Czas trwania modułu: 45min Uczestnicy: 7lat Grupa: 20 osób

Transkrypt

1 Moduły: Czas trwania modułu: 45min Uczestnicy: 7lat Grupa: 20 osób Moduł I: poczucie osamotnienia Poczucie osamotnienia w relacjach z rodzicem, grupą rówieśniczą, w sytuacjach rodzinnych, które marginalizują znaczenie dziecka. W sytuacjach poniżania lub dewaluowania wartości dziecka. Poczucie braku bliskości i wsparcia w sytuacji destabilizacji rodzinnej, itp. Pogłębianie zrozumienia powodów poczucia osamotnienia w relacjach społecznych. Pogłębianie zrozumienia tego stanu jako naturalnej konsekwencji czyichś zaniedbań, zachowań lub intencji. Poszukiwanie wsparcia. Poszukiwanie źródeł osłabienia poczucia osamotnienia. Rozpoznawanie charakterystycznych cech poczucia osamotnienia i umiejętność identyfikowania ich w swoich sytuacjach. Dlaczego czuje się poczucie osamotnienia? Jak odczuwa się osamotnienie? Jak unikać poczucia osamotnienia? Z jakich powodów czuje się poczucie osamotnienia? Co się dzieje, kiedy czuje się poczucie osamotnienia? Jak ludzie zachowują się, kiedy czują poczucie osamotnienia? Moduł II poczucie bezradności Poczucie bezradności w sytuacji krzywdzenia, zaniedbywania, potrzeby wsparcia. Bezradność wobec problemów innych członków rodziny. Bezradność dziecięca. Bezradność wobec oczekiwań. Bezradność wobec osób w rodzinie. Pogłębianie zrozumienia przyczyn i efektów bezradności. Pogłębianie zrozumienia, że bezradność jest skutkiem czyichś działań, a nie niedoskonałości dziecka. Poszukiwanie wsparcia, opieki, zrozumienia. Pogłębianie zrozumienia naturalnej niedojrzałości dziecka w sprawach rodzinnych. Pogłębianie zrozumienia, że są sprawy, które dzieci nie dotyczą, za które nie odpowiadają i w które nie mogą być włączane. Co powoduje bezradność? Czemu czuje się bezradność? Do czego prowadzi poczucie bezradności? Kto powinien przejąć odpowiedzialność w sytuacji bezradności dziecka? Czy poczucie bezradności coś powoduje? Jak ludzie zachowują się, kiedy czują bezradność? Jak unikać poczucia bezradności?

2 Moduł III Niezrozumienie intencji Nieumiejętność rozpoznawania przez dziecko wrogich intencji, manipulacji, wykorzystywania. Nieumiejętność odczytywania sygnałów zagrożenia. Niedojrzałość dziecka w przekazywaniu własnych intencji. Niespójność zachowań i intencji. Pogłębianie zrozumienia własnych niekompetencji w rozpoznawaniu intencji. Pogłębianie zrozumienia że nie wszyscy, którzy okazują sympatię, mają dobre intencje. Uczenie się rozumienia granic Uczenie się poszukiwania spójności w zachowaniach, oczekiwaniach i wyrażanych intencjach innych osób. Uczenie się odruchu pytania o intencję. Czemu nie rozpoznaje się czyichś intencji? Jak wyraża się swoje intencje? Kto może potwierdzić czyjeś intencje? Jakie są skutki nie zrozumienia czyichś intencji? Moduł IV potrzeba pomocy Sytuacja wymagająca zewnętrznej pomocy. Potrzeba wyzwolenia się. Sytuacja ucieczki. Izolowanie się. Poczucie potrzeby ratunku. Pogłębianie zrozumienia sytuacji, w której pojawia się potrzeba pomocy. Pogłębianie zrozumienia potrzeby pomocy, wyzwolenia jako sygnału do zwrócenia się o pomoc do kogoś. Uczenie się poszukiwania pomocy. Uczenie się umiejętności otwartego wyrażania potrzeby pomocy. Uczenie się budowania świadomości sieci wsparcia. Co czuje się, kiedy potrzebuje się pomocy? Jak sięgać po pomoc? Jak wyrażać potrzebę pomocy? Do kogo zwracać się o pomoc, z jakimi sprawami? W jakich sytuacjach odczuwa się potrzebę pomocy?

3 Moduł V poczucie odpowiedzialności Obciążanie dziecka odpowiedzialnością za zachowania, sytuację lub intencję dorosłych. Poczucie winy. Dzielenie się odpowiedzialnością. Generowanie odruchu odpowiedzialności za innych. Pogłębianie poczucia odpowiedzialności za sprawy i zachowania innych. Pogłębianie zrozumienia roli dziecka w świecie dorosłych. Pogłębianie zrozumienia odpowiedzialności rodzica, dorosłego za dziecko. Pogłębianie zrozumienia odpowiedzialności za swoje działania, udział w relacji. Uczenie się unikania odpowiedzialności za zachowania, sytuacje, intencje innych osób. Uczenie się rozumienia proporcji odpowiedzialności w rodzinie. Za co odpowiedzialne jest dziecko? Za co odpowiedzialny jest rodzic, dorosły? Jak ludzie obciążają innych odpowiedzialnością? Jak unikać odpowiedzialności za coś, za co się nie odpowiada? Czemu czuje się czasem odpowiedzialność za coś? Moduł VI poczucie miłości Poczucie bycia kochanym takim, jakim się jest naprawdę. Poczucie kochania kogoś bezwarunkowo. Poczucie zasługiwania na miłość. Szantaż emocjonalny. Warunkowanie miłości. Gradacja miłości. Poczucie bycia nie kochanym. Pogłębianie zrozumienia poczucia bycia kochanym. Pogłębianie zrozumienia poczucia kochania kogoś. Rozpoznawanie miłości bezwarunkowej. Rozpoznawanie szantażu i manipulacji uczuciowej. Uczenie się wyrażania i przyjmowania sygnałów miłości. Uczenie się wyrażania potrzeby miłości. Po czym poznaje się bycie kochanym bezwarunkowo? Po czym poznaje się potrzebę miłości? Jak ludzie wyrażają miłość? Czy miłość zależy od czegoś? Czy na miłość trzeba zasłużyć?

4 Przesłanki metodyczne do scenariuszy zajęć Każda sesja poświęcona jest szczególnemu obszarowi ryzyka. W zależności od kreatywności prowadzących, ujawnione będą cechy, stany, odniesienia lub inne elementy kojarzone z danym obszarem. Oczywiście obszary są bardzo rozległe i nie da się w ciągu krótkich zajęć ujawnić większości ich znaczeń jakie doświadczają dzieci. Jednak głównym założeniem, jest możliwość ujawnienia tych części i znaczeń, które stanowią najistotniejsze dla dzieci problemy (projekcja, odniesienia, skojarzenia). Dlatego, prowadzący powinni modelować proces zajęć w taki sposób, aby pozwolić dzieciom na swobodne podążanie za swoim procesem, ale należy jednocześnie kontrolować sytuację, aby nie wykraczała poza ramy danego obszaru ryzyka. Prowadzący są zobowiązani do panowania nad sytuacją ujawniania przez dzieci swoich odniesień: Bardzo uważnie należy kontrolować, żeby pozostawać na poziomie metaforycznego dialogu. Nie wolno niczego racjonalizować, interpretować ani przyporządkowywać do rzeczywistości dziecka. Stale należy motywować do prowadzenia dialogu na temat treści przypowieści oraz rozwijać tą metaforę do szerszych znaczeń. Należy panować nad sytuacją, aby nie przekształciła się w wątki terapeutyczne lub ujawniania sytuacji traumatycznych. To jest sytuacja profilaktyki i poszerzania świadomości dziecka, a nie pracy terapeutycznej. Dlatego należy być uważnym i kierować dialogiem w sposób bezpieczny i tonizowany dla dziecka. Ewentualne sytuacje krytyczne należy superwizować i poprowadzić w odrębnym procesie. Bardzo ważne jest, by pedagog podczas zajęć nie sugerował wprost, że któryś z uczniów może być zagrożony. Pozostajemy na poziomie metafory. Bardzo ważne jest zadbanie o komfort luźnych wypowiedzi uczniów powinni czuć, że każda z ich opinii jest ważna Jeśli podczas realizacji programu dzieci ujawnią nam, sygnał o formach zagrożenia krzywdzeniem powinniśmy jak najszybciej przekazać informację od Zespołu Superwizyjnego.

5 Schemat zajęć Emocje Zapoznanie z postaciami z gry Zajęcia wprowadzające w tematykę emocji. 45 min Cel: pokazanie, że emocje są nieodłącznym towarzyszem naszego życia, są neutralnewyróżnia je sposób przeżywania, można je regulować, warto się z nimi kontaktować i nazywać je. Metoda pracy: grupowe zajęcia warsztatowe w oparciu o bajkę, kolorowanie kółek. Ćwiczenie: Nauka rozpoznawania emocji. 1. Prosimy dzieci o pokolorowanie trzech kółek na trzy kolory: zielony, pomarańczowy, czerwony. 2. Odczytujemy/puszczamy bajkę opowiadająca o historii trudnej, zagrażającej głównemu bohaterowi. 3. Prosimy o przyporządkowanie kolorów do tej sytuacji. 4.Odegranie ról. 5. Omówienie Materiał diagnostyczny (głównie z obserwacji) : umiejętność dzieci do rozpoznawania emocji, ich regulacji i kierowania nimi Efekt: wstępna integracja grupy, zapoznanie się dzieci z osobami prowadzącymi, wstępne poznanie świata emocji, werbalizacja wybranych emocji własnych dziecka Potrzebne rzeczy: nagrana bajka ukazująca dylemat moralny pozwalająca na wartościowanie moralne, wycięte z papieru kółka, kredki Zajęcia dotyczące konkretnego obszaru ryzyka. 45 min. Cel: przekazanie dzieciom wiedzy na temat zagrożeń oraz rozwijanie umiejętności ochrony w sytuacjach wystąpienia zagrożenia przemocą poprzez: wzmocnienie w dziecku przekonania, że ma prawo czuć się bezpiecznie, podniesienie umiejętności identyfikacji sytuacji niebezpiecznych i zagrażających, przekazanie dziecku informacji o konieczności mówienia o zagrażającej sytuacji, dostarczenie informacji dotyczących sposobów działania w trudnej sytuacji. Metody pracy: zajęcia prowadzone są w formie zabawowej przy wykorzystaniu dyskusji, odgrywania ról, rysunku. W scenariuszu wykorzystano bajki, historie postaci z Krainy Świetlików fikcyjnych postaci w wieku zbliżonym do wieku uczestników zajęć tak, by modelowanie dziecięcych zachowań było jak najskuteczniejsze.

6 Moduł I poczucie osamotnienia Cel zajęć : Pogłębianie zrozumienia powodów poczucia osamotnienia w relacjach społecznych. Pogłębianie zrozumienia tego stanu jako naturalnej konsekwencji czyichś zaniedbań, zachowań lub intencji. Poszukiwanie wsparcia. Poszukiwanie źródeł osłabienia poczucia osamotnienia. Rozpoznawanie charakterystycznych cech poczucia osamotnienia i umiejętność identyfikowania ich w swoich sytuacjach. Czas trwania : 45 minut Grupa : zajęcia przeznaczone są dla dzieci w wieku 5-7 lat Miejsce : klasa szkolna, świetlica, sala szkoleniowa. Potrzebne materiały : plansza do gry, kartki papieru, kredki, Wymagany sprzęt : odtwarza z płytą CD (opcjonalnie) Prowadzący : przeszkolony pedagog i wolontariusz Forma zajęć i metody pracy : bajka, gra, burza mózgów, prezentacja, dyskusja. Tutaj będzie konspekt każdej kolejnej sesji wraz z propozycją działań tj. propozycjami: przypowieści, zabaw, sposobów omówieni etc. Ogólne przesłanki dla konstruowania bajek: Muszą ukazywać problem w sposób prosty i zwarty Jedna postać/postacie ucieleśniają dobro inne zło (polaryzacja dobro zło) Treść bajki nie dotyczy realiów podmiotu chodzi o procesy zachodzące w wnętrzu człowieka Musi wypływać jasna informacja jak problem można rozwiązać morał Emocjonalna responsywność bohaterów na zasadzie modelowania Dobrze jeżeli postacie z bajki będą utożsamiać dzieci i ich rodziców Wstęp bajki, używamy formuł, które sugerują, że to co nastąpi, nie odnosi się do znanego dziecku tu i teraz, np.: Pewnego razu W pewnym kraju. Tysiąc lat temu, albo nawet dawniej Wówczas, kiedy jeszcze zwierzęta mówiły Pewnego razy w pewnym starym zamku pośród wielkiego i gęstego lasu W dawnych czasach, kiedy życzenia jeszcze się spełniały

7 Przykłady zabaw wspomagających pracę profilaktyczną w ramach programu Pokoloruj pompona: Nauka rozpoznawania emocji. 1. Prosimy dzieci o pokolorowanie trzech pomponów na trzy kolory: zielony, pomarańczowy, czerwony. 2. Odczytujemy/puszczamy bajkę opowiadająca o historii trudnej, zagrażającej głównemu bohaterowi. 3. Prosimy o przyporządkowanie kolorów do tej sytuacji. 4.Odegranie ról. 5. Omówienie Minikonkurs na najlepszy pomysł na poradzenie sobie z trudnym uczuciem. Nazywamy swoje uczucia - dzieci oglądają ilustracje przedstawiające uczucia np. radość, smutek, strach, gniew, zdziwienie. Następnie opisują co czują postacie na rysunkach. Co takiego się wydarzyło, że dana osoba na obrazku właśnie to odczuwa. Można odwołać się do doświadczeń dziecka np. kiedy ty jesteś szczęśliwy itp. Emocje w słoiku dzieci wyrywają z kolorowych gazet buzie postaci z różnymi emocjami.: smutek, radość, gniew, zaskoczenie etc. Układamy emocje na stole i je omawiamy. Kilka stworzonych wcześniej sytuacji zapisanych na kartkach wrzucamy do słoika. Wstrząsamy pojemnikiem i dziecko wyciąga jedną historię. Czytamy sytuację, a dzieci maja wybrać minę, która odpowiada sytuacji. Omawiamy. Buźki dzieci siadają naprzeciwko siebie, obok nich leży zestaw kartek z narysowanymi buźkami: smutek, zło, zdziwienie. Jedno dziecko wyciąga kartkę i pokazuje drugiemu same nie patrzy. Dziecko bez kartki pokazuje emocje, a drugie ma ją odgadnąć. Jeżeli pojawi się Dzika Karta dziecko może robić śmieszne miny, a 2 nie może się roześmiać. Wyrażamy uczucia mimiką - dzieci oglądają ilustracje z twarzami wyrażającymi emocje. Należy wspólnie z dziećmi nazwać te uczucia. Każde dziecko otrzymuje jedną ilustrację i wyrazem twarzy przedstawia uczucie, na niej ukazane. Inne dzieci odgadują to uczucie. Dzieci oglądają ilustracje przedstawiające osoby w działaniu w wyraźnie określonych sytuacjach. Zadaniem dzieci jest zinterpretowanie przedstawionej na ilustracji sytuacji, opisanie co mogą czuć postaci na rysunkach. Nauczycielka opowiada historię, w której dwoje dzieci jest ze sobą w konflikcie. Zadaniem dzieci jest odegranie zakończenia tej historii oraz opowiedzenie jak się czuły w odgrywanej roli. Malowanie po omacku - jedno dziecko "malarz" ma zawiązane oczy, drugie dziecko pomaga mu. Kieruje jego ręką do farby i na sztalugę. Kiedy obraz jest skończony "pomocnik" odwiązuje chustę "malarzowi". Lustro - dzieci dobierają się parami. Jedno robi minę, drugie naśladuje je jak w lustrzanym odbiciu i próbuje odgadnąć, jakie uczucia kolega chciał wyrazić. Wykrzykiwanie imion - dziecko mówi swoje imię, a cała grupa wykrzykuje razem to imię. Imię z gestem - dziecko mówi swoje imię, pokazując przy tym jakąś minę czy gest. Cała grupa powtarza jego imię, naśladując też jego minę lub gest. Powiedz coś dobrego o mnie. Dzieci siedzą w kółeczku. Nauczycielka wymienia osobę, o której trzeba powiedzieć jak najwięcej dobrego. W toku dalszej zabawy propozycje podają już dzieci. Siedząc w kole po kolei określają jedną dobrą cechę wybranej osoby. W ten sposób powstaje pozytywny wizerunek omawianej postaci. Nie można dwukrotnie podawać tej samej cechy. Dziecko, które nie ma pomysłu lub podało powtórnie tę samą cechę, opuszcza kolejkę. Obowiązuje kolejność - nie wolno wyprzedzać innych dzieci. Drzewko smutku i radości. Dzieci siedzą w kółeczku. Nauczycielka wybiera osobę, która pokazuje jakąś emocję. Inni zgadują.