. 5 ßrjeda Bonifaza Bonifaca schtwörtk Benigny H Norberta pjatk Lukrezije Roberta pop ßobota Medarda Medarda tydzen. Text dop.: Ja p. sk. 2,1 13; pop.: J a n. 1 4, K or.12, 3 7. Hebr. 2, njedzela 1 tzwjatk. 1. f. swjatk pöndzela 2.tz.ßw jatk. 2. s. swjatk i f wutora Nikandera Barnabasa xh ßrjeda Kwatember Suche dny kh schtwörtk Tobiasa (g) Antona Pad pjatk Eliseja Basilija ßobota Bita Vita tydzen. Text dop.: J a n. 3,1 15; pop.: 1 J a n. 4, Kor. 2,1 0 a l l. 2 Kor. 13, njedzela Sswj. troj. 1. tt. p. swj J? pöndzela Lawry Rajnera wutora Arnulfa Marcelliana & dop ßrjeda Gervasija Gero. a Prot schtwörtk Sylverija Boz. czeka A pjatk Filipa Alois. Gonc >4» pop. 22 ßobota Pomhajboha Paulina tydzen. Text dop.: Luk. 1 6,1 9 31; pop.: Luk. 17, 2 0 a 21. P s.78, 1 7. Hebr. 10, njedzela l.ti. p. tz.tr 2. n. p.swj fff pöndzela Jana Jana kschcz wutora Eulogija Prospera ßrjeda Jeremiasa Jan. a Paw Ifrf schtwörtk 7 spanzow Wladislawa HP# pjatk Jreneja G Jreneja ßobota PetraPawoka Petr. Paw tydzen. Text dop.: Luk. 1 4,1 6 24; pop.: J a n. 5, 23 a 24. J e r. 7, Kor. 13, njedzela 2. n. p. fo. tv. 3. n.^7sw j M BÖ Kermanki a skötne wiki pytaj sady na itronomaj 17 a 18. Weßaczkowe pschemenjenje st wjedro. D P reni bertlik 6. junija wjeczor 8 h. 57 m. ma rady njerojebra. Pokny meßaczk 13. junija popokdnjn 2 h. 53 m. wetrojte, khködne dny czini. C Poßleni bertlik 20. jnn. rano 8 h odz. 30 min. rjane wjedro pschinjeße. D Miody meßaczk 28. junija dopokdnja 9 hodz. 49 min., s njewidomnym saczmiczom hkönza, s hrosnym wjedrom wotmenja. Stoketna protyka. W juniju s wopredka mrösy a ßurowy powetr harz do 8.; na to rjenje czopko hacz do 21.; potom wetry a deschcz; 24. m rös; na to czopke wjedro, druhdy horzo; s könz junija pjchemenjate. 30. junija: 2. termija krajneje renty. Maspomnjenja.

9 E i Dny. Porjedzen a protyka. Evangelska. Katholska Jnllj, praznik, ma 31 dnjow. C flhadz. h. m. ) khow. h. m. i5? 1 D skhadz. khow. h. m. h. m. 1 pöndzela Theodorich a Theobalda nük wutora Mar. domp. Mar. domp fmć ßrjeda Kornelija Anathola schtwörtk Udalrika Udalrika pjatk Charloty Cyr. a Meth # ßobota Jesaiasa ) Goara # pop. dop. 28. tydzen. Text dop.: Luk 1 5,1 10; pop.: Ja n. 5, M at. 5, Tim. 3, njedzela 3.N.P. tz. tt. 4. n. p. swj # pöndzela Kiliana Kiliana wutora Zyrila Anatolije ßrjeda Bohußlawa Amalije schtwörtk Pija Pija I Pjatk Hendricha Jana Gwalb ßobota Marhaty Anakleta Jfc» tydzen. Text dop.: Luk. 6, 36 42; pop.: J a n. 6, M at. 7, T im 1,1 8 a njedzela 4.n. p tz tr 5. n. p. swj OJE pöndzela Jap. dzel. Hendricha wutora Rafaela Rajneldy ßrjeda Alexija Alexija schtwörtk Eugena Kamil. L pjatk Ruffiny C Vincenc. P pop. 20 ßobota Eliasa Marhaty tydzeü. Text dop.: Luk. 5,1 11; pop.: Ja n. 8, M at. 6, 22 a 23. Hebr. 13, njedzela 5.n. p tr. 6. tt. p swj dop pöndzela Mar. Madl. Mar. Madl wutora Apollinara Apollinara ßrjeda Khrysüny Khrysüny schtwörtk Jakuba Jakuba ** pjatk Hany Hany ßobota Marsche Natalije tydzen. Text dop.: M at. 5,1 12 ; pop.: Ja n. 10, M at. 5, I J a n. 1, njedzela 6.p.tz.tr.O 7.«. p. swj pöndzela Beatrizy Marsche wutora Ruthy Abd. a Senn ßrjeda Florenttny Jgnaca Loy ,&etmanhi a skötne rviki py taj sady n a stronom aj 17 a 18. Meßaczkowe pschemenjenje a wjedro. ) P reni bertlik 6. julija rano 6 h. 54 m. ßo s wjele deschczom sapoczina. Pokny meßaczk 12. jul. wjeczor 9 h. 57 m., s widomnym ale njedospoknym saczmiczom meßaczka, smeje pschemenjate wjedro. Poßleni bertlik 19. jul. wjeczor 8 h. 40 m. s deschczom a ßköncznym wjedrom wotmenja. D M lody meßaczk 28. jul. w nozy 12 h. 55 m. rjane wjedro a horzotu pjchinjeße. Stoketna protyka. J u lij ßo s khlödnym wjedrom sapocznje; wot 9. hacz do 12. horzo, ale nozy ßu khlödne; wot 13. wulka ßuchota hacz do könza julija. 22. julija: Spoczatk pßyczich b«joro. Zlaspomnjettja. 2

10 10 Dny. Porjedzena protyka. Evangelska. Katholska. « August* M jenz, ma 31 dnjow. O skhadz. khow. h. m. h. m. 11skhadz. h. m. ) khow. h. m. 1 schtwörtk Petr. w rjecz. Petr. w rjecz. 4 25: pjatk Gustav«Alfonsa jf ßobota Augusta Schczep. uam tydzen. Text dop.: Mark. 8, ; pop.: M at. 1 6,1 5 1S. M at. 6, Hebr. 13, 8. 4 ujedzela 7.p.tz.tv. ) 8. N. p. swj F*1 pop pöndzela Oswalda Marj. ßueh kh wutora Khr. pschekr. Khr. pschekr b 3 26 dop. 7 ßrjeda Natuscha Kajetana schtwörtk Severa Cyriaka pjatk Erika Romana j? ßobota Lawrjenza Lawrjenca tydzen. Text dop.: M at. 7,1 5 23; pop.: M a t.9, Rat. 6, Romsk. 8, 8 a ujedzela 9. tt. p. swj LZ pöndzela Klary Klary A wutora Aurory Hippolita A ßrjeda Eusebija Athanasije He» schtwörtk Mar. do nj. Mar. do nj Ha» pjatk Rocha Rocha He» ßobota Liberata Liberata n pop. 34.tydzen. Text dop. :Luk. 1 6,1 9; pop.: Luk. 12, M ojs.37,4 11. R om.6, ujedzela 9.p.h.tr. C 10. n. p swj. 4 52i pöndzela Sebalda Ludwika wutora Bernharda Bernarda iw? ßrjeda Anastasija I. Francisk dop schtwörtk Alfonsa Filiberta n pjatk Zachäusa Filipa Benit t t ßobota Bartromja Bartromja «E tydzeii. Textdop.: Luk.19, ;p o p.:l u k.l3, l S a m.1 9,1 6.! P e tr.3,1 5 a l6. 25 ujedzela 10.n p tr 11. n. p. swj HE pöndzela Samuela G Sebalda wutora Gebharda Jozefa Kal m ßrjeda Pelagija Augustina RC schtwörtk Jana ßmj. Jana hlow pjatk Benjamiua Röze Lim ßobota Josuy Rajmunda KermanKi a skötne wiki pytaj sady na stronomaj 17 a 18. WHaczkowe pschemeujenje a wjedro. H P reni bertlik 4. augusta popokdnju 2 h. 22 m. horze dny lubi. Polny meßaczk 11. augusta rono 5 h. 38 m. ma trajazu horzotu. Poßleni bertlik 18. aug. dopokdnja 11 hodz. 46 min. s krupami a ßylnym deschczom hrosy. D Mkody meßaczk 26. aug. popotdnju 2 h. 55 m. khködne wjedro pschinjeße. Stotetna protyka. S czoplotu sastupiwschi ma august hrosne wjedro hacz do 11.; 11. ßo pschemeni a rjenje wostanje hacz do 30.; poßleni dzen augusta hrosne. 1. augusta: 2. termija grüntsleho Barota aug.: Könz Ptzyczich Bnjoro. Waspomnjenja.

11 Dny. Porjedzena protyka. Evangelska. j K atholska September, poznjenz, ma 30 dnjow. O skhabz. khow. h. m. h. m. # 5» E i f l 2) skhabz. I khow. h. m. 1h. m.!6. tybzen. Text bop.: Luk. 18,9 14; pop.: Luk. 13, L ant. 24,17 20 Rom. 14, njedzela 11 n p tz. tr. Swj. jandz kh pöndzela Absalona HSchczepana r * i pop wutora Mansweta Ajgulfa ßrjeda Möjsaßa Rozalije Mo schtwörtk Nathanaela Lawrj. Just dop. 6 Pjatk Magna Limbanije J e? ßobota Reginy Reginy ßjg )7.tybzen. Text bop.: M at. 1 3,24 30; pop.: Luk. 1 5, ant. 18, Jak. 2,10. x8 njedzela 12 n p tz tr Mar. nar ä t ' 9 pöndzela Srdonije (v) Andomara A wutora Pulcherije Mikk. Tolent A ßrjeda Abrahama Proba «a#k schtwörtk Bohumila Gwida «*< pjatk Amata Amata n ßobota Kschiza pow. Kschiza pow irtf tybzen. Text bop.: Luk. 10, 25 37; pop.: Luk. 9, Möjs. 43, Kor. 7, njedzela 13.N.P. tz.tr. 14. rr p swj pop. 16 pöndzela Eufemije Ludmile wutora Lamperta E Hildegardy mf ßrjeda Kwatember Suche dny schtwörtk Renata Januarija dop pjatk Kalixta Eustachija ßobota Mateja Mateja scz HE tybzen. Text bop.: Luk. 1 7,1 1 19; pop.: M at. 1 1, ant. 3, Ja k. 1,5 a njedzela 14. n.p. tz.tr. 15. n. p.swj s« pöndzela Thekle Thekle m wutora Jana podj. Gerarda ßrjeda Kleofasa G Kleofasa ś f schtwörtk Zypriana Justiny pjatk Florentina Kosm. a Dam ßobota Wjazßkawa Wjacslawa r H tybzen. Text bop.: M a t.6, ; pop.: M at. 11, D an. 5, Luk. 17, njedzela 15. n. Mich. 16. «. Mich pöndzela Hieronyma Hieronyma pop Kermanki a skötne wiki pytaj sady na strsnomaj 17 a 18. Meßaczkowe pschemenjenje a rvjedro. ) P reni bertlik 2.septemb. wjeczor 8 h. 30 min. na njestajne wjedro pokasuje. Pokny meßaczk 9. sept. popotbnju 2 h. 48 m. rjane dny woczakowacz baroa. C Poßleni bertlik 17. sept. rano 5 h. 44 m. ßo k beschczej a wetsikej khila. U> Mkody meßaczk 25. sept. rano 3 hobz. 37 m. rjane bny pschinjeße. Stoketna protyka. September ßo s hrosnym wjebrom a beschczom sapocznje, schtoz hacz bo 10. traje, na czoz je rjane wjebro hacz bo 14.; potom tsi bny beschcz, tsi bny saßo rjenje; tont 21. s itoroa beschcz hacz bo 25., na czoz ßo wuwjebri a rjenje wostanje hacz bo könza septembra. 80. septembra: 8. tcrmija krajncje renty. 2. tcrmija dokhodncho dawka. Waspomnjeitja.

12 12 Dny. 1 wutora 2 ßrjeda Remigija Rahele ) 3 schtwörtk Maximiana 4 pjatk 5 ßobota Franza Plazida Porjedzen a protyka. Evangelska. Katholska Oktober, w inowz,. ma 31 dnjow. Remigija Leodegara Ewalda Franca Ser. Placida Q skhadz. khow. h. m. h. m \m> Je? a # s 1 1 skhadz/ h. m ) khow. h. m dop tydzen. Text dop.: Luk. 7,1 1 17; pvp.: J a n. 9, am. 1 2, Jak. 4, njedzela 7 pöndzela 8 wutora 9 ßrjeda 10 schtwörtk 11 pjatk 12 ßobota I6.n.p.tz.tr. Esthery Efraima Dionisija <A Athanasija Gereona Maximiliana S w j. röz. Augusta Brigity Dioniza Franc. Borg. Placidije Maximiliana j <L «*< ihf tydzen. Text dop.: Luk. 14,1 1 1; pop.: Luk. 12, Möjs. 2, ! T h e ß.4,lla l2. 13 njedzela 14 pöndzela 15 wutora 16 ßrjeda 17 schtwörtk 18 pjatk 19 ßobota 17. n p. tz.tr. Bnrkarda Hedwigi Hala Jnnozenza E Lukascha Ferdinand«18.n. p swj Kallista Theresije Hala Hedwigi Lukascha, scz. Petra Alkant JirtP ** ** HE HE dop pop tydzen. Textdop.: M at.22,34 40; pop.: M at.lo, lm äjs.1 8, M at.5, njedzela 21 pöndzela 22 wutora 23 ßrjeda 24 schtwörtk 25 Pjatk 26 ßobota 18.n.p.tz.tr. Wörschle Kordule Severina Salome Krispina Amanda D 19 n p.sw j Wörsche Kordule Severina Rafaela Krispina Bernwarda if ih kh tydzen. T extdop.:luk-10, ;p o p.:m a rk.9, lm ö js.3 3,9 11. J a k.3, njedzela 28 pöndzela 29 wutora 30 ßrjeda 31 schtwörtk 19.np.tz.tr Schim. Judy Narzisa Klawdija Ssw.ref.- 2V n p swj Sym. Judy Zenobija Germana Wolfganga Wo Wo Jfe? pop Kermanki a skötne wißt pytaj sady na stronomaj 17 a 18. Weßaczßowe pschemenjenje a wjedro. D Preni bertlik 2. oktobra rano 2h. 28 m. je deschczojte. Pokny meßaczk 9. okt. rano 2 hodz. 21 min. pschi deschczu wostanje. Poßkeni bertlik 17. oft. rano 1 h. 33 m. na rjane wjedro pokasuje. G M tody meßaczk 24. oft. Post otdnju 3 hodz. 21 m. rjane wjedro wobkhowa. J) P reni bertlik 31. oft. dopokdnja 9 hodz. 26 min. je symny. Stoketna protyka. Oktober ßo s rjanym wjedrom sapocznje, kotrez hacz do 8. traje; 8. ßo samröczi; 14. a 15. rjenje; 17. preni m rös; 18. mjersnje; wot 19. hacz do 21. popokdnju rjenje a czopko; Potom khmurne hacz do könza oktobra. 1. oktobra: 2. termija wopalen» skeje katzy. Waspomnjenja.

13 Dny. 1 pjatk 2 ßobota Porjedzen a protyka. E vangelska. K atholska. Wsch. ßwjat. Khud. dusch November, nasyrnnik, ma 30 dnjow. C ffhadz. h. m. Wsch.swjat. Khud. dusch ) khow. h. m. 'S 1 D flhadz. khow. h. m. h. m Q j dop tt)bjeń. Text dop.: Luk. 13, 6-9 ; pop.: M at. 19, sfftöjf. 13, 8a9. SDlat. 5, njedzela LO.n.p.tz.tV. 21. n. p swj j C pöndzela Karola Korl.Borrom < wutora Blandiny Zach. a Hilzbj ßrjeda Leonharda Leonharda schtwörtk Erdmana Willibrorda pjatk Emerika Bohumera rff ßobota Theodora Theodora urtp tydzen. Text dop.: M a t.2 5,1 13; pop.: M at. 12, Ruth. 1,1 5 5, njedzela 21. n. M.Lut. 22.n.p.swj pöndzela Menasa Merczina bisk wutora Modesta Mercz. bamz n ßrjeda Arkadija Didaka pop. 14 schtwörtk Levina Serapiona pjatk Leopolds E Leopold« HE ßobota Edmunds Othmara tydzen. Text dop.: M at.1 8,21 3 k r, pop.: M at.21, IM ö js.3 9,2 5. M a t.2 3,2 7 a njedzela 22.n.p.tz.tr. 23.n.p.swj dop pöndzela Hesychija Oty wutora Hilze Hilzbjety ßrjeda Amosa Felixa Val schtwörtk Mar. wopr. Marj. wopr $ pjatk Pok. pjatk Cäcilije r t ßobota Felizity G Klimanta rht tydzen. Sswobodne texty. 24 njedzela Ssw. semr. 24.n.p.swj ab pöndzela Khatrny Khatrny wutora Konrada Konrada ßrjeda Sim. Metaf. Virgilija Jet pop schtwörtk Rufa Rufa <a pjatk Waltarja D Saturnina ßobota Handrija Handrija dop. 13 KermanKi a skötne wiki pytaj sady na stronomaj 17 a 18. Meßaczkorve pschemenjenje a wjedro. Potny meßaczk 7. novembrapopokdnju 5 h. syma wostanje. ^ Poßleni bertlik 15. nov. wjeczor 9 hodz. 31 min. ßkönczne ale symne dny weschczi. D M o d y meßaczk 23. nov. rano 2 hodz. 39 min. s deschczojtym wjedrom hrosy. H P reni bertlik 29. nov. wjeczor 6 hodz. 24 min. ßneh a symu lubi. Sloketna protyka. November s rjanym wjedrom na-< stupi; 7. ßo deschczik hicz Pöcznje; wot 11. hacz do 16. ßneh; na to tsi dny rjenje; Potom hrosne hacz do könza novembra. Waspomnjmja.

14 14 Dny. Porjedzena protyka. Evangelska. Katholska. L88S. December, hodownik, ma 31 dnjow. O skhadz.! khow. h. m. h. m. H -E D skhadj. khow. h. m. [h. m. I I 49. tydzen. Text dop. Romsk L4; pop.: J a n. 15, njedzela 1.«. advent 1. n advent >4» pöndzela Aurelije Bibiany >4e» wutora Franza Xav. Franca Xav ßrjeda Borbory Borbory *4f schtwörtk Amosa Sabbasa pjatk Miklawscha Miklawscha urtf ßobota Markward.lI Ambrosija SO. tydzen. Text dop.: J a p. statt). 3, 22 25; pop.: M at. 5, njedzela 2. n. advent Mar. podj Ijp# pöndzela Agrippiny Valerije \n wutora Judithy Melchiada n ßrjeda Damasa Damasa ! HE schtwörtk Epimacha Maxeucija HE pjatk Luzije Lucije ßobota Jsidora Nikasija pop. 51. tydzen. Text dop.: Kol. 1, 12 15; pop.: M at. 11, njedzela 3. n. adv. C 3. n. advent pöndzela Ananiasa Adelheidy dop wutora Kolumbija Floriana r ßrjeda Kwaternber Suche dny r schtwörtk Reinarda Adjuta JT8! pjatk Amona Theofila rhs ßobota Domascha Domascha tydzen. Text dop.: 1 Ja n. 1, 1 4 ; pop.: Ja n. 1, njedzela 4. n adv. # 4. n. advent Mo pöndzela Dagoberta Viktorije Je? wutora Patorziza Patorzica Jtf ßrjeda Bozi dzen l. s hodow schtwörtk 2. tzw. hod. 2. s hodow qj pjatk Jana scz. Jana scz A ßobota Njewin. dzecz. Njewin. dzecz A pop tydzen. Text dop.: Jak. 4, 13 15; pop.: Mat. 25, njedzela N. po h. Z N. po hodz dop. 30 pöndzela Davida Rainera >4» wutora Sylvestra Sylvestra KermanKi a skötne «iki pytaj sady na stronomaj 17 a 18. Meßaczkoive pschemenjenje a wjedro. Polny meßaczk 7. dezembra dopoldnja 10 hodz. 47 m. je s wjetscha pschemenjate wjedro. < Poßleni bertlik 15. dcz. popokdnju 3 hodz. 53 m. ßneh woczakowacz dawa. G Mkody meßaczk 22. dez. popoldnju 1 hodz. 47 m., s njewidomnym saczmiczom ßkönza, rjane wjedro a mjcrsnjenje lubi. ) P reni bertlik 29. dez. rano 6 h. 11 min. ma deschczojte wjedro. Stoketna protyka. Dezember ßo s hrosnym wjedrom sapocznje; kurjawy a ßneh hacz do 10.; potom ßuche hacz do 18.; na to hacz do 28. ßurowe a smjerste; 28. ßo dejchczik dze; 30. a poßlenjeho dezembra rjane wjedro. 31. dezembra: 4. termija krajneje renty. Uaspomnjenja.

15 15 «Z a s. HiO O io O lo O lo O lo O O O O O O O O O O O O O. H H N i N w m ^ f i a o i x B o i o o o o o o o o «-i H N M ^ io O O O g HlQO Wobliezenje danje. ; f? I g S Ü Š s.» o SS lo ö -- «s g S? Ä-»^> 1 i g ^ «ts 2 S» # *5 <» *0 8 ^ «*. ö 'S «S.Ä» g 1 CO -u -cl O SS.Ä Ä» s.e Oi-HOacO^ististCObwOOC* tmrfl ist f» '4< N ^ t» ^ N -h03 TH COO(M^CDQOOiOOłCOt>fOMi )COGOCOCOCO 5" HHHHH(M(M(MCO93T#00NtO H X I I I I 1 I I I I ioicoio im o ic i ic o i o i o i i i i I I i I WiOI> 1(MiOC^ 1W O I ist 1lO 1 1 l 1 l I I I HHHHN(M (M mcoiw i,if50iooistooo j l l l HH(M WiOlOO O) io oata)t.iq Q O nn» ist ü) co ist ist ist»h, i M io I> h o 5iO X(M OCOI>iO(NOI>iO iqo 5T~ HrtHHT-(!M(NCOCOCOI>rtlO l>l>lo I 1 I I I I H H H M S S ist ist ist ist ist ist ^(M io ^O N io ^O tm io O isto io O IO IO 1 1 I CM^CDOJHCOiOOO!M fh ist 1ist 1iC I I I I HHHHfMiM^CsteO^^CłCOCOstnOistO I N HHtMTjijqiO 03 t» l>. ^ f» CO "Jl co <o JHH» isl O H M io O M O M I M COX 5~~ H H H H H c q N w m m l co co co cd co I I I I 1 I I 1 1 I I 1 1 l H H H M S? S ^ O O O O I O O O O I O O O O 1 1 I I I I I I ItM^COOO I^ G O lm C O I I I I t HrH th t CO CO CO O* 0> O* <0 H H (M tpo O 03 O ist ist ist NNlN»sti<J'J«5N'i'lstt-ctt-^l> 1W^CDt>050HCO^t*OCO«OOOOI>CstistHCOCÖ S" rthhihrtokm NffülOXr-l^anOH 1 I I I 1 I I I I I I I I l ^ ^ g S ist ist ist ist ist ist I> (M 0 I> 0 1 > IO O WCQiaC-X 1 C3 s I I I I 1 1t-It-It lt-lt-i0303c<lc0c0t>o,^t>i0i0o l l l l l l HHHCstI>lst T-l CO O CO ist 00 CO ist CO CO ist ist ist ^H i-i 03C0iCCDI>00Or-l03iCC>O(MlÖOiC istoo 1 co* HHHHH(M(NCMiOI> (M O ist *5 is. S c s S s ä g I I ji c o i c o m o i o o i o o i c o o o o o i t-i CO ^ CO C- 02 CMCO HO 00 i-l C I lu;zf!-> " J-#- Kapital. jaoiu HHHHH(M(M(NCOCOQstjjOOOg thco r H i o o i c o i o o i o o i n o o o o o o o o o o o o o. H H W (N C O C O T l^istco l> X *g H (M ^ ^ io O O O n Histo Wobliczenje, kak wytzoko punt pschindje, hdyz zentnar 1, 2, 3 atd. markow ptacji P u n t p s c h e z o te lk o np. p l a c z i, k az z e n t n a r m arkow. A n a w opak: Z e n t n a r p s c h e z o t e lk o m arkow p l a c z i, k a z p u n t np. -^x \

16 - & s ^ -e^ F ^ M- -- ~:S 0«D01^05^^WWH " E I I 1 I I I I f a J ^ -er s> y 3 OŃ: w c t o» c t oi ^ * 3 I I I I «> g -E a S 0 ' 1? E 1 Ä f* Ät*«t* x s««nc 3 O1 I I I I I I I I I I I I I I I I g -3«* " S-S-S, ^ " g'-ä 3 *'g 0)Ü'rf^05t»l-1OtiDQ0~301Ü'* lisbsi-1 -p H L 1 1 I I I I 1 1 I I 1 1 I I I I E s a 3 p V totototommkkmhk t w*4 C005^Wh*C0-0C^^NJO00<l0^03M toi^^wm^csaihwwai L: I I I I I I I I I I 1 1 I I I I 3 S,*?> g sr.og n ' Z rv OSWWWMKUäMMMMtOKII-'KK ISMOfflOO'JOSO'lMaMMOtDOt)-] 3 3 3^Z. P d or rr 1 'S* 45" 1 I I I I 8 5 +r Ä rr 1 I I I I p.st ä 3"» 3 O 2 ~ 1 L t L t L t 1 bsh-ootd^doo-sl-^ica» rr ^ 1505 rf*c t 05 F g S O^OtO'O'ł^.ł^-^^^rf^OJOlOłOłOłOł 3 N» oiif-os^to-aüt^hsooo^aoioit-^o -P >s< - «> o 3 cf 3 -šsopj» 1 1 I I I I I I e *< E 8 " Z E ^ " s - g s. OitOtOtOtOtOCObStOtO OtC>00-30tÜ'^03K>h-L 3 # S» r 3 F I I ^? pi-ihhkhhkhh 0C-<lOäO5C^Cnrf^CA5O5b5 a rr CDt 05 #» Mes F g I I I I 1 I I I I 1 _ «> g F 3 -tr - f f 00-3-<l01030'Ü7# t^-co s rrs OOlOO'OOlOOlOO' " E 3 ^ 1 I I I I I I I I 1 &I-a -<a 3 c#>-» k.^»030d0d03t 0ts3 3 rr ^ COC^tOCDOStOO-^^K F 3 1 ^ I I »»«' * S: 8 S* 8 3 N I M M K Z N ^ E I I S S S S er Z 43* ä P _ s ES- 1* rr 3 45" «*< " s H-Ł rr -e >S< K 3 «««-e *> et*>?** If-łf^rf^rf^lf^^tř'-rfA-łř'-COOOCOCtfCOOOOO 3 " S oo~3020'#».ojbsi-iocoao-302mh^05 F 3 ^ ' p' 1 I I I I I I I I I I p A ä s -» 0O0D(»-a«a^<i«j-jo5OiO3O3O3O>O' a <i ^ co t5eiieot5m ^cisacc i-1cd-<iu<łf*-ł ooo^ic!iaji- oo es 1 1 I I I I I I I I I I 1 N g 3 Ä s > a S : I - OO-a-JOlO^O^CnC^CnO^C^CnCnC^CHrf^ O^OÜiOcOGO<iOiÜi^WtOHO^ «Z 1 > l Ł^ Ł ( 1. I L[ Z er P 43< A 3 ł - 03b31 1 cocßcctccdcogcgc l- t0ü0#^cnrfa.t>3oa0~3cn00i->ogdo2 E «&. to ACBtt rf*05<»h O* CJOfcO1 > 1 1t * 1 Ł1 Ł Ł t t l L l-j. 1 L 1 m I I Cntf5-^0ł0łt»K)l- H COCD OaiOO'OCnOO OOt 1 CrOCr "p 3 *>2 "LL C71Ü3tObOI>Ob3tOtOK)I>5KKHK)^H ä s -» N) Ü>05 Ol 1^ Ü5 K) K) h> CC«J05 0'Üi - f"s 3 *o 05I^O5<lQ0 OHWtf>.0<OB'3<XO NOi CO b vt»510 t 05*3<0t-1 F P Mvm c d-vtz <tu i pim rrirvj umi khqtz 'V.1PM ftujrpvrch slnsluryow

17 M äh rözk. 4. Kinsbörk,* Zarow, G rahin* k. 5. Zarow. 6. Njeßwaczfdko* l., Radeberg (dop.),* Zarow. 8. Ruland.* 11. S h o rje lz! 12. Shorjelz. 13. Shorjelz. 14. Kamjenz (dop.),* Shorjelz. 15. Shorjelz hornczerske wiki. 18. D amna,* Lukow* k. 19. Lukow. S3. D obrilug ßw. 25. Kulow,* Kinsbörk,* G aßyn! k. 27. Nowe Mesto* k., Drazdzany (stare mesto) ßymjentne w. 28. S ta ra Darbna.* Merz. 1. Kalawa ßw. 2. Mischno,* Kalawa* k. 4. Wojerezy!, Drazdzany (Powe mesto)* k., B rody!, Z ahan!, Kalawa. 5. B art,* Eisenberg,* Kalawa, Zahan. 6. Njeßwaczidko* 1, Parzow *, Wulki Hajn* k. a best. wiki, Luban.* 7. Kamjenz (dop.),* Wulki Hajn. 8. Wulki Hajn. 9. Drewk,* Trebule h. l. 11. Hrödk,! Biskopizy,* G rozischczo* ßw., Gu.bin* k. 12. L a s,f Barschcz!!.,Zarow*k., Grozischczo. 13. Stolpnjo.* 15. Wetoschow ßw. 16. O rtrand,* Wetoschow* k. 18. Rösborkf, Dobrilug*,Lubor a s! k. ßw., Pschibus,! Wetoschow, Nowosalz, Stoknjo, Hermanki a skötne wiki. (bop. bopofbnja; pop. = popokdnju; % hermank; k. = konjaze wiki; fern. ßwinjaze wiki; w. wokmjane wiki; l. lane "trift; snamjescho * reka skötne w ik i, snamjeschko t Pak h erm an k a skötne w ik i; hdzez nii zo pödla njesteji, tarn je jenoz h erm a n k.) NB. Dokelz ßo hermanki druhdy pschepokoza, ßu smylki mözne. WukKi rözk. Merz. Junij. 2. Njeßkaczidko*!., Lipsk (hacz 19. D obrilug, Nowosalz. 18. P iz n!!, G rabin. do 15.). 20. Radeburg.* 19. Damna,* Parzow,* G rabin w., Radeberg (dop.),* 4. R uland* 21. Lubin ßw. 10. Kamjenz (dop.).* 23. Rukow* (., Lubin* Wulki H ajn* k. a des! 23. D obrilug ßw. Zitawa. 24. Kamjenz (dop.)* 25. Rychwakd!, Halschtrowf, 28. Drazdzany (Nowe mesto)* Rukow, Lubin, Z itaw af k. k., Luban.! 26. Ruland.* 29. Luban. 27. Wöspork,* Czerwjena 30. Luban. W oda,! Ruland. 28. Wikow* 29. Sky Komorow ßw., Wikow. 30. S ly Komorow* k. Kaprkeja. 1. D ubz,! Biskopizy,* D razdzany, G rabin,* P iz n! k., Rychbach,! Sky Komorow. 2. G rabin, P iz n!!, Rychbach, Bjarnaczizy*, Drazdzany. 3. Njeßwaczidko,* S em s!! 4. Kamjenz (dop.)*, Beskow,* Zemr. 5. Ruland,* Beskow, Lubnjvw ßw., S ta ra Darbna. 6. Lubnjow.* 7. Mischno. 8. Wojerczy,* M uzakow,! Lubij*!, Pokczniza,* Lubnjow, Köstkow* k. ßw., Bjarnaczizy. 9. Barschcz* k., Köstkow. 10. Stokpnjo.* 11. Shorjelz * 12 Kalawa ßw. 13. Budyschin,! O rtranb * k., T rebule! k. l., Kalawa* k. 15. K ulow,! Budyschin, O rtrand, L u b o ra s! k. ßw. G aß y n! k. Lukow* k. 17. D obrilug ßw., Nowe Mesto* k. 23. Dzeze,! Scherachow! 24. Parzow,* Rabeburg,* Zarow * k. 25. Kamjenz (dop.),* Radeburg. 27. S ta ra Darbna.* 29. Wöspork,* Khoczebus! k., Kinsbörk,* Pözkowy, Lipsk (hacz do 25. meje). 30. Khoczebus, Pözkowy (dop.). Meja. 1. B a rt,! Njeßwaczidko,* Khoczebus (dop.), Radeberg (dop.).* 2. Radeberg (pop.). Meja. 4. Drewk* 6. Drewk, M ikoras,!. Halschtrow,* B ro d y! Z ahan.! 7. Krakow,! Zahan. 8. D am na.! 9. Kamjenz (dop.),* Khoczebus wöskowe wiki. 10. Sky Komorow ßw., Wetoschow ßw. 11. Sky Komorow* {., Wetoschow* k. 13. Rakezy, Kulow,* S ly Komorow, Wetoschow, Eisenberg,! Seidenberg.! 14. Zarow w., Seidenberg. 16. %)obähtq.* 20. W ojerezy,! Biskopizy, L uboras! k. ßw., Lukow* k., R adm erizy! 21. R uland* Lukow, R admerizy. 22. Czerwjena W oda,! Pokczniza,* Z em r! k., Ruland, Powe Mesto. 23 Zem r, Beskow*. 24. Kalawa ßw., Beskow. 25. Wojerezy w., K alaw a* k. 27. Kamjenz (pop.),! Lubij! k., G u b in! k., Kalawa. 28. Kamjenz (dop.),! Lubij (dop ), Rukow w., Gubin, Kalawa. 29. Rukow* k., Nowe Mesto* k., W etrniza.! 31. Pschibus,! Rukow, Lubin ßw., Grozischczo. 1* Lubin*!, Trebule* k., Wikow* 3. Wöspork* Hrödk,! Lubin, Kinsbörk* Biskopizy,* Wikow, G a ß y n! k. 4. Barsches* k., Kinsbörk (pop.). 5. Njeßwaczidko,* Lubin w., Radeburg.* 6. K alaw a w. 7. Ruland,* Sky Komorow w. 8. D obrilug ßw. 11. K ulow,! Khoczebus tu., Z ybaln,! Wokbramezy.! 12. Hrödk w-, Khoczebus w. 13. Kalawa w. 16. Mischno. 17. H uczina,! M uzakow,! G rabin,* P i z n!!, G u b in *!., Halschtrow* 17 wiki. 20. Khoczebus*k.,Damna, Kalawa w., Wulki Hajn. 21. Lubnjow ßw., Wulki Hajn, S ta ra D arbna. 22. Lubnjow,* S ta ra Darbna.* 24. Wjeleczin,! Drewk,* Rychw ald,! Wojerezy,* Ia h e n, Köstkow * k. ßw., B rody,! Lubnjow, S horjelz,! D razdzany.., 25. B art,* Drewk, Köstkow, Z a row! k., Shorjelz, D razdzany. 26. Zarow, Shorjelz. 27. Khoczebus *!, Kamjenz (dop.),* O rtrand * k., Z a row, Shorjelz. 28. Sky Komorow ßw., O rtrand, Shorjelz hornczerske trift. 29. Sky Komorow* k.,lubin*k. Iukij. 1. Rösbork,! Sky Komorow, L u b o ra s!! ßw.,Rychbach,! Luban,! Drazdzany (Nowe mesto)* k., Grozischczo«ßw. 2. Huska, D ubz,! Grozischczo, Luban, Rychbach. 3. Njeßwaczidko,* Luban. 4. Khoczebus* k. 5. Ruland,* Kalawa ßw. 6. K alaw a* k. 8. Dzeze,! Biskopizy,* T reb u le!!, Lukow *k., Kalawa. 9. Barschcz!!, Kalawa. 11. Khoczebus* k. 13. Rukow* k. 15. L ubij*!, Pokczniza,* Rukow, G aßyn* k. 16. Pokczniza. 17. Dobrilug ßw., Radeburg* Pokczniza (dop.). 20. Lubin* k. 24. Krakow.* v 25. Kamjenz (dop.),* Zarow * k. 26. Pschibus* 29. Wöspork,* Nowy G ersdorf, Seidenberg.! 30. Nowy G ersdorf, Seidenberg. 31. Nowy Gersdorf. 3

18 18 August. 3. Budyschin,) Eisenberg.) 5. K ulow,) Budyschin, Witoro,* Damno * 7. Njeßwaczidto,* W etrniza.) 8. S ly Komorow ßw., Kamjenz (dop.)* 9. S ly Komorow* k. 10. Subin* k. v 12. Kinsbörk,* Z ahan,) Dobrilu g * (Subin* k. 13. Bart,* Dobrilug, Zahan. 14. Czerwjena woda,) Zemr*k. 16. Wetoschow ßw. 17. Ruland,* Wetoschow* f. 19. Polczniza,* Wetoschow, Ruland, Shorjelz,) Gaßyn ) k., Grabin.* 20. L as,) Shorjelz, Grabin. 21. Radeberg (dop.),* Shorjelz. 22. Beskow,* Shorjelz. 23. Shorjelz hornczerske wiki, Lubnjow ßw. Beskow. 24. ro b f,f Lubnjow,* O rtraud* k., Halschtraw.) 25. Mischno. 26. Wojerezy,* Wöspork,) O rtrand, Lubnjow, Lukow* t, B rody,) Luban.) 27. Lukow, Luban. 28. Nvwe Mesto* k., Luban. 29. S ta ra Darbna.* 30. Trebule* k., Rukow w., S ta ra Darbna. 31. Barschcz* k., Rukow* k. September. 2. Khvczebus) k. a karpjaze wiki, Rukow, Pschibus,) Wulki Hajn* k. a desk. wiki. 3. Khvczebus, Wulki Hajn. 4. Njeßwaczidko,* Khvczebus (dop.), Damno,* Wulki Hajn. 5. Muzakow,) Damno. 6. Ruland,* Kalawa ßw. September. 7. Kalawa* k., Kinsbörk* Zitawa. 9. Dzeze,) Biskopizy,* Köstkow*k. ßw., Kalawa Z arow ) k., Z itaw a) k. 10. Köstkow, Zarow, Kalawa. 11. Parzow,* Stotpnjo,* Radeburg*, Zemr).k., Zarow. 12. W otbramezy,) Zemr, Radeburg. 13. Subin ßw. 14. D obrilug ßw., Subin* k., Mischno.* i 16. Kamjenz (pop.),) Subin, S ly Komorow w., Mitora s,) Rychbach.) 17. Kamjenz (dop.),) Rychbach. 18. Radeberg (dop.).* 21. B a rt,) Drewk,* O rtrand *k. 23. Wojerezy,)' Drewk, Halschtrow,* Biskopizy, T rebule f k. l., Grozischczo* ßw., G u b in ) k., Nowosalz, Lipsk (hacz do 19. oft.), Seidenberg,) 24. Grozischczo, (Subin, Rowosalz, Seidenberg. 25. Polczniza* 26. Polczniza. 27. Polczniza (dop.). 28 W jeleczin,) Wojerezy w. 30. H uczina^luboraschk. ßw., Rakezy. Hktoöer. 1. Eisenberg* f. 2. Njeßwaczidko* l.. 3. Kamjenz (dop.),* Zarow w., Khvczebus * k., Krakow.)- 4. Hrödk,* Ruland.* 7. Lubij-s-k., Kulow,)-Dubz,)- Scherachow,)- Gaßynch k., G rabin* 8. S ly Komorow ßw., Lubij (dop.), G rabin. Oktober. 9. Czerwjena Woda,)- S ly Komorow* k., Wetrniza,)- G rabin w. 12. Subin* k. 14. Biskopizy,* Köstkow * k. ßw., Zybaln,)- Zahan,-) Kinsbörk.* 15. Barschcz-) {.,.Kinsbörk (pop), Köstkow, Zahan. 17. Kamjenz (dop.),* Wikvw.* 18. Wetoschow ßw., Wikow, Nowe Mesto* k. 19. Wetoschow* k 20. Njeßwaczidlo desk, kuczw. a ßmol. wiki. 21. Wöspork,* Brody,-) Wetoschol, Rychwakd,-) Hal- schtrow,* Radmerizy,-) Drazdzany. _ 22. Drazdzany, Radmerizy. 23. D obrilug ßw. Radeberg (dop.).* 24. Khvczebus* k., O rtrand* k., Beskow,* Radeberg (pop.). 25. O rtrand, S ta ra D arbna, Beskow. 26. Drewk.* 28. Pizn-) k., Bjarnaczizy.-) 29. P izya, ( ( Wulki H ajn* k. a desk. wiki. 30. Nowe Mesto. 31. Khvczebus* k. Ilovember. 1. Hrödk,-) Lubnjow ßw. 2. Budyschin,-) Ruland*, Lubnjow,* Rukow.* 4. Budyschin, Ruland, Gubin-) $., Lubnjow, Lukow* k., Drazdzany (Nowe mesto)* k. 5. Bart,* D amna,* Gubin, Lukow. 6. Njeßwaczidko* l. 7. Khoczebus* k., Kamjenz (dop.).* Wuczah se fakskeho sakonja, dokhodny dawk nastupazeho. N ovem ber. 9. Trebule-) k. l. 11. Polczniza,* Grozischczo* ßw. Rychbach.-) 12. L as,) Rychbach, Grozischczo. 13. Luban * 15. S ly Komorow ßw., Subin ßw. 16. Sly.K om orow * k., Lubiu* k, Zitawa. 18. Rösbork,) S ly Komorow, Subin, Stopnjo, Zitaw a ) k. G rabin* (., 21. Kamjenz (dop.).* 25. Wöspork,) Kulow* M ilora s,) Dobrilug.* 26. Dobrilug Radeburg * Zem r).k. 28. Kamjenz (dop.),* Zemr. 29. Kalawa ßw. 30. Kalawa* k., Pschibus.) Dezember. 2. G aßyn) k. 4. Njeßwaczidko* l. 5. Kamjenz (dop.).* 6. Ruland.* 9. Dzeze,) Drewk, B rody,) Seidenberg,) Nowosalz bozodzescz. h. 10. Nowosalz bozodzescz. h., Seidenberg. 11. Eisenberg* 12. Kamjenz (dp.),* Grozischczo. 13. S ta ra D arbna. 14. Wojerezy,) Trebule h. I, Lubnjow. 16. Muzakow,) Hrödk, Lubor a s ) k. ßw. 17. Lubij (hacz do 24.) bozodzescz. h., Barschcz. 18. Ruland, Wetoschow, P izn, Dobrilug ßw. 19. Drazdzany (hacz do 24.) bozodzescz. h. 23. Kulow.) klaßa: lktny dokhod: dawk: klaßy: fö n t) dokhod: dawk: 1. psches mk. 5 0 np psches mk. 3 0 mk mk Pschi wschech dalschich klaßach wuczini dawk 3% lese dokhodneje sumy, s kvtrejz ßo klaßa sapoczina. Hacz do 12,000 mk. közda klaßa wo 1200 mk. pschibera, wot 12,000 hacz do 30,000 mk. wo 2000 mk., wot 30,000 hacz do 60,000 mk. wo 3000 mk. st dale közda klaßa wo 5000 mk.

19 f 19 A w mestach, n a wßach, we wschcch domach > D zenß knjezi wschudze wulke wjeßele. i S s o biyschcza ßweczki tu n a rjanych schtomach; O dzkczi pvjcze, bjercze, hladajcze! Czescz B o h u wjerschnemu! O je dha dzeczo wot wschech sapom njene? M a wostacz jem u srudoba? O hizo duriczki ßu wotew rjene, A jandzel B o z i w obradza. Czescz B o h u wjerschnemu! T a m w sym nej komorzy pschi prösdnym lozu J e dzeczo khude wjeczor sdrem nyto. B e nan k a shubito psches dziw nu ruku B o z u A wczera macz do row a lehny ßo. Czesc^ B o h u wjerschnem u! ' D u z ßiyschcze khudzi, sru d n i, wopuschczeni, B ö h wschitkim pomhacz samöze! W o t B o h a zenje njejscze sastorczeni, W am jandzel hizo pomhacz dze. Czescz B o h u wjerschnemu! 3*

20 20 Pomhaj Böh! P o m h a j B ö h ", s tu ty m lu b y m ß!ow orn strow i ßo p o la n a ß w S serb a ch. J e drje to ß!ow o, kotrez macz ßw oje dzkczo wuczi, hdyz je ledm a m aczetnej wodz'azej ruzy wubehnyko a pokasato, so möze netto ßam o pucz w ot jeneje tarnst k druhej dokonjecz. R jen je je, hdyz dzkczi jo n a!o z u ja, njech w czrjödze do schule abo se schule du abo hewak nekajkeho dorosczeneho n adendu, a knjesej wuczerjej ßo hizo sa to dodzakowacz njem öhie, so je naw jeduje, wschem dorosczenym P o m h a j B ö h " pschiwo!acz. Wschako te<j zana recz tak rjan eho postrow jeuja n im a. N em zy pscheja ßebi dobre ra n je " husto doscz hacz do w jeczora; abo d o b ry w objed", hdyz ß u hizo n a 4 hodziny Po wobjedze. S o pak dyrbi B ö h pom hacz, to m am y jenoz m y. A közdy m aty a wulki tu to strow jenje ra d ßlyschi. T ez nascheje reczc n jesnatym, a bychu to tez jenoz wokhudzeni handw jerszy" b y li, möze to k sbozu bycz. Pschedzenak dzesche r a s po drösy. S s lö n z o rjenje ßweczesche a w ön mejesche ta t ßwoje m yßle. J e m u napschecziwo schulske dzecz'i pschind^echu, mölczke czerwjenoliczkate, hizo ta t rjen je bjes ßobu wjeßele reczo, taz bychu hizo töjschto wjedziie. A Motte börsy potasachu, schto wjed^ichu. J a t o m je wuhladachu, dopom nichu ßo wuczerjoweho n a p o m in a n ja, so m a ju tözdem u P o m h a j B ö h " prajicz. A h laj, hnydom ßo, kaz w ojazy, trochu do rja d a sestupachu, ßebi czapku sczezechu, taz m a to bycz, a s mkodym jasyczkom a jaß n y m hloßom ßwoje czerstwe P o m h a j B ö h " m i prajachu. J a njew km, hacz je tajte pschecze ru n je ja r a s w utroby pschischlo (sa wscho wschat hischcze dzesczowa w u tro b a ru m a m Eq njem öze), ale derje czinjesche to la. T o la niz jenoz m i. S a d y m je dz'eschtaj pschip ad n je dw aj w an d ro w sk aj". J e ju nchdusche bohatstw o besche ßo trochu do hrom ady seschtrelo, so niczo njewobßedzischtaj, hacz m ale brem jeschto, a tarn bische nkfchto ßucheho khleba a bleschka s palenzom. D ra s tu njebesche jim a j nichtö Na czelo a po m erje schil, taz besche sjaw nje widzecz. Bksche tez napröschena. H a j, s n im a j bssche thetro s hory hicz d y rb jalo a nichtö jeju wjazy tedzbu njemejefche. D u z tez schulske dzecz'i, kiz bechu m je ta t rjenje postrow ile, tez p o rn jo n im aj pschiitdzechu. A h laj, kaz bychu wyßokeho tnjesa psched ßobu m eli, ta t ßebi psched n im a j czapti sczezechu a w androw skaj mejeschtaj ßwoje P o m h aj B ö h " s jaßneho dzesczoweho r ta. W o n a j beschtaj zusaj; duz njemözeschtaj rja n e strow jenje srosumicz. A le niczo wo to. Lepje hacz hdy by ßo jim a j dobry dzen" pschal w jeju nkmskej rkczi. T o ß n an o m ohloj kaz sa wußmech bracz. T ajk i sto rh an y wandrowski m a wschat jenoz dobry dzen, hdyz ßebi praw je wjele n ap ro ß y a hdyz nim o polizaja trjechi, taz mysch nim o paßli abo sajaz nim o hajnka. Naschi hölzy p o tajtim P o m h a j B ö h " wotachu. O, ßebi m yßlach: S ch to d a to la, so w onaj jo njero su m itaj. S s n a n o niczo wo tym njewkstaj, so m öht jim a j hischcze B ö h se wscheje nusy pomhacz a f sbozownem u, p o rjad n em u ziw jenju dopom hacz. A tajkcje pomozy beschtaj to la ta t ja r a p o trjeb n aj. T o la hacz runjez postrow a njerosum jeschtaj, dha mejesche to la ßwöj w uzitt, taz wschat ßo zane dobre ßlowczto bjes w uzitta n je p ra ji, wk ßo, zane sie a shnike tez niz bjes schkody, hdyz tez to pschezo to ßam e leto hischcze widzecz njeje. W androw skaj m jenujzy, kiz beschtaj hacz d o tal jenoz druhich strowicz d y rb ja to j a sa to bychu ßo jim a j ludzo jenoz l^dom podz'akowali, kaz bychu prajicz chzyli: w ot tajkeju dundakow zaneho ßiowczka an t sa ßwojeho p ß a n je r o d M y, posastaschtaj a jedyn t druhem u rjeknu, a Pschedzenak to zyle derje n asd a la ßlyschesche: Ach, ta t ponizne ßu te dzeczi, so ßebi czapti sczahnu a ta t rjenje strow ja. O, budzische n a ju to tez nasch wuczer wuczi! a budzichmoj ßo tez m öj psched d ru h im i ponizowacz naw uknuloj, dha bychmoj netto közdy ßw öj domczk mk!vj s czesczu a s w a rb u a njetrjebaloj hladacz sa sköcziczkami a w otrubow ym khlebom, kiz n a proschetskich puczach roscze." J a bych", ta t mknjesche tön jedyn w ot n jeju, V andrakez khezku m el, kiz chzysche m i m öj n a n kupicz, prjedy hacz ßo s n im swadzich a s dom u czeknuch"; a j a ", ta t ßtyschach druheho prajicz, bych nktko se ßw ojcj maczerku w jeje domje bydli!, a jeje ßylsy, kiz ßu jeje woczam ta t do czaßa widzenje wsale, budzichu njepkakane w ostate." T akle w androw skaj. J a widzach, so ßebi s woczow ßylsy trejeschtaj, ß n an o prsnje po w jele letach. P o to m jeju s woczow shubich. B ö h da!, pschi ßebi pom yßlich, so bychu dzeczaze ß!ow a n a dobru ro lu padnyte by!e, so byschtaj ßo w obaj do dom isny a do spraw neho ziw jenja w röczüoj. A njeje dha m özno, so je B ö h jim a j pom ha!, jim a j pom ha! psches pschiw o!ane P o m h a j B ö h ". T eho dla w ostanm y pschi ßw ojim P o m h aj B ö h " a njechamy hubjeitsche a

21 prösdne strow jenja pschiwsac^, hdyz m am y ß am i n a j- rjensche. A le schto dha refo nttko P o m h a j B ö h ". H la j, ja chzu czi to wukkascz. A le njew sm i sa sto, hdyz cze ktem u n a khwilku do Turkowskeje dow jedu, w buchn jenoz, ßo rosum i. T urkojo ßu m uham edanskeje w ery. Jak o tajzy wucza tootti bjes d ru h im to te : H dyz je w öjna, dha je sa wobkhowanje tw ojeho ziw jenja zyle wscho jene, hacz domach wostanjesch abo hacz ßobu w on czehnjesch, hdzez kulki toofoto hlow y hw isdaju, kaz haprlejske krupy wofoło wuschow. J e - li czi m jenujzy w otßudzene, so masch wum rjecz, dha tez domach s khachloweje kawki padnjesch a ßebi schiju swinjesch tu ß am u hodz'inku, w kotrejz budzische cze wonkach njepscheczelowa kulka trjechika. T eho d la czlowjek sa w obarnow anje ßwojeho ziwjenja zyle niczo czinicz njemöze. T o wscho czini A llah, jich B ö h. A hdy by schtö schol n a blizscheho, so by jeho w urubik, blizschi Pak ßo w o b a ra a sarasy jeho, dha tobn to la n a ßwojej ßm jerczi w w inje njeje. T o wscho czini A llah. T a k tez czlowjek niczo sa to njem öze, hacz je w ön bohaty abo khudy. Czlowjek möze lenik bycz a wopiwz a bröjer, so n am re te sam ozenje pscheczini, jeho w in a njetrjechi, to je A llah czinik. T eho ru n ja pak tez A llah czlowjeka bjes jeho ßobuskutkowanja k bohatstw u pschinjeße. T u czini A llah wscho ßam, czlowjek möze ßo pschi tym sadzerzecz, kaz chze. Kschesczijan wuczi trochu hinak. Wscho steji w B o zej m ozy, czlowjeka powyschec^ a ponizecz. Ale czlowjek dyrb i tez trochu sa tym bycz a ßo sadzerzecz. Hewak njebychmy prajicz m ö h li: B ö h pom ha. P o m y ß l ßebi: tw öj b r a tr tebi p r a ji: ty, pschindz jutsje m i m oju rozku poßyz pom hacz. T y rjeknjesch: derje, ja tarn w p ra w y m czaßu budu. R a n o n a jeho polo pschindzesch. S s y, kaz ßo sda, p re n i, a poczinasch sahon ßyz a myßlisch: m öj ßußod je ßo sakomdzik. W ö n hizo pschindze. S s n a n o je ßo w hrödzi neschto stako a t. d. Ale ßkönzo ßo k p o id n ju blizi a tw öj ßußod, kotrehoz polo dyrbjesche poßyz p o m h a c z, tu pschezo hischcze njeje. Wokoko wjeczora pak hischcze pschischok njeje, a ty ßy polo ß am poßykk. S s y ty pom hak? Nk, ty ßy wscho ßam dokonjat. H la j, tak masch tez ty nkschto czinicz, hdyz dyrbi czi B ö h pom hacz a njeßmksch lkni domach lezo wostacz, hdyz B ö h twoje hona se ßw ojim ßlönzom hreje a twoje 21 brösdy se ßw ojim deschczom m acza a saßo posdzischo s rja n y m i dnjem i zitu kaz pucz do bröznje tw a ri. Ale masch p iln je dobre dny a dobru strowoscz wuzicz. Pfcheje czi teho d la schtö P o m h a j B ö h ", dha reka to : B ö h chzyt czi strowoscz a czikoscz a wscho druhe dacz, schtoz k tw ojem u sbozu ßkuzi, a schtoz ßebi ty ßam se ßwojej m ozu dacz njemözesch. S s y - li b u r, dha chzyk czi dobre w jedro, ßlönzo a deschcz w p raw y m czaßu a t. d. w obradzicz, starschim aj chzyk pekne b^eqi dacz, tajke, kaz besche S a m u e l a H abet a zaneju E liow eju ßynow, dzesczu chzyk dacz m u d ru hkowu, kiz ßo löhko do wuczby n am ak a, hospodarjej ßwernych dzekaczerjow a t. d. A le njesapom n tez to ßwoje czinicz, pobozny, ßw erny, p iln y a rö d n y muz bycz. Pschetoz n a skakojtu ro lu sendzeny deschcz ru n je tak w jele pom ha, kaz zadyn, a se ßucheho schtoma tez najczoplische naleczo zaneho liscza njewuwjedze, a byrnjez te nalkczo lkt dokho trako. T eho d la czin tez to ßw oje, hdyz chzesch, so d y rb i czi B ö h p o m h a c z k tw ojem u sbozu. C z i n to ß w o je! Abo njeby ß n a n o cze nihd^e nusa czischczaka, so möhk ruzy do klina pokozicz? Ach ne, nusa tez netto pschede wschem ßerbskeho r a ta r ja czischczi. W ostanm y pschi tym stejo. P o la drje ru n je tak derje njeßu, kaz nehdy, hdyz tw öj dzöd n a nje jksdjesche, so by tö n maky kusk czaßa, hdzez s kokom a wokom, s dzkczimi a czeledz'u roboczicz njetrjebasche, wuzik, s ro te nekak najßylnischi p ö r swu- czahak a nlschto rozki a w ow ßa naßyk abo nasym u Po ßw jatoku ßwoje zito se ßwojeho p o la kaz dom oj flradnuk. H a j, p o la n etto lepje njeßu. N ow y pkuh hkubje do semje resa a w ot wötzow njew uzitu ro lu sa ßyw khm anu czini, zelesne b rö n je ro lu böle scziscza a sm leja, hacz nehdusche drjew jane rjeblki, kiz by ßo nktko kosa czahnucz h anbow aka; pschikupny hnöj w ro li hewak njew uzite elem enty ro sw jasu je a je sa n ju to, schtoz ßöl sa jedz. B je s njeho w jazy njendze. D u z dha zadyn dziw njeje, so do netczischeje bröznje ra d dwe brö zni teje wulkoscze dzetej, kajkez je tw öj dzöd jen u sa to ßam e kubko trjebak. A n a wiki m a ta j b u ro w a j bru n akaj hinajschu czezu wjescz, so ßo n a hkadkej drösy sapoczitaj, hdzez to la Prjedy po ru slaty m puczu zyle s löhka stupaschtaj. A hosposa n a h o ru horje do B udyschina abo K am jenza se ßwojej b u tru, dokelz m a jeje wjele, husto

22 22 posastaw a. H a j, hdy bubzische tw öj dzed tak w jele sa hust m ef, kaz ty n etto, dha by ty netto ske ryczeřkubto m žt a niz s bofom, kaz netczischi wobßedzer, ale hischc^e pjenjesy n a d an i. A le czeho d la dha to ßynej w jazy m özno njcje se ßwojich plobow tak wjele czahnucz, so m öhl ßo skeho knjezka praschec^ hicz, schko je ske kubko bjes b ra tra m i w in o jte? T o je ru n je n e tc z is c h a n u s a. W upkody njechadz'a niczo placzicz. T o sda ßo ßam e n a ßebi trochu dziwne bycz. N a ßwecze je tv la s közbym dnjom w jazy ludzi a pschede wsch^m ßo liczba w obydlerjow w Sakskej ja ra pschisporja. Wysche teho je w Sakskej häkle közdy p jaty czlowjek w ra ta rstw je a w ot ra ta rstw a ziwy. Wschitzy brüst) ßu rjem jeßlnizy, dzkaczerjo w fabrikach, pschekupzy a t. b. S teho je rosum icz, so sakski kraj botho to n a ßwojich polach njenjeße, schtoz lubzo sa scziwjcnje trjeb aju. Sakski lud trjeb a letnje n a 1 4,4 0 0,0 0 0 zentnarjow zita, w Sakskej Pak jenoz 5,0 0 0,0 0 0 zentnarjow naroscze, tak so m a ßo s bruhich krajow 9,4 0 0,0 0 0 zentnarjow zita letnje pschiwozowacz. B y - li ßo sakski lud jene leto r a s jenoz w ot ßwojeho zita ziwicz b y rb jal, dha by jenoz bnjow Neschto k jebzi m et, tö n b ru h i bzel leta, potajkim bnjow abo 8 m eßazow, by bje wscheje jebze byl. T o by trochu bokho trako. R u n je tak je s b u tru a s m jaßotn. Je n o z bernow ßo közbu nasym u wjazy nasbera, hacz ßo sje. T o la tu bz'e najw jazy körzow bo palenza. D u z byrbjake Po praw y m placzisny wjetsche bycz, hacz sa czaß wötzow, hbzez s m olom tak wjele lubzi ziwych njebe, kaz netto. T o la ßn spabnule. A kö^by we, so to s tunjeho pschiwozowanja zita a bruhich tw orow po zelesnizach pschinbze. H a j, to wjeßele, közby bzeü czah speschnje nim o ßwojeho p o la jecz wibzecz a ßo kam a ßem r a s bo mestka abo bo D razbz'an s nim bowjescz, je naschich burow khetro broho pschischlo. Wysche teho Pak m a r a t a r bzenßnischi bzen wjele wjetschich wubawkow hacz hewak. Wöjsko bzerzecz, so bychu krajne mjesy n jenato rh n jene wostake, abo so sozialbcmokraczi wschön p o rjab n a hkowu stajili njebychu a wschem, kiz m aju hischcze kroschik w saku, pokasali, kak ßo n a schibjettzy wiße, to zaba ßebi wjele wubawkow. Czelcbz zaba ßebi wjazy m sby, b u r ßam m a wjazy potrjeby a sktabnoscze k wubawkam. J e n etto tak: se stubnje burskeho sam ozenja ßo wjazy czelpa, hacz ßo bo njeje n azv rli. T ajka stubzen n a - poßlebku wuskhnje, selena tra w a wokolo njeje sw jabnje, a czi, kotsiz ßu njetrjebaw schi w jele s njeje czetpali, ßo nktko pschcb njej se ktrachom b o h la b a ju, so ßu ßebi ßam em u schkob^ili, jako boscz woby s njeje bostacz njemözachu. T o brje je lubeho czitarja p re n ja störzba, so wjazy s möschnje bze hacz bo möschnje. S c z im b h a m ö z e ß e b i b u r n k tk o tr o c h u p o m h a c z? J a chzu czi najprjeby prajicz, s czim njemözesch. Zelesnizy sahnacz njemözesch. Tych bubze pschezo w jazy a byrnjez tö n abo tam n y s pjasczu wo blibo prak a n a wyschnoscz ßw arik, kiz je tw ari, tych bubze pschezo w jazy. Je n o z jene m öhlo je sahnacz: hby bychu lubzo w pow etrje jesbzicz naw ukli, kaz smije. T o la tak baloko wöscze ßwkt njepschinbze. B ö h je czlowjeka niz bo m röczel, ale n a semju ßabzik. Zelesnizy w ostanu a pschezo wjazy zita po nich k n am bönbze. T ez njech ßebi nichtö n jem yßli, so m sba abo brühe w ubaw ki, kiz r a t a t m a, kaz krajny bawk a t. b. ßo ponizi. Z a b y n schtom s fro n n bo semje njeroscze a jenoz ra s wröczno kasy. W ubawkow bubze pschezo wjazy! A le schto b h a m a b u r c z in ic z, so m ö h l w o b s ta c z? Pschebzenak chze tu letßa bjes bruhim i ßrebkam i jenoz jebyn naspom nicz, kiz m öht ßerbskim ra ta rja m k spom ozenju ßkuzicz. Loni r a s jenu ßerbskich horow wopytach, Mnischonsku Horn, so bych ßebi wezu w obhlab at, kiz bech w ot belkach hizo husczischo w ibzal. Ja k o n a Horn horje stupach a ßebi pöt s czoka trejach, pomyßlich ßebi n a sanbzcne czaßy, hbzez ßu rubjezni ryczerjo w twjerbych hrobach n a horach b y b lili, w ikow arjam a Burant wscho w ubreli a potom krabnjene kubta w ßwojich hrobach w m erje psche- czinjeli, a b u r by b y rb ja t sa to hkobu trabacz. T o la to bechu prösbne m yßle, bokelz niczo njepom haja a teho b la ßw öj pucz n a Horn a n i n asp o m n it njebych. Ale neschto wazne kam nabenbzech. H labach wokolo ßo n a rja n e schmreczki, kiz ru n je k njebju rosczechu, kaz bychu ßo m je wopraschecz chzyle: D ze tez tw oja m yßl tak k n je b ju? D u z w uhlabach bw aj m lobaj schmreczkaj zyle pschi ßebi kaz s jeneho pjenka roscz. J e b y n beschc ßylnischi a möznischi a besche s krönu tez hizo wysche pschischol hacz b ru h i a jö n kaz pschemöhk. D u z beschc ßo krötko prjeby, hacz ja kam stejach, wjerch n a wjetschim

23 schmreczku slem il. T o niczo dale n a ßebi ntčło njeby. M o h ia poboczna halosa mesto wjercha roscz a schtomowe rosczenje njeby satorhnjene bylo. A le netto chzychu wsche druhe 4 hörne halosy s wjerschkom bycz a kaz n a ßw oju ruku roscz. Közda sbehasche ßo k njebju a tak zana m ozna njebe, a h laj, mjenschi schmrek besche hizo tön prjedy wjetschi pschesczahnul. A ja pschi ßebi prajach: W o b a j schmreczkaj tu stajnje roscz njem ozetaj. W ßwojim czaßu pschindze hajnk a jedyn schmrek pod jeho pilku padnje. K o try? Wescze tö n, kiz besche prjedy moznischi byk a wyschschi, kotrehoz wjetschne halosy pak bechu közda n a ßw oju ruku rostte, so bychu ßam e wjerschk byle a kotrehoz rosczenje besche ßo psches to satorhlo. Psched^enak bjerjesche ßebi tu tö n schmrek sa pschiru n a n je. T ak je, p ra ji w ön pschi ßebi, s közdym dom oin, hdzez chze hosposa wysche hospodarja, dzeczi wysche starscheju a czeledz wysche knjejstwa. T ajki born s zykym hospodarstw om czini, jako by ßebi p o la ratet po wuczbu byi a w ot njeho raczi khöd, khod do sady, naw u k n u l. M öschen ßo prosdni, börsy w zanej komorzy a schkliczzy niczo w jazy njenamakasch hacz prosdny ru m. N apoßledku pschindze lichownik s pilku, to je s Hypothekami a se subhastaziju a w uhnaje wschech mlodych a starych kaz poß mkode kurwoty s hnesda. Teho dla je lepje, so w born je hospodar knjezi, kaz m a n a schmreku jenoz jedyn wjerch bycz. D u z stupich s tajkim i m yßlem i n a wezu a w uhladach psched ßobu lezo zyku pozohnow anu H o rn ju Suzizu s jeje seleny.ni polam i a czemnymi le ß a m i, czerw jenym i tsechami a ßw etlym i h atam i a reczkami. T o bk rja n y n a p o h la d. A le je dha lud w tutym kraju tez tak sbozowny, kaz mohk bycz? S a ß o dopomnich ßo schmreczka, n a kotrym z chzychu schtyri hakozki, közda woßebje, wysche druhich a prajach, to je tez czerpjenje nascheho b u rstw a. W o n i chzedza közdy n a ßw oju ruku a doscz hrom adze njedzerza, bjes ßobu skorza a jedyn druhem u schkody czini. Abo njeje tak? W nich je saw isc z. H lajcze, w delnim kraju je wjeska. J a jeje m jenowacz njecham, hewak m öhli m i sa slo wsacz. W njej chzysche b u r, kiz mejesche hubjene tw arjenje a je tw aricz njechasche, kublo pschedacz, niz zyle, ale po kuskach n a wjeßnych. S tajkeho roskuskow anja, myßlesche, so wjazy sczehnje, hacz hdyz wscho pscheda. T ajke roskuskowanje. 28 wschak naschim burskim w ßam derje njeczini. A le schtö dha chze wschem ludzom dopow jedacz? T o la mknjesche pschi tym derje a chzysche, so by wscha w a rb a se wschkmi polam i s mjenscha bjes wjeßnym i w ostala. W o n dzesche najprjedy k bohatem u ßußodnem u ziwnosczerjej, kiz besche hizo leta dolho neschto p o la pschikupicz chzyl, kotrem uz besche ßußöd b u r tez husto ro llt dzekal a d ru h u luboscz wopokasak. S nim pschindze n a cziste, so chzysche neschto körzow wsacz a po korzu tl. dacz. N a to dusche k ez P e tre j. T ez tö n by ra d neschto körzow wsak a w ön ß lubi, so chze teho ru n ja tl. sa korz dacz. T ak pobu b u r hischcze p o la druhich, a w ön nam aka sa zyle kublo kupzow korz po tl. N etto hischcze dowolnoscz wyschnoscze, so ßme ßo kublo ta t roskuskowacz, pobrachowasche. T a tez dondze, dokelz nichtö pschecziwo tem u niczo p r a jii njebe. H izo n a s a jtra b u r ßwojich kupzow h ro m ad u sw ola, so by ßo netto kup s közdym w obtw jerdzi! a pjenjezny sawdawk b a t Wschön wjeßely, so je, dokelz besche khorow aty, kublo w otbyl, saby w ön w ita n ja a rjeknu k n im, hdyz sastupichu: D ow olnoscz tu je. W obtwjerdhmy kup." A le schto dha to be? jeho kupzy neschto börbotachu, jako bychu spokojom njeb y li. S chto dha to besche? S chto dha besche ßo s ta tt? H lajcze, ßußod ziwnosczer besche dzeü prjedy wschitkich wjeßnych, kiz chzychu s n im ßobu kupowacz, hro m ad u sw olal. Wschitzy pschindzechu, seßydachu ßo trubku pachajo wokolo b lid a a wotczakachu, schto ßußod noweho wjedzische. B o h a ty ziwnosczet, ez M a tij s m jenom, d y ri n a blido, so ßo m a ly J a n k n a law zy lezo n a - ströza a sakschicza, a rjeknu: S c h to? tutem u burej, kiz je bjes n a m i w otrosti a jako dzeczo boßy s n a m i po gmejnskich hladach b eh a l, tem u ta t wjele pjenjes do huby czißnucz! T o by bylo tl. sa korz. W ö n by ru n je mech polny pjenjes do m esta czahnyl a woßebneho knjezka h ra l. H izo ßo ta t s hordosczu puka. H a j czemu dha ru n je tem u tak w jele? J a sa korz jenoz tl. born." H m " menjesche wjeßny krawz, ßebi naw oczi trochu n a könz n o ß a dele ßunuwschi, kaz by pschezo czinil, hdyz by s dzelom posastal a neschto m u d re p ra jil, h m, hm, hm, ja ßym wjele p o la b u ra dzelal, ja ßym s b u ro m n a tej ß am ej law zy w schult ß y d a l: tö n ta t wjele sa kublo n jetrjeb a. J a jem u tez sa körz jenoz tl. born." A ta t reczesche jedyn po druhim.

24 24 K ez M a r ja, rö d n a ro su m n a zönska drje menjesche: A le bjes S s e rb a m i to la po p ra w y m ßlow o pkaczi. W y je to la tam acz chzycz njebudzecze. A lepje to la je, hdyz jenem» se w ßy, kiz je n a m husto w nusy p o m h at, kiz je s n a m i w o tro stl, nasche pjenjesy k lkpschemu pschindu, hacz hdyz nekajki zusy kubier pschindze a s waschimi pjenjesam i ßo ßm ejo se wßy czehnje, kaz w androw ski, kiz je derje pobyt. B u r m a dzeczi, je khorow aty, w ön pjenjes böte trjeb a, dyzli w y, dajcze, schtoz scze ß lu b ili. D ro h e jeho p o la wescze n jejß u." S ch to, schto", w rjeßny jej jejny m andzelski do woczow, schto zönske wo tym rosym ja. W o n a n a ßwkczi zadyn rosum nischi skutk njem öze czinicz, haez hdyz hubu dzerzi. W ö n w jazy njedostanje haez tl. sa kürz a hdyz to njecha bracz, dha njech ßo dale sa pluhom schmata. W ö n ßo najesdzi a jeho p o la posdzischo ß n a n o hischcze sa tunschi pjenjes dostanjem y. J u ts je jem u wosjewimy, schtoz ßm y w obsam kli." H a j, h a j, ta t czinim y, p ra ji jedyn po d ruhim a ruzy ßebi saw dajo roseüdzechu ßo közdy do ßwojeho dom a. D u z dha nĕtto n a sa jtra I burej pschindzechu a hdyz b u r wjeßele p ra ji: W obtw jerdzm y kup, dha jich wodzer, b ohaty ziwnosczer rjeknu: W obtw jerdzicz kup chzemy, ale jenoz pod tym w m nknjenjom, so sa körz tl. bjerjesch a niz tl. T o te dzesche naschemu burej to la psches wsche ponoschki. T u n jo doscz besche jim pschedacz chzyl a netto jem u hischcze takle sehrachu. Pschezo besche jim k w oli b y l, jich dzeczi k kschczenizy w osyl, jim ro lu dzetat, zito ßobu n a wiki b ra l, po lekarja jesdzit a netkole tajki dzak. N ajradscho by s pjafczu jim trochu woczi w u tre l a rosum w ötsil, ale w ön ßo wobknjezi a rjeknje: dha dzicze saßo dom oj a s kupa njem öze niczo bycz. S tym ßo shrom adzisna rosendze. A schto netto b u r? W ö n drje njebesche zenje ra d niczo s zusymi, njesnatym i ludzim i czinicz m el. Je n o z snatym, t kotrymz besche dow eru dobyi, by pschedawai a by ta t stajnje derje jet. Pschindze-li k tebi, ta t by husto p ra jil, nekajki zusy kupz abo pschetupz, dha ßadz ßw etly to te r n a blido a p r a j : w sm i, a dz'i jeno s dom u a th w a ta j". T a j t i to le r mözesch ra d w oprow acz, hdyz jeho sa to s dom u wuczkrisch. Nechtözkuliz je, dokelz je ßo s njesnatym naß adzo w al, jene po druhim shubik a je ßam napoßledtu s dom u czeknucz d y rb jal. Teho d la ßo zenje n a zusych njew obroczi. N etto pak besche ßo ta t w hnew je sapyril, so ßo n a sa jtra do mksta n a - staji, so by tarn ßwoje kubko pren jem u lepschemu pschrdal, kiz tak w jele da, ta chze mkcz. Pschiridz'c k jcnem u, kiz kubka kupowasche a pschedawasche. Besche to hewak spraw ny m uz. J a chzu", sapocza t njem u, ßw oje kubko pschedacz. Byschcze wo nje ro d stli? " C zem u n iz ", w otm olw i tö n, jem u p risu a zig aru skic^o. Kak wjele dha byschcze ßebi z a d a li? " B u r ßebi p o m y ß li: chzu trochu krucze dzerzecz. Wschako m özu potom, je-li so zybacz njecha, spuschczowacz. D u z snapschecstwi: W o n e je körzow Wulfe. S a körz chzu mkcz tl." H m, tl. sa körz. T o je trochu wjele sa wasche m okre p o la. S chtö we hacz ßu tak wjele w inojte. Njebyschcze neschto m aio spuschczili?" N jcje skoro m özno." Meschczan kolebasche ßw oju hlow u n a tö n a tam ny bok, bubnjowasche s P orstam i n a blido, trejesche ßebi naw oczi pschezo b ö rbotajo tl., tl., trochu wjele, trochu w jele." N apoßledku menjesche: Chzem y hladacz. Ju tsje k toam pschindu, ßebi wscho w obhladam. A chzu hladacz, hacz m özu ta t wjele dacz." S ty m ßo ro s- zohnowaschtaj. N a sa jtra mkschczan pschindze. K ublo ßo spodobasche. W ö n da pozadane pjenjesy. Kup besche w obtw jerdzm y. S s u ß o d z a bechu bjes tym tez sa tym pschischli, so ßo n a tuble neschto pjecze, schtoz ß n an o jim ßlodzicz njebudze. D u z m u d re hlowy hrom adze tykachu. Sköncznje m enjachu, so by n ajlepje byio, hdy bychu burej tola zadane pjenjesy d a li. A w opraw dze pschindzechu ale netto besche meschczan jich w ukupil. A le njehodzi dha ßo meschczanej ßlow o ta m a c z? " N e, to ja jako czeßny b u r njeczinju." T o le wußlyschawschi wotendze w ön taz porazeny dom oj. B u r wopuschczi born a saczeze do m esta. Kupz pschiüdze w on a wosjewi: so je tublo po truchach na pschedan a schtöz wo nje rodzi a chze sa törz tl. dacz, tö n njech ßrjedu 9. haprleje pschindze. T o le czitachu w jeßni a hladachu, nastajachu wuschi a wudzerachu hubu, kaz so s w oczom aj praw je doscz widzeli njebychu. H aj, körz bechu po tl. dostacz m öhli, a netto maju> hdyz dobre ßtow a dadza, tl. dacz, to besche tola.

25 25 kaz hdyz poß najrjenschu tokbaßu s tö tla wosmje a ta t n e ta jti, dha tez pschezo ne tat dze. A schto ßu druhdy czetnje. A le schto czinicz? Je d y n po d ruhim dzesche a do bagatellow, tiz a n i reczow hödne njejßu, a Io ta ßo jich d la n a ßudnistw je atty pischa, schtö we to t w jele ßadzesche zusemu 2 0 0, sa czoz ßußodej a snatem u streit, a w jeßni m a ju do m esta behacz a ßwedczicz a t. d. a m tl. dacz njechachu. M eschczansti kupz besche ale najrjenscha pjeczeii, tiz storzazym taz w oloj n a tuble tl. dobyl, s totrym iz mejachu w jeßni w zokdtu lezo w ostanje, pschindze n a poßledtu: sliczboßw oju htupu sawiscz saplaczic^. w an je thöstow. H a j, ta t schpatnych wezow d la ßo storzi! A to njeje jenoz w ezach ta t, ale tez w ozach H o s p o d a ř pow jeda Pschedzenatej ßledowazy p o d aw t: <t druhdze. B je s p o lo m aj dw eju ßußodow be pollöhczowsta ßm uha W jeßni ßebi bjes ßobu niczo njepopscheja, zusym jato mjesa w ostajena. Rosczesche d rje tra w a n a njej, ale pak d aw aju wjazy hacz chzedza mecz, jako bychu wjcßele zadyn jeje zenje z n ja l njcby. N ehdy sadzewasche w yßota n ad tym meli, hdyz ßerbszy w jeßni burjo a drusy wo- tra w a jenem «pschi w o ra n ju, w ön pößla holzu a da bydlerjo n a proschcrsti kij pschindu a zusi ludzo ßo sa tra w u pöznjecz. H nydom stupasche ßußod n a njeho: sem janow sczinja s w jeßnym i pjenjesami. H e, he, schto to je, ta tra w a je m o ja ; je -li m i w ot- O, wjele sam özenja by wo wßy w ostalo, hdy bychu znjatu traw u do dom a njepschiwjesesch, cz'e w obstorzu." w jeßni hrom adu dzcrzeli a h la d a li, so pjenjesy bjes T o be druhem u to la storo n a ßmech a w ön menjesche, b u ram i w ostanu a do mesta njetrjcbawschi njepschindu. so hizo skörzbu wobsteji. S tö r z b a bu hnydom sapolozena. T a t rosum ni ßu w druhej wßy b y li. M sche tu b lo S su d n istw o stasa ßw edtow, totsiz mejachu prajicz: czeja n a pschedan. Chzysche je ra d zusy mecz a ßo n a nje je mjesa a schtö je hdy n a njej zn jal. Z y la wjeß bu do w ußynucz. T o w jeßnym do hlowy njechasche. D u z m esta ziterow ana. A le ßwedzy njebechu pschcsjene. S a ßo sreczachu, so chzedza jo ßam i lupicz, tözdy neschto tym hacz be schtö tem u abo druhem u dobry, ßwedczachu m alo w ot njeho wsacz a hischcze sbyttne rja n e tublo sa abo pschecziwo. P ö d la czinjachu ßo ßwedzy bjes ßobu mejesche hlow nem u tupzej sawostacz. Pschi tym prajach u : po möznosczi dele. D o te lz ßo wez n a ßudnistw je wuczinicz D a m y m y sa njo wjazy hacz je w in o jte, dha m a s mjcnscha dotaln y ßußod dobytt a zadyn zusy. K upim y tu n jo, dha je sa n aß derje. N a tözdy pad pjenjesy bjes w jeßnym i w ostanu. T eho dla pschedawarjej rjetnuchu: N jew ostaj tublo n ito m u. T a t wjele taz schtö d ru h i, m y tez dam y a hischcze to ter w jazy. B u re j ßo to spodobasche. Kupzy s zusby lhodzachu w on a n u ts, a le w ön jo zanem u njew ostaji. W jeßni tez teho pscheßadzichu, kiz besche najwyschsche schol, a dostachu tublo, wostachu bjes ßobu a dobytt bische tez jich. H a j, njem öhlo lasse wschudzom bycz? A le rosum a netotsi wjele wjazy n im a ju, hacz plech woßow a prösdnja ßebi s tym ßwoje möschnje. P o ta jtim popschej blizschemu neschto a czißn sawiscz prjecz. S tym ßebi ßam pomhasch t sbozu. A bäte n j e s t o r z t a t w je le se ß u ß o d o m. W ern o je, druhdy wschat najm ernischi czlow jet w potoju ziwy bycz njemöze, hdyz ßo to slemu ßußodej n jelu b i. A le n a w o p a t placzi tez wo ßußodom aj to pschißlowo, tiz ßo wo m andzelstim aj p ra ji: Hdyz je jeno jedyn w ot njeju njehodzesche, bu term ija n a mjesy postajena. S s u d n it tarn pschindze a m e rja t a p ro to to lla n ta a taksator, a stöncznje bu postajene, so je w otznjata tra w a wo 2 0 pjenjezkow s ta la! P o dolhim storzenju ßo ßußodaj stöncznje w urunaschtaj: közdy mejesche neschto psches h r. ßudnistw u a recznitej placzicz. Ledm a be dostorzene, tu pocza ßo now a sru d n a te tlija : zyla wjeß be ßo do dwojeho rosschczepila a czi rcczachu n a druhich, so ßu falschne ßwedczenje d aw ali a wopacznje pschißahali. K ajteho tönza to wosmje, njew em ; ßudnistw o p a t je hizo netotrych ßadzilo. T ajkele wezy ßo p o d aw aju. P o m y ß l ßebi: T y by hölza m el, tiz d y rb ja l ßußodej h r. w papjerjanych pjenjesach donjescz, n a puczu p a t by jem u n e ta jti zusy schibawy d u n d a t ßw etly dw azyczinow ar psched woczi tytak a p r a jil: wsm i m öj ßw etly pjenjes a daj m i tw oju p a p je ru, a tw öj ß y n t by jem u b a t a tebje wo h r. se ßw ojej hluposczu pschinjeßl, h aj, njeby ty twojeho ß y n ta n a b il? a to la mözesch jem u wez wodacz, dotelz ro su m a mec njem öze. A le ta t dha d y rb ja dzeczi, ta t d y rb i zona m uzej wodacz, hdyz shrom adny pjenjes psches 4

26 26 n jetrebne skörzby prjecz m jeta, jenoz so by p raw o wobkhow ai o ßo s tym khwalicz m öhi. M udrischi druhem u p ra w o w ostaji. J u n u dusche po wuskej schczezzy m iody n ad u ty czlowjek. J e n m napschecziwo schedziwz pschindze. M io d y njechasche do boka a saw o ia : J a közdemu woßoiej s pucza n jen d u." A le ja to czin ju ", snapschecziwi tam ny a w u w in u ßo do boka a da sahanibjenem u nim o ßebje hicz. T ak m yßl tez ty, hdyz czi ßußod pokoja njew ostaji. D z i w oßoiej s pucza, a wjele pjenjes, wjele hnew anja ßebi salutujesch. A w idzi-li ßußod, so cze se wschem schkerjedzenjom do hnew a njestaji, dha hizo n a poßledku ßam w ustanje a klubu czinicz pschestanje. Wschak n a poßledku poß pschestanje n a meßaczk schczowkacz, hdyz widzi, so meßaczk njcm yleny ßw oju dröhu dale dze. P otajkim m jenje sawiscze a m jenje skörzby. W jele böle njech ßebi burjo ruzy saw dadza k lubosczi a k pschesjenoscz'i. P o to m buöz'e jim ß n an o tez m ozno tö n pom ozny ßrkdk nam akacz, kiz möze w netczischim czaßu b u ra jeniczzy n a nohach sdzerzecz, so m jenujzy wulke burske tow arstw o saioza, kiz m ele ßo Po zytych S serb a ch wupschestrecz. Kajki n ap o h lad m eio tajke nehdze mecz, to czi Pschedzenak nekvtre strony do sady powk. T o w arstw o m öhio wulzy sbozownje skutkowacz. B u r by b u ra sesnai, w ot njeho w uknui a jem u pom hal. Netko mct nechtözkuliz stare tw a rje n ja. W ü n je leta dotho do sawesczenskeho tow arstw a wulke präm ije piaczii. H dyz je tarn schtö wk kak wjele n a d a w a i, dha jeho netko se sawesczenja w uczißnu a w ön zaneje nozy w jazy pod ßwojej ßtö m u sm erom spacz hicz njcmöze. T o w a rstw o m elo potom tez sawesczenje starych tw arjenjow pschijecz. T ez m eto tajke tow arstw o n a lu to w a rn ju a pozczernju ßam e mecz, so m öhli czeladni a drusy tarn ßwoje wusbytkowane pjenjesy, kiz ßo netko pschepija, noßycz, a hdzez bychu tez wschitzy pozczene dostali, so n jetrjeb a li lichownikam wyßoke prozenty daw acz a w ot nich ßo n a poßledku wo wscho pschinjescz dacz. A tez bohaczi trjeb aju wschak husto doscz pozczernje. S a m o z ity b u r je n. psch. ro lu kupii, neschto tw a rii, chze sköt kupicz. W ö n m a ptaczicz. Mejesche drje sa zito, sa pschedaty sköt, s danje nusne pjenjesy dostacz ale niczo njebu. A pjenjesy d y rb ja bycz. S chto tu czinicz? Nechtözkuliz je ßo, dokelz besche jem u h an b a w ot ßußoda neschto pozczicz, k ßwojem u skazenju n a lichownika w obroczii. B y - li tajke tow arstw o bylo, dha möhk s jeho w upozczernje löhko nusne pjenjesy dostacz a n jetrjcbat psched zidam i n a kolena padacz. T o w arstw o by tez ßo sa to stara io, so bychu burjo trochu paßte sesnali, do kotrychz b u r husto pabitje, H o s p o d a ř pische lo n i ßledowazy podaw k: B u r trje b a ru n je h r.; nim o je k ruzy a skoczi k pjenjeznikej, so by je jem u pozczii. T ö n je tez hnydom k ru z y : jutsje ra n o tak p ra ji pschindz ßebi Po pjenjesy, te tu budza. B u r pschindze, dostanje 9 5 h r. mesto a podpißa doizuy list na hr. D o lzn y list Pak be tu tö n Thallenberg, d. 1. Oft Unterzeichneter bescheinigt daß er von Herrn Leopold Sichert in G r. Thallenberg d. Betrag von fünf und neunzig M ark heute baar erhielt u. selbem am 1. M ai 1888 zuruckzahlen will. gez. Wich. Wolf. S ch to je böle njew inow ate, jako tu tö n doizny lis t? Wscho w poinym rjedze. S chto pak be zid s tuteho lista sczinit? N a 1. m eju pokasa S ie b e rt W olfej doizny list n a h r. Am Ende. durch Unterschrift, Fabrikant und Gutsbes. tausend zwei hundert und richtig ausgezahlt züglich 5% Zinsen zu Kak je to m özno? G r. Thallenberg, d. 1. Okt Unterzeichneter bescheinigt daß er von Herrn Leopold Siebert in G r. Thallenberg d. Betrag von fünf und neunzig M ark heute baar erhielt u. selbem am 1. M ai 1888 zurückzahlen will. gez. Wilh. Wolf. Schtoz je n a p r a w y m boku ßmuzki, je hacz do ßiow a h o r n i doizny list; schtoz n a le w iz y steji, be S ie b e rt p s c h i p i ß a t a tak s 9 5 h r sczinii. W ez pschindze k prozeßej; pschcs wezywustojnych bu S ie b e rt pschepokasany, so je to n a lm iz y pschipißak, dokelz be n a praw izu pesk ßypnuk, kiz ßo hischcze na pißm je pokasowasche, n a lewizy pak be pißm o wuskhnucj d a i b j e s peska, dokelz mejesche k jeb an ju nekotre meßazy khwile. S a ßwoje khumschty w otßudji ßudnistw o S ieb erta n a 3 le ta. K e d z b u pschi p o d p i ß a n j a c h!!! T o w a rstw o by burow psched tajkim i ludzim i psches ßwoje now iny w arnow aio. A le to najwaznische: B u r jo bychu ßwojeho smerza m eli, so bychu ßo skörzby d arm o wjedie, bychu wyschnosczi pschcs ßwoje pschedßydstwo w osjew ili, schto je burej trjeb a a bychu tak, dokelz je knjezerstwo stajnje burstw u derje sm yßlene, ßo daw aie a t. d. burstw u w uzitne sakonja

27 S jenym ßtow om : Chze-li ßebi b u r po ßwojich nrozach ßam pom hacz, dha m a jenoz pucz, so ßo k burskemu tow arstw u pschisamknje. P o to m je burstw o schmreczk, kiz m a jeniczki wjerschk a teho d la niz pod druhe schtomy, ale wysche druhe sroscze. T o by Pschedzenakowa ra d a byla. P otajkim b u rs k e t o w a r s tw o. A le b u ra hischcze d ru h a nusa czischczi, niz jeno tu ta swonkowna pjenjezna. D o m jaze durje ßo w otew rja. S s y n bksche njedzelu P a lm a ru m preni kröcz k spowjedzi poby! a je hischcze junkröcz w arn o w an je ßw jateho pißm a ßebi do w utro b y saschczepicz dat. D z en ß a czehnje netko n a wuczbu abo n a ßtuzbu. Starschiske wüczko m a spodobanje n a m lodym wobliczu, pschcs kotrez hischcze zana wjetscha w in a ßwoje wohidne ßm uhi sczahnula njeje. H izo w idzitaj w buchn, kak ßyn poßtucha a wuknje a jako hödny czlowjek ßo wröczi, kiz starscheju n a ßwoje sastaraze ra m jo a lubowazu w utro b u wosmje. T o la kak ßo m o lita j! Ach, hdy byschtaj wjedzitoj, kak ßo jeju nadzije börsy shubja! S s y n w zusbje poczina hordy, posdzischo njepoßtuschny, na poßledku pscheczinjer a wopilz bycz. D o lh o n jetraje, dha je kaz w upaleny born. Wscho je shubjene. Tajkeho ßyna w zusbje wjedzecz, se strachom ßebi m yßlicz, kajke lwdz'e, hdyz ßo wröczi, haj, to dz'c je skoro nojw jetjcha nusa, kiz hospodarja tyschi. T o m öhlc jem u krupy wjazy hacz jene leto zne do czista sbicz, w ön njeby tak srudny byl. N a p o lu ßo k letu saßo sorno pschimnje a roscze. A le n a skazenej w u tro b je a ziw jenju ßo niczo löhko njepschimnje a zane plody njesraw ja. A hdyz je >v jenym dom je ßyn se ßncczu n a kloßy dom jazeho sboza, dha je to w d ruhim dzowka, abo pscheczinjaty hospodar, njerodna hosposa, njepoßluschna, wokolo la z a ta czeledz a schtoz dale czlowjekej ziwjenje czezke czini. Schto je ßredk pschecziwo tem u? N ajp rjö d zy dyrbjeli starschi dzeczi to la trochu lepje w poßluschnosczi pschecziwo B o h u a pschecziwo czlowjekam a pschede wschem tez pschecziwo w uczerjam w otczahnucz. Ale ty luby pom haj, s thm scheri. T o drje chzesch, so by ßebi knjes wuczer Po möznosczi ßylny re tt w sat n a ßußodziz hvlza, kiz je n a twoje wbohe^atko, kiz wescze mkomu niczo njepraw e n jeczin i, trochu sle pohladak. Ale je-li ßebi tw öj Z ank abo G ustelk abo E rnstlk abo laz netko po bole woßeönischim reka R einholdk po sa- 27 ßluzbje nkschto pukow dostak w ot k. w uczerja, dha teb i, njech ßy hewak rosum ny, wschön rosum czeknje, so n a w uczerja ßwarisch psched wschemi dzecz'imi, so tu a tarn bkhasch, n a w uczerja a n a wsche wyschnoscz'e a masch tem u khwile a hdy by czi bjes tym sa to pschenza n a p o ln w urostla do wjele zolow dolhich stwjelzow. J e dha potom dziw, hdyz je dzeczo, kotrem uz ßo pom ha, börsy mudrische hacz wuczer, starschej a wschitzy ludzo n a ßwecze a so potom kaz sa h n ad n y skutk dzerzi, so chze hischcze tak dobre bycz a do schule khodzicz a domach wostacz. Pschedzenak ßo hischcze dziw a pschi nötczischim w otczehnjcnju, so njepoßtuschnoscz dzeczi w jele, wjele wjetscha njeje. S s n a n o budze börsy tajka, so w jazy wjetscha m özna njebudze. Czem u dha bresy ro stu? W ja sa j s nich khoschcza, so m öhl dom wumjescz. A le w jasaj tez s nich p ru ty, so m öhl w u tro b u twojich dzeczi, hdyz ßo tarn n jerjad njepoßluschnoscze a siöscze poczina naßadzow acz, wuczisczicz. P otajkim wöczko n a praw e wotczehnjenje w pvßkusch- nosczi a bohabojosczi. S s o rosum i, so masch ßam sa bohabojosczu stacz a k wuczbje wsacz to ßkowo: B ohabojoscz je k wschitkim wezam w uzitna a m a ßlubjenje netczischeho a pschichodneho ziw jenja. T a k masch ßam trochu sa tym bycz, hdyz chzesch, so by czi B ö h pom h al. P o to m pak w ön tez wescze pom ha. A sboze w pow okanju a dom je, wjeßele n a zonje a dzeczoch, radoscz w w utrobje a zyte twoje ziwjenje w otm olw i czi potom wschednje: WjeLsch pom asy, to je: WjeLschny pom ha a je pom ha! a budze dale pom hacz. T o daj B ö h! _ Zovty. * M acz pschindze s p o la dom oj a duz sapocznje m a la H anka bje wscheho zakoßnje plakacz. M a c z : A le schto dha masch, so ptaczesch? H a n k a : H a j, ja ßym ßo wczera ja r a wo palz storczila. M a c z : A le hdyz je to wczera bytv, dha cze to to la dzenßa wjazy n jeboli. H a n k a: H a j, ale wczera ty to la dom a njebksche, duz d y rb ju netko dzenßa plakacz. * P ra w d a psche wscho. Pschekupz Jsaak k ßwojem u w uczobnikej: S chto czinisch? W uczobnik: J a ßypam bety pesk do zokora. Pschekupz: A le schto ßebi myßlisch? T y dyrbisch w jele böle zokor do peska ßypacz. P rascha ßo cze kupz, hacz m y pesk do zokora ßypam y, mözesch potom s dobrym ßw edom njom P rajicz: N e, to njeczinim y. A s p raw d u pschekupz pschezo n ajd ale pschindze *

28 28 Schta ßyrotka do haja, Hdyz liscze spaduje, J u wschitke kerczki snaja, K nim wona reczesche: P ra j, bresyczka ty bua, Ha hdze masch liscziczko?" J a liscziczko ßym meta, Nett je mi spadnyto."" O sröstna bresa beta Bjes liscza we hajku, J a ßym tez nehdy meta, Ach, tubu maczerku!" Schta ßyrota je k holi, T am pada wotmina, Duz wutroba ju boli A rjekny srudnuschka: T y jedla w leßu rjana^ P ra j, hdze masch wvtminu? ««Ach hladaj, hacz njcj zana N a mojim koruschku!" O zolta wotpadana Wot jedle wotmina, J a hym tez meta nana. J a khuda ßyrota!" Schta ßyrota je k roli, Tam t roli pohrjebnej; J u wutroba tat boli, M a wöczzy ptaczitej. P ra j, lipa liscz'owata Pschi wrotach kerchowa, Hdze twoja pycha snata J e s haisy wostala?",, S tym lisczom je ßo stalo, i S o by ßo derje spato, S nim nanta, maczerku, ; S sy m swodzewata tu." " P sch isp o m n je n je. T utvn spew je wot njebo fararja Sejlerja w Lasu. Jeho rjane spewy ßu s nakkadom ßerbskeje studowazeje mlodoscze wudate a ßu w Ssm olerjez knihiczischczerni w Budyschinje dostacz. Schtöz chze rjany hodowny dar abodar k narodnemu dnjej jenemu tych ßwojich daricz, njech ßebi Sejlerjowe spewy kupi. N a tym smeje wobdarjeny wschednje nowe wjeßele. Wnstawy Towarftwa Weftfalskich burow". (Sscrbskim buram k pilnemu wopominanju.) J e n e s najwaznischich a sa burski lud drje n a j- spomoznische towarstwo-, kotrez je hdy ßo salozilo, je a budze T o w arstw o Westfalskich b u ro w ". W lecze sendze ßo wschem snaty b arv n S chorlem er-a lst se 3 7 burskim i hospodarjcm i, so by s n im i w uradzal, kak by wschelke n o w o tarstw a, kiz bechu n a sahubjenje burstw a stozene, sa burskich towarschow njeschködne sczini!. W oßebje mejesche ßo n a to dziwacz, kak ßo powschitkownemu sadoizenju w burstw je haczi, dalsche schlebjerdkowanje kublow ßo w otw obroczi, kak meko ßo sa burow khmansche herbske praw o postajicz, a tez, so by ß am o w anju, kajkez b u rja ßebi do schkody czinjachu, ßo sahnako a zyke burstw o k swjaskej a to w a r- stwej n a solidnym kschesczijanskim podkozku ßo sjenoczilo. Wscho dobre dze p o m aln ale stajnu kroczel: tak trajesche tez nekotre leta, prjedy hacz b u rja se spanja ßo shrabachu a now em u tow arstw ej ßo pschidruzichu: hdyz Pak wuzitk do woczow bijesche, dachn ßo hospodarjo s czrjödam i jako ßobustaw y do T o w a rstw a Westfalskich b u ro w " sapißacz. Neschto czaßa po S ch o rlem eru saiozi teho ru n ja w Westsalskej b u r s jaßnej hlow u, I. B euker, s 10 tow arschemi tow arstw o; sa leto be k dzeßaczimi ßo hizo n a pschitowarschilo. B euker be wo S chorlem erow ym skutku a tow arstw je ßlyschak, wuradzesche ßo s tu ty m a sköncznje postaji ßo, so m cla ßo shrom adzisna wobeju tow arstw ow pow olacz, a wobej do jeneho ßo seschkrecz. S a m y ß l ßo derje poradzi a nichtö njebe wjeßelschi, hacz S chorleiner, kiz m a schczedru w u tro b u sa burski lu d ; reka dze d er W estfäl. B a u e rn k ö n ig ", tak m aja b u rja jeho tam sancz. T o la dobry skutk m a tez pschecziwnistwa pschewinucz. P o S chorlem erow ej radze salozowachu ßo wschudze lokalne to w atstw a po wschöch mestach a woßadach W estfalskeje. T u spjeczesche ßo knjezerstwo a p ra ji, so tuto waschnje tow arstw a s lokalnym i w otnozkami po sakonju dow olene njeje. Niczo n a ty m : S chorlem er jako pschedßyda we ßebi pom hacz; w ön sbehnje dotalne tow arstw o a saiozi s w olu dotalnych ßobustaw ow nowe wulke tow arstw o n a sakkadze tvwarschneho p ra w a, kajkez w Pruskej tehdom placzesche a netto sa zyle N em zy. B e to 3 0. novem bra n a ßwj. H a n d r ija : to je n aro d n y dzen burskich tow arstw ow. Liczba ßobustaw ow rosczcsche dzen a böle; dzenßa m a W ests, tow arstw o psches 2 0,0 0 0, rheinske, tutem n zyle podobne n a 3 0,0 0 0, dale Trierske, schlesynske a \ r

29 Nassawske zyke bcitaljony burow do towarschnych knihow sapißanych. Knjezerstwo hladasche s w ötrym wokom n a burske to w a rstw a : bojesche ßo, so trasch m a ja politiske pom ery. T e m n ta t njcbe; S ch o rlem er be w wustawach postajik, so w tow arstw je dla w ery a politiki ßo jednacz njeßm c, ale jenoz wo hospodarjenju. T o be m udrje, dokelz w Nemzach dwoje werywusnacze w oblleji, evangelske a katholske. S a d z c ra n je wery a politiki d la bychu dha bvrsy burske tow arstw a potokke a k padej pschiwjedke. T o be wazne sa W estsalsku, hdzez je w era meschana, kaz w ßerbskej Luzizy. A w ot wobejn werywusnaczow be n ad o b n a liczba do tow arstw a sapißana. T u M asche: közdeho w eru a pschcßwedczenje schonowacz a n a podkozku kschesczijanskeje luboscze wschem k spom ozenju tw aricz. T o ßo B o h a dzak ra d z i: wsche to w arstw a, Po wustawach Westfalskeho sakozene, kczeja a rostn a pschiwjedu ßobustaw am wocziwidom y wuzitk. S chto je tuto Westfalske tow arstw o w ot leta ßem hizo wschem k spomozenju skutkowako, njeda ßo s nekotrym i rynczkam i w opißacz: najwaznische je, so wone knjezerstwo a woßebje B ism arck a w ot puczow ßwvbodneho pschekupstwa wotwobroczi a n a pucze zka (Schutzzollpolitik) dowjedze. P rü fte knjezerstwo, hoj ßam ön khkzor W ilh elm I. pößka khw albny list baro n ej S chorlcm erej a pohnuwasche jeho, so by n a nastnpjenym puczu bäte skutkowak k spomozenju nemskeho burstw a. T ak be ßo wscho k dobrem u wobrocziko! W oßebje m am l) tutem u tow arstw cj ßo dzakowacz, so je po Pruskej hizo woßebity sakoü, po kotrym z ßo sa burow herbste p raw o sarjaduje (sapisk tarn pkaczi jeuoz 3 m k.!). N etto dzeka n a to, so d otalne hypothekarne praw o (kotrez burow n ajböle m ori) ßo pschem enja a hypotheki ßo do danskeho s pom orjenjom (am ortisaziju) pschewobroczeja. B ö h b at skoro! T o w arstw a Westfalskich b u ro w " m a hizo n a 4 0 0,0 0 0 mk. sam ozenja; tute hrom adzi ßo s tym, so saweschczernja ra d tow arstw ej nadobny pjenjes daw a, so b u rja k nim pschindu: N ordd.-h agel-b.-g esellschaft pkaczi közde leto W estfalskim b u ra m 1 5,0 0 0 m k., S t u t t g a rte r Feuer-B.-G esellschaft pak 1 0,0 0 0 mk. T u tö n rja n y pjenjes ( 1 5, ,0 0 0 ) a letne pschinoschki ßobustaw ow po 1 mk. = 2 0,0 0 0 mk. s rasom 4 5,0 0 0 mk., trje b a ja ßo pödla Hornich 4 0 0,0 0 0 mk. jako fond sa w upozczernju: közdy b u r dostanje bjes hypotheki a p iß an ja sa 3 prozenty s towarschneje kaßy pjenjesy pozczene. J e to schwarnje, so w nusy psched pjenjezuym zidom n a kolena padacz njetrjeba. T o w. W ests, b u ro w " m a tez woßebite sm erzowstwa (Schiedsgerichte), w kotrychz ßo swady m jes b u ra m i bjes skörzbow saru n aja. Wescze saßo schwarna wsz. J e - li hdze zadyn ßobustaw w ot zidow abo handlerjow, woßebje resnikow, wobkschiwdzeny, njetrjeb a ßam skorzicz; 29 T ow arstw a m a ßwoju w oboru dla praw a (Rechtsschutz C om m ission), wosmje skörzbu do rukow, pkaczi recznika a wobkschiwdzeny möze wo m erje pschihladotvacz, kajkeho wukönza skörzba bjerje. N ajb ö le pkacza zidza a handlerjo s dobrym, dokelz telko pjenjes n im a ja, so skorzenje s 2 0,0 0 0 b u ra m i w u tra ja. T ak ßu b u rja ta m wulki respekt ßebi dobyli a jebakow s kraja wukadzeja. Je n o z wschudze tak! W o wulkej dobrocze, kotraz ßo b u ra m ta m wopokasuje se sakozenjom wsajemnosczow sa konsnm (C onsum -B erein) dale wjele njcreczu: bije do woczow, közdy daw a tam n y m b u ra m dobru tw o ru, dokelz börsy pkacza. Njech ßo wo pschikupne hnoje jedna, ßym jentne sorno, ratarske maschiny: wschudze spozcza ßo T o w a r stwej" rad prozenty, hdyz jenoz tam n i b u rja kupuja. Njech je n a tym doscz. D okhw alicz ßo wez tak njehodzi. W y pak, lu b i S s e r b ja po zykej Luzizy, ßkyschicz'e-li trü b n tru b icz, kotraz waß pscheproschnje k shrom adzisnje a k sakozenju T o w a rstw a ßerbskich b u ro w ", njepscheßkyschcze tu tö n hlöß, ale khwatajcze s czrjödam i, so burske wöjska a regim enty, kotrez w W estfalskej, n ad R heinom, po M oseli a w Nassawskej staw aja, jako khm anu reservu podpjeracze w sakitow anju burskich intereßow a ratarskeje ßam ostatnoscze. T o la hischcze jene. W e ß o, meko ßo w tutym tow arstw je ßerbski pschednoschowacz, w uradzow acz a rosmokwjecz. H dy by ßo to njecziniko, dha by ru n je tym ßerbskim hospodarjam, kiz ßam i w ra ta rstw je wschednje dzekaja a teho d la najlepje radzicz wjedza, huba kaz sakasana byka, a potom bychu jenoz czi reczeli, kiz n a Polo husto njepschiüdu, zyky dz'en w knihach a nowinach leza, drje rjenje reczo, ale pak do czista wo ratarstw je niczo nje- njerosum ja. N a jich prösne recze pak by ßo shonjenym b u ra m börsy poßkuchacz wostudziko a duz bychu ßo s w etra m eli a tow arstw o by rospadnyko. T o dzö je pschiczina, so p o la naß hacz d o tal zane burske tow arstw o n a zanu selenu hakozku pschincz njeje samöhko. P o tajkim tow arstw o se ßerbskej reczu. S o to dze, je n a m B ukeczanske, Rakeczanske, Sareczanske a t. d. pokasako. M ffto dalschich ßkowow a pscheproschenjow pak woczischczu tudy w ubjerne w ustaw y T o w. Wests, b u ro w ", kajkez ßu porjedzane a w udokonjane ßo n a hkownej shrom adzisnje 7. ju n ija pschijake: Czitajcze a schtudujcze je P ilnje, spösnajecze wschak, so buch a ziwjenje s nich weje. Je n o z sakozicz tu to tow arstw o a ßo dale njekomdzecz. T o, schtoz ßo zada, je, so je tö n, kiz chze jako ßobustaw pschistupicz, zyky S s e r b, zyky m uz, zyky hospodar, zyky kschesczijan. P o to m n a B o zim zohnow anju pobrachowacz njemöze

30 30 Statuty Westsalskeho burskeho towarstwa, sa pschichodnc sjcrbskc burske towarstwo pschiprawjene. 1. Wo towarstwowym ßydke. S serbske burske tow arstw o m a ßwoje ßydko w Wo towarstwowym wotpohkadze. T o w arstw o chze wobßedzerjow burskich, ziwnosczerskich a khezkarskich lezomnosczow sjednoczicz a w tutym sjednoczenju a ) ßwoje ßobustaw y k czestnemu ziw jenju pohnuw acz, jich naw jedzitoscz pschisporjecz a jich w hospodarstwje do predka pschinjescz pytacz; b ) jich do ßylneho burskeho staw a sjednoczicz, kiz by ßo prözowako c) burske wobßedzenstwo b u r a m sdzerzecz. 3. Wo ßredkach, s kotrymiz ßo tuto'n rootpohtad dozpeje. a ) S so b u sta w y w ßwojich shrom adzisnach bjes ßobu w u ra d zu ja a w obsam kuja to, schtoz by jim s w u- zitkom byko, schtoz by schkodu w ot jich w obßedzeüstwow wotwobrocziko, schtoz by schködne waschnja, pscheczinjenje a t. d. w otstronito. b ) Sdzekanoscz a nawjedzitoscz, kaz ßo ta ß am a sa b u ra hodzi, ßo haji. c) S s e b i napschecziwo stejaze intereßy ßo w u ru n ju ja, prozeßy a druhe skörzby ßo w d o brym w uczinjeja, pschede wschem w ot sm erzow, kiz tow arstw o ßam e p ostaja. d ) W uzitne w ustaw y ßo siozuja k lepschemu wobßedzenstwa a hospodarjenja. T ak sm eja ßo sakozowacz: kreditne in stitu ty (hdzez b a r stajnje sa nisku d an pjenjes pozczene dostanje). B u r jo m a ja ßwoje sawesczenske tow arstw o ß am i sa ßo a kupuja trebne tw ory w zykym (Consum genossenschaft), a w udzeluja je m jes ßobu bjes pschekupza. e) S o by ßo sadokzenje, roskuskowanje a pschedawanje burskich lezomnosczow po möznosczi sadz'ewako, d h a ßo n a to h la d a, so bychu ßo wschitke kubka do sapiska ratarskich lezomnosczow sapißowale (L andgüterrolle), so bychu wobßedzerjo s czaßom testam ent czinili a w n im postajeli, so bychu burske kubka njerosdzelene, tez niz pschcs m eru s dothom wobczezene, to la pod wupkaczenjom n a b ra tro w, dzescz'u abo jenem «s pscheczelstwa ßo wotkasake. 4. ßme do iowarstwa sastupicz k a ) Schtözkuliz chze do tow arstw a sastupicz, dyrbi 1. pak evangelskem u, Pak katholskemu w eruw u- snaczu pschißkuschccz, jeho pschikasnje dopjelnjowacz, pözcziwe a strösbne ziwjcnje wjescz. 2. dorosczeny (m ündig) bycz a czestne p ra w a mecz; 3. ßam ßwoju lezomnoscz mecz a ratarjecz. b ) R u n je n a to ßam e waschnje, kaz pod a 1, ßm edza tez ßobustaw stw o dostacz najenzy, wobßedzenstwaw u ziw arjo (N utznießer) a hospodarstwo wodzazy schoßarjo n a kuble, kaz tez b ra tsja a ßynojo kublerja, kiz ß u n a jeho kuble a wo kotrychz ßo doczakacz hodzi, so bychu intereßy tow arstw a spechowali. c ) P ra w o ßobuhtoßow anja dostaw aju ßobustaw y, hdyz ßu dorosczeni (m ündig). T o la ßm edza ßo bjes p ra w a hkoßow anja pod w um enjenjem i a l, a 3 a b tez hizo w ot ßwojeho 18. lkta ßem czi pschijecz, kotsiz wjazy a n i schulerjo, a n i wuczobnizy njejßu. W udow y semrjetych towarstwowych ßobustawow dostaw aju tow arstw ow e now in y, ßm edza p o la to w a r stw a saw^sczicz a m a ja dzkl n a tow arstw ow ym dobytku, to la jenoz tak dokho, hacz ßo nichtö d ru h i n a kuble po b njeje sa ßobustaw a pschijecz dak a tak dokho hacz ßo w ot wudowy letny pschinoschk, 1 h r., do towatstwoweje pokkadnizy pkaczi. d ) W o tym, hacz ßme schtö sastupicz abo niz, ro s- ßudza tow arstw ow y wubjerk ( 5 ), teho ru n ja wo tym, hacz m a schtö hizo Pschijaty dale w to w arstwje sawostacz. e) S a czestne ßobustaw y ßm edza ßo n a nam jet w ubjerka ( 5 ) a po wobsam knjenju generalnejc shrom adzisny tajzy m uzojo pschijecz, kiz ßu ßo sa wuzitk wobßedzeüstwa psched druhim i saßkuzbni czinili. 5. Wo towarstwowym pschedstejiczerstwje. T ow arstw ow e wodzenje w obstaruje pschedstejiczerstwo, kiz ßo közde 3. leto s now a w usw oli. T o ßam e wobsteji s pschedßydy, s dweju abo tsjöch jeho nam estnikow, w ot kotrychz jedyn n a porucznoscz pschedßydy to w arstwowe dzeka w obstara, a s nekotrych ßobustaw ow pschedstejiczerstwa. S a poßlednich m aju ßo s közdeho ham t- skeho hejtm anstw a s najm jenscha jedyn, nanajwysche 3 wuswolicz. P ö d la pschedstejiczerstwa wobsteji wubjerk. T ö n ßam y ßo s tych towarstw owych ßobustawow tw ori, kiz ßo sa to w generalnej shrom adzisnje wuswola. N a 2 5 towarstw owych ßobustaw ow pschindz'c stajnje w pscherestu jedyn do w ubjerka, pschi czimz Pak m a ßo tez n a to hladacz, so bychu po möznosczi wsche wjetsche gm ejny ßam e, mjensche s d ru h im i hrom adze psches jeneho w w ubjerku sastupjene byke. S ta w y pschedstejiczerstwa ßu s dobom tez stawy w ubjerka. T ak derje stawy pschedstejiczerstwa kaz w ubjerka ßo közde 3. leto w generalnej shrom adzisnje w ola abo saßow ola. W udospoknjaze w ölby, hdyz je jedyn staw sastojnstwo skozik abo w um rjek, ßmedza ßo w közdej generalnej shrom adzisnje stacz. 6. Wo towarstwowym porjedze. a) Pschedßyda powoka pschedstejiczerstwo, wubjerk a shrom adzisnu, kotruz m a wodzicz. W ön sastnpuje to w ar-

31 slwo we wschcch swonkownych naleznosczach a podaw a pokladnikej porucznoscz k w uplaczow anju. W jeho ttjepschitomnosczi jeho jedyn jeho nam estnikow sastupuje, a ß u -li tez czile sadzew ani, jedyn w ot pschedßydy pom jenow any ftoto pschedstejiczerstwa. b ) Pschedstejiczerstwo a wubjerk slozuja ßw oju dzklawoscz zyle po lutych statutach. Pschedstejiczerstwo pofta ja pschede wschem dzenfli p o rjad fa g en e raln n shroinadzisnu, m a tow arstw ow e samozenje pvd ßobu, w oli pofła b n ifa, pißm aw jedzcrja a druhich tvwarstw owych sastojnikow a postaja jim jich m sdu a pschimerja jim jich dzelo. c) W ubjerk w uradzuje a wobsamkuje wo wschitkich tvwarstwowych naleznosczach, kotrez njejßu w urasnje pschedßydstwu abo generalnej shrom adzisnje pschewostajene. Pschede wschem w oli w ön kommißije sa >vurja d n e naleznoscze, m a pokladnikowe sliczbowanje pschehladacz a sa dobre spösnawacz a now e ßobustaw y pschijimacz. d ) Pschedstejiczerstwo kaz wubjerk ßo letnje s n a j- mjenscha junkröcz shrom adzi, ßme pak ßo közdy czaß a d y rb i ßo, hdyz ßebi tseczina jeho ßobustaw ow to zada, najposdzischo 1 4 dnjow po wosjew jenju tuteho zadanja w ot pschedßydy pow olacz. Közdy statt) m a pschißlnschnoscz, n im a -li woßebiteho sadzew anja, n a pvßedzenjach ßo wobdzelicz. e) G e n e ra ln a shrom adzisna ßo letnje s najm jenscha junkröcz sendz'e, ßmk pak ßo közdy czaß, je-li nusne, a dyrbi ßo pow olacz, tak rucze hacz ßebi tow arstw o- wych ßobustaw ow to zada, s najm jenscha 3 njedzele po tutym wosjewjcnym za d an ju. f) Lokalne mjensche shrom adzisny ßm edza ßo wot stawow pschedstejiczerstwa a wubjerka po wosjewjenju n a pschedßydu közdy czaß w jich wokrjeßu wotdzerzecz. T u te shrom adzisny bjeru tow arstw ow e pschinoschki, wotw jcduja je n a pokladnika, pschijimaju sam okw jenja wo sastupjenje do to w a rstw a, sta ra ju ßo wo to, so ßo tow arstw ow y czaßopiß w p raw y m czaßu pschipösczela a wosjewja pschedstejiczerstwu wschö w tutych lokalttych shromadzisnach czinjene wobsam knjenja. g ) W o politizy a nabozinje ßo w shromadzisnach reczecz njeßme. h ) Pschedstejiczerstwo, wubjerk, generalne a lokalne shrom adzisny wobsam kuja tehdy, hdyz tute statuty niczo druhe njepostaja, po wjetschinje hloßow. W obsam knjenja lokalnych shrom adzisnow sa zyle tow arstw o placza, hdyz ßu tez w generalnej shrom adzisnje wjetschinu hloßow dostate. i) M a - l i ßo shrom adzisna wotdzerzecz, dha ßo w towarstw owej now inje abo jenej druhej w ot pschedßydy pom jenow anej now inje wosjewi, hdze, hdy a w kotrcj hodzinje ßo ta ßam a sendz'e. 31 k ) Wsche tow arstw ow e sastojnstw a ßu czestne sastojnstw a. W o p raw d zite wulozki pak ßo, hdyz ßo zada, po wobsam knjenju wubjerka wröczno placza a saru n u ja. 7. Wo pschinoschkach. Lötny tow arstw ow y pschinoschk je 1 hr.> T a ß am a m a ßo hnydom pschi sastupjenju sa bezne leto a posdzischo közde leto wulkeho rözka n a pokladnikow placzicz. S s u - l i r a s wjetsche pschinoschki nusne, dha m a je gen eraln a shrom adzisna postajicz. 8. Wo pschemenjenjtt statntow. Z en je pschemenicz ßo 4 a l a 2 njehodzi. M a - li ßo hewak neschto w statutach pschemenicz, dha m atej to btoe tseczinje wschech ru n je pschitomnych stawow w genera ln e j shrom adzisnje wobsamknucz. 9. Wo «mstupjeitj«f towarstwa. S chtöz s tow arstw a w ustupi abo po statutach ( 4 d ) ßo w usam knjc, s dnjom w ustupjenja abo w usam knjenja tchchv fftütüu am sm aozrche toaonfjl'ma t ityiäjrrrm brahrch ßobustaw ow shubi. Z a d y n ßobustaw p ra w a n im a, dzelenje shrom adneho sam ozenja nam jetowacz. 10. Wo söehnjenju towarstwa. S behnucz hodzi ßo tow arstw o jenoz psches wobsam knjenje generalneje shrom adzisny. T o la dyrbitej to dwe g eneralnej shrom adzisnje, bjes kotrym ajz 4 njedzele czaßa leza, s najm jeüscha dwem aj tseczinomaj ru n je pschitomnych ßobustaw ow wobsamknuc^. T u to wobsam knjenje potom tez wo tow arstw ow ym samozenju postaja. Roshlad w tzweeze. S a ß o je jene leto do wulkeho m o rja czaßa saschlo, kiz be n a m wschitkim m jenje abo w jazy w jeßela a srudoby, sboza a njesboza pschinjeßlo. T u to leto pschede wschem n a m psched d ru h im i letam i jako srudnc leto njesapom nite w ostanje. S s m y to la dw eju khezorow ßwöj khezorowy stol wopuschczicz a do row a stupicz widzicz dyrbjeli. Jak o ßo sandzene leto sasw oni, nasche khezorstwo hischcze ß law n y ryczerski khezor W ylem I. s mözn y m ra m je n jo m schkitowasche a nichtö njewkschczesche, so w ön s tuteho le ta ziwy njew undze. T o la hdyz ßmjercz druhdy dolho czaka, dha wschak nikoho njepschepuschczi. H dyz besche khezor pschi w obhladow anju lödzow sym u n a m re l, n ah le skhori. H lad ajzy mozy wotebörachu a jeho spanje be w nozy czasto pschetorhnjene. S ta jn je n a ßwojeho ß y n a, kiz khory w dalokej zusbje pschebywasche, spominasche. P o ß le d n ju zylu nöz besche dwörski p re d a r d r. Kögel w jeho bliskoscz'i a by jem u troschtne ßlow a s biblije pschiwolal. P ja tk 9. m erza dopoldnja '/29 hodz. ßwoje ziwjenje w werje do sböznika stönczi. Wschudzom w kraju noschachu synki swonow s wyßokich wözow do dom ow a wßow sru d n u powjescz: Poßluchaj

32 32 ludo a pkakaj, tw öj ryczerski w ojow ar a ntiitj knjezer 1)Ushrom abzeny k ßw ojim w ötzam. T y b ze ü posbzischo bu s w ulkim bzelbraczom zyleho khezorstwa, haj zykeje fernje, bo poßlebnjeje sparneje komorki bonjeßeny. Nett beh je dokonjany, ' O, twoje ßmjertne kozo Pucz dobezany je : Naß wabi k modlenju: A Bozi zalbowany S sm il nad nam i ßo, Bozo, Netk k hnadze Bozej dze. i Sdzerz mer nam we kraju! J e h o naßlednik besche khezor Friebrich I I I., zyiem u khezorstwu a pschebe wschem zytem u wöjsku snaty jakv pölny m arschal a bodyw ar w nkotrych krwawnych bitwach. T o la ta t sbozowne hacz bcsche ra n je a potbnjo jeho ziwjenja bijfo, tnf czezka fruboba jem u wjeczorne nemskim khkzorstwom a wröczi ßo hnybom bo B a r lin a. B je s kombzcnja ßo s m anifestem n a zyky lub w obroczi, kaz tez s woßebitym listom n a m inistrow, w kotrymz jim saßaby wosjewi, pob kotrym iz chze knjezicz. S wobeju pißm ow horza luboscz k lubej ßapasche a w ola lubow e sboze spechowacz ßo sjewi. Lubow a w utroba jem u s bow erjenjom napschecziwo pschinbz'e. T o la krötki bösche czaß jeho knjezenja. Khorosczi zana lekatska pomoz pucz sapokozicz njesam öh a khezorowe ziwjcnje ßo k wjeczoru pschiblizowasche. N jew u p rajo m n e boloscze jeho tyschachu; wsche pak s pobacz'om bo B ozcje njewußlebzcneje wole pscheczerpi ju n ija pschipokbnju w 12 hobz. ßwoje ziwjenje bokonja a bu pönbzelu 18. ju n ija khowany. Khczor W ylem II. ßmkrki jeho ziw jenja czemnjesche. H izo w nalcczu bybaw y bycz pocza. J e h o B a rlin sz y lekarjo ßebi hnybom m yßlachu, so m vhia ta khoroscz straschna racza bycz a rabzachu, so by ßo bzcl krka w uresai. T cm u pschecziwjesche ßo jenbzclski K la r M ackcnzie, khoroscz sa njestraschnu bzerzo. D u z ßo operazija njesczini. K rö n - p ry n z w ustrow jenje w czerstwym powetse jenbzclskeho m o rja a posbz'ischv italskcho czopkeho k raja pytasche. T o la wscho p o barm o. T ö n, kiz besche pschi wotebjerazych khezorowych mozach tak blisko pschcb najm öznischim khezorskim stotom, besche tez blisko pschi row je. Jak o jeho n a n khezor W ylem sem re, n astupi w ön Pob m jenom Friebrich I I I. knjezerstwo itab pruskim kralestwom a Khczorka Augnsta. D r u h i kröcz tuto leto zyke khezorstwo pschi marach ßwojeho khezora pkakasche. Je h o naßlebnik je starschi jeho ßynow, kiz netko pob m jenom W ylem I I. kraluje a khezoruje. W ö n je hizo neschto let zenjeny s A ugustu, prynzessynu Schlesw ig-h olskeinskejc. P o pschiklabze ßw ojeho n a n a ßo tez w ön s m anifestom n a lub wobroczi. S e sahorjenej lubosczu lub kraßne ßkowa ßlyschcsche a s poknym bow erjenjom ßo pob schkit m lobeho ale ryczerskeho khezora poba. W jeho ruzy wotpoczuje wobz'cnje jeneho ßobir najmöznischeho lu b a. B ö h bal, so by ßo jem u ra b M o, schtoz je jeho w utroby najhorzische zabanje, naschemu krajej praw je bolho stoty m er sbzerzecz. W lecze n a njebo khezorowym bn ju bechu hischcz'e

33 f o j 4 khezorojo wulkodzed, dzed, n a n a ß y n hrom adze, a wschitzy strow i. N etto staj dw aj hizo w row je. T a t pschima ßmjercz do sboza czlowskeho ziw jenja a ßo do kralowych hrodow ru n je ta t rucze dobudze, kaz do ßtöm janeje khezki. N a semi nichts trajazeho sboza n im a. e T ez hewak je ßo w naschim khezorstwje wjele wazneho Estato. N ow y wojerski sakon je ßkuzbu w wöjsku wo wjele tet pschidlezschik, tak so je netko tez wjele wjazy wojakow sa pad w öjny, dyzli hdy prjed y. P o now ym sakonju ßtuscha közdy sa wojcrsku ßluzbu khm any nemski pvddan stejazem u wöjsku 7 let a to prenje 3 leta pschi khorhoji a poßlenje 4 leta w reservje, sczehowaze 5 let krajnej w odorje prenjeho w otdzelenja a potom hacz do 3 1. m erza teho protyczneho leta, w kotrym z 3 9. leto ßwojeho ziw jenja d a k o n ja, krajnej w oborje druheho wotdzelenja. D o krajneje w obory tuteho druheho w otdzelenja sastupja tez wschitzy w udospolnjazy reservistojo (ersatzreservisten), hdyz ßu ßwoje 1 2 let do wudospoknjazeje reservy ßluscheli b y li. Wysche teho toobsteji hischcze k rajn a hotowoscz. D o teje ßluscheju wschitzy muszy w ot le ta, kaz tez wschitzy w ojazy, kiz ßu s krajneje w obory w ustupili, hacz do 4 5. leta ßwojeho ziwjenja. Czi wschitzy po tajkim, kiz ßo w usbehnuli njejßu, netto wjazy do krajneje hotowoscze njeßluscheju. Oz'ak tutem u sakonju müze netto khczorstwo ta t wulke wöjsko sa p ad w öjny stajicz, kajkez hischcze zenje byko ujeje. S zyka m am y prajicz, dokelz wschön ßwct kaz hacz do subow w obrönjeny steji: pschindze-li, schtoz chzyk B ö h njedacz, saßo k w öjnje, potom bychu ludy wjazy shonike hacz w dotalnych a podlezazy lud by n a wjele lctdzeßatkow sbity wostak. T o la m am y s najm jenscha, hdyz tez mjecz zaneho lu d a twjerdze w nöznjach njetczi, tu westoscz, so budze nasch khezor, kaz wjele w ön samöze, ivöjnu wotwobroczicz PYtacz. T eho d la je ßo tez hizo augusta sandzeneho leta do Ruskeje p o d al, so by ruskeho lhezora w opytal a s n u n, kaz besche jem u jeho dzed to hischcze poßlcdnje dny n a w u tro b u kiadl, pscheczelstwo zerzal. Pschewodzany w ot w jele iödzow ßo po baltiskim.uorju tarn poda. Pscheczelszy bu pschijaty a s w ulkim poczesczowanjom w usnam jenjeny a swjeßeleny. Wescze c ßo swjask pschikhilnoscze bjcs w obem aj najm öznischim aj jerchomaj n a semi s n o w a w obtw jerdzil. N a dompucz'u wopyta schwedskeho a dansteho k ra la, a Potom se ßw ojim wopytom Saksku poczesczi, B ajersk u, W ürtem bergsku a B adensku, Rakusku a Jta ls k u, wschudzom s wulkej lubosczu pow itany. Lud je w w ulkim a zykym ßo sboza swjeßelicz m öhl. T o la nekotre krajin y ß u saüdzene leto w jele czerpicz meke. Pschi brjohach narakischeho m o rja w tym dzele, hdjez Kaschubojo b y d la, kiz m a ju nim ale tu ß am u recz kaz m y S s e rb jo, a w jich wokolnosczi je tydzen do ju tro w wulke powodzenje byko; teho ru n ja wokoko znjow w nizinach hobrskich horow to Schlesynskej. N usa besche ja ra wulka. BEchu to la 33 wschelazy niz jeno dom y a sköt, ale tez p o la shubili, s kotrychz besche w oda wschu d o b ru pjerschcz sw ottorhaka. S ch to dha je n a tajkich netto közde Kto n im ale ßo wospjetowazych powodzenjach to tn a? Ludzo wukozuja ßebi to n a wschelake waschnje: dokelz ßu ßo leßy, w kotrychz moch w jele w ody seßreba, n a nahkych horach sbiie a z a n a m kodzina njenaßadz'aka, to n id ta a mokre iuki, kiz bechu wjele kuhi dzerzate, ßo wudrenerowake, h aty ßo sahnake, d h a netko wscha w oda hnydom do rekow sbezi a w ulka w oda tu je, kotrejz czlowska möz w obaracz njemöze. W bliskosczi m orjow pak ßu reki pschezo wuschsche sczinili, so bychu hkubsche byke a tez wulke iödze njeßke. Pschindze netko wulka w oda, dha w ot czlowjeka sczinjene b rjo h i pschedreje a pschilezaze krajin y pow odzi. Czlowjek chze pschezo semju hinaschu, lepschu sczinicz, hacz je ju B ö h stw orit a tak ryje jenoz ßebi a ßw ojem u sbozu ro w. T o la Pschedzenak hischcze jenu w in u tutych powodzenjow WE, wo kotrejz pak to zanej notoinje czitak njeje. W ö n ßebi m y ß li, so ß u tu te pow odzcnja tez s dzela B o ze khostanja. N iz, so bychu ta m n i wjazy khostanja saßkuzili byli, hacz m y drusy, kiz zaneje krajneje nusy njeshonichmy. J e to la tez p o la n aß hrechow B o h u zel s közdym dnjom w jazy. A le s tutym khostanjom chze B ö h n a m p ra jic z : J e - li so ßo wy polepschowacz njebudzecze, dha ßo w am hischcze hörje pöndze (Luk. 1 3, 1 5 ). B ö h sw arn u j n aß psched wodowej a w öhnjow ej nusu! Sakska je pvd ßw ojim lubow anym kralom saßo sbozowne leto meka a wschelake pokraczow anja czinika. Kaz ßu sakske finanzy kczejaze, tak njeßu tez zelesnizy wulki wuzitk. H acz d o tal pak zenje tak wjele wotcz'ißte n je jß u, kaz pschedpoßlenje leto. Wscho hrom adze ßu wone 7 3,3 5 8,2 9 3 h r. pschinjeßke. D obytk s jesdzenja w oßobow je 2 2,2 4 4,8 1 8 h r. a wunoschk s w ozenja tw orow stajesche ßo n a 4 7,3 7 1,0 0 1 h r. Zelesnizy ßu sa Saksku w opraw dzite pjenjezne zörko, kotrez leto w ot leta wjazy d aw a. D u z je jenoz s wuzitkom sa zyky kraj, so ßu ßo tu a tarn w Sakskej nowe zelesnizy tw aricz wobsamkle. T ez Luziza dostanje dwe now ej, jenu do K um w akda a d ru h u s B udyschina do Rakez. W obe stej ßo hizo tw aricz sapoczakej. S o stej ßo w ot ßejm a pschiswolikej, m am y ßo n a prenim mescze prözow a n ja m ßerbskeju sapößkanzow k. Kerka w Rodezach a k. Kokle s Khröscziz dzakowacz. W o n a j w opraw dze ßwoje wokrjeßy se wschej muzitosczu n s wulkej wuschik- nosczu sastupowaschtaj. S serb sk a Luziza möze ßebi sboze pschecz, so m a tajkeju m uzow se ßwojeje ßrjedzisny n a D razdzanskim krajnym ßejmje. T ez hischcze druhe w azne w obsam knjenja ßu p o la wschech ra ta rjo w tojeßele sbudzite. S s u hacz d o ta l wschelake burske lezomnoscze, kiz njetrjebawschi s wjele matych kuskow wobsteja. S pißaczelej je kubko s 6 5 körzam i p o la snate, kiz s 5 0 parzellow wobstejesche. S o je wobdzekanje tajkeho kubka trochuc 5

34 34 wobczezne, ßo ßam o rosum i. Ludz'o budzichu drje ßebi bjes ßobu m ale kruchi w um enjow ali a hrom adze spolozeli, ale khosty m erjenja a t. d. bechu d o ta l khetro wulke. D u z je netto ßejm 3 0,0 0 0 h r. letnje sw olil, so bychu ßo khösty tajkeho hrom adst-kladzenja mjenschich lezomnoscz'ow pomjenschile. Wescze tez ßerbszy ra ta rjo tu tu wez sa ßwoje sboze w uzija, ßwoje p o la hrom adze sesktaduja a tak zörlo wschclakich njelubosczow a skörzbow satykaja. R a ta rjo drje njejßu tez sandzcne leto hischcze pschestacz m öhli s niskej piaczisnu zita njespokojni bycz. W u h lad y n a powyschenje placzisny ßu wschak ja ra schpatne. Neschto mako möze drje powjetschenje zla pom hacz, ale doscz to la zcnje. J e wschak srudnje doscz. W mestach nkmskeho khezorstwa je wjele p jenjes. B o h aczi meschczenjo ß u netto wulki dzel ßwojich pjenjes, mesto so bychu je tukrajn y m b u ra m pozczow ali, w wukrajnych, pschede wschem ruskich a amerikaniskich akzijach n alo zili, to reka, w oni ßu Amerikanskim a R u ß a m pjenjesy pozczowali, s kotrym iz ß u netto czi zelesnizy tw a rili, hluboko n u ts do jich plüdneho k ra ja, s kotrym iz ßu ßebi ratatske g ra ty, maschiny atd. nakupow ali. D u z tarn netto s njew uzyzaneje role hrom ady zita dobyw aja a je po nowych zelesnizach f n am sa tu n i pjenjes pschilozuja. T o dyrb i turische bycz hacz möze jo r a ta r p o la n a ß pschedawacz. Chzedz'a n. psch. w A m erizy bohaczzy p ra w je wjele dobycz, w oni takle sapocznu: W o n i stupja hrom adze. N etto w obsam knu, psches hacz d o ta l hischcze njew obdzelany kraj dolhu zelesnizu tw aricz a skupuja hnydom wschön kraj, kiz n a nekotre m ile k bokom aj zelesnizy lezi. T o wscho, we ßo, n a dolh. S chtö pozczuje? S wjetscha nemszy pjenjeznizy, kiz tam nych ludzi akzije kupuja. N etto ßo zelesniza tw a ri, p o la ßo w obd^elaju a dothe czahi woza börsy sköt a zito t lödzam a wscho pschindze do E u ro p y. T a t du nasche pjenjesy do w u tra ja a schtodza n a m tarn. Ale czeho d la dha naschi pjenjeznizy pozczuja? D o telz tarn w jazy d an je dostaw aju. A le czeho d la to kraj dow o li? T eh o d la, dotelz w ßejmach hischcze doscz burow njeß y d a, dotelz b u rjo hischcze njejßu wodzenje ßejm a n a ßo w sali. B u ro w je najw jazy w tr a ju a w oni ßu stolp krajneho w obstacza a trajn e h o sboza. J i m Po p raw y m w jetschina a wodzenje w ßejm je pschißluscha. Löhko bychu to dozpili, hdy bychu w jeßni b u rjo bjes ßobu tow arstw a sakozow ali a w nich jenoz buro w a ziwnosczerjow, niz Pak khlam arjow, kiz polow n im a ju, hajnikow a t. d. czetpili. P o to m bychu stajnje jeneho se ßwojcje ß rjedzisny n a ßejm ß ia li a niz, kaz n. psch. saüdzene leto w jeßny w otrjeß to sa w uzitne dzerzesche, lekarja a fa b rik a n tu, kiz pschi najlepschcj w oli ta t wjele kaz rodzeny r a t a t wo ra ta rstw je rosum icz njem öze. S m e ja Pak wjetschinu w ßejm je, potom m öza sakonje daw acz, kiz burstw ej how ja. Pschedzenak ßebi m y ß li, so je sa r a ta r - stwo jenoz jedyn pucj pom ozy a to je b ü r s t e t o w a r s tw a. B u d z a -li t t wschudzom, potom se wschem lepje p o n d st. N jebudz'a-li Pak je böle salozowacz, dha jim jich ach a b^daw olanje a jich zalosczenje kaz tez jich poczenje a dzelanje wjele pom hacz njebudz'e. P o h la d ajm y do bliskeje Rakuskeje, dha m am y n a j- prjödzy ßwoje wjeßcle n ad tym w uprajicz, so je swjask' bjes Nemskej a A w striju s n ow a w obtw jerdzenje dostat. Pschim a-li d ru h i kraj pak N em stu, pak A w striju, dha w obaj do w öjny poczehnjetaj. T o drje ßebi ta t löhko zadyn lud njesw eri, a to czim m jenje, dotelz je te$. aw striste wöjsko now e tselby a wulke powjetschenje ßwojeho zyieho wöjska dostalo. T ö n czaß, hdzez budze közdy kraj s n ap in a n jo m wschech mozow wo ßwoje wobstacze w ojow acz, czaß, kiz je ßnano ja r a blisko, chze A w strija ßobu bjes möznischimi lu d am i bycz. A w strija je ja r a piödny kraj a m a pilnych w obydlerjow ; jene pak jem u t sbozu njeßluzi, m jenujzy to, so je wjele mozy w rukom aj zidow. Z id za ßu spißaczeljo a wobßedzerjo najwaznischich now inow a we wschech waznischich wezach ßu zidza wodzenje n a ßo sczahnuli. N em sta stro n a je w A w striji zidam podw ölna a dzerzi s n im i. S teho wukhadza hidzenje S slo w ja n o w pschecziwo N em zam. J e wschak w A w striji ja ra czezko sa wyschnoscz. Z yle khezorstwo je hrom adze slepjene s wjele narodow. N a j w jazy je S s lo w ja n o w, drusy ßu N em zy, M a g y a ro jo ^ W alszy, haj ßam o T u rk o jo. Pschede wschem ßo knjezerstw u hischcze radzito njeje, Czechow spokojicz. Czi ßam r ßebi, kaz jich n aw jedow ar d r. G re g r w u p ra ji, zadaju, so by ßo awstriski khezor woßebje sa czeskeho k rala krönowacz d a i a so by czeska recz nemskej ru n o p ra w n a b y la, to je, so by ßo n a ßudnistwach, w schulach a t. d. s Czechami czeski a s N em zam i nemski reczalo. H acz d o ta l je tarn hischcze ta t, so drje tarn wschitzy Czescha nemszy w uknu, niz pak wschitzy Nemzy czeski. H dy by wschak wschudzom d o b ra, t w oporam sw ölniw a w ola b y la, dha wschak by tez bjes b ra tra m i tuteho wulkeho awstriskehö dom a, to je bjes awstriskim i n a ro d a m i, wjazy luboscze a m era knjezicz m öhlo. Kak so ßo d o h lad aju l S a n d z c n e leto je sa A w striju ja r a w azne. W o n a je m jenujzy zelesnizu do K o n stan tin o p la d ostala. Hacz do B olharskeje drje hizo wjele let jesdza. W o t tarn pak hacz do K o n stan tin o p la d o ta l hischcze wjetschi dzel zelesnizy pobrachowasche. W ö n je ßo to n t dotw aril. T o ßo m a la wez sda, ale sa A w striju m a taßam a w ulku waznoscz. N etto je jim K onstan tin o p el a M a la A sija haj ßam o Jn d isk a wjele blizscha. Wescze ßo wikow anje s naranschim i krajem i ja r a powjetschi. Pschedzenak ßebi m y ß li, so smeje tu ta n o w a zelesniza, po kotrejz möze közdy s B a r lin a, s D razd zan sa 3 dny do Konsta n tin o p la dojecz, tez sa naschich pschekupzow ßwoje scsthwki. H dyz ßu ßebi hacz d o ta l wsche w uptody s Asije po jendstlskich tödzach n a L ondon a H a m b u rg pschiwozowacz d a li, dha smkja nktko blizschi puc^ psches K onstantinopel. A kaz ßu wschelake wulke pschekupne

35 Som y w Londonje, H am burku a t. d. tm ftafe, tak wescze netto tez podobne dom y w P ra sy a w ßerbstich a bolharsiich mestach n asta n u. T a m pak ßo wschudzom ßtowjanska recz reczi. Kaz ßu teho dla d otal wschitzy wjetschi pschekupzy jendzelsku recz s najmjeüscha trochu snacz dyrbjeli, tat budza ßo w ot nett dzen a böte se ß low janstim i snaczi sczinicz dyrbjecz. Schtoz pak jenu m öze, Pak czesku pak ßerbsku abo pölsku, tön m öze ßo se wschemi S s lo w j a - nam i, tez w Bokharskej, a dokelz je w K on stan tin op lu wjele B o lh a r o w, tez w K on stan tin op lu zyle derje sreczecz. Wscho n a to pvkasuje, so budza pschede wschcm nascht ßerbszy pschckupzy w blizschich letach ßw oju ßerbsku recz hischcze wjele bole wuzicz m oz, b y z li hacz d ota l. T eho dla runje n a jaßnu hlow u njepokasuje, a le wjele böte na ßuki w moshach, hdyz schto, kiz m a skladnoscz, ßw ojim dzcczom zyle darm o a löhko a bjes prozy ßerbsku recz nawuknucz dacz, tuteje skladnoscze njew uzije. F ranzow sa je tez tont byk, schtoz d ota l: njew obstajny ihablaty lu d, kiz m a wulke wezy w m yßlach, a le zaneje lruteje todte, je wuwjescz. L oni je ßo zyle leto se ßw ojim B oulangerom wvkoko schmjatal. T o n wschak je wescze ivobdarjeny czlowjek a dobry wojak a pschede wschem die, schto franzowskemu ludej pobrachuje: m jenujzy kruty khezor. W o n ßam by najradscho tuton khezor b yl o jjc teho dla hizo wschelake spytat: je ßo do p arlam enta wolicz bat a saßo s njeho w ustupit, je wulke puczow anja Idi kraju a w wukraju czinit, dothe rkcze dzerzal a t. d. je e hacz dotal ßebi hischcze praweho ry b la n a khezorowy Itrön nam akal njeje. M ö z n o, so ßo jem u posdzischo lporadz'i. S a franzowski lud by wschak lepje byko, hdy 6t) tratet)o a rosßudzeneho krala m et. W wojerskich Iiialeznosczach je lud tez sandzene leto wjele do predka stupil. S a wöjsko khmanych mlodych ludzi m a fra n - owski kraj, dokelz je jara plödny a ßwvjich w obydlerjow öhko ziw i, w pschimerje wjazy d yzli nasch. H ubjene wbstejnoscze nascheho dzetaczerskeho lu d a, kiz s dzela :a njew uzitne waschnje to pscheczini, schtoz saßtuzi, o ; Potom w nusy ziw y, ßu saw inow ale, so ßu prozenty t wöjsko khmanych pschi w usbehow anju mlodych ludzi közdym letom nizsche, hacz runjez ßu brönje wo wjele izsche hacz prjedy. T o je p o la F ranzow sow ldpje. öotanje w o rebanchu, wo saßodobycze E lsaßa, woczichlo ijeje. P ro sty lud n a kraju zenje w o tym w jele wjedzicz jechasche, dokelz dyrbi sa kozdu w vjnu ßwvjich ßynow ßwoje pjenjesy w oprow acz. A le prösdny njewuschny ib w mestach tam pschezo k wöjnje tru b i. D u z wot ranzowsy pschezo strach hrosy. S n a t y franzowski general jazaine sandzene leto w um rje. W o n besche ßo hizo Krimskej w öjnje w usnam jenit. W lecze wulku mzvwsku armcju p o la M etza nawjedowasche. T ez nktry ßerbski wojak je 1 7. a 1 8. augusta shonik, kajkej muzitvscfu franzowszy wojazy pod tutym genelom wojowachu. T o la bu pschewinjeny a dyrbjesche 35 w ot hkoda n usow any twjerdzisnu nemskemu wöjstu pschepodacz. T o le F ranzow sojo, kiz zenje pschewinjeni bycz nochzedza, sa pscherad dzerzachu a B a z a in a posdzischo k ßmjerczi saßudzichu. K 2 0 le tn e m u jastw u wobhnadzeny czeknu w ön a bydlesche n a poßledku w S chpaniflej w M ad rid ze. J eh o zon a, kiz besche s A m eriki, jeho wopuschczi, jeno jeho ß yn, kiz je w schpaniskim wöjsku podwyschk, ßo k njem u dzerzesche. Z y le sabyty a w o- khudzeny tam lo n i semrje. Nichtv jeho k row u njepschewodzcsche. W khudobje wobsamknu ßw oje ziwjenje, hdyz bische prjedy leta dotho w najwjetschej czesczi stak. Ruski khezor-natzlednik. T ak sandze ßw etna kraßnoscz. C zim wjetschu schto m a, cfim wjazy m a shubicz. Letßa wobendz'e tu ton lud lo O letne wopomnjecze wulkeje krwawneje revoluzije. S tu p m y netto do sym neje Ruskeje. Rußowski lud mejesche rjany ßwjedzeii. Besche ßo 2 7. ju lija let m inyko, so je zar W la d im ir a s n im ruski lud w Kijewje kschesczijansku w eru pschijak. W opom njecze tehole sa ru fli lud a sa zyle kschesczijanstwo w ulzy w azneho podawka ßo w Kijewje s wulkej ßwjatocznosczu ßwjeczesche. N a ßwjedzenju bechu wsche ßlowjanske ludy, k grichiskokatholskej werje ßo wusnaw aze, sastupjene. R ja n u pychu 5*

36 36 bk ßo ßtaw ne mesto Kijew woblekko a n a wulkotnosczi tu tön ßwjedzen wschelake druhe pschetrjechi. Schtoz rusku politiku nastupa, dha mejesche tez Ruska zyle leto mkr. Ruska m a wschak se ßw ojim snutskow nym sarjadow anjom wjele czinicz, tat so ßebi n a w ö jn u se ßußodarni jenoz njerad m y ß li. K raja m a tez doscz, so ßebi druheho pschidobycz njetrjeba. J en o z t potonju chze ßo wupschestrecz, so by k m orju m ö h la. Schtoz ßu zily sa czelo, to ßu reki a pschede wschern m vrja sa kraje. P o nich dze wikowanski pucz. S a R ü stn je netto, schtoz m orjo nastupa, najhubjeiischo starane. W o n a drjc rnözc kaz do b altiskeho tat do czorneho m orja. A le sa czaß w üjny ßo jcj hnydorn pucz saraczi, so do wulkeho ozcana nihdze njem vze. D u z ruska politika w ot starych czaßow ßem na to dze, so by tez Ruska pschistup meka sa ßwojeködze do ßrjedzneho m orja. J en o z teho dla jekrimsku w öjnu, teho d la w öjnu wjedka a zanych w oporow n jelu tow ala. T eh o dla tez hischcze netto do botharskich wobstejnosczow pschima. R a d z i-li ßo jej r a s, pschistup k ßrjedznem u m orju dozpicz, potom budze spokojena. N iczo druhe pak w ona njecha. J e drje wjele wöjska n a nemskich a rakuskich mjesach shrom adzita. T e pak dyrbja jej jenoz m urja bycz, so m öhla n a B a lk a n je njem olena ßwoje w otpohlady dozpicz. N ajm jenje pak chze w o n a s Nemskej w öjnu sapoczecz, kaz tez N em zam niczo n a tym lezane njeje, s R u ß am i ßo do bitwy dacz. W o t tu teho boka zadyn strach nje- Hrosh. T ez je ßo pschecz'elstwo bjes Ruskej a Nemskej, kiz je po p raw om bjes tutym aj ludom aj w ot spoczatka wobstako, s n ow a wobtwjerdzito psches w o pyt nemskeho khezora w Ruskej. K czesczi nemskeho khezora ßo wulkotne m an övry wotbywachu, kiz wo khmanosczi ruskeho wöjska ßwedczachu. Khezora pschewodzowaschtaj wschudz'e ruski khezor a khezor-naßlednik, m lody zarjewicz. D o Bokharskeje, hdzez je ßo zyke leto hischcze F erdinand n a knjezetskim stole sdzerzak, m er a pokoj hischcze saczahnukoj njejstaj. J e wschak wulke njesboze sa lu d, so wjercha se ßwojeho lu da rtima a le zuseho. A tak dotho hacz budzeja tarn zusi knjezicz chzycz, dha niczo s m crom njebudze. R ubjeznizy w kraju sakhadzeja a ludzi koja a jich jeno sa wulki pjenjes saßo puschcza. W ikow anje tez czerpi, dokelz nichtö njewe, schto pschichodny dzen pschinjeße. Kak so sa w ulzy w obdarjeny a p iln y a dobrocziwy lud skoro czaß pschindze, hdzez budze w ßw ojim kraju ßo ßwojeju rukow dz'ela s m crom a s wjeßelorn ziwicz rnüz. Pschedzenak jemu to s w utrobu M anövry pschcd ruskim a»cmskim khczorom. pscheje. H acz d otal je psches letstotki pod knjejstwom zusych sdychowal. S s e r b ija tez hischcze n a twjerdym salozku njesteji. Lud je s wjetscheho dzela s kralowej Ruskej pschikhileny. K r a l Pak s mjenschirn dzcloni poddanow w o t Rakuskeje ßw oje sboze ßebi wotczakuje. D u z tez bjes m andzelstim aj zaneje pschesjenoscz'e njeje. H a j, kral M ila n chzysche ßo w ot kralowcje dzelicz dacz. Zyrkwinska wyschnoscz pak jem u to k w o li njesczini. D u z sköncznje wyschschi

37 biskop mandzelskeju ro sw crow a, dokelz w o lubosczi a njepom ha ta lulka, kiz ßam a czornych m örow do pschesjenosczi zana rkcz wjazy bycz njemözesche. wutroby trjcchi je B o z e ßlow o. Grichiski kraj czaka n a rospanjenje Turkowskeje. T ehdy chze tez w ön dzel Mazedonskeje ßwojem ukrajej pschipolozicz. D u z w ot m čra spechowany ßwoje brönje wötsi. Grichisti krönprynz je ßo se ßotru nemskeho khkzora ßlubik. B j e s wobkm aj krajom aj ßu s tym swjaski pscheczelstwa wobtwjcrdzcne. W A frizy ludy stawacz poczinaju. Wschudzom ßo sbehaju, w ßrjedznych krajinach kaz pschi morjach. T u - tön w ohen sakozuja tarn m uham edanszy. C zile bjesböznizy w A frizy s lu dzim i wikuja. M ö r o w w o ni toja a jich potom pschcdawaju. Europifzy tuto wikvwanje s lu dzim i czerpicz njcchadza a ta! muham edanskim pschekupzam saßluzbu bjcru. N a to ßu ßo tam n i snjem drili a schczuwaju m örow pschecziwo M m z a m, sbrönja jich a naw jeduja jich. D okelz je m örow w jele, dha wschak Europiskim w A frizy strach hrosy. T ez ncmske kolonije buchn w o t czornych nadpanjene, nekotre spalcne, a wjele ludzi pschi tym könz wsa. Kak to wscho dale pobehnje, hischcze nichtö njewö. Pschedzcnak ßebi m y ß li: se zelesnym mjeczom ßo tam ne ludy zenje zanej m ozy podczißnucz a woskludzicz njedadza. D l a njestrowcho potoĕtra tarn zenje wjetsche wöjsko, kiz by ßebi m čr w u- nusowako, wostacz njemöze. T a m n e lu dy pak ßu ßylne a m özne. T u je jcno jedyn pucz, kiz k dobyczu wjcdze m ißionstw o. A hdy bychu europske wulkom ozy hischcze wjazy zelesnych lödzow a hischcze wjazy rcgi- T o le je ßo nehdze w ßwkcze sandzene leto stalo. m entow do Afriki n a dziwich ßlale, jim wscho niczo Ludzo ßu ßebi saßo ßam i wjele njemera czinili. Schto 37

38 38 n a m now e leto pschinjeßc? Pschedzcnak jem u s bojoscz'u napschecstwo h lad a. T o la dow er ßo B o h u. Wjetschi, hacz wschön strach, kiz tebi hrosy, je tw öj B ö h, tw öj pom oznik! _ Shubjene dzeczo. 1. M ary Jank. K h u d a w u d o w a, H e rta s m jenom, bydlesche psched netko le tam i wonkach pschede w ß u w le ß u w m akej khezzy njedakoko w ulkeje re fi L ö b ja. J e jn y m u z, kiz besche rybak byk a w L öbju kojesche, besche jej w kczejazych letach semrjek. J e jn y jeniczki troscht w jejn y m w udow stw je besche jeje jeniczke dzeczo, pekne dzeczo, kotrem uz J a n k rekasche. J e h o poboznje a d erje w o t- czahnucz, besche jeje najw jetscha staroscz, jem u n a n o w u khezku s p ra w o m ry b y to je n ja sdzerzecz, jeje najw jetsche zadan je. R ybykojenja besche ß o w o n a d rje Po m uzow ej ßm jerczi w ostajicz d y rb jak a, a ßaki jeje njebo m uza, kiz n jetrjeb a n e n a sczenje w ißachu, a czokm, kiz sady dom czka lezesche, w ududzow achu pschezo n o w u sru d o b u w njej. T o l a hischcze pschezo neschto m ako se ßakipleczenja, w czimz besche wuschikna, saßkuzi a husto do poknozy, hdyz J a n k d a w n o ßködzy spasche, hischcze n jesprözna sa njeho dzekasche. J a n k Pak tez n a niczo d ru h e n je p o m y ß li, hacz s czimz möhk m aczeri najw jetsche w jeßele czinicz. N e kotre bitt) po m uzow ej ß m jerczi k njej jejny b ra tr, rybak se ß u ß o d n eje w ßy, pschindze a pschinjeße w ulkeho k arp a ßobu. H e rta tu ry b u w o b h la d a a pocza pkakacz: A ch ", sdychnu w o n a, ßebi njebych m yßlika, so m öhka tak r ja n a ry b a hdy do m ojeho dom a pschincz". D u z w o tm o lw i m aky J a n k : N jepkacz jeno, m aczi, hdyz ß y m w vtrostk, nakoju czi hischcze rjenschich ry b o w." J u n u n a rja n y m nasym skim d n ju pleczesche H e rta saß o ßaki, kokrez chzysche hischcze dzenßa dokonjecz. M a ly J a n k besche b je s ty m do h rib o w schok. W ö n wschak b y ß o stajn je w jeßelik, hdy by saßo korbik pschinjeßl a m acz by jeho sta jn je sa to p o k h w a lita. N etko Pak besche wokoko p o ld n ja a m aky hölczk besche hködny. W o w ßy sw onjachu pokdnjo a m acz saw oka jeho k w objedu. K h u d o b n u jed j, neschto m loka s khlebom, besche n a rubiczk pod w ulkim bukom, kiz psched d u rje m i stejesche, stajika. H d y z beschtaj pow objedow akoj a ß o pom odlikoj, p r a ji m acz: T a k, netko leh n ß o a p o sp i khwilku. J a chzu n a ß w o je dzeko a börsy pschindu cze saßo sbudzicz." J a n k börsy w u ß n u. J e h o lu b o sn a hkowczka w otpoczow asche n a jen y m ra m je n ju a s d ru h e j ruczku djerzesche ß w ö j korbik. J e h o czerw jenej liczzy beschtej w o t bukoweho lisc^a rjen je khlödkowanej. M a c z be rucze p o la ßw ojeho ßaka, pleczesche a pleczesche, hacz hotow y psched njej njelezesche. P schi p iln y m dzele ßo hodziny m in u c h u, kaz bechu jej krötke m jenschiny byke. D u z staze, so by J a n k a sbudzika, a le jeho ta rn w jazy n jen am ak a pod schtom om lezo. T o p iln e dzeczo je se ß w o jim korbikom saß o pschi dzele", rjeknu w o n a sw jeßelena. Ach, wschak hischcze wjedzicz njemözesche, kajka zokoscz n a n ju czaka. D u z w otendze saßo a pschestre hak n a selenu tr a w ü a n am ak a hischcze tu a ta m neschto porjedzicz. T a k ßo saßo rja n y czaß m iny. H dyz pak J a n k tez netko hischcze pschincz njechasche, pocza ßo w o njeho staracz. W o n a jeho pytasche po zykym le ß u, kiz besche hodzinu dokhi a p o l hodziny scheroki; a le nihdze jeho n jen am aka. T y ß a z kröcz wokasche s m ozu jeho m jen o ; ale nihdze ßo jeje ß y n njew otw oka. D u z sastyska ß o jej j a r a : J e ß n a n o n a m o ju ra d u sabywschi ßo k w odze sw erik?" P schi m y ß li, so je jeje ßynk ß n a n o do L ö b ja p a d n u t, wscha tschepotasche a czerjesche k rezy. T o la tez ta m w o t njeho niczo n je w u h la d a a bezesche pkaczo a ru zy kam ajo do w ß y bete. B ö rsy shrom adzi ßo w okolo njeje n im a le zyka w jeß a wschitzy w o bzarow achu w b o h u m acz, ale nichtö njewjedzische niczo wo dzesczu. D u z podachu ß o wschitzy w o n do leß a, n a p o la a n a tuki a pytachu sa J a n k o m. W jeczo r pschindze, ale shubjeneho n am ak a li njebechu. J e - li", menjesche shonjeny rybak, w L ö b ju ßo tepik, d h a jeho czekko wescze nam ak am y. W schako w em y, kak w o d a bezi. T a m delkach n a peskowej kaw zy, hdzez ta w ulka wölscha steji, jeho w o d a wescze pschipkawi." M a c z sarza pschi tajkech reczach, bjes troschta w röczi ßo p ren i kröcz ß am a do ßw ojeje khezki a njen am ak a d la njesastaw azych ßylsow zaneho sp an ja. H d y z rausche serja skhadzachu, besche hizo pschi brjosy a pytasche sa czekkom ßw ojeho dzescza, ale p o d a rm o. W jele njedzel dokho pytasche ra n o a w jeczor a maczesche seleny b rjö h s h o rz y m i ß y lsam i. W scho p o d a rm o. M a c z besche psches m e ru sru d n a. S a tak krötki c z aß ", by husto p ra jik a, ßw ojeho duschneho m u za a ßw oje lu b e dzeczo shubicz, o to je czezko! N jebych w erika, so je B ö h to tak mecz chzyk, d h a njebych wjedzika, schto se sru d o b u sapoczecz." T ez ßebi husto porokowasche: J a budzich d y rb jak a n a dzeczo böle kedzbowacz. S s n a n o budzische m i p o to m m öj ß y n w o sta t." O w y m aczerje", by husto n a w jeßne zony ßo w o brocjika, h lad a jcze n a m o ju zaloscz a kedzbujcze böle n a ßw oje dzeczi." H e rta blednjesche dzen w ote d n ja böle a p rjed y m ködna czerw jena b a rb a besche zyle w oblic^o w o- puschczila. K az sczen khodzesche wokoko. J a k o saßo r a s w czornej drascze, dokelz hischcze m u za zelesche, ke mschi pschindze, p ra ja c h u ludzo b je s ß o b u : W b o h a

39 H e rta, w o n a börsy sa ß w o jim m uzom a m andzelskim d o ro w a pönbze a jejn a khezka budze börsy zyle p rö sb n a." W je ß n y buchow ny, dostojny schebziwz, kiz n a wschech podendzenjach ßw ojich w oßadnych s w u tro b y dzel bjerjesche, besche ju hizo husczischo w o p y ta! a troschtow a!. H byz Pak besche ju p o ß led n i kröcz w kemschach w u h la b a!, n a d p a d n y jem u jeje fru b n e, blebe w obliczo. P o bokonjanej B o zej ßkuzbje ju k ßebi pschinbz b a. H byz bo jstw y sastupi, mejesche f a r a r hischcze neschto bo wulkich zyrkwinych knihow sapißacz a ju pscheczelnje stro w jo rjekny k itjej, so b y rb jak a hischcze khwilku p o - czakacz, p rjeb y hacz ß w o je nusne bzeko bokonja! njeje. H e rta ß eb i b jes ty m rja n y w o b ra s, kiz n a sczenje w ißasche, n u trje w obhlabow asche, pschi czimz ß o jej h o rze ß ylsy Po lizo m aj ro n jach u. J a w ib z u ", f a r a r p r a ji, kiz besche p jero s ru k i pokozi! a p o stan u!, tu to snam jo ßo czi sp o b o b a." H a j", snapschecziw i H e rta, kotrejez w oczi hischcze pschezo sesp o b o b anjo m n a w o b ra su w ißaschtej, w ö n je ja r a lu b o sn y. S s o ßylsow w o- bröcz njem özu, hbyz n a n jö n h la b a m." W esch tez, koho w ö n w o s n a m je n ja? " praschesche ßo fa ra r bale. O h a j", w o tm o lw i H e rta, je to M a r j a, kiz pob kschizom steji a ßw ojeho ß y n a wopkakuje. J a pak jeje hischcze nihbze tak rje n je w osnam jenjeneje w u h lab a k a n jejß y m." L u b a H e rta ", p r a ji f a r a r b ale, ty ßy w jele sh u b ita, m anbzelskeho a ßynka! A le w o stan tez pschi M a r in y m ßkow je: J a ß y m K njesow a bzow ka, m i ßo stan, kaz p ra ji! ß y." H e rta njemözesche ß w o jej w oczi w o t rja n e h o w o b - ra s a w o tto rh n u cz a rje k n u : J a chzu kaz M a r j a sczerpliw a w ostacz a n jesapom nicz wschebnje w ospjetow acz: K njesow a w o la ßo sta n." T o je rje n je ", pschiftaji buchow ny, kiz tak ra b srubnych troschtowasche, to ß o m i lu b i". A s tu ty m i ß lo w a m i w sa rja n y w o b ra s se sczeny a b a jö n H ercze a rjek n u : S o ßw ojeho pschebewsacza sapom uika njeby, b h a w sm i tu to sn am jo, njech je tw oje. H b y z czi pschi sp o m in a n ju n a tw o jeju sem rjeteju w u tro b a saßo krw aw icz pöcznje, b h a p o h la b a j n a M a r j u Pob kschizom a tw o ja r a n a w w n tro b je bubze poczinacz zicz." H e rta czinjesche Po rabze ßw ojeho buschow pastyrja a je jn a boloscz ß o po neczim pom jenschow asche. J e n o z hbyz by n im o buka schka, pob kotrym z besche ßw ojeho ßynka p o ß le n i kröcz w ib zila, bzesche jej boloscz kaz w ö try m jecz psches w u tro b n. D u z r a s n a m y ß l pschinbze, bo schtom a p o b h alo su w jetschu b zeru w u - resacz a w o b ra s bo njeje stajicz. T ö n schtom ", myßlesche pschi ß e b i, czini m je pschezo s now eho sru d n u, n etto sm ejn pak psches n jö n wschebnje n o w y troscht. D ru h e m aczerje sta ja ß w o jim bzeczom rja n y pom nik n a ro w a n aß ab zeja tarn naliki a czernjow e 3B röze. N jech je buk s rja n y m snam jenjom pom nik sa m ojeho J a n k a." v T a k husto hacz by n etto n a schtom pohlab ak a, by tez teho w o b ra sa ß o b o h labaka a rjek ta : T ez ja chzu K njesow a bzowka bycz, tez m i ßo stau Po jeho w o li a jej bu saßo s n o w a lözscho. 2. Knjes Kowalski. B je s ty m, so zelaza m acz ßw ojeho lubeho J a n k a wopkakowasche, besche to m a!e, wokoko 6 let stare bzeczo pucz w o 5 0 m it bokonjako, besche bo w ulkeho m esta H a m b u rg a pschischko a besche ta rn ström e a czike w w u lkotnym bom je, kiz ß o h ro b e j runasche, noschesche rja n e b ra sty, jako by sem janskeho ro b u by!o a schtoz be hischcze w jele w jazy w in o jte, b u najßw ernischo w o t- czehnjene a w o t w ustojnych w uczerjow w e wschem b o b ry m a w u z itn y m ro sw u czo w an e. T u to bziw ne pschem enjenje besche ß o takle stako. H byz besche Z an k ta rn Pob bukom w otzuczit a ßebi s w oczow sp an je w u ry b o w a!, p o b a ß o h n y b o m bo leß a, so by h rib y p y ta! a mejesche tez börsy korbik n a p o! p o!n y. T o l a netto zanych w jazy n jen am ak a a b u z bzesche b a le a b a le, hacz s le ß a w o n k w ulkej rezy pschinbze. T a m lezesche w ulka!öbz pschi b rjo sy. L öbznizy bechu tu sastali, so bychu nekotrych, kiz chzychu ß o b u, Pschijeli. B je s ty m Pak bechu wschitzy, kiz n a!öbzi bechu, n a k raj w u stu p ili, so bychu ß o tro ch u pschekhobzili. B je s n im i bechu bohaczi, ale pak tez niszy a khubzi lu b zo. S ta rs c h i khobzachu pschi brjosy, jich bzeczi b jes ty m sa p iß a n y m i kamuschkami pytachu. D zeczi m a!eho J a n k a w u h lab a ch u, pschibezachu k n jem u a p o h lab ac h u bo korbika, schto ta m mejesche. W ö n b jes nich ß w o je h rib y a jah o b y wubzelowasche, so be to wschem wulke w jeßele. N e tto chzysche J a n k ß e b i!ö b z w o bhlabacz. Besche to p re n ja w ulka!öbz, kiz w ß w o jim ziw jen ju wibzesche. T u tö n n a w obze pkuw azy born ß o jem u j a r a bziw ny sesba. W ulke besche jeho w jeßele, jako b u w o t bzeczi ß o b u n a!übz w saty. L u b o sn a holczka, M a rk «s m jen o m, jeho bo jstw y n a!öbzi bow jebze. A j", bziwasche ß o w ön, tu je rjenscha jstw a hacz nascha b o m ach ". N a to pokasow achu jem u to a tam n e, pschi czimz ßo czaß m in u a J a n k zyle n a bom ojhicze sap o m n i. B je s ty m pak kötw izu sbezechn,!öbz w o t b rjo h a w otstorczichu a!öbz pkuwasche po rezy bete b jes teho, so besche m a!y J a n k to p y tn u!. N a!öbzi njebesche nichtö teho m a!eho hölczka kebzbu m e t P u c z o w a rjo m ejachu sa to, so w ö n ty m lu b zo m ßkuscha, kiz bechu häkle ru n je n a!öbz pschischli, czi n o w i saßo m enjachu, so ty m b ru h im pschißkuscha. H äkle wokoko w jeczora, hbyz J a n k sapocza w ötsje pkakacz a ßebi po m aczeri zabasche, pytn u ch u wschitzy, so m a ju zuse bzeczo n a köbzi a njebziw achu

40 40 o njeströzichu ßo m ako. Nekotsi w o b zaro w ach u m acz, nekotsi dzeczo, nichts pak njewjedzesche zaneje ra d y. D u z pschistupi w obßedzer a w odzer teje ködze a pocza ßo m aleho S a n t a praschecz: P r a j m i", pocza tö n toksty, ale hewak pscheczelny m uzik, s kotreho m esta abo s kotreje w ßy Po p ra w y m ß y? " 3 a n jejß y m se zaneho m esta, tez niz se zaneje w ß y ", w o tm o lm i w ön. T o je dziw nje doscz, nehdze dyrbisch to la ß w o ju d o m isn u m ecz", p ra ji ködznik. M ö j b o rn ", p ra ji S a n s, steji w leß u, njedaloko w o t makeje w ß y." A t a t d ha tej w ßy re k a ju? " w obhonjow asche ßo löbznik b äte. K ak d h a ", snapschecziwi S an k, b y r b ja la hinak rekacz, hacz w je ß? M o ja m acz jeje zenje hinak m jenoto a ta njeje a njeby zenje hinak p ra jik a h ac z:»n etto ß o w o w ßy sw oni«, abo»ja chzu bo w ß y Po khleb h icz.-" K ak dha tw ojej starschej rek atej?" praschesche ß o löbznik bale, a jeho w obliczo poczinasche ßo trochu saczemnicz, bokelz niczo shonicz njemözesche. M ö j n a n ", ßlyschesche w o t S a n t a, je m o rw y a m ojej m aczeri rekaju H e rta. Z a n e h o b ru h eho m jen a zenje ßkyscha! n jejß y m. Löbznik wibzesche, w o t teho bzescza nic^o shonicz njeje, bokelz a n t m jen a ßw ojeho statoka a n i ßw öjbneho m jena ßw ojeju starscheju njesnajesche. D u z njewjedzische, schto by s dzesczom sapoczal. A najhörsche besche to, so ru n je ta rn pschi L öbju zanych w ß o w a n i m estow njebe, ale scheroka peskojczna ru n in a. H äkle w jeczor, hdyz ßo ßkönzo khowasche, w u h lab ach u n a sb a la w jeß, kotrejez zyrkw ina w eza ßo w w jeczorn y m ßw etle sybolesche. D o tu teje w ß y ", menjesche ködznik, chzu to zuse dzeczo bowjescz, so by ßo w o t tarn m aczeri saßo w röcziko. T e z chzemy, bokelz bzenßa w jeczor to la b ale jecz njem özem y, pschi tej w ß y nozow a cz." T o ßo wschem lubjesche. S en o z jebyn b o h aty knjes, K owalski, M a r z y n y n a n, to njepschiba. W ö n besche ja r a bohaty pschekupz a mejesche n a köbzi w jele kaschczow poknych skota, slotych rjeczasow a bruhich b ro h o tn y ch wezow, s kotrym iz, kaz b ru sy n a köbzi, pscheb njepscheczelom czekasche. P schetoz tehby besche S O Ietna w ö jn a a w ojazy bychu wscho ru b ili, schtoz bychu nabeschli a közbemu wscho hacz n a p o ß le n ju b ra stu kranuli. v 3 a ", menjesche a wukozowasche K o w a lsk i, kiz besche w ulzy pscheczelneho w aschnja, bych s w u tro b y r a b wsak, h b y m öhka wescze j a r a sru b n a m acz ß w o je dzeczo h n y b o m saßo bostacz. A le B o h u zel, tu khw ilu ß o to n a zane waschnje njehobzi. Njepscheczel je blisko. W ö n ßo k L ö b ju pschiblizuje. T a m n a sb a la wibzicze czerw jene n jebjeß a. W escze ß u saßo nekajku w jeß sa p a lili, kiz jim boscz p jen jes naw alecz m öhka njeje. H d y bychm y ßo jeno nekotre hobzinki tu sabzerzeli, m ö h li löhko njepscheczelej bo rukow pab n u cz a wscho sam ozenje shubicz. D u z b h a chzemy w B o zim m jenje b äte jecz." K n je s K ow alski tez n a b ty m w obsta, so m a ßo ß a m o zyku nöz, kiz besche psches m eßaz ßw etka, bale jecz. L öbznizy ß o pschecziwo tem u sepjerachu m en jo, so to w aschnje njeje. D okelz Pak sam ozity pschekupz jim w jele p jen jes lubjesche, d h a sköncznje bo teho swolichu, psches zyku nöz jecz. S ak o ßkönzo skhabzesche, pschinbzechu nim o makeje wjeski, kiz blisko pschi rezy lezesche. L öbznizy b u ro w proschachu, so bychu to dzeczo pschijeli, ßo sa dzesczowej dom isnu prascheli, jo m aczeri w röczno d a li a ta t n a m aczeri a dzesczu skutk ßm ilnoscze czinili. A le czi b u rja m enjachu: S c h tö we, kom u to dzeczo ßkuscha? M öhko ßo ja r a löhko stacz, so jo w jazy w o tb y li njebychm y a m ö h li jo w otczahnucz sa ßw oje pjenjesy. M a m y w tu ty m w öjnskim czaß u ß a m i khudych doscz. S a now ej wobczeznosczu njezadam y." B ö rs y n a to be saßo w jeß widzecz, d ru h u stro n u reki, a tu ta w jeß sda ßo w ulka a b o h a ta bycz. Löbznik chzysche n etto s köbze bo w ß y, ß o n a buchow - neho w obroczicz, so by to dzeczo wotbyk. T eh o b ta pschiruczi, so m a ßo lödz k b rjo h e j bow jescz. A le n a jene bobo pschekupz K ow alski saw oka: S c h to to b e? Njeßkyschicze? T a m s kanonam i tseleja. N jepscheczel je blisko. T e h o b la bo predka a b a le ; a n t w okom iknjenja ß o komdzicz n jeßm em y." Löbznik ßo bojesche, to dzeczo möhko n a poßledku jem u saw ostacz a chzysche n a kraj a pschi ß a m y m budzische b jes n im a b jes K ow alskim k w ö try m ß lo w a m pschischko. D u z pschekupzowa m andzelska, czicha pekna knjeni, bo teje w ezy reczecz pocza a rjeknu s pscheczelnym h to ß o m k ß w o jem u m u zej: M ö j chzemoj to pekne lu b e dzeczo pschiwsacz; s ty m ßm ö j d o b ry skutk czinikoj a wscho w ureczow an je m a k ö n z " T u t a recz ßo K ow alskem u spodobasche a w ö n rjek n u : Sedzcze w B o zim m jenje. S o w osm u to dzeczo sa ßw oje a b u d u ßo pschichodnje sa n jo stara cz." S ty m bechu wschitzy spokojom a w schitzy khw alachu ß m iln u w u tro b u K ow alskeho a jeho m andzelskeje. Lödz po nekotrych dnjach sbozow nje bo H a m - b u rg a dojedze, hdzez ßebi K ow alski w ulku r ja n u khezu kupi a b ale s w uspechom wikowasche. S s w o j u jeniczku bzow ku M a r ju d a w o t najlepschich w uczerjow w e wschech w ebom nosczach ro sw u czo w acz a S an k, kotrehoz mejesche kaz sa ß w o je dzeczo. ßmedzesche n a wschech hobzinach ß o w obbzelicz. M ak y S a n k, tak njenaw jebzity kaz besche, mejesche to la d o b ru hkow u a wuknjesche ta t derje, so ßo wschitzy n a ty m dziw achu. P schi tym besche p o n izn y a poßkuschny a t a t s w u tro b y pobozny, so knjes K ow alski a jeho knjeni jeho kaz ß w o je dzeczo lubow aschtaj. S a c z u w a n ja w erneje bohabojoscze, kiz besche jeho m acz w n im sbudzika, buchn pschezo ziwische. K n je s K ow alski börsy s w jeßelom spösna, so mejesche S an k w oßebity schik bo pschekupstwa a w ikow anja, a

41 Poskiczowasche jem u teho d la wschu m öznu sktadnoscz, ßebi wschu naw jedzitoscz, kiz pschekupz trje b a, dobycz, a w sa jeho potom do teje jstw y, w kotrejz ß a m dzetasche a pißasche. Z an k besche jem u k ru zy a prjedy hacz bu 2 0 let stary, mözesche najczezsche dzeka ß a m dokonjecz a d o b u ßebi p o tn e dow erjenje ßw ojeho knjesa. K ow alski pow jetschi ß w o je khlam y a wscho ßw oje toiforoonje, w sa n a ßo kupow anjc sa wöjska a pschindze tu t, hacz ru n je zaneho pjenjezka s n je p ra w d u acjerodzesche, k w ulkem u sam ozenju. D e rje ß o teho d o h la d a, kak w jele mejesche ßo pschi ty m w ustojnosczi, spraw nosczi a pilnosczi ßw ojeho kaz pschijateho ß y n a dzakowacz, a myßlesche stajn je n a to, jeho tez hödnje sa to m ytow acz. B je s ty m besche m a ta M a r j a w o t- T o ftła a kczejesche kaz najrjenscha lilija w sah ro d zy, N a czele a n a duschi besche b jes poroka w o p raw d zite jn a m jo poboznoscze, rjanoscze a pözcziwoscze. H dyz bechu ßo saßo nekotre leta p o m in u le, d a K ow alski ß w o ju M a r ju Jan k e j sa m andzelsku. P o dokonjanej w ö jn je khezor knjesa Kow alskeho a jeho pschichodneho ß y n a, kotrajz beschtaj jem u w ulku ß lu z b u w opokasaloj, sa sem janow sczini. J a n k o w a j pschichodnaj starschej ß o d o th o p o z a d a n e h o m era swjeßelicz njem özeschtaj. W o t m kodeju sbozow neju m andzelskeju buschtaj ß w e ru lu b o w a n a j a hacz do könza derje h la d a n a j. W o n a j w um rjeschtaj w ty m ß am y m lecze s rja n y m troschtom, ßw ojej dzesczi w njebjeskich bydlach, hdzez weczny m er knjezi, saßo w o h lad acz. J a n k, netko knjes s K ow alski, pscheda ßw öj pschekupski born a w obsam kny w rja n e j S ak sk ej, abo w plödnej Czeskej ßebi ryczerkubto kupicz, kiz bechu s wulkeho dzela psches 3 0 let tra ja z u w o jn u ß o sapusczile a netko sa ja r a tu n i p jen jes n a pschedan. W jele bu sich jem u poskiczenych. D u z p o d a ßo n a pucz, je w ohladacz a w usw oli n a poßledku ryczerkubto D o b e rjezy, kiz besche ßo jem u psched d ru h im i spodobalo. H n y d o m wscho pschikasa a P ostaji, so ß o rja n y, ale trochu sp ad any h rö d saß o p o n o w i, a p o to m po ß w o ju m andzelsku a ßw ojej 2 dzesczi do H a m b u rg a puczowasche. H dyz M a r ja se ß w o jim m andzelskim n a ßw oje n o w e kubko pschindze a w schudzom zato ß n e ßledy hubjenstw a, kiz besche w ö jn a n a kraj pschinjeßla, w u- h la d a, b u w o n a n ad tajkim n a p o h la d o m psches m eru sru d n a. Pschetoz w jele dom ow lezesche w prösche a popjele, d ru h e ledom hischcze stejachu a zyke sahony plödneho kraja lezachu njew obdzetane a puste. A ch, czi wbosy lu d z o ", by w o n a husto se ß y lsam i p ra jita, schto ß u w o n i wscho pschetracz d y rb je li! M y Pak d y rb im y jim pom hacz, so bychu ß o saßo nekak s h ra b a li." K n jes s K ow alski ßo wjeßelesche, so besche jeho m an - dzelska ru n je tak sm yßlena, kaz w ö n ß a m a nakozowasche w ulki dzel ßw ojeho sam ozenja n a to, w bohim 41 b u ra m, ziw nosczerjam a khezkarjam pom hacz. D rje w o k tw a rje n ju daw asche jim d a rm o a pozczowasche b jes d an je. S k ö t a ß y m jen tn e so rn a by kupow ak a b jes nid) ro sd z e lo w a t. D u z dokho njetrajesche, so rja n e tw a rje n ja w e w ßy kaz h rib y se semje rosczechu a pölne p to d y ß o w w jeczornym weise kaz zotm jachu. W je ß n i ßw ojeho now eho knjesow u ßm ilnoscz d o w u - khw alicz njem özachu a bychu ßo jem u husto dzakow a li. T ö n pak by p r a jil: B ö h je m je, kiz bech p rje d y khudy holz, b o hateho m uza sczinit a n a wscho m oje dzelo ßw oje b o h ate pozohnow anje pokozik. J a bych ßo czezzy pschehreschik, hdy bych njedzakow ny byk a s tuteho z o h n o w a n ja p o trje b liw y m ßobudzelicz njechal. M i czini najw jetsche w jeßele, neschto k w aschem u sbozu dokonjecz. N ajw jetsche sboze je to la to, druhich sbozownych czinicz." 3. D jiw n e n a m a k a n j e. B je s ty m so besche J a n s K ow alski k w ulkem u sam ozenju pschischot, besche jeho m acz H e rta w jele czezkeho n a sh o n ita a ja r a khudobne, ale pschi ß w o jim podaczu do B ozeje w ole to la pschezo hischcze spokojne ziw jenje w je d la. B ö rsy hdyz besche m akeho J a n k a ta rn w le ß u sh u b ita, pschindze tez w ö jn a do tam neje k rajin y n a d L ö b jo m, hdzez w o n a bydlesche, a w o ja z y w obßadzichu ta m n y leß. H e rta w opuschczi ß w o ju khezku, so by ßo k ß w o jem u b ra tre j do w ß y podaka, kiz mejesche tarn n a n o w u ziwnoscz. A le tez ta m zaneho bycza njebe. B itw a ßo sbehny, w jeß b u w o t njepscheczela w sata a pschi ty m n im ale wscho sapalene, tak so wschitzy w o b y d lerjo do wschech stro n rosczekachu. T e z H erczin a khezka ßo w o tp a li. W o n a Pak czehnjesche nehdze 1 0 hodzin k r a n j u, hdzez w m a le j w jeßzy je jn a ß o tra bydlesche. S s o t r a ju lubosnje pschija. W o n a mejesche w jele dzeczi a H e rta pom hasche jej te ß am e w otczahnucz. W o b ej ßotse bydleschtej w pschesjenosczi a polözeschtej ßebi tak ßw oje ziw jenje a te w ob- czeznoscze, kiz w ö jn a n a közdu pschinjeße. P o w jele letach tez list w o t b r a tr a se ß w ojeje dom isny dostaschtej. W ö n pißasche H ercze, so je jem u zo n a n a m ö r sem rjeka, so stej ßo w obej dzow zy do zusby w ozenitej a so chzyta w o n a k n jem u czahnucz a jem u s hosposu bycz. D u z d h a ßo H e rta saßo do narodneje wjeski poda. T a k rucze hacz d o m o j pschindze, ß o do le ß a p o d a a sa bukom pytasche s ty m rja n y m w o b raso m, kotryz pschi khw atn iw y m czekanju psched njepscheczelom njebe ß o b u wsacz m öhka. A le, lu b y B o zo, to be wscho zyle Hinasche. P u c z a, kiz n ehdy k jejnej khezzy w jedzische, w jazy skoro njesesna. W ö n be s w yßokej tr a w u a s h u sty m i kerkami sarosczeny. Hdzez bechu p rjed y niske kerki byke, ta m wupschestrew achu netko w yßoke schtomy ßw oje khlödkojte halosy. W schelake d ru h e tehdy wyßoke schtomy saßo tam w jazy njebechu. 6

42 42 W o t jejneje m akeje khezki niczo w jazy widzecz njebe; a n i teho m esta njen am aka, n a kotrym z besche stala. H e rta prözow asche ßo d o lh o, tö n schtom, tö n buk n am ak acz, do kotrehoz besche tö n rja n y w o b ra s sta jila, p o d kotrym z besche p o ß le n i kröch ß w ojeho ß y n a w u - h la d a la a psched kotrym z besche tak njesköncznje w jele ß y lso w pkakata. P sch es husczinu a czernje ß o dobywasche a by közdy buk ßebi ß w e ru w o b h la d a la. H d y z tez rja n e h o sn am jen ja w jazy n jen am a k am ", menjesche w o n a, d h a d y rb ja ta to la ta p rö sd n a dzera, do kotrejez ßym tehdy w o b ra s stajika, m i tö n schtom pokasacz, kiz p y ta m." N jeczincze ßebi zaneje prözy, m aczi", p r a ji jej w o b starn y muzik, kiz w leß u ßuche drjew o sberasche, ja m a m sa to. so tö n schtom d aw n o w jazy njesteji. K a z ßo n a m dzesche, hdyz ßo saßo do w ßy w röczichm y, tak je tez s leßom. L udzo, kotrychz jako dzeczi w o- puschczichmy, ß u w o tro stli, czi, kiz bechu tehdy w ßrenich letach, ß u netko sestarjeni, a czi s ta ri tam n eh o czaßa hizo dolho w ro w je lez'a. T ak je tez se schtom am i w leß u. S t a r e san d u, mkode w o tro stu." S chedziw z dzesche ßw öj pucz a H e rta spuschczi n a d z iju, tö n schtom hdy saßo w ohladacz. K n je s J a n s K ow alski bydlesche neschto hodzin w o t tam, ale leß, kaz tez w jeß, hdzez H e rta bydlesche, ßluschesche pod jeho knjejstw o. J u n u n etto do le ß a pschindze, hdzez besche H e rta b y d lita, so by khudym w jeß n y m ludzom d rjew o sa sym u pschidzelil. Dokelz be w ulki n je p o rja d w leß u a schtomy tu a ta m psches m e ru huste stejachu, chzysche pschi ty m ß a m pschito m n y bycz, so bychu ßo te p ra w e schtom y puschczale a khudym d ale. T e z chzysche ßo se ß w o jim a j woczom a j pscheßwedczicz, so közdy khudy ß w ö j dzel tez wo p ra w d z e dostanje. W ö n besche h o sp o d arjo w do leßa w o n skasal a d a r i közdemu nekotre schtom y, tu a ta m w leß u stejaze. H e rta besche sa ßw ojeho b r a tr a, kiz be tehdy ru n je khory, w o n pschischla. D u z pschindzechu k w ulkem u bukej, kotryz knjes s K ow alski H erczi d a. W sm i", rjek n u w ö n, a d a j ßebi jö n puschczicz, tö n dolho d o ß a h a, w ön m a w jele d rje w a." H e rta ß o rjen je podzakow a. K n jes s Kow alski niczo m jenje njem yßlesche, hacz so m ö h la sta ra, khudobnje sdrasczena zona jeho m acz bycz. R u n je tak m a lo pak mözesche w o n a n a to pschincz, so m ö h t tön knjes, kiz psched n jej w w oßebnej drascze, se slotym i pjerschczenjem i debjeny stejesche, jeje Z ank bycz, kotrehoz besche le ta dolho w o p la k o w a la. W ö n mejesche, bjes teho so by ju spösnok, s n jej ßm ilnoscz a scziui jej d ro h i schtom sa d a r. K njezem u hajnikej ßo to njechasche lubicz. W o r ja n y, w ulki buk je schkoda", menjesche w ö n, sa khudych ludzi ß u ßlave wölsche a bresy dobre doscz. B ukow e d rjew o njech ßo sa knjesa skhow a." K n je s s K ow alski n a hajnika khutnje p o h la d a : N iz jenoz h u b je n e ", pschi tym p ra ji,^ schtoz ß am i njerodzim y, m am y khudym dacz, tez najlepsche m am y, pschede wschem w czaßach nusy, s n im i dzelicz. B uk po tajkim turej zönskej a jejnem u b r a tr e j, kiz khory dom ach lezi, ßluscha. T ez chzu jö n ß a m puschczecz dacz a do klosterow rosdzelacz a jim a j psched born dow jescz." D u z sapscbiw ncze h n y d o m ", pschistaji k ßw ojim w v- troczkam, ßw oje ßekery a dajcze ßo do teho schtom a". P o ty m dale khwatasche, so by ßo H erczineho dzaka w obrök. H e rta sa n im se ß y lso jty m aj w oczom aj hladasche a rjeknu: B ö h zohnuj tuteho ß m iln eho knjesa" a dzesche ßw öj pucz. N etko budzischtaj ßo ß y n a m acz. kiz beschtaj ßo psched 2 5 le ta m i p o ß len i kröcz w tu ty m leßu w o h la d a lo j a ßo netko saßo widzeschtaj, b jes teho, so byschtaj ßo p ö sn ato j. s n o w a a ß n a n o n a pschezo dzelitoj, hdyz B o za ra d a to lepje a rjenscho w obsam kta njebudzische. D w a j w otroczkaj bjes kom dzenja ß w o ju ßekeru k schtomej salozischtaj. S w ulkim w rjeskotom buk n a sem ju p r a ß n u a spodziw nje buk ßo n a deln im könzu rö s d re, dokelz besche ta m kaz n a h n ity ; neschto skory w otleczi a h la j, n a jene dobo w u p a n u tö n w o b ra s, kiz besche H e rta tak d o lh o p o d a rm o p y ta la. B a r b y tu teh o w o b ra sa bechu hischcze zyle ja ß n e, w o b ra s wschön zyle d o b ry a postoczany w obluk ßo w ßlöncznych pru h ach sybolesche. Czi dzelaczerjo bechu m to d zi m uzojo a niczo w o starych podawkach tu teh o sn am jen ja njew jedzichu. T o to la ", p rajach u ßebi, psches nasch ro su m dze, kak je to rja n e snam jo tu do schtom a pschincz m ö h to. W o t wonkach to la zaneje dzery widzecz njebe. S c h to m besche w o t wschech bokow se skoru a s m ochom w o b d aty, kaz wsche druhe. T o je njeßlyschana wez, to je w ulki dziw." K n je s s K ow alski besche hizo trochu n asd a la, to la hischcze h a r u a w o la n je tam nych dzekaczerjow w u- ßlyscha a ßo hnydom w röczi, so by shonit, schto je ß o dziw neho stako. W ö n w sa w o b ra s do ruki a w o b h la d a jö n. W o p ra w d ze rjekny, to je hödue snam jo, wescze w o t ßlaw neho m ischtra shotow ane. T o la löhko je srosum icz, kak je w one do tuteho schtomo pschincz möhko. P o b o z n y czlowjek w uresa dzerku do buka a sczini w o b ra s n u ts, ß n an o, so by ßo psched njescheczelom wukhowak. S k o ra je po neczim dzeru w o b c zah n u la, kaz ßo to husto stanje a tak bu snam jo do schtom a kaz do najwesczischeje khowanki sam knjene." P schi ty m knjes s K aw alski d ale w o b ra s wobhladowasche. A le schto to be? schto be ß o knjesej sta lo? W ö n n a jene dobo w obledny a ruka, kiz w obras dzerzesche, tschepotasche. M o zy jeho wopuschczichu a w ön dyrbjesche ßo n a pow aleny kloz ßynucz, so njedr

43 p a n u t. S c h to Pak to besche? W o n besche w o b ra s w obroczit a sady n a n im czitasche tele ßkow a: W lecze oktobra widzach pod tu ty m schtomom ß w o jeho jeniczkeho ß y n k a, J a n a, p o ß led n i kröcz, 6 let s ta n h o. B ö h budz s n im, hdzezkuliz tez je a njech, kaz ju n u M a r j u pod kschizorn, tez m je troschtuje srudzenu m acz H ertu W okaczow u." K az blysk, ta t pschendze jeho ta m y ß l: T u to shubjene dzeczo bech ja ß am. M je n o, staro b a a leto trjechja. T u tö n w o b ra s je psches m o ju m acz ßem pschischol." ^ H dyz to pschi ß ebi m yßlesche, pschibez'a khw atajzy a wscha b je s dycha H e rta. W bliskosczi besche n a ß u ß o d zin u, s kotrejz chzysche d o m o j hicz, khwilku poczakata a w o t njeje powjescz w o n am ak a n y m w o b ra su je spodziw anjorn sh v n ita. A ch, h n ad n y knjeze", ia w o ia roona, hischcze wscha b jes dycha, tö n w o b ra s je m oj, ja W a ß proschu, dajcze m i jön. H lajcze, n a n im hischcze rnoje m jeno fteji; njebo s a r a r, kotrehoz ßyrn wo to proßyka, je hischcze jo n a p iß a l, n a rnoje zadanje je tez te d ru h e ß to w a pschipißat. A ch", reczesche H e rta bäte, n a pow aleny buk h la d a jo, d h a je to tö n schtorn, pod kotryrnz ßyrn nöhdy ßw ojeho ßynka p o ß led n i kröcz w id za ta, p rjed y hacz bu m i w saty. Kak husto ßyrn, hdyz bech ßo saßo w o t ß o try dom oj w rö c z ita, nim o tu teh o schtom a schta a jeho pösnaka n jejß y m. S d ö n k teho buka je wschak netto hischcze junkröcz ta t totsty. O d h a to la hischcze junkröcz teho m esta w o h lad a m, n a kotryrnz ßyrn jeho p o ß led n i kröcz w idzaka!" Psched ßylsam i dale reczecz njemözesche. K n jes s K ow alski, kotrehoz besche hizo m jeno jeho m aczerje n a w o b ra su j a r a pschewsako, njebesche ßebje ßarneho w jazy rn ö z n y, hdyz n etto w khudej zönzy ß w o ju rnaczer pösna. W u tro b a ßo jem u horjesche. H izo chzysche k njej kaz sleczicz a ju se ß to w o rn : M o ja m acz, se ß w o jim aj ru k o m aj w obsam knucz. D u z ßo w vbknjezi, pschetoz hischcze w p ra w y m czaßu jem u pschipadnu, so m ühte tak njenadzite w jeßele rnaczer n a h te skönzowacz. T eh o d la ju pscheczelnje sa ruku rosa, setre jej se ß w o jim belym rubjeschkom ßylsy s w oczow, troschtowasche ju a powjedasche jej, so je jejn y ß y n hischcze ziw y, so jeho ß a m snaje a so jeho tez m acz hischcze wescze saßo w o h lad a. H dyz besche ju n a tajke waschnje doscz pschihotow at, d h a w urjeknje n apoßledku to ß to w o : J a ßyrn W asch shubjeny Z a n k ". M a c z p a d n u jem u se ß to w o rn : B o h u dzak, d ha m am cze saß o ", wokvko schije a njemözesche d ale zaneho ßtow czka w jazy prajicz. W o b a j lezeschtaj ßebi w okoto schije a wschitzy, kiz pödla stejachu, böchu kaz satorhnjeni. L u b a m acz", rje fn u n a poßledku knjes s K ow alski, kiz besche saßo ß to w a n am ak at, B ö h je sa m nje to pschecze d o p jeln it, kiz scze n a tö n w o b ra s n a p iß a li. W ö n besche so m nu, hdzezkuliz tez bech, a je m je 43 w e wschem bohacze pozohnow ak. W ö n pak je tez po z a d a n ju czinit, kiz scze ß a m a m eli a je W a ß troschtow ak, kaz je nehdy M a r ju troschtow ak, je W a rn W ascheho ß y n a kaz s m orw ych saßo dak a W a rn jeho hischcze ziw eho psched w oczi wjedk. W ö n je n a ju pod tu ty m schtom om dzelit ale n a ju n a ß am y m mescze saßo sjednoczit. W ö n je tu tö n w o b ra s ß am tak wöscze sdzerzat w tu ty m sdönku a jö n w p ra w y m czaßu saßo n a sjaw ne pschinjeßk, so m öhkoj ßo löhzy pösnacz. W ö n wschak wschĕ wĕzy k lepschemu w jedze." H a j", pocza n etto tez m acz, w ern o je. B ö h je m i tebje w sat, dokelz cze ß n a n o w pschemernej a ßkabej lubosczi derje doscz w o tc z a h n u ta njebych. W ö n je m i cze saßo d a t, so by m i pom oznik w nusy cf zytej w oßadze kaz wum özerski jandzel byt." K n jes s K ow alski, po ta jfim nĕhduschi W okaczez J a n k, poruczi n a to hajnkej, so m a k H erczinem u b ra tre j hicz a jem u sjewicz, so H e rta häkle jutsje d o m o j pschindze a potom ßw ojeho ß y n a ßobu pschiwjedze. B je s ty m pak d y rb ja jeho ß w e ru w othladacz. P o ty m d a knjes s K ow alski ßw ojej rja n e j kuczi pschincz, pom hasche m aczeri do njeje, ß y n u ßo k njej a jedzesche s njej do ßw ojeho h ro d u. T u n a n ju now e radoscze czokachu. Besche wschak ju tro ch u bojoscz nadeschka, w ß w o jej burskej drascze ßo psched w oßebnej knjenju pokasacz. T o la M a r ja be pschenadobna a sdzĕkana, hacz so by n a tajke neschto h ladaka. M o n a ji s w u - pschestrjenym aj rukom aj napschecziw o pschindze, p o w ita ju hach n a najpscheczelnischo a besche sbozow na, so besche m acz ßw ojeho lu b o w an eho m andzelskeho sesnata. H e rta psched tu ty m w jeßelom pkakasche. H dyz ßo jej wysche teho hischcze dw e dzesczi, G u fta a M in k a, jako w ow zy n a klin ßynuschtej, njesnajesche ßo skoro w jazy psched lu ty m w jeß elo m. N je w u p ra jo m n a ", by husczischo w obkruczika, besche p rjed y m oja sru d o b a ; ale rnoje sboze je netto to la hischcze wjetsche". N a s a jtr a d a knjes s K ow alski saßo pschahacz a w o p y ta se ßw ojej m aczerju jeje khoreho b ra tr a, ßw ojeho w u ja. H e rta w o sta tarn p o la b r a tr a a hladasche jeho ß w eru, hacz saßo w otkhori; poto m pak pscheßydli ßo zyle do h ro d u, pschetoz jeje ß y n chzysche ju pschi ßebi mecz. S a w u ja ßo s K ow alski dale starasche; w ö n besche wschak pschem udry a n a d o b n y, hacz so m öh! ßo ßw ojeho niskeho ale sp raw neho pscheczelstwa nekak hanbow acz, a dzerzesche s n im ß w eru wobkhad. T ö n m a ty w o b ra s Pak knjes s K ow alski n a n a j- rjensche m estno ßw ojeje jstw y p o w iß n u. D y rb i n a m ", tak prajesche, hdyz hosdzik do sczeny d y ri, stajne w ab jenje a n a p o m in a n je k dzakownosczi pschec^iwo B o h u bycz, kiz je wscho tak dziw nje a m u b rje w o d z it." P o w jele srudnych letach mejesche H e rth a psches sboze a luboscz ßw ojeho ß y n a pschekraßnjeny w jeczor ziw jenja. _

44 44 Po poßlednim liczenju luda w lecze 1885 ma: N e m s k i k r a j : 5 4 5,0 8 6 D f m. a 4 6,8 5 5,7 0 4 w o b y d l ; khezor W y le m I I., ro d z to u tf. r ; khezorski k rö n p ry n z B jed rich W y lem, ro d z. 6. m eje S a k s k a : 1 4,9 9 3 D f m. a 3,1 8 2,0 0 3 w o b y d l.; k ra l B jedrich A lb e rt, rodz h a p rle je ; ßenjeny s p ry n z e ß y n u K a ro lu s W a s a, rodz. 5. a u g K rö n p ry n z B jed rich A u g u st J u r i j, ro d z. 8. a u g ; be zenjeny s portugalskej p ry n z e ß y n u H a n u M a r ju, w u d o w z w ot 5. fe b ru a ra P r u s k a : 3 4 8,3 3 1 D k m. a 2 8,3 1 8,4 7 0 w o b y d l.; k ra l W y lem, rodz w ulk. rözka B a j e r s k a : 7 5,8 9 8 D f m. a 5,4 2 0,1 9 9 w o b y d l.; k ra l O tto, ro d z h a p r , njezenjeny, kotrehoz m esto, dokelz je n a buch khory, jako p ry n z -re g e n t sastu p u je p ry n z L u itp o ld, rodz m erza W n r t e m b e r g s k a : 1 9,5 0 3 D f m. 1,9 9 5,1 8 5 w o b M e r jv w ; I M K h v A a L, ro d z. 6. vihyx B a d e n s k a : 1 5,0 8 1 ü f m. a 1,6 0 1,2 5 5 w o b y d l.; w ulkow öjw oda B jed rich, rodz. 9. sep tem b ra A w s t r i j a : 6 7 3,4 6 3 D f m. a 4 0,9 6 8,3 3 1 w o- b y d le rjo w ; khezor F r a n z Jo sef, rodz a u g u sta J t a l s k a : 2 8 7,2 2 0 D f m. a 2 8,4 6 0,9 3 1 w o- b y d le rjo w ; k ra l H u m b e rt I., ro d z m erz n F r a n z o w s k a : 5 2 8,5 7 2 D f m. a 3 8,2 1 9,0 0 0 w o b y d le rjo w ; P räsid en t republik i S a d i C a rn o t, ro d z au g u sta J e n d z e l s k a : 3 1 5,2 7 9 D k m. a 3 7,2 4 2,0 0 0 w o b y d le rjo w ; k ra lo w a V ik to rija, ro d z m eje S c h p a n i s k a : 4 9 7,2 4 4 D k m. a 1 6,9 5 2,6 0 0 w o b y d lerjo w ; k ra lo w a M a r ija, w u d o w a 2 5. n o v sem rjeteho k ra la A lfo n sa X I I., sastu p u je ßw ojeho ß y n a k ra la A lfo n sa X I I I., ro d z m eje P o r t u g a l s k a : 9 1,2 6 0 D k m. a 4,5 7 6,0 0 0 w o b y d le rjo w ; k ra l L udw ik L, ro d z oktobra R u s k a : 5,3 8 9,6 2 7 D k m. a 8 8,3 5 6,0 0 0 w o b y d l.; khezor A lex a n d er I I I., ro d z m e rz a Statistiske a genealogiske powjeseze. T u r k o w s k a : 1 7 2,2 2 4 D k m. a 4,6 5 8,0 0 0 w o b y d l.; khezor A b d u l H a m id I I., rodz sept , G r i c h is k a : 6 4,6 8 8 D k m. a 2,0 1 9,0 0 0 w o b y d le rjo w ; k ral J u r i j I., rodz dezem bra R u m u n s k a : 1 2 9,9 4 7 D k m. a 5,3 7 6,0 0 0 w o b y d le rjo w ; k ra l K h o rla 1, rodz h a p rle je S s e r b i j a : 4 8,5 8 6 D k m. a ,0 0 0 w o b y d l.; k ra l M ila n O brenow icz, rodz. 18. septem bra B o l h a r s k a : D k m. a 1,9 6 5,5 0 0 w o b y d l.; w jerch F e rd in a n d K obnrgski, ro d z fe b ru a r a C z o r n o h ö r s k a : D k m. a 2 4 5,0 0 0 w o b y d le rjo w ; w jerch N ik ita (M iklaw sch) 1, ro d z septem bra P o k n ö z n a A m e r i k a : 9,0 6 8,2 7 2 D k ilo m. a 5 7,0 0 0,0 0 0 w o b y d l.; P räsid en t republiki C leveland. B r a s i l i s k a : 8,3 3 7,2 1 3 D k m. a 1 2 ^ 9 3 3,0 0 0 w o b y d l.; khezor D o n P e d r o I I., rodz. 2. dez ; 1 4,5 0 0 w o jak o w ; najw jetsche m esta: R io J a n e ir o, B a h ia ; P e rn a m b u c o. E g i p t o w s k a m a : 1,0 2 1,3 5 4 D k m. a 5,5 8 6,2 8 0 w o b y d l.; wjerch T ew fik P asch a, rodz ; 1 4,0 0 0 w ojakow ; najw jetsche m esta: K a iro 3 5 0,0 0 0 w o b y d l.; A le x a n d rija 2 1 2,0 0 0 w o b y d l.; S u e z 1 5 0,0 0 0 w o b y d l.; K h a rtu m 5 0,0 0 0 w o b y d l. A f g h a n i s t a n : 1,0 4 9,8 6 6 D k m.; 6,0 0 0,0 0 0 w o b y d le rjo w ; w jerch A b d h a ra m a n, 7 0,0 0 0 w ojakow ; n a j wjetsche m e sta : K a b u l 6 0,0 0 0 w o b y d l.; K a n d a h a r 5 0,0 0 0 w o b y d l.; H e ra t 8 5,0 0 0 w o b y d l.; K elat 1 2,0 0 0 w obydl. C h i n e s i s k a : 8,5 6 2,8 8 0 D k m.; 4 3 7,6 0 0,0 0 0 w o b y d l.; khezor K w a n g S i i, rodzeny ; 8 0 0,0 0 0 w o jak o w ; najw jetsche m esta: P eking 2 m ill. w o b y d l.; T ie n ts in 9 5 0,0 0 0 w o b y d l.; N an k in g 5 0 0,0 0 0 w o b y d l.; S h a n g h a i 1,5 0 0,0 0 0 w obydl. a td. J a p a n s k a m a : 3 7 9,7 1 1 D f m.; 3 4,3 3 8,4 0 0 w o b y d l.; M ik ad o abo w jerch: M u th u h ito, rodz ; 3 5,4 0 0 w ojakow ; najw jetsche m esta: A eddo 1 m it. w o b y d le rjo w ; H okodode 1 1 2,0 0 0 w o b y d l.; J o k o h a m a 6 4,0 0 0 w obydl. Kermusche w sakskej a pruskej fzerbskej hornjej Luzizy n a leto a u g u s ta : W öspork. 8. sep tem b ra: H odzij sep tem b ra : B udyschinska ßerbska katholska w o ß a d a se p te m b ra : B ö rk h a m o ry, P a lo w, W ojerezy, S s y w ik septem bra: B udestezy. 6. okto b ra: D o lh a B orschcz, H ö sn iza, K u lo w, R a d w o r, W jeleczin o k to b ra: Hdjelsk, H o rn i W u jesd o k to b ra: H ussa, K etlizy, L u b ij, M uzakow ske w ßy, N jeß w acz id lo, W ö tro w oktobra: H rödk o k to b ra: B ükezy, C zeln, H rodzischczo, J a ß e n, K otezy, Kschischow, K hrösczizy, N o ß aczizy, P a rz o w, Radschow, S s le p o, S ch p re jiz y, S czenz, W ukcanczizy, W elzej. 3. n o v e m b ra : B a r t, Budyschinska M ichalska w oßada, B udyschink, D e ln y W ujesd, D re tn a, H u czin a, K letno, C zo rn y K holm z, L uczo, L ejn o, M aleschezy, Porschizy, R y ch w a ld, S s m iln a, S d z a r y, S l y K o m o ro w, Z a r n o w, R ach lo w pod C zo rn o b o h o m, S so w rje z y 1 0. nov e m b ra : B ukow, J a b lo n z, Kluksch, K holm, M in a k a l, N jebjelczizy, P taczezy, R akezy n o v e m b ra : B lu n jo, B ukow, H a m o ry, K am jenz, K rje b ja, L a s, W ochosy, W ö ß lin k n o v e m b ra : R alb izy. i <»ia Srstorff Buchbinder B a u t z e n