Jurand Wojewoda WSTĘP DO NAUK O ZIEMI. czas fizyczny, czas geologiczny, zjawisko, proces, zdarzenie, rozdzielczość metod pomiaru WYKŁAD

Transkrypt

1 czas fizyczny, czas geologiczny, zjawisko, proces, zdarzenie, rozdzielczość metod pomiaru

2 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe WYKŁAD PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA

3 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia odpowiednik popularnego w literaturze naukowej, angielskiego geohazard Międzynarodowe Centrum Geozagrożeń (International Centre for Geohazards, ICG) zostało wyodrębnione w 2002 roku jako wielodyscyuplinarny instytut badawczy w Norwegii, w Oslo, w ramach Norweskiego Instytutu Geotechniki (Norwegian Geotechnical Institute, NGI). początki 2002 WYKŁAD

4 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia odpowiednik popularnego w literaturze naukowej, angielskiego geohazard 2004 Międzynarodowy Kongres Geologiczny obradujący w sierpniu 2004 roku we Florencji we Włoszech ogłosił rok 2006 Międzynarodowym Rokiem Planety Ziemia. Z taką inicjatywą wystąpiła w trakcie Kongresu Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych (IUGS). Projekt zyskał poparcie Wydziału Nauk Geologicznych UNESCO. Logo 32 Międzynarodowego Kongresu Geologicznego na tle kopuły katedry Santa Maria del Fiore wczesnorenesansowego, pionierskiego dzieła Fillipa Brunelleschiego (Przegląd Geologiczny, vol. 53, nr 1, 2005, p. 26)

5 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia NAJWAŻNIEJSZE PROCESY WYDARZENIOWE W GEOLOGII (main hazardous processes in geology) trzęsienie ziemi earthquake powódź flood upadek meteorytu meteorite impact erupcja wulkaniczna volcanic eruption sztorm storms tsunami tsunamis obryw, osuwisko i spływy mass movement susza drought

6 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi Trzęsienie ziemi - gwałtowne rozładowanie naprężeń powstałych w skorupie ziemskiej w czasie ruchów fragmentów litosfery. Z miejsca uwolnienia tych naprężeń (hipocentrum ogniska trzęsienia ziemi) rozchodzą się fale sejsmiczne. Punkt na powierzchni Ziemi położony nad ogniskiem (epicentrum) to miejsce, gdzie fale docierają najwcześniej i gdzie straty są największe. Siła wstrząsów maleje w miarę oddalania się od epicentrum. epicentrum

7 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi tektoniczne (ok. 90%) wulkaniczne (ok. 7%) zapadowe (ok. 2%) antropogeniczne (ok. 1%) płytkie powyżej 70 km (ok. 85%) średnie km (ok. 12%) głębokie poniżej 350 km (ok. 3%)

8 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika uskoki normalne (przekrój) naprężenie uskoki odwrócone (przekrój) uskoki przesuwcze (plan)

9 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika ZESTAWIENIE WYDARZEŃ SEJSMICZNYCH NA ŚWIECIE W OKRESIE OD 1963 DO 1998 ROKU WYKŁAD wg Lowman & Montgomery (1998)

10 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika Albert Einstein ( ) Nie wszystko co się liczy jest policzalne, i nie wszystko co policzalne się liczy Not everything that counts can be counted, and not everything that can be counted counts

11 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 Opis intensywności zjawiska I Odczuwalne tylko przez przyrządy. II Odczuwalne przez nieliczne osoby na wyższych piętrach budynków lub w szczególnie dogodnych sytuacjach. III Wyczuwalne wew. budynków. Kołysanie przedmiotów wiszących, drżenie jak od przejeżdżających samochodów. IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach okiennych. V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się. VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew. VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku. Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie. VIII Zakłóca prowadzenie pojazdów. Uszkodzenia ścian, zwłaszcza z cegły. Słabe budynki mogą ulec uszkodzeniu. Zniszczenie kominów, odpadanie fragmentów budynków. Złamanie gałęzi drzew. IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli -zniszczona, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. XII Całkowite zniszczenie. Przesunięcia dużych mas skalnych, Przedmioty wyrzucane w powietrze, zaburzenia poczucia linii horyzontu.

12 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 Opis intensywności zjawiska I Odczuwalne tylko przez przyrządy. II Odczuwalne przez nieliczne osoby na wyższych piętrach budynków lub w szczególnie dogodnych sytuacjach. III Wyczuwalne wew. budynków. Kołysanie przedmiotów wiszących, drżenie jak od przejeżdżających samochodów. IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach okiennych. V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się. VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew. VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku. Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie. VIII Zakłóca prowadzenie pojazdów. Uszkodzenia ścian, zwłaszcza z cegły. Słabe budynki mogą ulec uszkodzeniu. Zniszczenie kominów, odpadanie fragmentów budynków. Złamanie gałęzi drzew. IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli -zniszczona, duża część drewnianych także, inne-uszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. XII Całkowite zniszczenie. Przesunięcia dużych mas skalnych, Przedmioty wyrzucane w powietrze, zaburzenia poczucia linii horyzontu.

13 skala oddziaływania zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika CZĘSTOTLIWOŚĆ (PRAWDOPODOBIEŃSTWO) I KATEGORYZACJA WYDARZEŃ SEJSMICZNYCH ZGODNIE Z 12-STOPNIOWĄ SKALĄ MERCALLEGO-SIEBERGA EMS-98 99,0 % 0,9 % 0,09 % 0,009 % zwyczajne nadzwyczajne katastrofalne kataklizmowe WYKŁAD I - III IV - VI VII - XI XII

14 IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach okiennych. V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się. VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew. VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku. Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IV - VII

15 IV Drżenie jak od przejeżdżających ciężarówek. Dzwonienie talerzy i szklanek. Możliwe spękania przy ramach okiennych. V Wyczuwalne wew. budynków. Można określić kierunek drgań. Budzi śpiących. Ciecze falują, małe przedmioty przesuwają się. Wahadła zmieniają sposób wahania lub zatrzymują się. VI Wyraźnie odczuwalne, ludzie przestraszeni. Spadają przedmioty zawieszone. Meble przesuwają się. Możliwe pęknięcie tynku. Drżenie cienkich gałęzi drzew. VII Zakłócenia równowagi. Wyczuwalne w jadących samochodach. Zawalenie słabych kominów, odpadanie tynku. Na stojącej wodzie pojawiają się fale i zmętnienie. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IV - VII

16 IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inneuszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IX - XI Santa Rosa Kalifornia, 1906 (Beanland et al 2004).

17 IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inneuszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IX - XI Uskok Edgecumbe, trzęsienie ziemi km długości szczelina z 2 metrowym zrzutem (Beanland et al 1989). Fot. DL Homer: CN 10115/37 Tajwan, trzęsienie ziemi w 1999 r. (wg. Bilham, Ting-To Yu, 2000)

18 IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inneuszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IX - XI Tajwan, trzęsienie ziemi Zniszczona bieżnia boiska sportowego (Angelier et al 2003).

19 IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inneuszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IX XI, SEJSMITY ARCHEOLOGICZNE Marco et al., 2003

20 IX Panika. Słabe budynki murowane ulegają zniszczeniu, inne uszkodzeniu. Uszkodzenie rurociągów, zbiorników wodnych. Przesunięcia w miękkim gruncie, niewielkie szczeliny. X Większość murowanych budowli ulega zniszczeniu, duża część drewnianych także, inneuszkodzone. Uszkodzenie zapór wodnych, obsunięcia ziemi. Woda ze zbiorników wylewa się. Szyny kolejowe wyginają się. XI Szyny kolejowe mocno pogięte. Instalacje podziemne zniszczone. zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit 12-STOPNIOWA SKALA MERCALLEGO EMS-98 IX XI, SEJSMITY ARCHEOLOGICZNE Zniszczone w 3 wieku domostwo rzymskie ze śladami zniszczeń sejsmicznych w podłożu z okresu między 2581 a 2197, Egna

21 LW W. Laska KF F. Kreutz WP P. Wiejacz MK K. Maciejak MKR K.R. Mazurski PJ J. Pagaczewski MS S. Michalkiewicz ED E. Dathe GCL G.C. Laube zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit HISTORYCZNE TRZĘSIENIA ZIEMI POLSKA WYKŁAD (????) PJ, 1000 (????) LW, 1000 (Sudety,?) PJ, 1011 (Kowary,?) PJ, 1014 (Sudety,?) PJ 1016 (????) LW, 1034 (????) LW, 1040 (Sudety,?) PJ, 1170 (????) LW, 1092 (Sudety,?) PJ 1170 (Sudety,?) PJ, 1196 (????) LW, 1200 (Pieniny,?) JD, 1201 (Sudety,?) LW PJ, 1258 (????) LW 1258 (Sudety,?) PJ, 1259 (Kraków, 4,8) LW, 1259 (Sudety,?) PJ, 1303 (????) LW, 1328 (????) LW 1348 (????) LW, 1356 (Sudety,?) PJ, 1358 (Sudety,?) LW PJ, 1372 (Wrocław,?) PJ, 1384 (Wrocław,?) PJ 1442 (????) LW, 1443 (Wrocław, 6,0) LW PJ, 1483 (Brzeg,?) PJ, 1496 (Nysa,?) PJ, 1517 (????) LW 1528 (Sudety,?) PJ, 1562 (Kłodzko,?) PJ, 1572 (Toruń,?) LW, 1578 (????) LW, 1589 (Złotoryja,?) MK 1590 (Kamienna Góra,?) LW SM, 1591 (Sudety,?) PJ, 1594 (Złotoryja,?) PJ MK, 1596 (????) LW 1598 (Bardo,?) LW MK, 1601 (????) LW, 1605 (????) LW, 1606 (????) LW, 1619 (????) LW 1620 (Kłodzko,?) LW MKR, 1637 (????) LW, 1662 (Tatry, 6) WP, 1666 (????) LW, 1670 (????) LW 1671 (????) LW, 1675 (????) LW, 1677 (Złotoryja,?) MK, 1680 (Warszawa,4,9) LW, 1690 (????) LW 1690 (Wrocław,?) PJ, 1701 (????) LW, 1711 (????) LW, 1716 (????) LW, 1717 (????) LW 1717 (Jelenia Góra,?) PJ, 1731 (????) LW, 1738 (????) LW, 1751 (Sudety,?) PJ MK, 1768 (Sudety,?) PJ 1774 (Racibórz, 5,0) LW, 1774 (Sudety,?) PJ, 1775 (Sudety,?) PJ, 1778 (Legnica,?) PJ 1785 (Barania Góra, 6,0) LW WP, 1785 (Sudety,?) PJ, 1786 (Cieszyn, 6,0) LW WP, 1786 (Sudety,?) PJ 1789 (Sudety,?) PJ, 1790 (Wrocław,?) PJ, 1793 (????) LW, 1799 (Sudety,?) PJ, 1802 (????) LW 1803 (????) LW, 1821 (????) LW, 1822 (????) LW, 1824 (Sudety,?) MW, 1823 (Głubczyce,?) PJ 1827 (Jodłów,?), 1829 (Karkonosze,?) PJ, 1829 (????) LW, 1834 (????) LW, 1834 (Sudety,?) PJ 1835 (????) LW, 1837 (Sudety,?) PJ MW, 1838 (????) LW, 1840 (Pieniny, 5,0) WP, 1841 (????) LW 1842 (????) LW, 1852 (????) LW, 1855 (????) LW, 1857 (????) LW, 1858 (????) LW, 1858 (Sudety,?) PJ 1859 (Strzelin,?), 1868 (Sudety,?) LW MW, 1871 (????) LW, 1872 (Sudety,?) PJ MW 1875 (Hrubieszów, 3,7, 1875 (Lwów,?) KF, 1876 (Wrocław,?) PJ, 1877 (Sudety,?) PJ 1877 (????) LW WP, 1883 (Trutnow,?) GCL MW, 1895 (Strzelin, 4,8) ED PJ WP, 1889 (Sudety,?) ED 1895 (Bolesławiec,?) PJ, 1901 (Pieniny, 4,5), 1901 (Wałbrzych,?) PJ MKR, 1903 (Karkonosze,?) PJ 1908 (Gołdapia,?), 1908 (Sudety,?) PJ, 1909 (Sudety,?) PJ, 1909 (Pomorze, 4,0) WP 1926 (Piotrków Tr.,?) WP, 1931 (Sudety,?) PJ, 1932 (Kielce, 4) WP, 1934 (Sudety,?) PJ 1935 (Cz. Dunajec, 4,3), 1992 (Krynica, 4,2) WP, 1993 (Krynica, 4,6) WP, 2004 (Nowy Targ, 4,4) 2005 (Rydułtowy, 3,5) WP, 2007 (Katowice, 4,0) WP, 2008 (Słupsk, 5,3) WP

22 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit 1940

23 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit ODWZOROWANIA KARTOGRAFICZNE TRZĘSIENIA ZIEMI (TRUTNOV, 1883) 1883

24 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia, trzęsienia ziemi, tektonika, sejsmit ODWZOROWANIA KARTOGRAFICZNE TRZĘSIENIA ZIEMI (TRUTNOV, 1883) 1895

25 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia

26 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA Tufty, B., Questions Answered about: Earthquakes, Avalanches, Floods and Other Natural Disasters. Dover Pub. Inc. Turcotte, D.L., Schubert, G., Geodynamics. Cambridge University. Keller, E.A., Pinter, N., Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape (Series in International Business and Economics). Prentice Hall. Schumm, S.A., Dumont, J.F., Holbrook, J.M., Active Tectonics and Alluvial Rivers. Cambridge University Press. Keller, E.A., Blodgett, R.H., Natural Hazards: Earth's Processes as Hazards, Disasters and Catastrophes. Prentice Hall. Zeilinga de Boer, J., Sanders, T.D., Earthquakes in Human History: The Far-Reaching Effects of Seismic Disruptions. Princeton Univ. Pr.

27 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia WYKŁAD Gold, T., Dyson, F., The Deep Hot Biosphere: The Myth of Fossil. Springer New York. Albritton, C.C., Catastrophic Episodes in Earth History (Topics in the Earth sciences series). Springer. Miller, F.P., Vandome, A.F. McBrewster, J., Catastrophism: Earth, Paradigm, Uniformitarianism (science), Erosion, Scientific consensus, Deluge myth, Immanuel Velikovsky, Impact event, Giant impact hypothesis. Alphascript Publishing. LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA Nur, A., Burgess, D., Apocalypse: Earthquakes, Archaeology, and the Wrath of God. Princeton Univ. Pr. Miller, F.P., Vandome, A.F. McBrewster, J., Earthquake: Earthquake. Fault (geology), Aftershock, Induced seismicity, Seismology, Landslide, Soil liquefaction, Tsunami, Flood Emergency management, Earthquake insurance, Historical earthquakes. Alphascript Publishing. Bobrowsky, P., Encyclopedia of Natural Hazards (Encyclopedia of Earth Sciences Series). Springer Netherlands

28 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia SEJSMITY ZPRASZAM NA NASTĘPNY WYKŁAD 20 listopada! - trochę historii - definicje i przykłady - przykłady z Sudetów dotyczy pojęć: WYKŁAD sejsmit (Seilacher 1969) sejsmoturbidyt (Mutti et al., 1984) megaturbidyt (Seguret, Labaume 1984) tsunamit (Cita 1984) homogenit (Hieke 1984)

29 zjawisko, proces, zdarzenie, geozagrożenia WYKŁAD Gold, T., Dyson, F., The Deep Hot Biosphere: The Myth of Fossil. Springer New York. Albritton, C.C., Catastrophic Episodes in Earth History (Topics in the Earth sciences series). Springer. Miller, F.P., Vandome, A.F. McBrewster, J., Catastrophism: Earth, Paradigm, Uniformitarianism (science), Erosion, Scientific consensus, Deluge myth, Immanuel Velikovsky, Impact event, Giant impact hypothesis. Alphascript Publishing. LEKTURA UZUPEŁNIAJĄCA Nur, A., Burgess, D., Apocalypse: Earthquakes, Archaeology, and the Wrath of God. Princeton Univ. Pr. Miller, F.P., Vandome, A.F. McBrewster, J., Earthquake: Earthquake. Fault (geology), Aftershock, Induced seismicity, Seismology, Landslide, Soil liquefaction, Tsunami, Flood Emergency management, Earthquake insurance, Historical earthquakes. Alphascript Publishing. Bobrowsky, P., Encyclopedia of Natural Hazards (Encyclopedia of Earth Sciences Series). Springer Netherlands

30 WYKŁAD 2016 geodynamika SEJSMITY - trochę historii - definicje i przykłady - przykłady z Sudetów dotyczy pojęć: sejsmit (Seilacher 1969) sejsmoturbidyt (Mutti et al., 1984) megaturbidyt (Seguret, Labaume 1984) tsunamit (Cita 1984) homogenit (Hieke 1984)