PRÓBA USTALENIA W IELKOŚCI DAWKI W APNA NA HEKTAR NA PODSTAW IE WYNIKÓW KWASOWOŚCI W YM IENNEJ I RODZAJU GLEBY

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRÓBA USTALENIA W IELKOŚCI DAWKI W APNA NA HEKTAR NA PODSTAW IE WYNIKÓW KWASOWOŚCI W YM IENNEJ I RODZAJU GLEBY"

Robert Leśniak
5 lat temu
Przeglądów:

1 R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E, T. X V, Z. 2, W A R S Z A W A 1965 STEFAN IGNATIUK PRÓBA USTALENIA W IELKOŚCI DAWKI W APNA NA HEKTAR NA PODSTAW IE WYNIKÓW KWASOWOŚCI W YM IENNEJ I RODZAJU GLEBY Katedra Chemii Rolnej WSR Olsztyn i Stacja Chemiczno-Rolnicza Białystok W ażnym zagadnieniem w p rak ty ce rolniczej jest ustalenie daw ki w a pna w zależności od rodzaju gleby i odczynu bez uprzedniego wykonania analizy na kwasowość hydrolityczną, która jest zabiegiem kosztownym i pracochłonnym. O znaczanie przez S tację Chem iczno-r olniczą co dziesiątej lub dw udziestej próbki (jedna próbka gleby reprezentuje średnio ok. 1,7 ha) nie c h a ra k te ry z u je dostatecznie badanego terenu. W niniejszej pracy zwrócono szczególną uwagę na korelację pomiędzy odczynem, rodzajem gleby a wysokością daw ki wapna, obliczonej na podstaw ie kwasowości hydrolitycznej. OBIEKT BADAŃ Badania przeprowadzono w powiecie ełckim (woj. białostockie), na terenie Grom adzkiej Rady Narodowej Jucha. Stanow i ona typow y teren M azur, którego ukształtow anie jest pagórkow ate a średnie wzniesienie wynosi 150 m n.p.m. [9]. W obrębie grom ady Jucha 4 jeziora (Łośniady, Szostak, K łów ki i Jędzelew o) zajm u ją łącznie 19,2 km 2. Pod w zględem hipsom etrycznym grom ada należy do regionu Pojezierza Ełckiego, k tó re zajm u je w woj. białostockim 5245 km 2. K lim at charakteryzuje tu duża zmienność. Średnia roczna ilość opadów wynosi około 600 mm. Średnia tem peratura stycznia 4 do 5 C, a lipca od 17 do 18 C. Okres w egetacyjny trw a 200 dni. Pokryw a śniegu zalega 90 dni. Badany kom pleks gleb wchodzi wg Strzemskiego [12] do pojezierskiego regionu bielicowobrunatno-ziem nego, a subregionu suwalskoełckiego. C h arak tery zu je się on nielicznym w ystępow aniem gleb w y raźnie zbielicow anych. Proces bielicow y jest tu mocno zaham ow any z tego

2 628 S. Ignatiuk względu, że teren jest silnie pagórkow aty, a w ystępujące gleby cięższe są w apnow ane i dobrze upraw iane. B adane gleby zalicza się do piasków słabogliniastych oraz glin śre d nich i lekkich [12]. Pod względem bonitacyjnym są to grunty średnie, z przew agą klas III i IV. METODYKA BADAŃ Próbki gleby do badań pobierano laską Egnera w końcu m aja i na początku czerwca 1961 r. 20 do 25 próbek pobranych z różnych miejsc składało się na jedną średnią próbę gleby, reprezentującą obszar 1,5 2,0 ha. G leby pobierano do woreczków, z któ ry ch przesypyw ano je w laboratorium do pudełek tekturow ych. W ysuszone próbki przesiew ano przez 2 m m sito. Z aw artość części spław ialnych oznaczano dotykiem w p a l cach, tak jak to zwykle robią stacje chemiczno-rolnicze. Pod względem składu mechanicznego przyjęto za podstaw ę 3 grupy gleb: gleby lekkie do 15% części spław ialnych ( < 0,02 mm), gleby średnie od 15 do 30% i gleby ciężkie pow yżej 30%. ph w wodzie i ph w KC1 oznaczono na peham etrze lam powym przy zastosowaniu elektrody szklanej jako pom iarowej i kalom elowej jako porównawczej [11]. W pierwszym przypadku ph wynosiło 6,0, w drugim zaś ph w ln KC1, zgodnie z założeniami staw ianym i przez Kac-Kacasa [3], wynosiło 5,7. Kwasowość hydrolityczną oznaczono m etodą К a p p e n a [5]. Do ekstrakcji użyto octanu wapnia o ph 7,4. Na podstaw ie ilości 0,ln NaOH, zużytego do m iareczkow ania w yciągu, reprezetującego 100 g gleby, obliczono daw kę tlen k u w apnia p o trzebną do zneutralizow ania całego h e k ta ra badanego areału posługując się w spółczynnikiem 0,84. WYNIKI BADAŃ W yniki analiz 290 próbek gleb posegregowano w zależności od składu m echanicznego i odczynu gleby. Dla pełniejszego wyciągnięcia wniosków w ykonano roboczo 20 tabel o w zrastającym ph dla poszczególnych ty pów gleb, k tó ry ch tu nie podano ze w zględu na b rak m iejsca. Na podstawie liczb średnich, uzyskanych w poszczególnych tabelach roboczych, sporządzono w ykres (patrz rys.), obrazujący wysokość daw ki CaO na hektar w zależności od rodzaju gleby, ph w KC1 i kwasowości hydrolitycznej. W białostockiej części M azur gleb o ph poniżej 4,5 jest m ało. Podobnie było i na badanym obiekcie i może z tego w zględu tra fiła do badań m ała ilość próbek gleb bardzo kw aśnych. Ja k w idać z w ykresu,

3 Ustalenie dawki wapna dla gleb 629 w glebie lekkiej, średniej i ciężkiej w raz ze w zrostem odczynu gleby proporcjonalnie w zrasta wysokość daw ki w apna, obliczonej na h e k ta r b a danego areału wg kwasowości hydrolitycznej. Punktem krytycznym, przy którym krzyw a załam uje się dla wszystkich rodzajów gleb, jest ph 4,8. Od tego punktu (proporcja zmieniła się gw ałtow nie na korzyść wysokości daw ki w apna. M ożna z tego sądzić, że gleby o ph niższym od 4,8 odróżniać się pow inny jakim iś specyficznym i właściwościami, w pływ ającym i na zw iększenie kwasowości hydrolitycznej. Być może, że w łaściw ości re gulujące gleb stały się przyczyną gwałtownego załam ania się krzyw ych na wykresie. Mogło wejść również w grę na glebach bardzo kw aśnych działanie jonów glinu i żelaza. q CaO/ ha a/eby - soi! Wysokość dawki CaO w q/ha w zależności od rodzaju gleby i ph w KC1 1 g le b a c ię ż k a, 2 g le b a ś r e d n ia, 3 g le b a le k k a CaO dose q/ha in.dependence on soil kind and ph in KC1 1 h a e v y s o il, 2 m e d iu m s o il, 3 lig h t s o il Aleszin i Aleksin [1] tw ierdzą, że w glebach bardzo kw aśnych następuje rozpad niektórych form glinokrzem ianów i jony glinu dostając się do roztw oru glebowego przyczyniają się do silnego zakwaszenia gleby. Do zneutralizow ania kwasowości, spowodowanej obecnością w roztworze i w kom pleksie sorpcyjnym jonów glinu lub żelaza, trz e b a praw dopodobnie większej daw ki tlen k u w apnia. P rzebieg k rzy w y ch dla gleb ciężkich i średnich je st zbliżony do siebie. M ożna to tłum aczyć w łaściw ościam i gleb w ziętych do analizy. Nie

4 S. Ignatiuk było tu bowiem typowo ciężkich glin lub iłów. Dla nich prawdopodobnie k rzyw a przebiegałaby wyżej. K rzyw a dla gleb lekkich ułożyła się znacznie niżej od krzyw ych dla gleb średnich i ciężkich. W ielu badaczy [4, 6, 7, 8] stw ierdziło, że kom pleks sorpcyjny gleb lekkich m a m niejszą pojem ność z tego względu, że m a m niejszą ilość wysoko dyspersyjnych części m ineralnych i organicznych. Tym sam ym do zneutralizow ania potrzebna jest m niejsza daw ka alkalii. Potw ierdza to w pew nym stopniu niniejsza praca. R o s zyk [10] porów nując oznaczenie kwasowości hydrolitycznej m e todą K appena przy użyciu octanu wapnia i octanu sodu w badaniach sw ych stw ierdza rów nież, że gleby piaszczyste o ph 4,4 do 5,4 p o trzebują do zneutralizow ania 15,2 q CaO/ha, a gleby gliniaste o podobnym ph 23,2 q CaO/ha. Porów nując otrzym ane przez R o s z у к a rezultaty z wynikam i przedstaw ionym i w w ykresie należy stw ierdzić w ielkie podobieństw o w u sta laniu daw ki wapna na hektar. Odchylenia są m ałe i nie m ają większego znaczenia dla p rak ty k i rolnej. Z przebiegu krzyw ych na rysunku zdaje się wynikać, że na podstaw ie odczynu gleby.można w przybliżeniu, z dostateczną dla p rak ty k i dokładnością, obliczyć daw kę CaO na hektar. Oczywiście wym aga to jeszcze w ielu badań i konk retn y ch opracow ań, aby móc z całą pew nością p rzy jąć powyższe tw ierdzenie. LITERATURA [1] Aleszin C. A., Aleksin L. J.: Poczwowiedien., 1946, z. 8, s [2] A s к i n a z i D. L.: Fosfornyj reżim i izwiestkowanije poczw s kisłoj reakcjej. Moskwa Leningrad 1949, s [3] Kac-Kacas M., Różycka T.: Roczn. Nauk Roln., 1961, 84-A-4, s [4] Gedrojć K. K.: Izbrannyje soczinienija. Moskwa 1955, s [5] Lityński H., Jurkowska G., Gorlach E.: Analiza chemiczno-rolnicza. I i II. Gleba i nawozy. Kraków 1959, s [6] Maksimów A., Góralski J.: Własności sorpcyjne i odczyn gleb. Warszawa 1959, s [7] Musierowicz A.: O kwasowości i wapnowaniu gleb. Warszawa 1947, s [8] Musierowicz A.: Absorpcyjne własności gleb. Warszawa 1947, s. 35. [9] P i e t к i e w i с z S.: Podstawy fizjograficzne województwa białostockiego. Ref. wygłoszony na konferencji poświęconej podstawom rozwoju województwa białostockiego, 1962 r. [10] Roszyk R.: Roczn. Nauk Roln., t. 71-A-2, s [11] Schill а к R.: Roczn. Glebozn., Dodatek do t. VII, 1958, s [12] Strzemski M.: Gleby województwa białostockiego. Przegląd Geogr. t. 29, 1957, 3, s

5 Ustalenie dawki wapna dla gleb 631 С. И Г Н А Т Ю К О УТОЧНЕНИИ ВЕЛИЧИНЫ ДОЗЫ ИЗВЕСТИ НА ГЕКТАР НА ОСНОВАНИИ РЕЗУЛЬТАТОВ (ОПРЕДЕЛЕНИЯ) ОБМЕННОЙ КИСЛОТНОСТИ И РАЗНОВИДНОСТИ ПОЧВЫ К а ф е д р а А г р о х и м и и О л ь ш т и н с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и и А г р о х и м и ч е с к а я о п ы т н а я С т а н ц и я в Б е л о с т о к е Резюме Пытались уточнить высоту дозы извести на га, в зависимости от обменной кислотности исследованной почвы, опираясь на определениях гидролитической кислотности. Установлено что существует возможность определить с удовлетворительной для практики точностью дозы СаО/га на основании обменной кислотности для отдельных видов почвы. Вышеуказанная закономерность показана на графике 1. S. IG N A T I U K TENTATIVE DETERMINATION OF MAGNITUDE OF THE CALCIUM DOSE PER HECTAR FROM EXCHANGE ACIDITY AND KIND OF SOIL D e p a r tm e n t o f A g r o c h e m is t r y, C o lle g e o f A g r ic u ltu r e O ls z ty n a n d A g r o c h e m ic a l S ta tio n a t B ia ły s t o k Summary An attempt was made to determine the calcium dose, required per hectar in dependence on exchange acidity of the soil, from analysis of hydrolytic acidity. It was found that the necessary CaO/ha dose can be estimated for different soil kinds on basis of soil exchange acidity with accuracy adequate for practical operations.

Podobne dokumenty

ECHANIKA METODA ELEMENTÓW DRZEGOWYCH W WTBRANTCH ZAGADNIENIACH ANALIZT I OPTYMALIZACJI OKŁADOW ODKSZTAŁCALNYCH NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

ECHANIKA METODA ELEMENTÓW DRZEGOWYCH W WTBRANTCH ZAGADNIENIACH ANALIZT I OPTYMALIZACJI OKŁADOW ODKSZTAŁCALNYCH NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Z E S Z Y T Y NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ TADEUSZ BURCZYŃSKI METODA ELEMENTÓW DRZEGOWYCH W WTBRANTCH ZAGADNIENIACH ANALIZT I OPTYMALIZACJI OKŁADOW ODKSZTAŁCALNYCH ECHANIKA Z. 97 GLIWICE 1989 POLITECHNIKA