pom l2*j v& b nir ČASOPIS EVANGELSKIdi SERBOW 12. čisło Budyšin, december 1970 Lĕtnik 20

Transkrypt

1 JL nir pom l2*j v& b ČASOPIS EVANGELSKIdi SERBOW 12. čisło Budyšin, december 1970 Lĕtnik 20...p ř e to ž woni njemĕjachu hawak žanoho ruma w tej hospodźe Jozef so ze sw ojej slubjenej błudźeše po B ethlehem je a pytaše stysknje za nju hospodu, přetož borze přińdźe čas, zo budźe porodźić dyrbjeć prĕnje dźĕćo. Tele hodźiny do poroda su přeco styskne, pola prĕnjeho dźĕsća w šak w osebje. W oni tam w B ethlehem je, w oni za čas A ugustusa, w oni, tuton ze w šĕch končin hromadźe zehnaty lud, w oni njem ĕjachu žadyn rum za wbohu mlodu žonu. A w tej hospodźe tam bĕ za nju jenož hišće blečk w hrodźi. Surowy lud tehdom tam! W umĕłc našeho časa, Horst Racke z Lipska, nam pokazuje na wobrazu Jozefa a Marju w jeju zhubjenej nuzy. Jozef chwata: Chcemoj hišće tam le spytać! Marja z ćežkim žiw o- tom nim a w jace žaneje praw eje nadźije. Samaj staj a w opušćenaj. Snano pak tola nic tak dospolnje wosyroćenaj. Wokolo njeju ćma, w onaj pak stejitaj w dźiw nym sw ĕtle. Zwotkel přińdźe jasnosć? Z bokow nic. Jenož w ot horjeka. Staj to Marja a Jozef z časa roinskeho kejžora Augustusa? W Bethlehem je? Horst Racke je bibliskej postawje stajil do našeho časa. W osrjedź hoberskich tw arjeniskow pytataj člow jekaj pomoc, ale podarmo. W ysoke tw arjenja w šak njejsu same na sebi tak ćm owe. Nawopak, maju sw ĕtle fronty, w ulke a jasne wokna. W osebje w ječor dawaju tute tw arjenja w obkuzlace w obrazy sw ĕ- tla. Chodźće tola po zachadźenju slonca po w ulkim m ĕsće. Tale rjanosć! Tale radosć! Za zbožowneho, stroweho! Za toho, kiž pomoc pyta, su tw a- rjenja ćm ow e a slepe. Marja a Jozef chodźitaj hišće w sw ĕtle, kotrež z njebjes na njeju pada. N jezhubtaj so w ćmĕ! W ostańtaj na jasnym puću! Waju puć je ćežki. Přichodna hodźina budźe za tebje, Marja, hišće ćeša. W jele ćeši pak budźe puć tw o- jeho syna! A le w ša tale nuza njebĕ a njeje podarmo. N jebojće so! Wam je so Zbožnik narodźil! Cesć budź Bohu! Boži mĕr je na zem i so zjew il! Pojće a wohladajće! Wĕrće a budźeće zbožni!

2 Po jasn y ch rań šich zerjach schadźachu m ĕrn e n azym ske dny nad F u ln ek sk ej dolinu. Ć opłe w jedro dow oli m łodem u w učerjej, w on chodźić ze sw ojim i šule rjem i n a h o ru w yše šule, hdźež m ĕjach u h o lčata dorny w układźene za ław ki. T am klinčeše źełniw y spĕw ptačkow. Słonco sw ĕćeše p řez přeco hišće zelene hałuzy dubow. W učerjej dosahaše w o tp ad n jen e łopjeno do ru k i w zać, nadeńć w opušćene hnĕzdo abo so dohladać n a n je b ju šw ity kačkow, zo by w o ty m porĕčał, p rašen ja stajał, p ru w o w ał rozum holcow, zo by jich pow učow ał, a w oni an i n jepytnychu, zo jich w učeše. Sw oju w u čb n u m etodu bĕ hižom w P řero v je w u pruw ow ał, hdźež bĕ za w u čerja n a tej šuli, do kotrejež bĕše p řed lĕtam i sam chodźił. N a blidźe n jem ĕješe žadyn p ru t ležo, kaž bĕše to h ew ak n a w šĕch šulach daloko a šĕroko zw učene w ašnje. W on n jek řičeše a njechłostaše. Ze sm ĕjacym w obličom k n im p řiń d źe a doby sej jich, přetož w ĕdźeše, što jich zajim ow aše. Tež hdyž h ra jk a c h u abo so m jez sobu bijachu, m ĕješe za nich zrozum jenje. W on n jeb ĕ njedočakany. W łĕće 1616 bu za duchow neho w u- sw jećeny. B orze n a to jeh o posłachu do F ulneka, zo by ta m w osadu a šulu naw jedow ał. Z P ře ro v a słach u m ĕ- šćenjo sw ojich synow do tuto h o m ĕ- sta, zo bychu tam n ĕm činu naw ukłi. K om ensky n jejĕdźeše sam do F ułneka. W P ře ro v je bĕ m ło d u žonsku zeznał, k o traž so jem u po zw onkow - nym a znutřk o w n y m lubješe. To bĕše M adłena V izovska, p řiro d n a dźow ka P řero v sk eh o m ĕšćanosty. W lĕće 1618 m ĕješe J a n A m os z M adlenu kw as, ch u tn y a dostojny, ałe połny nadźijow za zbožow ny přichod. R jan e bĕ tež nalĕćo w e F ulnekskej w okołinje, hdyž w kołčach w otući zynčenje pčołow. M adlena bĕše dobra, sćerpliw a žona za m uža z m nohim i zajim am i a n jezlem jen ej pilnosću. H dyž n jeb ĕ z a p ře h n je n y do šulskich a duchow nskich nadaw kow, zab ĕraše jeho dźĕło n a now ych šułskich k n ih ach abo slĕdźenje w staw iznach knježich ze Ž erotina. J a n A m os n jebĕ ženje ro zh o rjen y abo hru b y. W sw ojej lubosći k M adleni bĕ w on n u trn je starosćiw y. H dyž přińdźe p rĕ n je dźĕćatko, synk, ta k M adłena n a Jan o w ej starosćiw osći.a radosći lĕpje jeho lubosć spozna hač ze sto lubosćiw ych słubjenjow. P ro zd n in y m łody w u čer w užiw aše s ta jn je za p u ćow anje do dom izny. T am stu p i k ro w am sta rše ju a sotrow. T am postrow i znatych. P osłuchaše n a spĕw y, kotrež bĕchu jem u lube z dźĕćacych lĕt. P onĕčim přechodźow aše cyłu M oraw u. P ři ty m p y t- ny, zo su k a rty połne zm ylkow, a w otm ysli sej, zo by lĕpše narysow ał. N a sw ojich pućo w an jach n jem ĕrješe jenož zdalenosće, ale tež h łuboku čłow sku m udrosć. W on njezapisow aše jenož rĕ k i a hory, ale tež p rajid m a, přisłow a, zajim aw e w u razy a p řiru - n anja. Jeh o kapsy bĕchu w šitk e połne zapiskow, k o trež dom p řišedši rja - Zbožowne lĕta Jan A m o s K o m en sky dow aše a w otpisow aše za sw oj w otm ysleny P okład. H rončko, kotrež zasłyša z ludow e- ho e rta n a w sy, njeb ĕ za njeh o m orw a sada, kotru ž by snadź jenoź bjezdźak sej zapisał. W on d erje w ĕdźeše, što a čehodla so ta k rĕči. S ta jn je bĕ sej w ĕdom y, zo je duchow ny p asty r sw ojich w osadnych. P řeco znow a bĕ zrudźeny, hdyž w i- dźeše bĕdne žiw jen je poddaneho a bjezm ocneho luda. W on so njeboješe, tež p řed w yšnosću sw oje h o rk e poroki w u p rajić. H ustodosć so jem u poradźi, njezbožow neho z jeho nuzy w um oc z dobroprošenjom abo z protestom. A łe w obstejnosće bĕchu přeja ra zrudne, hač zo by jeho w u stu - p o w an je nĕšto p řem ĕn ić m ohło. H dyž so dom w roći, bĕ koždy raz poraženy d ła sw ojeje słabosće, a to ła přeco znow a za w upućem i pytaše. A le k ak pom hać? Słow o p rĕ d a rja njedosahaše. P o tajk im z p jerom? H ač d otal sej nichto njeb ĕ zw ĕrił n a ta jk i nadaw k. K om ensky znaješe L ukianow e L isty S atu rn ej, w kotrychž so chudźi h o ršachu n a bohatych. K ak p ak to w uprajić, štož dźensa dobreho čłow jeka poćežuje, štož je n jesp raw - ne a nječłow ske? K om ensky to spyta. A p rĕ n i kroć spozna tam n e zbožow ne začuće, kotrež čłow jeka dušu h n u je, hdyž započnje pisać, štož jem u čiste p řesw ĕdčenje kaza, a hdyž kožda n ap i- san a sad a jeho w jeho w o tm yslenju hišće posylnjuje. T ak n ap isa W ołanje w bohich chudych k n jebjesam. M ocne, žiw e słow a so jem u ru n jew o n do p je ra suw achu. M nozy m a ju połne brožnje a pincy, zo m yše ta m žeru. M y p a k z hlodom m rĕjem y. W oni m a ju polne křin je kožuchow, su kn jo w, kabatow, zo so m ole do nich dadźa. M y p a k ch o d źim y nazy. W oni m a ju połne ka šćiki slĕbora a złota, ko trež n je w u žiw a ju, jen o ž zo bychu na n je h la d a li... N adobo so postroži. Pod ru k u bĕchu so jem u zasunyłe w obskoržby, w o kotrychž w šak bĕ přesw ĕdčeny, zo su w ĕrne. N am aka p a k hdźe ćišćerja za ta jk u knihu? N jebĕše wot knjezow B ratrsk eje jednoty, kotřiž w šak bĕchu nadobni a čestni mužojo, słyšał skoržby na poddanych jich lĕnjosće a njeposłušnosće dla? Dow ola w oni, zo so k n ih a w udaw a, kotraž w šu w in u za n jep o rjad n a swĕće jenož n a tych kładźe, kotřiž m aju m oc a kubła? Z aw ĕrno njep isaše z česćelakom - nosće. P oddanym chcyše pom hać, kotřiž sej sam i pom hać njem ožachu. Za koho bĕše p o tajk im jeho k n ih a m ĕ- n jen a? Za w yšnosć! Snano roztaje lod tež w e w u tro b ach n ajtw jerd šich knjezow. Snano so nastro ža a sej to do p o m jatk a zapisaju. Skončnje w šak bĕ sw oju k nihu m jenow ał L isty do njeb jes a to ta k w u sp raw n i: Sto m o- žem y m y w b o zy činić, h d yž na sw ĕće nikoho n jen a m a ka m y, ko try ž by z n a m i sm ilnosć m ĕł abo by chcył na naše skd ržb y posłuchać? K om ensky bĕše přesw ĕdčeny, zo tak le adresow ana k n ih a n ajch ĕ třišo dońdźe do w u tro b o w tych, za kotrychž bĕ posta je n a ja k o porok, jak o napom inanje, jako p alace posełstw o do jich sw ĕdom ja. W e F u ln ek u m ĕjach u m łodeho prĕd a rja rad y dla jeho nadobneho chara k te ra a jeho zm uźitosće. Tež m ĕ- šćenjo d ruheho w ĕryw uznaća sebi jeho česćachu jak o m ĕr lubow aceho čłow jeka. S ula steješe hnydom podla stareh o augustinskeho kloštra. W jedn ik šule a p rio r k lo štra d y rb ještaj so w ĕzo zetkać. M niša m ožachu zwĕsćić, zo m łody d irek to r nim a žanu kecarsku zasakłosć, kaž bĕchu so to bojeli. W oni so přesw ĕdčachu, zo je w šak konsekw entny, ale zo p ak je tež znjesliw y. W on njespušći sw oje zasady, zo by sej z ty m přichilenosć w ukupił pola druhich, ale w on p ak tež nikoho n je ra n i a njeponižuje. W on m a zrozum jen je tež za tych, kotřiž su hinašeje w ĕry. W on so procuje, koždem u pom hać, kiž pom ocy trjeb a. W oni sebi jeho w ažachu. W osoba p rĕ d a rja B ratrsk eje w osady, kotryž njeb ĕ ani 30 łĕ t stary, m ĕješe w liw n a žiw jen je cyłeho m ĕsta. A le jenož kro tk i bĕ tu to n zbožow ny čas prĕnich pospytow w šuli a zb ĕran ja m ocow za w jetše nadaw ki. L ĕto 1618 přińdźe. N a P rask im hrodźe ćisnychu ew angelscy nĕkotrych zastojnikow ta m n e je strony z w oknom w on. H dyž so tež p ři tym žana škoda n jesta, ta k bĕ tonle podaw k tola započatk njezbožow neje 301ĕtneje w ojny. D nja dońdźe k b itw je n a B ĕłej H orje pola P rah i. B itw a tra je še jenož dw ĕ hodźinje. N a m uži w njej padny. F ried rich z Pfałz, kotrehož bĕchu sej ew angelscy za sw ojeho k ra la w uzw olili, njebĕ sw oje w ojsko ta k w uhotow ać m ohł kaž kejžor F erd in and II. K ejžorske w ojsko bĕ łĕp je zw oblĕkane a lĕp je płaćene a m ĕješe w jace kuraže do b o ja hač tam n i z dźĕraw ym i črijem i, kotřiž bĕchu hłodni a n jem ĕjach u ničo, z čim ž m ohli třĕleć. E w angelska strona zhubi tu tu krotku, ale ta k tragisku bitw u. F riedrich z P falz bĕ za čas bitw y n a P rask im hrodźe, tam sw jećeše a sej z jendžełskim i zaposłancam i připiw aše n a zbožow ny přichod. W on

3 zhubi hłow u, zasłyšaw ši pow ĕsć wo zhubjenej b itw je. W noey ćekny z P rahi a p řew o staji ju njepřećeiej. Nalĕćo čĕskeho n aro d a bĕ so m i- nyło a z nim w ša nadźija. K ejžor bĕ knjez nad čĕskim k rajo m a z nim jeho jem u poddani generalojo, kotřiž so zlochka m ocow achu bohatych hrodow, m ĕstow a cyłych k rajinow. M a- xim ilian z B ayerskeje sam trjeb aše tysac wozow, zo by zw otw ozył w šitke pokradnjene pokłady z hrodow a w o- sebnych dom ow. K až w jednicy ta k tež w ojacy k rad n y ch u a ru b jach u. W jećenje k ejžora bĕ žałostne. Ć ĕski narod bĕ sej zw ĕrił pom yslić n a sw o- bodniše žiw jenje. Pola Ja n a A m osa K om enskeho pytachu w ućek b ra třa z M oraw y. W u- jachleni pow ĕdachu, k ak su jim španiske w ojska n a p jatach, kotřiž bjez sm ilnosće zabiw achu w šitk ich ew angełskich duchow nych. K njez ze Ž erotina posła pow ĕsć do F ulneka, zo bychu z m ĕsta ćeknyli. Z iw jen je K o- m enskeho w isaše n a nitce. M adłena prošeše m uža, zo by posłuchał. W on p ak so boješe, ju w opušćić. W ona čakaše na d ru h e dźĕćo. Hdyž jeho ta k sty sk n je napom inaše, zo n jeb y so podał do surow ych ru kow njepřećelow, skončnje w oteńdźe. P osłedni raz w o b ja ju a ju košeše. Posłedni raz pohładny n a synka. Po połnocy w oteńdźe z dom u, w kotrym ž bĕ zbožow ne m ĕsacy nazhonił. B ohužel bĕchu ta k ruče p řetorhnjene. W on so rozžohnow aše ze šulu. Poh lad n y hišće tam h o rje do ćĕm neho lĕsa, z kotrehož błu k e šu m jen je k linčeše a jeho dopom inaše n a nĕhdy radostne hłosy dźĕći. K om ensky so poda do horow. Ze sw itan jo m zaćahnychu španiske w ojska do F ulneka. Sw obodnje po F rantišeku Koźřku, Sw ĕtło w ćĕm nosćach Styri n jedźeie w Solnych kupjelach N ajp rjed y sk ro tk a nĕšto w o staw iznach m ĕsta m ojeho přeb y w an ja. B ad Salzungen je m ałe m ĕstačko w D urinskej z 18 tysac w obydlerjem i. W lĕće 1775 zw ĕsćichu p rĕn je žorło. W ot lĕta 1801 so tu ta h ojaca w oda w užiw a. W lĕće 1851 dosta m ĕsto hojern ju. T am na w oda m a w cyłej NDR n ajw jace sele w e sebi, m jen u j- cy 27 proc. Z apočatk lĕ ta schorich. D ołhi čas njem ožach ničo dźĕłać. L ĕk ar so postara, zo m ćžach n a šty ri njedźele do kupjelow. W p rĕn ich dnjach žnjenca n astupich ran o jĕzbu a bĕch w ječor přez D rježdźany a E isenach w B ad Salzungen. T am m je lu b je w itach u a m i rozkładźechu dnjow y porjad. Dźeń bĕ za m n je ta k w u- pjelnjeny, zo m i m ało sw obodneho časa zw osta. N jedźełu dźĕch kem ši. Postrožich w šak so, hdyž ta jk u m ału ličbu kem šerjow w uhladach. N aličich jich 53. N a d ru h ej njedźeli bĕ tam hišće m jenje, nic cyle pjećdźesać. L ičba potajkim kaž pola nas na serbskich kem šach. D okełž je cyrkej w ulka a ja ra w ysoka, je duchow nem u ćežko zrozum ić. T ohodła w opytach posled n ju n jedźelu B ožu słužbu ew angelsko-sw o- bodneje w osady. P rĕ d a r tam njebĕše w ta la rje, a tež p o rjad bĕ hinaši. Z rozum ich p ak kožde słowo. Jak o raz před san ato rijo m n a ław ce sedźach, so ke m ni w o b starn y m už přisydny. P ři rozm ołw je so m je w o- praša, zw otkel sym. W otm ołw ich: Z L užicy pola B udyšina." Sće S erb? W ĕzo! Tuž m i pow ĕdaše, zo je p řed lĕtam i tu S erbski ludow y an sam b l spĕw ał, a d irig ent je był Ju rij W inar. D aie m i pow ĕdaše, zo rad y foto g rafu je a zo m a w obrazy tež z B udyšina. W on m je přeprosy do sw ojeho bydlenja, zo by m i m ćhł sw oje w obrazki pokazać. Jeh o pow ĕ d a ta a p řećeln a m an d źelsk a so m je w opraša, hač m ožu serbski. W ĕzo! W ona bĕ słyšała w o ćerp jen jach S erbow za čas nacistow. P ow ĕdach jej w jele w o tym. W ječor so p ři rja n e j zabaw je ru če m iny. H dyž so raž w ječor w uchodźow ach, zetkach m an d źelsk eju z B udestec. To bĕ w u łk e w jesele! P o sled n ju n jed źelu w ječor dźĕch n a před n o šk ew angelizacije. T am bĕše přez m ĕru rjen je. P rĕd o w an je bĕ kaž za m n je p řihotow ane. P rĕ d a r bĕ so złožił n a psalm ske słow o: Ty, Božo, znaješ w šĕ m oje puće. Čehodia, čehodła?, so m nozy p rašeju. W jele syizow! P řez m ĕru w u lk a zrudoba! P rĕ d a r pokaza n a n ĕk o tre podaw ki a w šelke rozjasni. Boh w šitko w idźi. N ichto n je trje b a zadw ĕlow ać, ton pobožny nic a tež ton nic, kiž n jeje dotał po Božich pućach chodźił. W B ad Salzungen so zeznach z h łu - boko w ĕrjacy m b ra tro m z K arl- M arx -S tad ta. H ačru n jež pod sw ojej chorosću chĕtro ćerpješe, bĕ to la w jesoły a dźakow ny. Sm oj w jele wo nabožinje a w ĕ rje rĕčałoj, zo je to to n ajrjeń še, štož m am y. P ři rozžohnow an ju p ra je še z błyšćatym w obličom : K ak rje n je jo n u budźe, hdyž budźem y pola Jezusa, hdyž nas chorosć a d ru h a žałosć tyšić njebudźe!" M oj w obžarow achm oj, zo njeb ĕchm oj so hižo p rje d y zeznałoj. N a p o h rjeb n išću w obhladach sej ro zpadanu cyrkej. N a koncu w ojny b u přez rozbuch w obškodźena. Štož bĕše hišće hodne a w ažne, su z n je je do m uzeja znosyli. Mi pow ĕdachu, zo b u štaj w tu te j cyrkw i n ĕhdy L u- th ero w aj staršej zw ĕrow anaj. D ruhdy so zetkaw ach z čornuchom, kiž w N ĕm skej d em okratiskej rep u - blice studuje. W on je ja ra w o b d arjeny čłow jek a rĕči w pjeć rĕčach. N ĕm činu bĕ za tři m ĕsacy naw uknył, štož skoro w ĕrić njechach. P osłedni w ječo r p řiń d źe za naše blido now y hosć z našich susodnych R ozwodec. P řijo m n je so rozm ołw jachm oj. P o sled n je ra n je bĕ zasw itało. Z O rchanow skim hesłom tu - toho d n ja ( ) podach so na dom puć: K njez, tw oj Boh, je z tobu był, zo n a ničim n je jsy nuzy m ĕł. W E isenachu zastupi rja n o lin k a do ćaha a w opraša so nĕšto, a nichto jej njezrozum i. Tuž so ju polsce w oprašach, zw otkel je. Z Lublina!" spodźiw ana w otm ołw i. H nydom chcyše w ĕdźeć, hdźe sym poiski naw uknył. Zam ožu w šak jenož słabje rĕčeć, a w ona m i m oje zm ylki porjedźow aše. W ulce so radow aše, hdyž so z njej rozm ołw jach. T ak so jĕzba pom ĕrnje spĕšnje m iny. W B udyšinje so lu b je rozžohnow achm oj. H odźinku pozdźišo bĕch hižom dom a pola sw ojich lubych dźakow - ny za wšo, štož bĕ so m i poskićiło, štož bĕch w idźał a nazhonił. Pa. Ha. Ha. M jez Čĕskim i bratrami Koždc lĕto přińdu fararjo a fararki Čĕsko-bratrskeje cyrkw je w aw gusće na sw oj teologiski kurs do Prahi. Sotry a bratřa, m lodźi a stari, so zdaloka a šĕroka zeńdu, zo bychu wo aktualnych a palacych problemach słyšeli a diskutow ali. Serbja bĕchu w ot 24. hač do 28. aw - gusta přeprošeni. W tutym lĕće bĕ z konkretnych přičin tem a: Stat a cyrkej. Posluchachm y bohužel jenož na přednoškaj dr. J. N. Ondry a dr. B. Kom arkoveje. A le w onaj m ĕještaj woprawdźe nĕšto prajić. Horco so diskutow aše wo tym, hač a kak ma křesćan w tutym Božim sw ĕće skutkow ać a so z Chrystusom na fronty stajić. Po w ječeri bĕ loši program. Tak dožiw ichm y w ječor z mlodym čĕskoslow akskim bratrom L. Svobodu a m andźelskej, kiž spĕw aštaj. Druhi w ječor jednaše w o now ych spĕw arskich, kiž so přihotuja. Bratr farar Slam a, nam Serbam znaty, nas jako předsyda pow ita a nam da skladnosć, bratrow a sotry postrowić. Luby přećel bratr senior Lanštjak z nam i po Praze chodźeše a nam staw izny čĕsko-iužiskeho přećelstw a tak praw je w utrobnje pow ĕ- daše. W utrobny dźak naśim přećelam! IIIIIIIHIIIIIIIIII!l!llllinillllllllllll!l!lllllllllllll[l!lllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM«IIIIIIMIIIIIHIIIIłlMIIIIIIIIII D aj tež, ow, luby Božo, nam a w šitk im d ru h im čłow jekam tu d obre spodobanje, zo w ĕra, lubosć, n ad źija m jez nam i přeco p řib ĕra, je now a kožde ran je. Zo b y tež m y za ty m stali, procow ali, zo w e k ra ju w šitcy spodobanje m aju. P ĕ tr M łonk niiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii

4 Palaca hw ĕzda L uba k n je n i H.! TI7 ja stw je m a čło w jek w je le ch w i- le k přem yslo w a n ju. M i su n ĕtko pjeć lĕt k to m u date. T u ž sym w poslednich lĕtach w jele w o ty m rozm yslow ał, hač bych W am d yrb ja ł łist napisać. H ač dotał sy m m ĕn ił, zo to njesm ĕm. K a k dyrb ja ła W y list čitać w o t čłow jeka, ko try ž je W ašu d źo w ku m orił. A w ona bĕše tola to jen ičke, štož bĕ W am ja k o w o jn skej w u d o w je zw ostalo. To je p řew jełe za m ać! A to m i njed a m ĕra. Ja sej m yslach: W y dyrbiće tola raz zhonić, ka k je so w šitk o stało. Snano w idźiće potom B rigićinu sm jerć w hinašim sw ĕtle. D uchow ny tu w ja stw je je m i tež k ta jk e m u łistej radźił. N a d źija m so, zo so W aša w utroba njenastroži, při w šĕm, štož W am n ĕ tk o pisam. W y w ša k w ĕsće, k a k je přišło, zo sy m w tu te j w u h lo w e j ja m je započal dźĕłać. C hcych zasłužić, zo bych m ohł sw o jej chorej m aćeri pom hać. Snano by w šitk o čisće h in a k přišło, h d y by nan m ać n jew opušćił. Toła zw oprĕdka bĕše w šitko d erje šło tu w e w u - h lo w ej jam je. W y dyrbiće w ĕdźeć, k n je n i H., zo m ože čło w jek ta m w jele p je n je z zasłužić. W p rĕn im času sym sw o jej m aćeri w je le p je n je z słał. Poto m sy m sej m otorske kupił. M ać so m je prašeše, hač bĕ to trjeba. Tola ja w ša k m ĕja ch p jenjezy, a tu m a ja m łodźi łudźo zw je tša m otorske. W kožd y m lisće pisaše m i m ać tež w o B rigiće. To sym přeco rady čitał. P řetož n jezn a ja ch łĕpšu holcu hač B rigitu. J eje w obraz m ĕjach sta jn je w listow ce, tež potom hišće, ja k o bĕ w šitko čisće h in a k přišło. To je so w šitk o z ty m čerto w skim pićom započało. H erbert, k o tryž ze m n u pota stareje k n je n je B reith a u p - to w eje na p o d ru stw je bydłeše, je m i napow ĕdał: piće słuša k p ra w em u k u m p le j! S to by m i w o t tych le p jen jez zw ostalo, h d y bych jed n o h o dnja w jace z ja m y njepřišoł? A što d yrbjał so ja za d ruhich dračow ać? Či n jeb yc h u nas m o h li z ja m y w u m o - žić. Počach pić a sćełech m aćeri přeco m je n je p jenjez. K n je n i H., W y dyrbiće w šitk o zhonić, tež, čehodla n je jsy m Brigiće w jace pisał. T u d y so w korčm ach cyłe črjddy n jero d n ych žo n skich a holcow w około brodźa. Počach tež za n je p je n je zy w udaw ać. A tu ž sej m y - slach, zo sy m w u lk i w otłĕpjer, jelizo B rigiće dałe pisam a ta k činju, ja ko by w šitk o hišće było ka ž nĕhdy. T u ž sy m w šitk o skdnčił. S to ž tu na hubjen e puće přińdźe, ton tež borze zw rĕšći. H dyž sym so d ru h d y při tru - h anju w šp ih ełu w obhladał, sy m so strdžił a sebje sam oho so prašał: S y ty to hišće? A potom p řiń d źe ta m n y w ječor, h d źež so to žałostne sta, štož pak bĕ tež započatk za nĕšto čisće now e a druhe w m o jim žiw jĕ n ju. Bĕše patoržicu. K n je n i B reith a u p to w a bĕ m je přeprosyła, zo bych z n je j sobu na B ožu noc do c y rk w je šoł. W ona bĕše pobožna žona. D ruhdy połoži m i w o- na tež p ro tyko w e ło p jen ka z pobožn ym hrončkom na blido. N je jsy m je čitał abo jen o ž přełećał. T ola ta m n u patoržicu přiridźe zaso H erb ert nap rĕki a m i pow ĕdaše, zo je w susodnej w sy rjana zabaw a. W id źu hišće zru d n e w obličo stareje B reithauptow eje, ja ko je j rjekn ych, zo do c y rk w je sobu njepońdu. W otjĕdźechm o j z m o jim m otorskim. W ko rčm je bĕše hižom w u łk e h ejsow anje. P očachm oj h n yd o m tutkać. T u to n w ječor njerejow ach. W one holcy bĕchu m i na tu ty m w ječoru w o- hidne. Ja ko chcych nĕšto zapłaćić, p adny m i B rigićiny w obraz z listow - ki. H erbert jo n hrabny: W otew zach jon je m u zaso a rje k n y c h jenož: To bĕ n ĕh d y. B orze potom so nĕšto sta, štož n jebĕch žen je za m ožne m ĕł. Do korčm y za stu p i holca, połna snĕha. W šitcy m u žo jo na n ju w udźĕrachu. Jedyn, k o try ž sedźeše błisko duri, sćahny ju k sebi na klin. W ona so jara w obaraše. A n ĕ tk o ju spdznach: To bĕ Hrono na hodownik: B rigita! Skočich k ta m n em u m užej a rjekn ycli jem u, zo m a ju na pokoj w ostajić. W on pak w rjesn y m i naw oči z w obliča. H erbert zapřim ny, a B rigita sćahny m je hnyd o m na drohu. Brigita, zw o tk e l ty přińdźeš? Chcych z tobu hody sw jećić. A le nic na ta jk e w ašnje. N jem ćžem o j k tebi dom oj hić? S y m hižom z k n je - n ju B reith a u p to w ej rĕčala. Ja sym ta k sprocna. S y m cyły d źeń w ćahu sedźala." N jem ožach sej ničo rjeńšeho m yslić hač to. S y d n ychm o j so na m otorske a w o tjĕdźechm oj. A n etko so sta. N am aj přijĕdźe napřećo bus z dźĕłaćerjem i, kotřiž na nocne dźĕło jĕdźechu. Z jĕdźech ruče napraw o a njem ožach nĕkotre w o k o m ik i docyła ničo w idźeć. A potom złećachm oj z m otorskeho. Bĕch- Ton lud sym ja sebi přihotował, zo by moju chwalbu w upow ĕdał" Jez. 43, 21 Chwalbu w upowĕdać, koho chw alić, to možeš jenož. hdyž m aš za to přičinu, hdyž w ĕš, za čo maš chw alić a so dźakować. Hody so přibližuja. Borze so zaso připowĕda stara a tež přeco zaso now a powĕsć: Njebojće so; hlej, ja připowĕdam wam w ulke w jesele, kotrež so w šem u ludu dostanje; přetož w am je so dźensa zbožnik narodźil, kotryž je Chrystus Knjez w Dawidowym m ĕsće. (Luk. 2, 10.10) Přez tutu jandźelowu pow ĕsć zhoni Boži lud, čehodla dyrbi jeho chwalbu wupowĕdać: W šemu ludu je so w ulke w jesele dostalo přez narod Zbožnika w B ethlehem je. Hodow ne kĕrluše su w šĕ w jesole kĕrluše. W osebje jasnje je to nĕhdyši Žitaw ski gym nazialny rektor Keym ann wuprajil: W jeselće so, w šitcy w ĕrni, w jesel so, štož zamože, na nas Boh wšo w ažit je. W jeselće so jara, sw ĕrni, Boh je nas sam pow yšil a so z nam i spřećelil. W jes le, w jes Ie Chrystus plodźi, wobara k nam w šitkej škodźe. Sw ĕt je so dawno na to zw učil, hody jako sw jedźeń w jesela sw jećić, hačrunjež ma to zw jetša druhe přičiny. N ičc přećiwo w šej sw jedźenskcj radosći: Štož pak njeje so při tym ani jenički kroć dopomnil na narod Zbožnika a so trochu na tym w jeselil, ton je nimo hod šol! Zo njebychu to jenož hole slowa byłe: Čehodla dyrbim y so poprawom na tym w jeselić? Dokelž je w Chrystusu pomocnik tu. Hdyž sm y w nĕkajkej nuzy, w e wuskosćach, snano při našim dźĕle, hdyž přew jele dźĕla nam do rukow hlada, hdyž sm y po puću ze swojim jĕzdźidlom a njem ožem y dale: Kajke w jesele je to potom, hdyž so nĕkajki pom ocnik pokazuje a nas podpĕra! Ja m ĕjach před sobu sedźo m lody por při w ĕrowanskim rozrĕčowanju. Slubjeny chĕtro zjaw nje rĕčeše. Won pochadźa z domu z dobrej křesćanskej tradiciju. Won praješe: Mi njeje možno, w jace tak w ĕrić kaž m oj nan na tradicionalne w ašnje. Ja chcu w jele bole, zo je křesćanska wĕra konkretna pomoc za žiwjenje!" Ja w otm olw ich na to: W tym sm oj čisće přezjednet Runje w o to so jedna! Při sam snej skladnosći so woprašach njewjestu:,,k čem u chcetaj so dać w cyrkw i w ĕrow ać? Ja wočakach wotm olwu, kotruž husćišo slyšu: Dla w jetšeje swjatočnosće." Tam na pak praješe: Wšak mam sw oje poćahi ke Chrystusej!" Haj, tak je, hdyž m aš sw oje poćahi a styki ke Chrystusej, začuwaš tež jeho pomoc w e w šej nuzy, w osebje pak w najw jetšej nuzy, wo kotrejž Luther spĕw a w kĕrlušu, kotryž je k hodam za sw oje dźĕći pĕsnil: Hlej, to Knjez Chrystus, naš Boh je, kiž w am dźĕ z nuzy pomhać chce, w on žada sam w aš Zbožnik być. w as w o w šitkeho hrĕcha zm yć.

5 m oj n a jskerje do nadrožneho k a m je - nja zrazyłoj. H ač dotal n je jsy m chcył w ĕrić, zo m ožeja n ĕko tre škleń cy piwa čłow jeske w ĕd o m je ta k jara zamućić. Začuw ach n a jp rjedy w u lk u bol na p raw ej noze. M jez ty m w ša k su m i praw u nohu w otew zali. Po štyrjoch łažach w około a pytach B rigitu. Přeco zaso za n je j w ołach. A skdnčnje ju nam akach. N jehibaše so w ja - ce. B ĕch na sm jerć nastrožany. W ona w jace njedychaše. P řim n ych do nĕčeho m okreho. K rej! K ak dołho sym ta kle pola B rigity sedźał? To w jace n jew ĕm. Čas w tajkich situacijach čisće hin a k bĕži. Po w ĕstej chw ili w obja m je n jew u p ra - jom na boł, ta k zo přeco zaso do nocy w on w ołach: Brigita! B rigita! Ja sym m ordar! H aj, k n je n i H., ta k bĕ so to stało. A le ja W as prošu, zo byšće hišće c h w ilk u na m n je słuchała: přetož m i je so hišće nĕšto jara d źiw n eh o stało. Z a m n je je w šitk o njedospołne, jełizo to njepow ĕdam. K až sy m hižom prajił, njew ĕd źa ch w jace, k a k dołho sy m ta m klečał. Snano štw orć, snano poł hodźiny? W uhladach nadobo nad ta m n e j horku, kotraž leži při droze do m o jeje w sy, h w ĕzd u a ta so n a m a j błižeše. To bĕše žolta p apjerjana h w ĕzda, na k ij ty k n je n a a do n je je sw ĕčka stajena. Z ta jk im i h w ĕzd a m i tež dźĕći w około ćhodźa, a d w en tske kĕrluše spĕw ajo. A h ižom słyšach črjodku spĕw acych dźĕći so bližić. W one spĕw achu h o dow ny kĕrłuš, ko try ž bĕchm oj, B rigita a ja, tež spĕw ałoj, tehdom, ja ko bĕchm oj w obaj hišće w c y rk w in sk im dźĕćacym chorje. D źĕći bĕchu d ucy dom oj z cyrkw je. A n ĕtko steješe papjerjana h w ĕzd a blisko Nĕtk pak k tomu, štož ma nam pod hodownym sw ĕtłom naše hrono za hodownik prajić: Boh je sebi sam sw oj lud přihotowal a zhromadźil přez Chrystusa, přez kotrehož sm y w šitcy Bože dźĕći m jenow ani a tež woprawdźe smy. Jezusowy puć na zem i w jedźeše w ot žłobika ke křižej. Na G olgaće bu přez Jezusowu přelatu krej slub znow a zazyglow any a w obkrućeny. Tudy pola profeta Jezajasa je rĕč w o staro-zakońskim ludźe, my pak sm y přez Chrystusa a z Chrystusom Boži now y lud, pućow acy now o-zakoński Boži lud přez pusćinu z w ottyknjenym koncom w ĕĕneho žiw jenja. Won dźensa durje w otew ri nam k raju Božemu, tam cherub před nim njesteji. Česć Bohu samomu!" Tež hdyž stejim y z w obĕm aj nohomaj na tutej zem i a ĕinim y sw ĕru swoju w inowatosć a so tež na tym w jeselim y, dyrbi tola tomu, štož nam tu poskića, m jenujcy žiw jenje, praw e žiw jenje tu a tam, naposledku w ĕčna zbožnosć" kaž sej přejem y k nowem u lĕtu, w otpowĕdać žadanje a styskanje po domje, hdźež so sw jate psalm y na w ĕčne spĕwaja! Haj, tam my sobu chw alm y přez Bože njebjesa. Tam, tam chce so nam, tam, tam chce so nam. Tu pak mamy nad tym w šĕm Božu chw albu w upow ĕdać, w ĕzo ze sw ojim spĕwanjom a m odlenjom, kaž su Boži jandźeljo w sw jatej nocy w yskali: Česć budź Bohu w e w ysokosći, mĕr na zem i a člow jekam dobre spodobanje! Wĕzo njesm ĕm y to jenož činić z pobožnym i słow am i, ale m y dyrbim y Božej česći a jeho chw albje žiw i być a nĕšto činić. Wo w ulkim w jeselu sm y rĕčeli. Křesćan, kiž do Božeho luda sluša. kotrem už je so w ulke w jesele dostalo, m a tež w ulke w jesele do sw ĕta přinjesć. Na w ulkich ekum eniskich konferencach w oni přeco zaso dopominaja na socialne nadaw ki křesćanstwa a napominaja, pomhać, hdźež je nuzne. A hdźe njeby nuzne a trĕbne było? My horjeka wo tym rĕčachmy, kak so w jeselim y, hdyž so nam w nĕkajkej nuzy a fatalnej situaciji pomha! A njedyrbjeli my tohodla tež zw olniw i być, pomhać a druhich na tajke w ašnje zw jeselić? N jezabudźm y akciju chlĕb za sw ĕt! Woni drje přeco praja: To je přemało! To je jenož kapka na horcy kam jeń. Hdźež pak tele kapki padaja, je to tola podpĕra, a z toho radosć nastanje. My w ĕm y to z rozprawow z tajkich krajinow, hdźež su runje kisty a pakety z cyrobiznam i a z lĕkarstw om dostali, lute w ĕcy, kotrež nuznje trjebaju. A hdyž w idźim y na wobrazach blyšćate w obliča, zhonim y, kajka pomoc a radosć to za nich je! My mam y so jenož w o to starać, zo budźc w jace tych, kiž možcja so w oprawdźe w jeselić na tajkej pomocy; a hdyž w oni zhonja, zo to přińdźe w ot křesćanow, a to w oni tež zhonja, je to tež připowĕdanje ew angelija; přetož ew angelij je w jesoła a zw jeselaca w ĕc. a hody su w jesoly a zw jeselacy sw jedźeń. J a n F alk, w ulki dobroćel na dźĕćoch, je to n a sw oje a n am w šitkim znate w ašnje ta k w uprajil: Ow najw jeselši, O w najzbožniši, h n ad y połnički Boži dnjo! Zhubjene dźĕći, C hryst je n a sw ĕće. W jesel, w jesel so, křesćanstw o! La. nad nam aj, a je je b łu ka sw ĕca na naju padaše. D źĕći w ćip n je na naju pohladachu. A ja ko poča so je d y n z hdlcow sm jeć, d o kelž sej m ysłeše, zo sm o j lu bosćinski porik, počach rjejić:,,n jew idźiće, što je so stało? Tale holca je m o rtw a! M ortw a, h a j! A ja sy m jeje m ordar! Jeje m ordar! D źĕći w o sta jich u p a p jerja n u h w ĕzdu ležo a w u ćekn ych u. H w ĕzda w o- sta m je z B rigićinej a m o je j hłow u ležo, a k to m u tež hišće łopjeno z kĕrlušom. W ty m w o k o m ik u poča so hw ĕzda palić, a na ło p jen ku w u h ła - dach sadu: C hrystus je tu d y w u - jed n a ludy. T a kłe sy m ta m čitał. N ĕtko počachu p ło m jenja tež za tu ty m łopjenko m hrabać. T y k n y c h je ruče do zaka, zo so n je b y sobu spaliło. T )o to m w jace dołho njetraješe, a na ta m n y m boku puća w uhładach jasne sw ĕcy. P ołicija přijĕdźe. Dźĕći bĕchu n a jskerje cyłu w ĕc pow ĕdali. Ja bĕch ze w šĕm p řezjed n y, ja ko m je zajachu a pozdźišo zasudźichu. T a kle m a to być, nic jen o ž čłow jeskich zak o n jo w dła. Jako dyrb ja ch so ja stw o - w u drastu w oblec, m ĕja ch hišće jed n u prdstw u. C hcych ta m n e łop jen ko w obchow ać. To su m i dow o- liłi. A ta m n i m u žo jo so sm ĕjkotachu. N ĕw ĕrno, k n je n i H., w y so n jesm ĕjkotaće. P řetož w o t tohołe łopjenka sy m n ĕtko žiw y. S y m w o t n jeh o žiw y a n im a m ničo druhe, w o t čehož m dhł žiw y być. N ĕtko m a m hišće je d n u prostw u. W ĕm, zo sej sp je łn je n je tu teje prostw y w jace hač čło w jesku m oc žada. W ĕm, d o kełž sp o m in a m na to, štož sće W y zhubiła, a d o kełž tež na sw o- jeh o nana m y słu a na to, štož je w on m o je j m aćeri a m i načinił. N im ałe sej m ysłu, zo so to njesłuša, štož sej ja přeju. A toła by m i n jesko n čn je p om hane było, h d y bych w ĕdźał, zo sće tež W y m i w odała. A le chcu hižo m być jara d źa ko w n y, h d y by W am m oc data była, tołe w šitko, štož pisam w o ta m n e j patoržicy, čitać. W a š... W učer cyrkwje Z najeće O rigenesa? N ĕ? Tuž chcu w am rad y nĕšto w o nim pow ĕdać. W on so narodźi w około lĕ ta 185 w A lex an d riji, p o tajk im w E gyptow - skej. Z em rĕł je w on w około lĕ ta 254 w T yrusu w P alestin je. O rigenes bĕše po w šĕm zdaću E gyptow čan. R ĕčeše a pisaše pak grjeksce. To w šak bĕše tehdom sw ĕ- tow a rĕč. Jeho nan, Leonides, zem rĕ jako m a rtra r w ĕry. O rigenes chodźeše na sław n u k řesćansku u n iw ersitu w A lex an d riji. Pozdźišo bu w on sam hišće m łody w u čer a p řed stejićer tu te je k atechetisk eje šule. Čas sw o- jeho žiw jen ja w učeše O rigenes w učb u w o k řesćanskej w ĕrje, ta k m jenow an u dogm atiku, nim o A lex an - d rije w orienće. Jeho žiw jen je bĕše ja ra k iu te : w obsedźešĕ jenož jenički w oblek. chodźeše bosy a spaše na šp undow anju. H išće dźensa m ože k řesćan sk a cyrkej z jeho w učby čerpać. W około lĕ ta 254 bu O rigenes w o- por now eho přesćĕh o w an ja křesćanow.

6 Kak s o sta, zo buch serbski duchow ny Za w šitk e dobre p řeća k sw ojim 60. n aro d n in am so w šitk im ja r a dźakuju. N aš česćeny serbski su p erin ten - dent, m oj lu b y b ra tr a p řećel G erh a rd W i r t h, je w okto b ersk im čisle našeho P o m h aj B oh z w u tro b n y m i słow am i n a to spom nił, ta k zo bĕch njem ało hnuty. J a sm ĕm z w osobinskim słow om na to w otm ołw ić a dźensa k ro tk o w o tym pisać, k ak je so stało, zo buch serbski duehow ny. Do m o jeje kolebki n je je so spĕw ało, zo bych był jo n u fa ra r m jez S erbam i. To n jeb ĕ žan a sw o jb n a tra - d icija an i česćelakom nosć m ojeju staršeju, k o traž w jedźeše k m ojem u pozdźišem u stu d ijej. N a p aćerjach, kotrež m ĕjach u dobry w liw n a m nje, w otućištej w oła a p řeće k tom u. A m oj nan, m ały postow y zasto jn ik w H irschfeldźe a pozdźišo w Ž itaw je, je to z w oporam i zm ožnił, h ačru n jež bĕchu n ĕk o tři p řiw u zn i přećiw o tom u. N jech h ład a, zo borze p jen jezy zasłuži!" M ojej staršej n je d a šta j so m ylić. Za to sym jim aj sta jn je dźakow ny! W otrostł sym w ju žn ej H o rn jej Ł u- žicy m jez N ĕm cam i. N an bĕ S erb z R akečanskeje w osady, ałe m o ja m aćern a rĕč bĕ nĕm ska. W ĕzo p řiń - dźech hižo jako dźĕćo k p řiw uznym do Serbow. A le jich rĕč bĕše m i cuza. Jak o paćerski holc sym w lĕće 1925 p rĕ n je serb sk e kem še dožiw ił, a to w N jesw ačidle; a dokelž bĕch p rjed y sam sne p rĕd o w an je nĕm sce słyšał a bĕch d erje připosłuchał, m ožach tro - chu sćĕhow ać. A le n a m ysl, sam serbšćinu naw uknyć, n jepřińdźech. K tom u bĕ zw onkow ny n asto rk nuzny. W e L upoji bydleše tehdom nanow y b ra tr, třĕ c h ik ry je r P aw oł L a z a r. Ton m ĕješe w lĕće 1927 n jezbožo, zo so jem u jeho stato k w otpali. W osadny fa ra r G e rh a rd R e n č so w o p o trjech en y ch sw ĕru staraše. Ja k o bĕše m oj w u j z ćetu n a fa rje k w objedu přeprošeny, pow ĕdaše w on fa ra rje j, zo m a w Ź itaw je b ra- 1. S rjedźna ru n in a N a synodźe nas zabĕraše w obšĕrny naćisk zakonja w o m odelu srjedźn eje runiny". N ĕtk le m am y cen tralu n ašeje k ra jn e je cyrk w je w D rježdźan ach a sam o statn e w osady. Wřone d rje su zlochka zw jazan e do eforijow, ale ta le srjedźna ru n in a eforijow m a m ało w uznam a. W osady so m ało je d n a wo d ru h u sta ra ju. K ožda hlad a n a sw oj puć. Sto w ĕdźa n a p řik ład M alešecy w o K łu k šu abo w o H rodźišću abo w o H odźiju? N aše w osady p ak d y rb ja w ušo hrom adźe přińć. K tom u chce now y zakoń pom hać. W zaw odźe tuto h o zak o n ja so p raji, zo je n ajw ažn iši n a d a w k cyrk w in - skeho w o k rjesa (K irchenkreis), so starać w o p řip o w ĕ d an je C hrystusow eho poselstw a ze słow om a skut-. kom w šitk im čłow jekam. C yrkw inski w o k rjes m ože ta k w u lk i być kaž dota ln a efo rija (K irchenbezirk), ale n je trje b a. P ři w u tw o rje n ju w o k rjesow m a so dźiw ać n a zw iski w osadow m jez sobu, kotrež w o b steja trow ca, kiž chce na duchow nstw o studow ać. A b ra tr R enč tehdom hnydom w u p raji, zo d y rb ja ł ton tola serbsku rĕč naw uknyć. A borze m i tež list napisa, w k otrym ž m je ze sw ĕćatym i b arb am i za serb sk u w ĕc w abješe. J a k tom u h aj p rajach, m oj n an bĕ ja ra zw jeseleny, zo chcych rĕč jeho w otcow, kotru ž sam n jeb ĕ w cuzbje zabył, w uknyć. W ćn sw ĕru serbske b łido w opytow aše, kotrež tehdom w Zitaw je k ap łan N o w a k, pozdźišo dołholĕtny R a- dw orski fa ra r, naw jedow aše. Moj p rĕ n i serb ski w učer bĕ b ra tr R enč sam, kiž w lĕće 1928, jak o bĕch pola n jeh o w e w u lk ich prozdninach, m i zakład połoži k m ojim rĕčnym studijam. M oj d ru h i w učer bĕ N osaćičanski fa ra r K orla W y r g a č w lĕće P opraw om d y rb jach zaso do Ł upoje přińć, ale tam tehdom dw ojnikow w očakow achu. T ak je so tehdom niši re d a k to r našeho P om haj B oh a m oj pozdźiši přichodny nan n ad m ałym Zitawskim gym naziastom sm ilił a m je p řeprosył n a sw oju faru. Zo bu tehdom p rĕn i zakład połoženy za zbožow ne m andźelstw o, chcu jenož p řip o d la přispom nić. A le w šitko bĕchu Bože puće, za kotrež m am so jem u dźakow ać. A zo sm ĕm dźensa hišće tu skutkow ać jako serb sk i fa ra r w B ukecach, jak o n aslĕd n ik njezapom niteho p rĕnjeh o serbskeho superin te n d e n ta M jerwy, a zo sym nan 6 dźĕći, m jez kotrym iž je n a jsta rši syn sam fa ra r w Serbach, a zo sym nim o toho dźĕd 5 w nučkow n a j- m łćdši je so hak le před m ało hodźinam i, hdyž to tu pisam, w B erlin je narodźił, m ały M ĕrćin, to je Boža n jezasłu žen a h n ad a; přetož Ja n je j- sym dostojny w šitk e je tw o jeje sm ilnosće a sw ĕrnosće, kotru ž m i, tw ojem u w otročkej, sy w opokazał! (1. M ojz. 32,10). H išće raz: W utrobny dźak! W aš G erat L a z a r - B ukečanski N o w e zakonje w Sakskej cyrkwi zw onka cy rk w je: w u łk e sydłišća, srjedźišća dźĕła (fabriki, prodrustw a), n akupne srjedźišća, šułe, am bulatorije, zw iski z busam i a ćaham i atd. W osady tajk eh o w o k rjesa su nuzow an e k zh rom adnem u dźĕłu. T ak m a so w e w o k rjesu w uradźow ać a dojednać w o zhrom adnych plan ach za přichodne dźĕło, w o zjednoćenju abo dźĕlenju cy rkw inskich zastojnstw ow, w o w u p o rjed źen ju a tw a rje n ju cyrkw inskich dom ow, w o h rom adźenju, w uhodnosćenju a d alep o d aw an ju inform acijow. W okrjes p o staji hrom a- dźe z cy rk w in sk im zarjadom, kotre farsk e abo d ru h e cyrkw inske m ĕstno so zaso w obsadźi abo nic. C yrkw inski w o k rjes m a p raw o sobu w uradźow ać, što n a k ajk e m ĕstno přińdźe. T u to n zakoń m ohł n am w jetše p raw o dać, zo so sta ra m y w o serbske Bože słužby w e w šelakich serbskich w osadach. S erbski w osadny zw jazk a S erb sk a su p e rin te n d e n tu ra d rje w ĕ w o nuzach tu a tam, ale n im a žanoho zakońskeho p raw a, kru će zapřim nyć. T uton zakoń w šak w obstejnosće w cyłej cyrkw i znow a n jeza rjad u je, ale d aw a m ožnotu, zo so srjedźna run in a, to rĕka, tuton now y cyrkw inski w okrjes, tu abo tam w upruw uje. 2. Z akoń w o w osadnym p ředstejerstw je Tež to bĕ ja ra w obšĕrny zakoń, kotryž nochcu w e w šitkich jeho paragrafach tu rozpom inać, jenož to a druhe, štož je so zm ĕniło. Po now ym zakonju sm ĕdźa so wosoby w olić, kotrež su zn ajm jeń ša 18 lĕt stare a nic starše hač 68 lĕt. W olić m ože so w přichodźe tež z listom, jelizo so to w e w osadźe w obzam knje. P řed stejerstw a m ałych w osadow m aja zn ajm jeń ša 6 sobustaw ow mĕć, předsteje rstw a n ajw jetšich w osadow zn ajm jeń ša 16. Teź w přichodźe m a so přeco po třoch lĕtach połojca p řed stejerstw a znow a w olić. Po now ym zakonju sm ĕdźa skupiny sw ojeho z a stu p je rja pom jenow ać. K otre skupiny to su, postaji so z w osadnym zakonjom. W 20 je postajene, zo m aju tež S erb ja w cyrkw inskim před stejerstw je zastu p jen i być. S erbski sup erin ten d en t w u p ra ji sw oje dźakow - ne připoznaće, zo je na S erbow w tutym zakonju dźiw ane, w uzbĕhny pak zdobom, zo z tym n jeje serbskim w o- sadnym jich praw o zaručene. 3. P ře m ĕ n je n ja w e w osadnych w u- staw k ach (K irchgem eindeordnung) 8 w o w osadnych zhrom adźiznach je znow a form ułow any, ałe nic zasad n je přem ĕnjeny. Z n ajm jeń ša jonkroć w ob lĕto m aju so w šitcy sobudźĕłaćerjo w e w osadźe n a posedźenje cyrkw inskeho předstejerstw a přeprosyć. W ažnje p řem ĕn jen y je 25. H ač dotal bĕ předsyda cyrkw inskeho p řed steje rstw a w osadny fa ra r. W přichodźe sej p řed stejerstw o sw ojeho předsydu sam e w uzw oli. H dyž je předsyda lajk, ta k m a tola duchow - ny zarjad n isk e dźĕła w ukonjeć. 4. Zakoń w o financnym p lan je na lĕto 1971 B ohu a w šitkim lubym a sw ĕrnym w osadnym m am y so dźakow ać, zo m ožeše so p łan ta k stro štn y postajić. W tu ty m čisle sym trochu nad robnišo w o synodźe rozpraw jał. Stož chce sw oju cyrkej lubo mĕć, dyrbi tež w ĕdźeć, što so w n jej staw a. Dow ĕra žada sej inform acije. N ĕkotre m ĕjach za w ažne dosć, zo je zhoniće. Serbski su p erin ten d ent Tole hodowne čislo plaći 0,50 hr W užiwajće za abonentske pjenjezy a za dary naše now e bankowe čislo

7 Wujimki z rozprawy před synodu Wot 24. hač do schadźowaše so synoda S akskeje k ra jn e je cyrkw je w D rježdźanach. Synoda je takrjec p a rla m e n t cyrkw je. W ona postaja zakonje n ašeje cyrkw je. Synoda ma 72 zaposłancow, dw ĕ třećin je z nich m atej być lajcy. W 20 je w uprajene, zo m a w synodźe tež jedyn zastu p jer S erbow być. T uchw ilu staj tam dw aj S erb aj: br. w učer K orla N ali z B udyšina jako w uzw oleny synodal a S erbski su p erin ten d e n t jako w ot cyrkw inskeho w jed n istw a pow ołany. Za prezid en ta sej w uzw oli synoda k ach le stajerja C ieslaka ze Seifhennersdorfa. W on m u d rje a w u- šiknje synodu naw jeduje. N a nazym skim schadźow anju podaw a biskop ro zp raw u w o zańdźenym lĕće. Z 45stronskeje rozpraw y lĕta 1969 chcem y jenož to a d ru h e naspom nić. W Sakskej m am y dw ĕ cyrkw inskej chorow ni, chorow ni diakonisow w D rježdźanach a w L ipsku, n ĕk o tre domy za starych čłow jekow, ew angełske p ĕsto w arn je za m ałe dźĕći a druhe dom y, hdźež so čłow jekam na w šelke w ašn je pom ha. L ičba chorych a starych ludźi z koždym łĕtom přibĕra. Sto p ak jich w o th lad a? Z asłu- ŁmfjacLd-ur B udyšin P om haj B dh dale našem u bratrej K orli G usće J a n a k e j w B udyšinje, zo by hišće dalše lĕta w ćĕlnej a duchow nej čiłosći a strow osći serbskem u ludej słužić m dhł. 16. oktobra je sw oje pjećasydom dźesate narodniny w osw jećil. Z Č elneho pochadźa. Tam bĕše jeho nan ratar. Farar B. Š w jeła jeho za Serbstw o zahori a so za to Adwentski čas a šĕste wńjnske hody žić, haj! A le w bohim słužić? Z w jeselace je, zo bĕchu 17 holcow a dw aj holcaj zw olniw i, cyłe lĕto w diakonskej słužbje stać. 130 m łodostnych je n a njedźele w ta jk im dźĕle pom hało. W D rježdźanskim dom je diakonisow m ožeše so jed n e tw a rje n je dotw arić. W L ipsčanskej chorow ni diakonisow je so tře ć in a w šĕch polikliniskich pacientow w u lk o m ĕsta L ipsk m a w jace hač w obyd lerjo w w obstarała! W B orsdorfskim dom je diakonisow w o th lad a 69 sotrow h u b jene dźĕći. C yrkej so sta ra tež w o chudych zw onka našeho k ra ja. W lĕće 1969 je so za chudych na sw ĕće (B rot fiir die W elt) nazbĕrało w našej NDR 3,26 m ił. hr. To je n a poł m iliona w jace hač w lĕće Za pow odźene k rajin y w M adźarskej (U ngarn) a R u- m unskej a za P eru, hdźež je ćežke zem jerženje w jele njezboža přinjesło, je so w e w osebitej zbĕrce nah ro m a- dźiło 1,6 m ił. hr. Za 2,128 m il. h r su so cyrobizny słałe do Indiskeje, do N igerije, do P ak istana, do Jo rd a n - skeje, do A lgeriskeje, do C eylona a do Ira k a a m edicinske srĕd k i do Y ietnam a. postara, zo w e W ojerecach šu łu w o- p yta a potom k n ih ik u p stw o n a w u kn y. P řichiłnosć fa ra rja S w jełe m ło d em u Ja n a kej w osta trajaca. W našich c y rk w in sk ic h kn ih a ch ćitam y, zo je so farar S w jeła z W ochoz na puć n a sta jił a G ustu Ja n a ka z E łzu F ridu B łežic z B rĕzow a w M ich a łskej c y rk w i d n ja 28. m eje 1922 zw ĕrow ał. Do toho p a k je Ja n a k w jełe dožiw ił. D yrbješe tež do p rĕn jeje w o jn y, dnja 25. sep tem b ra 1918 bu poła A m a n a zajaty. Pĕši je d yrb ja ł ćahnyć po pućach n a m z B ib lije znatych : w o t My zaso sm y w ad w en tsk im času, so znow a k hodam bližim y. Ow, k a k so h ew ak w tu ty m času na hody w jeselili sm y. H aj po w šĕm sw ĕće k řesće n jo n a hody w jeselachu so. L ĕtsa p ak tu tu žalosć słyši w ucho přez zem ju daloku, hdźež w o jn sk a bol a bĕd a tyši w šak w šudže čłow sku w utro b u, hdyž šeste hody zachadźa w šak hižom w ojna žałostna. Kiž zničiła a ro zto rh ała je cyłe sw ojbne žiw jenje. T u sw ĕrnoh m andźelskoh je w zała, tam syna preč w ot m aćerje. Tam dźĕći ste ja bjez nana. H aj, n je j to sam a zrudoba? Tuž, hdyž zas n a zem ju so lĕha znow a m oc, sw ja ta hodow na, zbĕha n jech k n je b ju z w utro b o w so nam w ĕry sy ln a m odlitw a, zo B oh K njez sw ojoh jandźela by znow a posłał do sw ĕta, kiž z m ocnym hłosom připow ĕdał by m ĕr po sw ĕće dalokim a zachadźeć by dlĕje njed ał w jac kraw nym bronjam m ordarskim, zo zdobom zw ony hodow ne tež m ĕ r n a m b y ch u zw oniłe. J u rij Šew čik z K om orow a pola R akec, kotryž so z w ojny njeje w roćił. Jericha do Jerusałem a, potom dałe do E g yp to w skeje, hdźež je 14 m ĕsacow ja k o ja ty p řebyw ał. Š to je tam w šo nazhonił? K a k je je m u ta m w o- koło w u tro b y było? C yłe w ĕsće je radosć w u łk a była, ja ko je so m o h ł zaso do Ł u žicy w roćić. Farar Š w jeła je jeho te h d y za ło žen ej S m ołerjec kn ih ićišćern i a knih a rn i poručił. T am přew za ja ko k n ih ik u p c w łĕće 1920 w obchodne w jednistw o. W tu ty m času daše so Ja n a k tež rady zapřahn yć do zja w n eh o serbsko-narodneho dźĕła. W nałĕću 1933 d yrb ješe so w šĕch za sto jn stw o w w zdać. Ć ežke łĕta je d yrb ja ł ze sw o je j m a n d źełskej přežiw ić, doniž n je n a m a kašta j porjadne dźĕło. W onaj p řew za šta j Serbsk u k o fe jo w n ju w B u d yšin je. Serbsk im kem šerja m M ichałskeje w osady sta j w o n a j p řed ew šĕm z tu toho časa znataj. Po kem šach d źĕch m y toła porja d n je k Ja nakecom na ko fej. Při k u ło jty c h błidkach tam sedźachm y a dach m y sebi słodźeć. Z e tk a n je a ro zm o łw jen je z w o sa d n ym i z druhich kdnčin w osady bĕštej tola nĕśto rjane. A łe te ž to m u bĕ kdnc p řez dru h u w o jn u. Ja n a k bu zaso w o ja k, doniž jeho n jep řista jich u w žitn y m dom je. T a m je 8 łĕt dźĕłał. Jako na tu ty m połu d erje w o b h o n jen y bu naš ju b i- łar do M ałeho W je łk o w a poslany. T a m m ĕješe B u rske w iko w a n ske d ru stw o w u tw a rić. 13 łĕt naw jed o - w aše w u sp ĕšn je, spušćom nje a sw ĕ- dom iće ta m n e drustw o p a k so n je je na w o tp o čin k syd n ył. D obrow o łn je stara so hišće přeco za rozšĕrjen je serbskeho p ism o w stw a. W nałĕću tu to h o łĕta p řew za hišće zarja d n istw o S erb skeh o łiterarneho m u zeja w S e rb sk im dom je. N am, M ich a łskej w osadźe, je w o n sw ĕrn y serb ski kem šer. B oh łu b y K n je z chcył nam je h o a jeho m a n d źełsku hišće dałše łĕta čiłeju a stro w eju zdźeržeć. P. A. K lukš: 12. sep tem b ra w o sw jećišta j F riedrich H erm a n n K arich a m and źełska M arija H ełena rodź. K raw cec w P ołpicy sw o j zło ty kw as. W osada ju b iła ro m a j w u tro b n je gratułuje, dok e łž je d źa ko w n a za w šo, štož je B oh p řez je ju ruce na tu ty m sw ĕće dał nastać. N aš bratr H erm a n n K a- rich je ja ko čĕsła P olpičansku kapału sobu tw a rił a tež n ĕ tk o při p řetw a rje bĕ zaso podła. T a k husto, ka ž su w P ołpicy kem še, sedźi pod k łĕ tk u a posłucha. Jeho m a n d źełska w ša k n jem ože z n im přińč, d o kełž je chorow ata. B dh daj je j zaso w jace m ocy za n a jn u zn iše dźĕło. K lukš: 20. sep tem b ra sw jećeše naša w osada w u łk i a bohaty žn jo w y d źa k n y sw jed źeń. M n o zy so přihotow achu na sw je d źeń a jo n potom tež w u h o tow achu. M łodźina z w jesołosću w šełke dźĕłe kem šo w přew za. Z w š e ł- kich w je sk o w p řin jesech u pyšne w ĕn cy a girłandy, d ru h e w je s k i přiw jezechu k w ĕ tk i na k w ĕ tk i. B ĕ to pycha. N jed źełu rano za ćahny w u łk a šw ita dźĕći z daram i do B ožeho dom u. N a jw je tši dar so potom po prĕd o w a n ju nazbĕra: 6 445,41 hr. D źakny w opor P olpičanow je tu sobu n u třka. W P ołpicy bĕ w kra sn je w u p yšen ej kapałe popo łd n ju B oža słužba. W osada zbĕraše w tu ty m łĕće za e łektriske tep jen je.

8 K lukš: W n a zym je 1970 tw a rja ch - m y na našim c y rk w in s k im tep jen ju. N ajćeše dźĕło bĕ kła d źen je kabla w ot stacije do cyrkw je. D yrb ja ch m y sej nim ale w šo sam i w obstarać a zorganizow ać. D źensa słuša m a łej horstce sw ĕrn ych dźĕłaćerjow sław a a dźak. K abel łeži, a n a d źija m y so, zo budźem y hižo p ra w je borze ćopłe nohi a kolena m ĕć. Na ćestnej ta fłi steja m jen a W olfganga a D ietm ara S chm idta, H ansa M rosa a kn jeza L eh m a n n a z B rĕm jenja. K lukš: N aše c y rkw in ske dom y m aja now e w o kn a dostać. A nĕtko m a m y w šo ta k daloko, zo m d žem y je zasadźić. W šak zy m a lĕtsa njed a na so čakać. N aše stare w o kn a m aja zdźĕła hišće z hubu d u te škłeń cy a su n a jskerje přez 150 lĕt stare. Je n a jw je tši čas, zo so tu nĕšto čini. A štož dźensa činić m ožeš, to n jew o t- storč na ju tře. Zo tež tu w jełe dobrych słow ow a dobreje w ołe n u zn e bĕ, njech n je je zam jełčane. Hodźij. A lw in S childer a A lm a rodź. N ow otnikec ze N jezdašec m o- žeštaj čiłaj a stro w aj sw oj zjoty kw as sw jećić. A lw in S childer je jed y n z w ulkich w nukow našeho njezapom niteho b asn ik a P ĕ tra M łonka z Dźiwoćic. Jeh o zbožopřeća, kiž bĕ n ĕhdy sw ojem u přećelej k złotem u kw asej w ĕnow ał, njech n ĕ tk tež n ašim aj ju b ilaro m aj płaća. B oh zd źerž n ĕ tk dałe w o b ej W a j při dobrej strow osći, W aj před n jezb o žo m za kita j w e W a ju starobje. A h d yž W a j bĕh so dokonja, W aj čas dźe k sw ja to kej, njech zbožna sm jerć W a j přew odźa dom k našom Z b o žn ikej. B ukecy. J u b iłe j 250łĕtneho w obstaća n ašeje cyrk w je sw jećachm y reform aciski sw jedźeń popołdnju. Boža słužba, ke k o trejž bĕše so n a- h lad n a w osada zhrom adźiła, so započa ze sw jećbu pišćelow přez w o- sadneho fa ra rja. To d rje n je je čisće now y in stru m en t, ale w obnow jeny a p řetw arjeny. P išćele su w šelake now e jasn e hłosy dostałe. M onterojo su 5 m ĕsacow n a nich p iln je dźĕłali. K njez cy rkw inski hudźbny d irek to r N o e b e 1 z B udyšina je so jako w ĕ- cyw ustojny za pišćele ja ra chw alobn je w o tu ty m sk u tk u w u p rajił, jako sm y in stru m e n t znow a z rukow znate je firm y E u 1 e přew zali. N a sw jedźenskich kem šach je n a nich h ra ł L u b ijsk i cy rkw inski hudźbny d irek - to r Lotichius a je p ři započatku z m ocnej im p ro w izaciju w o L u th ero - w ym k ĕrlu šu Jed n tw je rd y h ro d je naš B oh sam pišćele w osadźe p řed - stajił. P rĕd o w ał je w o teksće za reform aciski sw jedźeń z lista n a G al. 5, 1 11 knjez w yši k ra jn y cyrkw inski radźićel H enckel z D rježdźan. W on p raješe: My njesm ĕm y so k erm ušu a refo rm acisk i sw jedźeń jenož n a to stare dopom nić, ale dyrb im y p ři tej w ĕcy w ostać, k o trejež d la bu tu to n dom w o t w otcow n atw arjen y. W oboje, tu to n dom a ew angelij, kotry ž budźe tu přepow ĕdany, je d a r a zaw jazk zdobom. A to je w u p ra je n e w jad ro w y m słow je našeho tek sta: Swoboda. 1. W y stejiće w sw obodźe. 2. D źeržće tw jerd źe na sw obodźe. 3. B udźće žiw i po sw obodźe." L ubijski su p erin ten d e n t B i r k n e r postrow i z lubym i słow am i a pokaza n a to, zo bĕ jem u w osobinsce B ukečan sk a cyrkej a je je w ĕža přeco w ažna. W šak je w ona jeho w tym času, jak o bĕ d rje hižom tudom niši su p erin ten d e n t, ale bydleše hišće w D rježdźanach, přeco strow iła. H dyž ju w idźeše, w ĕdźeše w on: N ĕtk sym dom a. N jech n am je Boži dom přeco m ĕstno, hdźež sm y dom a! N a w u- tro b n e w ašn je postrow i naš serbski su p erin ten d e n t W i r t h. Knježe, ja lubuju w obydlenje tw ojeho dom a a to m ĕsto, hdźež twoja česć bydli Č ehodla lu b u jem y Bože dom y? D okelž je kožda cyrkej Boža ćicha sw jatnica. T u je za nas w ućek p řed n jem ĕro m a hrĕchom sw ĕta. Tu sm y za ćichim. M y trje b a m y w o dychnjen je za m u rjem i Božeho dom u. Bohu być blisko a sw ĕtej so zdalić. Tu w Božim dom je su rjane B ože služby. W y B ukečenjo sće sej sw oj Boži dom ta k rje n je w uporjedźeli a m aće n ĕtk o zaso rja n e pišćele. My so z w am i rad u jem y. W šo chcem y činić, štož je jenož n ĕk ak w našich rukach, zo bychu n aše Bože słužby dostojne a rja n e byłe. P o w šĕdnym dźĕle žada sej n aša d u ša po rja n y c h a pozbĕhow acych sw jed źen jach na sw jaty m mĕsće. T ohodla lu b u jem y Bože domy! D źensa je reform aciski sw jedźeń. R efo rm acija nas w uči, zo k řesćan do sw ĕta słuša. W on n jesm ĕ ćĕkać do ćicheho kłoštra. Nic zboka sw ĕta pobožnje žiw e być, ale w o srjed ź sw ĕta so w opokazać ja k o Bože w um ožene dźĕći. W Božim dom je žorli so nam studźeń čerstw eje w ody, k o traž nas w o- k řew ja. T u so nam podaw a chlĕb žiw jen ja, zo bychm y now e m ocy dostali za w šĕdne žiw je n je dźĕła a bĕdźenja. Z B ožeho dom u w u ń ć do n jem ĕrneho sw ĕta jako posłi m ĕra. N ic skoržić n a hrĕšnosć sw ĕta, ale do njeh o nosyć čiste a sw ja te m ysłe. W Božim dom je so w okřew ić dać, zo bychm y w onka sprocnych a w obćeženych w okřew jeli. Słow o B ožeje lubosće słyšeć a jo dale w obsw ĕdčić hidźacym a hidźenym. T u so nam naše hrĕchi w odaw aju. K ak m ohli m y stw je rd n je n u w u tro b u m ĕć, zo n jebychm y tež sm ilnosć a dobroćiw osć d ru h im w opokazali? Dokelž w Božim dom je, n a m ĕstnje, hdźeź Boža česć bydli, w u čb u a m oc p raw eho ž iw je n ja dostaw am y, j o n lubujemy. Z cy rk w in sk ej h udźbu bĕ Boža słužba bohaće w u p jeln jen a. Wĕzo sk u tk o w aštej cyrkw inski a pozaw now y chor sobu. K ra sn je spĕw aštaj knjez W ilfried Jahns w o t NSLDź w B udyšinje a jeho m andźelska knjen i Ja h n so w a -L u d w ig ec w o t S tatn eje opery w D rježdźanach. Po kem šach zhrom adźichu so cyrkw inscy p řed steje rjo z fararjem i, přeprošenym i hosćim i a w šitkim i sobudźĕłaćerjem i w e w osadnym dom je, hdźež so hišće nĕkotre dobre słowo a postrow p raješe. B ukečanska w osada bĕ ja ra dźakow na za tuton dźeń. N jech Boh dale zw arn u je naš Boži dom a w šon znutřk o w n y a zw onkow - ny n atw ar! La. Nowa pohrjebnišćowa k ap ała w Kubšicach H dyž sće, lubi čitarjo, jĕli po droze z B udyšina do B ukec, sće zaw ĕsće na lĕw ej stro n je p řed K ubšicam i w idźeli w ulki d rjew jan y křiž. W on je znam jo hižo p řed lĕtam i tu załoženeho poh rjeb n išća h ło w n je za w sy K ubšicy a Bošecy. K tutom u pohrjebnišću bĕše p ak nĕtko tež trĕ b n a ćĕłow nja kaž tež rum nosć za žarow ansku sw jatočnosć, kiž so dotal p ři w šĕm w jedrje pod hołym n jebjom w otm ĕw aše. Tohodla składow achu w obydlerjo K ubšic a Bošec šćedriw je p jenježne dary, tak zo bĕ možno, w bĕhu nĕhdźe połdra lĕta w nim ale dospołnje dobrow olnym dźĕłe a jenož z dobrow olnym i d aram i n atw arić kapałku z dw ĕm aj ćĕłow ym aj kom orkom aj a rum nosću z nĕhdźe 150 m ĕstnam i. K elko lubosće k w ĕcy a w opraw dźiteje zahoritosće je za přew jedźenje tajk eh o p ro jek ta trĕbne, može sej jenož ton p ředstajić, kiž je so hižom z tw arjen jo m zabĕrać dyrbjał. Jenož ton m ože to p raw je hodnoćić. Z Božej pom ocu bĕ m ožno, tw ar hač do konca o k tobra dokončić. N jedźelu, 1. now em bra 1970, bĕ nĕtko tak daloko, zo m ožeše w ysokodostojny k. k rajn y biskop D. N oth z nĕm skim knjezom superin ten d entom A rnoldom z B udyšina kapałku posw jećić a so z K ubšičanam i a Bošečanam i radow ać nad dokonjanym dźĕłom a w u konjanym skutkom. Won dźakow aše so w šĕm ja ra w utro b n je za dobrow ołne p jen ježn e d ary (nĕhdźe , hr) a dobrow olne darm otne dźĕło (nĕkak hodźinow). Zo pak by w šitko dospołne było, m a so w bĕhu lĕta 1971 hišće w osebity m ilinow od do zem je kłasć a tež hišće n u zn ik aj p řitw arić. Za tu te dźĕła p ak su hišće dalše p jenježne dary trĕbne. A le K ubšičenjo a Bošečenjo su optim isća a m ĕn ja: Hdyž sm y sej na p o h rjebnišću kapału n atw arili, da tež tole hišće sčinim y." N jech je K řižna k ap ała w K ubšicach dobry dopokaz za to, što je tež na cyrkw inskim polu w šitko možno, hdyž w šitcy za jedyn p ostronk ćahnu. J a ra bohaće w opytanu Božu słužbu posw jećenja porjeńšichu spĕw arjo z B udyšina pod w jednistw om knjeza cyrkw inskeho hudźbneho d irek to ra N oebeła a pozaw nisća z P oršiskeje w osady. P om haj Boh, časopis ew angelskich Serbow. W uchadźa jo n k rć ć za m ĕsac z 11- cencu čo. 417 N ow inarskeho zarjad a pola p ředsy d y M inisterskeje ra d y NDR. - R jadu je K onw ent serb sk ich ew angelskich duchow nych. - H low ny zam olw ity red ak to r: fu p e rin te n d e n t G erh ard W i r t h - N jesw a- čidlski. - L udow e n akład n istw o Dom o- w ina, B udyšin. Cišć: N ow a Doba, ćišćern ja D om ow iny w B udyšinje (III-4-S-3139).