AUTOREFERAT. Załącznik 2
|
|
- Tadeusz Stachowiak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Załącznik 2 Dr inŝ. EWA KAWALEC-LATAŁA Katedra Geofizyki Wydział Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademia Górniczo-Hutnicza im. ST. Staszica w Krakowie AUTOREFERAT Kraków, 2014
2 1. Imię i nazwisko Ewa Kawalec- Latała 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej Tytuł magistra inŝyniera geofizyka AGH, Wydział Geologiczno Poszukiwawczy, 1973 Stopień doktora nauk technicznych AGH Wydział Geologiczno Poszukiwawczy 1982 Tytuł rozprawy doktorskiej Nowa metoda transformacji prędkości składania na inne rodzaje prędkości sejsmicznych 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/artystycznych. Przedsiębiorstwo Geofizyki Górnictwa Naftowego w Krakowie od 1974 do 1975 starszy geofizyk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie od 1975 do asystent Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie od 1978 do starszy asystent Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie od 1982 do chwili obecnej - adiunkt 4. W skazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) a) tytuł osiągnięcia naukowego /artystycznego Inwersja sejsmiczna w rozpoznawaniu niejednorodności złóŝ soli perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa) Na osiągnięcie naukowe składa się monografia habilitacyjna {M1} o tym samym tytule oraz suplement w postaci mono-autorskich publikacji {M2} {M8}. {M1} Kawalec E. 2009, Inwersja sejsmiczna w rozpoznawaniu niejednorodności złóŝ soli perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników, Wydawnictwa AGH Kraków, seria Rozprawy Monografie nr. 201, ISSN , stron 144. punktacja MNiSW pkt. 2
3 {M2} Kawalec-Latała E., The influence of seismic wavelet on the resolution of pseudoimpedance section for construction of underground storage Wpływ sygnału sejsmicznego na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w rejonie budowy podziemnych magazynów, Gospodarka Surowcami Mineralnymi Mineral Resources Management 2008 t. 24 z. 2/3 s IF = 0,103 punktacja MNiSW pkt. {M3} Kawalec-Latała E., 2011, ZłoŜa soli kamiennej z rejonu wyniesienia Łeby na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej w kontekście budowy podziemnych magazynów Rock salt deposits of the Łeba elevation on pseudoimpedance acoustic sections for construction of underground storage, Górnictwo Odkrywkowe; ISSN R. 52 nr 1 2 s punktacja MNiSW: pkt. {M4} Kawalec-Latała E., 2012, Detection of salts deposits geometry variation, Journal of Mining and Geoengineering; ISSN X. vol. 36 no. 2, s punktacja MNiSW: pkt. {M5} Kawalec-Latała E., 2013, Detekcja soli wtórnie przeobraŝonych w pokładowych złoŝach soli kamiennej na podstawie sekcji pseudoimpedancji akustycznej Detection of descendent salts in rock deposits on the basis of the pseudo-impedance acoustic section, Przegląd Górniczy; ISSN X. t. 69 nr 3, s punktacja MNiSW pkt. {M6} Kawalec-Latała E., 2013, The effectiveness of deconvolution process in presence of random noise on the base of rock salt deposits from Bytom Odrzański area, Studia Geotechnica et Mechanica; ISSN vol. 35 no. 1, s punktacja MNiSW pkt. {M7} Kawalec-Latała E., 2014, Edge detection on images of pseudoimpedance section supported by context and adaptive transformation model images, Studia Geotechnica et Mechanica, ISSN vol. 36 no. 1, s punktacja MNiSW, pkt. {M8} Kawalec-Latała E 2014, Modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej z włączeniem procedury dekonwolucji minimum entropii MED jako ilustracja moŝliwości detekcji wtrąceń anhydrytu Pseudoimpedance acoustics section modelling with minimum entropy deconvolution MED included as visualization of possibility detection of salt intercalated with anhydrite, Przegląd Górniczy ; ISSN X w druku. c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Osiągnięcie naukowe: Inwersja sejsmiczna w rozpoznawaniu niejednorodności złóŝ soli perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników wchodzi w zakres powierzchniowych sejsmicznych metod poszukiwawczych z dyscypliny naukowej Górnictwo 3
4 i Geologia InŜynierska. Na osiągnięcie naukowe składa się monografia habilitacyjna {M1} o tym samym tytule oraz suplement w postaci mono-autorskich publikacji {M2} {M8}. Stanowi on poszerzenie i kontynuację tez zawartych w monografii oraz weryfikację opracowanego przeze mnie informatycznego systemu INVERS, przedstawionego w monografii habilitacyjnej i stanowiący jej integralną część. {M1} Kawalec E. 2009, Inwersja sejsmiczna w rozpoznawaniu niejednorodności złóŝ soli perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników, Wydawnictwa AGH Kraków, seria Rozprawy Monografie nr. 201, ISSN , stron 144. punktacja MNiSW pkt. W monografii {M1} przedstawiłam moją koncepcję zastosowania dla rozpoznawania niejednorodności budowy pokładów soli kamiennej, niestosowanej dotychczas w tym celu, metody obliczania i interpretacji sekcji pseudoimpedancji akustycznej oraz autorski informatyczny system sejsmiczny INVERS umoŝliwiający generowanie tras pseudoimpedancji akustycznej dla modeli pokładowych złóŝ soli dla róŝnych wariantów danych wejściowych. System ten obok modelowań pozwala na włączenie podstawowych dla poprawy rozdzielczości procedur przetwarzania. Zaletą stosowania tego systemu jest uniknięcie konieczności korzystania z wielu programów modelowania i przetwarzania, z których kaŝdy dostępny jest w odrębnym systemie. Skraca to cykl obliczeń i nie generuje problemu dopasowywania danych wejściowych i wyjściowych, co przy duŝej zmienności parametrów modelowań zwiększa elastyczność realizacji obliczeń. Przedstawiana praca jest pierwszym etapem adaptacji metody inwersji trasy sejsmicznej w kierunku obliczania pseudoimpedancji akustycznej do detekcji niejednorodności budowy pokładowych złóŝ soli kamiennej. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju wymaga budowy podziemnych magazynów ropy naftowej i gazu ziemnego. W znacznym zakresie światowych doświadczeń magazynowanie ropy oraz innych ciekłych i gazowych węglowodorów ma miejsce w kawernach solnych wytworzonych przez ługowanie złoŝa otworami z powierzchni terenu. UŜyteczność soli w tym względzie wynika z jej korzystnych własności fizyko-mechanicznych. Pozwala to na ługowanie duŝych i stabilnych zbiorników, bez dodatkowych zabiegów wzmacniających. Jako szczególnie korzystne w kontekście podziemnych zbiorników traktowanych, jako magazyny substancji uŝytecznych wyróŝnia się: obojętność chemiczną wobec magazynowanych substancji (węglowodorów), bardzo niską przepuszczalność, 4
5 jednorodność w duŝych partiach złoŝa. Warunkiem powodzenia takiego wariantu zagospodarowania złoŝa jest dokładne rozpoznanie jego budowy wewnętrznej. Waga zagadnień związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez budowę podziemnych magazynów węglowodorów, ich aspekt ekonomiczny i ekologiczny były inspiracją i uzasadnieniem słuszności podjętej przeze mnie tematyki badawczej. W naukach ścisłych powszechnie stosowane są rozwiązania oparte na metodach inwersji. Poznanie wewnętrznej budowy ziemi polega na zbieraniu danych i próbach wydobycia poŝądanych informacji z analizy tych danych. W geofizyce obserwowane dane pochodzą od pól fizycznych wygenerowanych przez sztuczne lub naturalne źródła i propagujących przez ośrodek geologiczny. Geofizycy na podstawie takich informacji, odwzorowują wgłębną budowę ośrodka skalnego. Na tym najogólniej polega proces inwersji. Jest to trudna operacja z wielu powodów. Przede wszystkim dane geofizyczne są zawsze zakłócone przez szum i pozyskiwane z ograniczonej ilości punktów pomiarowych. Ponadto modele matematyczne nawet, jeśli są skomplikowane to i tak w znacznym stopniu upraszczają rzeczywiste zjawiska geofizyczne. W rezultacie rozwiązanie jest zawsze niepewne i obarczone błędami. Konwencjonalne podejście do analizy danych w geofizyce, polega na konstrukcji róŝnych modeli geologicznych i porównaniu teoretycznych danych geofizycznych, obliczanych dla tych modeli z danymi pomiarowymi. Numeryczne modelowanie danych geofizycznych dla zadanych parametrów modelu, to tak zwane zadanie proste. Zadanie proste polega na predykcji danych geofizycznych dla konkretnych geologicznych struktur stanowiących model. Podstawowym celem geofizycznych badań jest rozpoznanie ośrodka geologicznego na podstawie rzeczywistych danych geofizycznych. To złoŝony problem, co wynika ze skomplikowanej budowy ośrodka geologicznego. Zadanie odwrotne polega na aproksymacji budowy geologicznej na podstawie pomierzonych danych geofizycznych. Sukces interpretacji geofizycznej zaleŝy od naszych moŝliwości aproksymacji rzeczywistych geologicznych struktur, poprzez racjonalne modele i efektywności rozwiązywania korespondujących problemów inwersji. W prezentowanej pracy przedstawiono modelowania syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej, generowanych z uwzględnieniem róŝnych wariantów przetwarzania dla wybranych złóŝ z rejonów perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników. Modelowania wykonane są przy uŝyciu systemu INVERS. System INVERS składa się z dwóch części wchodzących w skład jednego systemu: pakietu programów modelującego trasy i syntetyczne sekcje oraz z części przeznaczonej do 5
6 graficznego przedstawienia wyników modelowania. Aplikacja została utworzona przy uŝyciu systemu Borland C++. Pliki pomocy w formacie PDF były stworzone za pomocą pakietu OpenOffice. Całość modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej obejmuje następujące etapy: - wczytanie modelu sejsmogeologicznego ośrodka, - obliczenie odpowiedzi impulsowych dla zadanego modelu, - obliczenie sejsmogramów syntetycznych dla ustalonego sygnału sejsmicznego, - przetworzenie sejsmogramów syntetycznych (nałoŝenie szumu, dekonwolucja), opcjonalnie, - inwersja w kierunku obliczenie tras pseudoimpedancji akustycznej, - obliczenie i dodanie części wolnozmiennej (trendu). KaŜdy etap zaprogramowany jest na oddzielnym formularzu, a dane przekazywane są przez pliki o odpowiednich nazwach. Wszystkie formularze wywoływane są z poziomu formy głównej Obliczenia. Program pozwala na przeprowadzenie całkowitego modelowania (Dane wejściowe -> Model). UmoŜliwia równieŝ przeprowadzenie modelowania od pewnego etapu: Dane wejściowe -> Sejsmogramy syntetyczne. Opcja ta, po dopasowaniu formatów, umoŝliwia korzystanie z innych systemów modelowań. Formularz Obliczenia słuŝy do zadeklarowania najwaŝniejszych parametrów procesu obliczeń, czyli: - ustalenie, które procedury będą uwzględnione w obliczeniach. - ustalenie danych startowych. - wybór ewentualnych wyników wyprowadzanych na zewnątrz programu. Formularz Obliczenia umoŝliwia wybranie procedur, jakie będą włączone do modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej, czyli: Program do obliczania sejsmogramów impulsowych, Program do obliczania sejsmogramów syntetycznych, Program nakładający szum na sejsmogramy syntetyczne, Program włączający dekonwolucję, Program do obliczania pseudoimpedancji akustycznych, Program dodający cześć wolnozmienną do tras pseudoimpedancji akustycznej. Z poziomu tego formularza wywołuje się ustawienia poszczególnych procedur, zapisuje ustawienia, oraz otwiera uprzednio zapisane ustawienia. 6
7 Formularz Obliczania. Danymi wejściowymi moŝe być model sejsmogeologiczny lub sejsmogramy zapisane w postaci pliku segy. Model sejsmogeologiczny ośrodka definiuje się na płaszczyźnie XZ, gdzie X- współrzędna pozioma na płaszczyźnie odniesienia (powierzchnia ziemi, Z- współrzędna głębokościowa. Model składa się z warstw o róŝnej impedancji akustycznej. Dla kaŝdej warstwy modelu zadaje się jej miąŝszość, gęstość oraz prędkość rozchodzenia się fali sejsmicznej. Dla kaŝdej warstwy moŝliwa jest zmiana miąŝszości i prędkości poprzez interpolację. Pierwszą warstwą modelu jest górna półprzestrzeń, dla której zadaje się miąŝszość równą zero, a prędkość i gęstość takie same, jak w pierwszej warstwie ośrodka skalnego w celu uniknięcia odbicia od powierzchni ośrodka. Jako dolną półprzestrzeń przyjmuje się najniŝszą warstwę, od stropu, której uwzględnia się odbicie promienia sejsmicznego. W systemie przyjęto długość modelu w dziedzinie czasu równą maksymalnemu czasowi 2T0 w pierwszej części modelu. Generowanie sekcji syntetycznych realizowane jest w wariancie zero-offsetowym 1.5D, co symuluje sekcję sejsmiczną po migracji czasowej. Obliczanie sekcji syntetycznych rozpoczyna się od generowania tras impulsowych. Plikiem wejściowym do obliczenia tras impulsowych jest wcześniej zadany model sejsmogeologiczny. Trasy impulsowe są obliczane w przypadku, gdy modelowanie rozpoczyna się od etapu pierwszego - wczytania modelu. Sejsmogramy syntetyczne oblicza się poprzez splot sygnału 7
8 sejsmicznego z trasą impulsową realizowany w domenie częstotliwości. Dane wejściowe stanowi plik binarny zawierający widma amplitudowe tras impulsowych i sygnału sejsmicznego. Do obliczeń wykorzystuje się metodę szybkiej transformaty Fouriera (FFT). Program pozwala na nałoŝenie szumu addytywnego na trasy sejsmogramów syntetycznych. Szum o rozkładzie równomiernym jest tworzony za pomocą generatora liczb pseudolosowych. Po filtracji do zakresu częstotliwości tras sejsmicznych nakładany jest na sejsmogramy syntetyczne. Parametrami szumu są: poziom szumu [%] i ograniczenie pasma szumu od strony niskich i wysokich częstotliwości w [Hz]. Poziom szumu ustalany jest procentowo w stosunku do amplitudy sygnału. Plik wyjściowy zapisany jest w taki sam sposób jak plik wejściowy i zawiera trasy sejsmogramów syntetycznych z nałoŝonym szumem. W systemie INVERS w opcji przetwarzania tras sejsmicznych są dostępne dwie procedury dekonwolucji: predykcyjna i minimum entropii MED. Algorytm dekonwolucji predykcyjnej dla danych dyskretnych oparty jest na technice określenia filtru dekonwolucji zaproponowanej przez Wienera (1949) polegającej na rozwiązaniu układu równań liniowych, przy wykorzystaniu własności macierzy Toeplitza, W programie korzysta się z podprogramów opracowanych przez Robinsona, które stanowią bibliotekę fortranowską, a przy opracowywaniu systemu INVERS zostały zaadaptowane do języka C ++. Algorytm dekonwolucji minimum entropii polega na maksymalizacji normy Varimax, zaproponowanej przez Wiggins a w 1978, co w praktyce sprowadza się do rozwiązania równania macierzowego o postaci analogicznej do równań Wienera rozwiązywanych w dekonwolucji predykcyjnej. Przy rozwiązywaniu tego równania korzysta się z rekursywnego algorytmu Lewinsona, podobnie jak w przypadku dekonwolucji predykcyjnej. Trasy sejsmogramów syntetycznych po dekonwolucji zapisywane są w pliku wynikowym. Sposób zapisu jest taki sam, jak plik wynikowy z sejsmogramami syntetycznymi. Kolejnym, zasadniczym etapem w systemie jest obliczanie tras pseudoimpedancji akustycznej poprzez inwersję sejsmogramów syntetycznych. Trasy pseudoimpedancji akustycznej są generowane na podstawie tras sejsmogramów syntetycznych z nałoŝonym szumem, lub bez szumu, po dekonwolucji, lub bez nałoŝonego filtru dekonwolucji (w zaleŝności od wyboru programów). W modelowaniach sekcji pseudoimpedancji akustycznej stosowano inwersję rekursywną. Jest to typ inwersji akustycznej, stosowanej na danych po procesie składanie tras, otrzymywanych w metodyce profilowań wielokrotnych. 8
9 Po przeprowadzeniu modelowania moŝna wyświetlić rysunek modelu sejsmogeologicznego, sejsmogramy syntetyczne oraz sekcje pseudoimpedancji akustycznej w kilku wariantach graficznych. Edycja modelu jest moŝliwa poprzez przedstawienie definicji modelu, jako zwykłego pliku tekstowego lub w formie prezentacji graficznej. Prezentacja tekstowa modelu (Definicja modelu). Graficzna prezentacja modelu polega na przedstawieniu dwuwymiarowego modelu sejsmogeologicznego, który zadajemy na początku procesu modelowania. Wartość prędkości rozchodzenia się fal spręŝystych w ośrodku jest przedstawiona za pomocą nasycenia barw (według legendy). Istnieje moŝliwość zapisania mapy do pliku z rozszerzeniem: bmp, jpg, lub wczytania do schowka. 9
10 Prezentacja graficzna modelu. Sejsmogramy syntetyczne generowane w programie mogą być przedstawione graficznie w konwencji czarno-białej, zapisywania obrazu do pliku bmp, jpg oraz kopiowania do schowka. Istnieje moŝliwość skalowania tras Sejsmogramy syntetyczne. 10
11 Końcowy efekt modelowania, czyli sekcje pseudoimpedancji akustycznych w funkcji czasu moŝna przedstawić w postaci kolorowej mapy lub wykresu tras pseudoimpedancji akustycznych. Program wykonuje poziome i pionowe skalowanie, aby dopasować obraz sekcji do wielkości monitora. MoŜna otrzymać wartości pseudoimpedancji akustycznych w kaŝdym punkcie sekcji. Program wykonuje takŝe interpolacje między trasami. Wyniki tej procedury są przedstawione w postaci mapy o palecie barw zgodnej z legendą. Barwna mapa, trasy pseudoimpedancji i granice między przedziałami pseudoimpedancji są jakby niezaleŝnymi elementami, mogą więc być wyłączane lub włączane w zaleŝności od potrzeb. Sekcja pseudoimpedancji akustycznej moŝe być przedstawiona w postaci barwnej lub w formie czarno-białego wykresu tras. Sekcja pseudoimpedancji akustycznej - wersja barwna 11
12 Sekcja pseudoimpedancji akustycznej wersja czarno-biała. W oknie moŝna wyświetlić sygnał źródłowy uŝyty do tworzenia sejsmogramów, sejsmogram impulsowy i wykres impedancji akustycznej z jednej, dowolnej trasy. Obraz moŝna zapisać do pliku o formacie bmp lub jpg lub skopiować do schowka. W dole okna moŝna obserwować następujące wartości punktu wskazanego przez kursor myszy: nr trasy, nr próbki w trasie, wartość impedancji akustycznej, czas próbki. Program umoŝliwia zmianę koloru z dowolnego zakresu, zmianę zakresu koloru, ustalenie ilości kolorów oraz zapisanie lub usunięcie ustawionej konfiguracji. Na formie Kolory moŝna równieŝ ustawić kolory tras oraz kolory granic geologicznych. Istnieje teŝ moŝliwość losowego wyboru barw oraz gradientowego przejścia pomiędzy dowolnymi wartościami (przedziałami). PoniŜej przedstawiono formularz Kolory, który słuŝy do ustalenia barw i zakresów. Formularz Kolory. 12
13 Okienka edycyjne na formularzu Konfiguracja umoŝliwiają zmianę parametrów. Liczba w oknie wygładzenia tras impedancji (średnia ruchoma) początkowo ustawiona jest na 1, co oznacza brak wygładzenia. Zaznaczenie opcji interpolacja najlepszego dopasowania powoduje, Ŝe program interpoluje nie w sposób liniowy pomiędzy próbkami na tym samym czasie, lecz pomiędzy próbkami, które są najbardziej podobne. Podobieństwo jest wyszukiwane poprzez zrobienie kroskorelacji częściowej w rejonie interpolowanego obszaru. Okno przeszukiwania definiuje jak daleko będzie robiona kroskorelacja, to jest jak daleko będziemy szukać podobieństwa na sąsiedniej trasie. Opcja ta przydatna jest przy nachylonych granicach warstw. Suwak widoczny na formie umoŝliwia wybór trasy do narysowania modelu impulsowego oraz impedancji akustycznej danej trasy policzonych z modelu wejściowego. Do programu załączone ikonki, które ułatwiają wybór dodatkowych funkcji: Zapisanie obrazu do pliku. Skopiowanie obrazu do schowka. Anulowanie powiększenia. Włączenie trybu powiększania (myszką) Otwarcie okna ustawiającego obszar rysunku i powiększenia. Otwarcie okna z parametrami wizualizacji. Otwarcie okna do regulacji kolorów. Włączenie lub wyłączenie legendy. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania się sygnału źródłowego. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania sejsmogramów impulsowych. 13
14 Włączenie lub wyłączenie wyświetlania impedancji akustycznych. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania pseudoimpedancji akustycznych. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania się linii czasowania. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania się izolinii impedancji. Włączenie lub wyłączenie wyświetlania się wypełnienia kolorem. Na podstawie przykładów modelowań zawartych w monografii {M1} przedstawiłam wnioski i sugestie dotyczące metodyki postępowania, po ewentualnym wdroŝeniu metody do praktyki przemysłowej. Artykuły {M2} {M8} tworzące suplement dokumentują moje prace ukierunkowane na opracowanie metod zwiększających wiarygodność interpretacji poprzez eliminację wpływu zakłóceń i wzrost rozdzielczości interpretowanych sekcji. Przedmiotem prac były zagadnienia związane z niwelacją zakłóceń powstających w procesie akwizycji danych, wynikające z natury ośrodka skalnego jak i wzbudzania drgań, aparatury rejestrującej oraz te, które są skutkiem procesu przetwarzania danych. W opracowanych modelach sejsmogeologicznych uwzględniłam waŝne z punktu widzenia konstrukcji zbiornika, niejednorodności budowy. Zarówno te, związane ze zmianami lito-facjalnymi jak i z przestrzennym ułoŝeniem skał zaburzających pokład soli kamiennej. Symulacja zakłóceń wykonywana była poprzez zmianę parametrów generowania sekcji sejsmicznych. Wszystkie modelowania wykonałam za pomocą mojego autorskiego informatycznego systemu INVERS. System ten obok modelowań pozwala na włączenie podstawowych dla poprawy rozdzielczości procedur przetwarzania. Testowałam efektywność podstawowych procedur przetwarzania dostępnych w systemie INVERS, w róŝnych wariantach geologicznych i metodycznych. {M2} Kawalec-Latała E The influence of seismic wavelet on the resolution of pseudoimpedance section for construction of underground storage Wpływ sygnału sejsmicznego na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w rejonie budowy podziemnych magazynów, Gospodarka Surowcami Mineralnymi Mineral Resources Management 2008 t. 24 z. 2/3 s IF = 0,103 punktacja MNiSW pkt. 14
15 Praca {M2} poświęcona jest analizie wpływu sygnału sejsmicznego na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w rejonie budowy podziemnych magazynów. Inwersja sekcji sejsmicznych w kierunku otrzymania sekcji pseudoimpedancji akustycznej pozwala na wydobycie z sekcji sejsmicznych informacji bezpośrednio powiązanych z budową geologiczną. To ułatwia interpretację, ale parametry sygnału sejsmicznego wyraźnie wpływają na ich rozdzielczość. Syntetyczne sekcje pseudoimpedancji akustycznej prezentowane w pracy są skonstruowane dla sygnałów o róŝnych parametrach dla uproszczonego sejsmogeologicznego modelu ośrodka z rejonu Sieroszowic LGOM. Interpretacja niejednorodności budowy pokładowych złóŝ soli na podstawie sekcji pseudoimpedancji akustycznej jest moŝliwa pod warunkiem zachowania wymagań dotyczących jakości sygnału sejsmicznego. Przy krótkim sygnale i odpowiednio wysokiej częstotliwości dominującej sygnału, moŝna uzyskać sekcje pseudoimpedancji akustycznej o rozdzielczości umoŝliwiającej wiarygodną interpretację. W przypadku długich sygnałów rozdzielczość wyraźnie maleje. Wymagania dotyczące odpowiednich parametrów sygnału i niskiego poziomu szumu w praktyce, prowadzą do wyboru właściwej metodyki i do zachowania odpowiednich standardów prowadzenia rejestracji terenowych. {M3} Kawalec-Latała E., 2011, ZłoŜa soli kamiennej z rejonu wyniesienia Łeby na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej w kontekście budowy podziemnych magazynów Rock salt deposits of the Łeba elevation on pseudoimpedance acoustic sections for construction of underground storage, Górnictwo Odkrywkowe ; ISSN R. 52 nr 1 2 s punktacja MNiSW: pkt. W {M3} przedstawiono syntetyczne sekcje pseudoimpedancji akustycznej generowane dla modeli sejsmogeologicznych wzorowanych na złoŝach soli kamiennej z rejonu Wyniesienia Łeby z okolic Władysławowa. Utworzono dwa modele sejsmogeologiczne. W modelu I uwzględniono występowanie soli wtórnych i anhydrytów w sąsiedztwie soli kamiennej, poprzez wprowadzenie wartości spręŝystych typowych dla tych utworów cechsztynu. Model II jest modyfikacją modelu I, polegającą na uwzględnieniu ciągłych zmian stopnia przeobraŝenia soli wtórnych w środkowej części. Konsekwencją tego są zmiany własności spręŝystych, uwzględnione w modelu II poprzez poziome zmiany prędkości. Modele utworzono tak, aby ocenić moŝliwość detekcji ciągłych zmian stopnia przeobraŝenia soli wtórnych na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej. Modelowania te dostarczyły pozytywnej odpowiedzi, pod warunkiem odpowiednich parametrów sygnału. 15
16 {M4} Kawalec-Latała E., 2012, Detection of salts deposits geometry variation, Journal of Mining and Geoengineering ; ISSN X. vol. 36 no. 2, s punktacja MNiSW: pkt. W pracy {M4} przedstawiono modelowania syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej generowanych z uwzględnieniem róŝnej konfiguracji przestrzennej anhydrytów zaburzających jednorodność budowy pokładów soli kamiennych, perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników. Ługowanie kawern i późniejsze ich wykorzystanie jako magazyn substancji uŝytecznych, lub składowisko szkodliwych, odpadów powinno być wykonywane w partiach złoŝa soli o jednorodnej wewnętrznej strukturze i poziomym lub prawie poziomym warstwowaniu. Występujące nieregularnie strefy z brekcjami i przewarstwieniami anhydrytowymi, stwarzają znaczne problemy techniczne i w powaŝnym stopniu ograniczają szansę zagospodarowania soli. Utworzono 3 modele sejsmogeologiczne róŝniące się geometrią anhydrytów zaburzających pokład soli kamiennej. Analiza syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej wskazuje na dobre odzwierciedlanie się zmian miąŝszości i przerostów anhydrytów, co sugeruje poszerzenie badań o metody sejsmiczne w wariancie interpretacji sekcji pseudoimpedancji akustycznej. {M5} Kawalec-Latała E., 2013, Detekcja soli wtórnie przeobraŝonych w pokładowych złoŝach soli kamiennej na podstawie sekcji pseudoimpedancji akustycznej Detection of descendent salts in rock deposits on the basis of the pseudo-impedance acoustic section Przegląd Górniczy ; ISSN X. t. 69 nr 3, s punktacja MNiSW pkt. W pracy {M5} koncentruję się na przedstawieniu moŝliwości rozpoznania niejednorodności w budowie złoŝa spowodowanych obecnością soli wtórnie przeobraŝonych i określeniu ich przestrzennego rozkładu na podstawie interpretacji sekcji pseudoimpedancji akustycznej w obecności szumu przypadkowego. Modele sejsmologiczne 1A i 1B utworzono na podstawie danych z otworów wiertniczych S-475 i S-456 i załoŝeniu hipotetycznego wzrostu miąŝszości soli wtórnie przeobraŝonych pomiędzy otworami. Geometria modelu 1A uwzględnia lokalne zmiany miąŝszości spowodowane narastaniem miąŝszości soli wtórnie przeobraŝonych. W modelu 1B, została zachowana ta sama geometria pokładu soli, ale załoŝono większy kontrast właściwości spręŝystych między solą kamienna a solami wtórnie przeobraŝonymi. Maksymalna miąŝszość soli wtórnie przeobraŝonych uwidoczniona jest w centralnej części rysunku 1 i wynosi 160m. MiąŜszości zadane na brzegach modelu są zgodne z danymi z otworów wiertniczych S-475 i S-456 i wynoszą odpowiednio 110m i 100m. MiąŜszość 160m 16
17 załoŝona jest jako hipotetyczna dla celu modelowań. Dane o miąŝszościach uzyskane metodą interpolacji pomiędzy otworami wiertniczymi nie dostarczają informacji o ewentualnych lokalnych zmianach w obszarze między otworami wiertniczymi. Zasadne jest więc, włączenie do rozpoznania złoŝa powierzchniowych, ciągłych pomiarów sejsmicznych. W pracy przedstawione są wizualne efekty procedury dekonwolucji i jej skuteczność w obecności szumu na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej generowane dla modeli sejsmologicznych, w których uwzględniono obecność soli wtórnie przeobraŝonych zaburzających jednorodność pokładu soli kamiennej. Prezentowane syntetyczne sekcje pseudoimpedancji akustycznej wskazują na moŝliwość interpretacji pod warunkiem zachowania wymagań dotyczących jakości sygnału i niskiego poziomu szumu. {M6} Kawalec-Latała E. 2013, The effectiveness of deconvolution process in presence of random noise on the base of rock salt deposits from Bytom Odrzański area, Studia Geotechnica et Mechanica ; ISSN vol. 35 no. 1, s punktacja MNiSW pkt. W artykule {M6} przedstawiono modelowania ilustrujące efektywność procesu dekonwolucji w obecności szumu przypadkowego w procesie generowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej. Jako model sejsmogeologiczny przyjęto budowę geologiczną pokładu soli kamiennej typową dla złoŝa Bytom Odrzański zalegającego w NW części LGOM. Na syntetyczne sekcje sejsmiczne nakładano szum przypadkowy o poziomie 10%, 20% i 30%. Jakości sygnału sejsmicznego determinowała częstotliwość dominująca f 0 (60Hz lub 40Hz) i czas trwania sygnału. Wykonano procedurę dekonwolucji predykcyjnej przed inwersją dla oceny jej wpływu na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w zadanej konfiguracji sejsmogeologicznej i stosunku sygnału do szumu S/N. {M7} Kawalec-Latała E. 2014, Edge detection on images of pseudoimpedance section supported by context and adaptive transformation model images, Studia Geotechnica et Mechanica ; ISSN vol. 36 no. 1, s punktacja MNiSW, pkt. Całkowicie nowatorskie podejście do stosowanej interpretacji obrazów sekcji pseudoimpedancji akustycznej zaprezentowano w pracy {M7}. Przedstawiono sposób wspomoŝenia interpretacji poprzez analizę obrazów. Modele syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej, generowane dla teoretycznego sejsmogeologicznego modelu złoŝa soli kamiennej z uwzględnieniem wtrąceń anhydrytu, były studyjnym materiałem do doboru parametrów obróbki obrazów syntetycznych sekcji. Detekcja niejednorodności litologiczno- 17
18 facjalnych w budowie pokładu, rozpoznawanego jako potencjalny zbiornik węglowodorów, moŝe być uzyskana w wyniku stosowanej interpretacji obrazów sekcji pseudo impedancji akustycznej. Praca ma na celu rozwój zastosowań narzędzi obróbki obrazów do celów wykrywania zmian litologiczno-facjalnych w pokładach soli kamiennej. Wykonanie inwersji sekcji sejsmicznych prowadzi do uzyskania przybliŝonego rozkładu impedancji akustycznej. Z otrzymanych rozkładów pseudoimpedancji akustycznej, jako bazy danych, buduje się obrazy i wizualizuje przekrój środowiska geologicznego. Niedoskonałość tworzonych obrazów macierzy impedancji akustycznej lub jej fragmentów, przy zmiennych warunkach generowania źródłowych danych oraz procesów i parametrów filtracji, wymaga oceny przydatności ich stosowania. Przeprowadzone analizy i porównania, pozwalają stwierdzić obszerność zbiorów wynikowych obrazów, mnogość kryteriów ich oceny oraz wiąŝącą się z tym trudność wyraŝenia jednoznacznej opinii. Artykuł pt. Detekcja krawędzi na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej metodą analizy obrazów poprzez przekształcenia kontekstowe i adaptacyjne jest syntezą wcześniejszych prac, w których problem wspomoŝenia interpretacji poprzez analizę obrazów był rozpatrywany. W artykule przedstawiono testy wykonane na danych syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej (rys.1) generowanych dla teoretycznego sejsmogeologicznego modelu. W modelu załoŝono występowanie anhydrytu. a) b) Rys.1. Syntetyczna sekcja pseudoimpedancji akustycznej. a- bez dekonwolucji b- po dekonwolucji Parametry sygnału stosowanego do konstrukcji sejsmogramu syntetycznego: f 0 - częstotliwość dominująca 40 Hz, β współczynnik tłumienia =20 f 0 / β = 2, szum 30 % Główny nacisk w przetwarzaniu obrazów został połoŝony na wyszukiwanie krawędzi obrazów po procesie segmentacji. Większość metod detekcji brzegów bazuje na wyznaczeniu lokalnych pochodnych obrazu dzięki zastosowaniu operatorów, które pozwalają na wyznaczenie gradientów w wybranych kierunkach. Zastosowano informatyczne metody 18
19 wyszukiwania krawędzi stosując metody filtracji wg algorytmu Sobel a, Canny ego, Prewitt a i Robrts a (rys. 2). Rys.2. Obrazy modelu z szumem s = 30% po procesie segmentacji i wyszukiwania krawędzi, przy zastosowaniu filtracji wg algorytmu a) Canny, b) Robert c) Sobel d) Prewitt Prace mają nowatorski charakter. Zdobyte doświadczenia potwierdzają przydatność komputerowej analizy i przetwarzania obrazów dla poprawiania czytelności i jakości interpretacji generowanych obrazów w systemie INVERS. Uświadamiają jednocześnie niedostatek narzędzi dla precyzyjnej (ilościowej) oceny skutków wprowadzanych filtracji. Wzrost dokładności określenia przebiegu granic pomiędzy róŝnymi typami litologicznymi soli cechsztyńskich przy niskim stosunku sygnału uŝytecznego do szumu S/N jest niewystarczający. Kontynuacja prac powinna przebiegać w kierunku doboru parametrów przetwarzania oraz rozszerzenia rozpoznania w zakresie innych konfiguracji złoŝa i formacji geologicznych. {M8} Kawalec-Latała E 2014, Modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej z włączeniem procedury dekonwolucji minimum entropii MED jako ilustracja moŝliwości detekcji wtrąceń anhydrytu Pseudoimpedance acoustics section modelling with minimum entropy deconvolution MED included as visualization of possibility detection of salt intercalated with anhydrite, Przegląd Górniczy ; ISSN X w druku. Nie w pełni satysfakcjonujące efekty wspomoŝenia interpretacji poprzez przetwarzanie i analizę obrazów oraz dotychczasowe doświadczenia wskazujące na relatywnie duŝą skuteczność dekonwolucji minimum entropii MED są powodem kontynuacji tematyki dotyczącej wzrostu rozdzielczości w wyniku włączenia na etapie przetwarzania danych procedury dekolwolucji minimum entropii MED. Prezentowane w artykule prace są rodzajem testu na efektywność dekonwolucji minimum entropii MED na jakość odwzorowywania się 19
20 zmian lito-facjalnych i geometrycznych spowodowanych obecnością anhydrytu w złoŝu soli kamiennej na syntetycznych sekcjach pseudoimpedancji akustycznej. W tym sensie artykuł ten jest kontynuacją prac z {M4}. Testowano zaleŝność wzrostu dokładności inwersji w wyniku zastosowania dekonwolucji minimum entropii MED. Sekcje pseudoimpedancji akustycznej generowane z włączoną procedurą dekonwolucję minimum entropii MED zestawiono z analogicznymi, ale generowanymi z włączoną procedurą dekonwolucji predykcyjnej, prezentowanymi w {M4}. Wyraźną poprawę w efekcie zastosowania dekonwolucji tras sejsmicznych obserwuje się gdy sygnał sejsmiczny jest długi. Ma to istotne znaczenie, poniewaŝ rozdzielczość maleje w miarę wzrostu czasu trwania sygnału, który zaleŝy od warunków geologicznych i jedynie w pewnym zakresie moŝe być sterowany wyborem metodyki akwizycji danych. Wizualna analiza przedstawionych sekcji, wskazuje na lepsze wyniki wykonania dekonwolucji minimum entropii MED, zwłaszcza dla detekcji anhydrytów, co jest spójne z załoŝeniami teoretycznymi MED i wynika ze znacznego kontrastu własności spręŝystych soli kamiennej i soli siarczanowych (anhydrytów). Efekty wykonanej dekonwolucji w kaŝdym przypadku obniŝa wysoki poziom szumu. Przedstawione w pracy wnioski i uogólnienia oparte są na większej ilości danych, z których część zawarta jest w moich wcześniejszych publikacjach. Artykuł został skierowany do Redakcji Przeglądu Geologicznego i został zakwalifikowany do druku w drugiej połowie 2014 roku. Przedstawione w {M1} do {M8} procedury poprawy efektywności interpretacji zapisów sejsmicznych będzie moŝna wykorzystać do oceny jakości pokładów soli kamiennej. W wariancie rozwoju oczekiwań wiązanych z gazem pozyskiwanym z łupków, moŝliwości podziemnego składowania gazu nabiorą szczególnego znaczenia. Ponadto obecna sytuacja polityczno - gospodarcza w świecie i wynikająca stąd konieczność zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju w istniejących realiach geopolitycznych potwierdza słuszność i aktualność podjętej przeze mnie tematyki badawczej stanowiącej osiągnięcie naukowe. 20
21 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo badawczych (artystycznych) Po ukończeniu VIII Liceum Ogólnokształcącego im. St. Wyspiańskiego w Krakowie w 1967 roku rozpoczęłam studia na Wydziale Matematyki Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego na kierunku fizyka. Po zaliczeniu trzech semestrów, precyzując swoje zainteresowania przeniosłam się na Akademię Górniczo Hutniczą w Krakowie, gdzie studiowałam geofizykę na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym. Studia ukończyłam w 1973 roku z wynikiem bardzo dobrym uzyskując po obronie pracy dyplomowej 8 października 1973 roku tytuł magistra inŝyniera geofizyka. Pracę zawodową rozpoczęłam w styczniu 1974 roku w Przedsiębiorstwie Geofizyki Górnictwa Naftowego w Krakowie, gdzie zajmowałam się interpretacją wyników badań sejsmicznych i współpracowałam przy uruchamianiu systemu przetwarzania SYSIS. Byłam odpowiedzialna za wykonanie i samodzielnie interpretowałam pierwsze automatyczne analizy prędkości. Brałam udział w opracowaniu projektu badań IV Grupy Sejsmicznej PGGN-Kraków na rok 1974 i sprawozdania z badań sejsmicznych XI grupy Sejsmicznej PGGN-Kraków 1974 r. Od roku pracuję na Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, na Wydziale Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska (wcześniej - Geologiczno-Poszukiwawczym) w Katedrze Geofizyki (wcześniej Międzyresortowy Instytut Geofizyki, później Zakład Geofizyki). Pracę rozpoczęłam na stanowisku asystenta, od pracowałam na stanowisku starszego asystenta, a od na stanowisku adiunkta. Prawie dwuletni kontakt, bezpośrednio po studiach, z problemami geofizyki w przemyśle, był dla mnie inspiracją do wyboru tematyki badawczej związanej z rozpoznawaniem prędkości w ośrodkach geologicznych oraz uwraŝliwił mnie na poszukiwanie praktycznych zastosowań badań naukowych. Od 1976 roku brałam udział w licznych opracowaniach zespołowych wykonywanych dla przemysłu. Od tego teŝ okresu datuje się powiązanie mojej aktywności zawodowej z problematyką górnictwa węglowego (wykaz prac w załączniku 3 pozycje od II-I 1 do II-I 21). Opracowania te, w których brałam udział jako kierownik lub członek zespołu badawczego, dotyczyły miedzy innymi rozwiązywania zagadnień ilościowej oceny tłumienia w zadaniu prostym i odwrotnym sejsmicznych poszukiwań bezpośrednich (1976), kompleksowych badań utworów karbonu oraz jego podłoŝa w obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego ( ) i opracowaniu modelu budowy nadkładu karbonu w rejonie projektowanych szybów na polach górniczych K-1, K-2 i K-3, w oparciu o kompleksowe badania geofizyczne (1981 SIiTPNaft.) realizowanych w ramach tematu Centralnego Programu Badań Podstawowych (CPBP) w 21
22 Międzyresortowym Instytucie Geofizyki Akademii Górniczo Hutniczej. W latach w ramach CPBP pn.: Dynamika procesów geofizycznych obszaru Polski ze szczególnym uwzględnieniem Zagłębi Górniczych kierowałam tematem dotyczącym rozwiązania zagadnień prędkości sejsmicznych dla obszaru Centralnego Okręgu Węglowego LZW. ZbliŜonej tematyki dotyczyły publikowane przeze mnie artykuły i wystąpienia w ramach Posiedzeń Komisji Nauk Geologicznych PAN w Krakowie. Od początku pracy naukowej do chwili obecnej zajmuję się badaniami związanymi z metodami sejsmiki powierzchniowej. Moje zainteresowania początkowo dotyczyły problemów prędkości sejsmicznych, co wraz z doświadczeniem zdobytym podczas pracy w przemyśle, pozwoliło na sformułowanie tez pracy doktorskiej odpowiadającej na aktualne problemy zgłaszane przez geofizykę przemysłową. Po przedstawieniu rozprawy doktorskiej pt.: Nowa metoda transformacji prędkości składania na inne rodzaje prędkości sejsmicznych, której promotorem był Prof. dr hab. Jerzy Kowalczuk, a recenzentami Prof. dr hab. Stanisław Małoszewski (AGH) oraz Prof. dr hab. Aleksander Guterch (PAN), Rada Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie w 1982 roku nadała mi stopień naukowy doktora nauk technicznych. NajwaŜniejsze aspekty mojej pracy doktorskiej zostały opublikowane w Przeglądzie Geologicznym [1986 nr 1, 1988 nr 7-8]. Później moje zainteresowania naukowe skoncentrowały się na zagadnieniach inwersji. W latach 90-tych, przedmiotem mojej pracy naukowej były metody przetwarzania danych sejsmicznych (inwersji) ukierunkowane na rozpoznawanie zmian litologicznych w ośrodkach skalnych. Otrzymałam finansowanie w ramach projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych (KBN) PB 9 S601/01305 pt.: Analiza pseudoimpedancji akustycznej jako metoda efektywnej interpretacji zmian litologiczno-facjalnych, którym kierowałam w latach Wielkoprzestrzenne magazynowanie ropy oraz innych ciekłych i gazowych węglowodorów w znacznym zakresie światowych doświadczeń ma miejsce w kawernach solnych wytworzonych przez ługowanie złoŝa otworami z powierzchni terenu. Rozpatrywane są one jako potencjalne obszary składowania pod ziemią odpadów (w tym odpadów promieniotwórczych) lub magazynowania substancji uŝytecznych. Uzyskanie wstępnych obiecujących wyników w ramach projektu badawczego i poszukiwanie praktycznych aspektów moich badań spowodowało, Ŝe skoncentrowałam się na pokładowych złoŝach soli kamiennej. To skłoniło mnie do wystąpienia do KBN z wnioskiem o przyznanie finansowania na kontynuowanie prac badawczych ukierunkowanych juŝ na rozpoznawanie 22
23 niejednorodności budowy pokładowych złóŝ soli w kontekście budowy podziemnych zbiorników. W latach kierowałam grantem KBN - (PB 9T12A01109) pt.: Metoda inwersji sekcji sejsmicznych w aspekcie rozpoznawania pokładowych złóŝ soli. Autorską propozycją było zastosowanie do rozpoznawania niejednorodności budowy pokładów soli metody obliczania i interpretacji sekcji pseudoimpedancji akustycznej, niestosowanej dotychczas w tym celu. Metoda ta stosowana jest w rozpoznawaniu złóŝ węglowodorów ze względu na duŝą czułość impedancji akustycznej na zmiany medium nasycającego skały. Zmiany facji i litologii typowe dla cechsztyńskich złóŝ soli kamiennej implikują odpowiednie zmiany wartości impedancji akustycznej i stanowią teoretyczne uzasadnienie mojej koncepcji zastosowania tej metody do rozpoznawania wewnętrznej budowy pokładowych złóŝ soli, co potwierdziły modelowania wykonane w ramach projektu badawczego (PB 9T12A01109). Część wyników badań zaprezentowałam na konferencjach naukowych organizowanych przez Polską Akademię Nauk, Akademię Górniczo Hutniczą, Politechnikę Wrocławską, Polski Komitet Geotechniki i inne instytucje naukowe oraz w publikacjach naukowych np. Inwersja sekcji sejsmicznych jako metoda rozpoznawania złóŝ soli Jubileusz 50-lecia AGH, Kraków, 2001 Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóŝ soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników Miesięcznik WUG nr 5, 2003, Modelowanie syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznych dla złoŝa gazu z rejonu Radlina, Geologia, 2003, t. 29, ZłoŜa soli kamiennej z rejonu Sieroszowic na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej IGSMiE PAN Pozytywne rezultaty wstępnych modelowań z uwzględnieniem polskich warunków budowy złóŝ soli zainspirowały mnie do stworzenia systemu informatycznego do modelowań syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej. W latach byłam kierownikiem Projektu Badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji nr PB 4 T12B pt.: Informatyczny system modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej w celu optymalizacji interpretacji w rejonach perspektywicznych dla lokalizacji podziemnych zbiorników. W ramach realizacji projektu opracowałam pakiet programów do modelowań syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej, stanowiący spójny, interakcyjny system o nazwie INVERS. Składa się on z dwóch zasadniczych części: części, w której generuje się trasy syntetyczne i wykonuje częściowe przetwarzanie oraz z części przeznaczonej do graficznego przedstawienia wyników 23
24 modelowań. Jest to rodzaj systemu sejsmicznego umoŝliwiający generowanie tras pseudoimpedancji akustycznej dla modeli pokładowych złóŝ soli dla róŝnych wariantów danych wejściowych i ich przetwarzania. Wzrost wiarygodności rozpoznania wszystkich niejednorodności w budowie pokładu soli ma istotne znaczenie w kontekście lokalizacji i budowy podziemnych zbiorników, słuszne więc, wydawało się poszerzenie moich badań o interpretację sejsmiczną sekcji pseudoimpedancji akustycznej, co znalazł odzwierciedlenie w następujących pracach: Kawalec- Latała E., 2006: Wykrywanie zmian litologicznych w pokładach soli metodami powierzchniowym ZSMGiG, nr XXIX, , Kwaśnicka B., Kawalec-Latała E., 2006: Kawalec-Latała E., Markiewicz A., 2007 Zastosowanie syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej do odwzorowania geologii w rejonie potencjalnej budowy kawernowego magazynu węglowodorów w soli Na1 NW części LGOM ZSMGiG, Nr XXX, , Kawalec-Latała E., 2007 Wpływ poziomu szumu na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w NW części LGOM Górnictwo Odkrywkowe 7/2007, str , Kawalec-Latała E Petrologiczne zmiany w pokładach soli kamiennej odwzorowane na syntetycznych sekcjach w rejonie planowanej budowy zbiornika w NW części LGOM WyŜszy Urząd Górniczy nr 6 s , Kawalec-Latała E The influence of seismic wavelet on the resolution of pseudoimpedance section for construction of underground storage - Gospodarka Surowcami Mineralnymi Mineral Resources Management 2008 t. 24 z. 2/3 s Kierując 3 projektami badawczymi KBN Informatyczny system modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej w celu optymalizacji interpretacji w rejonach perspektywicznych dla lokalizacji podziemnych zbiorników (PB nr 4 T12B ), Metoda inwersji sekcji sejsmicznych w aspekcie rozpoznawania pokładowych złóŝ soli (PB nr 9 T12A01109) oraz Analiza pseudoimpedancji akustycznej jako metoda efektywnej interpretacji zmian litologiczno-facjalnych (PB nr 9 S601/01305), uzyskałam pozytywne wyniki co było potwierdzeniem słuszności przyjętej strategii. Waga zagadnień związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego kraju, poprzez budowę podziemnych magazynów węglowodorów, ich aspekt ekonomiczny i ekologiczny stanowiły uzasadnienie podjętej przeze mnie tematyki badawczej i była teŝ inspiracją do wydania monografii habilitacyjnej pt.: Inwersja sejsmiczna w rozpoznawaniu niejednorodności złóŝ soli perspektywicznych dla budowy podziemnych zbiorników Wydawnictwa AGH 2009 seria Rozprawy Monografie nr
25 Na osiągnięcie naukowe składa się monografia habilitacyjna uzupełniona w latach późniejszych o szereg mono-autorskich publikacji, traktowanych jako suplement. Stanowi on poszerzenie i kontynuację tez zawartych w monografii oraz weryfikację opracowanego przeze mnie informatycznego systemu INVERS, przedstawionego w monografii habilitacyjnej i stanowiącego jej integralną część. Artykuły tworzące suplement dokumentują moje prace ukierunkowane na opracowanie metod zwiększających wiarygodność interpretacji poprzez eliminację wpływu zakłóceń i wzrost rozdzielczości interpretowanych sekcji. Przedmiotem prac były zagadnienia związane z niwelacją zakłóceń powstających w procesie akwizycji danych wynikające z natury ośrodka skalnego jak i wzbudzania drgań, aparatury rejestrującej oraz te, które są skutkiem procesu przetwarzania danych. W opracowanych modelach sejsmogeologicznych uwzględniłam waŝne z punktu widzenia konstrukcji zbiornika niejednorodności budowy zarówno związane ze zmianami lito-facjalnymi jak i z przestrzennym ułoŝeniem skał zaburzających pokład soli kamiennej. Symulacja zakłóceń wykonywana była poprzez zmianę parametrów generowania sekcji sejsmicznych. Wszystkie modelowania wykonałam za pomocą mojego autorskiego informatycznego systemu INVERS. Prace tworzące suplement opublikowano w czasopismach naukowych takich jak: Gospodarka Surowcami Mineralnymi 2008 Wpływ sygnału sejsmicznego na rozdzielczość sekcji pseudoimpedancji akustycznej w rejonie budowy podziemnych magazynów, Górnictwo Odkrywkowe 2011 ZłoŜa soli kamiennej z rejonu wyniesienia Łeby na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej w kontekście budowy podziemnych magazynów, Journal of Mining and Geoengineering, 2012 Detection of salts deposits geometry variation, Przegląd Górniczy, 2013 Detekcja soli wtórnie przeobraŝonych w pokładowych złoŝach soli kamiennej na podstawie sekcji pseudoimpedancji akustycznej, Studia Geotechnica et Mechanica, 2013 The effectiveness of deconvolution process in presence of random noise on the base of rock salt deposits from Bytom Odrzański area, Studia Geotechnica et Mechanica, 2014 Edge detection on images of pseudoimpedance section supported by context and adaptive transformation model images, Przegląd Górniczy, 2014 Modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej z włączeniem procedury dekonwolucji minimum entropii MED jako ilustracja moŝliwości detekcji wtrąceń anhydrytu. Dynamiczny rozwój technik informacyjnych skłonił mnie do wykorzystania algorytmów przetwarzania obrazów jako narzędzia wspomagającego interpretację sekcji pseudoimpedancji akustycznej przy wysokim poziomie szumu. Jest to całkowicie nowatorskie podejście do stosowanej interpretacji obrazów sekcji pseudoimpedancji akustycznej. 25
26 Ponadto zajmuję się wspomoŝeniem trudnych do interpretacji sekcji sejsmicznych technikami analizy obrazów itp. (Figiel W., Kawalec-Latała E., Analiza obrazów sekcji pseudoimpedancji akustycznej, Górnictwo i GeoinŜynieria, t. 32, z. 1 s , 2008, Figiel W., Kawalec-Latała E., Zastosowanie analizy i przetwarzania obrazów do interpretacji syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 24, z. 2/3, s , 2008, Figiel W., Kawalec-Latała, 2009, Aspekty interpretacji obrazów pseudoimpedancji akustycznej ośrodka skalnego Aspects of the interpretation of acoustic pseudoimpedance images of rock formations, Górnictwo i GeoinŜynieria 2009 R. 33 z. 1 s , Figiel W., Kawalec-Latała E., Context and adaptive transformation applied to interpretation of acoustic pseudoimpedance images of rocky surroundings Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Mineralnymi Mineral Resources Management, 2009 t. 25 z. 3 s ). Syntezą wcześniejszych prac, w których problem wspomoŝenia interpretacji poprzez analizę obrazów był rozpatrywany jest artykuł pt. Edge detection on images of pseudoimpedance section supported by context and adaptive transformation model images, 2014, Studia Geotechnica et Mechanica vol. 36 no. 1, s Przedstawione w monografii oraz późniejszych mono-autorskich publikacjach traktowanych jako suplement procedury poprawy efektywności interpretacji zapisów sejsmicznych będzie moŝna wykorzystać do oceny jakości pokładów soli kamiennej. W wariancie rozwoju oczekiwań wiązanych z gazem pozyskiwanym z łupków moŝliwości podziemnego składowania gazu nabiorą szczególnego znaczenia. Ponadto obecna sytuacja polityczno - gospodarcza w świecie i wynikająca stąd konieczność zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju w istniejących realiach geopolitycznych potwierdza słuszność i aktualność podjętej przeze mnie tematyki badawczej stanowiącej osiągnięcie naukowe. Podsumowując, na mój dorobek naukowy składa się 37 publikacji. 23 publikacje to moje w 100% samodzielne mono-autorskie publikacje. Prace ukazywały się w czasopismach o zasięgu międzynarodowym, w czasopismach krajowych oraz w publikowanych recenzowanych materiałach konferencyjnych (3 moje publikacje ujęte są na liście Thomson Reuters). W okresie od realizowałam jako kierownik 3 spójne tematycznie projekty badawcze finansowane przez Komitet Badań Naukowych, o których szerzej wspomniałam we wcześniejszej części autoreferatu. Ponadto w latach dziewięćdziesiątych brałam udział w realizacji projektu 9T12B jako wykonawca. 26
Dr inż.ewa Kawalec-Latała* ) 1. Wprowadzenie
9 UKD 622.363.1:622.69:622.2 Dr inż.ewa Kawalec-Latała* ) Modelowania sekcji pseudoimpedancji akustycznej z włączeniem procedury dekonwolucji minimum entropii MED, jako ilustracja możliwości detekcji wtrąceń
2. Syntetyczne sekcje pseudoimpedancji akustycznej
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Włodzimierz Figiel*, Ewa Kawalec-Latała** ANALIZA OBRAZÓW SEKCJI PSEUDOIMPEDANCJI AKUSTYCZNEJ 1. Wprowadzenie Gospodarki krajów wysoko rozwiniętych i rozwijających
Ewa KAWALEC-LATAŁA Akademia Górniczo-Hutnicza,Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki, Kraków
Materiały Warsztatów str. 247 253 Ewa KAWALEC-LATAŁA Akademia Górniczo-Hutnicza,Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki, Kraków Petrologiczne zmiany w pokładach soli kamiennej
Rozdzielczość syntetycznych sekcji pseudoimpedancji akustycznej formacji solnej i jej rozpoznawanie w kontekście budowy podziemnych zbiorników
Mat. Symp. str. 109 119 Włodzimierz FIGIEL*, Ewa KAWALEC-LATAŁA** Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki * Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony
1. Wprowadzenie identyfikacja zmian litologicznych metodami sejsmiki powierzchniowej i jej symulacja
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Włodzimierz Figiel*, Ewa Kawalec-Latała** ASPEKTY INTERPRETACJI OBRAZÓW PSEUDOIMPEDANCJI AKUSTYCZNEJ OŚRODKA SKALNEGO*** 1. Wprowadzenie identyfikacja zmian
Złoża soli kamiennej z rejonu Sieroszowic na sekcjach pseudoimpedancji akustycznej
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 647 654 Ewa KAWALEC-LATAŁA Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Złoża soli kamiennej z rejonu Sieroszowic na sekcjach pseudoimpedancji
Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników
Mat. Symp. str. 487 495 Ewa KAWALEC-LATAŁA Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Rozpoznawanie niejednorodności pokładowych złóż soli w aspekcie budowy podziemnych zbiorników Streszczenie Opór akustyczny
KSZTAŁTOWANIE KLIMATU AKUSTYCZNEGO PROJEKTOWANYCH STANOWISK PRACY Z WYKORZYSTANIEM NARZĘDZI WSPOMAGAJĄCYCH
KSTAŁTOWANIE KLIMATU AKUSTYCNEGO PROJEKTOWANYCH STANOWISK PRACY WYKORYSTANIEM NARĘDI WSPOMAGAJĄCYCH Waldemar PASKOWSKI, Artur KUBOSEK Streszczenie: W referacie przedstawiono wykorzystanie metod wspomagania
Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki
Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki Przedmiot: Badania nieniszczące metodami elektromagnetycznymi Numer Temat: Badanie materiałów kompozytowych z ćwiczenia: wykorzystaniem fal elektromagnetycznych
CPT-CAD - Program do tworzenia dokumentacji geologicznej i geotechnicznej
CPT-CAD - Program do tworzenia dokumentacji geologicznej i geotechnicznej Trzy w jednym?? Moduł CPT-CAD jest przeznaczony do tworzenia: map przekrojów geologicznych i geotechnicznych własnych rysunków
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny
www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny (Dz. U. nr 291, poz. 1712) Na
Opinia o dorobku naukowym dr inż. Ireneusz Dominik w związku z wystąpieniem o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Uhl Katedra Robotyki i Mechatroniki Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademia Górniczo Hutnicza w Krakowie Kraków 01.07.2018 Opinia o dorobku naukowym dr inż. Ireneusz
Analiza obrazów - sprawozdanie nr 2
Analiza obrazów - sprawozdanie nr 2 Filtracja obrazów Filtracja obrazu polega na obliczeniu wartości każdego z punktów obrazu na podstawie punktów z jego otoczenia. Każdy sąsiedni piksel ma wagę, która
1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter.
OPIS PROGRAMU TPREZENTER. Program TPrezenter przeznaczony jest do pełnej graficznej prezentacji danych bieżących lub archiwalnych dla systemów serii AL154. Umożliwia wygodną i dokładną analizę na monitorze
GGiOŚ - Górnictwo i Geologia - opis kierunku 1 / 5
GGiOŚ Górnictwo i Geologia opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Kandydat powinien posiadać wiedzę, umiejętności i kompetencje związane z Górnictwem i geologią,
WYKORZYSTANIE ATRYBUTÓW SEJSMICZNYCH DO BADANIA PŁYTKICH ZŁÓŻ
Mgr inż. Joanna Lędzka kademia Górniczo Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki, l. Mickiewicza 3, 3-59 Kraków. WYKORZYSTNIE TRYUTÓW SEJSMICZNYCH DO DNI PŁYTKICH ZŁÓŻ
Regionalne dokumentacje hydrogeologiczne
Regionalne dokumentacje hydrogeologiczne Prawo geologiczne i górnicze Art.42 Dokumentacja hydrogeologiczna 1. Dokumentację hydrogeologiczną sporządza się w celu: 1) ustalenia zasobów wód podziemnych; 2)
Interpretacja krzywych sondowania elektrooporowego; zagadnienie niejednoznaczności interpretacji (program IX1D Interpex) Etapy wykonania:
Interpretacja krzywych sondowania elektrooporowego; zagadnienie niejednoznaczności interpretacji (program IX1D Interpex) Etapy wykonania: 1. Opisać problem geologiczny, który naleŝy rozwiązać (rozpoznanie
ZARZĄDZENIE REKTORA ZACHODNIOPOMORSKIEJ SZKOŁY BIZNESU W SZCZECINIE 4/2013. 30 kwietnia 2013 r.
ZARZĄDZENIE REKTORA ZACHODNIOPOMORSKIEJ SZKOŁY BIZNESU W SZCZECINIE 4/2013 30 kwietnia 2013 r. W sprawie: korekty do Regulaminu procedur dyplomowych dla I i II stopnia studiów na Wydziale Ekonomii i Informatyki,
PLAN STUDIÓW NIESTACJONARNYCH I STOPNIA INŻYNIERSKICH DLA KIERUNKU GÓRNICTWO I GEOLOGIA SPECJALNOŚĆ : GEOLOGIA I PROSPEKCJA ZŁÓŻ (GPZ) ECTS ROK I
PLAN STUDIÓW NIESTACJONARNYCH I STOPNIA INŻYNIERSKICH DLA KIERUNKU GÓRNICTWO I GEOLOGIA SPECJALNOŚĆ : GEOLOGIA I PROSPEKCJA ZŁÓŻ (GPZ) ECTS ROK I Semestr 1 MATEMATYKA 60 (30W + 30CA)...7 CHEMIA 60E (37W
1 Obsługa aplikacji sonary
Instrukcja laboratoryjna do ćwiczenia: Badanie własności sonarów ultradźwiękowych Celem niniejszego ćwiczenia jest zapoznanie osób je wykonujących z podstawowymi cechami i możliwościami interpretacji pomiarów
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2010 Spis treści 1. Wprowadzenie
Spis treści. Wstęp 13. Część I. UKŁADY REDUKCJI DRGAŃ Wykaz oznaczeń 18. Literatura Wprowadzenie do części I 22
Spis treści Wstęp 13 Literatura - 15 Część I. UKŁADY REDUKCJI DRGAŃ - 17 Wykaz oznaczeń 18 1. Wprowadzenie do części I 22 2. Teoretyczne podstawy opisu i analizy układów wibroizolacji maszyn 30 2.1. Rodzaje
Najprostszy schemat blokowy
Definicje Modelowanie i symulacja Modelowanie zastosowanie określonej metodologii do stworzenia i weryfikacji modelu dla danego układu rzeczywistego Symulacja zastosowanie symulatora, w którym zaimplementowano
Definicje. Najprostszy schemat blokowy. Schemat dokładniejszy
Definicje owanie i symulacja owanie zastosowanie określonej metodologii do stworzenia i weryfikacji modelu dla danego rzeczywistego Symulacja zastosowanie symulatora, w którym zaimplementowano model, do
Promotorem rozprawy jest prof. dr hab. inż. Barbara Białecka, prof. GIG, a promotorem pomocniczym dr inż. Jan Bondaruk GIG.
Prof. dr hab. inż. Jolanta Biegańska Kraków, 28.07.2017 r. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa
Automatyczne tworzenie trójwymiarowego planu pomieszczenia z zastosowaniem metod stereowizyjnych
Automatyczne tworzenie trójwymiarowego planu pomieszczenia z zastosowaniem metod stereowizyjnych autor: Robert Drab opiekun naukowy: dr inż. Paweł Rotter 1. Wstęp Zagadnienie generowania trójwymiarowego
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
Dz.U.2011.275.1629 z dnia 2011.12.21 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 21 grudnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na
Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka
Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka 2015 Wprowadzenie: Modelowanie i symulacja PROBLEM: Podstawowy problem z opisem otaczającej
Instytut Fizyki Politechniki Łódzkiej Laboratorium Metod Analizy Danych Doświadczalnych Ćwiczenie 3 Generator liczb losowych o rozkładzie Rayleigha.
Instytut Fizyki Politechniki Łódzkiej Laboratorium Metod Analizy Danych Doświadczalnych Generator liczb losowych o rozkładzie Rayleigha. Generator liczb losowych o rozkładzie Rayleigha. 1. Cel ćwiczenia
Załącznik nr 2. Zasady pracy aplikacji InteGrRej.
Załącznik nr 2. Zasady pracy aplikacji InteGrRej. O programie Aplikacja została stworzona w środowisku Microsoft Visual C#.Net oraz Borland Delphi. Testowana w środowisku programowym GeoMedia Proffessional
Zadanie Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym
Zadanie 1 1. Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym Pierwszym etapem wykonania zadania było przycięcie danego obrazu tak aby pozostał tylko obszar grida. Obrobiony
ELEMENTY AUTOMATYKI PRACA W PROGRAMIE SIMULINK 2013
SIMULINK część pakietu numerycznego MATLAB (firmy MathWorks) służąca do przeprowadzania symulacji komputerowych. Atutem programu jest interfejs graficzny (budowanie układów na bazie logicznie połączonych
Informacja o trybie przeprowadzania przewodu doktorskiego w Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk w Krakowie:
Informacja o trybie przeprowadzania przewodu doktorskiego w Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk w Krakowie: 1. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią
Podstawy Przetwarzania Sygnałów
Adam Szulc 188250 grupa: pon TN 17:05 Podstawy Przetwarzania Sygnałów Sprawozdanie 6: Filtracja sygnałów. Filtry FIT o skończonej odpowiedzi impulsowej. 1. Cel ćwiczenia. 1) Przeprowadzenie filtracji trzech
Warunki rekrutacji na studia
WNiG Górnictwo i Geologia opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Kandydat powinien posiadać wiedzę na poziomie szkoły średniej z zakresu nauk ścisłych i przyrodniczych,
BAZA DANYCH ORAZ SZCZEGÓŁOWY 3D MODEL GEOLOGICZNY DLA PODZIEMNEJ SEKWESTRACJI CO 2 REJONU BEŁCHATOWA NA PRZYKŁADZIE STRUKTURY BUDZISZEWIC - ZAOSIA
BAZA DANYCH ORAZ SZCZEGÓŁOWY 3D MODEL GEOLOGICZNY DLA PODZIEMNEJ SEKWESTRACJI CO 2 REJONU BEŁCHATOWA NA PRZYKŁADZIE STRUKTURY BUDZISZEWIC - ZAOSIA Łukasz Nowacki* Maciej Tomaszczyk* Jacek Chełmiński* Bartosz
Materiały do laboratorium Przygotowanie Nowego Wyrobu dotyczące metody elementów skończonych (MES) Opracowała: dr inŝ.
Materiały do laboratorium Przygotowanie Nowego Wyrobu dotyczące metody elementów skończonych (MES) Opracowała: dr inŝ. Jolanta Zimmerman 1. Wprowadzenie do metody elementów skończonych Działanie rzeczywistych
Implementacja filtru Canny ego
ANALIZA I PRZETWARZANIE OBRAZÓW Implementacja filtru Canny ego Autor: Katarzyna Piotrowicz Kraków,2015-06-11 Spis treści 1. Wstęp... 1 2. Implementacja... 2 3. Przykłady... 3 Porównanie wykrytych krawędzi
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres rozszerzony. Część 1.
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres rozszerzony. Część 1. Grażyna Koba MIGRA 2019 Spis treści (propozycja na 2*32 = 64 godziny lekcyjne) Moduł A. Wokół komputera i sieci komputerowych
Warunki rekrutacji na studia
WNiG Inżynieria Naftowa i Gazownicza opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Kandydat powinien posiadać wiedzę na poziomie szkoły średniej z zakresu nauk ścisłych
Instrukcja zmian w wersji Vincent Office
Instrukcja zmian w wersji 1.14 Vincent Office 1. Admin-zarządzanie podatnikami. a) przenoszenie planu kont między podatnikami. KaŜdy nowo załoŝony podatnik posiada wzorcowy plan kont opracowny przez naszą
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Wydział: Matematyki Kierunek studiów: Matematyka i Statystyka (MiS) Studia w j. polskim Stopień studiów: Pierwszy (1) Profil: Ogólnoakademicki (A) Umiejscowienie kierunku
Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia (kierunkowe efekty kształcenia) WIEDZA. rozumie cywilizacyjne znaczenie matematyki i jej zastosowań
TABELA ODNIESIEŃ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA OKREŚLONYCH DLA PROGRAMU KSZTAŁCENIA DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA OKREŚLONYCH DLA OBSZARU KSZTAŁCENIA I PROFILU STUDIÓW PROGRAM KSZTAŁCENIA: POZIOM KSZTAŁCENIA: PROFIL KSZTAŁCENIA:
Nazwa wariantu modułu (opcjonalnie): Laboratorium programowania w języku C++
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Chemia, poziom pierwszy Sylabus modułu: Laboratorium programowania (0310-CH-S1-019) Nazwa wariantu modułu (opcjonalnie): Laboratorium programowania
Przekształcenia widmowe Transformata Fouriera. Adam Wojciechowski
Przekształcenia widmowe Transformata Fouriera Adam Wojciechowski Przekształcenia widmowe Odmiana przekształceń kontekstowych, w których kontekstem jest w zasadzie cały obraz. Za pomocą transformaty Fouriera
IMiIP - Informatyka Stosowana - opis kierunku 1 / 5
IMiIP Informatyka Stosowana opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Kandydat na studia I stopnia na kierunku Informatyka Stosowana powinien posiadać kompetencje
Opinia o pracy doktorskiej pt. On active disturbance rejection in robotic motion control autorstwa mgr inż. Rafała Madońskiego
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Uhl Katedra Robotyki i Mechatroniki Akademia Górniczo Hutnicza Al. Mickiewicza 30 30-059 Kraków Kraków 09.06.2016 Opinia o pracy doktorskiej pt. On active disturbance rejection
ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN
Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Rozprawa doktorska ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE
Przetwarzanie obrazów rastrowych macierzą konwolucji
Przetwarzanie obrazów rastrowych macierzą konwolucji 1 Wstęp Obrazy rastrowe są na ogół reprezentowane w dwuwymiarowych tablicach złożonych z pikseli, reprezentowanych przez liczby określające ich jasność
I. PROCEDURA DYPLOMOWA DLA STUDIÓW I stopnia na kierunkach: ekonomia, zarządzanie, informatyka
ZARZĄDZENIE REKTORA ZACHODNIOPOMORSKIEJ SZKOŁY BIZNESU W SZCZECINIE 1/2015 28 lutego 2015 r. W sprawie: korekty do Regulaminu procedur dyplomowych dla I i II stopnia studiów na Wydziale Ekonomii i Informatyki
R L. Badanie układu RLC COACH 07. Program: Coach 6 Projekt: CMA Coach Projects\ PTSN Coach 6\ Elektronika\RLC.cma Przykłady: RLC.cmr, RLC1.
OAH 07 Badanie układu L Program: oach 6 Projekt: MA oach Projects\ PTSN oach 6\ Elektronika\L.cma Przykłady: L.cmr, L1.cmr, V L Model L, Model L, Model L3 A el ćwiczenia: I. Obserwacja zmian napięcia na
Nowe możliwości systemu mapy numerycznej GEO-MAP
Waldemar Izdebski Tadeusz Knap GEO-SYSTEM Warszawa Nowe możliwości systemu mapy numerycznej GEO-MAP System mapy numerycznej GEO-MAP jest oryginalnym oprogramowaniem opracowanym w całości przez firmę GEO-SYSTEM.
Program DSA Monitor - funkcje
Program DSA Monitor - funkcje Program DSA Monitor przeznaczony jest do wczytania i obróbki danych pomiarowych pochodzących z mierników poziomu dźwięku produkcji SONOPAN (DSA-50, DLM-101/102, DD-40/41),
Gospodarka odpadami wydobywczymi z punktu widzenia organów nadzoru górniczego
Gospodarka odpadami z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Bogusława Madej Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ZłoŜem WyŜszy Urząd Górniczy Kielce 16.09.2011r. Ustawa o odpadach wydobywczych
Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa
Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa, studia II stopnia profil ogólnoakademicki Specjalność studiowania Gospodarka Wodna i Zagrożenia Powodziowe Umiejscowienie kierunku w obszarze
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii
www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii (Dz. U. nr 275, poz. 1629) Na podstawie
UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ
UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ Absolwenci kierunków studiów Górnictwo i Geologia, Geofizyka oraz Inżynieria Środowiska po uzyskaniu tytułu zawodowego magister inżynier (tj. po ukończeniu
Opis obsługi programu KALKULACJA
Opis obsługi programu KALKULACJA Program KALKULACJA słuŝy do obliczania opłat za przejazd pociągów po liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Pozwala on na dokonanie szacunkowej
Zadanie 3. Dla poziomego reflektora rozmiary binu determinowane są przez promień strefy Fresnela. Promień strefy Fresnela dany jest wzorem:
Zadanie 3 Celem zadania jest obliczenie wielkości binu na poziomie celu. Bin jest to elementarna jednostka powierzchni zdjęcia sejsmicznego, która stanowi kryterium podziału powierzchni odbijającej. Jest
Spośród licznych filtrów nieliniowych najlepszymi właściwościami odznacza się filtr medianowy prosty i skuteczny.
Filtracja nieliniowa może być bardzo skuteczną metodą polepszania jakości obrazów Filtry nieliniowe Filtr medianowy Spośród licznych filtrów nieliniowych najlepszymi właściwościami odznacza się filtr medianowy
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Informatyka Rodzaj przedmiotu: moduł specjalności obowiązkowy: Sieci komputerowe Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabele odniesień efektów kształcenia)
Załącznik nr 7 do uchwały nr 514 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunków studiów pierwszego i drugiego stopnia prowadzonych
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA
Załącznik do uchwały Nr 000-8/4/2012 Senatu PRad. z dnia 28.06.2012r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA Nazwa wydziału: Mechaniczny Obszar kształcenia w zakresie: Nauk technicznych Dziedzina
Program do obsługi ubezpieczeń minifort
Program do obsługi ubezpieczeń minifort Dokumentacja uŝytkownika Akwizycja wznowień polis Kraków, grudzień 2008r. Akwizycja Jedną z podstawowych funkcji programu ubezpieczeń majątkowych są funkcje wspomagające
Kierunek: Górnictwo i Geologia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia
Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Górnictwo i Geologia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Rocznik: 2013/2014 Język wykładowy: Polski Semestr 1
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii. 2) kategoria II:
Dziennik Ustaw Nr 275 15898 Poz. 1629 1629 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 1 i 3 5 ustawy z dnia
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania. Studia: II stopnia (magisterskie)
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania Studia II stopnia (magisterskie) Temat: Układ sterowania płaszczyzną sterową o podwyższonej niezawodności 1. Analiza literatury. 2. Uruchomienie
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Krakowskiej z dnia 28 czerwca 2017 r. nr 58/d/06/2017 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału Wydział Inżynierii Środowiska Dziedzina
BADANIE WŁAŚCIWOŚCI KOMPUTEROWEGO SYSTEMU POMIAROWO-DIAGNOSTYCZNEGO
ZAKŁAD EKSPLOATACJI SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH INSTYTUT SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH WYDZIAŁ ELEKTRONIKI WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
EKSPLOATACJA SYSTEMÓW TECHNICZNYCH - LAB. Wprowadzenie do zajęć
Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania Katedra Podstaw Systemów Technicznych EKSPLOATACJA SYSTEMÓW TECHNICZNYCH - LAB. Ćwiczenie 1 Wprowadzenie do zajęć Plan ćwiczenia 1. Zapoznanie się
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Zał. nr 1 do Programu kształcenia KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA Kierunek studiów: INŻYNIERIA SYSTEMÓW Stopień studiów: STUDIA II STOPNIA Obszar Wiedzy/Kształcenia: OBSZAR
Grafika komputerowa. Zajęcia 7
Grafika komputerowa Zajęcia 7 Wygląd okna aplikacji programu Corel PhotoPaint Źródło: Podręcznik uŝytkownika pakietu CorelDRAW Graphics Suite 12 Tworzenie nowego obrazka Wybór trybu kolorów Określenie
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa
Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność
SCENARIUSZ LEKCJI. Wielomiany komputerowe wykresy funkcji wielomianowych
Autorzy scenariusza: SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania Studia II stopnia (magisterskie)
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania Studia II stopnia (magisterskie) Temat: Analiza właściwości pilotażowych samolotu Specjalność: Pilotaż lub Awionika 1. Analiza stosowanych kryteriów
Program BEST_RE. Pakiet zawiera następujące skoroszyty: BEST_RE.xls główny skoroszyt symulacji RES_VIEW.xls skoroszyt wizualizacji wyników obliczeń
Program BEST_RE jest wynikiem prac prowadzonych w ramach Etapu nr 15 strategicznego programu badawczego pt. Zintegrowany system zmniejszenia eksploatacyjnej energochłonności budynków. Zakres prac obejmował
UCHWAŁA. Wniosek o wszczęcie przewodu doktorskiego
UCHWAŁA 30 czerwiec 2011 r. Uchwała określa minimalne wymagania do wszczęcia przewodu doktorskiego i przewodu habilitacyjnego jakimi powinny kierować się Komisje Rady Naukowej IPPT PAN przy ocenie składanych
Definicja pochodnej cząstkowej
1 z 8 gdzie punkt wewnętrzny Definicja pochodnej cząstkowej JeŜeli iloraz ma granicę dla to granicę tę nazywamy pochodną cząstkową funkcji względem w punkcie. Oznaczenia: Pochodną cząstkową funkcji względem
Rys 1 Schemat modelu masa- sprężyna- tłumik
Rys 1 Schemat modelu masa- sprężyna- tłumik gdzie: m-masa bloczka [kg], ẏ prędkośćbloczka [ m s ]. 3. W kolejnym energię potencjalną: gdzie: y- przemieszczenie bloczka [m], k- stała sprężystości, [N/m].
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania Studia I stopnia (inżynierskie)
Tematy prac dyplomowych w Katedrze Awioniki i Sterowania Studia I stopnia (inżynierskie) Temat: Pomiar prędkości kątowych samolotu przy pomocy czujnika ziemskiego pola magnetycznego 1. Analiza właściwości
Co nowego wprowadza Ustawa?
Co nowego wprowadza Ustawa? 1.1 Parametryzacja w dyscyplinach, a nie w jednostkach; nowa lista dyscyplin (krótsza od aktualnie obowiązującej) Źródło: Ewaluacja jakości w działalności naukowej, prezentacja
1. Konkurs jest prowadzony w dwóch kategoriach: granty doktorskie,
Konkurs grantów doktorskich i habilitacyjnych w roku 2015 na Wydziale Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu finansowanych z dotacji celowej na prowadzenie
Warunki skrawania. Dzięki zaawansowanemu narzędziu analizy usuwania materiału, Eureka umożliwia monitorowanie warunków skrawania. Copyright 3D MASTER
Warunki skrawania Dzięki zaawansowanemu narzędziu analizy usuwania materiału, Eureka umożliwia monitorowanie warunków skrawania. MODEL MATEMATYCZNY Realizacja zaawansowanego modelu matematycznego do obliczeń
Próbny egzamin z matematyki dla uczniów klas II LO i III Technikum. w roku szkolnym 2012/2013
Próbny egzamin z matematyki dla uczniów klas II LO i III Technikum w roku szkolnym 2012/2013 I. Zakres materiału do próbnego egzaminu maturalnego z matematyki: 1) liczby rzeczywiste 2) wyrażenia algebraiczne
Uchwała Rady Wydziału nr 34 z dnia 3 czerwca 2013 roku w sprawie przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego dr inż. Pawła Kosakowskiego
Uchwała Rady Wydziału nr 34 w sprawie przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego dr inż. Pawła Kosakowskiego W związku z pismem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 kwietnia 2013 roku,
Mathcad c.d. - Macierze, wykresy 3D, rozwiązywanie równań, pochodne i całki, animacje
Mathcad c.d. - Macierze, wykresy 3D, rozwiązywanie równań, pochodne i całki, animacje Opracował: Zbigniew Rudnicki Powtórka z poprzedniego wykładu 2 1 Dokument, regiony, klawisze: Dokument Mathcada realizuje
Uchwała nr 107/2012. Senatu AGH z dnia 30 maja 2012r. w sprawie warunków przyjęć na studia doktoranckie w roku akademickim 2013/2014
Uchwała nr 107/2012 Senatu AGH z dnia 30 maja 2012r. w sprawie warunków przyjęć na studia doktoranckie w roku akademickim 2013/2014 Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 lit a ustawy z dnia 27 lipca 2005 r.
Obszar pierwszy to pasek narzędzi (rys. 1) zawierający skróty do najczęściej uŝywanych funkcji. Rys. 1 Pasek Narzędzi
Do najwaŝniejszych zmian w CERTO v4.0 naleŝy: MoŜliwość wczytywania do programu plików graficznych zawierających rzuty lub przekroje budynku i zaznaczania na nich elementów wprowadzanych do programu CERTO.
Kryteria oceniania z Technologii Informacyjnej
IV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Sosnowcu Kryteria oceniania z Technologii Informacyjnej Kryteria na ocenę dopuszczającą 1. Uczeń potrafi wymienić niektóre z elementów budowy komputera.
Efekty uczenia się na kierunku. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym)
Efekty uczenia się na kierunku Załącznik nr 2 do uchwały nr 412 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym) Tabela 1. Kierunkowe
Księgarnia PWN: Andrzej Jaskulski - AutoCAD 2010/LT Podstawy projektowania parametrycznego i nieparametrycznego
Księgarnia PWN: Andrzej Jaskulski - AutoCAD 2010/LT2010+. Podstawy projektowania parametrycznego i nieparametrycznego Spis treści 1. Koncepcja i zawartość podręcznika...11 1.1. Zawartość programowa...11
Podstawa prawna: Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 r., art Dz. U. poz.1669.
Uchwała nr 15 z dnia 25 lutego 2019 r. w sprawie zgłoszenia kandydata do Rady Doskonałości Naukowej. Podstawa prawna: Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 r., art. 232. Dz.
INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 2
KATEDRA MECHANIKI STOSOWANEJ Wydział Mechaniczny POLITECHNIKA LUBELSKA INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 2 PRZEDMIOT TEMAT OPRACOWAŁ MECHANIKA UKŁADÓW MECHANCZNYCH Modelowanie fizyczne układu o jednym stopniu
PROGRAM KSZTAŁCENIA dla kierunku Elektrotechnika studiów II stopnia o profilu ogólnoakademickim stacjonarne
PROGRAM KSZTAŁCENIA dla kierunku Elektrotechnika studiów II stopnia o profilu ogólnoakademickim stacjonarne Program kształcenia dla określonego kierunku, poziomu studiów i profilu kształcenia obejmuje
Bazy danych geologiczno-inżynierskich Państwowej Służby Geologicznej w procesie inwestycyjnym i w planowaniu przestrzennym
Bazy danych geologiczno-inżynierskich Państwowej Służby Geologicznej w procesie inwestycyjnym i w planowaniu przestrzennym Grzegorz Ryżyński Program Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko PIG-PIB Etapy
Przydatność metody georadarowej w rozwiązywaniu zagadnień geologiczno inżynierskich w górnictwie odkrywkowym
Mat. Symp. str. 603 607 Jarosław ZAJĄC Geopartner sp. z o.o., Kraków Przydatność metody georadarowej w rozwiązywaniu zagadnień geologiczno inżynierskich w górnictwie odkrywkowym Streszczenie Powierzchniowe
1. Podstawowe pojęcia
1. Podstawowe pojęcia Sterowanie optymalne obiektu polega na znajdowaniu najkorzystniejszej decyzji dotyczącej zamierzonego wpływu na obiekt przy zadanych ograniczeniach. Niech dany jest obiekt opisany
Rachunek prawdopodobieństwa projekt Ilustracja metody Monte Carlo obliczania całek oznaczonych
Rachunek prawdopodobieństwa projekt Ilustracja metody Monte Carlo obliczania całek oznaczonych Autorzy: Marta Rotkiel, Anna Konik, Bartłomiej Parowicz, Robert Rudak, Piotr Otręba Spis treści: Wstęp Cel
OPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ
OPRACOWANIE TECHNOLOGII ZGAZOWANIA WĘGLA DLA WYSOKOEFEKTYWNEJ PRODUKCJI PALIW I ENERGII ELEKTRYCZNEJ Zadanie badawcze nr 3 realizowane w ramach strategicznego programu badan naukowych i prac rozwojowych