The etiology of unilateral condylar hyperplasia remains

Transkrypt

1 ortodoncja W PRAKTYCE 2/2015 Jednostronny przerost wyrostka kłykciowego Opis przypadku Unilateral condylar hyperplasia Case report dr n. med. Agata Budzyńska, dr hab. n. med., Krzysztof Woźniak, prof. nadzw. Zakład Ortodoncji Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Jednostronny przerost wyrostka kłykciowego (ang. unilateral condylar hyperplasia) jest zaburzeniem o nieznanej etiologii, charakteryzującym się jego nadmiernym wzrostem we wszystkich trzech płaszczyznach przestrzennych. Zazwyczaj prowadzi to do widocznej asymetrii twarzy oraz wad zgryzu i funkcji [1, 2]. Przerost wyrostka kłykciowego po raz pierwszy został opisany przez Roberta Adamsa w 1836 roku jako nadmierny przerost żuchwy dający w efekcie zmiany czynnościowe i estetyczne [3]. Hiperplazja wyrostka kłykciowego jest zaburzeniem wzrostu, który w większości przypadków rozpoczyna się między 10. a 30. rokiem życia. Epidemiologia tego zaburzenia wykazuje podobną częstość występowania u przedstawicieli obu płci, nie wykazując jednocze- The etiology of unilateral condylar hyperplasia remains unknown and the disorder is characterized by overgrowth in all three spatial dimensions. It usually leads to apparent asymmetry of the face, malocclusion and also functional disorders [1, 2]. Condylar hyperplasia was described for the first time in 1836 by Robert Adams as the overgrowth of mandible that leads to functional and esthetic alterations [3]. Condylar hyperplasia is a growth disorder that develops most frequently between the age of 10 and 30. Epidemiological data suggests that it occurs at the same rate in both sexes and all ethnic groups [4]. Stuart and Michael [2] state that it develops more frequently in women and on the right side of the face. On the other Słowa kluczowe: jednostronny przerost wyrostka kłykciowego, asymetria twarzy, kondylektomia Keywords: unilateral condylar hyperplasia, facial asymmetry, condylectomy Streszczenie: Jednostronny przerost wyrostka kłykciowego wiąże się z występowaniem znacznej asymetrii twarzy oraz zaburzeniem funkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Celem pracy było przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat diagnostyki, rokowania oraz postępowania terapeutycznego u pacjentów z jednostronnym przerostem wyrostka kłykciowego. W pracy zaprezentowano opis przypadku jednostronnego przerostu wyrostka kłykciowego żuchwy u 13-letniego chłopca, u którego przeprowadzono kondylektomię wyrostka kłykciowego i zabieg ortognatyczny w celu poprawy estetyki twarzy i funkcji narządu żucia. Summary: Unilateral condylar hyperplasia is associated with considerable facial asymmetry and temporomandibular joint dysfunction. The aim of the study was to present contemporary knowledge of diagnostics, prognosis and therapeutic management of patients with unilateral condylar hyperplasia. The study presents the case of a 13-year-old male patient with unilateral condylar hyperplasia in whom mandibular condylectomy and orthognathic surgery procedures were performed in order to improve facial aesthetics and masticatory function. 24

2 CLINICAL ORTHODONTICS 2/2015 śnie różnic etnicznych [4]. Stuart i Michael [2] wskazują na możliwość częstszego występowania u kobiet i częstszej lokalizacji prawostronnej. Natomiast Siemińska-Piekarczyk i Zadurska [5] opisują przewagę lewostronnej hipertrofii u mężczyzn. Do roku życia hiperplazja wyrostka kłykciowego zazwyczaj przebiega bezobjawowo, ujawniając się w okresie dojrzewania lub nawet później. Powolny postępujący przerost głowy i szyjki wyrostka kłykciowego powoduje powstanie zgryzu krzyżowego i/lub zgryzu otwartego częściowego bocznego oraz może być przyczyną powstania dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego i dolegliwości bólowych. Broda może ulec przemieszczeniu w stronę zdrową lub pozostać bez zmian przy widocznym wzroście pionowym gałęzi, trzonu żuchwy i wyrostka kłykciowego po stronie chorej [1, 2]. Przerośnięty wyrostek kłykciowy w obrazie radiologicznym może mieć kształt prawidłowy przy jednocześnie zwiększonym wymiarze, zmieniony kształt lub nieregularny zarys. Wtórne powiększenie gałęzi i trzonu żuchwy może powodować charakterystyczne zagięcie ku dołowi dolnej granicy żuchwy po stronie wady [2]. Oprócz standardowych zdjęć radiologicznych, tj. pantomogramu, telerentgenogramu, P-A czaszki, w ocenie tego zaburzenia pomocne jest badanie TK dające możliwość różnicowania zmian miejscowych od uogólnionych. Ponadto do pełnej diagnostyki konieczne jest wykonanie badania scyntygraficznego umożliwiającego ocenę zmian biochemicznych zachodzących w tkance kostnej. Pozwala to na odróżnienie postaci aktywnej przerostu wyrostka kłykciowego od nieaktywnej [6]. W przebiegu badania radioizotopowego wykonuje się również zdjęcia warstwowe w trzech płaszczyznach metodą SPECT (ang. single photon emission computed tomography) wybranego odcinka. Różnica aktywności metabolicznej w obrębie wyrostka którejkolwiek ze stron sięgająca powyżej 10% w badaniu scyntygraficznym sugeruje przerost wyrostka kłykciowego [7]. Diagnostyka różnicowa obejmuje: połowiczy przerost twarzy, hipoplazję wyrostka kłykciowego strony przeciwnej, dysplazję włóknistą, nowotwory stawu skroniowo-żuchwowego, tj. chrzęstniak, kostniak. Najczęściej podawanymi w piśmiennictwie metodami leczenia są kondylektomia w okresie aktywnego wzrostu wyrostka kłykciowego, jednostronna skośna osteotomia gałęzi żuchwy lub obustronna osteotomia, dające możliwość przywrócenia symetrii twarzy. W celu korekty wysokości trzonu żuchwy sugeruje się redukcję dolnej jej krawędzi. Niwelację płaszczyzny zgryzu można uzyskać poprzez zmianę położenia wyrostka zębodołowego szczęki Le Fort I [5, 8]. Opis przypadku Pacjent, lat 13, został skierowany do Zakładu Ortodoncji PUM przez stomatologa ogólnego po stwierdzeniu dużych dysproporcji zgryzowych z towarzyszącymi zmianami w rysach twarzy. W badaniu zewnątrzustnym stwierdzono asymetrię twarzy z wyraźnym wydłużeniem lewego konturu twarzy hand, Siemińska-Piekarczyk and Zadurska [5] concluded that hyperplasia of the left side occurs more frequently in men. Until the age of 10-12, it is asymptomatic. Its symptoms become apparent during adolescence or even later. Slowly progressing hyperplasia involving the head and the neck of the condyle leads to crossbite and/or lateral open bite. It can also cause temporomandibular joint disorders and pain. The chin can be dislocated to the healthy side or remain unchanged, with apparent vertical growth of the mandibular ramus, body and the condyle on the affected side [1, 2]. Hyperplastic condyle can exhibit physiological shape with increased size, altered shape or irregular outline. Secondary overgrowth of the ramus and the body of the mandible can lead to characteristic inclination to the bottom of the lower border mandible on the affected side [2]. CT seems to be a helpful method to differentiate local from generalized lesions, apart from conventional radiograms, i.e. panoramic x-ray, cephalometric radiograph, PA skull x-ray. Moreover, scintigraphy is essential to provide full diagnostics. This modality allows to evaluate biochemical changes in the osseous tissue. It enables to differentiate active form of condylar hyperplasia from its inactive counterpart [6]. SPECT (single photon emission computed tomography) slice scans in three dimensions of a given area are also acquired during radioisotope examination. The difference in metabolic activity exceeding 10% as stated on the basis of scintigraphy may suggest condylar hyperplasia [7]. Differential diagnosis should include hemifacial hyperplasia, condylar hypoplasia on the other side, fibrous dysplasia, and temporomandibular joint neoplasms, i.e. chondroma or osteoma. Treatment methods that are most frequently reported in literature include condylectomy performed within the period of most active growth, unilateral oblique osteotomy of the mandibular ramus, as well as bilateral osteotomy, all of which allow the restoration of facial symmetry. It is suggested that the lower border of the body of the mandible should be reduced in order to improve its height. An improvement in the occlusal plane can be achieved using Le Fort I osteotomy a change in the location of the maxillary alveolar ridge can be achieved [5, 8]. Case report A 13-year-old male patient was referred to the Department of Orthodontics at the Pomeranian Medical University after huge disproportions in occlusion with accompanying alterations in the facial contour were diagnosed. Asymmetry of the face with pronounced lengthening of the left facial contour and changes in the outline of the mandible were observed in extraoral examination (Fig. 1a-c). Intraoral examination re- 25

3 fot. archiwum autorów o r to d o n cja W P RA K T Y C E 2 / a 2a 1b 2b 1c 2c Ryc. 1. Zdjęcia zewnątrzustne przed leczeniem: a) en face, b) profil prawy, c) profil lewy Ryc. 2. Zdjęcia wewnątrzustne przed leczeniem: a) en face, b) strona prawa, c) strona lewa Fig. 1. Extraoral photos before the treatment: a) frontal view, b) right profile, c) left profile Fig. 2. Intraoral photos before the treatment: a) frontal view, b) right side, c) left side 26

4 CLINICAL ORTHODONTICS 2/ Ryc. 3. Zdjęcie pantomograficzne przed leczeniem Fig. 3. Panoramic radiograph before the treatment oraz ze zmianami obrysu żuchwy (ryc. 1a-c). W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono nieprawidłowy przebieg płaszczyzny zgryzu oraz szparę niedogryzową po stronie lewej (ryc. 2a-c). Ocena pantomogramu wykazała zwiększenie wymiarów wyrostka kłykciowego (ryc. 3). Dalszą diagnostykę poszerzono o wykonanie tomografii komputerowej oraz badania scyntygraficznego. Badanie scyntygraficzne wykonano po dożylnej iniekcji 700MBq MDP znakowanego Tc99m. Akwizycję przeprowadzono późną metodą Whole Body w pozycji leżącej A-P i P-A oraz SPECT/CT-AC. Na scyntygramie planarnym i przekrojach tomograficznych zaobserwowano podwyższone gromadzenie znacznika w lewej gałęzi żuchwy wyrostek kłykciowy (ryc. 4a-c). Analiza wyników badania fizycznego oraz badań dodatkowych: radiologicznych oraz radioizotopowych, potwierdziła wstępne rozpoznanie przerostu wyrostka kłykciowego po stronie lewej. Leczenie ortodontyczne przeprowadzono dwoma stałymi aparatami cienkołukowymi (Roth, 0,022 ) w celu przygotowania pacjenta do zabiegu ortognatycznego (ryc. 5a-e, 6a-e). Leczenie chirurgiczne obejmowało kondylektomię wyrostka kłykciowego strony lewej, repozycję krążka stawowego oraz zabieg całkowitej osteoplastyki szczęki i żuchwy. Po zabiegu nie stwierdzono powikłań pooperacyjnych ani dolegliwości ze strony stawów skroniowo-żuchwowych. Czucie okolicy wargi dolnej i brody powróciło około 4 miesiące po zabiegu. Po leczeniu uzyskano poprawę symetrii rysów twarzy (ryc. 8a-f) oraz warunków zgryzowych, włącznie z prawidłowym przebiegiem płaszczyzny zgryzu (ryc. 9a-e). Powyższy wynik vealed improper occlusal plane and infraocclusion on the left side (Fig. 2a-c). Panoramic x-ray showed increased size of the condyle (Fig. 3). Further diagnostics included computed tomography and scintigraphy. Scintigraphy was performed after intravenous administration of 700MBq Tc99m-marked MDP. Image acquisition was performed using the Whole Body method in A-P and P-A lying position, and SPECT/CT-AC. The planar scintigram and computed tomography slices showed increased marker uptake in the left mandible ramus condyle (Fig. 4a-c). The analysis of physical examination and additional/ supplementary tests, i.e. radiological and radioisotope examinations, confirmed the initial diagnosis of condylar hyperplasia of the left side. Orthodontic treatment was performed using two thin archwire appliances (Roth, ) in order to prepare the patient for orthognathic surgery (Fig. 5a-e, 6a-e). Surgical treatment included condylectomy of the left condyle, disk reposition and total osteoplastic surgery of the maxilla and mandible. No complications or disorders were observed after the procedure. Feeling in the area of the lower lip and the chin returned approximately 4 months after surgery. Improvement in facial symmetry (Fig. 8a-f ) and occlusion was achieved after surgery, along with proper outline of occlusal plane (Fig. 9a-e). That result was confirmed by radiological examination before (Fig. 7a-b) and after (Fig. 10a-c) the treatment. The appearance of the face was satisfactory for the patient. 27

5 ortodoncja W PRAKTYCE 2/2015 4a 4b 4c Ryc. 4. Scyntygrafia kości: a) metoda Whole Body, b) widok A-P, c) widok P-A Fig. 4. Bone scintigraphy: a) Whole Body method, b) A-P view, c) P-A view 28

6 CLINICAL 5a ORTHO DO NTICS 2 / d 5b 5e 5c Ryc. 5. Zdjęcia zewnątrzustne w trakcie leczenia ortodontycznego: a) en face, b) profil prawy, c) profil lewy, d) en face w uśmiechu, e) en face przebieg płaszczyzny zgryzu Fig. 5. Extraoral photos during the orthodontic treatment: a) frontal view, b) right side, c) left side, d) frontal view (smiling), e) frontal view the course of the occlusal plane 29

7 o r to d o n cja 6a 6b 6c 30 W P RA K T Y C E 2 /201 5

8 CLINICAL ORTHO DO NTICS 2 / d 6e Ryc. 6. Zdjęcia wewnątrzustne w trakcie leczenia ortodontycznego: a) en face, b) strona prawa, c) strona lewa, d) górny łuk zębowy, projekcja okluzyjna, e) dolny łuk zębowy, projekcja okluzyjna Fig. 6. Intraoral photos during the orthodontic treatment: a) frontal view, b) right side, c) left side, d) maxilla, occlusal view, e) mandible, occlusal view 31

9 ortodoncja W PRAKTYCE 2/2015 7a 7b Ryc. 7. Zdjęcia rentgenowskie przed zabiegiem chirurgicznym: a) p-a czaszki, b) pantomogram Fig. 7. X-ray images before surgical treatment: a) p-a view, b) panoramic radiograph 32

10 CLINICAL 8a 8d 8b 8e 8c 8f ORTHO DO NTICS 2 /2 015 Ryc. 8. Zdjęcia zewnątrzustne po kondylektomii i zabiegu ortognatycznym: a) en face, b) profil prawy, c) profil lewy, d) en face przebieg płaszczyzny zgryzu, e) blizna po zabiegu kondylektomii, f) wygląd trzonu żuchwy po zabiegu Fig. 8. Extraoral photos after condylectomy and surgical treatment: a) frontal view, b) right side, c) left side, d)frontal view the course of the occlusal plane, e) scar after condylectomy, f) mandible body view after the surgical treatment 33

11 o r to d o n cja W P RA K T Y C E 2 / a 9b 9c 9d 9e Ryc. 9. Zdjęcia wewnątrzustne po kondylektomii i zabiegu ortognatycznym: a) en face, b) strona prawa, c) strona lewa, d) górny łuk zębowy, projekcja okluzyjna, e) dolny łuk zębowy, projekcja okluzyjna Fig. 9. Intraoral photos after condylectomy and surgical treatment: a) frontal view, b) right side, c) left side, d) maxilla, occlusal view, e) mandible, occlusal view 34

12 CLINICAL ORTHODONTICS 2/ a 10b 10c Ryc. 10. Zdjęcia rentgenowskie po zabiegu chirurgicznym: a) pantomogram, b) p-a czaszki, c) zdjęcie cefalometryczne Fig. 10. X-ray images after surgical treatment: a) panoramic radiograph, b) p-a view, c) cephalometric radiograph 35

13 ortodoncja W PRAKTYCE 2/2015 potwierdzają badania radiologiczne przed leczeniem ( ryc. 7a-b) oraz po leczeniu (ryc. 10a-c). Pacjent ocenił wygląd swojej twarzy po leczeniu chirurgicznym jako zadowalający. Dyskusja W piśmiennictwie jest opisywanych wiele klasyfikacji przerostu wyrostka kłykciowego. Powszechnie stosowana jest klasyfikacja wg Obewegesera i Makeka pochodząca z 1986 r. [3, 9]. Autorzy wyróżnili dwa rodzaje asymetrii twarzy związane z przerostem wyrostka kłykciowego: HE hemimandibular elongation połowiczy przerost żuchwy z przemieszczeniem żuchwy (szkieletowej linii pośrodkowej) w stronę zdrową bez znaczących zmian pionowych. HH hemimandibular hyperplasia połowiczy przerost żuchwy z powiększeniem jednej ze stron w trzech wymiarach przestrzennych, obejmujący wyrostek kłykciowy, gałąź i trzon żuchwy z towarzyszącym nachyleniem płaszczyzny zgryzu bez przemieszczenia szkieletowej linii pośrodkowej. W piśmiennictwie jest opisywane również połączenie wyżej opisanych form [3, 8]. Klasyfikacja przerostu wyrostka kłykciowego wprowadzona przez Wolforda [9] wyróżnia cztery typy i uwzględnia zarówno kliniczny, jak i histologiczny obraz zaburzenia: Typ 1 przerost ujawnia się w trakcie dojrzewania płciowego, a przyspieszenie wzrostu wyrostka kłykciowego powoduje jego wydłużenie. Histologicznie obserwuje się prawidłowy, bez cech nowotworzenia wzrost wyrostka. W około 60% dotyczy kobiet i kończy się przed 20. rokiem życia. Typ 1A (obustronny przerost), Typ 2B (jednostronny przerost). Typ 2 jednostronne powiększenie wyrostka kłykciowego spowodowany kostniakochrzęstniakiem. Może rozwinąć się w każdym wieku, ale w 68% rozpoczyna się między rokiem życia. Ten typ przerostu częściej występuje u kobiet. Typ 3 inne łagodne guzy powodujące przerost wyrostka kłykciowego (kostniak, dysplazja włóknista, nerwiakowłókniak, chrzęstniak, malformacje tętniczo-żylne). Typ 4 złośliwe guzy wywodzące się z wyrostka kłykciowego powodujące jego powiększenie (chrzęstniakomięsak, kostniakomięsak, mięsak Ewinga). Przypadek pacjenta opisywanego w niniejszej pracy należy zakwalifikować do typu 1B, co znalazło potwierdzenie zarówno w wynikach badania klinicznego, jak i histopatologiczngo wyciętego wyrostka kłykciowego. Równoczesna operacja w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego i operacja ortognatyczna są formą leczenia budzącą duże kontrowersje. Wolford i wsp. [9] proponują jak najwcześniejsze przeprowadzenie kondylektomii z repozycją krążka stawowego, przy jednoczesnym odroczeniu zabiegu ortognatycznego u dziewcząt do około 15. roku życia, a u chłopców do roku życia. Oczywiście opisywany czas zabiegów chirurgicznych dotyczy przerostów Discussion Various classifications of condylar hyperplasia have been described in literature. The classification proposed by Obewegeser and Makek from 1986 is the commonly accepted one [3, 9]. The authors distinguished two types of face asymmetry associated with condylar hyperplasia: HE hemimandibular elongation hemimandibular hyperplasia with displacement of the mandible (skeletal median line) to the healthy side without significant vertical changes. HH hemimandibular hyperplasia hemimandibular hyperplasia with unilateral overgrowth in all three spatial dimensions affecting the condyle, ramus and body of the mandible with accompanying inclination of occlusal plane, without displacement of the skeletal median line. A combination of the above-mentioned forms has also been described in literature [3, 8]. The classification of condylar hyperplasia introduced by Wolford [9] comprises four types and includes both clinical and histological features of the disorder: Type 1 hyperplasia manifests itself in adolescence, and the acceleration of condylar growth leads to its elongation. Histology reveals physiological growth within the condyle without any features of neoplastic transformation. It affects women in approximately 60% and stops before the patient reaches the age of 20. Type 1A (bilateral hyperplasia), Type 2B (unilateral hyperplasia). Type 2 unilateral condylar hyperplasia caused by osteochondroma. It can occur at any age, but in 68% patients it develops between 10 and 20 years of age. This type is observed more commonly in women. Type 3 other benign tumors that cause condylar hyperplasia (osteoma, fibrous dysplasia, neurofibroma, chondroma, arteriovenous malformations). Type 4 malignant tumors originating from the condyle that lead to its hyperplasia (chondrosarcoma, osteosarcoma, Ewing sarcoma). The case reported here can be classified as 1B type, which was confirmed both in clinical and in histopathological examination of the sectioned condyle. Performing temporomandibular joint surgery as well as orthognathic surgical procedure concurrently is a highly controversial treatment method. Wolford et al. [9] suggest that condylectomy with disk reposition should be performed as early as possible, and that orthognathic surgery should be delayed in females until the age of 15, and in males until the age of Of course, the proposed timing of surgical procedures applies to condylar hyperplasia type 1. In the reported case, surgical procedure was performed at the age of 17 with concurrent high condylectomy because of metabolically active condyle. 36

14 CLINICAL ORTHODONTICS 2/2015 wyrostka kłykciowego z typem 1. W opisywanym przypadku zabieg chirurgiczny przeprowadzono w 17. roku życia, z równoczesną wysoką kondylektomią, z uwagi na aktywny metabolicznie wyrostek kłykciowy. W przypadku aktywnego metabolicznie jednostronnego przerostu wyrostka kłykciowego, co znajduje potwierdzenie w badaniu scyntygraficznym, pacjenci mogą być leczeni jednostronną wysoką kondylektomią w celu zapobiegnięcia wzrostowi wyrostka kłykciowego i przemieszczenia krążka stawowego. Proponuje się również nastawienie krążka po stronie przeciwnej i w dalszej kolejności zabieg ortognatyczny w celu uzyskania symetrii twarzy i funkcji żucia [9]. Feldmann i wsp. [11] opisują przypadek przerostu wyrostka kłykciowego u 9-letniego chłopca, u którego bardzo duża aktywność wyrostka doprowadziła do znaczącej asymetrii twarzy. U pacjenta w wieku 11 lat i 8 miesięcy, a więc w okresie wzrostu, przeprowadzono zabieg wysokiej kondylektomii ze skośną osteotomią gałęzi żuchwy po stronie przeciwnej. Opieka ortodontyczna po zabiegu i w dalszym okresie dała stabilne efekty w jedenastoletnim okresie obserwacji. Wolford i wsp. sugerują, że w przypadku potrzeby przeprowadzenia zabiegu wysokiej kondylektomii w okresie wzrostu należy również przeprowadzić ten zabieg po stronie przeciwnej, aby żuchwa rosła normalnie i symetrycznie [9]. Odroczenie zabiegu chirurgicznego do osiągnięcia pełnego wzrostu (20. rok życia) może spowodować większą deformację, asymetrię twarzy i nasilić już istniejącą wadę zgryzu. Sugeruje się, że im później przeprowadzany jest zabieg, tym wynik leczenia jest gorszy, ze względu na trudności w uzyskaniu symetrii, dobrej okluzji i funkcji stawu skroniowo-żuchwowego. Ponadto u dorosłych pacjentów przerost wyrostka kłykciowego może wywołać wyraźne problemy socjoemocjonalne, czego można uniknąć, przyspieszając termin zabiegu chirurgicznego. W piśmiennictwie opisywane są przypadki pacjentów po 50. roku życia, u których oprócz znaczącej asymetrii i wady zgryzu pojawiły się dodatkowe trudności periodontologiczne oraz protetyczne [12, 13]. Powyższe trudności przemawiają za celowością przeprowadzania zabiegu przed 20. rokiem życia. Przytaczane przez część autorów opisy przyrostu wyrostka kłykciowego zdiagnozowane dopiero u osób dorosłych, u których doszło do powstania dużej asymetrii twarzy, zaburzeń funkcji narządu żucia i dolegliwości bólowych, świadczą dobitnie o niedostatecznej wykrywalności tej jednostki chorobowej [10, 12]. Podsumowanie Jednostronny przerost wyrostka kłykciowego wymaga wnikliwej diagnostyki i doboru odpowiedniej metody leczenia, uwzględniającej zarówno wiek pacjenta, wielkość asymetrii twarzy oraz stopień zaawansowania zmian w stawie skroniowo-żuchwowym. In the case of metabolically active unilateral condylar hyperplasia, as determined on the basis of scintigraphy, the patients can be treated with unilateral high condylectomy performed in order to prevent the growth of the condyle and the disk displacement. Disk reposition on the healthy side and further orthognathic surgery have also been proposed as the methods to achieve symmetry within the face and masticatory function [9]. Feldmann et al. [11] reported a case of condylar hyperplasia in a 9-year-old boy, in whom high condylar activity caused significant facial asymmetry. High condylectomy with oblique osteotomy of the contralateral mandibular ramus was performed at the age of 11 years and 8 months, during the growth period. Orthodontic care after the procedure and further on resulted in stable results in a 11-year follow-up period. Wolford et al. suggest that if high condylectomy procedure needs to be performed within the growth period, it should be performed also on the healthy side in order for the mandible to develop physiologically and symmetrically [9]. Delaying the procedure until the patient reaches maturity (20 years of age) can lead to more pronounced deformations, facial asymmetry, as well as exacerbate malocclusion. It is suggested that the later the procedure is performed, the worse the results are, as it is more difficult to achieve symmetry, proper occlusion and temporomandibular joint function. Moreover, condylar hyperplasia can lead to significant socioemotional problems in adult patients, which can be avoided by performing surgical procedure at an earlier age. In literature one can find reports describing patients over 50 years of age in whom, apart from significant symmetry and malocclusion, additional periodontal and prosthodontic issues developed [12, 13]. Such difficulties seem to prove that it is reasonable the procedure should be performed before the age of 20. Unsatisfactory condylar hyperplasia detection rate is confirmed by case reports published by some authors. Those reports included cases in which this pathology was diagnosed in adult patients in whom significant facial asymmetry, masticatory dysfunction and pain had developed [10, 12]. Conclusion Unilateral condylar hyperplasia requires insightful diagnostics and an appropriate treatment method. The stage of facial asymmetry and the lesions within the mandibular joints should be taken into account in the management of this pathology. Piśmiennictwo na s. 72 References: p