RAPORT ZESPOŁU DS. ANALIZY WYNIKÓW EGZAMINÓW

Transkrypt

1 Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Wydziałowy Zespół ds. Oceny Jakości Kształcenia Poznań, 26 lutego 2018 roku RAPORT ZESPOŁU DS. ANALIZY WYNIKÓW EGZAMINÓW Zespół w składzie: prof. dr hab. Mieczysław Balowski, prof. UAM dr hab. Piotr Bering, prof. UAM dr hab. Katarzyna Mąka-Malatyńska, dr Tomasz Kowalski, Lidia Ranke i dr Maciej Parkitny (przewodniczący) dokonał analizy wyników egzaminów przeprowadzonych na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej w roku akademickim Badaniu poddano 498 protokołów egzaminacyjnych, które dokumentują proces weryfikacji efektów kształcenia na wszystkich kierunkach studiów licencjackich i magisterskich, zarówno dziennych jak i zaocznych, prowadzonych przez poszczególne jednostki Wydziału: Instytut Filologii Polskiej 255 protokołów; Instytut Filologii Słowiańskiej 146 protokołów; Instytut Filologii Klasycznej 46 protokołów; Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych 26 protokołów; Instytut Teatru i Sztuki Mediów 25 protokołów. Prezentowana przez Zespół diagnoza służyć ma refleksji i dyskusji nad przebiegiem procesu egzaminowania na WFPiK, a także nad funkcją oceny w uniwersyteckim kształceniu humanistycznym. Dokładniejsza analiza przedstawionych rozpoznań z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych kierunków studiów i prowadzonych w ich obrębie przedmiotów, sytuująca je w kontekście pozostałych aspektów procesu dydaktycznego, odbywać się powinna w poszczególnych jednostkach Wydziału. Interpretacja raportu, wyciągnięcie szczegółowych wniosków i podjęcie ewentualnych działań leży w gestii dyrekcji instytutów. Zespół w swych pracach brał pod uwagę wyniki analogicznych badań przeprowadzonych w latach poprzednich, które udokumentowane zostały w raportach z lat , weryfikując aktualność poczynionych w nich rozpoznań i uzupełniając je o nowe ustalenia. Postępowanie takie pozwala na miarodajne i zobiektywizowane wyodrębnienie zjawisk oraz problemów, najistotniejszych z punktu widzenia diagnozy sposobu weryfikacji efektów kształcenia na WFPiK. Pozwala również dostrzec i poddawać analizie tendencje długoterminowe, występujące w praktyce egzaminacyjnej poszczególnych jednostek Wydziału. W raportach z lat wskazywano, że sposób oceniania egzaminów i przebieg procesu egzaminowania na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM uznać należy za właściwy. Przeprowadzona przez Zespół analiza protokołów egzaminacyjnych z roku akademickiego pozwala podtrzymać tę generalną diagnozę

2 W raportach Zespołu z lat wskazywane były 4 główne obszary, na jakich obserwować się dają zjawiska rozpoznane przez Zespół jako niekorzystne dla najwłaściwszego przebiegu procesu egzaminacyjnego na WFPiK. Zjawiska te zostały udokumentowane przedstawionymi w raportach wyliczeniami statystycznymi i obrazującymi je diagramami. Są to: 1. Nadal nie dość zrównoważony rozkład ocen, wyrażający się niepełnym wykorzystaniem skali ocen oraz przewagą w protokołach egzaminacyjnych ocen bdb, db+ i db nad pozostałymi ocenami. 2. Niewielkie zróżnicowanie ocen z egzaminów kończących przedmioty fakultatywne i przedmioty nauczane w formie wykładu, wśród których występują niemal wyłącznie oceny najwyższe. 3. Odmienności w rozkładzie ocen z tego samego przedmiotu, które występują między grupami studenckimi mającymi różnych egzaminatorów (zwłaszcza w odniesieniu do przedmiotów obecnych w programie dużych kierunków studiów i realizowanych w wielu grupach zajęciowych). 4. Różnice w sposobie oceniania egzaminów na studiach pierwszego i drugiego stopnia, przejawiające się wyraźnie wyższymi ocenami uzyskiwanymi przez słuchaczy studiów magisterskich. W swoim raporcie sprzed dwóch lat Zespół formułował ostrożnie diagnozę o zaistnieniu tendencji do stopniowego zmniejszania się zakresu występowania wskazanych zjawisk. W zeszłorocznym raporcie Zespół postawił tezę o utrwaleniu się tego kierunku zmian. Analiza protokołów egzaminacyjnych z roku akadem pozwala potwierdzić to rozpoznanie. W odniesieniu do zjawisk sygnalizowanych wyżej sformułować można następujące wnioski: 1. Przewaga ocen najwyższych w protokołach egzaminacyjnych zmniesza się (mimo iż nadal występuje). Dotyczy to wszystkich jednostek Wydziału, również tych, w których diagnozowano wcześniej najbardziej jaskrawe odstępstwa od zrównoważonego rozkładu ocen. a. Tendencja do wyrównywania się rozkładu ocen egzaminacyjnych wyraźniej uwidacznia się w protokołach dokumentujących proces weryfikacji efektów kształcenia na studiach pierwszego stopnia. W protokołach egzaminów przeprowadzonych na studiach drugiego stopnia nadal zaznacza się przewaga ocen z góry skali. Zależność tę należy łączyć z istnieniem różnicy w sposobie oceniania na studiach licencjackich i magisterskich, która sygnalizowana była w raportach z lat poprzednich i wskazana zostanie również w kolejnych punktach niniejszego raportu. b. Tendencja do wyrównywania się rozkładu ocen przejawia się głównie bardziej zrównoważonym niż przed kilku laty udziałem ocen bdb i dst w ogólnej puli wystawionych ocen. Nadreprezentacja ocen ze skrajów skali stowarzyszona jest z nieco mniej licznym występowaniem oceny db oraz stosunkowo niewielkim wykorzystaniem ocen db+ i dst

3 Zdaniem Zespołu stosunkowo niewielkie wykorzystanie ocen ze środka skali wiązać się może z niewystarczająco precyzyjnym zdefiniowaniem kryteriów oceny efektów kształcenia na rzecz wyostrzenia kryteriów granicznych dla ocen dst (versus ndst) oraz bdb. 2. Obserwacje odnotowane w poprzednim punkcie w mniejszym zakresie odnieść można również do protokołów dokumentujących egzaminy z przedmiotów fakultatywnych i modułów nauczanych w trybie wykładu. W protokołach tych nadal przeważają oceny bdb i db oraz db+, coraz częściej jednak zaczynają być w nich wykorzystywane także i inne oceny ze skali ocen. 3. Różnice w sposobie oceniania egzaminów z tych przedmiotów, które realizowane są w wielu grupach zajęciowych, zmalały, mimo iż w sporadycznych wypadkach występują nadal. 4. Proces zmniejszania się dysproporcji w sposobie oceniania egzaminów na studiach pierwszego i drugiego stopnia zatrzymał się. Różnice rozkładu ocen na studiach licencjackich i magisterskich nie są tak duże jak przed kilku laty, nie są też jednak mniejsze niż przed rokiem. Zjawisko to występuje w poszczególnych jednostkach Wydziału z odmiennym nasileniem i stosunkowo najbardziej widoczne jest w protokołach egzaminów przeprowadzonych w IFP, w nieco mniejszym zakresie w protokołach egzaminów przeprowadzonych w IFS, nie występuje zaś wcale lub prawie wcale w protokołach egzaminów, które przeprowadzono w pozostałych jednostkach Wydziału. Ponadto Zespół pragnie zasygnalizować coraz powszechniejsze występowanie zróżnicowania ocen w zależności od liczebności grup studenckich. Liczebność grup ma wpływ na rozkład ocen uzyskiwanych na egzaminie, przy czym grupy mniej liczne otrzymują oceny wyższe i mniej zróżnicowane. Zjawisko to zostało odnotowane w raportach z lat wcześniejszych w odniesieniu do egzaminów przeprowadzanych w IFS (zob. aneksy raportów z roku 2015 i roku 2016). Coraz wyraźniej widać jednak, że dotyczyć ono zaczyna egzaminów przeprowadzanych we wszystkich jednostkach Wydziału, w tym także tych, na których prowadzone są najliczniejsze kierunki studiów (IFP). Istnieją podstawy, by przewidywać, że problem niewielkich grup zajęciowych w coraz szerszym zakresie dotyczyć będzie wszystkich kierunków studiów prowadzonych na Wydziale. W opinii Zespołu pilną potrzebą staje się podjęcie refleksji i dyskusji nad problematyką różnic metodycznych, które występują między prowadzeniem zajęć oraz egzaminów w dużych i małych grupach studenckich. Wypracowanie adekwatnej strategii dydaktycznej w odniesieniu do tej kwestii leży w gestii dyrekcji instytutów dr Maciej Parkitny Przewodniczący zespołu WZOJK ds. analizy wyników egzaminów

4 A N E K S Instytut Filologii Polskiej (przygotował M. Parkitny) Uwagi generalne i wnioski, które przedstawiono w poprzedniej części niniejszego raportu, sformułowane zostały na podstawie analizy wszystkich 255 protokołów dokumentujących proces egzaminacyjny w Instytucie Filologii Polskiej w roku akademickim 2016/2017. W tej części raportu zaprezentowane zostaną dodatkowe obserwacje i wnioski, które są efektem analizy 60 protokołów egzaminacyjnych, wyselekcjonowanych z poddanej badaniu całości. Są to protokoły egzaminów z następujących przedmiotów: a) studia pierwszego stopnia na kierunku filologia polska (licencjackie): Historia literatury staropolskiej i oświecenia (03-LPS-12PDL-E) 7 protokołów; Historia literatury polskiej klasycyzm po 1795 roku i romantyzm (03-LPR-21PDL-E) 9 protokołów; Historia literatury polskiej pozytywizm i Młoda Polska (03-PMP-22PDL-E) 8 protokołów; Historia literatury polskiej po 1918 roku (03-LPW-32PDL-E) 6 protokołów; Teoria literatury (03-TL-21PDL-E) 6 protokołów; b) studia drugiego stopnia na kierunku filologia polska (magisterskie): Literatura staropolska i oświeceniowa (03-LSO-11PDM-E) 4 protokoły; Literatura romantyzmu (03-LRO-12PDM-E) 5 protokołów; Literatura pozytywizmu i Młodej Polski (03-LPM-12PDM-E) 3 protokoły; Historia literatury polskiej po 1918 roku (03-LPW-21PDM-E) 8 protokołów; Teoria literatury (03-TL-22PDM-E) 4 protokoły. Wybór tych a nie innych protokołów do analiz dodatkowych motywowany był względami metodologicznymi: 1. Wymienione protokoły dotyczą przedmiotów, które są obowiązkowe na największym kierunku studiów prowadzonych w IFP, czyli na filologii polskiej (na studiach drugiego stopnia dla opcji literaturoznawczej). Poddana analizie statystycznej próba obejmuje więc każdorazowo wszystkich lub dużą cześć studentów kierunku filologia polska, co gwarantuje jej reprezentatywność i minimalizuje rolę fluktuacji statystycznych. 2. Wymienione protokoły dotyczą przedmiotów, które na pierwszym i drugim stopniu studiów układają się w pary analogiczne pod względem: a) pokrewnych treści przedmiotowych (porównywalnych mimo wszystkich różnic pomiędzy pierwszym i drugim stopniem studiów); b) zbliżonego składu egzaminatorów. W zestawieniu z dużym rozmiarem próby powoduje to, że protokoły te lepiej niż inne nadają się do analizy różnic w sposobie oceniania, występujących między pierwszym i drugim stopniem studiów. Wyniki analizy wymienionych protokołów zestawione zostały z wynikami analogicznej analizy protokołów egzaminacyjnych z tych samych przedmiotów, przeprowadzonej przed dwoma laty i dotyczącej roku akademickiego 2014/2015. Celem przeprowadzanych analiz było przede wszystkim: 1. Porównanie wyników egzaminów uzyskiwanych przez różne roczniki studentów na egzaminach z tego samego przedmiotu. 2. Porównanie wyników egzaminów uzyskiwanych u tych samych zespołów egzaminatorów z analogicznych przedmiotów przez słuchaczy studiów pierwszego i drugiego stopnia

5 Przeprowadzone analizy pozwalają na sformułowanie następujących obserwacji: 1. Wyniki uzyskiwane przez studentów różnych roczników na egzaminach z tego samego przedmiotu i u tych samych zespołów egzaminatorów są w poddanych analizie porównawczej latach (2014/2015 i 2016/2017) podobne lub bardzo podobne (a w niektórych wypadkach niemal identyczne). Dotyczy to zwłaszcza egzaminów przeprowadzanych na studiach pierwszego stopnia (licencjackich). 2. Oceny uzyskiwane przez słuchaczy studiów drugiego stopnia są zawsze (w odniesieniu do każdego z poddanych analizie przedmiotów) wyższe lub wyraźnie wyższe niż oceny z analogicznych przedmiotów uzyskiwane przez słuchaczy studiów pierwszego stopnia. Wydaje się, że zwłaszcza pierwsza z poczynionych wyżej obserwacji domaga się komentarza. Egzaminujący (do których należą też autorzy niniejszego raportu) żywią przekonanie, że do każdej grupy (tudzież rocznika) egzaminowanych studentów podchodzić należy w sposób zindywidualizowany, uwzględniający jej specyfikę, odmienność i niepowtarzalność. Przekonanie to, dyktowane humanistyczną wrażliwością i poczuciem egzaminacyjnej rzetelności, starają się realizować we własnej praktyce egzaminacyjnej. Wyniki analizy statystycznej zdają się jednak świadczyć o tym, że nie zawsze skutecznie. Jeżeli oceny uzyskiwane na poszczególnych egzaminach determinowane byłyby w głównej mierze własnościami egzaminowanej grupy studentów takimi jak stopień zmotywowania, pracowitość i staranność, predyspozycje i uzdolnienia należałoby spodziewać się, że dla każdego rocznika studentów rozkład ocen z danego przedmiotu (wyrażający się proporcjami występującymi między poszczególnymi ocenami ze skali ocen) będzie swoisty (tj. w mniejszym lub większym stopniu odmienny od rozkładu ocen uzyskanych przez inne roczniki). Rozkład ten jest jednak jako się rzekło dla poszczególnych roczników zbliżony lub w niektórych przypadkach niemal identyczny. Przystępując do poddanych analizie egzaminów w roku akademickim 2016/2017, studenci filologii polskiej uzyskali podobne lub wręcz takie same wyniki jak ci, którzy przystąpili do tych samych egzaminów dwa lata wcześniej. Warto przypomnieć, że podobna obserwacja była wynikiem analizy porównawczej wyników egzaminów przeprowadzonych w latach 2013/2014 oraz 2014/2015, udokumentowanej w raporcie Zespołu z roku W sformułowanych w nim wnioskach przeczytać można m.in.: Studenci, przechodząc na kolejny rok studiów, nie przenoszą ze sobą rozkładu ocen z egzaminów, uzyskanych w roku poprzednim, lecz otrzymują oceny o rozkładzie zbliżonym lub niemal identycznym jak ten, który na tym samym egzaminie uzyskali ich koleżanki i koledzy rok wcześniej. Podobieństwo przebiegu krzywej wyników uzyskiwanych przez różne roczniki studentów na egzaminach z tego samego przedmiotu i u tych samych zespołów egzaminatorów zdaje się świadczyć o tym, że rozkład ocen (tzn. proporcje poszczególnych ocen w ogólnej puli wyników) determinowany jest w większej mierze nawykami samych egzaminujących (uruchamianymi przez nich strategiami weryfikacji efektów kształcenia oraz metodami oceniania) niż własnościami egzaminowanych (wyrażającymi się ich przygotowaniem do egzaminu). Zespół wyraża przekonanie, że sytuacja ta powinna stać się przedmiotem refleksji i dyskusji. Warto zaznaczyć, że sformułowane tutaj wnioski nie dotyczą wyłącznie protokołów z przedmiotów, poddanych badaniu dodatkowemu, którego wyniki zaprezentowane zostaną poniżej pod postacią wykresów i obliczeń statystycznych. Protokoły te, z powodów, o których była tu mowa wcześniej, najlepiej nadawały się do skwantyfikowanej i przez to zobiektywizowanej analizy. Wnioski wynikające z przeglądu pozostałych protokołów egzaminacyjnych nie odbiegają zasadniczo od tych, które zostały przedstawione i udokumentowane w niniejszym załączniku

6 1) Powtarzalność rozkładu ocen uzyskiwanych z tego samego przedmiotu przez różne roczniki studentów szczególnie wyraziście uwidacznia się na studiach pierwszego stopnia (licencjackich). Historia literatury staropolskiej i oświecenia to przedmiot realizowany na pierwszym roku studiów licencjackich filologii polskiej. Schemat, polegający na dosyć zrównoważonym udziale ocen bdb, bd i dst w puli wyników, powtarza się w roku akad. 2014/2015 i 2016/2017, podobnie jak zbyt ostrożne wykorzystanie ocen pośrednich (db+ i dst+). Nadreprezentacja ocen ndst wynika najprawdopodobniej z dużej liczby studentów, którzy zapisują się na studia, lecz ich nie podejmują lub rezygnują w trakcie pierwszych miesięcy studiowania protokoły nie różnicują bowiem osób, które uzyskały ocenę ndst per absentiam (gdyż np. w ogóle nie przystąpiły do studiowania) i osób, które uzyskały ocenę ndst w wyniku standardowo przebiegającej procedury egzaminacyjnej: Oceny uzyskane przez studentów na egzaminie z przedmiotu Historia literatury polskiej klasycyzm po 1795 roku i romantyzm w roku akademickim 2016/2017 są niemal identyczne jak te, które na egzaminie z tego samego przedmiotu dwa lata wcześniej uzyskali studenci rocznika 2014/2015: - 6 -

7 Podobnie jest w przypadku ocen otrzymanych przez studentów w latach 2016/2017 i 2014/2015 na egzaminach z przedmiotu Historia literatury polskiej pozytywizm i Młoda Polska. Przebieg krzywej obrazującej rozkład ocen jest tutaj odmienny niż w odniesieniu do Historii literatury staropolskiej i oświecenia oraz Historii literatury polskiej klasycyzmu po 1795 roku i romantyzmu, jednak niemal identyczny jak przebieg krzywej obrazującej rozkład ocen z tego samego przedmiotu dwa lata wcześniej. Jedyne różnice dotyczą nieco mniejszego udziału ocen ndst na rzecz większego udziału ocen dst w roku akademickim 2016/2017: Inny wariant powtarzalności schematu oceniania reprezentuje przedmiot Historia literatury polskiej po 1918 roku. Podobnie jak w roku akademickim 2014/2015, również i w roku akadem. 2016/2017 w puli uzyskiwanych przez studentów ocen przeważają oceny bdb przy stosunkowo niewielkim udziale ocen dst+ i ndst. Wzrósł udział ocen db przy jednoczesnym zmniejszeniu się udziału ocen dst: - 7 -

8 Powyższe obserwacje potwierdza porównanie zsumowanego rozkładu ocen z wszystkich przedmiotów historycznoliterackich uzyskanych przez słuchaczy studiów licencjackich (pierwszego stopnia) w latach 2016/2017 oraz 2014/2015. Przebieg krzywej rozkładu ocen jest w obu przypadkach niemal identyczny i wyraża się nadreprezentacją ocen ze skrajów skali (bdb, dst i ndst), przy stosunkowo mniejszym udziale ocen db oraz wyraźnie niewielkim udziale ocen pośrednich (db+ i dst+): Wskazywaną powtarzalność wzorca oceniania zaobserwować można również w porównaniu zsumowanych wyników ocen z przedmiotów historycznoliterackich (tj. Literatury staropolskiej i oświeceniowej, Literatury romantyzmu, Literatury pozytywizmu i Młodej Polski oraz Historii literatury polskiej po 1918 roku potraktowanych łącznie), uzyskanych w roku akademickim 2016/2017 oraz 2014/2015 przez słuchaczy studiów magisterskich. Niewielkie różnice w przebiegu krzywej ocen wynikają z jeszcze większego niż dwa lata wcześniej udziału w ogólnej puli ocen ocen ze skraju skali (bdb, dst i ndst): - 8 -

9 W porównaniu z przedmiotami historycznoliterackimi, oceny z przedmiotu Teoria literatury na pierwszym stopniu studiów polonistycznych charakteryzują się lepszym zrównoważeniem (wyrażającym się pełniejszym wykorzystaniem ocen pośrednich, takich jak db+ i dst+). Również jednak i tutaj oceny ze skrajów skali są liczniej reprezentowane niż pozostałe. Generalnie jednak Teoria literatury jest przedmiotem, w odniesieniu do którego powtarzalność wzorca oceniania zaznacza się słabiej niż w przypadku przedmiotów historycznoliterackich. Porównanie przebiegu krzywej ocen w roku akademickim 2016/2017 i 2015/2015 wykazuje tendencję do równoważenia udziału poszczególnych ocen w ogólnej puli ocen: Tendencja do wyrównywania się udziału poszczególnych ocen w ogólnej puli ocen z przedmiotu Teoria literatury zaznacza się także w przebiegu krzywej dotyczącej studiów drugiego stopnia (magisterskich). Nadal jednak oceny dbd, db+ i db zdecydowanie przeważają (stanowiąc 70,8% ogółu ocen), mimo iż w mniejszym zakresie niż miało to miejsce dwa lata wcześniej (gdy stanowiły 83,5%): - 9 -

10 2) Różnice w rozkładzie ocen na studiach pierwszego i drugiego stopnia zaznaczają się wyraźnie w odniesieniu do wszystkich przedmiotów. Literatura staropolska i oświeceniowa jest przedmiotem realizowanym na pierwszym roku studiów magisterskich filologii polskiej (obowiązkowym dla opcji literaturoznawczej). W porównaniu z przedmiotem Historia literatury staropolskiej i oświecenia, realizowanym na pierwszym roku studiów licencjackich, rozkład ocen z tego przedmiotu charakteryzuje się większym udziałem ocen bdb i db+ w ogólnej puli ocen oraz mniejszym udziałem ocen db i dst+. Nadreprezentacja ocen ndst wynika najprawdopodobniej z dużej liczby studentów, którzy zapisują się na studia, lecz ich nie podejmują lub rezygnują z nich w trakcie semestru: Różnica w przebiegu krzywej ocen na studiach pierwszego i drugiego stopnia bardzo wyraźnie uwidacznia się w odniesieniu do przedmiotu Literatura romantyzmu, prowadzonego na studiach magisterskich, porównywanego z przedmiotem Historia literatury polskiej klasycyzm po 1795 roku i romantyzm, prowadzonym na studiach licencjackich. Słuchacze studiów drugiego stopnia otrzymali wyraźnie więcej ocen bdb, db+ i db (które stanowią aż 87,9% w ogólnej puli ocen), natomiast słuchacze studiów pierwszego stopnia wyraźnie więcej ocen dst+, dst i ndst:

11 Wskazywaną dysproporcję w sposobie oceniania widać jeszcze wyraźniej w odniesieniu do przedmiotu Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Na studiach magisterskich aż 81,8% egzaminowanych otrzymało ocenę bdb lub db+, podczas gdy na studiach licencjackich udział tych ocen w ogólnej puli wynosi jedynie 20,5%. Żaden z egzaminowanych słuchaczy studiów drugiego stopnia nie otrzymał oceny db i dst+: Stosunkowo najmniej widoczna jest odmienność rozkładu ocen na studiach pierwszego i drugiego stopnia w odniesieniu do przedmiotu Historia literatury polskiej po 1918 roku. Podobieństwo przebiegu krzywej ocen wynika z faktu, iż na egzaminach z tego przedmiotu już na studiach licencjackich dominują oceny bdb, db+ i db (stanowiąc 71,4% ogółu ocen). Na studiach magisterskich udział ocen bdb, db+ i db jest nieco wyższy (stanowią one 79,3% wszystkich wystawionych ocen), przy czym ocen db jest niemal o połowę mniej niż na studiach licencjackich, znacząco wzrasta za to liczba ocen bdb (które stanowią aż 57,1% ocen otrzymanych przez studentów):

12 Porównanie zsumowanego rozkładu ocen z wszystkich przedmiotów historycznoliterackich na studiach pierwszego i drugiego stopnia potwierdza wcześniejsze rozpoznania. Wśród ocen otrzymanych przez słuchaczy studiów magisterskich dominują oceny bdb i db+ (stanowiąc 57% w ogólnej puli wyników). Rozkład ocen otrzymanych przez słuchaczy studiów licencjackich jest bardziej zrównoważony. Oceny bdb, db+ i db stanowią 44,6% wszystkich ocen, natomiast udział ocen dst+, dst i ndst w ogólnej puli ocen wynosi 55,4% (co znaczy, że mediana sytuuje się dokładnie pośrodku skali, co należy uznać za właściwe): Również porównanie ocen uzyskanych przez studentów pierwszego i drugiego stopnia filologii polskiej z przedmiotu Teoria literatury wskazuje na wyraźną różnicę sposobu oceniania. Na studiach magisterskich przeważają oceny bdb, db+ i db (ich udział w ogólnej puli wyników wynosi 70,8%), na studiach licencjackich natomiast o czym była już mowa we wcześniejszych partiach niniejszego raportu rozkład ocen dąży do rozkładu zrównoważonego (przy niewielkiej nadreprezentacji ocen ze skrajów skali). Odmiennie niż ma to miejsce w przypadku studiów drugiego stopnia, mediana wyników egzaminów na studiach pierwszego stopnia sytuuje się dokładnie pośrodku skali:

13 Instytut Filologii Słowiańskiej (przygotował M. Balowski) Statystyka protokołów* (ogółem 146 protokołów) Wielkość grupy Studia licencjackie Studia magisterskie Semestr zimowy Semestr letni Semestr zimowy Semestr letni do 5 osób osób powyżej10 osób * Podział do 5 osób uwzględnia ilość osób, które zapisały się na zajęcia w danym semestrze. Statystyka ocen ogółem* Ocena Liczba bezwzględna * Kolor czerwony oznacza medianę. Procent ndst dst dst. plus 90 9 db db plus bdb RAZEM ,0 Graf 1. Przebieg krzywej ocen dla IFS

14 Wykaz ocen wyrażony w liczbach bezwzględnych* Ocena Semestr zimowy Semestr letni Studia licencjackie Studia magisterskie Studia licencjackie Studia magisterskie do powy do powy do powy do powy , , RAZEM * Kolor czerwony oznacza medianę. Wykaz ocen wyrażony w procentach* Ocena Semestr zimowy Semestr letni Studia licencjackie Studia magisterskie Studia licencjackie Studia magisterskie do powy do powy do powy do powy 2 24,0 20,8 32,1 36,2 29,8 26,9 16,5 16,9 23,8 10,5 4,8 7,1 3 0,00 9,4 12,2 2,9 9,6 11,5 12,4 10,8 12,2 2,6 4,8 0,0 3,5 16,0 0,00 5,8 10,1 22,3 3,8 11,3 10,0 9,8 0,0 14,3 28,6 4 16,0 24,5 17,9 10,1 3,2 5,8 20,6 21,5 20,7 18,4 9,5 28,6 4,5 28,0 17,9 8,3 5,8 5,3 11,5 11,3 9,2 9,1 21,1 42,9 28,6 5 16,0 27,4 23,7 34,8 29,8 40,4 27,8 31,5 24,4 47,4 23,8 7,1 RAZEM * Kolor czerwony oznacza medianę. Wykaz ocen bez uwzględniania semestru, w którym przebiegł egzamin* Ocena Dane wyrażone w liczbach bezwzględnych Dane wyrażone w procentach Studia licencjackie Studia magisterskie Studia licencjackie Studia magisterskie do powy do powy do powy do powy ,0 18,6 27,8 27,1 25,2 22, ,8 10,2 12,2 2,8 8,7 9,1 3, ,3 5,5 7,8 6,5 20,9 9, ,7 22,9 19,4 13,1 4,3 10,6 4, ,8 13,1 8,8 11,2 12,2 15, ,4 29,7 24,1 39,3 28,7 33,3 RAZEM * Kolor czerwony oznacza medianę

15 - 15 -

16 Wnioski: 1. Liczebność grup ma wpływ na medianę ocen stawianych studentom na egzaminie. 2. Należy rozdzielić analizę w zależności od wielkości grupy (1-5 osób, 6-10 osób i powyżej 10 osób), co ma wpływ na udział w zajęciach poszczególnych studentów (stan przygotowania do zajęć, ilość czasu poświęconą poszczególnym studentom w trakcie zajęć, udział w wykładach itp.). 3. Ze względu na różną liczebność grup oraz (przede wszystkim) ilość ocen wystawionych w ramach jednego przedmiotu możliwymi do analizy i do wyciągnięcia z niej w miarę pewnych wniosków są oceny uzyskane na studiach licencjackich w semestrze zimowym i letnim w grupach od 6-10 osób i w grupach powy osób, oceny uzyskane na studiach magisterskich w semestrze zimowym w grupach od 6-10 osób. Ich ilość przedstawia się następująco: , przy czym należy uwzględnić uwagi ujęte w punkcie poprzednim. 4. Żaden z wykresów nie odwzorowuje krzywej Gaussa. 5. Oceny negatywne należy traktować z dużą ostrożnością, ponieważ mogą one pochodzić od osób, które zapisały się na dany przedmiot i w trakcie semestru zrezygnowały ze studiów lub nie przystąpiły do egzaminu. Przykładem może być protokół egzaminacyjny z przedmiotu Konwersatorium z I i II literatury południowosłowiańskiej literatura współczesna (studia licencjackie), gdzie zostały wpisane same oceny niedostateczne. Drugim takim przykładem jest protokół z przedmiotu Teoria literatury z elementami badań literackich. Trzecim protokół z przedmiotu Teoria kultury specjalizacja kultury południowo- i zachodniosłowiańskie (studia magisterskie), na który zapisało się 10 osób, a ocenę pozytywną z egzaminu uzyskało tylko 4 osoby (bardzo dobry), pozostałe zaś otrzymały wpis oceny niedostateczny. Warto zastanowić się, jak zweryfikować tak dużą ilość ocen niedostatecznych. GRUPY 1-5 osób: 1. Ilość studentów w grupie jest zależna przede wszystkim od ilości studentów, przebywających na wyjazdach w ramach programu Erasmus (por. np. Praktyczna nauka języka specjalności), oraz od ilości studentów, którzy nie zrezygnowali ze studiów. 2. Mediana dla poszczególnych grup i semestrów wynosi dobry plus. Jest to prawidłowość dobra, biorąc pod uwagę, że wartość podwyższoną kształtują oceny uzyskane w grupach małych (prawie że wszystkie w grupach 2-4 osób). 3. Duża ilość protokołów tej grupy dotyczy 1, 2 lub trzech osób (około 80%). W związku z tym trudno tutaj wskazać przypadki braku zróżnicowania ocen. Mimo że są na nich prawie wyłącznie oceny bardzo dobre czy dobre, to w przypadku dwóch czy trzech osób taka sytuacja jest możliwa. GRUPY 5-10 osób: 1. Również w tym przypadku ilość studentów w grupie jest zależna przede wszystkim od ilości studentów, przebywających na wyjazdach w ramach programu Erasmus, oraz od ilości studentów, którzy nie zrezygnowali ze studiów

17 2. Mediana dla poszczególnych grup i semestrów wynosi dobry. Wyjątek stanowią studia magisterskie w semestrze letnim, gdzie mediana to dobry plus. Jest to prawidłowość dobra, biorąc pod uwagę, że wartość podwyższoną kształtują oceny uzyskane w grupach małych (prawie że wszystkie w grupach do 5 osób). 4. Należy przeanalizować oceny wystawiane z przedmiotów, w których prawie nie ma zróżnicowania ocen (są prawie wyłącznie oceny bardzo dobre czy dobre), np.: w grupach do 5 osób: Wstęp do teorii kultury specjalizacja kulturowa i turystyczna (Ewa Szkudlarek) sem. zimowy osiem ocen bdb i jedna ocena db. W tym przypadku konieczna wydaje się weryfikacji treści kształcenia i kryteriów oceny realizacji efektów kształcenia. GRUPY ponad 10 osób: 1. W grupach większych (11 20 osób, jedna tylko grupa 40-osobowa i jedna 60-osobowa) podział na semestry i wartości średnie w poszczególnych semestrach wskazują m.in. na zależność ocen od materiału nauczania. Warto w tym przypadku dokładniej przeanalizować zależność stopnia trudności materiału od wystawianych ocen. 2. W grupach powy osób średnia mediana dla całego Instytutu wynosi dobry. Nie ma jednak zachowanej krzywej Gaussa, oceny niedostateczne są stawiane prawie na równi z ocenami bardzo dobrymi (w przypadku licencjatu) lub prawie na równie (w przypadku magisterium). Przyczynom zachwiania krzywej należy się przyjrzeć z bliska. Należy zastanowić się nad przyczynami takiego stanu. Wydaje się, że w przypadku ocen niedostatecznych chodzi przede wszystkim o rezygnację ze studiów. 3. Rozkład ocen z kilku egzaminów odbiega od rozkładu, który można uznać za pożądany z metodycznego punktu widzenia. W tej sytuacji konieczne wydaje się przeanalizowanie ocen wystawianych z przedmiotów, w których wysoki procent stanowią oceny niedostateczne, np.: Konwersatorium z czeskiej literatury współczesnej 19 ocen, 9 ocen ndst., Typy przekładu i metody pracy translatologicznej 13 ocen, z tego jedna ndst., jedna dst. i jedenaście ocen bdb. 4. Wykresy ocen na studiach drugiego stopnia w semestrze letnim charakteryzują się dążeniem do rozkładu zrównoważonego, zachowują prawidłowy kształt krzywej Gaussa. Tutaj liczba wystawianych ocen niedostatecznych jest najniższa (7,1%), podobnie jak ocen najwyższych bdb. (7,1%). Natomiast wykresy ocen na studiach drugiego stopnia w semestrze zimowym już tę prawidłowość nie potwierdzają. Tutaj krzywa Gaussa jest zachwiana (najwięcej jest ocen bdb. 40,4% i ndst. 26,9%)

18 Instytut Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych (przygotowała K. Mąka-Malatyńska) Rozkład ocen w protokołach egzaminów przeprowadzonych w roku akademickim 2016/2017: Lp. Liczba osób uwzględnionych w protokole ndst dst dst+ db db+ bdb (poprawiono 2) (poprawiono 7) (poprawiono 7) (poprawiono 13) (poprawiono 3) (poprawiono 11) (poprawiono 21) (poprawiono 1)

19 Komentarz: 1. Najwięcej ocen niedostatecznych (2) studenci nadal (w zestawieniu z poprzednimi wynikami) otrzymują z przedmiotów historycznofilmowych. Zwykle do egzaminów z ww. przedmiotów przystępują duże grupy studentów. Niekiedy nie zostaje poprawiona nawet połowa ocen niedostatecznych (2). Niewielka liczba osób otrzymuje oceny bardzo dobre (5). 2. Wśród ocen uzyskanych w drugim terminie dominują dostateczne (3) dla osób, które w terminie pierwszym otrzymały oceny niedostateczne (2). Drugi termin egzaminu przez większość wykładowców i studentów traktowany jest jak egzamin poprawkowy. 3. Rozkład ocen z przedmiotów specjalizacyjnych i fakultatywnych wskazuje, że wykładowcy chętniej wysoko (zwykle na oceny bardzo dobre (5)) oceniają prace studentów. 4. W rozkładzie ocen w małych grupach studentów często przeważają oceny bardzo dobre (5). 5. Najrzadziej wpisywanymi do protokołów ocenami są: dobry (4) i dobry+ (4,5). Być może wynika to z braku precyzyjnych kryteriów dla tej oceny. Niewykluczone, że definiowane są wyłącznie kryteria graniczne dla oceny dostatecznej i bardzo dobrej. 6. Na ostatnich latach studiów licencjackich i magisterskich znacznie rzadziej niż na latach niższych stawiane są oceny niedostateczne (2). Ponadto zdecydowana większość z nich jest poprawiana w drugim terminie. 7. W protokołach przedmiotów prowadzonych przez dwóch pracowników Instytutu powtarza się podobny rozkład ocen: w pierwszym przypadku niemal wyłącznie oceny bardzo dobre (5), w drugim około 50% studentów otrzymuje w pierwszym terminie ocenę niedostateczną (2). Opinie i wnioski studentów WFPiK (zanotowała i scaliła L. Ranke) Na podstawie dyskusji, odbytych w gronie studentów Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej, sformułować można kilka tez dotyczących postulowanego przez studentów sposobu przeprowadzania zaliczeń i egzaminów: 1. Studenci pragną być oceniani możliwie sprawiedliwie, zgodnie z faktyczną wiedzą. Wbrew pozorom nie lubią zajęć, na których wszystcy otrzymują zbliżone oceny, nieuwzględniające faktycznego zaangażowania poszczególnych uczestników. 2. Studenci postulują ograniczenie liczby możliwości poprawiania uzyskanych ocen, tak by osoby, które faktycznie nie posiadają wymaganej wiedzy, otrzymywały informację zwrotną na ten temat. 3. Studenci woleliby uniknąć sytuacji, w których prowadzący dokonują w trakcie semestru zmiany sposobu i warunków przeprowadzania zaliczenia przedmiotu, tzn. przypadków, gdy rzeczywista forma i warunki zaliczenia przedmiotu niezgodne są z informacją zawartą w sylabusie lub przekazaną na pierwszych zajęciach. 4. Studenci uznają za ważne faktyczne wypracowanie wspólnego, równego systemu oceny wśród prowadzących różne grupy zajęciowe z tego samego przedmiotu. 5. Wyższe oceny w małych grupach zajęciowych mogą wynikać z tego, że w mniejszych grupach łatwiej o śmiałość wypowiadania się i większe zaangażowanie członków grupy