Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Barbara Walczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 4/2005 Nr 4(13) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Hiperprolaktynemia: aspekty diagnostyczne i terapeutyczne Hiperprolactinemia: diagnostic and therapeutic aspects Bożena Banecka, Teresa Jaklińska, Leszek Szewczyk Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej AM w Lublinie Adres do korespondencji: Bożena Banecka, Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie, ul. Chodźki 2, Lublin Słowa kluczowe: prolactinoma, hiperprolaktynemia, zaburzenia miesiączkowania Key words: prolactinoma, hyperprolactinemia, menstrual abnormalites STRESZCZENIE/ABSTRACT Wstęp. Nadmierne wydzielanie prolaktyny jest najczęstszym zaburzeniem hormonalnym spowodowanym przez gruczolaki przysadki. W praktyce problemem diagnostycznym i terapeutycznym stają się przypadki łagodnej lub umiarkowanej hiperprolaktynemii bez jednoznacznych zmian w badaniu MR. Materiał i metody. W pracy przedstawiono cztery pacjentki w wieku od 10 lat i 5 miesięcy do 16 lat i 10 miesięcy. Powodem hospitalizacji były zaburzenia miesiączkowania u trzech dziewcząt, u jednej mlekotok. Hiperprolaktynemię pochodzenia przysadkowego potwierdzono badaniami dodatkowymi: poziom hormonów płciowych, test z metoklopramidem, MRI przysadki. Czas obserwacji wynosił od 1 roku do 2,5 roku. Wyniki. W trakcie leczenia preparatami bromokryptyny u trzech pacjentek uzyskano ustąpienie hiperprolaktynemii z towarzyszącą regresją zmian w obrazie MR oraz ustąpienie objawów klinicznych. U jednej pacjentki poziom prolaktyny obniżył się z 338,2 ng/ml do 62,71 ng/ml, prowadząc do ustąpienia objawów klinicznych, natomiast obraz MR był stacjonarny. Wnioski. 1. Obserwacje własne wskazują na konieczność oznaczania poziomu PRL u dziewcząt z zaburzeniami miesiączkowania oraz wtórnym brakiem miesiączki. 2. Leczenie agonistami dopaminy nie zawsze prowadzi do normalizacji wydzielania PRL i całkowitej regresji guza. Może być to wskazaniem do zwiększenia dawki leku lub zmiany preparatu leczniczego. 3. Uzyskanie remisji jest uwarunkowane stałym przyjmowaniem leku, zaprzestanie leczenia może prowadzić do nawrotu choroby. Introduction. Hyperprolactinemia is the most frequent hormonal abnormality caused by pituitary adenomas. Cases of mild or moderate hperprolactinemia without unequivocal changes in MRI pose a diagnostic and therapeutic problem in the clinical practice. The material studied comprised four patients aged 10 years 5 months to 16 years 10 months. In three girls hospitalisation was necessary due to menstrual abnormalities, and in one of them owing to galactorrhea. Pituitary hiperprolactinemia was confirmed by means of additional diagnostic investigation (determination of a sex hormone level, the metocopramide test, the MRI of the pituitary). The time of clinical observation stretched over 1 to 2.5 years. Results. In three patients the treatment with bromocriptine preparations led to disappearance of hyperprolactinemia followed by regression of changes in MRI and disappearance of the disease symptoms. In one patient prolactine level decreased from µg/ml to µg/ml, which subsequently resulted in disappearance of clinical symptoms, while MRI remained the same. Conclusion. 1. The observation points at necessity to determine Vol. 4/2005, Nr 4(13) 63
2 Praca kazuistyczna Etiologia prolactinoma nie jest do końca wyjaśniona. Do rozwoju guza prawdopodobnie dochoa prolactine level in girls with menstrual abnormalities and secondary amenorrhea. 2. Treatment with dopamineagonists did not always lead to normalisation of prolactine secretion and complete regression of the tumor. It may indicate that a drug dose should be increased or a therapeutic preparation changed. 3. Remission, however, is effected on condition that the drug is administered continually as any discontinuity in its administration may induce recurrence of the disease. Pediatr. Endocrinol., 4/2005;4(13):63-67 Wstęp Gruczolaki przysadki są najczęstszą przyczyną zaburzeń czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego. Zwykle prowadzą do nadczynności przysadki, rzadziej do jej niedoczynności. Nadczynność przysadki najczęściej, bo w ok. 40%, wiąże się z nadmiernym wydzielaniem prolaktyny [1, 2]. Gruczolak przysadki wywodzący się z komórek laktotropowych autonomicznie wydzielających w nadmiarze prolaktynę nosi nazwę prolactinoma. W wyniku rozwoju guza dochodzi do hipogonadyzmu hiperprolaktynowego, objawiającego się u dziewcząt zespołem amenorrhea-galactorrhoea. Materiał W pracy przedstawiono cztery pacjentki z hiperprolaktynemią pochodzenia przysadkowego, potwierdzoną obserwacją kliniczną (u trzech zaburzenia miesiączkowania, u jednej mlekotok) oraz badaniami dodatkowymi (poziom hormonów płciowych, test z metoklopramidem, MRI przysadki). Wiek dziewcząt w chwili zgłoszenia się do kliniki wynosił od 10 lat i 5 miesięcy do 16 lat i 10 miesięcy. Czas obserwacji w trakcie leczenia trwał od 1 roku do 2,5 roku. Opis przypadków 1. F.E., wiek 10 lat 5 mies. Okres obserwacji 2,5 roku. Przed leczeniem objawy kliniczne: pierwsza miesiączka miesiąc przed hospitalizacją; mlekotok; w badaniach dodatkowych: poziom prolaktyny 46,6 ng/ml; w USG gruczołów sutkowych obraz odpowiadający mastopatii torbielowato-włóknistej; w MRI przysadka o prawidłowej wielkości, asymetryczna, widoczne pojedyncze ognisko o średnicy 6 mm. Po leczeniu preparatami Bromocorn w dawce 2,5 mg i Mastodynon stan kliniczny: miesiączki regularne; ustąpienie mlekotoku; w badaniach dodatkowych: zmniejszenie poziomu PRL do 0,33 ng/ml; w MRI regresja zmiany do średnicy 3 mm; w USG gruczołów piersiowych regresja zmian. 2. F.M., wiek 15 lat. Czas obserwacji 2 lata. Przed leczeniem objawy kliniczne: wtórny brak miesiączki; wyniki badań dodatkowych: poziom PRL 97,6 ng/ml; w MRI przysadka asymetryczna o uwypuklonym górnym zarysie. Obecne ognisko o średnicy 8 mm odpowiadające mikrogruczolakowi. Po leczeniu preparatem Parlodel w dawce 5 mg/ db stan kliniczny: nieregularne miesiączki; wyniki badań dodatkowych: obniżenie poziomu PRL do 33,03 ng/ml; w MRI zmniejszenie wymiarów mikrogruczolaka do wielkości 7x4 mm. Po zwiększeniu dawki Parlodelu do 7,5 mg/db uzyskano normalizację miesiączek, obniżenie poziomu PRL do 17,8 ng/ml. Obraz mikrogruczolaka w MRI stacjonarny (7x4 mm). 3. Ch.M., wiek 16 lat 5 mies. Czas obserwacji 2 lata 3 miesiące. Przed leczeniem objawy kliniczne: zaburzenia miesiączkowania typu oligomenorrhea; wyniki badań dodatkowych: poziom prolaktyny 338,2 ng/ml; w MRI przysadka powiększona z uwypukloną górną granicą, widoczny obszar o wymiarach 1,13 x 1,24 cm, odpowiadający zmianie o charakterze makrogruczolaka. Po leczeniu preparatem Bromocorn w dawce 7,5 mg stan kliniczny: normalizacja miesiączek; wyniki badań dodatkowych: obniżenie poziomu PRL do 62,71 ng/ml; stacjonarny obraz przysadki. 4. C.K., wiek 16 lat 10 mies. Czas obserwacji 1 rok. Przed leczeniem objawy kliniczne: nieregularne miesiączki; badania dodatkowe: poziom PRL 35,19 ng/ml; w MRI przysadka o prawidłowej wielkości z pojedynczymi ogniskami o średnicy 2 mm, o obniżonej intensywności sygnału. Po leczeniu preparatem Parlodel w dawce 5 mg stan kliniczny: miesiączki regularne; badania dodatkowe: poziom PRL zmniejszył się do 9,85 ng/ml; obraz MR przysadki prawidłowy. Podjęto próbę odstawienia leku, która spowodowała wzrost PRL do 79,21 ng/ml przy prawidłowym obrazie MRI. Ponowne podawanie leku doprowadziło do obniżenia poziomu PRL do wartości 0,73 ng/ml. Omówienie przypadków i dyskusja 64
3 Banecka B. i inni Hiperprolaktynemia: aspekty diagnostyczne i terapeutyczne dzi w wyniku mutacji onkogennej. W patogenezie prolactinoma istotną rolę odgrywają zaburzenia czynności neuronów dopaminergicznych podwzgórza, kontrolujących czynność przysadkowych komórek laktotropowych, oraz zwiększona angiogeneza, polegająca na wrastaniu do przysadki naczyń tętniczych od strony opon mózgowo-rdzeniowych. Prowadzi to do zaopatrzenia przysadki w krew z innego źródła niż krążenie wrotne, którym dopływa z podwzgórza dopamina. Czynnikiem stymulującym angiogenezę oraz proliferację komórek laktotropowych jest czynnik wzrostowy fibroblastów (FGF). Do jego zwiększonej lokalnej syntezy dochodzi pod wpływem estrogenów oraz zwiększonej ekspresji onkogenu hst [1, 3, 4]. Procesy patologiczne towarzyszące hiperprolaktynemi to: zaburzenie pulsacyjnego wydzielania podwzgórzowej gonadoliberyny (Gn-RH), a w efekcie LH i FSH; równoczesne zablokowanie receptorów gonadotropinowych w gonadach, co prowadzi do zahamowania owulacji oraz czynności dokrewnej jajników; mlekotok w wyniku bezpośredniego mammotropowego działania podwyższonych stężeń prolaktyny na gruczoły piersiowe [3, 5, 6]. Nieobecność mlekotoku pomimo współistnienia hiperprolaktynemii może być spowodowana równoczesnym występowaniem niedoboru hormonów jajnikowych, niezbędnych do zapoczątkowania laktacji [4]. U pacjentek z prolactinoma oprócz wymienionych zaburzeń może występować również: zwiększenie masy ciała, drażliwość, niepokój, depresja, osteopenia lub osteoporoza, hirsutyzm, któremu towarzyszy zwiększone stężenie siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA) w osoczu [2]. Rozpoznanie prolactinoma opiera się na stwierdzeniu: zespołu amenorrhoea galaktorrhoea; znacznie podwyższonego poziomu PRL (> 200 ng/ml); obecności gruczolaka przysadki w badaniu obrazowym. Przeważająca większość guzów wykazuje niewielką dynamikę wzrostu. Ze względu na wielkość dzielimy je na mikrogruczolaki o średnicy mniejszej niż 10 mm oraz makrogruczolaki o średnicy przekraczającej 10 mm. Makrogruczolaki wykazujące ekspansję ponadsiodłową mogą prowadzić dodatkowo do ubytków pola widzenia w wyniku zajęcia skrzyżowania nerwów wzrokowych, objawów niedoczynności przysadki, rzadko zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego [3, 7]. U dziewcząt i kobiet przeważają mikrogruczolaki, prawdopodobnie jest to wynikiem wcześniej podjętej diagnostyki z powodu towarzyszących zaburzeń miesiączkowania [1]. W praktyce problemem diagnostycznym i terapeutycznym stają się przypadki łagodnej lub umiarkowanej hiperprolaktynemii bez jednoznacznych zmian w badaniu MR. W każdym z tych przypadków należy pamiętać o innych przyczynach hiperprolaktynemii. Są nimi: 1) brak hamującego oddziaływania podwzgórzowej dopaminy z powodu upośledzenia jej syntezy lub transportu do przysadki w wyniku: guzów podwzgórza lub szypuły przysadki, chorób naciekowo-zapalnych tej okolicy, urazów czaszki z uszkodzeniem podwzgórza lub szypuły, napromieniania okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, stosowania leków: neuroleptyków (haloperidol, promazyna, sulpiryd), przeciwdepresyjnych (amitryptylina, imipramina), przeciwnadciśnieniowych (rezerpina, werapamil, spironolakton), antagonistów receptora H 2 (cymetydyna, ranitydyna), blokerów receptora dopaminowego (metoklopramid), estrogenów, opiatów; 2) niewyrównana niedoczynność tarczycy zwiększone wydzielanie TRH pobudza wydzielanie PRL; 3) upośledzony metabolizm PRL: niewydolność wątroby, niewydolność nerek; 4) zmiany chorobowe klatki piersiowej (uraz mechaniczny, oparzenie, zabieg operacyjny, półpasiec); 5) zmiany chorobowe rdzenia kręgowego; 6) czynniki fizjologiczne: ciąża, karmienie piersią, sen; 7) hiperprolaktynemia czynnościowa lub reaktywna okresowe, nadmierne wydzielanie PRL w odpowiedzi na określone bodźce u osób bez chorób organicznych układu podwzgórzowo-przysadkowego. W różnicowaniu przyczyn hiperprolaktynemii pomocny jest test dynamiczny z metoklopramidem (MCP), blokującym podwzgórzowe receptory dopaminergiczne. W hiperprolaktynemi czynnościowej po MCP przyrost PRL w odniesieniu do poziomu podstawowego jest większy niż 600%, w prolactinoma obserwuje się brak istotnego przyrostu, natomiast przy uszkodzeniu podwzgórza lub szypuły przysadki umiarkowanej hiperprolaktynemii towarzyszy brak przyrostu poziomu PRL po MCP [1, 8]. Powyższy test pozwolił u badanych przez nas dziewcząt wykluczyć hiperprolaktynemię czynnościową. Większość mikrogruczolaków nie podlega progresji, mimo to zalecane jest leczenie w celu przywrócenia prawidłowej czynności gonad i płodności oraz uniknięcia wczesnej osteoporozy rozwijającej się wtórnie do przetrwałego hipogonadyzmu. Leczeniem prolactinoma z wyboru jest farmakoterapia. Najczęściej stosowani są agoniści dopami- 65
4 Praca kazuistyczna ny prowadzą do zmniejszenia wydzielania PRL, ponadto powodują regresję guza w wyniku zmniejszenia objętości komórek (efekt wczesny) oraz działania antymitotycznego na komórki guza (efekt późny) [9]. Bromokryptyna (Bromocorn, Parlodel), pierwszy dostępny agonista dopaminy, wywiera działanie na poziomie podwzgórza i przysadki. Dawkowanie wynosi od 2,5 do 10 mg/db. Obserwowane efekty uboczne, takie jak: zawroty głowy, niedociśnienie ortostatyczne, nudności, wymioty częste na początku leczenia zwykle ustępują po pewnym czasie. U części pacjentów obserwuje się oporność na wyżej wymienione preparaty [10 12]. Można wówczas zastosować kabergolinę (Dostinex). To nowszy, niesporyszowy agonista dopaminy, mający mniej działań ubocznych niż bromokryptyna. Jest tak samo skuteczny w zmniejszaniu wielkości gruczolaka, natomiast skuteczniej obniża poziom prolaktyny. Podawanie leku zwykle rozpoczyna się od dawki 0,25 mg dwa razy w tygodniu i w razie potrzeby jest zwiększane do 0,5 mg dwa razy w tygodniu [10, 13, 14]. Pojawiły się również doniesienia o dobrych efektach leczenia pergolidem (Permax), lekiem stosowanym w chorobie Parkinsona. Jest on dobrze tolerowany i może być wykorzystany w leczeniu przypadków opornych na bromokryptynę. Odnotowano również pozytywne efekty leczenia paramipexolem (Mirapexin) oraz ropinirolem (Requip) [10]. Wszystkie nasze pacjentki były leczone preparatami bromokryptyny w dawce od 2,5 do 7,5 mg/db. U trzech dziewcząt uzyskano ustąpienie hiperprolaktynemii z towarzyszącą regresją zmian w obrazie MR oraz ustąpienie objawów klinicznych. U jednej dziewczynki poziom prolaktyny obniżył się z 338,2 ng/ml do 62,71 ng/ml, prowadząc do ustąpienia objawów klinicznych, natomiast obraz MR nie uległ zmianie. U jednej z pacjentek po uzyskaniu normalizacji poziomu prolaktyny i ustąpieniu zmian w MRI odstawiono leczenie, co spowodowało nawrót hiperprolaktynemii. Ponowne zastosowanie leczenia doprowadziło do normalizacji poziomu prolaktyny. Obok farmakoterapii stosowane jest również leczenie operacyjne z dostępu przez kość klinową. Jego wyniki zależą od wielkości guza. Większa skuteczność, a zarazem mniejsza liczba nawrotów, obserwowana jest w microprolactinoma [2, 5]. Należy jednak pamiętać o możliwości powikłań pooperacyjnych, takich jak: niedoczynność przysadki, płynotok, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenie nerwu okoruchowego [5, 14]. W przypadku pacjentów z makrogruczolakiem, chociaż zabieg mikrochirurgiczny powoduje szybkie zmniejszenie wielkości guza i odbarczenie szypuły przysadki, skrzyżowania nerwów wzrokowych i zatok jamistych, zwykle pozostaje guz resztkowy i hiperprolaktynemia, co wymaga dodatkowego leczenia agonistami receptora dopaminowego [2]. Leczenie neurochirurgiczne należy rozważać głównie u chorych z mikrogruczolakami przy braku skuteczności leczenia farmakologicznego lub przy jego wyjątkowo złej tolerancji [1, 2, 5, 13]. Wnioski 1. Obserwacje własne wskazują na konieczność oznaczania poziomu PRL u dziewcząt z zaburzeniami miesiączkowania oraz wtórnym brakiem miesiączki. 2. Leczenie agonistami dopaminy nie zawsze prowadzi do normalizacji wydzielania PRL i całkowitej regresji guza. Może być to wskazaniem do zwiększenia dawki leku lub zmiany preparatu leczniczego. 3. Uzyskanie remisji jest uwarunkowane stałym przyjmowaniem leku, zaprzestanie leczenia może prowadzić do nawrotu choroby. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Zgliczyński W.: Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu chorób podwzgórza i przysadki. Warszawa [2] Aron D., Findling J., Tyrrell J.: Podwzgórze i przysadka. [w:] Greenspan F., Gardner D.: Endokrynolgia ogólna i kliniczna. Red. Lewiński A., Wyd. Czelej, Lublin 2004, [3] Yazigi, Ricardo A. et al.: Prolactin disorders. Fertility and Sterility, 1997:67(2), [4] Arafah B.M., Nasrallah M.P.: Pituitary tumors:pathopysiology, clinical manifestations and management. Endocr. Relat. Cancer. 2001:8(4), [5] Losa M., Mortini P. et al.: Surgical treatment of prolactin-secreting pituitary adenomas: early results and long-term outcome. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2002:87, [6] Jaber M., Robinson J.W., Missale C. et al.: Dopamine receptors and brain function. Neuropharmacology, 1996:35, [7] Swensen R., Kirsch W.: Brain neoplasms in Women: A review. Clin. Obstet. Gynecol., 2002:45(3),
5 Banecka B. i inni Hiperprolaktynemia: aspekty diagnostyczne i terapeutyczne [8] Zgliczyński W., Zdunowski P., Jeske W. et al.: Przyczyny hiperprolaktynemii: różnicowan mikroprolaktynoma z przerostem przysadki. Endokrynologia Polska, 2000:51(2), [9] Colao A., Annunziato L., Lombardi G.: Treatment of prolactinomas. Ann. Med., 1998:30, [10] Bankowski, Brandon J. et al.: Dopamine agonist therapy for hyperprolactinemia. Clin. Obstet. Gynecol., 2003:46(2), [11] Ben-Jonathon N., Hnasko R.: Dopamine as a prolactin (PRL) inhibitor. Endocrin Rev., 2001:22, [12] Duntas L.H.: Prolactinomas in chldren and adolescents-consequences in adult life. J. Pediatr. Endocrinol. Metab., 2001:14, suppl. 5, [13] Di Sarno A., Landi M.L. et al.: Resistance to cabergoline as compared with bromocriptine in hyperprolactinemia: prevalance, clinical definition and therapeutic strategy. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001:86, [14] Pontikides N., Krassas G.E., Nikopoulou E. et al.: Cabergoline: a first-line treatment in newly diagnosed macroprolactinomas. Pituitary, 2000:2, [15] Vallette-Kasic S., Morange-Ramos I. et al.: Macroprolactinemia revisited: a study on 106 patients. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2002:87,
HIPERPROLAKTYNEMIA. Klinika Endokrynologii Ginekologicznej WUM
HIPERPROLAKTYNEMIA Klinika Endokrynologii Ginekologicznej WUM PROLAKTYNA Polipeptyd 198 aminokwasów (22-25 kda) Laktotropy przedni płat przysadki Wydzielanie pulsacyjne Faza folikularna 14x/dobę Faza lutealna
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoChoroby przysadki i podwzgórza
Choroby przysadki i podwzgórza Prof. dr hab. n. med. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Choroby
Bardziej szczegółowothe biomerieux Sp. z o.o. ul. Żeromskiego 17 01-882 Warszawa Tel. 022 569 85 00 Fax. 022 569 85 54 www.biomerieux.pl www.biomerieux.
0-08/ 010PL9900A / Ten dokument nie jest prawnie obowiązujący biomerieux zastrzega sobie prawo do modyfikacji bez powiadomienia / BIOMERIEUX i jego niebieskie logo, VIDAS i VIDIA tu wykorzystane są zarejestrowanymi
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6
ULOTKA DLA PACJENTA Strona 1 z 6 ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA NORPROLAC 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC 150 mikrogramów, tabletki
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoHiperprolactinaemia pitfalls in PRL assessment
/ REVIEWS Hiperprolactinaemia pitfalls in PRL assessment Department of Endocrinology, Medical Center of Postgraduate Education Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 56; Numer/Number
Bardziej szczegółowor Gdynia
22 23.06.2018r Gdynia Związek hypertyreozy z brakiem miesiączki został opisany w 1840 r. przez von Basedowa Von Basedow CA: Wochenschrift Heilkunde 1840 Związek znany od czasów starożytnych Zależność
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 100/2014 z dnia 31 marca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia opieki zdrowotnej obejmującego
Bardziej szczegółowoKurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego AKROMEGALIA. partner kursu: Novartis (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną)
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego AKROMEGALIA partner kursu: Novartis (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) 67-letni mężczyzna zgłosił się do Twojego gabinetu z objawami nadmiernego
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 3(16) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Pierwotny brak miesiączki u 17-letniej dziewczynki z inwazyjnym macroprolactinoma Primary amenorrhoea in 17-years-old girl with
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 9
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 9 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku European Society of Endocrinology Clinical
Bardziej szczegółowoWst p. Etiologia. Patogeneza i objawy kliniczne. Hiperprolaktynemia
1 Hiperprolaktynemia Prof. dr hab. n. med. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Akademii Medycznej im. Piastów Âlàskich we Wroc awiu Wst p Hiperprolaktynemia
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 2
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoPrzysadka mózgowa. Przysadka mózgowa
Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 1 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 2 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 3 Przysadka mózgowa K. kwasochłonne GH i PRL K. zasadochłonne TSH, FSH, LH, ACTH K. chromofobne
Bardziej szczegółowoPaństwo Członkowskie Podmiot odpowiedzialny Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DROGA PODANIA, PODMIOTY ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH 1 Państwo Członkowskie
Bardziej szczegółowoWstęp do hiperandrogenizmu. Mateusz Klukowski
Wstęp do hiperandrogenizmu Mateusz Klukowski Plan prezentacji 1. Źródła androgenów i ich rola w ciele kobiety 2. Zagadnienia związane z tematem hiperandrogenizmu 3. Epidemiologia 4. Objawy 5. Przyczyny
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoRekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności
Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu 2012 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i Polskie Towarzystwo Medycyny
Bardziej szczegółowoChoroby przysadki. Dr n.med. Wanda Foltyn. Klinika Endokrynologii i Nowotworów Neuroendokrynnych Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Choroby przysadki Dr n.med. Wanda Foltyn Klinika Endokrynologii i Nowotworów Neuroendokrynnych Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach PRL wazopresyna TSH ACTH GH FSH, LH Guzy przysadki (gruczolaki) Stanowią
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia endokrynologiczne w ciąży
Wybrane zagadnienia endokrynologiczne w ciąży I KATEDRA I KLINIKI POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII WUM dr n. med. Barbara Grzechocińska, lek. Małgorzata Radowicka, lek. Damian Warzecha GRUCZOŁ TARCZOWY A CIĄŻA
Bardziej szczegółowoJakie są objawy zespołu policystycznych jajników?
3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 13
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 13 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 24-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 269 15687 Poz. 1597 1597 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 66 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowo[13ZPK/KII] Endokrynologia
1. Ogólne informacje o module [13ZPK/KII] Endokrynologia Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język modułu
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 111/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Zoladex,
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie choroby Hurler
Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY HURLER ICD-10 E-76.0 - Mukopolisacharydoza typu I (MPS I) Dziedzina medycyny: pediatria załącznik nr 23 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008
Bardziej szczegółowoZaburzenia miesiączkowania Agata Mierzwicka
Zaburzenia miesiączkowania Agata Mierzwicka Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Cykl miesiączkowy Prawidłowy cykl miesięczkowy - eumenorrhoea Regularnie powtarzające się
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Strona 1 z 9 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO NORPROLAC; 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC; 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC; 150 mikrogramów, tabletki
Bardziej szczegółowo6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 738 Poz. 42 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. DOSTINEX, 0,5 mg, tabletki Cabergolinum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta DOSTINEX, 0,5 mg, tabletki Cabergolinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoDefinicja niepłodności:
Niepłodność kobieca Definicja niepłodności: Brak potomstwa po dwunastomiesięcznym okresie regularnego współżycia bez stosowania środków antykoncepcyjnych. W Polsce niepłodność dotyczy 14 % par. Przyczyny
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem A. Leczenie sildenafilem pacjentów
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
Bardziej szczegółowoWOLE OBOJĘTNE. Jadwiga Szymczak. Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii AM we Wrocławiu
WOLE OBOJĘTNE Jadwiga Szymczak Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii AM we Wrocławiu Wolem nazywamy każde powiększenie tarczycy Wole obojętne (nietoksyczne) to wole z eutyreozą, nie wykazujące
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 893 Poz. 133 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoOpis programu Leczenie radioizotopowe
Opis programu Leczenie radioizotopowe I. Leczenie radioizotopowe z zastosowaniem 131-I Leczenie dotyczy schorzeń tarczycy (choroby Graves-Basedowa, wola guzowatego, guzów autonomicznych). Polega ono na
Bardziej szczegółowoPAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ %W PAKIECIE BADAŃ W PAKIECIE TANIEJ Wersja 1
PAKIET BADAŃ DLA PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ 19 BADAŃ W PAKIECIE %W PAKIECIE TANIEJ 2018 Wersja 1 CZY WIESZ, ŻE: Badania ujęte w tym pakiecie podzielić można na dwie grupy. Wyniki badań z pierwszej grupy informują
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 6
ULOTKA DLA PACJENTA Strona 1 z 6 Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta NORPROLAC, 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC, 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC, 150 mikrogramów,
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoDrogie Koleżanki i Koledzy!
11-13.03 2010 Szanowni Państwo! Drogie Koleżanki i Koledzy! Warszawa, 6 listopada 2009 Zapraszamy Was wszystkich bardzo serdecznie w dniach 11-13 marca 2010 roku do nowego hotelu Prezydent w pięknej, słonecznej
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PROGRAMU
Bardziej szczegółowoTabela 1. Objawy akromegalii.
Akromegalia jest rzadką, przewlekłą chorobą spowodowaną nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (GH), najczęściej przez guz przysadki. Prowadzi do zmian wyglądu zewnętrznego z powiększeniem twarzoczaszki,
Bardziej szczegółowolek. Marcin Ozdarski STRESZCZENIE
lek. Marcin Ozdarski STRESZCZENIE Guzy prolaktynowe przysadki analiza parametrów klinicznych, neuroradiologicznych i patologicznych i ich wpływu na skuteczność leczenia operacyjnego Wstęp Gruczolaki przysadki
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 9/2011 z dnia 21 lutego 2011r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany poziomu lub sposobu
Bardziej szczegółowoHiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne Hyperprolactinemia: etiology, clinical symptoms, and therapy
Postepy Hig Med Dosw. (online), 2005; 59: 20-27 www.phmd.pl Review Received: 2004.12.01 Accepted: 2005.01.21 Published: 2005.02.08 Hiperprolaktynemia: przyczyny, objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne
Bardziej szczegółowoRozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Lek. Maciej Jesionowski Efektywność stosowania budezonidu MMX u pacjentów z aktywną postacią łagodnego do umiarkowanego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w populacji polskiej. Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Novostella, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla
Bardziej szczegółowoLECZENIE WYSOKO ZRÓŻNICOWANEGO NOWOTWORU NEUROENDOKRYNNEGO TRZUSTKI (ICD-10 C25.4)
Załącznik B.53..docx LECZENIE WYSOKO ZRÓŻNICOWANEGO NOWOTWORU NEUROENDOKRYNNEGO TRZUSTKI (ICD-10 C25.4) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie wysoko zróżnicowanego nowotworu neuroendokrynnego
Bardziej szczegółowoZa l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w
Aktualności Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w p r z e c i w p s y c h o t y c z n y c h II g e n e r a c j i Przedstawione poniżej Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych
Bardziej szczegółowoMastodynon, tabletki 1/13
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Mastodynon, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH 1 tabletka zawiera: Vitex agnus- castus TM Caulophyllum thalictroides
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoLECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 492 Poz. 66 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1 tabletka zawiera 2,5 mg bromokryptyny w postaci mezylanu bromokryptyny (Bromocriptini mesylas).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Bromergon, 2,5 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera 2,5 mg bromokryptyny w postaci mezylanu bromokryptyny (Bromocriptini
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0)
Załącznik B.22. LECZENIE CHOROBY POMPEGO (ICD-10 E 74.0) WIADCZENIOBIORCY Kwalifikacji świadczeniobiorców do terapii dokonuje Zespół Koordynacyjny ds. Chorób Ultrarzadkich powoływany przez Prezesa Narodowego
Bardziej szczegółowoOKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE
OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE Co powinno zostać w mojej pamięci po wykładzie Symptomy pokwitania Mechanizm pokwitania Znajomość pojęć: adrenarche, gonadarche, przedwczesne pokwitanie płciowe
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć Obowiązujące podręczniki: 1. Pediatria, Kawalec, Grenda, Ziółkowska. 2013, 2. Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Strona 1 z 9 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO NORPROLAC; 25 mikrogramów, 50 mikrogramów, tabletki NORPROLAC; 75 mikrogramów, tabletki NORPROLAC; 150 mikrogramów, tabletki
Bardziej szczegółowoZalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 4, 207 213 Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016:
HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: Tematy wykładów: 1. Badania laboratoryjne w medycynie prewencyjnej. dr hab. Bogdan Solnica, prof. UJ 2. Diagnostyka
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie stwardnienia rozsianego
załącznik nr 16 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO ICD-10 G.35 - stwardnienie rozsiane Dziedzina medycyny: neurologia I.
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO. BROMOCORN; 2,5 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO BROMOCORN; 2,5 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera jako substancję czynną 2,5 mg bromokryptyny (Bromocriptinum)
Bardziej szczegółowoLECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 546 Poz. 71 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
Bardziej szczegółowoMarcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 10
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 10 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku ATA/AACE Guidelines HYPERTHYROIDISM
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW DZIEKANAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO S Y L A B U S. Rok akademicki: 2014/2015
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW DZIEKANAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO S Y L A B U S Rok akademicki: 2014/2015 Kierunek: Specjalność: Rok studiów, semestr: Tryb studiów: Nazwa przedmiotu:
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12.6 Specjalność: - 1. PRZEDMIOT NAZWA
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoLECZENIE PACJENTÓW Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG) (ICD-10 K51)
Załącznik B.55. LECZENIE PACJENTÓW Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG) (ICD-10 K51) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO 1. Kryteria włączenia ŚWIADCZENIOBIORCY Do leczenia infliksymabem mogą
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte
Bardziej szczegółowoSubkliniczna niedoczynność tarczycy
Subkliniczna niedoczynność tarczycy Elżbieta Petriczko Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego PUM Szczecin Definicja SNT Prawidłowe całkowite
Bardziej szczegółowoANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA
ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA Poprawki do CHPL oraz ulotki dla pacjenta są ważne od momentu zatwierdzenia Decyzji Komisji. Po zatwierdzeniu Decyzji Komisji,
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 16 Wnioski naukowe Haldol, który zawiera substancję czynną haloperydol, jest lekiem przeciwpsychotycznym należącym do grupy pochodnych butyrofenonu. Jest silnym antagonistą ośrodkowych
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW DZIEKANAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO S Y L A B U S. Rok akademicki: 2015/2016
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW DZIEKANAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO S Y L A B U S Rok akademicki: 2015/2016 Kierunek: Specjalność: Rok studiów, Lekarski Endokrynologia Wszystkie
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 879 Poz. 133 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoLeki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32.a. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 16
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 16 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 64-letnia kobieta leczona w powodu depresji. W
Bardziej szczegółowoV rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Wtórne przyczyny osteoporozy
V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia Wtórne przyczyny osteoporozy prof. dr hab. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Osteoporoza pierwotna Inwolucyjna
Bardziej szczegółowo