+ Pomhaj Bofbi. ' Časopis ewangelskich Serbow 12 asio. Won dyrbi rosć, ja pak dyrbju woteberać w ana 3,30)

Transkrypt

1 + Pomhaj Bofbi ' Časopis ewangelskich Serbow 12 asio Won dyrbi rosć, ja pak dyrbju woteberać w ana 3,30) Přeco, hdyž w lubym adw entskim času sw oju w utrobu na zbožne hodow ne poselstwo wo narodźenju našeho wumožnika přihotujem y, spom inam y tež na toho muža, kiž je ad w entej, to rĕk a: přińdženju toho K n jeza puć přihotow ał, Ja n a K řćenika. Naš Zbožnik sam je sej tutoho muža wysoko w ažił a je jem u n ajw jetši m jez m užem i stareho sluba rĕkał. A woprawdže, w ulki je tuton muž, hdyž w sw ojej jed norej drasće z k a- m elskeje wołmy před łudžim i s te ji a jim přiw oła: Čińće pokutu, přetož Bože kralestw o je so přibližiło. W ulki je tu - ton muž, hdyž samo m ocnem u k ra lej H erodašej jeho m andźełstw ołam anje porokuje. N a jw jetši p ak je Ja n K řćen ik w tym słow je, kotrež won sam wo sebi a wo Jĕzusu p ra ji: Won dyrbi rosć, ja pak d yrbju w otebĕrać. W on w ĕ, zo je won wot B oha posłany, ałe zo ničo n je je porno tomu, kiž za nim přińdźe, k o trehož hodny n je je, zo by rje m je n je jeho črijow rozw jazał. A jak o nĕkotři z jeh o w učom nikow w ot njeh o w oteńdu, zo bychu za Jĕzusom chodźili, jak o lud profetu w p usćinje zapomni a k Jĕzu sej chw ata, n je je won zhorknjeny, ale wĕ, zo dyrbi tak być, zo dyrbi jeh o česć w otebĕrać a Chrystusow a česć p řibĕrać. Wot Ja n a K řćen ika dyrbim y w uknyć, jelizo chcem y so žohnow anych hodow dočakać. Jenož potom smy m ysl hodowneho podawka rozum ili, hdyž z n a jn u třkow nišeje w utroby p ra jim y : Won dyrbi rosć, ja pak dyrbju w otebĕrać." T ak stary čłow jek sam w ot so n je - p raji. Nawopak. Ton r je k n je : Ja dyrb ju rosć, m o ja česć, m oje kubło, m oje bohatstw o dyrbi p řib ĕrać." H łow ny hrĕch stareho čłow jeka je sebičnosć. Sm y wot p řirod źenja zw učeni, n ajp rjed y sam i na so m yslić, w srjedźišću našeho m yslenja a zadźerženja ste ji sam sne ja. To chce sw oju wolu, sw oju česć, swoj wužitk mĕć. Z ta jk e je sebičnosće přińdźe w šitka hara, w šitka zwada, w šitke njepřećelstw o m jez ludźim i, z čim ž sebi sw oje ž iw jen je w obćežujem y. Z tute je sebičnosće přińdźe tež wšon n je - mĕr, w ša njespokojnosć, w ša tyšnosć našeh'o žiw jenja. Stary čło w jek je žiw y w najhoršim w otročkow stw je, w e w otročkow stw je swojeho sam sneho ja. Što nas z tutoho w otročkow stw a w u- swobodźi? Nic m y sam i, tež nic naša dobra wola, ale jenož ton, kiž p ra ji: Jelizo w as Syn wuswobodźi, da sće praw je sw obodni." W nuzy n ašeje sebičnosće słyšim y w jesołe hodowne poselstw o: Chrystus, naš Zbožnik, tu je. W jeho narodźenju dostanjem y moc a pomoc, k n jejstw o sam sneho ja p řewinyć. W hrodźi w B eth leh em je zjew i so nam najw yši přikład lubosće, kiž so sam zaprĕwa. Won, ton Boži syn, sčini so čłow jek, won, ton najw yši, sčini so m ałe dźĕćatko, won, ton bohaty, budźe chudy, zo bychm y m y přez jeh o niskosć, přez jeh o čłow jestw o, přez jeho chudobu w uchow ani, bohaći a zbožni byli. Tohodla spĕw am y: W ohlejće lubosć, kiž Boh K n jez tak hn ad n je nam zdźĕli! K iž je Boh sam, dźe jak o dźĕćatko k nam, nad swĕtom hrĕšnym so sm ili. Hdyž so pod sw ĕtło tu teje w u lkeje B o ž eje lubosće stajim y, potom n jem o - žemy ći stari' w ostać, potom njem ožem y w jace so sam i lubow ać, potom njem ože nam w ja ce sam sne ja to najw y še a najw ažniše na sw ĕće być. Potom dyrbi na m ĕstno našeho ja W on stupić, kiž je ze sw o jej lubosću našu w utrobu sebi dobył. Potom možem y jenož jed ne žedźenje mĕć, zo by Zbožnik, kiž nas zbožnych čini, w n ašej w u tro b je a w našim žiw jen ju přeco w je tši był. W on dyrbi rosć, ja pak d yrbju w otebĕrać. Jelizo sm y wopraw dźe ton w u lki hodowny dźiw rozum ili, potom budźe naše ja m jeń še a m jeńše, potom budźe naš n a j- rje ń ši nadaw k, ze sw ojim cyłym žiw jenjom a ze w šĕm i sw ojim i m ocam i a daram i tom u K n je z e j słužić a jem u sw oje ž iw jen je sw jećić. J e - li pak Chrystus we nas w ulki a m ocny, potom je tež naš b liši nam w ažny a drohi. Potom n je - w idźim y w jace we sw ojim blišim cuzeho čłow jeka, ale b ratra, kiž je tež přez C hrystusa wumoženy. H aj, potom w i- dźimy w koždym ze sw ojich sobu čłow jekow Chrystusa sam oho. Přetož won je p ra jił: Štož sće čin ili jednom u m jez m ojim i n ajm jeń šim i b ratram i, to sće wy m i čin ili. My možemy jenož hody sw jećić, hdyž w šu njelubosć, wšu zwadu, wšu zaw isć docyła ze sw ojich w utrobow a ze swo- (F o to : Lehm ann) jich doniow zaćĕrim y. W ažniše dyžli božodźĕsćowy štom a sw ĕčki a hodowne dary je, zo so w našich w utrobach duch C hrystusow eje lubosće žehli a swĕći. Hdyž budu nam borze hodow ne zwony zw onić, potom chcem y z jich zynkow tam ne w ulke Jan o w e słowo w usłyšeć, a wono dyrbi naše sam sne w uznaće b yć: W on dyrbi rosć, ja pak d yrbju w o teb ĕra ć! J a n je jsy m ničo, Chrystus je m i w šitk o! Zbožniko drohi, ach, narodź so nutřkach tež we mni, poj sem do m ojeho zem skeho hu bjenstw a ke m ni! Zjednoć sam so ze mnu, Im m a n u e lo,, now e płodź žiw jen je we mni. Tuž nĕtko daj će lubow ać, přećelo sw ĕrny, žiwy być tebi, to žadam sej, kralo ty m ĕ rn y ; prošu pak će: Ze sobu dźĕćo sčiń m je, zo sym staw na tebi wĕrny. (z Pom haj B o h w ot ) & Wšitkim čitarjam našeho časopisa přeju žohnowany adwentski a hodowny čas Waš S. Albert Y ////^ \ ''///*Y////*i '!'///' ///"*. Y /////sx////& Y /////' Y////'- YS'/'' 'V\\>4S* 'V\\\S» vv\\4s= 'V\\>4S- 'V\\iS- 'V\\'45? 'V\\? 'V\\4S= 'V\\\ř 5-41

2 Eyrind Johnson Adwent M jeztym zo zasw ĕći sta ra žona la ta r- nju, pom ysli nadobo, ru n je w tym w o- kom iku, hdyž so šw ablička zažehli, kak n je sm ĕ rn je d erje so je j nĕtkole w je - dźeśe. W ona w jeseleše so koždy w ječor nad tym, hdyž dźĕše wori a chcyše sw i- n jo na noc picow ać, hdyž w ječo r do chlĕw a abo do k o ln je dyrbješe. Začuće zboža přichadźeše w dw ĕm aj w otstaw - kom aj. N ajp rjed y sej m ysleše, zo dyrb ja ła elektrisku sw ĕcu tež w ch lĕw je mĕć, a potom, kak rje n je a čisće a p řijo m n je je, zo m ĕjachu elek trisk u sw ĕcu w dom je. M ĕjach u ju nĕtkole hižo štyri lĕta. B ĕch u ju kład li, hdyž poby syn K a rl posledni raz doma, a w ona zaćuw aše to přeco hišće kaž nĕšto w osebite. R ad ijo bĕ d rje tež nĕšto ja r a dźiw - ne, ale te d rje d yrb ješe ja k o m ysličku, sk e rje pak ja k o dźiw w obhladow ać, tola z elek trisk ej sw ĕcu bĕ to nĕšto druhe, nĕšto cyle w osebite. R a d ija z jeh o r ja - nym i hłosam i a z jeh o hudźbu d yrbješe so čłow jek skoro hańbow ać, hačku li druhdy n jech aše a njeńdźeše. E le k triskej sw ĕcy pak m ožeše so na cyle h i- naše w ašn je přikazać. N jech je sw ĕca, a sta n je so sw ĕca, p ři k o trejž možeš dźĕłać abo čitać. Koždy kroć, hdyž la - ta rn ju zasw ĕći, pom ysli w ona, zo by ju d yrb jała tež w ch lĕw je mĕć. A potom pak bĕ w ona spokojom, zo ju z n a j- m jeń ša w dom je ma. P ře d sta ji sej, kak by na chĕžnych schodach, na puću ke chlĕw ej a pola sw in jeća sw ĕćiła, a rje k - ny p ři seb i: D yrbiš so z petrolow ej lam pu spokojić, sw injo. Za žraće ći to dosaha. To možeš tež p oćm je, hdyž dyrbi być. T a k a ta k w ja ce dołho žiw e n je - budźeš." W ona m ĕješe sw in jo rady, skoro možeše so p ra jić, zo je lubow aše, p řetož je je son wo kru w ičce so bjeztoho n jesp jeln i. W ona spyta zličić, kelko sw i- ni bĕchu hižo m ĕli, tola to so je j n je - poradźi. To by so d yrbjało na porstach zličić abo z p jerom a p apjeru. Jed n e lĕto sw injo n jem ĕjach u, to bĕ 1912, hdyž bĕ nim ale cyłe lĕto chora. N ĕkak na štyrceći swini pak bĕchu hižo m ĕli. W ona w očini w onkow ne d u rje ke ch lĕw ej, hdźež steješe sud ze sw in ja cej picu, p rjed y hač bĕ nazym u přezym a, nĕtkole pak steješe w chłĕw je. Hdyž w očini ru - čicu lodzymnych nutřkow nych durjow, w ali so je j ćopłota napřećo. N utřkow na strona durjow a w obĕlene sćĕny sw ĕćachu so m okre při la ta rn jo w ej swĕcy. S w in jo postrow i ju n a jp rjed y z w očakow acym korčenjom, potom stany ćežkopadnje, zrałe k rĕzanju, a přińdźe ke kortej, a nĕtkole klinčeše korčen je hižo žiwiše. Zona čĕraše ze suda picu a zm ĕ- ša ju z ćopłej, kotruž m ĕješe w bow je. H usta chlĕw ow a a picow a p ara ju w obdaw aše a stupaše w m ročelach k w je r- chej, m jeztym zo w ona m ĕšeše a picu do korta liješe. S w in jo korčeše hižo m ĕrnišo a spokojnišo, hdyž žratw u srĕbaše. W ona schili so nad lĕsycu a placaše jem u na chribjet. Ty tołstucho! p ra ji wona. N jem ože so w jace na kožde jed notłiw e sw in jo dopomnić. Jo n u m ĕjachu sw injo, kotrež bĕ nim ale tak m udre kaž čłow jek. M jenow achu je Rožowy k n e fl", ale w one n jeb u přećežke. Přem yslu je p řew jele, m ĕn ješe N iklas. N iklas je połdra lĕta hižo chorow aty, nalĕto budźe sydom dźesat lĕt. N je je to ničo złeho, n astajn o sći je jenož sprocny, a potom n je je jeh o žołdk w porjadku. To njepřiń dźe wot njekm aneh o žiw jen ja, n je je ani sw oju mzdu přepił ani n je je sej z tobakom w h u b je wusnył. A te nĕkotre razy, hdyž bĕ trochu rozwolny, na je ju kw asu, na L ininych k řćiznach (kotraž pozdźišo w um rĕ), na konfirm a c iji K a rla a Izaka (w onaj d yrb ješta j so hrom adźe žohnow ać, přetož bĕ Izak trochu njew uw ity) a při p o h rjeb je stareho Izaka, njew obdźĕli so na b ije ń - cach, ale jenož na zatjaw je. W ona m ajkaše sw injo a přem yslow aše, kak d erje bĕ žiwa była. Zo dyrbješe L in a ze sydom naće łĕtam i w um rĕć, bĕ, hlad ajo po tak dołhim času, snadź derje, přetož na jed n ej stro n je bĕ zapleńčena, na druhej m ĕješe m jezw oči znam jo a n jeb y d rje ž en je m uža dostała. Izak bu železnicar w juhu, w šitke jeho dźĕći bĕchu žiwe a strowe. K a rl dźĕše na m orjo ze wšĕm, štož k tomu słušeše, a možeše sw ĕt w idźeć a nĕšto přiw uknyć. P je ča m ĕješe w B oh u slan je dźĕćo, kaž ludźo pow ĕdachu, h a j, ž iw jen je bĕ dźiwne. Kožde hody posła nĕšto p jen jez dom oj a druhdy tež m jez tym, hdyž m ĕješe. N iklas dosta šĕsć stow kronow renty w ot stata, dołhož bĕ žiwy, a wona so nadźiješe, zo to hišće nĕkotre lĕta budźe. A sw injo čuješe so poslednje dny tež cyle d erje, w ĕsće w ažeše d źew jećdźesat kiło. Z w jetša rĕzachu po druhej adw entskej njedźeli, zo bychu chw ile m ĕli kołbasu dźĕłać, a połć dźeržeše so d erje hač do hod, hdyž jo n do dońcy połožichu. Ju tře bĕ sobota. H enrik N ilson chcyše popołdnju přińć, dokelž m ĕ- je še swobodne, a je rĕzać. W on dćsta za sw oju procu dw aj p u n taj bočneho połća a pucher za džĕći, zo bychu jon hody naduli a sej z nim hrali. W ona zbĕhny z kosćatej ruku la ta rn ju a sw ĕćeše na sw injo. Zbožo je dźiwne a jed nore začuće, bĕ z nim cyle nasyčena a pom ysli w tym w okom iku, zo je tež sw in jo zbožowne, hačru njež dyrbi w u- m rĕć. W one bĕ so d erje m ĕło ton krotki čas, hdyž bĕ na sw ĕće, m ĕješe dobru picu, w ona bĕ jem u w otpadki w ariła a huste krupy do nich m ĕšała. Chlĕw bĕ ćopły a na sw oje w ašn je rjan y, w othlad ajo w ot podłohi, to la sw injo bĕ so na n je j d erje čuło. M ĕješe słom u, zo by na n je j ležało a ju rozbrojiło, a w one m ĕješe tak čiste, kaž by sej to přeć mohło. W ona so n ad źiješe, zo zm ĕje lochku sm jerć, to rĕka, sm je rć n jesm ĕ so tom u rjec. S w in jo n jew u m rĕje, ałe so rĕza a da połć. C h ru -ch ru u u! korčeše s *'in jo a pohladny na nju, a je j bĕ, kaž by so sm ĕjkotało. Sw ĕca błyšćeše so na w łožnom okrych, w obĕlenych sćĕnach a na kap kach na w jerchu. Hdys a hdys padny kap ka dele, kotraž tam w isaše a so nabubni, a tuta w obtw jerdźi jenož hišće hłuboke, m ĕrniw e zbožo. W ona jeho hnydom njew idźeše a pytny jenož, nĕchto w snĕhow ej ćm ĕ před chĕžnym i schodam i steješe. Hdyž la ta r- n ju zbĕhny, padny sw ĕca na muža. Žona přistupi kročel a rjek n y : JD obry w ječo r." W on nĕšto zaborbota, štož w ona p raw je njezrozum i, potom zakašlow a a w o- spjetow aše: D bry w ječor. P ři tutym dybaw ym hłosu zbĕhny w ona ła ta rn ju hišće w yše a w obhladow aše sej jeh o praw je. Zdrasćeny bĕ w starym, w otnošenym kabaće, na hłow je m ĕješe ta k rje c sportow u čapku, kajku ž nošeše K arl, a w obuty bĕ w niskich črija ch. Jeh o m jezw očo w upadaše ćm ow e a sprocne a bĕ z hrubej brodu w obdate. W on sćahny čapku a pokłoni so před n je j.,, bry w je čo r", rjek n y hišće raz. Jeh o wočce błyšćeštej so ćm ow je. To je dundak, pomysli wona, cygan; njestupi pak bliže, ale zruna so a wopraša: Sto won ch ce? W ona bydłeše z N iklasom sam a w chĕžce, kotraž bĕ kilom eter wot w jeski zdalena. Won borbotaše zaso nĕšto a pokłoni so před n je j, kaž by była bohata sudnikowa žona, a w ujakota jen ičk e słow o: Jĕ sć! Jeh o woči prošeštej, w očce m ikotaštej z mučnotu. Wona přem yslow aše, hač ma wši. Přetož wši nochcyše nichto mĕć. M ožeše so rje c štožkuli, ale w ši n jebĕchu ženje mĕłi, bĕchu w šitko přeco čiste a w porjadku m ĕli, hačkuli bĕchu chudźi a m ĕjachu m ałe dźĕći. W ona pak njem ožeše so hnydom rozsudźić so woprašeć, tra ješe chw ilu, prjed y hač p ra ji: Won tola putki n im a? W on hnydom njezrozum i, snano njebĕ tež cyle praw y. W ona pokaza na sebje a na njeh o a potom z pokazowakom sebi na sp an je pod tołstej hawbu. Na to třaseše won z hłowu, tež hdyž nic cyle přesw ĕdčujo. D očakajće tu, p ra ji wona a wobsw ĕtli hišće raz jeho m jezw očo a dźĕše nim o njeho chĕžne schody horje. W on n jeb ĕ ju zrozum ił a dźĕše w a- h a jo za n je j. Hdyž w očini chĕžne d urje, w obroći so w ona a rje k n y : Won d rje može tu wonka čakać. To won w opřim ny a dźĕše zaso schody dele. W ona začini d urje za sobu a w osta we w ochĕži stejo a přem yslow aše. D u rje pak n jeb ĕ zam knyła. Na koždy pad wza sekeru wot sćĕny a donjese ju do kuchnje, hdźež ju za kachle sta ji, a dźĕše k N iklasej do jstw y. Won hładaše z w ulkim aj w očom aj na nju, a je j přińdźe skrotka na mysle, zo m ĕješe jem u k hodam brodu přitřihać. W onka ste ji muž na d w orje a chce nĕšto k jĕdźi mĕć. Tola won wupada ta jk i dźiwny a može lĕdm a zrozum liw je rĕčeć. N ikłas zbĕhny kosćatu, suchu ruku a zjĕdźe sej z n je j pomału přez šĕru cybatu brodu. Přem yslow aše, a w obaj m y- sleštaj to samsne. Sy sekeru sobu nutř p řin jesła? w o- praša so won. Steji za kachlam i. A m ału sek eru?" Na n ju bĕ zabyła. S te ješe w rožku m jez chĕžnym i a kuchinskim i durjem i. Bĕž po n ju, rje k n y won, a daj mi ju. W ona dźĕše po m ału sekeru, a won połoži sej ju pod přikryw. B ĕšta j telko słyšałoj a w now inach čitałoj. K ak da w u pada? w opraša so stary. Nic ru n je zły, w otm ołw i wona, ale roztorhany a m azany kaž chudak. Je won w ułki a sylny? K nyskotaše w kosćach wulkeho, ale kipreho ćĕła starca, hdyž so zruna a so w e łožu zbĕhny. W ona d yrbješe přem yslować, njew ĕ- dźeše praw je. H aj, ta jk i srĕni. Wupadaše, kaž njeby dołho ničo k jĕdźi mĕł. Nim ale so zda, zo m a suchoćinu, a jeho hłos je dybaw y. S tary chw ilku přemyslowaše. Borze budu hody, m ĕnješe won. H aj, přihłosow aše žona, a zaso chw ilku přem yslow aštaj. Dyrbiš d rje jem u pomazku dać a nĕšto na n ju, p ra ji N iklas. W ona wočini ked źbliw je durje. Muž ćakaše deleka při schodach. W ona w obsw ĕtli jeho z latarn ju, kotraž hišće w e wochĕži steješe, a přikiw a jem u :

3 Won d rje može nĕtk nutr přińć, w onka je zym a. Muž přińdźe w očakujo bliže, a hdyž žona kuchinske d urje w očini, zaw oła Niklas z kom ory: N jech so won w ćopłym syd nje. S ta ra pokaza na chĕžne d urje, kiž muž začini, a hdyž dźĕše do ku ch nje, p řińdźe won za n je j. W ona w otrĕ stolčk z falu a sta ji jon k p rĕčnej sćĕn je w b liskosći kuchinskeho wokna. N iklas m o- žeše jeh o z łoža w kom orje w obkedźbować.. Stary widźeše čorne kudźełojte włosy, kotrež bĕchu při spanjom aj šĕdźiwe, skřiw jeny nos a ćežke m ikaw čki, sprocnej woči bĕštej bru nej, a koža pod hrubej, m odročornej brodu bĕ žołta. M y- sleše na Tatarow abo Cyganow, to bĕ za n jeh o to sam sne. A w on widźeše, kak cuzy jĕ. Xon dźeržeše ku lojty, m jech k i chlĕb z m argarinu we w obĕm aj w u skim aj ru - kom aj, w udźĕraše na njon a rozkusa jo n z m ĕrnej chcyćiw osću, kiž skutkowaše w tu tej p řitulnej kuchni cuza. N jepikny ani słowa, ałe jenož jĕdźeše. Je won dołho po puću b y ł? w opraša so stara skončnje, tola won njew otm ołwi, pohlada jenož so prašejo. Potom po zdaću rozum ješe a nygaše m jez dw ĕm aj kusom aj. Haj, je druhdy ćežko", rje k n y stary z łoža, a cuzy pohłada a nygaše zaso. Potom d rje so na nĕšto dopomni, stany, pokłoni so před starym a so zaso sydny. S ta ra dźĕše po hornčk m loka. Won połoži chlĕb na kołeno a piješe. Snano chce hišće taler krupow m ĕć? wopraša so stary. Nĕšto krupow bĕ hišće w horncu, chcyštaj sej je ju tře rano k snĕdani zwohrĕć. 2o n a n ap jełn i taler a steješe wokom ik njerozsudna, potom rjek n y zm užiće: N jech so won k błidu syd nje. W ona pokaza na blido, a muž stany. N ĕtkołe sedźeše za blidom a jĕdźeše m jelčo. D rje hižo nic tak chĕtře kaž prjedy, přetož bĕ so tola nasyćił. N iklas hibaše so njem ĕrny we łožu, njem ožeše jeho widžeć. S ta ra pak steješe při kach - łach a sekeru m ĕješe za chribjetom. Chce won snano hišće šalku k o feja m ĕć? w opraša so wona. Won nygaše. K otoł bĕ ćopły, a k o fej tohodla dobry; bĕ jon dźens rano hakłe napariła. N iklas a w ona m ožetaj kofej tež hišće pić, hdyž je muž w otešoł. Cuzy p iješe b jez koždeho słowa, sčini sej dw aj ku skaj cokora do njeh o a p iješe ze šalki, nic ze spodnjeje. Potom stany w ot błida a pokłoni so před n je j. Chce won hišće lu n k? W ona přińdźe z kotołom, w ćn pak třa - seše z hłowu a so posm ĕw aše: ćichi, ćopły posmĕwk, a p rjed y hač sej w ona to praw je přem ysli, pokaza na stolčk při w oknje a p ra ji: Won može so toła hišće chw ilku sydnyć a wotpočnyć, je li chce. Stary, kiž bĕ we łožu sedźał a słuchał z jed n ej ruku pod w ow čim kožuchom, wodychny. N ĕtkole widźeše, zo je cuzeho m jezw očo šikw aniše, to d rje přińdźe w ot jĕdźe a kofeja, m a t nĕšto barby na licom aj, a n jeh lad a w ja - ce tak spłošiwy. T o la sprocny w upadaše. Won bĕ do so zjĕł, ja k o n jeb y w jace praw eje mocy mĕł. Won d rje nim a dźĕło? w opraša so Niklas. Muž na stolčku njew opřim ny to hny- dom, ale prjedy hač so stary hišće raz prašeše, přihłosow aše: Haj, tak je. Won m ĕješe dźiwny zwuk w sw ojej rĕči, tu z tutych končin zn ajm jeń ša n je - možeše być. Won d rje je zdaloka p řišo ł?" w o- p raša so zaso stary. Muž d yrbješe n a jp rje d y přem yslow ać, potom nygaše: Daloko, ja rr a daloko. Zwotkel d a? prašeše so stary. Jen o ž z procu možeše w otm ołw ić: Nihdźe. Ja r a daloko." N ihdźe? w ospjetow aše w ona, schili so doprĕdka a hladaše na njeho. S ekera za n je j da je j w ĕstosć, možeše zym ne železo z ruku čuć. A je je muž přim ny hišće krućišo toporo pod přikryw om. Tola cuzy zda so cyle rozumny. Won je tola nĕhdźe zapisany, w cyrkw inskich kn ih a ch ", doda w u ja sn jejo. Won d rje cyle njerozum i, štož wona rjek n y, ale won w otm ołw i: Sym 2 id. W ona ničo njeznapřećiw i. Žid? pom y- sli wona, to bĕchu tola ći, kotřiž su Chrystusa, našeho K n jeza, n a křiž bili, ham jeń. Potom d yrb jachu ja k o chłostan je po sw ĕće pućow ać, abo bĕ to jenož šew c w Jeru zalem je, kotryž d yrb ješe so kožde sto lĕt jonu pokazać, druhim za w arn ow anje? A jonu před w jele lĕtam i bĕ n ĕk a jk i 2 id ze wsy sem přišoł, kotryž fale a kn efle a cw orn a slĕ a što wĕ što předaw aše. W oni chodźachu z tw oram i, ći 2idźa. J e j zeschadźa m yslička, je je hłos k lin - češe strachoćiw y, ale wĕdźeć to chcyše: Nima da ničo na předań? Cw orn a podw jazki a ta jk e n ĕšto? Na před ań?" Nĕšto pak dyrbi won tola č in ić? m ĕ- n ješe stary. K otre p ow ołanje da m a? A stary spyta z cuzym mužom, kiž tak ćežko zrozumi, štož ludźo jem u p ra ja - chu, p raw je ja s n je rĕčeć. Z čim so won zabĕra? M ĕnju, z k a jk im dźĕłom abo ta k rje c rjem jesło m abo p ow ołanjom?" Muž zrozumi jeh o nĕtkole praw je sp ĕšn je; zaso so sm ĕješe a w otm ołw i, při čim ž za słow am i pytaše: Ja ja, p ra ji přem yslujo, ja w u- čer, ja w učer a doktor." Božičkecy, won je w učer a d oktor! m ĕn ješe stara a w obhladow aše sej jeho dźiw ajo a njed ow ĕrliw je. A stary njem ožeše sw oje sam ozrozum - liw e m yslički z a ta jić: Potom pak je won šw arn je popušćił, je li smĕ so to tak rje c. Cuzy so začerw jeni, hdyž zrozumi, što stary we łožu m ĕnješe. Jeh o licy so žehleštej, b ru n ej w očce so sw ĕćeštej při elek trisk ej sw ĕcy, a won stykny nerw o- zn je ruce (cyle kaž praw y křesćan, pom ysli stara, ale snano je so nakazał, w m je n je Jĕzusa, ham jeń, tež ta jc y p je - ča su) a w udźerny hłow u na suchej š iji a spyta w u jasn ić: W on n je je doktor za chorych, ale doktor za knihi. K n ih i? w opraša so stary. Ma da to tež w uhlady, ta jk e nĕšto dźiw ne kaž doktor za kn ih i? H aj, h a j, su d rje nĕšto ta jk e hižo słyšeli." A zaso spyta cuzy w u jasn ić. W on je w učer, n jesm ĕ pak w sw ojim k ra ju p řebyw ać a snadź tež tu nic. D yrbi sej nĕhdźe dźĕło nam akać, nĕhdźe nĕšto, jenož zo m ohł tu wostać. Pow ĕdaše starym aj čłow jek om aj w šelake. P ři tak dźiw nym słow je so strož iš ta j: kon centraciske lĕhwo. B ĕ šta j wo tym słyšałoj, tež w now inach čitało j, ale to je tola tak zdaleny, ton k ra j, hdźež ludźi b ija a d raču ja, kiž n jeb ĕch u ničo złeho skućili, nim o toho zo bĕchu před n je k ra sn je dołhim časom našeho W u- m ožnika křižow ali. Přińdźe, kaž dyrb je še přińć, pom ysli stara, přetož to bĕ so w ĕšćiło. W onaj spytaštaj so na jeho w urĕkow anje zwučić a bĕštaj přećelnaj k njem u, a na koncu bĕ jim a j w šitko jasn e. Won je w u krajn ik, bĕ w učer, bĕchu jeh o zajeli, dokelž bĕ doktor za knihi, kotrež bĕchu zakazali a potom h aj, potom jeh o bijach u. Ja k o młody pachoł poby w e w o jn je. W jele bĕ w i- dźał. Won m ohł tola sw oju w inow atosć sp jeln ić a doktor w druhich knihach być, m ĕnješe N iklas porokujo. Pst, N iklaso, rje k n y stara, to ty njerozu m iš!" Rozum ić! znapřećiw i stary. N jed y rb jał ja to rozum ić? J e li sw oju w inow atosć sp jeln iš a p orjad ny sy, swoj předpisany čas eksercĕru ješ a we w o j- n je sy, potom dyrbiš tola sw oje praw o dostać." H aj, potom w ĕzo, přida stara. Potom pak je j na m ysle přińdźe: Won tola p ra ji, zo je 2id, a to dyrbi zakazane b yć. A w ona přiw obroći so k cuzem u: N jep raji won, zo je 2id, h a j? W o- praw dźity 2 id? W on posm ĕw aše so sprocny na je je zm oršćene stare m jezw očo a nygny. S ta ry pak p ra ji: Won je n a jsk e rje ja r a sprocny. Je li nim a w ši, m ohł dźensnišu n ćc na kuchinsk ej ław ce spać. W yše toho, možeš tež w ši dostać, bjeztoho zo nĕšto za to možeš. Jo n u, hdyž železnicu tw a rja - chu, dostachm y je w šitcy w barace. M y- jach m y sej w łosy ze zelenym mydłom a zw oblĕkachm y so čiste košle a cholow y. S ta ra žona hladaše na njeho. N ĕtkole ležeštej w obĕ ruce stareho na p řikryw je. Hdyž dyrbi być, rjek n y wona, može so won m yć a čistu košlu dostać, prjed y hač so lehnje. T y m aš tola telko, zo ći to čas žiw jen ja dosaha. M už sedźeše před n im a j ze zaw rjenym aj w očom aj. Koždy kroć, hdyž do so zjĕdźe, so zaso zruna. Won može snano dźens w nocy tu na ław ce sp ać, m ĕn ješe wona, potom... W ona so stroži, bĕ hižo chcy jo nochcyjo rozsudźiła, zo d yrbješe tu w ostać, doniž n jeb ĕ w otpočnył. Abo doniž (wona pom ysli na to jenož ja r a ćm ow je), doniž n je je gm ejnski p řed stejićer z w jeski tu był a so jeho wuwoprašow ał. W on sm ĕdźeše so na w usuw ansku ław ku lehnyć, dosta zawk pod hłow u a nĕkotre stare zapłatane přikryw y za zawodźeće. Hnydom won wusny. Nĕtko n ala šalku k o fe ja za N iklasa a d onjese ju jem u do kom ory a nakida sej tež šalku. M jelčicy sedźeše za ku ch in - skim blidom a přem yslow aše. N iklas n jeb ĕ ničo k je je rozsudej p rajił, tola w ona d yrb ješe so nĕkak zam ołwić. Ty, I^iklaso... H a-aj? Won m ohł ju tře popołdnju N iklasej ze sw in jećom pom hać, k re j m ĕšeć a škrabać, hdyž je parim y. J e li to m o- že... N iklas přem yslow aše w okom ik. To d rje d y rb jał m oc, rje k n y skončn je ja r a chutnje. Je w učer a doktor a je we w o jn je był, to d rje je to jšto n a- w uknył. W ĕm tola, k ak tam je, hdyž sw oj čas słužach." W ona přihotow aše w šitko na noc. Zaw rĕ chĕžne d urje. Potom přińdźe je j n a- dobo m yslička. Dźĕše do ku ch nje, wza sekeru a p ojsny ju zaso do wochĕže. N jeby d erje było, hdy by za kachlem i stała. H asny sw ĕcu w kuchni a dźĕše do kom ory. W okom ik přem yslow aše, hdyž d u rje zaw rĕ. Zam k je skoncow any, w šako so n je je w jele lĕt trjeb a ł. A zasuw ak tu tež njebĕ.

4 S ta ry hladaše na n ju, ničo pak n je - p raji. Po tym zo bĕ elektrisku sw ĕcu hasnyła (kak p řijo m n je, zo n je trje b a še sej dych z duše wuduć, a le jenož kn efl zw jertnyć) a k m užej do łoža zalĕzła, w opraša s o : A.. H ańbow aše so, to w u prajić, na čož mysleše. Sym ju pod łožo połožił", w otm ołw i wćn. Chw ilku ležeštaj m jełčo, potom pak zeschadźa starem u nadobo m yslička: P raja, zo njesm ĕdža Zidźa sw in jace m jaso jĕ s ć. K linčeše to w obžarujo. H aj, w otm ołw i w ona, ale snano n je je to ze w šĕm tak. Całtow u kołbasu d rje budźe zn jesć m oc. Zaso m iny so chw ilka. Ty, N iklaso", p ra ji wona. Jonu jak o holca sym w knize taflu w idźała, abo kaž to rĕka. W on tam worika je na N jeho podobny." S ta ry so dopomni, zo bĕ jem u před dołhim časom hižo wo tutym w obrazu pow ĕdała. H aj, h a j, w jele je tu na sw ĕće, štož njem ožeš sej dopřem yslić", w otm ołw i won. (Z knihi Das ew ig L ich t geht da herein, z dowolnosću EVA B erłin.) Wjesołe hody? Domske patoržicu w ječor. Rozsw ĕtłene w okna w koždym poschodźe. W jesołe hody wšudźom... W oprawdźe wšudźom w jesołe hody? K ak d rje w osw jeća Chrystusow y porod w ta jk im w ulkim dom je za rozsw ĕtłenym i w oknam i? Z daram i bohaće pokryte blida a w jesołe sm jeće dźĕći, takle mohło w jednym byd łenju być. Za druhim w oknom bydlitaj m andźelskaj, dźĕći su z dorńu, p rĕni kroć hody staj sam aj što su hody za nas sw ojbny sw jedźeń? Za jed nym w oknom m ohł chory ležeć hač su to posled nje hody, kotrež dožiwi? Hody, što to hižo je, skončnje jonu so w uspać, telew izor hladač, wšo druhe je m i w šojedne. Hody, k ak skoncow ana, sprocna, honjen a jenož sym, to je h o rje hač zlĕ. Snano dźĕła nĕchto w zm ĕnje a dyrbi rano zahe staw ać hody n je jsu hinaše hač druhe dny. T u je m andźelski sam, cyle zrudny a wopušćeny ničo njem ože jeho zw jeselić, zrudoba ćeži jem u na wutrobje. Za jednym woknom snano slubjeny porik zbožowny, połny sonow. Podla snano m łodaj m andźelskaj, kotrajž son itaj wo přichodnych hodach w now ym bydlenju. Za jednym i w oknam i klinča hodowne spĕwy, kotrež w šitcy sw ojbni spĕw aja, abo snano wot tačele. Za druhim i w oknam i spĕw aja so šlagry. Tu słyšim y snadź přećełne, lube, troštne słowa. Za druhim i kn ježi hida, tam anje, njepřećelnosć. Wšudźom hody w jesołe hody? Hdyž hižo nic w jesoła, tak njech su to za w štkich žohnowane dny, za zrudnych kaž za w jesołych, za sam otnych kaž za sw ojbnych, za předźĕłanych kaž za wurunanych, za zadw ĕlow anych kaž za troštowacych za potłočow anych kaž za swobodnych, za křesćanow ru n je tak kaž za tych, kiž hody bjez přičiny sw jeća. Poselstw o płaći za w šĕch: Chrystus, naš W um ožnik tu je. Za te b je a za m nje, za wšĕch. Albertowa Njewočakowany wopyt (M anuskript za serbski rozhłos) Lubi připosłucharjo, p řed stajće sebi, patoržicu w jećor roznjese so po w sy pow ĕsć: K n jez Jĕzu s chodźi po dom ach, zo by so sam přesw ĕdčił, kak jeh o narodniny sw jeća. K a jk e to strožele! Što budźe won k našim kopatym blidam p ra jić? W on toła nochce, zo so w obd arjam y ze zem - skim, sw ĕtnym čaporom a ćikotom. R ad - šo p jen jezy chudym dać, a hdyž w e w sy žanych ta jk ich nim am y, potom hłodnym w A frice, w In d iskej, w A m erice abo hdźežkuli druhdźe. Na zem i je ta k w jele hubjenstw a, a my sw jećim y bohate hody, kaž njebych m y ničo wo ničim w ĕ- dźeli. A hižo dźe Jĕzu s do w rotow. M ać stysk nje kaza: Dźĕći, zru m u jće w šĕd ary. K n jez Jĕzus k nam dźe. Do duri so zakłapa: H aj, přińdź K n ježe Jĕzu, a budź naš hosć. W šitcy sedźa p ĕkn je za prozdnym blidom styknyw ši ruce. Z rozhłosa k lin ča pobožne hodow ne spĕw y. T e budu so jem u w ĕ- sće lubić. Jĕzus so rozhlad uje po jstw ĕ : T akle zrudnje w y m oj narod sw jećiće? N i- m aće docyła žanych darow? M ać b o ja z n je w otm ołw i: J u w šak, ale ja so b o jach, zo budźeš ty, K nježe, so n a nas hnĕw ać našich sw ĕtnych w ĕcow dla. A Jĕzus kaza, zo bychu jem u wšo pokazali. Dźĕći noša w jesele sw oje h r a j- ki, a Zbožnik so z nim i rad uje. Tež dorosćeni noša sw oje dary, sw oje bohate dary. Jĕzu s hlada z m iłym aj w očom aj na wšu hodownu krasnosć. Tuž přistupi nan *k Jĕ z u s e j: M y so tw ojeho w opyta nabojachm y, dokelž ta k sw ĕtn je w zem - skim b o h atstw je sw jećim y, a ty sy so w chuduškej hrodźičce narodźił. T y sy nas w učił, zo bychm y za tym hladali, štož je h o rjek a a nic za sw ĕtnym. Jĕzu s ch u tn je w otm ołw i: Časy su so přem ĕniłe. D źensa d rje so ja n jeb y ch w B eth leh em je narodźił ja k o židowske dźĕćo, ale sk e rje ja k o čorne w n ĕ k a jk e j blachow ej budce w A frice. W y sće dźensa bohaći, ja r a bohaći a so m jez sobu kralow sce w obd arujeće a toła su mi w aše hody přecuze. J a pytam m jez w a- šim i drohotnym i daram i čistu, n jeseb ičnu lubosć. Potom by m o ja radosć dospołna była. H łuboka ćišina. N ichto so n jerozh ładuje. M ać m a sylzojte woči. H akłe dźensa, patoržicu, bĕ w ona z njed obrym i słow am i m užej jeh o bjezbožnosć porokow ała. K a k sym m ohła dźensa takle bjez lubosće rĕčeć? su je je pokutne m ysle. W šitkich, w ulkich a m ałych, w obskoržu ja jic h łiw k a łubosć, jic h n jesćerp liwosć, jic h zełharnosć, jic h njeposłušnosć, jic h njesp okojnosć, jich hrĕšne m ysle a žadanja. Jĕzus hlada p orjad u na koždeho, a jeho m iłe w obličo so hišće bole rozsw ĕtli. Won sw ojbu žohnuje a so zhubi. Ponĕčim so sw ojbni zaso h ib aju a počnu rĕčeć: Won na nas n je je swarił. Jeh o w obličo bĕ tak rjan e, sw ĕtłe, tak p raw je hodowne. A nan, ru n je nan, rjek - n je : J a m am jeho lubo. W šĕ dary su pozabyte, -dokelž je won, kiž bĕ so tehdom w B eth leh em je narodźił, m jez nim i pobył. W ot tutych hodow sem započnje so w sw o jb je now e žiw jen je, m ĕrniše, rje ń - še, spokojniše. Hdyž prjed y p jen jezy žen je njedosahachu, dokelž koždy w jele trje b a še a chcyše w šitko m ĕć, bĕ tu nĕtko p jen jez dosć tež za njeznatych hłodnych w dalokich k rajach. A hdyž jich čert tola zaso spytow aše z hordosću, z jĕd ojty m i sjow am i, z hnĕw om a zaw isću, klinčachu jim Jĕzusow e słowa we w u šo m aj: J a pytam lubosć pola was. G erhard W irth

5 Łĕta dźĕćatstwa Ze Strože do Rakec kemši Stroža pola W ulkich Ždźarow słušeše politisce do B ram b o rsk eje, do P ru sk eje, ale cyrkw insce do S a k sk eje, do R ak e- čan sk eje wosady. M jez w obĕm aj k ra jo - m aj stejach u na m jezy při droze, při pućach a tež při šćežkach m ĕzniki ta k le 80 cm w ysoke na jed nym boku z čornym i a bĕłym i sm uham i a p ism ikom aj K P (K onigreich PreuBen) a na druhim boku ze zelenym i a bĕłym i sm uham i a pism ikom aj K S (K onigreich Sach sen). M oj 5 lĕt starši b ra tr m je pow uči, zo m a to rĕk a ć: K ra j sw ĕrny k ra j p a- duch, k ra j zaklaty, k ra j poklaty. K a jk a to hłuboka fiło z o fija! Koždy so w u- ch w alu je sam a tam a druhich, a tola je čert wšudźom mocny. Ze Strože do R ak ec po kem šacej šćežce nimo w um ĕnkow a po h a ćen ja ch m jez hatam i a łukam i ta le rja n a šćežka! Škoda wo n ju bĕ w około 4 km, z kuču po droze přez K a m je n e j na 5 km. Koždu njedźełu bĕ nĕchto z našeho domu kem ši, pak dorosćena m łodźina, pak staršej z n am aj m łod šim aj holcom aj. N aša w boha, sprocniw a m ać bĕ wot w šĕdneho dźĕła n a połach a dom a tak w udračow ana, zo njem ožeše n je - dźelu dałoki puć kem ši bĕžeć. Tuž so k o n je j do r ja n e je čorn eje kuče zap řah - nyštej. Husto dosć mi m ać sobotu kazaše: G erato, dońć k Su ch ec ćeće a p raj je j, zo chcem y ju tře kem ši jĕć, hač chce sobu jĕć. S to bĕ to do rja n e je jĕzby, n jech bĕ nalĕto abo nazym u, w lĕću abo zym je, n jech bĕ p ři słoncu abo při dešću. B ĕd a w šak, hdyž aw to přijĕdźe. K o n je j so jeh o stra šn je b o je šte j, a my we wozu stysk nje třepotachm y. P ola G ablerec w R ak ecach so w upřahowaše. T am steješe koždu njedźelu dołhi rynk kučow, pola d ruhich k o rčm ow n a js k e rje tež. Hdyž so zazw oni, sćahnychu sej m užojo kłobuk a zastupichu do cyrk w je. W prĕn ich lĕtach sydach z m a ćerju dełka m jez žonam i, pozdźišo z nanom na Stro žan sk ej łubi, s ta jn je na sam snym błaku. K a n to r R je łk a, rodźeny ze S ło n eje B oršće zo bĕ w on popraw om Serb, hak łe po jeh o sm je rći zhonich, h ra - je še na p išćelach dołhi prełudium, hač w u sto jn je abo nic, to njew ĕm. J a bĕch m ĕnjen'ja, zo w on kĕrlu š zw učuje, zo by jo n potom p ra w je mohł, hdyž w osada sobu spĕwa. P rĕd o w an je bĕše dołhe, ja r a dołhe. P ilny, sw ĕdom ity fa ra r K řižan w šak m ĕn ješe, hdyž su w osadni z H erm anec, z W ysokeje, ze Šćeń cy abo z K om orow a połdra hodźiny kem ši p řibĕželi, m a ja praw o na dołhe prĕdow anje. Hdyž po w u čitan ju teksta h a - m jeń zasłyšach, so z w jeselich : To dźensa n je b ĕ ta k n ap inace za m n je! A le potom bĕch w ostrozbnjeny. W osrjedź p rĕdow anja, a je łi nuzne, při d alšim k ĕ r- fušu, chodźeše kĕb ĕtar z m ošničku po ław kach a zbĕraše fen k i. P řed zaspancam i klinkaše, doniž njew otu ćich u. K o - lek ta składow aše so při d u rjach, ale s ta jn je w ažne p ra še n je : J e dźensa kołekta? Po B o žej słu žb je zaso w jeso łe: Z B o - žoh słow a w ita j! W otm ołw a: W jerš pom azy! Na kĕrch o w je steja ch u znaći po skupinach hrom adźe a m ĕjach u sebi w je łe pow ĕdać. J a w šak bĕch n jesćerp - ny, zo bychm y skoro zaso ke G ab łerecom přišłi. T am skazaštaj sta ršej za koždeho kołbasku z całtu. K o łb ask a snano ta k w u lka kaž m ałušk, bĕše ta dobra! Ž e n je w ja c e w žiw jen ju n je jsy m tak dobru kołbasku jĕd ł. To m i w ĕrće! K orčm a bĕ kopata połna. My w šak so ja r a njeko'm dźachm y, dokelž doma dźĕło na m ać čakaše. N ĕkotři tam dołho w ostachu. S ta ry L ešaw a so husto dosć hak le na w je čo r p jan y dom oj m otykow aše. T onle stary L ešaw a, bĕ to origin a l! H usto m ĕja ch jem u č r ije na podušow an je d onjesć a při tym so skradźu rozhładow ach w jeh o zajim aw ej stwĕ, hdźež č r ije p łataše, bydleše a d rje tež spaše. R az kerm ušu w očakow aše hosći. Tučneho korn ikla bĕ zarĕzał a w u stoj-. n je w opjekł. D okelž hosćo njep řińdźechu, so sam za blido sydny a w uspĕw a: Přińdź, K n je ž e Jĕzu, a budź m oj hosć... Tuž so zaklepa w o d u rje, a prošer tam steje še: P o j, m oj łuby b ratře. T y sy dźensa m oj K n je z Jĕzu s. Posydń so a w objed u j ze mnu. Po dobrym w objedźe chcyše prošer zaso so na puć podać. N ičo n je b dźe! N ajp rjed y so na konop ej leh n ješ a 'pospiš. Potom budźem oj hrom adźe k o fej pić, a potom zaso dale pońdźeš. N aš nan d rje bĕše koždu njedźelu kem ši. Hdyž m ać sobu n jeb ĕ, w osta won husto tež na nĕm skich, zo by sam sne p rĕd ow anje h išće raz w nĕm skej rĕči słyšał. W on n jep y taše jenož p o syln jen je w e w ĕrje, zo by so duša w okřew iła. Je m u bĕše njed źeln e p rĕd ow anje wažny podaw k za rozum. Wo nim přem yslow aše a z druhim i w o nim rĕčeše. Po šty rjo ch łĕtach dźĕ so zaso wo sam snych tekstach prĕdow aše. N anej bĕ zajim aw e, k ak budźe prĕd ac łĕtsa to abo tam ne słowo b ib łije w układow ać. P rĕd o w an je bĕ duchow ne srjedźišćo cyłeho tyd źenja. W osadni so w jeseła - chu n a z etk an je z lubym i a znatym i z druhich w sow rozłežaneje wosady. Hižo sobotu přihotow achu seb i sw oju rjan u čornu kem šacu drastu. K spowĕdźi dźĕchu w dołhej sukni a z cylindrom. N jedźela b je z kem šow žana p raw a n je - dźeła n jeb ĕše. Škod a b ĕ wo koždy ty - dźeń, kiž n je b ĕ žanu praw u sw jatu n je - dźelu m ĕł. G erhard W irth # 'łh«s Mudrosć starych Serbow Na blido tw aroh a na wiki butru To bĕ zaw ĕrn je zasada pola w ulkeho dźĕla hołanskich burow. J a to ze sam s- neho n azh o n jen ja wĕm. W ĕzo nic, kaž bychimy jenož tw aroh na pom azku jĕd li a ženje butru. P řisło w a rady w ekstra surowych form ach rĕča. W ĕste p ak je, zo by naša dušna m ać rad w ja ce butry doma w obchow ała, ale za wul'ku sw ojbu bĕchu p jen jezy trĕbne. Tuž po m ožnosći w jele na w iki, a za nas w osta mało. Tež hody bĕchu skrom ne. Rum podich njem ožeše w jele w obradźeć. B ĕchu pak chuduške hody zrudne b jez dźĕćaceho zbožowneho w jesela? W opraw dźe n ic! Por nowych d rjew jan co w a p akćik poprjancow a dźĕći so zbožnje w jeselachu. M i su njezapom nite w opraw dźe bohate hody: konjen c z rja n y m a j konikom aj a rolnym wozom. T a le krasnosć! Hač sym so ja hdy zaso tak w yskajo w jeselić mohł kaž tehdom? K o n je j n je - m ĕještej w jełe m ĕra. P řeco zaso je ju přahach a jĕzdźach na špundow anju z nim aj w około blida. Z połnym wozom hnoja jĕdźech ćežko na poła a p řiw jezech runkłicu dom oj. Znĕ w šak n jem o - žach dom wozyć, dokelž n je m ĕ ja ch rĕ - blowany woz. Rołny nuznišo trje b a š přez cyłe lĕto. W jesołe hody, zbožo dźĕći zaw ĕrn je njew o tw isu je w ot drohołnosće darow a tež nic w ot jic h w u lk eje kopicy. T o dyrb je li n aše dźĕći dźensa dźesać kroć što ja p raju sto kroć w jesełše a zbožow niše być. Abo m a ja p řew jele darow? P olcy a k řin je połne hrajkow, zo ani njew ĕdźa, što wšo m a ja! Chude te časy bĕchu, hdyž jĕdźachm y w ja ce tw aroha hač butry. Złote wone njebĕchu, ale rady na n je spominamy. G erhard W irth Z lĕta do lĕta Božo naš tro jje n ičk i, daj nam chw albu spĕw ać ći, spĕw ać daj nam z jand źelem i! T w o ja hnada w ostań z nam i! R je n je dyrbi tw o ja česć z lĕta do lĕta nas w jesć! Sm y tež šli přez ćĕm ny doł, sy ty tola z nam i šoł, sy tež troštow ał nas ducy, dźeržał nas za n ašej ruce, zo smy dobri w ostali hač do konca při tebi. Jed n e m am y skoržić ći, luby W otče n je b je s k i: N aše hrĕchi z nam i dźeja, w šitke dźens před nam i s te ja ; tw o je w otcne w odaće n jech pak sobu z nam i dźe! (B ibliski pućnik z lĕta 1896) Přispomnjenčko W ad w entskim času p řib ĕra pola nas h ektika. H odowne dary so nakupuja a wšo, štož so za sw ja te dny po zdaću trje b a, so w obstara. T ež w d om jacnosći so wšo p řihotu je, zo n je b y potom hody na ničim pobrachow ało a zo n je b y potom p řew jele dźĕła było. H aj, hek tik a w adw entskim času p řibĕra. Chcem y tola hody p raw je přihotow ani być. B o ju so, zo ru n je ta k so p ra w je na hody njep řih otu jem y. Hody sw jećim y tola, dokelž je naš Zbožnik na naš sw ĕt přišoł. A ad w entski čas je čas přihotow a n ja na tuton přichad. K a k pak bychm y so lĕ p je na přichad Božeho syna p řihotow ać m oh li hač přez Bože słow o? W n ašej M ich ałskej w osadźe a w m nohich druhićh so w tutych tyd źenjach to jšło nutrnosćow na w jesk ach w otm ĕ- w aja, zo bychu p ra w je w je le možnosć m ĕli so w obdźĕlić a přez B ože słowo so n a hody přihotow ać. Snano potom tež p ytnjem y, zo so lubosć k našim p řiw uznym a p řećelam n je trje b a přez drohotne dary pokazać, ale zo može so z tym, zo so k druhem u přiw obroćim y, na jeh o starosće posłucham y a jeh o z Božim słow om troštujem y, našim blišim w ja ce dać hač z drohotnym i daram i. H ač n je b y naš čas potom lĕ p je nałožow any był hač přez to, štož nas w tutych dnjach tak ja ra zabĕra? S. A lbert

6 W o šulerjacti Małowjelkowskeje lijernje zwonow Hdyž před 25 lĕtam i sw oje dźĕło wo M ałow jelkow skich m ištrach w Lĕtopisu w ozjew ich, bĕ wo w ot nich w u ku błanych w učom nikach jenož m ało znate, štož njehodźeše so hišće do ćišća dać. W jele lĕt pozdźišo m ĕ ja ch jo n u zw isk k w nu čkej G ruhlow eho šu lerja, kotryž pak n jeb ĕ lije r zwonow, ale koporow y kow ar. To pak mi njed osahaše. N ĕtk je so dom izniski slĕdźer, D ieter K rieg, nam akał, kiž je p o jed n an je wo nĕkotrych Gruhlow ych šu ie rja ch nap isał: Po w šĕm zdaću je so w M ałym W je lk o w je to jšto w učom nikow w e w šĕch w otdźĕlach zhoto w je n ja w ukubłało, a d w eju z nich n a- m akam y w N euw ied (ZRN) zaso: W onaj m ĕješta j tam předew zaće cyle po w ašnju M ałow jelkow skeho zaw oda, jenož zo m ĕješe po w šĕm zdaću leće zwonow m jeńšu w ažnosć p řew u łk eje kon kurency dla. W šitcy tam p řista je n i m ištro jo přisłušachu O chranow skej b ratro w sk ej wosadźe, a zawod nadeńdźe so w O chranow skej štw o rći", d o kład n je na le - žownosći Jo h a n n a S ch erera. W kupi w ĕsty H endrich S i- pank ( ), šuler G ru h la a pochadźacy z M ałeho W jelkow a, zawod a zdźĕli m ĕšćanam, zo budźe w šitke družiny koporow ych a m osaznych dźĕłow a sam o w ohnjow e sykaw y zhotow jeć, pozdźišo m a w otm ysł tež cyrk w in - ske zwony w e w šĕch w u lkosćach leć. W ot 1835 do 1857 lija ch u 15 zwonow. W one dodachu so w šitke do b lišeje w o- koliny, dokełž bĕchu n a jb liše lije r n je zwonow h ak le w K o ln je a M ainzu. Je h o syn F ra n c dźĕše do M ałeho W jelkow a na w učbu, w um rĕ p ak tam hižo w přew za zawod z M ałeho W je l- kow a pochadźacy a tam tež w ukubłany Božidar W ićaz (nar. 1828). W ot n jeh o znajem y 6 zwonow. E k sistu je pak wot zwonow za O chranow sku w osadnu žurlu w N euw iedźe w obraz: W obaj stej we w šĕch dźĕlach dospołnje kaž M ało w jełkowske zwony. Pod W ićazom dźĕłaše n ajskeršo ja k o w yši m išter T rau gott K o b elt (nar. 1828), kotryž bĕ kaž nĕhdy G ruhl pola G nadenbergskich m ištrow dźĕłał. W přew za m osazow y łije r D a- vid N athanael E b erb ach ze S tu ttgarta zawod. T e nĕkotre zwony, kotrež su za jeh o čas nastali, je n a js k e rje K o b elt lał. N ĕtk ku błachu tu tež zaso w učom - nikow, m jez nim i bĕ sam o čornuch z T an sa n ije. Posłedni zwon, kotryž je 1904 při předaću zaw oda zw ostał, d ari so do W ittew ater (T an san ija) a zwoni dźens hišće. Zawod kupi n ĕtk fa b rik a n t August Sch roder, kotryž přetw ari jo n za tw ar aparatow a do lije rn je. Po w ja cekro ćn ej zm ĕn je w obsydnika p ak m ožem y dźens hišće tw a rje n ja s ta re je lije r n je zwonow po tw arskim w ašnju spoznać, hačru njež je w n je j dźens blidarstw o zam ĕstnjene. Hody Do B ožej nocy zwony du, a hw ĕzdźički so saja r je n je ; a z n je b je s w yski słyšeć su: K w am chw ata w aše w um oženje. A hrozbne m ročna zblĕduja, hdyž płom jo z B eth łeh em a sapa; a n je b je sa so rad uja, hdyž m iłosć na zem ju z nich kapa. A jĕd la wyska, w yska šm rĕk: K nam z n je b je s Bože dźĕćo jĕd źe; w šĕm n jese pokoj, m ĕr a lĕk, kiž hinu w bolosćach a w bĕdźe. Do B ožej nocy zwony du a ta jn e hłosy w ocućeja, a kw ĕtki w e w utrobach ktu, kaž w onka w abiła by m eja. Ja k u b B art-ć išin sk i Rph. Bĕłe hody při 30 stopnjach horcoty Hody b jez snĕha, to žane p raw e hody n je js u, p ra ja pola nas husto ludźo, hdyž je so hodowne w jed ro přećopłe radźiło. Hody b jez snĕha pak sw jeća kožde lĕto po w šĕm sw ĕće m iłiony ludźi, dokelž je w jic h k ra ja ch přećopło. W C h in je na přikład pokazuje term o- rneter k hodam 3Q stopnjow ćopłoty a w jace. Sam o p oprjancy m ožeja so hak le krotko do hod p jec, dokełž při tu tej horcoće dołho n jew u tra ja. A tola sp ĕw aja tež tu ludźo spĕw y wo bĕłych hod ach, ludźo, kiž čas sw ojeho žiw jen ja hišće snĕh w uhladali n jejsu. W m ĕsće Singap u r bĕ sej w ulka kupnica před dw ĕm aj łĕtom aj k hodam w osebitu a tra k ciju w u m ysłiła: B ĕ sej natw arić dała snĕhow u m ašinu. W e w u lkej prozdnej hałi bĕ m ašina na w jerch u p řičin je n a a m ĕješe snĕh dźĕłać. Tysacy ludźi w osebje dźĕći bĕchu přišli, zo bychu tutu husto w obspĕw anu bĕłu k rasn o sć" skončn je jonu w idźeli. W ulke kruchi loda tykac.hu so do snĕhow eje m ašiny. M ašina rozsykow aše łod na m oličke kuski a je rozduw aše. Po w šej hali so snĕhow aše. W šitke dźĕći w alichu so do tutoho dźiw a, zo bychu kusk zym skeho w jesela europskich dźĕći dožiwili. Za jeničk u hodźinu bĕ 17 tonow łoda rozm lĕteho, rozpryskaneho a roztateho. Sp ĕšn je bĕchu dźĕći w sw ojich łĕtn ich drastach přem okane hač na kožu. Z lu teje zymy třep otajo w ućeknychu sej won do horceho słončka. Na sw ojim m ĕstn je wutra ć pak d yrb ješe chinski rum podich. Won m ĕješe n a jw ja ce p řećerp jeć. N ajprjed y bĕ so w sw ojim tołstym čerw jenym k ab aće poćił a potom bĕ w ot hnydom roztaw aceho sn ĕh a dospołnje přem oknył. P ř i tym b ĕ so rumpodich tak nazym nił, zo d yrb ješe hody a hišće tři njed źele po tym w chorow ni ležeć. J e li zm ĕjem y lĕtsa zełene hody, tak so na to n je m je rz a jć e, ale m ysłće při tym n a dźĕći w S in g ap u rje a na to, što d rje je na hodach w ažniše hač snĕh. T. M. POWĔSĆE Jĕzb a ze serbskim busom 1986 Z m odlitw u na 17. njedźelu po S w ja - te j T ro jicy započa serbski superintendent n. w. W irth rańšu nutrnosć za w obdźĕlnikow serbskeho busa. M ĕjach - m y ju w m a łe j cyrkw i w K otecach pola W osporka. W p osłed njej w o jn je ja ra w obškodźeny, je tuton Boži dom zaso rje n je n atw arjen y. W ažne bĕ p rĕd arjej, zo je tu ta jĕzb a w prĕn im rjed źe duchow na w ĕc a nic n ĕ k a jk a zabaw na jĕzba. W e w ĕstym može so w ona z putnikow an jom katolskich křesćanow p řirunać. W K o tecach bĕchu serbscy fa ra rjo skutkow ali. W ot 1837 do 1848 bĕ to Ja n K ilian. Z protesta přećiw o germ anizacis'kej politice cyrk w in sk eje a k ra jn e je w yšnosće złoži w on sw oje farske m ĕstno w K otecach, w ustupi w on ze saksk e je cy rk w je a skutkow aše potom jako prĕdar staro lu th erskeju wosadow we W ukrančicach a K łĕtnom. W lĕće 1854 załoži w on z 561 S erb am i w T exasu w sew jern e j A m erice kołoniju z m jenom Serbin.

7 W ot 1907 do 1916 bĕ Ja n K řižan z fa - rarjom w K otecach. Ja k o horliw y S erb podpĕraše won narodne p rćcow anje, won bĕ nĕkotre lĕta předsyda Dom o- winy a napisa knihu Ze Serbow zańdźenosće". Přez rjan u krajin u jĕd źechmy do K etlic. Hižo zdaloka nas cyrk ej witaše. Młoda kĕbĕtark a pokaza nam w osebitosće tu teje zajim aw eje, w e w šelakorych časach n astateje cyrkw je, kotraž je přiklad ew angelskich barokowych cyrkw jow w S a k sk ej. W lisćin-je duchownych, kotřiž bĕchu tu skutkowali, nam akachm y tež Serbow, na p řikład F, M. Dom ašku, pozdźiši prĕni serbski wyši farar, a lic. teol. Ja n a Rjenča. P ři row je K. A. K ocora nam kn jez G rofa-c hasow ski wo žiw jen ju a skutkow anju tutoho w uznam neho kom ponista a dirigenta rozpraw ješe. W ot 1852 hač do 1904 bĕ w K etlicach žiwy jak o w u čer a kantor a skončnje tež na w u- mĕnku. K om u n je je jeho hudźba znata? Zaspĕw achm y našu narodnu hym nu K ocorow u m elodiju k Z ejlerjow em u tekstej a połožichm y kw ĕćel na jeho row. Našu Božu słužbu m ĕjachm y potom w N osaćicach w rje n je w obnow jenej cyrkw i. W ona je přez 300 lĕt sta ra a nim o Božeho doma w Budyšinku jed n a z n a jrje ń šic h serbskich barokow ych cyrkw jow. Tu skutkow aštaj m jez druhim i fa ra r Hadam Z acharias Šĕrach, nan sław neho pčołarja-přirodospytnika, a fa ra r K o rla W yrgač (wot ), kotryž w ot 1917 do 1937 naš P om haj Boh redigow aše. Serb sk i superintendent A lbert prĕdowaše wo teksće na Rom skich 10,9 17. C h u tnje nas napom inaše, so C hrystusej dow ĕrić. To pak jenož možem y, hdyž na Bože słow o posłucham y. D yrbim y so k našej w ĕrje wuznać. N jeńdźe wo to, zo jenoź w ĕrim y. P o w objedźe w L u b iju sej hłow nu cy rk ej, cy rk ej sw j. M ikław ša, w obhladachm y. Z 13. lĕtstotka je jenož hišće w ołtarnišćo zdźeržane, tam ne dźĕle su so w bĕhu lĕtstotkow přem ĕniłe. Z w y- sokeho m osta Ž itaw sk eje drohi hlad achmy potom na rja n u cyrkw ičku sw jateh o Ducha, kotraž bu nĕhdy za w usadnych, kotřiž so w podlanskim špitalu zw onka m ĕšćan sk eje m u rje lĕkow achu, w užiw ana. W obdźiw achm y tež nutřkow ne barokow e barby, kotrež su po restaw rac iji zaso w idźeć. C y rkej so dźensa w lĕtn im času za rań še nutrnosće abo za hudźbne zarjad o w an ja wužiwa. P řez nazym sku Łužicu w jed źeše naš puć dale do O chranow a. Před nam i bĕchu Z itaw ske hory. R ja n y to napohlad! W ku błanskim cen tru m je O ch ranow skeje b ra tro w sk eje jed n o ty nam k n jen i fa - ra rk a B ald any na ja r a zajim aw e w ašn je wo J. A. M ĕrćinku, H. H atasu a M. H artm annow ej pow ĕdaše, kotřiž bĕchu ja k o m isionarojo w A m ericef A frice a A ziji skutkow ałi. W o dźĕłe tutych Serbow pozdźišo dałše w P om haj Boh čitam y. W tamnišism V61kerkundem useum m o- žachm y sej potom w obhladać, kak bĕchu ludźo w tutych dźĕlach sw ĕta źiwi. W obdźiw achm y w osebje, z kelko w ušiknosću sej drastu, nadobu a graty zhotow ichu. Z w jetšeh o dźĕla bĕchu to wĕcy, kotrež bĕchu sej m isionarojo z cuzby sobu ipřinjesli. P yšne tykow ane domy, zahrody z pisanym i nazym skim i kw ĕtkam i, to w i- dźachm y, hdyž před nam i horu K o ttm ar přez H ornju Łužicu do H abrachćic jĕdźechm y. Z w yšiny pola Kottim arsdorfa m ožachm y daloko do L u b ijsk e je a tež do čĕsk e je k ra jin y hladać. Z m a- łe je rĕki, kotraž podla n a šeje drohi pluskotaše, bu sk o n čn je S p rje w ja. H ač do Šĕrach ow a nas w ona přew odźeše, hdźež n a puć do Noweho Šĕrach ow a w otbočichm y. W k ato lsk ej kap ałce na n'owym p ohrjeb n išću chcychimy našu w ječornu nu trnosć w otm ĕć. Z hory m ĕjachm y zaso krasn y w uhlad na cy rk ej w Chrostaw je, na L ubin, Hromadniik a Cornoboh. Superintendent n. w. W irth rozpom i- naše słow o N aša w ĕra je te dobyće, kotrež je sw ĕt p řew in y ło. W O ch ran o w je sm y w idźeli a zhonili, kak je ew angełij sw ĕt přew inył. Chcem y za tym žedźić, zo by naša w ĕra w nas to sw ĕtne p řew inyła a zo bychm y so wo to procow ali, štož m a trajn osć. N adźijo m n je je nam tu ta rja n a jĕzb a trochu k tom u dopom hała! Sm y nim om ĕry lubozne k ra jin y zeznali, m ĕjach m y rja n e w jed ro, w obhlad achm y s e j w je le starych cyrkw jow. T uton dźeń bĕ d ar B oži za nas w o- s e b je tež, dokełž ču jach m y so jak o b ra třa a so»try w e w ĕrje. S p ĕ šn je m iny so puć do Budyšina, a w šitcy so strow i a dźakow ni za tute d o žiw jen je dom oj w roćićhu. Naš w u- trobny dźak słuša n ašim aj p rĕd arjo m aj, k n je z e j G ro fje a w o seb je k n je z e j H and rije j W irth ej, kotryž je tak w u b ĕrn je a sw ĕdom iće tutu jĕzbu přihotow ał a p řew jed ł. N adźijam y so a p řejem y sej, zo sm ĕm y klĕtu zaso ze serbskim busom po puću być. M. H. tmm^xmmmmmxmm^sm^msmmm^msmmmmmtm^mtmmmmmmmmm^mmm^m mmmm Kubłanski dźeń žonow w Michałskej cyrkwi 1986 K a k ruče je so tola čas m inył. Hižo zaso je koždolĕtny kubłanski dźeń žonow z e fo rije na sw j. M ichała 1986 zańdźenosć. K rotki pohlad na n jo n dopomni snadź nĕkotružkuli čitark u na tuton dźeń zhromadnosće abo na m ały zaćišć wo bĕhu dnja. Tute lĕto bĕ 29. sep tem ber pondźela, t. r. za w jele ze wsow přihodny dźeń, dokelž možachu z busom do m ĕsta p řijĕć. Z eńdźenje započa so z kem šem i k M ichałskem u sw jed źen jej w 9.30 hodź. K urator žonskeho dźĕła w e fo riji je dźeržeše. Prĕdow anske hrono w uw abi k přem yslow anju, hač možemy dźens scyła hišće do jandźelow w ĕrić. Što su jandźele? Šikw ane stw orjenčka abo w o- jow arske duchi? Jan d ź eljo stw orjen ja Bože Boži posoljo ja k o ta jk e słu šeja wone do n ašeje w ĕry do T ro j- jeničk eho Boha, jak o Boži posoljo k pomocy ludźi. Po kem šach zah aji naš kan - tor Baum ann po p řiw itanju z loštnym spĕw anjom kubłanski dźeń. H ač kanon abo spĕw, w šitcy spĕwachu w jesele sobu. Ty sy, K nježe, w ołał n a s, tak klinčeše kanon w cyrkw i, a ta k bĕše to woprawdźe, přetož za telko dobrych darow možachu so w šitcy kn jezej dźakować, kotrež koždy přeco zaso a w šudźom p řijim u je. Tež lĕtsa njepobrachow aše naša w o- sadna kw ĕtkaca łuka. R je n je, zo m o- žachmy 14 kćenjow přityknyć a 85 žonow w itać. D opołdnja słyšachm y wot w obw odneje w jednicy z efo rije w šelake wo staw iznach časnika. Z časnika w otčitam y čas, što m a dźens hišće chw ile? Za čo m am ch w ile? L aw T olstoj je napisał staw izničku, w k o trejž jed n a so wo třoch p rašen jach za praw ym časom. K o try čas je popraw om w ažny? Za čo dyrbju sw oj čas, sw oje ž iw je n je w u- žiw ać? Za koho so zasadźić? J e je n ičk a w otm ołw a: N ajw ažniši je w okom ik. Hdyž po puću blišeho zetkam y, kotryž trje b a našu pomoc, je to přeco praw y w okom ik. Čas pak je za nas křesćanow tež Boži dar, za kotryž budźem y so jonu w uspraw nosćić d yrbjeć. Tohodla d yrbim y z nim zam ołw iće w obchadźeć. T u te lĕto d yrbjachm y w dw ĕm aj skupinom aj w objedow ać, dokelž za w šĕch nadobo njed osahaše naša w osadna žurla. T elko w obdźĕlnikow hišće ž en je na kubłanskim d nju n jem ĕjach m y. To pak tež rĕkaše, zo d yrbjachm y naš dźeń w cyrkw i pokročować. Pop ołdnjo słušeše cyle k te m je n a- šeho d n ja : Sym će z tw o jim m jenom w ołał. K n je n i Schum annow a, k ra jn a w jed n ica žonskeho dźĕła w D rježd źanach, rozp raw ješe žiw je a w o tm ĕn jaw je wo stoojim dźĕle. W e w ołtarnišću w u- pow ĕsnjene fo ta a p ra šen ja k nim w u- w abichu žony borze k rozm ołw je. Tola n jerĕčeše so jenož wo w obrazach. K oždy m ĕješe tež wo sebi a sw o jim m je - n je přem yslow ać: K a k lubi so w am w aše m jen o? Što sće ze sw o jim m jen om dožiw ił? P ře je ć e sej hinaše m jen o? Č e- hodla? W druhim dźĕlu přednoška p řed staji so k n je n i Sch um an now a žonam a pow ĕdaše, kak je ze sw o jim m jen om žiwa. W uzbĕhny so, zo može m jen o we w ĕstej sku p in je ludźi to jšto w oznam jenjeć. K lin či m o je m jen o d erje abo tč a přez g en eracije hu b jen e předstaw y za nim. Chcem y ze sw ojim m jen om n jew ja z a n i być. P ola B o h a je to možno. W křćeńcy je nam p ra jił: N jeb o j so ty sy m o j. B oh je m je z m o jim m jen om w ołał, nĕtkole njem ožu w B ožim w obkruhu zhubjeny być, tež nic přez sm jerć. Boh m je znaje, a před nim m o je m jen o n je - zańdźe. T řeći dźĕl dopom inaše nas, zo n je m je - nu jem y so při k řćeń cy jenož z našim předm jenom, ale zo tež sw o jb n e m jen o d ostanjem y a z tym do w u lk eje sw ojby křesćanow słušam y. K sw o jb je słušeć zaw jazu je. M je tež druzy, kiž k tu tej sw o jb je słu šeja, n astu p aja. Z n ajem y so, kotřiž so na B ožich słužbach zeńdźem y? Chcu we w osadźe znaty b yć? P rošu ja za d ruhich? W šitke tute p ra šen ja pohnuchu do rozm ołwy. B y d erje było, je li m ožeja wosady w oboje d o konjeć: sw ojich křesćanow znać a jic h do sw o jeje prostw y zapřijeć. P o přednošku dźĕše koždy k d upje a rje k n y sw oje m jen o a k tom u: Sym k řćeny w za z dupy kw ĕtku a dosta k artku z hronom N jeb oj so, přetož sym će w um ožił, sym će z tw o jim m jenom w ołał, sy m o j. Po tym w utw orichm y koło a zhrom adnje spĕw achm y: T y zapisa do žiw jen sk eje knihi, K n ježe, m o je m jeno, n je c h podarm o ja n ječakam na tw o je w ołanje. Ty, kiž sy ž iw je n je, nam puć a w ĕrnosć, spožč, Chrysće, sw oje žohn w anje. R ozžohnow anske słow a zakončichu ku błanski dźeń. Po kofejp iću we w osadnej žurli dźĕchu w šitcy k busej. D źakow ni za wšo słyšane, spokojni po ta k rja n y m d nju a z dow ĕru B oh dał, přichodne lĕto zaso na M ich a ła " p rajach m y sej božem je. A. A lbertow a

8 Ewangelska Łužica wčera, dźens - a jutře? W ozjew im y tu w e w u jim ku nastaw k M iloslava W a jsa z časopisa K ostn ickĕ jisk ry z d n ja Tuž pobych zaso raz we Łužicy! Hdyž dopom inam so na sw oje p rĕ n je pućow a n je po tu tej slow an skej ku p je w o- srjedź nĕm skeho m o rja w a na m ĕsačne stu d ijn e p řeb y w an je w h o rn jo - łužiskej m etropoli B u d y šin je w kelko je so z toho časa zm ĕniło! Tehdom sym Serb ow ki w ĕsće spoznał po jic h narod nej drasće, kotruž nošachu w ot dźĕćacych lĕt, tež hdyž bĕše w onkow ny w obraz k r a ja n ĕm ski: nĕm čina na křižow anišćach, na hasowych pom jenow anjach, na w obchodnych taflach. Dźens překw api nas při drohach před Budyšinom h esło: W ita jće k nam! H erzlich w illkom m en! W dw u- rĕčnych w o krjesach nadeńdźem y w šudźom m ĕstne p o m jen o w an ja w nĕm čin je a serb šćin je, nĕm ske a serb sk e su tež m jen a hasow a w obchodow, w e w o- bĕm aj rĕčom aj je tek st tež na pohladnicach. T ola Serbow nam akać je ćežko. Doporuču koždemu, kiž n je c h a być zludany w sw o jich p ře d sta je n ja ch wo n a- rodnym razu w e Łužicy, zo by sej n a j- p rjed y d o jĕł do kato lsk ich w sow m jez Budyšinom a K am jen co m. T am je słow ja n sk a Ł u žica h išće žiw a. Wo tym sw ĕdči hišće w opraw dźitosć, zo stej je - nož w katolsk im w obw odźe dw ĕ čisće serbskej polytech niskej w yšej šuli a tež tři dalše (a h išće jed n a w B u d yšin je) z rjad o w n jem i typa A, hdźež je serb - šćina w uw učow anska rĕč, a rja d o w n je - m i typa B ze serbšćin u ja k o p řed m jetom. W opytajće C hrosćicy a R a lb icy a p ohlad ajće na k ĕrch o w aj. N a row nych k a m je n ja ch tola nic jen o ž tam, tež w druhich kato lsk ich w osadach p řew ažu je serb šćin a nad nĕm činu. R a lb i- čanski kĕrchow z bĕłym i křižem i w ru - nych rjad ach, kotrež sk u tk u ja kaž ta jk i m agiski lĕs, je tež sw ĕd čenje wo runosći w šĕch po sm jerći. Štož zab ĕra so ze serb sk ej ludowĕdu, nam aka w o seb je w R alb icach w ulki w u bĕrk m otiw ow za fo to grafo w an je žonow w narod nej d rasće. N arodnu sw ojotu ew an g elskeje Ł u žicy nam akam y sporadisce w e w o kolin je W ojerec a Slepoho, a w D e ln je j Łužicy nosy so narodna d rasta w o seb je w B ło - tach. P ola nas so w poslednich lĕtach z n jep raw om naru n a tu te p rĕ n jo tn je serbske p o m jen o w an je B ło ta z posłow - nym přełožkom z nĕm činy Sprĕvsky les. H ač do n jed aw n a bĕše možno wo. w o- bĕm aj Ł užicom aj, H o rn jej a D e ln je j, rĕčeć wo jed notnym ew angelskim słow jan sk im k ra ju z kato lsk ej m jeńšinu. Za te lĕta, w kotrychž slĕduju w uw iće w tutym pow abliw ym, tola trochu m je l- čatym k ra ju, nastachu zm ĕny; m jeztym zo h a ja katolske w sy hač do dźensa sw oj sp ecifiski raz, podrjadow a so ew angelska Ł u žica z w ulkeho dźĕla nĕm skem u žiw jenskem u w ašnju. Je li sej to starši p ře ja, m a ja d rje tu dźĕći w nĕm sk ej šull z n a jm je ń ša w učbu w serb šćin je ja k o p řed m jet (to n jeb ĕše w ew angelskich w osadach před 1945 scyła možno). T ohodla p okroču je asim ilacisk i proces m jez serbskim i ew angelskim i n jep řesta w a jcy, předew šĕm přez w inu staršich z n jek ru ty m přesw ĕdčenjom a w opak orientow anych na p řichodny w uspĕch dźĕći. J e w šak so pokazało, zo njew u knu dźĕći, kotrež w obk n ježa w obĕ rĕči, jenož lĕp je rušćinu a jendźelšćinu, ale m a ja scyła lĕpše w u- kony. P ow ojn sk a w otčinska zahoritosć, kiž dow jedźe tež k n atw arej rep rezentaciskeho Serbskeho dom a w B u d yšin je, je w o seb je m jez ew angelskim i Serbam i p onĕčim hasnyła a z je w iła je so ch a- błatosć, w o seb je tež ja k o sćĕh ćežkoho ćišća, pod kotrym ž b ĕše tuton lud lĕ t- stotki žiwy. E w angelska cy rk ej we Łužicy zn aje n a jlĕ p je sw oju w obćežnu situ a ciju a zw oła tohodla kožde lĕto w ju n iju do je d n e je w osady cyrkw inski dźeń za posy ln je n je narodneho w ĕd om ja a pozbudźenje nabožinskeho ž iw jen ja... C hcem y w ĕrić, zo so K n je z cyrk w je w u znaje k tu tej horstce sw ĕrnych w duchu slu b jen jo w, zo njebu dźe n ałam a- n a sćina dołam ana a žehliw y sužoh n je - budźe zhašeny. Z nad źiju zhladujem y hrom adźe ze serbskim i b ra tra m i a sotram i n a přichodny cyrkw in ski dźeń, kotryž w o tm ĕje so 21. ju n ija 1987 w e w osadźe fa r a r ja Ja n a M alinka w H rodźišću. Chinski křesćan powĕda: C hinski křesćan pow ĕda: P rajach jan d źelej, kiž steješe při w rotach do noweho lĕta : D aj m i sw ĕčku, zo bych z w ĕstym i kročelem i njew ĕstosći napřećo hić m ohł! W on pak w otm ołw i: Dźi zm ĕrom! N jeb oj so ćm y a połož sw oju ruku do w u p řestrĕteje ruki Boha. To je lĕp je hač sw ĕčka a w ĕsćišo hač znaty puć. Silwester - Nowe lĕto Połnoc. P řechod wot stareho do noweho lĕta. R ak ety šw orča na w ječorn e n jeb jo, zasw ĕća so. Z w jele hołkom a tołkom rozžohnuje so stare lĕto a strow i so nowe. R je n je je hladać, hdyž sw ĕća so rakety w e w jele barbach, tola wšoii błyšć so sp ĕšnje m injer Słyšim y zw onjenje, zaso pak stupa dalša rak eta z w jele haru k nocnem u n jeb ju. P řem yslow anje so dopomnić spom inać na přichod m yslić njew ĕstosć što p řin jese nowe dźakow nosć prostw y dwĕle. Dyrbi so wšo to přehrać? Chcem y so sam i zjeb ać a na krotku chw ilu w šitko zabyć? N jecham y so my při w šej honjeńcy na sw ĕće podać do ćišiny a so takle m odlić: K nježe, přewodź nas w now ym lĕće, posylń nas w našej w ĕrje, ty ju skruć a zepĕraj, žiw jen je nam z tobu daj. A lbertow a SERBSKE BOŽE SŁUŽBY njedźela w ailwenće B u d yšin -M ich ałsk a: 9 hodź., kem še (A lbert). B u d estecy : 14 hodź., kem še z Božim w otkazanjom (W irth). M inakał: 9 hodź., kem še (Feustel) njedźela w adwenće H uska: 10 hodź., kem še (G. Lazar) njedźela w adwenće H rodźišćo: 10 hodź. kem še z Božim w otkazanjom (M alink). B a r t: 8.30 hodź., kem še z Božim w otkazanjom (M alink) dźeń hod B u k ecy : 9.00 hodź., kem še (G. Lazar) dźeń hod B u d yšin -M ich ałsk a: 9 hodź., kem še (A lbert) njedźela po hodźoch H o d źij: 10 hodź., kem še z Božim w otkazan jom (A lbert) njedźela po hodźoch B u d y šin -M ich ałsk a: 9 hodź., kemše (A lb ert). B ud estecy : 14 hodź., kem še (Albert) Třoch kralow B u k ecy : 9 hodź., (kem še (G. Lazar). P om h aj Boh, časopis ew angelskich Serbow. R ja d u je K onw ent serbskich ew angelskich duchow nych. - Ludow e nakładnistw o Domowina, Budyšin, Su k eln sk a 27. R ed aktor: sup. Siegfried A lbert, S e rb sk i kĕrchow, Budyšin, 8600, tel E k sp e d icija : fa ra r G. Lazar, K irch - weg 3, B u k ecy (H ochkirch), Lic. čo. 417 N ow inarskeho zarjad a pola předsydy M inis tersk eje rady NDR. C išć: Nowa Doba, ćišćern ja D om ow iny w B u d y šin je (III ). W uchadźa jo n k ro ć za m ĕsac. P řinošk i a dary na k o n to : Sorbisch e evangelische Superintendentur Bautzen, Sp. Bautzen Ind ex-n um m er 32921