Nierozstrzygalność sporu o status ludzkiego embrionu nie przemawia przeciwko dopuszczalności diagnostyki preimplantacyjnej
|
|
- Michalina Szymańska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nierozstrzygalność sporu o status ludzkiego embrionu nie przemawia przeciwko dopuszczalności diagnostyki preimplantacyjnej Tomasz Żuradzki Chciałbym odnieść się do trzech ostatnich komentarzy i tzw. argumentu z moralnej ostrożności, który w innym tekście nazwałem argumentem z niepewności normatywnej 1. Prof. Marian Machinek zarzucił Stanowisku, że reprezentuje tylko jedną stronę sporu w sprawie statusu ludzkiego embrionu. Wykorzystał przy tym bardzo często pojawiający się u zwolenników katolickiej doktryny moralnej przykład z myśliwym, by zobrazować problem działania w sytuacji niepewności na temat statusu moralnego danego rodzaju bytu: jeśli jesteś myśliwym i nie możesz rozstrzygnąć, czy brunatny kształt w zaroślach jest człowiekiem czy zwierzęciem, to powinieneś powstrzymać się od oddania strzału (i to bez względu na to, jak bardzo zależy ci na upolowaniu zwierzęcia). Prof. Kazimierz Szewczyk nazwał przykład z myśliwym banalnym. Uznał, że jego problematyczność polega m.in. na tym, iż status moralny embrionu jest empirycznie nieweryfikowalny. Stwierdził też, że argument z ostrożności jest stronniczy, ponieważ uwzględnia wyłącznie niepewność dotyczącą statusu embrionu, a nie uwzględnia zła, jakie może wiązać się z zakazem genetycznej 1 Zob. Argument z niepewności normatywnej a etyczna ocena badań naukowych wykorzystujących ludzkie embriony, Diametros 32 (2010), s , 1
2 diagnostyki preimplantacyjnej (np. urodzenie dziecka głęboko genetycznie upośledzonego). W swoim tekście odniosę się do dwóch spraw. Po pierwsze, doprecyzuję bardzo często przywoływany przez zwolenników katolickiej doktryny moralnej przykład z myśliwym. Pokażę, że argument z ostrożności nie da się wykorzystać do argumentowania przeciw dopuszczalności diagnostyki preimplantacyjnej, ale niekiedy może on mieć interesujące zastosowania. Po drugie, zwrócę uwagę na nieadekwatność posługiwania się argumentem z ostrożności moralnej w kontekście wcześniejszego nauczania samego Kościoła, a także na fundamentalną niejasność co się może wydać zaskakujące obecnego stanowiska Kościoła katolickiego w sprawie statusu wczesnego embrionu ludzkiego. Wykorzystanie narzędzi teorii decyzji w etyce Wbrew temu, co twierdzi prof. Szewczyk, główny problem z analogią nie polega ani na tym, że w tym wymyślonym przykładzie w przeciwieństwie do moralnego statusu embrionów istnieje możliwość empirycznej weryfikowalności faktów (zwrócił na to także uwagę prof. Machinek w swoim drugim tekście), ani na tym, że nie uwzględnia się rozmaitego rodzaju zła, jakie może wiązać się z zakazem genetycznej diagnostyki preimplantacyjnej. Przykład z myśliwym jest nietrafny z głównie innego względu: w nieuprawniony sposób wykorzystuje intelektualne narzędzia teorii decyzji służące do podejmowania decyzji w sytuacjach wiążących się z ryzykiem do sytuacji niepewności normatywnej. Narzędzia teorii decyzji wolno stosować w sytuacjach, w których mamy do czynienia z ryzykiem (czyli w sytuacjach, gdzie rozkład prawdopodobieństwa jest znany) i w których istnieje jedna dającą się porównywać pomiędzy różnymi wynikami wartość (np. pieniądz). Przykład: jeśli nie wiesz, czy wybrać działanie wiążące się z prawdopodobieństwem wynoszącym 0,9, że zarobisz 10 zł czy działanie, wiążące się z prawdopodobieństwem wynoszącym 0,1, że zarobisz 100 zł, to w świetle teorii decyzji racjonalny jest wybór tego drugiego działania (oczywiście zakładając, że twoim celem jest posiadanie jak największej ilości pieniędzy oraz przyjmując bardzo wiele innych założeń). Prof. Machinek, nawiązując do 2
3 dziesiątków podobnych przykładów podawanych przez zwolenników katolickiej doktryny moralnej, próbuje ten rodzaj rozumowania zastosować do działania w sytuacjach niepewności na temat moralnego statusu embrionu ludzkiego. Problem w tym, że ani nie jest tu znany rozkład prawdopodobieństwa, ani co gorsze nie istnieją wspólne wartości, którymi mogłyby się posługiwać różne doktryny moralne określające status moralny embrionu ludzkiego. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że ten pierwszy problem (brak możliwości przypisania precyzyjnych prawdopodobieństw różnym doktrynom na temat statusu embrionu) da się obejść: katolicka doktryna moralna uznaje, że intencjonalne zabicie niewinnego jest absolutnie zakazane, czyli wprowadza wartość nieskończoną (życie ludzkie to jak pisze prof. Machinek wartość fundamentalna, która przewyższa wszystkie inne ). Jeśli tylko doktryna przypisująca wczesnym embrionom status osobowy ma prawdopodobieństwo wyższe od zera, to wedle tej argumentacji i tak przebija wszelkie inne, nawet pewne korzyści, które moglibyśmy osiągnąć z niszczenia embrionów (taki jest jak rozumiem sens przywołanych przez prof. Machinka w drugim tekście przykładów). Nawet jeśli po jednej stronie mielibyśmy pewne zyski myśliwego (nagroda pieniężna, sfinansowanie operacji, realizacja ambitnych planów itd.), to bez względu to jak wielkie by one nie były, nie wolno nam ryzykować życia czegoś, co może mieć pełny status moralny. Stąd konkluzja prof. Machinka, że do podjęcia działania niszczącego embrion niezbędna jest moralna pewność, że nie posiada on statusu osobowego, a do sformułowania moralnego obowiązku zaniechania takiego działania wystarczy niemożność jej uzyskania. Problem nr 1: absolutne zakazy i nakazy a stosowanie narzędzi teorii decyzji Stosowanie narzędzi charakterystycznych dla teorii decyzji w przypadku doktryn stosujących absolutne zakazy i nakazy (czyli wprowadzających wartości nieskończone) jest problematyczne. Po pierwsze, każde działanie bez względu na to jak mało prawdopodobne które może prowadzić do intencjonalnego zabicia niewinnego także jest absolutnie zakazane (wartość nieskończona przemnożona przez dowolnie małe prawdopodobieństwo wciąż daje wartość nieskończoną). A to 3
4 znaczy, że jedna na milion szansa intencjonalnego zabicia człowieka jest tak samo zła jak faktyczne intencjonalne zabicie człowieka 2. Po drugie, w teorii decyzji zakłada się, że racjonalny podmiot przypisuje niezerowe prawdopodobieństwo wszystkiemu, co jest logicznie możliwe. A w takim wypadku, zakazane byłoby jakiekolwiek działanie, bo zawsze istnieje szansa, że intencjonalnie zabijemy niewinnego, bez względu na to, co zrobimy. Po trzecie, należałoby założyć niezerowe prawdopodobieństwo trafności nie tylko katolickiej doktryny moralnej, ale różnego rodzaju dziwacznych doktryn moralnych. Weźmy np. dźinizm, który zakłada absolutny zakaz zabijania wszystkich istot żywych, w tym roślin (wolno jeść tylko to, co obumarło lub np. spadło z drzewa). Nie mogę więc z całą pewnością wykluczyć, że gotując dziś obiad popełniłem trzy czyny równie złe, co intencjonalne zabicie niewinnego człowieka: z premedytacją zamordowałem dwie marchewki i jednego pora. Oczywiście powyższe problemy można próbować rozwiązać wprowadzając pewne progi prawdopodobieństwa, ale to wiąże się z kolejnymi problemami, których nie będę tu już omawiał 3. Problem nr 2: porównywanie wartości różnych doktryn moralnych Argument z ostrożności głosi, że tak jak istnieją wymogi moralne pierwszego rzędu zakładane przez konkretne doktryny moralne, tak istnieje naczelny wymóg moralny drugiego rzędu: w sytuacji niepewności na temat statusu moralnego danego rodzaju bytu (lub w innych przypadkach niepewności na temat trafności doktryn normatywnych pierwszego rzędu) należy maksymalizować oczekiwaną wartość moralną (czymkolwiek by się ona nie okazała) naszych działań. Argument ten głosi 2 Widać to zresztą w niektórych dokumentach Kościoła katolickiego: Samo nawet narażenie się na niebezpieczeństwo popełnienia zabójstwa, jest obiektywnie grzechem ciężkim (Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o przerywaniu ciąży: _declaration-abortion_pl.html). 3 Zainteresowanych odsyłam do artykułu Franka Jacksona i Michaela Smitha, Absolutists Moral Theories and Uncertainty, Journal of Philosophy 103/6 (2006) i dyskusji tocznej potem na łamach tego czasopisma na ten temat. 4
5 więc, że nie zawsze należy postępować na podstawie osądów normatywnych, które uważa się za najlepiej uzasadnione czy najbardziej wiarygodne: niekiedy w sytuacjach, gdy stawka moralna jest duża powinniśmy z ostrożności postępować na podstawie takich osądów, które uważamy za bardzo mało wiarygodne. Argument z ostrożności można jednak odwrócić : tak jak nie możemy mieć pewności, czy katolicka doktryna moralna jest właściwa lub trafna, tak nie możemy mieć pewności na temat innych doktryn, np. nie możemy mieć pewności, że niewłaściwa jest np. jakaś doktryna utylitarystyczna, traktująca wczesne embriony ludzkie jako zwyczajny materiał biologiczny, który nie ma żadnego istotnego statusu moralnego. A wówczas gdyby to ta doktryna była trafna zakazując diagnostyki prenatalnej, dopuścilibyśmy się bardzo poważnego zła moralnego (wedle tej doktryny): bylibyśmy odpowiedzialni za to, że jakość życia w tym świecie byłaby niższa niż jakość życia w świecie alternatywnym, w którym diagnostyka taka byłaby dozwolona. Jeszcze wyraźniej widać to na przykładzie badań naukowych wykorzystujących ludzkie embriony: załóżmy, że dzięki rozwojowi badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi (pozyskiwanymi z embrionów, które ulegają w trakcie tego procesu zniszczeniu) istnieje poważna szansa na polepszenie jakości życia (lub nawet uratowanie życia) tysięcy czy milionów ludzi, którzy inaczej będą cierpieli lub przedwcześnie umrą. Jeśli tak, to zaniechanie czy to diagnostyki preimplantacyjnej, czy tych badań naukowych, wiążących się z poświęceniem wczesnych embrionów ludzkich, które wedle tego typu doktryn nie mają same w sobie żadnej istotnej wartości moralnej, byłoby bardzo poważnym występkiem moralnym 4. Zastosowanie argumentu z ostrożności byłoby więc zasadne wyłącznie wtedy, gdyby udało się wykazać, po pierwsze, że ta argumentacja działa także w przypadku dokonywania wyboru w sytuacjach niepewności normatywnej, w której mamy do 4 Przykładem stanowiska uznającego, że zaniechanie diagnostyki preimplantacyjnej lub badań naukowych na ludzkich embrionach byłoby bardzo poważnym występkiem moralnym są poglądy J. Savulescu wyrażone np. w artykułach Procreative Beneficence: Why We Should Select the Best Children, Bioethics 15/5/6 (2001); K. Devolder, J. Savulescu, The Moral Imperative to Conduct Embryonic Stem Cells and Cloning Research, Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics 15 (2006). 5
6 czynienia z co najmniej dwiema doktrynami, które przyjmują całkowicie odmienne skale wartości; a po drugie, że oczekiwana wartość moralna byłaby faktycznie wyższa w przypadku wyboru opcji polegającej na zakazie diagnostyki preimplantacyjnej. Zwolennicy argumentu z ostrożności zostają pokonani już w pierwszym punkcie. Nie da się bowiem maksymalizować oczekiwanej wartości moralnej naszych działań w sytuacji, w której jesteśmy zmuszeni porównywać wartości moralne różnych doktryn. Nie da się znaleźć żadnego takiego punktu, z którego dałoby się porównać czy gorsze jest niszczenie embrionów przy założeniu trafności współczesnej katolickiej doktryny, czy zaniechanie diagnostyki preimplantacyjnej przy założeniu trafności pewnych współczesnych wersji utylitaryzmu. Nie znaczy to jednak, że argument z ostrożności nigdy nie działa. Gdyby ktoś chciał niszczyć ludzkie embriony (lub jakieś inne byty o niejasnym statusie ontologicznym a zarazem moralnym) z jakichś błahych moralnie powodów (tj. nie istniałaby żadna, choćby minimalnie wiarygodna doktryna moralna, która uznawałaby te powody za istotne moralnie), to faktycznie zwolennicy katolickiej doktryny moralnej byliby uprawnieni, by argumentować, że z ostrożności moralnej należy powstrzymać się przed niszczeniem wczesnych embrionów z błahych powodów. W tym wypadku argument działałby, ponieważ nie istniałby problem z porównywaniem różnych wartości moralnych (ryzykowalibyśmy popełnienie poważnego występku moralnego, gdyby doktryna katolicka okazała się trafna, ale nie ryzykowalibyśmy niczego, co moralnie istotne, gdybyśmy tych embrionów nie zniszczyli). Prehistoria przykładu z myśliwym Wykorzystywanie argumentu z ostrożności jest zaskakujące w świetle osiągnięć katolickiej kazuistyki. Katolicka doktryna moralna przyjmuje, że istnieje ustalone przez Boga prawo moralne. Niektóre z jego reguł nie są jednak znane człowiekowi lub nieznane są istotne z punktu widzenia moralnego dane (np. dokładny moment powstania osoby, czyli wcielenia duszy rozumnej). Co 6
7 powinniśmy robić w sytuacji nieznajomości prawa lub w przypadku braku istotnych informacji? Od wieku XVI wypracowano kilka rozwiązań. Probabilizm jest stanowiskiem, które głosi, że jeśli tylko istnieje jakaś prawdopodobna (tj. wiarygodna) opinia, że określonej reguły moralnej nie trzeba respektować, to można postępować zgodnie z tą opinią nawet wtedy, gdy stanowisko przeciwne jest znacznie bardziej prawdopodobne ( prawdopodobieństwo ustalało się na podstawie liczby i autorytetu ojców Kościoła czy teologów, którzy się za daną doktryną opowiadali). Probabilioryzm głosi, że wolno nie respektować danej reguły tylko wtedy, gdy głosząca coś takiego opinia jest bardziej prawdopodobna niż opinia przeciwna. Stanowiskiem dominującym od XVIII w. był ekwiprobabilioryzm: wolno nie respektować danej reguły tylko wtedy, gdy opinie na jej temat co najmniej się równoważą (lub są niemal równie prawdopodobne). Współczesna doktryna katolicka w przypadku niepewności na temat statusu moralnego wczesnych embrionów uznaje obecnie znacznie bardziej restrykcyjny tutioryzm czy też rygoryzm. Stanowisko to głosi, że jeśli tylko istnieje jakiekolwiek prawdopodobieństwo, że dana reguła może obowiązywać (tj. istnieją teolodzy, który tak właśnie uważają), to należy postępować zgodnie z taką opinią. Problem, na który zwróciło uwagę wielu znawców doktryny Kościoła katolickiego, polega na tym, że tutioryzm, jako metoda dochodzenia do pewności sumienia w przypadku niepewności na temat obowiązującego prawa moralnego, został potępiony przez Kościół w wieku XVII jako zbyt rygorystyczny i stąd współczesne wykorzystanie tej doktryny do problemów bioetycznych wydaje się zaskakujące. Co więcej, rygoryzm był akceptowany przez Kościół w odniesieniu do niektórych sytuacji ryzyka lub niepewności dotyczących faktów czy konsekwencji naszych działań, np. do sytuacji, gdy nasze wątpliwości dotyczą tego, czy jakieś nasze działanie kogoś nie skrzywdzi (czyli faktycznie miałby zastosowanie w przypadku z myśliwym, mimo że prowadzi do opisanych wcześniej paradoksów). W przypadku niepewności na temat moralnego statusu embrionów ludzkich (czyli niepewności normatywnej) obecna doktryna katolicka przyjęła stanowisko, które 7
8 sama tradycyjnie stosowała wyłącznie do niepewności na temat dających się empirycznie zweryfikować faktów 5. Zaskakujące jest na co zwrócił uwagę prof. Szewczyk że argument z ostrożności w obecnej doktrynie katolickiej zdaje się stanowić główny, jeśli nie jedyny, argument za tym, że wczesne embriony należy traktować jak osoby. W Deklaracji o przerywaniu ciąży z roku 1974 opracowanej przez Kongregację Nauki Wiary czytamy: Deklaracja ta świadomie nie podkreśla problemu chwili animacji. Nie ma bowiem co do tego jednobrzmiącej tradycji i autorzy współcześni jeszcze różnią się między sobą. Jedni twierdzą, że animacja następuje w pierwszej fazie życia, drudzy, że dopiero wtedy, gdy zarodek zatrzyma się we właściwym miejscu [czyli jak można rozumieć po zagnieżdżeniu TŻ]. Wymóg traktowania wczesnych embrionów jak osób nie wynika więc na gruncie obecnej doktryny katolickiej z jednoznacznej akceptacji sądu na temat ich ontologicznego czy normatywnego statusu ( wczesne embriony ludzkie należą do ontologicznej klasy osób, czyli bytów obdarzonych duszą rozumną ), lecz z uznania takich a nie innych kryteriów podejmowania decyzji w sytuacjach niepewności na temat statusu moralnego pewnego rodzaju bytów ( nie da się wykluczyć, że wczesne embriony ludzkie mogą należeć do ontologicznej klasy osób, czyli bytów obdarzonych duszą rozumną ). Te kryteria jak pokazałem powyżej nie mogą być jednak stosowane w argumentacji za zakazem diagnostyki preimplantacyjnej. 5 C.A. Tauer, The Tradition of Probabilism and the Moral Status of the Early Embryo, Theological Studies 45 (1984). 8
NIEPEWNOŚĆ NA TEMAT MORALNEGO STATUSU
Diametros nr 34 (grudzień 2012): 179 189 NIEPEWNOŚĆ NA TEMAT MORALNEGO STATUSU EMBRIONÓW LUDZKICH A PREIMPLANTACYJNA DIAGNOSTYKA GENETYCZNA Tomasz Żuradzki Abstrakt. W tekście omawiam tę część internetowej
ARGUMENT Z NIEPEWNOŚCI NORMATYWNEJ A ETYCZNA OCENA
Diametros nr 32 (czerwiec 2012): 131 159 ARGUMENT Z NIEPEWNOŚCI NORMATYWNEJ A ETYCZNA OCENA BADAŃ NAUKOWYCH WYKORZYSTUJĄCYCH LUDZKIE EMBRIONY 1 Tomasz Żuradzki Abstrakt. Konserwatywni przeciwnicy prowadzenia
Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności.
Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności. HARD CASE tzw. trudny przypadek stosowania prawa > brak jednoznacznej normy, która została wytworzona przez określony autorytet >przypadki trudności
Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową.
Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową. STANDARDY OSIĄGNIĘĆ: Rozwój osobowy i intelektualny uczniów wynikający z ich uczestnictwa w zajęciach etyki podążając za przyjętymi
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
TRANSPLANTACJA KKK 2296,
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
Klonowanie. Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak
Klonowanie Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak Klonowanie 2 Definicja Manipulacja mająca na celu otrzymanie genetycznej kopii pierwowzoru, którym może być fragment DNA, komórka lub cały organizm.
IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA
IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA PROJEKT ETYKI KANTA W POSZUKIWANIU OBIEKTYWNYCH PODSTAW ETYKI Wobec krytyki Huma Immanuel Kant stara się znaleść jakąś obiektywną podstawę dla etyki, czyli wykazać, że
Czy i jak możliwe jest rozstrzygnięcie sporu etycznego o IVF? Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN
Czy i jak możliwe jest rozstrzygnięcie sporu etycznego o IVF? Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.pl 26.VI.2013 Dwa rodzaje sporów Spór teoretyczny Nauka Filozofia
Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Klucz punktowania odpowiedzi MAJ 2010 2 Zadanie 1. (0 2) problemów i tez z zakresu ontologii, epistemologii,
Wyrok z dnia 14 stycznia 2010 r. III ZS 4/09
Wyrok z dnia 14 stycznia 2010 r. III ZS 4/09 Regionalna izba notarialna nie ma kompetencji do podejmowania uchwał w przedmiocie zasad etyki zawodowej notariuszy. Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski,
10 kluczowych zasad efektywnego uczenia się tradingu
10 kluczowych zasad efektywnego uczenia się tradingu Prowadzący: Agenda 1. 5 najpoważniejszych błędów traderów podczas nauki tradingu 2. Uczenie się na błędach - czy na pewno to jest dobre? 3. Dlaczego
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
W odpowiedzi Marianowi Machinkowi: posługiwanie się argumentem z moralnej ostrożności jest stronnicze
W odpowiedzi Marianowi Machinkowi: posługiwanie się argumentem z moralnej ostrożności jest stronnicze Kazimierz Szewczyk Odpowiedź na tekst polemiczny Mariana Machinka 1 dzielę na dwie części. W pierwszej
Polemiki. raz jeszcze
225 Mirosław Rutkowski O kryterium genetycznym w sporze o aborcję raz jeszcze Odpowiedź na zarzuty Tomasz Kąkol w swoich uwagach do mojego artykułu Kryterium genetyczne w sporze o aborcję 1 przedstawia
TEMAT PRACY SOKRATEJSKA IDEA NIEWIEDZY JAKO ŹRÓDŁA ZŁA MORALNEGO A ETYKA ŚW. TOMASZA Z AKWINU ANALIZA PORÓWNAWCZA ETYKA SOKRATESA ETYKA ŚW.
TEMAT PRACY SOKRATEJSKA IDEA NIEWIEDZY JAKO ŹRÓDŁA ZŁA MORALNEGO A ETYKA ŚW. TOMASZA Z AKWINU ANALIZA PORÓWNAWCZA ETYKA SOKRATESA ETYKA ŚW. TOMASZA 399 0 1274 2012 PLAN PRACY I. Etyka Sokratesa II. System
Etyka kompromisu. Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.
Etyka kompromisu Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.pl 20.IX.2013 Struktura problemu Ład społeczny Konflikt Kompromis Ład
PROJEKT NAUKOWEJ ETYKI ETYKA OSIEMNASTEGO WIEKU
PROJEKT NAUKOWEJ ETYKI ETYKA OSIEMNASTEGO WIEKU ETYKA I METODA NAUKOWA Metoda naukowa uniwersalne narzędzie poznania prawdy. pozwala ustalić prawdę ponad wszelką wątpliwość powoduje bardzo dynamiczny rozwój
Jakub Nawracała, radca prawny
Ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ryzyk, które wystąpiły przed zawarciem umowy ubezpieczenia (na przykładzie klauzuli wpisanej do rejestru niedozwolonych postanowień pod nr 3456)
Argument teleologiczny
tekst Argument teleologiczny i piąta droga św. Tomasza z Akwinu Tekst piątej drogi (z celowości): Piąta Droga wywodzi się z faktu kierowania rzeczami. Stwierdzamy bowiem, że pewne rzeczy, które są pozbawione
Ślepy traf a preimplantacyjna diagnostyka genetyczna *
Przegląd Filozoficzny Nowa Seria R. 22: 2013, Nr 1 (85), ISSN 1230 1493 DOI: 10.2478/pfns-2013-0011 Tomasz Ż uradzki Ślepy traf a preimplantacyjna diagnostyka genetyczna * Słowa kluczowe: preimplantacyjna
Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni
Wstęp do prawoznawstwa Metody wykładni 1 Wykładnia prawa W polskiej nauce prawa przyjęło się określać normę prawną mianem wyrażenia językowego; Wysłowienie NP następuje w AN za pomocą języka, który ze
Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego Rozdział II. Rodzice a dziecko poczęte
Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 15 Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego... 23 1. Uwagi wstępne... 23 2. Sytuacja dziecka poczętego w polskim prawie... 32 3. Status prawny dziecka poczętego de lege
Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.
Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.
Argument teleologiczny
tekst Argument teleologiczny i piąta droga św. Tomasza z Akwinu Argument z celowości 1. W świecie obserwujemy celowe działanie rzeczy, które nie są obdarzone poznaniem (np. działanie zgodnie z prawami
KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI
Egzamin maturalny maj 2009 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Zasady oceniania: za rozwiązanie wszystkich zadań można uzyskać maksymalnie 50 punktów (w tym za rozwiązanie zadań
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Kształtowanie postaw etycznych u dziecka Beata Szynalska-Skarżyńska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 11 maja 2015 r. CZYM JEST ETYKA? Etyka, zgodnie z europejską tradycją,
Godność w Konstytucji
Godność w Konstytucji Zgodnie z art. 30 Konstytucji, Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona
, , STOSUNEK DO ABORCJI PO ORZECZENIU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO WARSZAWA, LIPIEC 97
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. 2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia średniowieczna a starożytna 2 3 Ogólna charakterystyka filozofii średniowiecznej Ogólna charakterystyka filozofii
OPINIE O PODSTAWIE PROGRAMOWEJ
OPINIE O PODSTAWIE PROGRAMOWEJ Uchwała Nr 333/2008 Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 października 2008 roku w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej
Warsztaty w Instytucie Politologii
Warsztaty w Instytucie Politologii Częste uczestnictwo naszej szkoły w wykładach na Uniwersytecie Wrocławskim to już zwyczaj. Tym razem uczniowie klasy 2A oraz klasy 2B rozszerzający wiedzę o społeczeństwie,
Istnienie super naturalnych istot
Victor Stenger(1935-2014) był wybitnym amerykańskim naukowcem łączącym znajomość współczesnej fizyki oraz zainteresowania filozofią. Był profesorem na Uniwersytecie Hawaje oraz Colorado. Spośród kilkunastu
Prawo do sprzeciwu sumienia farmaceuty
Prawo do sprzeciwu sumienia farmaceuty dr Marcin Olszówka Katedra Prawa Konstytucyjnego Uczelnia Łazarskiego Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris Warszawa, 1 września 2018 r. Konstytucja RP z 2
Cele i zadania stawiane przed uczniem w ramach zajęć etyki.
Etyka w szkole podstawowej klasy IV VI (zajęcia międzyoddziałowe) Autor programu. Magdalena Środa, Program lekcji etyki. Szkoła podstawowa kl. IV VI. Dopuszczony do użytku przez MEN pod numerem DKW-4014-3/00
Szacowanie wartości i udzielanie zamówień, w tym zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej
Szacowanie wartości i udzielanie zamówień, w tym zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013
Warunki odrzucenia oferty - dla zaawansowanych. Trener: r.pr. Marta Kittel Łódź, 20 wrześnień 2018 r.
Warunki odrzucenia oferty - dla zaawansowanych Trener: r.pr. Marta Kittel Łódź, 20 wrześnień 2018 r. Spis treści Ustawowe przesłanki odrzucenia oferty przez zamawiającego z art.89 ust.1 ustawy Pzp Odrzucenie
Szacowanie wartości i udzielanie zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej.
Szacowanie wartości i udzielanie zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych zwana dalej ustawą PZP zastrzega
Czy w świetle najnowszego orzecznictwa jest możliwe takie odliczenie bez ryzyka jego zakwestionowania przez organy podatkowe?
Czy w świetle najnowszego orzecznictwa jest możliwe takie odliczenie bez ryzyka jego zakwestionowania przez organy podatkowe? Czy w świetle najnowszego orzecznictwa możliwe jest odliczanie VAT naliczonego
Zapłodnienie in vitro i obowiązek selekcji zdrowych embrionów
Tomasz Żuradzki Zapłodnienie in vitro i obowiązek selekcji zdrowych embrionów Minister Zdrowia zapowiedział likwidację programu refundowania z budżetu państwa procedury zapłodnienia in vitro, co znacząco
-Czy aborcja płodu 2 miesięcznego to to samo co aborcja płodu np 6 miesięcznego, do jakiego wieku płodu powinna być dozwolona?
Pod moim i Kai programem o aborcji pojawiły się pytania. Dziękuję za jedne z nich użytkownikowi Filipowi, oczywiście odpowiedzi będą wyrazem moich przekonań: -Czy aborcja płodu 2 miesięcznego to to samo
Spis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki..................................... 1 1.2. Pojęcia dobra
Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
Kiedy wygasa mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Kodeks spółek handlowych posługuje się dwoma pojęciami: kadencja oraz mandat. Oba pojęcia co nie powinno nikogo dziwić - są
3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie
3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie Autor: Robert Kajzer Spis treści Wstęp... 3 Panuj nad własnymi emocjami... 4 Jak jednak nauczyć się panowania nad emocjami?...
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro.
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro. Dotychczas powstały dwa projekty ustaw Jarosława Gowina
ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W.
Sygn. akt III CZP 17/14 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o zapłatę na skutek apelacji od wyroku Sądu Rejonowego [ ] w W. z dnia 28 maja 2013 r. Czy osoba będąca członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Głównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.
KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania
Wstęp do prawoznawstwa. 2) Normy postępowania a normy prawne
Wstęp do prawoznawstwa 2) Normy postępowania a normy prawne 1 Zagadnienia organizacyjne Adrian Zając adrian.zajac@uwr.edu.pl Katedra Teorii i Filozofii Prawa Sprawdzian 1. - 6 listopada 2 Przepisy - zadanie
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Jak przekonywać innych do swoich racji? Dr Witold Szumowski Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 3 listopada 2014r. Plan dzisiejszych zajęć Istota przekonywania Wywieranie
NIEPEWNOŚĆ I RYZYKO PODEJMOWANIA DECYZJI W TEORII ZARZĄDZANIA
dr Ireneusz Drabik NIEPEWNOŚĆ I RYZYKO PODEJMOWANIA DECYZJI W TEORII ZARZĄDZANIA Procesy decyzyjne w administracji publicznej w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej Międzynarodowa konferencja naukowa
Zarządzanie. Ćwiczenia X. Wyższa Szkoła Logistyki Mgr Weronika Węgielnik
Zarządzanie Ćwiczenia X Etyka menedżerska Obszary zainteresowań: Stosunki między firmą a pracownikiem: Zatrudnianie i zwalnianie Warunki płacy i pracy Prywatność i szacunek Stosunki między pracownikiem
ETYKA Poziomy refleksji i metodologia argumentacji. ks. dr Artur Aleksiejuk
ETYKA Poziomy refleksji i metodologia argumentacji ks. dr Artur Aleksiejuk ETYKA Od greckiego słowa ethos obyczaj, zwyczaj. ETYKA dyscyplina naukowa, zajmująca się moralnością, teorią moralności ETYKA
UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA
UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY PRZECIW ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY ATEISTYCZNE 1 1. Argument z istnienia zła. (Argument ten jest jedynym, który ateiści przedstawiają jako
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE SEMINARIUM OPCJONALNE: ETYKA, BIOETYKA, ETYKA MEDYCZNA
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Studia stacjonarne WF AIK NAZWA PRZEDMIOTU: SEMINARIUM OPCJONALNE: ETYKA, BIOETYKA, ETYKA MEDYCZNA NAZWA PRZEDMIOTU PO ANGIELSKU: ELECTIVE SEMINAR: ETHICS, BIOETHICS, MEDICAL
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty
Wstęp do prawoznawstwa. Wykładnia (1) oraz metody wykładni (2)
Wstęp do prawoznawstwa Wykładnia (1) oraz metody wykładni (2) 1 Zagadnienia organizacyjne Sprawdzian - wyniki Poprawa Kolejny sprawdzian 2 Czym jest wykładnia Czym jest wykładnia? Czym są metody wykładni?
ROZSTRZYGNIĘCIE SPORU O WŁAŚCIWOŚĆ. po rozstrzygnięciu sporu kompetencyjnego. uznaję
(miejscowość, data) (nazwa urzędu) ROZSTRZYGNIĘCIE SPORU O WŁAŚCIWOŚĆ Stosownie do treści art. 22 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2000
Karta przedmiotu: Bioetyka
Kierunek Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II rok akademicki 2012/2013 Filozofia stopień pierwszy studia stacjonarne Karta przedmiotu: Bioetyka Forma zajęć: wykład Wymiar
Oś sporu: gradualistyczna koncepcja godności człowieka
Oś sporu: gradualistyczna koncepcja godności człowieka Dyskusja z zarzutami prof. Kazimierza Szewczyka wobec mojego głosu w dyskusji wokół Stanowiska Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN w sprawie preimplantacyjnej
Kwestie moralne dotyczące. ce rezultatów w badań w zakresie medycyny współczesnej
Kwestie moralne dotyczące ce rezultatów w badań w zakresie medycyny współczesnej Instrukcja Kongregacji Nauki Wiary DIGNITAS PERSONAE (Godność Osoby) Dotycząca ca niektórych problemów w bioetycznych (12
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)
EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2013 2 Zadanie 1. (0 4) Obszar standardów Opis wymagań Znajomość i rozumienie
Aleksandra Bulaczek "Ludzki Embrion. Czy ma prawo do życia?", Tomasz Krzemiński, Kraków 2011 : [recenzja]
Aleksandra Bulaczek "Ludzki Embrion. Czy ma prawo do życia?", Tomasz Krzemiński, Kraków 2011 : [recenzja] Studia Ecologiae et Bioethicae 11/2, 215-219 2013 Tomasz Krzemiński, Ludzki Embrion. Czy ma prawo
DEKALOG gdzie szukać informacji? YouCat KKK
gdzie szukać informacji? YouCat 348 351 KKK 2052 2082 Jacek Salij Dekalog o. Adam Szustak, Konferencje o Dekalogu Valerio Bocci Dziesięć przykazań wyjaśniane dzieciom Wiesława Lewandowska Pan Bóg nie robi
POSTANOWIENIE. SSN Dariusz Świecki
Sygn. akt IV KK 156/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 maja 2016 r. SSN Dariusz Świecki w sprawie J. K. skazanego z art. 152 2 k.k. w zw. z art. 18 2 k.k. i art. 270 1 kk w zw. z art. 11
Głos w debacie Dlaczego nie wystarczy być
KULTURA I WARTOŚCI NR 2 (2012) DYSKUSJE s. 82 87 ANDRZEJ NIEMCZUK Głos w debacie Dlaczego nie wystarczy być (5 czerwca 2012, Instytut Filozofii UMCS, Lublin) UWAGA WSTĘPNA Na główne pytanie naszej dyskusji
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 155/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 października 2012 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Kazimierz
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Detailed Moral Theology I KOD MODUŁU: 1-TS-1-TMTMSZ1, 1-TN-1-TMTMSZ1 KIERUNEK STUDIÓW: teologia
STRESZCZENIE. Strona 1 z 5
STRESZCZENIE Samorządy poszczególnych województw prowadzą prace przygotowawcze w celu budowy infrastruktury szerokopasmowych sieci regionalnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Programu
MORALNY DYLEMAT KORZYSTANIA Z WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW NIEETYCZNYCH
MORALNY DYLEMAT KORZYSTANIA Z WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW NIEETYCZNYCH rozwój wiedzy medycznej - fakt i zobowiązanie moralne istotne w tym rozwoju - próby kliniczne na ludziach wspólną cechą prób - ich eksperymentalny
Recenzja książki Moral Machines. Teaching Robots Right from Wrong
Avant. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard Volume II, Number 1/2011 www.avant.edu.pl Recenzja książki Moral Machines. Teaching Robots Right from Wrong Autorzy: Wendell Wallach,
Wykład 4 Logika dla prawników. Dyskusja oraz rodzaje argumentów
Wykład 4 Logika dla prawników Dyskusja oraz rodzaje argumentów 1 * Wykład opracowany w oparciu o podręczniki: T. Hołówka, Kultura logiczna w przykładach, Warszawa 2006. K. Szymanek, K. A. Wieczorek, A.
Hinduizm uznaje, że każda wiara, która prowadzi do Boga, jest dobra.
HINDUIZM Hinduizm jest religią monoteistyczną polegającą na tym, że cześć oddaje się jednemu bogu, który przejawia się pod postaciami wcieleń i żeńskiej energii. Hinduizm uznaje, że każda wiara, która
Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego.
Sygn. akt III CZP 103/12 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego. Czy stronie przysługuje zażalenie na orzeczenie
Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne
Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH Seminarium WHC, Warszawa 27.I.2016 Nowe jest lepsze! Nowe odkrycia wiemy więcej Nowe terapie ( = terapie
166 Wstęp do statystyki matematycznej
166 Wstęp do statystyki matematycznej Etap trzeci realizacji procesu analizy danych statystycznych w zasadzie powinien rozwiązać nasz zasadniczy problem związany z identyfikacją cechy populacji generalnej
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. w sprawie obwodów łowieckich.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. w sprawie obwodów łowieckich. Prof. nadzw. dr hab. Adam Habuda Instytut Nauk Prawnych PAN Zakład Prawa Ochrony Środowiska we Wrocławiu Okoliczności, które
Moralne aspekty procedury zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro) str
Moralne aspekty procedury zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro) str. 50-76 Przedstawiona w tej części pozycji Wobec in vitro krytyka metody zapłodnienia pozaustrojowego z perspektywy moralności kościoła
Podstawy moralności. Prawo moralne
Podstawy moralności Prawo moralne Po co mi prawo? Prawo drogowe (kodeks drogowy) chroni użytkowników pojazdów i dróg przed wypadkami. Prawo karne zabezpiecza przed przestępczością, a przynajmniej przed
KOMUNIKATzBADAŃ. Jakiego prawa aborcyjnego oczekują Polacy? NR 144/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 144/2016 ISSN 2353-5822 Jakiego prawa aborcyjnego oczekują Polacy? Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz
5 WSTĘP Co zabrać ze sobą? Po drugim tygodniu Ćwiczeń duchownych, który oddajemy do Państwa rąk, to kolejny trzeci już tom z minikolekcji rekolekcyjne
5 WSTĘP Co zabrać ze sobą? Po drugim tygodniu Ćwiczeń duchownych, który oddajemy do Państwa rąk, to kolejny trzeci już tom z minikolekcji rekolekcyjnej: Co zabrać ze sobą? przygotowanej przez jezuickie
KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA XIV GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO
KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA XIV GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO Imię, nazwisko Imię ojca Data i miejsce urodzenia Klasa Adres i nazwa szkoły (z kodem i telefonem) Imię, nazwisko oraz adres e-mail
Brak proporcji ustalonej szacunkowo a rozliczenie podatku naliczonego. Wpisany przez Krystian Czarny
Jak należy rozliczyć podatek naliczony, jeżeli podatnik nie ustalił proporcji z naczelnikiem urzędu skarbowego lub ustalił ją w wysokości, na którą organ podatkowy się nie zgadza. Czy w przypadku, gdy
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O PRAWNEJ REGULACJI PRZERYWANIA CIĄŻY BS/139/2003 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, WRZESIEŃ 2003
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
1. Definicja zamówienia tego samego rodzaju na gruncie prawa zamówień publicznych
II. Zamówienia tego samego rodzaju 1. Definicja zamówienia tego samego rodzaju na gruncie prawa zamówień publicznych Jak już wspomniano, w oparciu o art. 32 ust. 1 Ustawy podstawą ustalenia wartości zamówienia
Wykład 4. Określimy teraz pewną ważną klasę pierścieni.
Wykład 4 Określimy teraz pewną ważną klasę pierścieni. Twierdzenie 1 Niech m, n Z. Jeśli n > 0 to istnieje dokładnie jedna para licz q, r, że: m = qn + r, 0 r < n. Liczbę r nazywamy resztą z dzielenia
Halina Piotrowska. Rozwiązywanie problemów decyzyjnych w nauczaniu fizyki
Halina Piotrowska Rozwiązywanie problemów decyzyjnych w nauczaniu fizyki 1 Problemy decyzyjne pojawiają się podczas czynności wyboru działania. Rozwiązywanie problemów decyzyjnych składa się z całego szeregu
ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE. Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA
ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA Realizowany przez nauczyciela etyki: Mgr Ewę Szczepaniak-Sieradzką
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 204/205 FORMUŁA DO 204 ( STARA MATURA ) FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ MFI-R MAJ 205 Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie
Filozofia, ISE, Wykład V - Filozofia Eleatów.
2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii
SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
Problemy oceny alternatyw w warunkach niepewności
Problemy oceny alternatyw w warunkach niepewności Statystyczne metody oceny alternatyw Rozpatrzmy sytuacje, w których decyzja pociąga za sobą korzyść lub stratę Tę sytuację nazywać będziemy problemem decyzyjnym,
KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0
KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0 Talbot, 01.10.2017 08:10 Księga Urantii jest dziełem ogromnym objętościowo, gdyż zawiera przeszło 2 tysiące stron. Ma charakter religijny, duchowy i filozoficzny. Mówi o Bogu,
POSTANOWIENIE Z DNIA 28 PAŹDZIERNIKA 2009 R. I KZP 17/09
POSTANOWIENIE Z DNIA 28 PAŹDZIERNIKA 2009 R. I KZP 17/09 Kuratorem sądowym w rozumieniu ustawowej definicji zawartej w art. 115 13 k.k., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2002 r., jest lege
Przewodniczący: postanawia:
Sygn. akt: KIO 878/14 POSTANOWIENIE z dnia 15 maja 2014 r. Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie: Przewodniczący: Protokolant: Przemysław Dzierzędzki Paulina Nowicka po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Art. 1 W ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu