O ubezpieczeniach społecznych [Om socialförsäkringen]

Transkrypt

1 O ubezpieczeniach społecznych [Om socialförsäkringen] Ubezpieczenia społeczne są ważnym elementem szwedzkiego systemu zabezpieczeń. Obejmują one w zasadzie wszystkich, którzy mieszkają lub pracują w Szwecji. Stanowią zabezpieczenie ekonomiczne dla rodzin z dziećmi, dla osób niepełnosprawnych, a także zabezpieczenie na wypadek choroby, starości lub utraty zdrowia wskutek wypadku przy pracy lub szczególnego narażenia zawodowego. Dzięki temu, że Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej, może przysługiwać Ci ponadto prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych z innych krajów członkowskich. Administrowaniem ubezpieczeniami społecznymi zajmują się szwedzka Kasa Ubezpieczeń Försäkringskassan i Urząd Emerytur Pensionsmyndigheten. Försäkringskassan odpowiada za zasiłki i wypłaty dla rodzin z dziećmi, dla chorych i dla osób niepełnosprawnych. Pensionsmyndigheten natomiast zajmuje się emeryturami i innymi zapomogami dla osób starszych oraz owdowiałych. Witamy w Försäkringskassan [Välkommen till Försäkringskassan] Szwedzkie ubezpieczenia społeczne obejmują w zasadzie wszystkich, którzy mieszkają lub pracują w Szwecji. Dzięki temu, że Szwecja jest członkiem Unii Europejskiej, może przysługiwać Ci ponadto prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych z innych krajów członkowskich, jeśli Ty albo ktoś z Twojej rodziny mieszka lub pracuje w innym kraju członkowskim Unii. Ubezpieczenia społeczne mają za zadanie zapewnić zabezpieczenie ekonomiczne we wszystkich okresach życia. W zakres ubezpieczeń społecznych wchodzą zatem ubezpieczenia i zasiłki dla rodzin z dziećmi, dla osób chorych i niepełnosprawnych oraz dla osób starszych. Försäkringskassan administruje ubezpieczeniami społecznymi i sprawuje pieczę nad tym, by obywatele otrzymywali zasiłki i świadczenia, do których są uprawnieni. Prawo do niektórych świadczeń przysługuje z tytułu zamieszkiwania w Szwecji. Inne świadczenia wymagają posiadania zatrudnienia w Szwecji. Niniejsza broszura to bardzo skrócona wersja wprowadzenia do szwedzkiego systemu ubezpieczeń społecznych. Nie należy jej traktować jako tekstu prawnego. Chcesz dowiedzieć się więcej? [Vill du veta mer?] Niniejsza broszura zawiera jedynie ogólne informacje. Jeżeli potrzebujesz bardziej szczegółowych informacji na temat czegoś, co pojawiło się w tej broszurze, możesz pogłębić swoją wiedzę na stronie Znajdziesz tam rozszerzone informacje w formie broszur, które możesz wydrukować. Jeśli nie masz dostępu 1 (15)

2 do internetu, zawsze możesz skontaktować się z naszym Centrum Obsługi Petentów pod numerem telefonu Informacje ogólnie obowiązujące: [Det här gäller alltid:] Aby otrzymać świadczenie z Försäkringskassan trzeba spełniać określone kryteria. Gdy ubiegasz się o świadczenia, musisz podać Försäkringskassan określone informacje, które zostaną rozpatrzone, a na ich podstawie Försäkringskassan podejmie decyzję, czy przysługuje Ci dane świadczenie. Ubezpieczenie na wypadek choroby [Sjukförsäkringen] Jeśli zachorujesz [Om du blir sjuk] Gdy zachorujesz i z tego powodu nie będziesz w stanie pracować, możesz otrzymywać świadczenia chorobowe albo od swojego pracodawcy, albo z Försäkringskassan. Świadczenia chorobowe wypłacane przez pracodawcę noszą nazwę sjuklön wynagrodzenie chorobowe, natomiast świadczenia wypłacane przez Försäkringskassan to sjukpenning zasiłek chorobowy. Pierwsze 14 dni [De första 14 dagarna] Jeżeli jesteś zatrudniony(a) przez co najmniej miesiąc lub przepracowałeś(aś) 14 dni z rzędu, przysługuje Ci prawo do wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy przez pierwsze 14 dni choroby. Masz obowiązek poinformować swojego pracodawcę o chorobie, która uniemożliwia Ci normalną pracę, w pierwszym dniu jej trwania. Jeżeli nie masz pracodawcy, możesz otrzymywać zasiłek chorobowy z Försäkringskassan od samego początku choroby. Dotyczy to bezrobotnych, pracujących na zlecenie oraz osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Obowiązuje to również, gdy otrzymujesz zasiłek rodzicielski lub ciążowy. Masz obowiązek poinformowania Försäkringskassan o chorobie już pierwszego dnia. Niezależnie od tego, czy otrzymujesz zasiłek chorobowy, czy wynagrodzenie chorobowe, pierwszy dzień choroby jest dniem karencji, za który nie otrzymuje się ani zasiłku chorobowego, ani wynagrodzenia chorobowego. Jeżeli prowadzisz własną działalność gospodarczą, podstawowy okres karencji (czas, który musi upłynąć, zanim otrzymasz zasiłek chorobowy) wynosi 7 dni. Możesz zdecydować się na więcej dni karencji i w ten sposób obniżyć swoją składkę na ubezpieczenie chorobowe. Co dzieje się po 14 dniach? [Vad händer efter 14 dagar?] Jeżeli jesteś zatrudniony(a) i chorujesz dłużej niż 14 dni, Twój pracodawca zgłasza ten fakt do Försäkringskassan. Försäkringskassan rozpatruje, czy masz prawo do zasiłku chorobowego. Możesz otrzymywać zasiłek chorobowy w normalnej wysokości przez maksymalnie 364 dni. Świadczenie jest nieco niższe niż 80 procent Twojego dochodu będącego podstawą do obliczania zasiłku chorobowego. Możesz otrzymywać zasiłek przez 365 dni w okresie 450 dni z rzędu (około 15 miesięcy). Te 450 dni nazywa się okresem ramowym. Celem okresu ramowego jest to, by uniemożliwić pobieranie zasiłku chorobowego w normalnej wysokości dłużej niż przez 364 dni poprzez tymczasowe zrzeczenie się, a następnie ponowne domaganie się zasiłku. Försäkringskassan skontaktuje się z Tobą, jeżeli będziesz mieć prawo do zasiłku w normalnej wysokości przez kolejne 30 dni (maksymalnie). 2 (15)

3 Co w przypadku, jeśli mogę pracować przez część dnia? [Vad händer om jag kan arbeta en del av dagen?] W zależności od tego, jak dużo jesteś w stanie pracować, możesz otrzymywać 1/4, 1/2, 3/4 lub całość wysokości zasiłku chorobowego. Gdy Försäkringskassan rozpatruje Twoje prawo do zasiłku chorobowego, szacujemy również Twoją możliwość do częściowego wykonywania pracy pomimo choroby. Czy zamiast zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia chorobowego mogę dostać zwrot kosztów podróży? [Kan jag få reseersättning i stället för sjuklön eller sjukpenning?] W niektórych przypadkach można otrzymać zwrot kosztów podróży zamiast wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego. Ma to miejsce wówczas, gdy pracodawca lub Försäkringskassan uzna, że możesz pracować, lecz nie możesz dojeżdżać do pracy w zwykły sposób. Pracodawca lub Försäkrings-kassan wypłaca wówczas zwrot za dodatkowe wydatki za przejazdy do pracy i z pracy. Jeśli prowadzisz własną działalność gospodarczą [Om du har ett eget företag] Osoby prowadzące własną firmę same płacą składki na ubezpieczenie chorobowe. Można obniżyć ich wysokość, decydując się na więcej dni karencji (dni niepłatne). Istnieje możliwość wyboru 14, 30, 60 lub 90 dni karencji. Ocena zdolności do pracy system rehabilitacji [Bedömning av arbetsförmågan rehabiliteringskedjan] Przez pierwsze 90 dni zwolnienia chorobowego masz prawo do zasiłku chorobowego, jeżeli nie jesteś w stanie wykonywać swojej zwykłej pracy u pracodawcy. Po 90 dniach masz prawo do zasiłku chorobowego jedynie w przypadku, gdy nie jesteś w stanie wykonywać żadnej pracy u swojego pracodawcy. Po 180 dniach masz prawo do zasiłku chorobowego jedynie, jeżeli nie jesteś w stanie wykonywać żadnej pracy oferowanej na normalnym rynku pracy. Nie obowiązuje to również w przypadku, gdy Försäkringskassan oceni, że z dużym prawdopodobieństwem powrócisz do pracy u swojego pracodawcy przed 365 dniem. Wówczas Twoja zdolność do pracy szacowana jest, biorąc pod uwagę pracę u Twojego pracodawcy, również po 180 dniu. Nie ma to zastosowania, jeżeli określenie Twojej zdolności do pracy w stosunku do pracy na normalnym rynku pracy może być uważane za bezzasadne. Ten sposób przyznawania prawa do zasiłku chorobowego jest nazywany systemem rehabilitacji [rehabiliteringskedja]. System rehabilitacji funkcjonuje w pełnym zakresie jedynie dla osób zatrudnionych. Jeżeli prowadzisz własną działalność gospodarczą, szacujemy Twoją zdolność do pracy, biorąc pod uwagę Twoje zwykłe zadania, do dnia 180 włącznie. Po tym okresie Twoja zdolność do pracy oceniana jest w stosunku do całego rynku pracy. Jeżeli jesteś bezrobotny, Twoja zdolność do pracy szacowana jest w stosunku do pracy na całym rynku pracy od samego początku choroby. Co dzieje się po 364 dniach? [Vad händer efter 364 dagar?] Możesz otrzymywać zasiłek chorobowy na poziomie kontynuacji [fortsättningsnivå] przez okres maksymalnie 550 dni (około półtora roku). Świadczenie jest nieco niższe niż 75 procent Twojego dochodu będącego podstawą do obliczania zasiłku chorobowego. Jeżeli dostajesz zasiłek chorobowy na poziomie kontynuacji ze względu na potwierdzoną utratę zdrowia wskutek wypadku przy pracy lub szczególnego narażenia zawodowego, zasiłek chorobowy nie jest ograniczony czasowo. Musisz złożyć wniosek o kontynuację zasiłku chorobowego. Świadczenie jest niższe niż zwykły zasiłek chorobowy. 3 (15)

4 W szczególnych przypadkach możesz otrzymać przedłużony zasiłek chorobowy kontynuowany. Musisz złożyć wniosek o przedłużenie kontynuacji zasiłku chorobowego. Nie ma granicy czasowej przedłużonego zasiłku kontynuowanego. Jeżeli jesteś poważnie chory(a), możesz być uprawniony(a) do przedłużenia zasiłku chorobowego na normalnym poziomie. Gdy jesteś niepełnosprawny(a) lub chorujesz przez długi czas [Om du är sjuk länge eller har en funktionsnedsättning] Renta z tytułu niezdolności do pracy [Sjukersättning] Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie dla osób, które prawdopodobnie nigdy nie będą w stanie pracować na pełen etat z powodu choroby, utraty zdrowia wskutek wypadku przy pracy lub szczególnego narażenia zawodowego bądź niepełnosprawności. Można otrzymywać 100%, 75%, 50% lub 25% renty z tytułu niezdolności do pracy, w zależności od tego, jak obniżona jest zdolność do pracy. Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom w wieku od 30 do 64 lat, których zdolność do pracy jest trwale ograniczona o co najmniej 25% we wszystkich rodzajach pracy na całym rynku pracy. Dotyczy to również etatów tworzonych dla osób niepełnosprawnych, np. zatrudnienia subwencjonowanego. Możesz samodzielnie złożyć wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy albo my możemy podjąć decyzję o zamianie Twojego zasiłku chorobowego na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy [Aktivitetsersättning] Zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy przysługuje osobom młodym, które prawdopodobnie nie będą mogły pracować na cały etat ze względu na chorobę, niepełnosprawność lub utratę zdrowia przez minimum rok. W zależności od tego, jak dużo jesteś w stanie pracować, możesz otrzymywać 1/4, 1/2, 3/4 lub całość wysokości zasiłku rehabilitacyjno-szkoleniowego. Możesz otrzymywać zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy każdorazowo przez okres maksymalnie 3 lat. Zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy przysługuje osobom w wieku od 19 do 29 lat, których zdolność do pracy jest trwale ograniczona o co najmniej 25% we wszystkich rodzajach pracy na całym rynku pracy. Dotyczy to również etatów tworzonych dla osób niepełnosprawnych, np. zatrudnienia subwencjonowanego. Możesz samodzielnie złożyć wniosek o zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy albo my możemy podjąć decyzję o zamianie Twojego zasiłku chorobowego na zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy. W jakiej wysokości dostanę świadczenia? [Hur mycket får jag i ersättning?] Renta z tytułu niezdolności do pracy i zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy mogą być uzależnione od dochodu lub mieć formę świadczeń gwarantowanych. Świadczenia gwarantowane otrzymujesz wówczas, gdy Twoje dochody są niskie lub gdy wcale nie masz dochodów. Pełne świadczenie zależne od dochodu daje Ci 64% Twojego szacowanego dochodu, czyli dochodu, który według naszych szacunków powinieneś(naś) mieć, gdybyś kontynuował(a) pracę. Wysokość świadczenia gwarantowanego zależy od Twojego wieku oraz od tego, jak długo mieszkasz w Szwecji. 4 (15)

5 Czy mogę otrzymywać zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy, gdy chodzę do szkoły? [Kan jag få aktivitetsersättning när jag går i skolan?] Jeżeli musisz wydłużyć okres nauki z powodu ograniczenia sprawności, możesz otrzymywać zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy przez czas uczęszczania do szkoły. Dotyczy to nauki na poziomie szkoły podstawowej i średniej. W pewnych przypadkach możemy wymagać zaświadczenia ze szkoły lub opinii lekarza potwierdzających, że wydłużony czas nauki jest spowodowany ograniczeniem sprawności. Dodatek mieszkaniowy [Bostadstillägg] Jeżeli otrzymujesz rentę z tytułu niezdolności do pracy lub zasiłek rehabilitacyjnoszkoleniowy możesz mieć prawo do dodatku mieszkaniowego. Wysokość dodatku zależy od tego, ile płacisz za mieszkanie i od Twoich dochodów. Jeśli nie możesz pracować z powodu choroby zakaźnej [Om du inte kan arbeta på grund av smitta] Jeśli jesteś nosicielem choroby zakaźnej, ale sam(a) nie jesteś chory(a), możesz otrzymać z Försäkringskassan świadczenie w formie zasiłku dla nosicieli chorób [smittbärarpenning]. Zasiłek dla nosicieli chorób ma tę samą wysokość co zasiłek chorobowy. Opieka nad bliską osobą [Om du vårdar en närstående] Jeżeli rezygnujesz z pracy, gdyż opiekujesz się osobą bliską, która jest ciężko chora, możesz otrzymać z Försäkringskassan zasiłek na opiekę nad bliskim [närståendepenning]. Masz prawo do tego zasiłku również wtedy, gdy opiekujesz się bliskim w szpitalu. Zasiłek na opiekę nad bliskim jest tej samej wysokości co zasiłek chorobowy. Gdy potrzebujesz pomocy, aby ponownie rozpocząć pracę rehabilitacja [Om du behöver hjälp för att börja arbeta rehabilitering] Czym jest rehabilitacja? [Vad är rehabilitering?] Osoby będące na zwolnieniu chorobowym potrzebują niekiedy wsparcia, by wrócić do pracy. Pojęcie rehabilitacji obejmuje różnego rodzaju czynności, które mają na celu pomóc osobom chorym lub dotkniętym kontuzją w odzyskaniu pełnej bądź możliwej do osiągnięcia sprawności oraz zdolności do prowadzenia normalnego życia. W pierwszym rzędzie za określenie Twojej potrzeby środków i czynności wspomagających powrót do pracy odpowiada Twój pracodawca. Försäkringskassan odpowiada za to, by zwrócić uwagę na Twoje potrzeby i skoordynować środki i czynności wspomagające Twój powrót do obowiązków służbowych. Natomiast Ty odpowiadasz za podanie wszystkich niezbędnych informacji oraz za czynne branie udziału w procesie ustalania i planowania rehabilitacji. Gdy uczestniczysz w programie rehabilitacji umożliwiającej powrót do pracy, możesz mieć prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie rehabilitacyjne składa się z dwóch części: Zasiłek rehabilitacyjny, który otrzymujesz, gdy bierzesz udział w programie rehabilitacji skierowanej na powrót do pracy. Zasiłek rehabilitacyjny jest tej samej wysokości co Twój zasiłek chorobowy. Zasiłek specjalny, którego zadaniem jest pokrycie niektórych kosztów pojawiających się w związku z tego typu rehabilitacją. 5 (15)

6 Jeśli zachorujesz za granicą [Om du blir sjuk utomlands] W krajach członkowskich UE, EOG i w Szwajcarii [Inom EU/EES och Schweiz] Jeśli wyjeżdżasz na wakacje, na studia lub z innych przyczyn czasowo przebywasz w krajach członkowskich UE, EOG lub w Szwajcarii, jako osoba ubezpieczona w Szwecji masz prawo do korzystania z niezbędnej opieki zdrowotnej na tych samych zasadach odpłatności, które przysługują osobom ubezpieczonym w danym kraju. Z zasady jesteś ubezpieczony(a) w Szwecji, jeśli tu mieszkasz lub pracujesz. Masz obowiązek zwrócić się do lekarza lub innego personelu medycznego w ramach powszechnego systemu opieki zdrowotnej danego kraju. Poza Skandynawią (Finlandia, Norwegia, Dania i Islandia) musisz mieć ze sobą Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego [Europeiska sjukförsäkringskortet]. Karta jest dokumentem potwierdzającym Twoje ubezpieczenie w Szwecji. Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego możesz zamówić na naszej stronie internetowej, przez SMS lub telefonicznie. Czy potrzebne mi również ubezpieczenie podróżne? [Behöver jag en reseförsäkring också?] Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego nie zwraca kosztów prywatnej opieki zdrowotnej. Nie zapewnia też pokrycia kosztów w sytuacji, gdy potrzebujesz specjalistycznego transportu w drodze do domu, np. przelotu samolotem/helikopterem pogotowia ratunkowego. Dlatego może być wskazane posiadanie odrębnego ubezpieczenia podróżnego, jeżeli Twoje ubezpieczenie domowe nie pokrywa tego typu kosztów. Jakie zasady obowiązują poza krajami UE/EOG i Szwajcarią? [Vad gäller utanför EU/EES och Schweiz?] W niektórych krajach poza krajami UE/EOG i Szwajcarią również możesz mieć prawo do pewnej opieki zdrowotnej. Szwecja ma obecnie umowy dotyczące opieki zdrowotnej dla czasowo przebywających w Australii, Algierii, Quebecu, Izraelu i na brytyjskich wyspach Jersey, Guernsey oraz Man. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Jeśli planujesz wyjazd do kraju poza UE/EOG i Szwajcarią lub do kraju, z którym Szwecja nie ma umowy, musisz mieć prywatne ubezpieczenie, które pokryje ewentualne koszty leczenia. Jeśli ulegniesz wypadkowi lub poniesiesz uszczerbek na zdrowiu podczas pracy [Om du skadar dig i arbetet] Gdy doznasz urazu, uszczerbku na zdrowiu lub ulegniesz wypadkowi w miejscu pracy lub w drodze do miejsca pracy albo z niego, możesz otrzymać odszkodowanie z Ubezpieczenia od wypadków przy pracy i skutków szczególnego narażenia zawodowego [arbetsskadeförsäkring]. Dotyczy to również niektórych chorób zawodowych. Ubezpieczeniem od wypadków przy pracy i skutków szczególnego narażenia zawodowego objęci są wszyscy pracujący: zatrudnieni, pracujący na zlecenie i prowadzący własną działalność gospodarczą. Obejmuje ono także niektórych studentów, narażonych na szczególne ryzyko podczas procesu kształcenia. Odszkodowanie z Ubezpieczenia od wypadków przy pracy i skutków szczególnego narażenia zawodowego może być wypłacane w formie zasiłku chorobowego, dożywotniej renty lub zwrotu kosztów leczenia. Odszkodowanie może otrzymywać również osoba owdowiała. 6 (15)

7 Jeśli będziesz na zwolnieniu chorobowym z powodu urazu przy pracy, otrzymasz zasiłek chorobowy dokładnie tak jak w przypadku innych chorób. Możesz również dostać dożywotnią rentę, zwrot kosztów leczenia stomatologicznego i zwrot kosztów, jeśli ze względu na uraz przy pracy potrzebujesz specjalistycznej pomocy lub sprzętu rehabilitacyjnego. W przypadku, gdy w wyniku urazu przy pracy nastąpi śmierć, Twoi najbliżsi otrzymają dożywotnią rentę i pomoc dotyczącą pogrzebu. Ubezpieczenie stomatologiczne [Tandvårdsförsäkringen] Gdy potrzebujesz opieki dentystycznej [Om du behöver tandvård] Osoby zamieszkujące w Szwecji objęte są systemem dotacji do opłat za świadczenia stomatologiczne [tandvårdsstöd] od ukończenia dwudziestego roku życia. Dzieciom i młodzieży w wieku poniżej 20 lat przysługuje całkowicie bezpłatna opieka dentystyczna. System dotacji do opłat za świadczenia stomatologiczne składa się z dwóch części. Są to: 1) dopłata do opłat za świadczenia dentystyczne [tandvårdsbidrag] w pierwszym rzędzie przeznaczona na przeglądy stomatologiczne i zabiegi profilaktyczne oraz 2) górny limit kosztów [högkostnadsskydd]. Dzięki górnemu limitowi kosztów pacjent ponosi tylko część kosztów w przypadku większych zabiegów. Resztę kosztów pokrywa Försäkringskassan, płacąc bezpośrednio dentyście. Jeśli spodziewasz się dziecka [När du väntar barn] Zasiłek rodzicielski podczas ciąży [Föräldrapenning under graviditeten] Zasiłek rodzicielski to świadczenie, które przysługuje rodzicom po to, aby mogli wziąć wolne w pracy i opiekować się swoimi dziećmi. Kobieta ciężarna może zacząć pobierać zasiłek rodzicielski od 60 dnia przed przewidywanym porodem. Zasiłek rodzicielski można pobierać w pełnej wysokości bądź w 3/4, 1/2, 1/4 lub 1/8 wysokości. Oznacza to, że możesz wybrać skrócenie czasu pracy lub bycie całkowicie wolną od pracy. Kursy dla rodziców [Föräldrautbildning] Masz prawo do zwolnienia się z pracy po to, by uczestniczyć w szkoleniach dla rodziców, które organizowane są przez Przychodnie opieki nad matką i dzieckiem [Mödravårdscentralen MVC]. Oboje rodzice mogą równocześnie pobierać zasiłek rodzicielski w okresie uczestniczenia w szkoleniu dla rodziców. Zasiłek ciążowy gdy nie możesz lub nie powinnaś pracować [Graviditetspenning om du inte kan eller får arbeta] Są prace, które okazują się trudne lub niemożliwe do wykonywania, gdy jesteś w ciąży. Może to być ciężka praca fizyczna lub niebezpieczne środowisko pracy. W pierwszym rzędzie pracodawca powinien zapewnić kobiecie ciężarnej przeniesienie do innych zadań pracowniczych. Jeśli jest to niemożliwe, możesz złożyć wniosek o zasiłek ciążowy. Przysługuje ci zasiłek ciążowy, jeżeli wykonujesz ciężką fizyczną pracę, a Twoja zdolność do pracy ze względu na ciążę jest obniżona o co najmniej 25%. Jeżeli jesteś w stanie pracować przez część dnia, możesz ubiegać się o 3/4, 1/2 albo 1/4 wysokości zasiłku ciążowego. 7 (15)

8 Masz też prawo do zasiłku ciążowego, jeżeli masz pracę, której nie powinnaś wykonywać ze względu na ryzyko związane ze środowiskiem pracy. Czynnikami ryzyka dla kobiet w ciąży mogą być na przykład obowiązki pracownicze lub środowiska, w których jest się narażonym na kontakt z substancjami mogącymi zaszkodzić płodowi. Odpowiedzialnością Twojego pracodawcy jest ocena, czy powinnaś kontynuować pracę. Gdy otrzymujesz zasiłek ciążowy ze względu na ciężką pracę fizyczną, świadczenie to możesz pobierać przez maksymalnie 50 dni, najwcześniej od 60-go dnia przed planowanym porodem włącznie. Gdy zabroniono Ci kontynuowania pracy z powodu ryzyka związanego ze środowiskiem pracy, otrzymujesz zasiłek ciążowy za każdy dzień obowiązywania zakazu. Zasiłek ciążowy możesz otrzymywać do jedenastego dnia przed przewidywanym porodem włącznie. Na ostatnie 10 dni możesz wziąć zasiłek rodzicielski lub urlop. Dla rodzin z dziećmi [För barnfamiljer] Zasiłek rodzicielski [Föräldrapenning] W przypadku dzieci urodzonych przed 2002 rokiem częściowo obowiązują inne zasady. W celu zasięgnięcia dokładniejszych informacji prosimy o kontakt. Zasiłek rodzicielski to świadczenie, które przysługuje rodzicom po to, aby mogli wziąć wolne w pracy i opiekować się swoimi dziećmi. Dzięki zasiłkowi rodzicielskiemu możesz jako rodzic wziąć wolne w pracy i otrzymywać wynagrodzenie przez dłuższe, ciągłe okresy, pojedyncze dni oraz części dnia. Zasiłek rodzicielski można wykorzystywać do czasu ukończenia przez dziecko 8 roku życia lub pierwszego roku szkoły. W przypadku wspólnej opieki nad dzieckiem, każde z rodziców ma prawo do pobrania 240 dni zasiłku rodzicielskiego. Z tych 240 dni po 60 jest zarezerwowane dla każdego z Was. Jeden rodzic może przekazać na rzecz drugiego rodzica przysługujące mu prawo do zasiłku rodzicielskiego przez resztę okresu. Jeżeli rodzic posiada wyłączną opiekę rodzicielską nad dzieckiem, tylko jemu przysługują wszystkie 480 dni zasiłku. Różne sposoby pobierania zasiłku rodzicielskiego [Olika sätt att ta ut föräldrapenningen] Jeżeli chcesz pracować krócej, możesz pobierać zasiłek za część dnia. Możesz pobierać 3/4 zasiłku rodzicielskiego, jeśli pracujesz maksymalnie 25% normalnego czasu pracy, pół zasiłku, jeżeli pracujesz maksymalnie 50% normalnego czasu pracy i tak dalej aż do 1/8 zasiłku, jeśli pracujesz maksymalnie 7/8 normalnego czasu pracy. Podczas pierwszego roku życia dziecka oboje rodziców może brać zasiłek na te same dni. Dni te zwane są dniami podwójnymi [dubbeldagar]. Rodzice mogą pobrać maksymalnie 30 dni podwójnych. Po pierwszym roku życia dziecka rodzice nie mogą brać wolnego z pracy równocześnie i otrzymywać zasiłku rodzicielskiego w pełnej wysokości na to samo dziecko. Możecie natomiast być wolni tego samego dnia z zasiłkiem rodzicielskim przez pół dnia każde z Was albo z zasiłkiem na różne dzieci tego samego dnia. Bonus za równouprawnienie [Jämställdhetsbonus] Bonus za równouprawnienie ma na celu ułatwienie rodzicom równego podziału urlopu rodzicielskiego między sobą. Wymogiem otrzymania bonusu jest wspólna opieka nad 8 (15)

9 dzieckiem w czasie pobierania zasiłku rodzicielskiego, ale niewymagane jest pozostawanie w związku małżeńskim lub wspólne mieszkanie. Nie musicie składać wniosku o bonus jest on przekazywany automatycznie na konto w ciągu kilku dni po otrzymaniu zasiłku rodzicielskiego. Urlop z okazji urodzenia się dziecka [Ledighet i samband med ett barns födelse] W związku z urodzeniem się dziecka ojcu dziecka lub drugiemu rodzicowi dziecka przysługuje dziesięć dni urlopowych, za które może otrzymać okolicznościowy zasiłek rodzicielski. Można je wykorzystać w okresie do 60 dni od daty, gdy dziecko znalazło się w domu po porodzie pod opieką rodziców. Adopcja [Adoption] Osoby zamierzające adoptować dziecko za granicą mogą ubiegać się w Försäkringskassan o zasiłek na adopcję [adoptionsbidrag]. Zasiłek taki przysługuje w przypadku adopcji, na które wyraził zgodę szwedzki sąd lub które zostały zatwierdzone przez Państwową Komisję ds. Adopcji Międzynarodowych [Myndigheten för Internationella Adoptionsfrågor MIA]. Adoptowane dziecko nie może mieć ukończonych 10 lat. Nawet jeśli jesteś samotnym rodzicem, możesz otrzymać zasiłek adopcyjny. Obojgu rodzicom adopcyjnym przysługuje po pięć dni urlopu z okolicznościowym zasiłkiem rodzicielskim [tillfällig föräldrapenning] z okazji adopcji dziecka w wieku poniżej 10 lat. Możecie uzgodnić między sobą inny podział tych dni. Jeżeli chcecie, możecie pobrać te dni później, aż do sześćdziesiątego dnia od daty, gdy dziecko znalazło się pod Waszą opieką. Jeżeli jesteś samotnym rodzicem adopcyjnym, masz prawo do dziesięciu dni. Zasiłek na dziecko i dodatek dla rodzin wielodzietnych [Barnbidrag och flerbarnstillägg] Dzieci mieszkające w Szwecji dostają zasiłek na dziecko, począwszy od miesiąca po urodzeniu. Zasiłek wypłacany jest do momentu, gdy dziecko skończy 16 lat. Na dzieci, które ukończyły 16 lat i nadal uczęszczają do szkoły podstawowej albo do szkoły specjalnej, może przysługiwać przedłużony zasiłek na dziecko. Rodzice, którzy nie mieszkają razem, a dziecko mieszka u nich na zmianę około połowę czasu u każdego rodzica mogą dzielić się zasiłkiem na dziecko. Dodatek dla rodzin wielodzietnych wypłacany jest automatycznie w przypadku posiadania co najmniej dwojga dzieci. Jako rodzic możesz dostawać dodatek dla rodzin wielodzietnych również na dzieci, które ukończyły już 16 lat i otrzymują zasiłek edukacyjny lub przedłużony zasiłek na dziecko. Zasiłek na dziecko i dodatek dla rodzin wielodzietnych są wolne od podatku. Jeśli zostajesz w domu z chorym dzieckiem [Om du är hemma med sjukt barn] Gdy rezygnujesz z pójścia do pracy, aby opiekować się chorym dzieckiem, możesz dostać okolicznościowy zasiłek rodzicielski [tillfällig föräldrapenning]. Dotyczy to także sytuacji, gdy zachoruje zwykły opiekun dziecka lub w związku z wizytą z dzieckiem u lekarza albo w poradni dziecięcej [barnavårdscentral]. Okolicznościowy zasiłek rodzicielski nie przysługuje jednak, gdy musisz zostać z dzieckiem w domu ze względu na to, że szkoła lub przedszkole są nieczynne. Okolicznościowy zasiłek rodzicielski można pobierać w pełnej wysokości bądź w 3/4, 1/2, 1/4 lub 1/8 wysokości. 9 (15)

10 Rodzice mogą otrzymywać okolicznościowy zasiłek rodzicielski przez maksymalnie 120 dni w roku na dziecko. Jednak po 60 dniach niemożliwe jest otrzymywanie okolicznościowego zasiłku rodzicielskiego, gdy zwykły opiekun dziecka jest chory. Dzieci między 12 a 16 rokiem życia [Barn mellan 12 och 16 år] W pewnych przypadkach możesz otrzymywać okolicznościowy zasiłek rodzicielski również na dziecko, które ukończyło 12 rok życia. Dotyczy to przypadków, gdy dziecko posiada szczególną potrzebę opieki i nadzoru, różniącą się od zwykłych potrzeb dzieci w podobnym wieku. Wymagana jest opinia lekarska na potwierdzenie tego, że dziecko potrzebuje szczególnej opieki i nadzoru. W przypadku dzieci przewlekle chorych lub niepełnosprawnych Försäkringskassan może z góry zadecydować, że dziecko objęte będzie okolicznościowym zasiłkiem rodzicielskim również po ukończeniu przez nie 12 roku życia. Poważnie chore dziecko, które nie ukończyło 18 roku życia [Allvarligt sjukt barn som inte har fyllt 18 år] Jeżeli jesteś rodzicem poważnie chorego dziecka, które nie ukończyło jeszcze 18 lat, możesz otrzymywać okolicznościowy zasiłek rodzicielski przez nieograniczoną liczbę dni. Oboje rodzice są uprawnieni do tego świadczenia na to samo dziecko i w tym samym czasie. Wymagana jest specjalna opinia lekarska na potwierdzenie poważnego stanu chorego dziecka. Zasiłek mieszkaniowy [Bostadsbidrag] Rodziny z dziećmi o niskich dochodach mogą otrzymywać zasiłek mieszkaniowy. O wysokości zasiłku może decydować między innymi wysokość dochodów, koszty mieszkaniowe, powierzchnia mieszkania i liczba posiadanych dzieci. Zasiłek mieszkaniowy jest zasiłkiem tymczasowym. Składasz wniosek o zasiłek, wychodząc od przewidywanego dochodu w czasie roku. Oznacza to, że może zaistnieć sytuacja, że będzie trzeba zwrócić pieniądze, jeśli Twój dochód okaże się wyższy od zadeklarowanego. Jeśli Twoje dziecko jest niepełnosprawne [Om ditt barn har funktionsnedsättning] Zasiłek na opiekę [Vårdbidrag] Rodzice opiekujący się przewlekle chorym lub niepełnosprawnym dzieckiem mogą otrzymać zasiłek na opiekę. Warunkiem otrzymania takiego zasiłku jest potrzeba specjalnej opieki i nadzoru nad dzieckiem przez co najmniej sześć miesięcy. Masz również prawo do zasiłku na opiekę, jeśli ponosisz duże koszty dodatkowe związane z niepełnosprawnością lub chorobą dziecka. Możesz otrzymywać zasiłek od momentu urodzin aż do czerwca (włącznie) tego roku, gdy dziecko kończy 19 lat. Zasiłek na opiekę wypłacany jest temu rodzicowi, który składa wniosek o zasiłek, lub temu, który ma przyznaną prawnie władzę rodzicielską nad dzieckiem. Istnieje możliwość podzielenia wypłaty zasiłku na oboje rodziców. Okolicznościowy zasiłek rodzicielski na dzieci, które skończyły 16 lat i starsze [Tillfällig föräldrapenning för barn som är 16 år och äldre] Możesz otrzymywać okolicznościowy zasiłek rodzicielski również na dziecko w wieku 16 21, jeżeli dziecko to objęte jest szwedzkim Prawem wsparcia i pomocy osobom niepełnosprawnym [Lagen om stöd och service till vissa funktionshindrade LSS]. 10 (15)

11 Jeśli dziecko mające 21 lat uczęszcza do szkoły średniej specjalnej lub jest w poważnym stopniu upośledzone ruchowo i uczęszcza do specjalnej szkoły średniej, możesz otrzymywać okolicznościowy zasiłek rodzicielski aż do końca semestru letniego tego roku, gdy dziecko kończy 23 lata. Otrzymujesz okolicznościowy zasiłek rodzicielski na dziecko, które ukończyło 16 lat, jedynie w przypadku, gdy musisz czasowo zrezygnować z pracy ze względu na chorobę lub chorobę zakaźną dziecka. Dni kontaktu [Kontaktdagar] Jeżeli Twoje dziecko jest objęte szwedzkim Prawem wsparcia i pomocy osobom niepełnosprawnym, jesteś uprawniony(a) do okolicznościowego zasiłku rodzicielskiego na dni kontaktu. Te dni możesz wykorzystać na przykład wtedy, gdy bierzesz udział w szkoleniach dla rodziców, na których uczysz się, jak opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym. Innym przykładem są dni adaptacyjne w przedszkolu lub wizyty w przedszkolu, szkole lub placówce opieki szkolnej. Do dyspozycji jest dziesięć dni kontaktu na dziecko w ciągu roku. Dni te można wykorzystywać od dnia narodzin dziecka do momentu ukończenia przez nie 16 roku życia. Zasiłek na asystenta osobistego i zasiłek na samochód [Assistansersättning och bilstöd] Jeżeli Twoje dziecko jest objęte szwedzkim Prawem wsparcia i pomocy osobom niepełnosprawnym, przysługuje Ci zasiłek na asystenta osobistego dla dziecka. Poza tym przysługuje ci prawo do zasiłku na samochód. Więcej informacji o zasiłku na asystenta osobistego i zasiłku na samochód znajdziesz w części Jeśli jesteś niepełnosprawny [Funktionsnedsättning]. W razie separacji [Om ni separerar] Utrzymanie [Underhåll] Obowiązkiem rodziców jest utrzymywanie swoich dzieci do momentu, gdy skończą one 18 lat lub 21 lat, jeśli nadal się uczą. Jeśli dziecko mieszka tylko u jednego z rodziców, drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia na nie alimentów. W przypadku, gdy rodzic mający płacić alimenty uchyla się od obowiązku lub płaci zbyt mało, rodzic, u którego dziecko mieszka, ma prawo do zaliczki alimentacyjnej z Försäkringskassan. Jeśli dziecko w momencie ukończenia 18 roku życia nadal chodzi do szkoły podstawowej, szkoły średniej lub innej szkoły na tym poziomie edukacji, ma ono prawo do przedłużonego okresu zaliczki alimentacyjnej. Warunkiem jest to, że dziecko mieszka u jednego z rodziców. Zasiłek wypłacany jest bezpośrednio dziecku. Pełna zaliczka alimentacyjna [Fullt underhållsstöd] Jeżeli dziecko otrzymuje pełną zaliczkę alimentacyjną, rodzic niemieszkający z dzieckiem musi spłacić dług, jaki zaciąga w Försäkringskassan. Osoba spłacająca zaliczkę alimentacyjną ma prawo do odliczenia za dni, w które dziecko mieszka u niej. Zasiłek wyrównawczy [Utfyllnadsbidrag] W sytuacji, gdy oszacujemy, że rodzic niemieszkający z dzieckiem nie jest w stanie spłacić całej zaliczki alimentacyjnej, dziecko może mieć prawo do zasiłku wyrównawczego. Oznacza to, że ten rodzic płaci kwotę wyliczoną przez nas bezpośrednio rodzicowi mieszkającemu z dzieckiem. Reszta pieniędzy, do której dziecko ma prawo, jest 11 (15)

12 wypłacana przez Försäkringskassan. Gdy dziecku przysługuje zasiłek wyrównawczy, rodzic płacący alimenty nie spłaca niczego w Försäkringskassan. Zaliczka alimentacyjna zależna od dochodów w przypadku, gdy dziecko mieszka naprzemiennie u obojga rodziców [Inkomstprövat underhållsstöd vid växelvis boende] Jeśli dziecko mieszka naprzemiennie w podobnym wymiarze czasowym u obojga rodziców, mogą oni uzyskać zaliczkę alimentacyjną naprzemiennego mieszkania [underhållsstöd vid växelvis boende]. Jest ona wypłacana obojgu rodzicom. W sytuacji zasiłku na mieszkanie naprzemienne rodzice nie spłacają niczego w Försäkringskassan. Jeśli jesteś niepełnosprawny [Om du har funktionsnedsättning] Zasiłek dla osób niepełnosprawnych [Handikappersättning] Otrzymujesz zasiłek dla osób niepełnosprawnych, gdy ze względu na niepełnosprawność potrzebujesz pomocy w codziennym życiu lub pomocy w tym, aby móc uczyć się lub pracować. Zasiłek ten przysługuje również, gdy ponosisz znaczne koszty dodatkowe w związku ze swoim ograniczeniem sprawności. Potrzeba pomocy musi być aktualna co najmniej przez rok. Zasiłek dla osób niepełnosprawnych możesz otrzymywać najwcześniej od roku, w którym kończysz 19 lat (wówczas wygasa prawo do zasiłku na opiekę). Ograniczenie sprawności dające prawo do zasiłku musi wystąpić przed ukończeniem 65 lat, ale jeśli nawet po 65 roku życia nadal potrzebujesz pomocy, możesz zachować prawo do zasiłku. Zasiłek na asystenta osobistego [Assistansersättning] Zasiłek na asystenta osobistego przysługuje, jeśli Twoja niepełnosprawność jest trwała i poważna, i w związku z tym potrzebujesz pomocy przy swoich codziennych czynnościach oraz podstawowych potrzebach. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. Pomoc osobistego asystenta oznacza dostosowaną indywidualnie do Twoich potrzeb pomoc udzielaną w różnych sytuacjach przez ograniczone grono osób. Pomoc przy podstawowych potrzebach oznacza np. pomoc przy dbaniu o higienę osobistą, ubieraniu się i rozbieraniu, przygotowywaniu i spożywaniu posiłków, porozumiewaniu się z otoczeniem lub innych czynnościach wymagających szczegółowej wiedzy o niepełnosprawności Twojego dziecka lub Twojej. Abyś mógł(mogła) otrzymywać zasiłek na asystenta osobistego z Försäkringskassan, Twoja potrzeba pomocy przy podstawowych czynnościach musi być w wymiarze przekraczającym średnio 20 godzin tygodniowo. Jeżeli potrzebujesz pomocy w mniejszym zakresie, powinieneś(naś) zwrócić się do swojej gminy. Musisz ubiegać się o zasiłek na asystenta i otrzymać decyzję pozytywną zanim skończysz 65 lat. Jeżeli otrzymasz zasiłek przed ukończeniem 65 roku życia, masz prawo do jego kontynuacji również po 65 urodzinach. Zasiłek na samochód [Bilstöd] Jesteś uprawniony(a) do zasiłku na samochód, jeśli masz duże trudności z przemieszczaniem się i korzystaniem ze środków komunikacji miejskiej ze względu na trwałą niepełnosprawność. Możesz ubiegać się o zasiłek na samochód również w przypadku, gdy Twoje dziecko jest niepełnosprawne, a Ty potrzebujesz przemieszczać się razem z 12 (15)

13 dzieckiem. Zasiłek na samochód może być też wykorzystany na zakup motoru, motoroweru lub motorynki. Zasiłek na samochód składa się z czterech różnych zasiłków. Możesz otrzymać zasiłek, aby: kupić samochód zasiłek podstawowy [grundbidrag] i zasiłek na zakup [anskaffningsbidrag], zmienić samochód zasiłek na dostosowanie do potrzeb [anpassningsbidrag], uzyskać prawo jazdy zasiłek na kurs jazdy. Pomoc w opłaceniu kosztów mieszkania dla młodych [Hjälp med bostadskostnader för unga] Jeśli masz lat, możesz otrzymywać zasiłek mieszkaniowy. O wysokości zasiłku może decydować wysokość Twoich dochodów, koszty mieszkaniowe i powierzchnia mieszkania. Zasiłek mieszkaniowy jest zasiłkiem tymczasowym. Składasz wniosek o zasiłek, wychodząc od przewidywanego dochodu w czasie roku. Oznacza to, że może zaistnieć sytuacja, że będzie trzeba zwrócić pieniądze, jeśli Twój dochód okaże się wyższy od zadeklarowanego. Jeśli bierzesz udział w programie zatrudnienia socjalnego i wspieranego [Om du deltar i ett arbetsmarknadspolitiskt program] Wsparcie finansowe dla osób uczestniczących w zajęciach rehabilitacyjno-szkoleniowych [Aktivitetsstöd] Wsparcie finansowe dla osób uczestniczących w zajęciach rehabilitacyjno-szkoleniowych mogą otrzymać ci, którzy uczestniczą w programach zatrudnienia socjalnego i wspieranego, jak na przykład szkolenie zawodowe i rozwijające, czy rehabilitacja przygotowująca do podjęcia pracy. Możesz też uzyskać wsparcie finansowe, jeśli rozpoczynasz działalność gospodarczą na własny rachunek w sytuacji, gdy jesteś bezrobotny lub istnieje ryzyko, że będziesz bezrobotny. Wysokość wsparcia finansowego dla osób uczestniczących w zajęciach rehabilitacyjnoszkoleniowych obliczana jest w oparciu o kwotę otrzymywaną z kasy bezrobocia [a-kassa], ale możesz uzyskać wsparcie finansowe nawet jeśli nie spełniasz wymogów do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. Dni, za które otrzymujesz wsparcie finansowe dla osób uczestniczących w zajęciach rehabilitacyjnoszkoleniowych odliczane są od dni, za które powinieneś dostać zasiłek z kasy bezrobocia. Oznacza to, że możesz zostać wykluczony z ubezpieczenia społecznego na czas pobierania wsparcie finansowego dla osób uczestniczących w zajęciach rehabilitacyjno-szkoleniowych. Jeżeli zostaniesz wykluczony z ubezpieczenia, masz nadal prawo do otrzymywania wsparcia finansowego, ale jego wysokość ulega zmniejszeniu. 13 (15)

14 Jeśli jesteś pracodawcą [För dig som är arbetsgivare] Ubezpieczenie od kosztów wynagrodzeń chorobowych [Försäkring mot sjuklönekostnader] Jako pracodawca możesz ubezpieczyć się od kosztów wynagrodzeń chorobowych w Försäkringskassan. Jest to możliwe, jeśli ponoszone przez Ciebie koszty płac zgodnie z przewidywaniami nie przekraczają w roku kalendarzowym równowartości 130 cenowych kwot bazowych. Aktualne cenowe kwoty bazowe znajdziesz na stronie w zakładce Aktualne kwoty [Aktuella belopp]. Ubezpieczenie pokrywa koszty, jakie przedsiębiorstwo ponosi tytułem wynagrodzeń chorobowych, licząc od czwartego dnia okresu chorobowego włącznie. Wysokość składki ubezpieczeniowej obliczana jest na podstawie kosztów płac danego przedsiębiorstwa oraz stopy procentowej ustalanej co roku przez Försäkringskassan. Niezadowolony(a) z decyzji? [Om du är missnöjd med ett beslut] Jeżeli jesteś niezadowolony(a) z decyzji wydanej przez Försäkringskassan, możesz zażądać ponownego rozpatrzenia sprawy lub zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego [förvaltningsrätten]. Jeżeli uważasz, że orzeczenie sądu administracyjnego także jest nieprawidłowe, możesz zaskarżyć je do sądu administracyjnego wyższej instancji [kammarrätten]. Jeżeli uważasz, że orzeczenie sądu administracyjnego wyższej instancji jest niewłaściwe, możesz odwołać się do instancji najwyższej, jaką jest Najwyższy Sąd Administracyjny [Regerings-rätten]. Najwyższy Sąd Administracyjny rozpatruje tylko sprawy, które mają zasadnicze znaczenie. Podatek i deklaracja podatkowa [Skatt och deklaration] Większość świadczeń pieniężnych z Försäkringskassan podlega opodatkowaniu, a wiele z nich daje także uprawnienia emerytalne. Co roku, w styczniu, otrzymujesz z Försäkringskassan raport kontrolny na potrzeby deklaracji podatkowej. W raporcie kontrolnym podane jest, jaką sumę pieniędzy otrzymałeś(aś) z Försäkrings-kassan w ciągu minionego roku i ile odciągnięto tytułem podatku. Zawiadamiaj Försäkringskassan o zmianach [Anmäl förändringar] Jeżeli coś, co ma wpływ na Twoje prawo do świadczeń ulega zmianie, masz obowiązek zgłosić to do Försäkringskassan. Obowiązuje to na przykład, jeżeli: Twoje dochody się zmienią, Twoje koszty mieszkaniowe się zmienią, zawrzesz małżeństwo lub rozwiedziesz się, masz zamiar wyjechać za granicę na dłuższy czas lub zamieszkać w innym kraju. Jeżeli nie zgłosisz zmian, może okazać się, że będziesz musiał(a) zwrócić pieniądze. 14 (15)

15 Obowiązki [Skyldigheter] Zgłoś zmiany do Försäkringskassan [Anmäl förändringar till Försäkringskassan] Twoim obowiązkiem jest zgłaszanie wszelkich zmian, które mogą mieć znaczenie dla Twojego prawa do zasiłku lub innej formy pomocy finansowej. Jeśli otrzymasz zbyt wysoki zasiłek [Vad händer om du får för hög ersättning?] Gdy otrzymasz zasiłek, do którego nie masz uprawnień, jesteś w normalnych warunkach zobowiązany(a) do oddania pieniędzy. Obowiązuje to również w przypadku, gdy otrzymanie niewłaściwego zasiłku nastąpiło nie z Twojej winy. Försäkringskassan zgłasza policji podejrzenie o popełnieniu przestępstwa [Försäkringskassan polisanmäler misstänkt brott] Świadome podawanie nieprawdziwych informacji lub niezawiadamianie o zmianach mogących mieć wpływ na prawo do otrzymywania świadczenia, może stanowić przestępstwo. Zawsze, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa ubezpieczeniowego, Försäkringskassan zawiadamia policję. Więcej informacji [Mer information] Niniejsza broszura dostarcza przekrojowych informacji, których nie należy traktować na równi z tekstem ustawy. Więcej informacji o ubezpieczeniach społecznych znajduje się na naszej stronie internetowej Można tam też znaleźć rozszerzone informacje na temat poszczególnych rodzajów spraw. Broszura istnieje również w formie językowo uproszczonej i jako plik dźwiękowy na naszej stronie internetowej. Jeżeli chcesz otrzymać niniejszą broszuję w formie nagrania na nośniku dźwięku lub w alfabecie Braille'a, możesz ją zamówić z Inläsningstjänst AB, pod numerem telefonu Przewodnik po urzędach i instytucjach [Myndighetsguiden] Tutaj zebraliśmy adresy internetowe wybranych instytucji. Urząd pośrednictwa pracy Arbetsförmedlingen ( i sekretarze gospodarczy gmin [näringslivssekreterare] są przydatnymi źródłami informacji, jeśli masz pytania na temat zatrudnienia i rynku pracy. Informacje o emeryturach i innych zapomogach dla osób starszych oraz owdowiałych znajdziesz na stronie Urzędu Emerytalnego Pensionsmyndigheten: Jeśli masz pytania dotyczące podatków, zajrzyj na stronę Urzędu Podatkowego Skatteverket: Na stronie Głównego Zarządu Zdrowia i Opieki Społecznej Socialstyrelsens ( znajdziesz m.in. informacje o opiece, zamieszkaniu i kontaktach osobistych. Na stronie znajdziesz odpowiedzi na pytania dotyczące rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej. 15 (15)