Program Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały nr XXIX/237/2016 Rady Gminy Wieliszew z dnia 30 listopada 2016r. w sprawie przyjęcia do realizacji "Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata "

2 Niniejszy dokument sporządzono zgodnie z zasadą partnerstwa i partycypacji w ścisłym porozumieniu i przy współpracy z samorządem gminnym i przedstawicielami społeczności lokalnej. Zamawiający: Wykonawca: Gmina Wieliszew EU-Consult Sp. z o.o. Urząd Gminy Wieliszew ul. Modlińska Wieliszew ul. Toruńska 18C Gdańsk Wieliszew, S t r o n a

3 Spis treści 1 Wprowadzenie cel, założenia i zakres opracowania Metodologia opracowania diagnozy Problemy występujące na terenie gminy Delimitacja obszarów zdegradowanych Obszary rewitalizacji Charakterystyka obszarów rewitalizacji Cele rewitalizacji i kierunki działań Rekomendowane kierunki interwencji Matryca logiczna projektów Uzasadnienie celów rewitalizacyjnych i ich wpływ na niwelowanie koncentracji zjawisk negatywnych Lista planowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych Lista A: projekty główne Lista B: projekty komplementarne Wpływ projektów na aspekty problemowe Wizja wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego (planowany efekt rewitalizacji) Nawiązanie do dokumentów planistycznych i strategicznych Mechanizmy zapewnienia komplementarności rewitalizacji Partycypacja społeczna w procesie rewitalizacji Mechanizmy partycypacji społecznej Pierwszy cykl spotkań konsultacyjnych r S t r o n a

4 11.3 Drugi cykl spotkań konsultacyjnych r Formy partycypacji społecznej na etapie wdrażania i monitorowania Podsumowanie partycypacji społecznej System wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji System monitoringu i oceny PR Monitoring Ewaluacja Aktualizacja Programu Rewitalizacji Spis tabel i rysunków Spis rysunków Spis tabel Spis wykresów Załącznik 1 Mapa ewidencyjna Załącznik 2 Diagnoza społeczno-gospodarcza gminy Przestrzeń i środowisko Sfera społeczna Sfera gospodarcza Infrastruktura techniczna Infrastruktura społeczna Załącznik 3 Analiza SWOT Załącznik 4 Wyniki badania ankietowego Załącznik 5 Wyniki IDI S t r o n a

5 1 Wprowadzenie cel, założenia i zakres opracowania Na potrzeby mieszkańców Gminy Wieliszew przygotowany został Program Rewitalizacji. Niniejszy dokument ma charakter kompleksowy, poprzez połączenie działań w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzennej oraz poprzez współpracę przy opracowaniu dokumentu lokalnych władz z interesariuszami rewitalizacji, np. mieszkańcami, lokalnymi przedsiębiorcami czy przedstawicielami organizacji pozarządowych. Program Rewitalizacji dla Gminy Wieliszew opracowany został w oparciu o Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata z dnia 2 sierpnia 2016 roku. Celem Wytycznych jest ujednolicenie warunków i procedur wdrażania programów operacyjnych na lata w zakresie projektów realizujących cele i procesy rewitalizacji, zwanych dalej projektami rewitalizacyjnymi. Definiują sposób rozumienia pojęcia rewitalizacji w nawiązaniu do działań współfinansowanych ze środków EFRR, EFS, FS w perspektywie finansowej oraz wskazują instrumenty, poprzez które realizacja projektów rewitalizacyjnych będzie spójna oraz kompleksowa. Zgodnie z wytycznymi przez proces rewitalizacji należy rozumieć: kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). 5 S t r o n a

6 W Wytycznych wskazane są warunki prowadzenia rewitalizacji. Zaliczają się do nich niniejsze działania: Uwzględnienie rewitalizacji jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy. Pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analiza dotykających go problemów. Diagnoza obejmuje kwestie społeczne, gospodarcze, przestrzennofunkcjonalne i środowiskowe. Ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych. Właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru. Zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennofunkcjonalnej, technicznej, środowiskowej. Koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowania i ewaluacja skuteczności rewitalizacji. Realizacja wynikają z art. 5 ust. 1 rozporządzenia ogólnego zasady partnerstwa polegająca na włączeniu partnerów w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Podczas opracowywania Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata zastosowano następujący proces planowania strategicznego: Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI), Konsultacje społeczne, Indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Powołując się na Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych rewitalizacja to działania całościowe, poprzez które rozumie się wzajemnie powiązane przedsięwzięć, obejmujące kwestie społeczne, gospodarcze, przestrzenno-funkcjonalne, techniczne i środowiskowe. Niniejsze opracowanie pozwoliło na wyznaczenie obszarów zdegradowanych oraz rewitalizacji na terenie Gminy Wieliszew. Natomiast poprzez wskazanie 6 S t r o n a

7 działań, pozwalających na wyprowadzenie z kryzysu obszarów przeznaczonych do rewitalizacji, nastąpi optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmocnienie jego lokalnych potencjałów. W proces tworzenia Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata , zainteresowani interesariusze mogli uczestniczyć w projekcie poprzez wypełnienie kwestionariuszy metodą CATI, wywiady indywidualne oraz konsultacje społeczne. Pozwoliło to na wspólne sformułowanie wizji obszaru zdegradowanego oraz wyznaczenie kierunków dalszych działań. Do informowania społeczności lokalnej wykorzystane zostały: strona internetowa Urzędu Gminy Wieliszew, ulotki i broszury. Na poniższym rysunku przedstawiono poszczególne etapy tworzenia planu. W ten sposób zapewniona została kompleksowość i komplementarność działań. Oceniono także możliwości gminy w oparciu o środki finansowe realne do uzyskania. 7 S t r o n a

8 Rysunek 1 Etapy tworzenia Programu Rewitalizacji Diagnoza pełna diagnoza problemów w skali gminy i uszczegółowiona dla obszaru rewitalizacji Cele cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służące eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk Wizja wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Planowane przedsięwzięcia opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym i technicznym Powiązania opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi gminy Mechanizmy mechanizmy integrowania działań Zarządzanie opis struktury zarządzania realizacją programu rewitalizacji Monitorowanie system monitorowania i oceny programu rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne. 8 S t r o n a

9 2 Metodologia opracowania diagnozy Na potrzeby Programu Rewitalizacji Gmina Wieliszew podzielona została na mniejsze jednostki urbanistyczne, tj. sołectwa (Góra, Janówek Pierwszy, Kałuszyn, Komornica, Krubin, Łajski, Michałów-Reginów, Olszewnica Nowa, Olszewnica Stara, Poddębie, Sikory, Skrzeszew, Topolina, Wieliszew). Pozwoliło to na zebranie danych w sposób trafny i rzetelny, w oparciu o metodologie badań ilościowych i jakościowych. Dane ilościowe pozyskane zostały od takich instytucji jak: Ośrodek Pomocy Społecznej, Policja, Urząd Gminy i Powiatowy Urząd Pracy. Wszystkie uzyskane dane są za rok 2015 (stan na 31 XII) i zostały przedstawione poniżej: 9 S t r o n a

10 Tabela 1 Dane wykorzystane do analizy wskaźnikowej Lp. Sołectwo Liczba ludności Liczba bezrobotnych Liczba długotrwale bezrobotnych Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia Liczba pobieranych świadczeń społecznych Liczba osób niepełnosprawnych Liczba osób ubogich Liczba popełnionych przestępstw Liczba organizacji pozarządowych Liczba podmiotów gospodarczych 1 Janówek Pierwszy Góra Komornica Krubin Łajsk Michałów- Reginów S t r o n a

11 Lp. Sołectwo Liczba ludności Liczba bezrobotnych Liczba długotrwale bezrobotnych Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia Liczba pobieranych świadczeń społecznych Liczba osób niepełnosprawnych Liczba osób ubogich Liczba popełnionych przestępstw Liczba organizacji pozarządowych Liczba podmiotów gospodarczych 7 Olszewnica Nowa Olszewnica Stara Poddębie Topolina Skrzeszew Sikory S t r o n a

12 Lp. Sołectwo Liczba ludności Liczba bezrobotnych Liczba długotrwale bezrobotnych Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia Liczba pobieranych świadczeń społecznych Liczba osób niepełnosprawnych Liczba osób ubogich Liczba popełnionych przestępstw Liczba organizacji pozarządowych Liczba podmiotów gospodarczych 13 Wieliszew Kałuszyn Źródło: Opracowanie własne. 12 S t r o n a

13 Z uzyskanych danych stworzono następujące wskaźniki: W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze; W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych; W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych na danym obszarze; W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze; W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Metoda analityczna wyliczania obszarów zjawisk kryzysowych oparta była o standaryzację wskaźników. W celu wyznaczenia sołectw do obszarów rewitalizacji wykonano następujące działania: Krok 1 Zebranie bezwzględnych danych liczbowych dla wszystkich wskaźników w odniesieniu do wybranych porównywalnych obszarów; Krok 2 Przyporządkowanie wszystkim obszarom np. liczby mieszkańców, osób bezrobotnych, pobierających świadczenia społeczne, itp.; Krok 3 W celu ujednolicenia obliczeń nominalną wartość wskaźnika odniesiono do liczby mieszkańców, osób bezrobotnych, pobierających świadczenia społeczne, itp.; Krok 4 Obliczenie średniej arytmetycznej dla poszczególnych wskaźników; 13 S t r o n a

14 Krok 5 Obliczenie odchylenia standardowego dla poszczególnych wskaźników; Krok 6 Standaryzacja wskaźników w celu umożliwienia sumowania danych, wskaźniki podległy standaryzacji (metoda: odjęcie od wartości wskaźnika dla danego obszaru średniej wartości dla całej gminy i podzielenie przez odchylenie standardowe dla całej gminy); Krok 7 Obliczenie sumarycznego wskaźnika degradacji zsumowanie wystandaryzowanych wskaźników dla poszczególnych obszarów. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki analizy wskaźnikowej dla poszczególnych sołectw: 14 S t r o n a

15 Tabela 2 Wskaźnik degradacji Lp. Sołectwo W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych nadanym obszarze W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. 1 Janówek Pierwszy 0,032 0,430 0,620 0,008 2,200 4,091 12,180 3,040 0,657 2 Góra 0,038 0,550 0,600 0,021 7,533 0,531 5,650 0,000 0,531 3 Komornica 0,015 0,250 0,000 0,011 3,044 0,657 11,410 0,000 0,263 4 Krubin 0,035 0,880 0,590 0,017 5,769 0,520 2,070 4,140 0,483 5 Łajsk 0,032 0,510 0,530 0,004 3,802 0,263 7,020 0,540 0, S t r o n a

16 Lp. Sołectwo W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych nadanym obszarze W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. 6 Michałów- Reginów 0,039 0,600 0,480 0,009 4,141 0,483 9,940 0,000 1,852 7 Olszewnica Nowa 0,041 0,330 0,440 0,009 1,620 1,852 9,090 0,000 1,610 8 Olszewnica Stara 0,043 0,620 0,440 0,009 6,832 1,610 7,730 0,000 0,220 9 Poddębie 0,014 0,000 0,500 0,021 4,545 0, ,740 6,850 0, S t r o n a

17 Lp. Sołectwo W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych nadanym obszarze W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. 10 Topolina 0,012 0,000 1,000 0,060 3,311 0, ,050 0,000 0, Skrzeszew 0,040 0,540 0,600 0,006 6,849 0,146 4,780 2,390 0, Sikory 0,059 0,000 0,500 0,088 29,412 0, ,470 29,410 1, Wieliszew 0,039 50,510 0,500 0,003 3,187 1,255 5,130 1,220 0, Kałuszyn 0,037 0,790 0,790 0,013 23,810 0,084 5,850 1,920 4,091 Źródło: Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. 17 S t r o n a

18 Kartograficzna metoda ilościowa pozwoliła na zaprezentowanie intensywności danego zjawiska w graniach określonych sołectw. Poniższej zaprezentowane mapy przedstawiają wyniki poszczególnych mierników wskaźnikowych. Rysunek 2 W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Źródło: Opracowanie własne. Rysunek 3 W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych Źródło: Opracowanie własne. 18 S t r o n a

19 Rysunek 4 W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych na danym obszarze Źródło: Opracowanie własne. Rysunek 5 W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Źródło: Opracowanie własne. 19 S t r o n a

20 Rysunek 6 W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne. Rysunek 7 W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne. 20 S t r o n a

21 Rysunek 8 W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne. Rysunek 9 W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne. 21 S t r o n a

22 Rysunek 10 W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne. 22 S t r o n a

23 Ponadto, do analizy wykorzystano dane jakościowe. Pierwszą metodą ich pozyskiwania były konsultacje społeczne. W Gminie Wieliszew odbyły się cztery spotkania konsultacyjne, na które zaproszeni zostali wszyscy mieszkańcy gminy. Metodą informowania o spotkaniach były informacje zamieszczone na: stronie internetowej Urzędu Gminy (zakładka Program Rewitalizacji ), BIP-ie, ulotkach i broszurach. Spotkania z interesariuszami odbyły się: 1. 8 sierpnia 2016 roku o godzinie 13:00, 2. 8 sierpnia 2016 roku o godzinie 16:00; sierpnia 2016 roku o godzinie 13:00; sierpnia 2016 roku o godzinie 16:00 Łącznie w spotkaniach konsultacyjnych uczestniczyły 34 osoby. W ramach konsultacji społecznych prowadzone były warsztaty, w trakcie których mieszkańcy odpowiadali na pytania dotyczące: Mocnych stron Gminy i sposobów wykorzystania potencjału; Negatywnych zjawisk i sposobów ich rozwiązania; Jakie są skojarzenia z moją Gminą? Jak można spędzać czas wolny na terenie Gminy? Czego brakuje w mojej Gminie? Miejscowość Góra to obszar / Miejscowość Wieliszew to obszar Miejscowość Góra charakteryzuje się / Miejscowość Wieliszew to obszar Miejscowość Góra jako miejsce / Miejscowość Wieliszew to obszar Głównym zadaniem władz Gminy powinno być Wskazanie ulicy/ obszaru, której dotyczy proponowane działanie; przyczyny wskazania obszaru; proponowane działania w zakresie rewitalizacji; Mieszkańcy mieli możliwość wskazanie obszaru i/lub ulicy, który ma zostać włączony do Programu Rewitalizacji, przez co możliwe było zawężenie obszaru zdegradowanego i wybranie obszaru do rewitalizacji. 23 S t r o n a

24 Drugą metodą zastosowaną w celu uzyskania danych jakościowych były indywidualne wywiady pogłębione. Prowadzone były z przedstawicielami Urzędu Gminy i organizacji pozarządowych, w terminie od 9 listopada 2016 r. do 20 listopada 2016 r. Na potrzeby Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata przeprowadzono 7 wywiadów indywidualnych. Rysunek 11 Metody pozyskiwania danych do diagnozy Badania kwestionariuszowe (ankiety) Dane z (Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji, Urządu Gminy i Powiatowego Urządu Pracy) Konsultacje społeczne Diagnoza Dane z Banku Danych Lokalnych Badania jakościowe (IDI) Warsztaty Źródło: Opracowanie własne. 24 S t r o n a

25 3 Problemy występujące na terenie gminy W procesie rewitalizacji istotne jest zidentyfikowanie obszarów problemowych w każdej ze sfer, tj. społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. W sferze społecznej, grupami zagrożonymi wykluczeniem ze społeczności lokalnej są osoby bezrobotne, ubogie i niepełnosprawne. Z danych Ośrodka Pomocy Społecznej wynika, że w roku 2015 pomocy z zakresu ubóstwa udzielono 50 osób z 24 rodzin. Jest to wzrost o 68,0% w porównaniu do roku 2010 (osób ubogich 16 z 3 rodzin). Największy wzrost osób ubogich odnotowano w miejscowości Góra z 2 na 7 osób. W analizowanym roku z tytułu niepełnosprawności 47 osobom przyznano świadczenia społeczne. W tym zakresie odnotowano również wzrost w porównaniu z rokiem 2010 o 21,3%. Największej pomocy udzielono rodzinom w Wieliszewie, których w roku 2015 było 18. Dane z Ośrodka Pomocy Społecznej dotyczyły również liczby osób i rodzin objętych pomocą z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i alkoholizmu. Na terenie gminy w 2015 roku 37 osób otrzymało świadczenia z tytułu bezradności życiowej. W przypadku osób uzależnionych od alkoholu odsetek ten był niższy i wyniósł 11 osób. Analizując dane od roku 2010 liczba osób pobierających świadczenia z tytułu bezradności i alkoholizmu rosła. W porównaniu do analizowanego roku ich liczba zwiększyła się kolejno o 54,1% (bezradność) i 72,2% (alkoholizm). Istotnym problemem występującym na terenie gminy jest bezrobocie. Jak wynika z danych za rok 2015 osób pozostających bez pracy było 464. Oznacza to, że co 27 mieszkaniec gminy pozostawał bez pracy. Najwięcej osób bezrobotnych mieszkało w sołectwie Wieliszew 158, którzy stanowiły 34,1% ogółu osób bezrobotnych w gminie. Ich liczba w porównaniu do roku 2010 wzrosła o 7,6%. W roku 2015 również wysoki odsetek osób pozostających bez pracy mieszkał w sołectwach: Michałów-Reginów (63), Łajsk (59) i Skrzeszew (50). Ważnym aspektem dla rozwoju społeczno-gospodarczego jest liczba osób długotrwale pozostających bez pracy. Na terenie gminy Wieliszew osoby te w roku 2015 stanowiły aż 54,7% ogółu bezrobotnych. Najwięcej długotrwale bezrobotnych mieszkało w sołectwach: Wieliszew 25 S t r o n a

26 (81), Michałów-Reginów (38) oraz Łajsk (30). Warto zaznaczyć, że od roku 2010 liczba osób długotrwale pozostających bez pracy znacznie wzrosła. W roku 2010 wyniosła 128, natomiast pięć lat później już 254, co stanowi wzrost blisko o połowę (49,6%). Dane za rok 2010 i 2015 potwierdzają, że najwięcej osób długotrwale bezrobotnych przybyło w sołectwie Wieliszew z 36 na 81. W roku 2015 struktura osób bezrobotnych, według danych Powiatowego Urzędu Pracy, kształtowała się następująco: Więcej mężczyzn, niż kobiet (45,7%) pozostawało bez pracy; 70 bezrobotnych to osoby poniżej 25 roku życia; 83 osoby powyżej 50 roku pozostawały bez pracy; 125 osób bezrobotnych było bez kwalifikacji zawodowych. Ostatnim z analizowanych aspektów w sferze społecznej była liczba popełnianych przestępstw. W roku 2015 najwięcej incydentów związanych było z kradzieżą z włamaniem 63 przypadki. W porównaniu do roku 2010 liczba tego rodzaju przestępstw wzrosła o 41,3%. Komisariat Policji w Wieliszewie stosunkowo często interweniował w sprawie kradzieży. Najwięcej w roku 2012 odnotowano 73 przypadki. W roku 2015 odnotowano spadek tego rodzaju przestępstw o 47,9%. Incydentalne przypadki w ostatnim analizowanym roku dotyczyły przemocy domowej (8), rozbojów (2), bójek i pobić (1) oraz kradzieży pojazdu (1). W sferze gospodarczej istotna jest liczba i wielkość podmiotów gospodarczych. W roku 2015 najwięcej firm działało na terenie sołectwa Wieliszew. Odsetek ten wyniósł 483. Następnie nieco mniej w sołectwie Michałów-Reginów (299) i Skrzeszewie (162). Spośród podmiotów gospodarki narodowej na przestrzeni lat najliczniejszą grupę stanowiły mikroprzedsiębiorstwa (zatrudniających do 9 osób). Większe przedsiębiorstwa działalność prowadzą w obrębie aglomeracji warszawskiej, dlatego znaczna liczba mieszkańców podejmuje prace poza obszarem gminy. W sferze techniczno-przestrzennej zdiagnozowano problem związany z zmieniającymi się funkcjami obszarów popegeerowskich. Z racji funkcjonowania na terenie sołectwa Wieliszew Państwowego Gospodarstwa Rolnego (Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliszew, które 26 S t r o n a

27 działało również jako Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliszew) na terenie miejscowości znajdują się budynki popegeerowskie, które wymagają pilnej interwencji (np. Urząd Gminy w Wieliszewie). Silny poziom degradacji terenów wpływa na niski poziom jakości przestrzeni publicznej. Ponadto, na terenie gminy odnotowano niewystarczająco rozwiniętą bazę lokalową placówek oświaty oraz obiektów infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. W sferze technicznej zdiagnozowany problem związany jest z siecią wodociągową i kanalizacją sanitarną. Zaledwie 50% mieszkańców gminy i 70% powierzchni gminy nie ma wodociągów. Natomiast 50% powierzchni gminy nie ma dostępu do kanalizacji. Niski poziom dostępu do tego rodzaju usług wpływa na zmniejszenie atrakcyjności gminy jako potencjalnego miejsca do zamieszkania. W sferze środowiskowej zidentyfikowano problemy związane z zanieczyszczeniem zbiorników wodnych w tym jezior: Klucz, Wieliszewskie, Ławeczno i Góra. Ponadto, istnieje ryzyko związane z brakiem ochrony obszarów cennych przyrodniczo. Związane jest to z propozycjami zmian przeznaczania terenów rolnych i leśnych na działki budowlane. 27 S t r o n a

28 4 Delimitacja obszarów zdegradowanych Do wyznaczenia obszaru zdegradowane posłużono się wynikiem wartości sumarycznego wskaźnika degradacji. Sołectwa, w których odnotowano wartości powyżej 0 zakwalifikowane zostały jako obszary zdegradowane. Tabela 3 Wartość sumarycznego wskaźnika degradacji Sikory 12,93 Góra Topolina Wieliszew 3,06 2,57 3,80 Skrzeszew Olszewnica Stara Poddębie Janówek Pierwszy Krubin Łajsk Kałuszyn Olszewnica Nowa Michałów-Reginów -0,50-0,83-1,12-1,501-1,535-2,12-2,42-2,93-3,21 Komornica -6,94-15,00-10,00-5,00 0,00 5,00 10,00 15,00 Źródło: Opracowanie własne. Na podstawie wartości sumarycznego wskaźnika degradacji do obszaru zdegradowanego zakwalifikowano cztery sołectwa: 1. Sikory; 2. Góra; 28 S t r o n a

29 3. Topolina; 4. Wieliszew. Poniższej przedstawiono średnie wartości wskaźników poszczególnych sołectw w porównaniu do średniej dla gminy. Wykres 1 W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Sikory 0,059 Wieliszew 0,039 Góra 0,038 Gmina 0,034 Topolina 0,012 Źródło: Opracowanie własne. 29 S t r o n a

30 Wykres 2 W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych Wieliszew 50,510 Gmina 3,771 Góra 0,550 Sikory 0,000 Topolina 0,000 Źródło: Opracowanie własne. Wykres 3 W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych na danym obszarze Topolina 1,000 Góra 0,600 Gmina 0,541 Sikory 0,500 Wieliszew 0,500 Źródło: Opracowanie własne. 30 S t r o n a

31 Wykres 4 W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Sikory 0,088 Topolina 0,060 Góra 0,021 Gmina 0,019 Wieliszew 0,003 Źródło: Opracowanie własne. Wykres 5 W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Sikory 29,412 Góra 7,533 Gmina 7,318 Topolina 3,311 Wieliszew 3,187 Źródło: Opracowanie własne. 31 S t r o n a

32 Wykres 6 W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Gmina 1,687 Wieliszew 1,255 Topolina 0,906 Góra 0,531 Sikory 0,034 Źródło: Opracowanie własne. Wykres 7 Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Sikory 176,470 Topolina 119,050 Gmina 32,536 Góra 5,650 Wieliszew 5,130 Źródło: Opracowanie własne. 32 S t r o n a

33 Wykres 8 W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Sikory 29,410 Gmina 3,339 Wieliszew 1,220 Topolina 0,000 Góra 0,000 Źródło: Opracowanie własne. Wykres 9 W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Sikory 1,255 Wieliszew 0,903 Góra 0,531 Topolina 0,146 Gmina 0,034 Źródło: Opracowanie własne. Jak wynika z powyższych wykresów do głównych problemów obszarów zdegradowanych zaliczyć należy: 33 S t r o n a

34 wysoki udział osób bezrobotnych; długotrwale bezrobotnych (głównie na terenie Wieliszewa); bezrobotnych bez średniego wykształcenia (Topolina, Góra); stosunkowo wysoki odsetek osób pobierających świadczenia społeczne, niepełnosprawność (Sikory, Góra); przestępczość (Sikory, Topolina); niski poziom aktywności organizacji pozarządowych. 5 Obszary rewitalizacji Według Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Program Rewitalizacji nie może obejmować łącznie więcej niż 20% powierzchni gminy i dotyczyć liczby ludności nie większej niż 30% jej mieszkańców. Wyznaczony obszar zdegradowany przekracza wyznaczone wartości. Z uwagi na ten fakt, do obszaru rewitalizacji wybrano następujące sołectwa: 1. Sikory; 2. Góra; 3. Topolina; Również jako czwarty z obszarów do rewitalizacji wybrany został podobszar sołectwa Wieliszew. Został on wyłoniony na podstawie spotkań z mieszkańcami, przeprowadzonych wywiadów pogłębionych oraz lokalnego potencjału. Zastosowanie mechanizmu partycypacji społecznej pozwoliło na wskazanie terenu, który w opinii mieszkańców cechuje się silnym poziomem zdegradowania. Ponadto, obszar zalicza się do dawnych terenów popegeerowskich. Liczne budynki, znajdujące się w złym stanie technicznym, wpływają na niską jakość przestrzeni publicznej. Postępująca degradacja terenu świadczy o silnej potrzebie interwencji. 4. Część obszaru Wieliszewa. 34 S t r o n a

35 Tabela 4 Ludność i powierzchnia obszarów rewitalizacji Sikory Góra Topolina Podobszar Wieliszewa Suma Ludność % ludność gminy 0,26% 4,19% 0,66% 12,61% 17,74% Powierzchnia [ha] 682, , , , ,9265 % powierzchni 6,43% 7,13 2,89% 1,22% 17,67% Źródło: Opracowanie własne. Rysunek 12 Obszar rewitalizacji OBSZAR REWITALIZACJI Ludność: 17,74% < 30% Powierzchnia: 17,67% <20% Źródło: Opracowanie własne. Na poniższym rysunku zaznaczone zostały granice obszaru wybranego do rewitalizacji. Bardziej szczegółowa mapa, w skali 1:5000, znajduje się w załączniku 1 Mapa ewidencyjna, która została załączona do niniejszego dokumentu. 35 S t r o n a

36 5.1 Charakterystyka obszarów rewitalizacji Sikory Miejscowość Sikory zamieszkują 34 osoby (0,27% ogólnej liczby ludności gminy). Powierzchnia obejmuje z kolei 6,82 km 2, co stanowi 6,43% ogólnej powierzchni gminy. Zabudowa skoncentrowana jest we wschodniej części sołectwa. Dzięki położeniu u brzegu rzeki Narwi, dostępie do obszarów leśnych i jeziora rośnie turystyczne znaczenie sołectwa. Rysunek 13 Miejscowość Sikory Źródło: Topolina Miejscowość Topolina zamieszkają 84 osoby (0,66% ogólnej liczby ludności gminy). Powierzchnia obejmuje z kolei 3,075 km 2, co stanowi 2,9% ogólnej powierzchni gminy. Zabudowa skoncentrowana jest we wschodniej części sołectwa. Miejscowość przylega do brzegu rzeki Narwi, a w swych granicach obejmuje tereny leśne. Ponadto na terenie miejscowości zlokalizowane jest jezioro Ławeczno. 36 S t r o n a

37 Rysunek 14 Miejscowość Topolina Źródło: Góra Miejscowość Góra zamieszkuje 531 osób (4,20% ogólnej liczby ludności gminy). Powierzchnia obejmuje z kolei 7,57 km 2, co stanowi 7,14% ogólnej powierzchni gminy. Zabudowa skoncentrowana jest w centralnej części sołectwa. Miejscowość przylega do brzegu rzeki Narwi, a w swych granicach obejmuje tereny leśne oraz stawy rybne. Miejscowość słynie z ze znanych zabytków, takich jak spichlerz o cechach architektury klasycystycznej, kuźnia czy klasycystyczna oficyna z XVIII wieku. 37 S t r o n a

38 Rysunek 15 Miejscowość Góra Źródło: Wieliszew Wybrany fragment miejscowości Wieliszew zamieszkuje osób (12,61% ogólnej liczby ludności gminy). Powierzchnia obejmuje z kolei 1,3 km 2, co stanowi 1,23% ogólnej powierzchni gminy. W skład wyodrębnionego podobszaru wchodzą następujące ulice: Niepodległości; Świętojańska; 38 S t r o n a

39 Polna; Górki; Willowa; Jeziorna; Al. Solidarności; Książęca; Poprzeczna; Królewska; Modlińska (do numeru 106 A i B); Krótka; Łąkowa; Spacerowa; Kościelna (do numeru 20); Flisaków; Storczyków; Ogrodowa; Wrzosowa. Z racji funkcjonowania na tym terenie Państwowego Gospodarstwa Rolnego (funkcjonujące dawniej jako Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliszew) na wskazanym terenie znajdują się budynki popegeerowskie, które wymagają pilnej interwencji. Obszar cechuje zarówno koncentracja obszarów problemowych, jak i bardzo wysoki potencjał rozwojowy. 39 S t r o n a

40 Rysunek 16 Fragment miejscowości Wieliszew Źródło: 40 S t r o n a

41 6 Cele rewitalizacji i kierunki działań Realizacja Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew zakłada kompleksowe i zintegrowane działania na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni, środowiska oraz gospodarki, w celu wyprowadzenia obszaru ze stanu kryzysowego. Zaplanowany proces rewitalizacji przewiduje interwencje w najistotniejsze aspekty funkcjonowania gminy: społeczeństwo, gospodarkę i przestrzeń. Należy zaznaczyć, że interesariuszami programu są osoby, instytucje lub ich grupy, na które bezpośrednio lub pośrednio oddziałuje Program Rewitalizacji. To także podmioty wpływające na rezultaty procesu rewitalizacyjnego, zarówno w sposób pozytywny, jak i negatywny. Zalicza się do nich mieszkańców obszaru rewitalizacji, właścicieli, użytkowników nieruchomości, podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym terenie (w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego). A także podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić działalność gospodarczą lub społeczną (w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz organy władzy publicznej). 6.1 Rekomendowane kierunki interwencji zakłada realizację działań rewitalizacyjnych w obszarze społeczeństwa, gospodarki i przestrzeni. W każdym z nich, na podstawie analizy społeczno-gospodarczej, określono obszary wymagające poprawy. Osiągnięcie poniższych celów strategicznych oraz operacyjnych umożliwi zrealizowanie pożądanej wizji stanu obszaru rewitalizacji po przeprowadzonym procesie rewitalizacji. 1. Obszar strategiczny: Społeczeństwo Cel strategiczny dla obszaru rewitalizacji: Zapobieganie i rozwiązywanie problemów społecznych występujących w na obszarze rewitalizacji. 2. Obszar strategiczny: Gospodarka Cel strategiczny dla obszaru rewitalizacji: Ożywienie gospodarcze na obszarze rewitalizacji. 41 S t r o n a

42 3. Obszar strategiczny: Przestrzeń i środowisko Cel strategiczny dla obszaru rewitalizacji: Zagospodarowanie terenów popegeerowskich. Rysunek 17 Cele strategiczne Gminy Wieliszew oraz obszarów przeznaczonych do rewitalizacji Obszary strategiczne gminy Społeczeństwo Gospodarka Przestrzeń i środowisko Cele strategiczne dla obszaru rewitalizacji Zapobieganie i rozwiązywanie problemów społecznych występujących w na obszarze rewitalizacji. Ożywienie gospodarcze na obszarze rewitalizacji. Zagospodarowanie terenów popegeerowskich. Kierunki działań dla obszaru rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne 6.2 Matryca logiczna projektów Na obszarach problemowych uwzględnione zostały wszystkie kryteria, zgodnie z wytycznymi o rewitalizacji. Główny nacisk zostanie położony na rozwiązywanie problemów społecznych. Logika interwencji zakłada uwzględnienie zarówno Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Ustalone zostały także założenia programu rewitalizacji, które opierają się na interwencji w trzech wymiarach, wybranych na podstawie zdiagnozowanych problemów: 42 S t r o n a

43 Wymiar społeczny: o Zmniejszanie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych. o Wspieranie osób z niepełnosprawnością oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu. o Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizowanych. Wymiar gospodarczy: o Przyciąganie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską. o Zmniejszanie stopy bezrobocia i aktywizacja zawodowa mieszkańców. o Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości. Wymiar przestrzenny: o Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. o Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej. o Modernizacja infrastruktury technicznej (z priorytetowym uwzględnieniem obszaru rewitalizowanego). 6.3 Uzasadnienie celów rewitalizacyjnych i ich wpływ na niwelowanie koncentracji zjawisk negatywnych Program Rewitalizacji Gminy Wieliszew zakłada realizację 3 celów strategicznych oraz 9 celów operacyjnych. Poniżej przedstawiona numeracja celów operacyjnych w ramach obszarów strategicznych posłuży do oceny pod względem ich zasadności. 43 S t r o n a

44 Tabela 5 Wykaz celów operacyjnych Nr Cel operacyjny 1.1. Zmniejszanie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych Wspieranie osób z niepełnosprawnością oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizowanych Przyciąganie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską Zmniejszanie stopy bezrobocia i aktywizacja zawodowa mieszkańców Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Modernizacja infrastruktury technicznej (z priorytetowym uwzględnieniem obszaru rewitalizowanego). Źródło: Opracowanie własne. Poniżej przedstawione zjawiska kryzysowe wybrane zostały na podstawie rozdziałów: Delimitacja obszarów zdegradowanych, Pierwszy cykl spotkań konsultacyjnych r., Drugi cykl spotkań konsultacyjnych r., Załącznik 4 Wyniki badania ankietowego, Załącznik 5 Wyniki IDI. 44 S t r o n a

45 7 Lista planowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych W ramach całościowego procesu rewitalizacji w Gminie Wieliszew zaplanowano 15 projektów kluczowych i 2 projekty komplementarne. 7.1 Lista A: projekty główne Na Listę A wybrane zostały projekty, bez których realizacja celów zawartych w Programie Rewitalizacji nie będzie możliwa oraz tych, które przyczynią się do wyjścia z sytuacji kryzysowej obszaru rewitalizacji. Wybrane projekty zlokalizowane są przede wszystkim na terenie przeznaczonym do rewitalizacji. Prócz projektów społecznych, związanych z aktywizacją i integracją mieszkańców obszarów rewitalizacji, pojawiły się także projekty infrastrukturalne, które pozwolą na skuteczną realizację projektów społecznych. 1. Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Jednym z czynników pozytywnie wpływających na jakość życia jest posiadanie alternatyw spędzania wolnego czasu. Cykliczne warsztaty plastyczne dla dzieci mają za zadanie rozwiązać problem braku dopasowanej oferty spędzania wolnego czasu oraz oferty kulturalnej dla najmłodszej grupy wiekowej. Projekt rewitalizacyjny odpowiada także na problem wykluczenia społecznego dzieci dotkniętych ubóstwem i niepełnosprawnością. Cel projektu: Celem projektu jest aktywizacja kulturalno-społeczna miejscowości Góra oraz integracja społeczna mieszkańców miejscowości. Projekt ma za zadanie również lepiej dopasować ofertę kulturalną do potrzeb mieszkańców oraz zmniejszyć wykluczenie społeczne dzieci dotkniętych ubóstwem poprzez wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej. Projekt ma także częściowo charakter edukacyjny będzie kształtował, bardzo ważną w rozwoju dzieci, wyobraźnię przestrzenno-plastyczną. Wartością dodaną niewątpliwie będzie także nabywanie przez uczestników umiejętności miękkich. Należy zaznaczyć, że animacja 45 S t r o n a

46 społeczno-kulturalna jest jednym z ważniejszych narzędzi przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu oraz kształtowania aktywnej społeczności lokalnej. Zakres realizowanych działań: Bezpłatne zajęcia plastyczne dla dzieci z miejscowości Góra będą organizowane raz w tygodniu. Uczestnicy będą poznawać różne techniki plastyczne oraz uczestniczyć w organizowanych konkursach. W zajęciach wezmą dział udział dzieci z rodzin dotkniętych ubóstwem oraz dzieci niestykające się z tym problemem. Warsztaty plastyczne będą odbywać się 4 razy w miesiącu przez 10 miesięcy w grupach do 10 osób. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Prognozuje się, że opisywany projekt zwiększy aktywność społecznokulturalną dzieci z miejscowości Góra, zintegruje lokalną grupę najmłodszych mieszkańców oraz zmniejszy wykluczenie społeczne uczestników dotkniętych ubóstwem. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród uczestników programu, Listy obecności sporządzone w ramach programu. 2. Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Aktywność kulturalna oraz fizyczna jest bardzo ważna w rozwoju dzieci oraz młodzieży. Projekt organizacji warsztatów tanecznych dla tej grupy wiekowej odpowiada na problem braku dopasowanej oferty spędzania wolnego czasu oraz na negatywne zjawisko wykluczenia społecznego spowodowanego m.in. trudną sytuacją materialną lub niepełnosprawnością. Cel projektu: Celem projektu jest dopasowanie oferty kulturalno-rekreacyjnej do zainteresowań dzieci i młodzieży, promowanie aktywności fizycznej oraz aktywizacja społeczna. Udział w warsztatach tanecznych będzie również okazją do integracji oraz nabywania kompetencji miękkich. Celem projektu jest również zmniejszanie negatywnych skutków ubóstwa poprzez wyrównywanie szans w dostępie do zajęć dodatkowych. Zaproponowany projekt pozytywnie wpłynie również na rozwój psycho-fizyczny uczestników. 46 S t r o n a

47 Zakres realizowanych działań: W ramach zaproponowanych warsztatów, uczestnicy bezpłatnie będą poznawać różne techniki taneczne. W zajęciach wezmą udział dzieci z rodzin dotkniętych ubóstwem oraz dzieci niestykające się z tym problemem. Warsztaty taneczne będą odbywać się 4 razy w miesiącu przez 10 miesięcy w grupach do 10 osób. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży zaktywizują grupę społeczną oraz zwiększą atrakcyjność, poprzez dopasowanie oferty kulturalno-rekreacyjnej. Przyczynią się również do zmniejszenia wykluczenia społecznego dzieci pochodzących z rodzin z trudną sytuacją materialną, a także udoskonalą kompetencje miękkie i fizyczne osób młodych. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Przeprowadzenie krótkich wywiadów indywidualnych w oparciu o standaryzowany kwestionariusz, Listy obecności sporządzone w ramach programu. 3. Pikniki sąsiedzkie Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Wzrastająca mobilność wśród mieszkańców Gminy Wieliszew jest jedną z przyczyn osłabienia więzi społecznych. Ponadto, wzrastający poziom anonimowości wśród mieszkańców, powoduje zanik relacji i więzi w małych grupach społecznych. Obserwowane zjawisko w sposób szczególny dotyczy zaniku relacji sąsiedzkich. Cel projektu: Realizacja niniejszego projektu przyczyni się do integracji środowiska sąsiedzkiego. Wspólne spędzanie czasu wolnego przyczyni się do budowy relacji i więzi opartej na wzajemny zaufaniu i szacunku. W tym zakresie istotna jest realizacja pikników sąsiedzkich w wymiarze cyklicznym. Zakres realizowanych działań: W ramach pikników sąsiedzkich planuje się zorganizowanie wypożyczalni gier planszowych, warsztatów dla dorosłych i dzieci oraz przeprowadzenie zabaw integracyjnych na obszarach rewitalizacji. 47 S t r o n a

48 Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Działania projektu zaplanowane są w taki sposób, aby uczestnicy mieli okazję nawiązywać nowe relacje sąsiedzkie, ale również wzmacniać te już istniejące. Zakłada się, że projekt do poprawi kontakty w społeczności lokalnej oraz przyczyni się do budowy tożsamości społecznej, co w przyszłości zmniejszy poziom wyludniania się mieszkańców Gminy. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród uczestników programu. 4. Spacery studyjne po miejscowości Sikory, Góra, Topolina i podobszaru Wieliszewa Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Projekt skierowany będzie do mieszkańców obszarów rewitalizacji. Ze względu na wysoki poziom degradacji przestrzeni, mieszkańcy nie spędzają czasu wolnego na świeżym powietrzu. Cel projektu: Głównym celem projektu będzie poznanie przestrzeni oczami mieszkańców, którzy będą mieli możliwość oceny dokonanych przedsięwzięć oraz zaproponowanie innych pomysłów na zagospodarowanie przestrzeni. Zakres realizowanych działań: Spacer studyjny stanowi interaktywną metodę pozyskiwania danych na temat potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Planuje się podzielenie obszaru rewitalizacji na mniejsze podobszary, które pozwolą również na uczestnictwo osób starszych i niepełnosprawnych. W ramach spaceru przewiduje się: odwiedzenie miejsc i obiektów historycznych, a także miejsc ważnych dla społeczności lokalnej. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Zorganizowanie czasu wolnego zarówno dla osób młodych, jak i starszych, które przyczynić się może do zwiększenia poczucia tożsamości z miejscem zamieszkania. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Przeprowadzenie krótkich wywiadów indywidualnych w oparciu o standaryzowany kwestionariusz, 48 S t r o n a

49 Listy obecności sporządzone w ramach programu. 5. Szkolenia dla osób dotkniętych bezrobociem Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Zaproponowany projekt jest odpowiedzią na wysoką stopę bezrobocia na terenie miejscowości Wieliszew. Bezrobocie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia innych problemów społecznych, jak uzależnienia, ubóstwo i wykluczenie społeczne. Dlatego bardzo ważne jest podejmowanie aktywności zmierzających do zniwelowania tego problemu społeczno-gospodarczego. Cel projektu: Celem projektu jest zmniejszenie stopy bezrobocia na obszarach rewitalizowanych, zwiększenie aktywności zawodowej osób bezrobotnych oraz nabywanie przez nie nowych kwalifikacji zawodowych. Zakres realizowanych działań: W ramach projektu przewiduje się zorganizowanie bezpłatnego cyklu szkoleń z zakresu doradztwa zawodowego oraz przekwalifikowania zawodowego. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Prognozuje się, że zorganizowanie szkoleń zaktywizuje zawodowo osoby pozostające bez pracy, a tym samym przyczyni się do zmniejszenia stopy bezrobocia oraz wykluczenia społecznego osób bezrobotnych. Przy organizacji szkoleń oraz zbadania potrzeb w tym zakresie istotna jest współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w Legionowie. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród uczestników programu, Listy obecności sporządzone w ramach programu. 6. Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Rok budowy 1981r. Przejęty nieodpłatnie przez gminę od AWRSP w 1993 roku budynek administracyjny zlikwidowanego KPGO w Wieliszewie zgodnie z decyzją URM (ogłoszoną w Dzienniku Ustaw nr 123 poz. 554 z dn. 13 grudnia 1993r.) został oficjalną siedzibą władz gminy z dniem 1 stycznia 1994 roku. 49 S t r o n a

50 Obecnie w budynku znajduje się przedszkole oraz Urząd Gminy Wieliszew. Działania termomodernizacyjne wynikają z przeprowadzonego w 2015 na zlecenie Gminy audytu energetycznego. Cel projektu: Celem projektu jest poprawa stanu budynku poprzez wymianę stolarki okiennej, ocieplenie ścian zewnętrznych, stropodachu, montaż kolektorów słonecznych, wymiana instalacji co wraz z wymianą grzejników itp., zagospodarowanie terenu wokół budynku. Estetyka miejsca siedziby władz gminy wpłynie na poprawę wizerunku Gminy. Zakres realizowanych działań: Realizacja projektu będzie polegała na wykonaniu pracy termomodernizacyjnych budynku oraz porządkowych wokół niego. Odbiorcą projektu będą mieszkańcy gminy Wieliszew. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Liczba obiektów użyteczności publicznej poddanych termomodernizacji: 1 sztuka. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Jednym z celów operacyjnych jest poprawa infrastruktury technicznej znajdującej się na rewitalizowanym obszarze. Urząd Gminy jest istotnym miejscem w życiu społecznym gminy, dlatego ważne jest, aby był przystosowany do wszystkich grup społecznych (w tym osób niepełnosprawnych). Jest to szczególne istotne dla mieszkańców obszarów rewitalizowanych, którzy poprzez niedostateczny poziom dopasowania obiektu do osób niepełnosprawnych, uzależnieni są od pomocy innych osób. Montaż kolektorów słonecznych jest również działaniem, które wpisuje się w zamiar wprowadzenia standardów ochrony środowiska oraz poprawiania jego stanu. 50 S t r o n a

51 7. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Gmina od 3 lat na jeziorze prowadzi prace związane z wycinaniem roślinności, odmulaniem, pogłębianiem, zarybianiem. Teren wokół jeziora jest zdewastowany i niezagospodarowany. Cel projektu: Głównym celem realizacji projektu jest stworzenie wyjątkowo atrakcyjnej przestrzeni rekreacyjnej przeznaczonej dla wszystkich grup społecznych i wiekowych (dzieci, młodzież, młodzi rodzice, osoby starsze). Zagospodarowanie terenu ma na celu promowanie form ochrony przyrody i edukacji. Znajdą się tu: ścieżki przyrodnicze, tarasy/pomosty/punkty widokowe pomosty przystosowane do cumowania niewielkich łódek i kajaków, wiaty rekreacyjne, miejsca obserwacji ptaków. W zakresie infrastruktury technicznej znajduje się oświetlenie terenu oraz instalacja wodno-kanalizacyjna. A także place zabaw, ścianki wspinaczkowe, boiska, ławki, altany, miejsce na ognisko, zieleń, drzewa. Zagospodarowanie terenu oraz stworzenie miejsca, gdzie w sposób aktywny mieszkańcy będą mogli spędzić czas. Realizacja projektu wpłynie również na wzrost liczby działalności gospodarczych w zakresie handlu (punkty z napojami, food tracki itp.) Zakres realizowanych działań: Realizacja projektu polegać będzie na zagospodarowaniu przestrzeni wokół Jeziora (place zabaw, siłownia plenerowa, boiska, pomosty, prysznice itp.) Planowane prace: - budowa sieci wod-kan, - budowa sieci elektrycznej, monitoringu, - prace związane z montażem urządzeń, - prace związane z nasadzeniami, Odbiorcą projektu będą mieszkańcy Gminy Wieliszew oraz odwiedzający gminę goście. 51 S t r o n a

52 Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Powierzchnia zagospodarowanego terenu wokół jeziora około 7 ha. Utworzenie miejsca rekreacji i spotkań, gdzie mieszkańcy chętnie będą mogli spędzać wolny czas ze swoimi rodzinami oraz znajomymi. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Realizacja projektu wzmocni efekty działań założonych w liście A, w kontekście aktywizacji kulturalnej mieszkańców. Przyjazna i zadbana przestrzeń publiczna zachęci mieszkańców do odwiedzania zrewitalizowanego obszaru przy Jeziorze Wieliszewskim oraz będzie odpowiednią bazą do organizowania tam wydarzeń społeczno-kulturalnych integrujących lokalną społeczność. 8. Centrum Naukowo- Konferencyjne Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Przedmiotowy teren jest własnością Skarbu Państwa, znajduje się w użytkowaniu wieczystym Polskiej Akademii Nauk. Jednak Od wielu lat nie jest użytkowany i mocno zaniedbany. Można to wywnioskować ze stanu budynków i zagospodarowania. Całość jest zaniedbana, a ruiny pałacu letniego Poniatowskich znajdujące się na tym terenie są dewastowane i z roku na rok pogarsza się ich stan. Obecnie pozostało jedynie kilka fragmentów ścian pierwszej kondygnacji. Podobnie wygląda dawne gospodarstwo rolne czy spichlerz i dawna kuźnia wraz z otoczeniem. Wymagają one pilnej rewitalizacji i przeznaczenia pod nowe funkcje, gdyż każdy kolejny rok braku zagospodarowania tych budynków powoduje ich dalszą dewastację i pogorszenie (już i tak złego) stanu technicznego. Cel projektu: Celem projektu jest stworzenie miejsca zakładającego wykorzystanie istniejącej infrastruktury, rewitalizację istniejących budynków, odbudowę, budowę nowych i wykorzystanie potencjału tego terenu na funkcje inwestycje w zakresie sportu, rekreacji, kultury, nauki i oświaty, ochrony społecznej, stworzenie nowego wizerunku regionu, oferującego innowacyjne i zróżnicowane przestrzennie oraz asortymentowo produkty 52 S t r o n a

53 rekreacyjne, kulturowe, edukacyjne wraz z różnorodną bazą noclegową, przeznaczone dla różnych grup odbiorców. Zakres realizowanych działań: Centrum naukowo-konferencyjne powstanie w budynkach wpisanych do rejestru zabytków (oficynie i odbudowanym pałacu) z bazą hotelową i gastronomiczną, administracją obiektu, odtworzonym parkingiem oraz terenem zieleni publicznej. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Liczba powstałych obiektów: 1 sztuka. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Zawarte umowy. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Prognozuje się, że pomimo infrastrukturalnego zakresu prac, projekt będzie miał silne oddziaływanie społeczne. Projekt będzie spełniał również funkcję edukacyjną - centrum będzie miejscem szerzenia i promocji wiedzy na najwyższym poziomie, dostępnej i bezpłatnej dla każdego mieszkańca. 9. Park liniowy Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Na terenie Gminy Wieliszew brakuje miejsc, w których dzieci mogłyby aktywnie spędzać czas wolny. Cel projektu: Celem realizacji projektu jest rozwój atrakcji sportowo-rekreacyjnych na terenie Gminy Wieliszew oraz uatrakcyjnienie oferty rekreacyjnej dla mieszkańców miejscowości Góra, promocja zdrowego i aktywnego stylu życia, aktywowanie terenów zielonych istniejącego lasu. Zakres realizowanych działań: W trakcie realizacji projektu zagospodarowany zostanie teren, na którym powstanie: 53 S t r o n a

54 Las z elementami sportu i rekreacji, ośrodek sportów wodnych w istniejącym budynku po jego rewitalizacji, przystań dla kajaków oraz elementy innych sportów (m.in. park linowy, turystyka piesza itp.), parking dla samochodów. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Prognozuje się, że realizacja projektu poprzez poszerzenie bazy rekreacyjnej gminy, zwiększy aktywność społeczną mieszkańców. Park liniowy może stać się również atrakcyjną przestrzenią publiczną, w której najmłodsi będą mieli okazję spotykać się oraz integrować. Fakt, że korzystanie z obiektu będzie bezpłatne, wyrówna szanse w dostępie do oferty kulturalno-sportowej, a tym samym zmniejszy skutki wykluczenia społecznego, np. osób z trudną sytuacją materialną. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Wzrost zainteresowania obiektami sportowymi mierzony na podstawie sprzedanych biletów. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Prognozuje się, że projekt pozytywnie wpłynie na lokalną społeczność. Poszerzy ofertę rekreacyjną gminy oraz będzie miejscem integracji i aktywizacji najmłodszych mieszkańców gminy. 10. Stanowiska ornitologiczne Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Projekt odpowiada na problem niskiej aktywności lokalnej społeczności. Stanowisko ornitologiczne zmniejszy również problem niskiej integracji lokalnej społeczności. Realizacja projektu ma za zadanie wyrównywać szanse w dostępie do edukacji i rozrywki osób wykluczonych społecznie. Cel projektu: Głównym celem będzie powstanie obiektu pełniącego funkcji edukacji ekologicznej dzieci, młodzieży szkolnej, prezentując walory środowiska, bogactwo gatunków zwierząt oraz charakterystycznych dla tego terenu zbiorowisk roślinnych. 54 S t r o n a

55 Zakres realizowanych działań: Na tym terenie zieleń niska nadbrzeżna pozostawiona zostanie w stanie naturalnym, zagospodarowanie nieinwazyjne w postaci podwieszonych mostów i platform przeznaczonych dla osób oglądających siedliska ptaków oraz naturalna zieleń tego terenu. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Przewiduje się, że realizacja projektu zwiększy aktywność lokalnej społeczności, poprawi integrację społeczną oraz wyrówna szanse w dostępie do oferty rekreacyjno- edukacyjnej. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród uczestników programu, Wzrost zainteresowania obiektami naukowo-technologicznymi mierzony na podstawie sprzedanych biletów. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Przewiduje się, że projekt pozytywnie wpłynie na aspekt społeczny procesu rewitalizacji. Utworzenie stanowiska ornitologicznego poszerzy ofertę rekreacyjno-kulturalną oraz będzie atrakcyjną formą spędzania wolnego czasu, a tym samym zaktywizuje lokalną społeczność. Przedsięwzięcie ma również wymiar edukacyjny. 11. Terenowe Centrum Edukacyjne Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Obecnie istnieje niewielka liczba form spędzania wolnego czasu dla młodzieży, które łączą naukę z zabawą. Tylko w ten sposób można zainteresować najmłodszych mieszkańców gminy do poznawania środowiska przyrodniczego oraz otoczenia kulturowego. Cel projektu: Celem projektu jest stworzenie miejsca, gdzie osoby w różnym wieku będą mogły swoją wiedzę teoretyczną poprzeć bezpośrednim doświadczeniem i emocjonalnym stosunkiem do poznawanej rzeczywistości. Taki efekt może zapewnić jedynie bezpośredni kontakt ze 55 S t r o n a

56 środowiskiem: przyrodą, krajobrazem, wytworami kultury. Metodyka pracy ośrodka skupia się więc na różnorodnych formach edukacji terenowej. Zakres realizowanych działań: Terenowe Centrum Edukacyjne z planetarium, obserwatorium astronomicznym, terenami ekspozycji zewnętrznej, placem zabaw, itp. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Rezultatem przedsięwzięcia będzie przede wszystkim możliwość zaangażowania najmłodszych mieszkańców obszarów rewitalizowanych do poznawania otaczającej rzeczywistości. Nauka będzie odbywać się poprzez zabawę, co może przyciągnąć jeszcze większą liczbę uczestników przedsięwzięcia. Zwiększy się wówczas aktywność mieszkańców w organizowanych spotkaniach, a przez to pojawi się więcej możliwości integrowania lokalnej społeczności. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Wzrost zainteresowania obiektami naukowo-technologicznymi mierzony na podstawie sprzedanych biletów. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Prognozuje się, że projekt będzie miał znaczący, pozytywy wpływ na lokalną społeczność. Będzie spełniał funkcję edukacyjną, przekazującą wiedzę w sposób atrakcyjny i dopasowany do różnych grup wiekowych. Przewiduje się, że Centrum będzie także przestrzenią do aktywizacji i integracji lokalnej społeczności. 12. Teren zieleni publicznej zagospodarowanej Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Obecnie tereny publiczne nie są zagospodarowane, co wpływa zarówno na estetykę regionu jak i bezpieczeństwo mieszkańców. Należy uporządkować tereny zieleni poprzez wyposażenie ich w mała architekturę. Cel projektu: Celem projektu jest przede wszystkim stworzenie możliwości do spędzania czasu wolnego dla mieszkańców. Na uporządkowanych terenach należy stworzyć odpowiednie możliwości odpoczynku. 56 S t r o n a

57 Zakres realizowanych działań: W ramach projektu powstaną: park, plaża, polana z miejscami odpoczynku i miejscem na grilla, ścieżka rowerowa, amfiteatr. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Głównym rezultatem projektu będzie wzrost liczby uczestników w trakcie organizowanych wydarzeń/eventów/konkursów. Zachęci to mieszkańców do spędzania czasu wolnego aktywnie, zdrowo i na świeżym powietrzu. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Przewiduje się, że projekt poza poprawieniem jakości infrastruktury technicznej i rekreacyjnej pozytywnie wpłynie również na życie społeczne obszarów rewitalizowanych. Realizacja projektu sprawi, że mieszkańcy będą mieli do swojej dyspozycji atrakcyjną przestrzeń publiczną, w której będą się aktywizować oraz integrować. Projekt zwiększy również aktywność sportową, a tym samym poprawi stan zdrowia mieszkańców. 13. Centrum Edukacji i Kultury Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Do tej pory imprezy kulturalne były organizowane w miejscach niedostosowanych do potrzeb wszystkich mieszkańców. Stworzenie centrum kultury i rekreacji znacznie poprawi jakość usług oraz może zachęcić mieszkańców do pozostania na obszarze rewitalizacji. Cel projektu: Głównym celem projektu jest stworzenie bazy naukowej, noclegowej oraz kulturalnej dla potencjalnych użytkowników Centrum, a tym samym zachęcenie mieszkańców do uczestniczenia w organizowanych przedsięwzięciach na terenie gminy. Zakres realizowanych działań: W ramach realizacji projektu powstanie Centrum Edukacji i Kultury (w zabytkowym spichlerzu i kuźni), Biblioteka, Centrum Rzemiosła, wystawy czasowe, wystawy plenerowe, edukacja dzieci, zielona szkoła (z bazą noclegową), możliwość organizacji imprez kulturalnych na wyznaczonym dziedzińcu. 57 S t r o n a

58 Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Prognozuje się, że przedsięwzięcie wpłynie na wzrost przedsiębiorczości mieszkańców oraz zwiększy aktywność w wydarzeniach kulturalnych. Zapewniony zostanie lepszy dostęp do materiałów naukowych, co może wpłynąć także na polepszenie wyników uczniów w nauce oraz na organizowanych olimpiadach i konkursach naukowych. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Wzrost zainteresowania obiektami kultury mierzony na podstawie sprzedanych biletów. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Prognozuje się, że projekt poza wymiarem infrastrukturalnym będzie wpływał również na aspekt społeczny procesu rewitalizacji. Wzmocni lokalną przedsiębiorczość, aktywność społeczno-kulturalną oraz upowszechni dostęp do wysokiej jakości materiałów edukacyjnych. 14. Teren zieleni publicznej Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Należy podejmować działania mające na celu zwiększenie aktywności fizycznej wszystkich mieszkańców obszarów rewitalizacji oraz całej gminy. Cel ten można zrealizować tylko dzięki zagospodarowaniu terenów oraz ich wyposażeniu w niewielką architekturę. Zatem projekt jest odpowiedzią na problem niskiej aktywności społecznej, brak odpowiedniej przestrzeni publicznej do integracji społecznej oraz niewystarczającej infrastruktury rekreacyjnej. Cel projektu: Celem projektu jest stworzenie przyjaznej i atrakcyjnej przestrzeni publicznej oraz poszerzenie infrastruktury rekreacyjnej. Realizacja projektu sprawi, że teren Gminy stanie się bardziej estetyczny oraz atrakcyjniejszy dla samych mieszkańców. Celami projektu są zatem: zwiększenie aktywności fizycznej mieszkańców, wzrost świadomości zdrowotnej oraz większa integracja wszystkich mieszkańców. 58 S t r o n a

59 Zakres realizowanych działań: W ramach realizacji projektu zagospodarowany zostanie obszar lasu, gdzie powstanie teren z elementami infrastruktury przeznaczonej do uprawiania sportu i rekreacji oraz ścieżką rowerową i placykami rekreacyjnymi. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Przewiduje się większe zaangażowanie mieszkańców w uczestniczeniu w akcjach sportowych. Wpłynie to pozytywnie na ich zdrowie oraz zachęci ich do większego uczestnictwa w organizowanych imprezach sportowych. Ponadto, realizacja projektu oprócz zwiększenia aktywność lokalnej społeczności, przyczyni się również do upowszechnienia i rozbudowy infrastruktury rekreacyjnej oraz poprawi wizerunek gminy w oczach mieszkańców obszarów rewitalizacji. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Przewiduje się, że projekt poza poprawieniem jakości infrastruktury technicznej i rekreacyjnej pozytywnie wpłynie również na życie społeczne obszarów rewitalizowanych. Realizacja projektu sprawi, że mieszkańcy będą mieli do swojej dyspozycji atrakcyjną przestrzeń publiczną, w której będą się aktywizować oraz integrować. Projekt zwiększy również aktywność sportową, a tym samym poprawi stan zdrowia mieszkańców. 15. Ścieżka zdrowia Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Projekt jest odpowiedzią na problem małej aktywności i integracji lokalnej społeczności oraz niewystarczającej infrastruktury rekreacyjnej. Cel projektu: Projekt ma za zadanie zwiększyć aktywność mieszkańców oraz stworzyć przestrzeń do wspólnego, aktywnego spędzania czasu dla wszystkich grup społecznych, zwiększając tym samym integrację społeczną lokalnej społeczności. Stworzenie obiektu opartego na aktywności fizycznej jest również formą profilaktyki zdrowotnej. 59 S t r o n a

60 Zakres realizowanych działań: Na tym terenie zaplanowano pozostawienie lasu i dodanie elementów związanych ze sportem i rekreacją, takich jak ścieżka zdrowia ze stanowiskami do treningu, elementami siłowni zewnętrznej, ścieżka rowerowa z miejscem odpoczynku. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Realizacja przedsięwzięcia poszerzy infrastrukturę rekreacyjnosportową gminy. Prognozuje się, że projekt zaktywizuje społeczność lokalną, upowszechni zdrowy styl życia oraz aktywny sposób spędzania wolnego czasu. Zakłada się, że zrealizowane działanie pozytywnie wpłynie również na integrację mieszkańców gminy poprzez stworzenie atrakcyjnej, dostosowanej do wszystkich grup społecznych przestrzeni publicznej. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Protokoły odbioru prac inwestycyjnych, Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród użytkowników obiektów. Uzasadnienie wpisania projektu na listę A: Prognozuje się, że projekt poza poszerzeniem infrastruktury rekreacyjnej będzie miał również wymiar społeczny, jak: aktywizacja i integracja społeczna oraz upowszechnianie się zdrowego i aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu wśród lokalnej społeczności. 7.2 Lista B: projekty komplementarne Na listę B wypisane zostały projekty, które stanowią projekty uzupełniające dla przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Ze względu na jednostkowy charakter są trudne do zidentyfikowania, jednak ich realizacja będzie odpowiadała na potrzeby i oczekiwania mieszkańców zarówno obszarów rewitalizowanych. Projekty komplementarne będą wchodzić w synergię z projektami głównymi. Zapewni to zwielokrotnienie uzyskanych korzyści oraz pozwoli na realizację w sposób kompleksowy Programu Rewitalizacji. Na listę B wybrane zostały projekty społeczne, które organizowane będą poza obszarem rewitalizacji. Ich realizacja pozwoli na ograniczenie lub eliminacje zjawisk kryzysowych nie tylko na obszarze przeznaczonym do rewitalizacji, ale również na terenie całej Gminy. Organizacja warsztatów z zakresu profilaktyki uzależnień i stresu oraz zakładania własnej działalności 60 S t r o n a

61 gospodarczej przyczyni się do wzrostu kapitału społecznego mieszkańców Gminy, ale również wpłynie na obszary wybrane do rewitalizacji (wywołując efekt synergii). 1. Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: W Gminie Wieliszew jednym z problemów społecznych jest uzależnienie od alkoholu, które często koreluje z bezrobociem czy bezradnością życiową. Jednym z powodów popadania w uzależnienia jest brak alternatyw spędzania wolnego czasu oraz trudność w radzeniu sobie ze stresem. Ważne jest pomaganie osobom uzależnionym, ale również prowadzenie działań z zakresu profilaktyki uzależnień oraz stresu (szczególnie u najmłodszych grup społecznych). Cel projektu: Celem projektu jest przekazanie dzieciom i młodzieży wiedzy na temat konsekwencji (w tym fizycznych, psychicznych i społecznych) spożywania używek. W ramach projektu uczestnicy będą mieli okazję nauczyć się technik redukowania stresu. Zakres realizowanych działań: Bezpłatne, cykliczne zajęcia będą miały formę warsztatową, podczas których odbędą się m.in. spotkania z psychologiem oraz lekarzem. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Uczestnicy dowiedzą się czym jest uzależnienie oraz jakie są jego skutki. Poznają także techniki redukowania stresu. W konsekwencji doprowadzi to do zmniejszania się liczby osób uzależnionych oraz zwiększy świadomość społeczną w tym zakresie. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Wyniki przeprowadzonych ankiet ewaluacyjnych wśród uczestników programu, Listy obecności sporządzone w ramach programu. 2. Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu: Projekt jest reakcją na wysoką stopę bezrobocia oraz niewystarczającą bazę turystyczną w gminie. Jedną z form walki z bezrobociem jest promocja i ułatwianie zakładania własnej działalności gospodarczej, np. w kontekście 61 S t r o n a

62 agroturystyki, co pozytywnie może wpłynąć również na rozbudowanie infrastruktury turystycznej (w postaci gospodarstw agroturystycznych). Cel projektu: Celem projektu jest wzmocnienie lokalnej przedsiębiorczości oraz aktywizacja zawodowa mieszkańców. Zakres realizowanych działań: W zakresie realizowanych działań mieści się zorganizowanie cyklu spotkań edukacyjnych w formie warsztatu w trakcie, którego uczestnicy poznają prawne i praktyczne aspekty zakładania własnej działalności gospodarczej. Prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celu programu rewitalizacji: Prognozuje się, że uczestnicy zdobędą wiedzę, która umożliwi im prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Rezultatem będzie wzmocnienie lokalnej przedsiębiorczości. W konsekwencji może zwiększyć się liczba małych podmiotów gospodarczych, np. gospodarstw agroturystycznych. Sposoby zmierzenia i oceny rezultatów: Przeprowadzenie krótkich wywiadów indywidualnych w oparciu o standaryzowany kwestionariusz; Listy obecności sporządzone w ramach programu. 7.3 Wpływ projektów na aspekty problemowe Za najważniejsze problemy społeczne uznano: niepełnosprawność, ubóstwo i bezrobocie. Również w innych sferach zidentyfikowano zjawiska kryzysowe, tj. mała liczba aktywnych podmiotów gospodarczych. Skalę występujących problemów będzie można ograniczyć lub całkowicie wyeliminować realizując projekty społeczne i inwestycyjne, które pozwolą na wyprowadzenie obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego. W tym celu wybrano 15 projektów głównych i 2 projekty komplementarne, na podstawie których stworzono poszczególne cele strategiczne i operacyjne. 62 S t r o n a

63 Tabela 6 Cel operacyjny a planowany projekt rewitalizacyjny Nr Planowany projekt rewitalizacyjny Cel operacyjny, na który odpowiada projekt rewitalizacyjny Projekty główne 1. Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji. 2. Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji. 3. Pikniki sąsiedzkie w miejscowości Wieliszew 1.1. Zmniejszenie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych Wspieranie osób z niepełnosprawnością oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji. 4. Spacery studyjne po miejscowości Sikory, Topolina, Góra i podobszaru Wieliszewa 1.1. Zmniejszenie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych Wspieranie osób z niepełnosprawnością oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji. 5. Szkolenia dla osób bezrobotnych 2.2. Zmniejszenie stopy bezrobocia i aktywizacja zawodowa mieszkańców. 6. Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy 3.2.Termomodernizacja użyteczności publicznej. budynków 3.3. Modernizacja infrastruktury technicznej (z priorytetowym uwzględnieniem obszaru rewitalizowanego). 63 S t r o n a

64 Nr Planowany projekt rewitalizacyjny Cel operacyjny, na który odpowiada projekt rewitalizacyjny 7. Zagospodarowanie przestrzeni publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego 3.1. Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 8. Centrum Naukowo- Konferencyjne 3.1. Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości. 9. Park liniowy 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 10. Stanowiska ornitologiczne 1.1. Zmniejszenie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 11. Terenowe Centrum Edukacyjne 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji. 64 S t r o n a

65 Nr Planowany projekt rewitalizacyjny Cel operacyjny, na który odpowiada projekt rewitalizacyjny 2.1. Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 12. Teren zieleni publicznej zagospodarowanej 1.1. Zmniejszenie stopnia ubóstwa oraz jego negatywnych skutków społecznych Wspieranie osób z niepełnosprawnością oraz zapobieganie wykluczeniu społecznemu Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 13. Centrum Edukacji i Kultury 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych poprzez zadbaną przestrzeń i infrastrukturę oraz spójną ofertę inwestorską. 65 S t r o n a

66 Nr Planowany projekt rewitalizacyjny Cel operacyjny, na który odpowiada projekt rewitalizacyjny 2.3. Rozwijanie i wspieranie działalności pozarolniczej oraz lokalnej przedsiębiorczości. 14. Teren zieleni publicznej 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. 15. Ścieżka zdrowia 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Zwiększenie atrakcyjności obszarów rewitalizacji. Projekty komplementarne 1. Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu 1.3. Aktywizacja społeczno-kulturalna mieszkańców terenów rewitalizacji Zmniejszenie stopy bezrobocia i aktywizacja zawodowa mieszkańców. 2. Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej 2.2. Zmniejszenie stopy bezrobocia i aktywizacja zawodowa mieszkańców. Źródło: Opracowanie własne. 66 S t r o n a

67 8 Wizja wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego (planowany efekt rewitalizacji) Wizja jest opisem pożądanego stanu, który zakłada się osiągnąć na przestrzeni kilku lat, za pomocą działań wypracowanych w Programie Rewitalizacji. Podstawą do sformułowania wizji wyprowadzenia z kryzysu obszarów Gminy Wieliszew była szczegółowa diagnoza społecznogospodarcza, identyfikacja terenów problemowych, wyniki konsultacji społecznych, badania ilościowego (CATI) i jakościowego (TDI). Realizacja poszczególnych kroków rewitalizacji powinna prowadzić do ożywienia społeczno-gospodarczego oraz zmniejszenia wskazanych problemów. Proces rewitalizacji Gminy Wieliszew będzie przebiegał na zasadach zrównoważonego rozwoju zakładającego równowagę pomiędzy rozwojem społecznym, gospodarczym a infrastrukturalnym. Dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji na podobszarach: Sikory, Góra, Topolino, część Wieliszewa wyznaczono następującą wizję: Sikory, Góra, Topolino oraz wyznaczona część Wieliszewa jako podobszary: dbające o polepszenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej w celu zminimalizowania problemu długotrwałego bezrobocia; organizujące szkolenia dla osób bezrobotnych; kładące duży nacisk na zmniejszenie problemu wykluczenia społecznego; realizujące działania lokalne w celu zaangażowania przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych oraz mieszkańców do większej aktywności społecznej; prowadzące prace majace na celu wzrost jakości życia. 67 S t r o n a

68 Prognozuje się, że realizacja Programu Rewitalizacji zmniejszy skalę występowania problemów społecznych, zarówno na obszarze kryzysowym, jak i w całej gminie. Gmina Wieliszew wraz z obszarem rewitalizowanym będzie miejscem bezpiecznym, dbającym o potrzeby mieszkańców szczególną uwagę poświęcając osobom niepełnosprawnym, bezradnym życiowo, bezrobotnym i ubogim. Tym samym problem wykluczenia społecznego zostanie znacznie zmniejszony. Ponadto, poprzez oferowanie dopasowanej oferty kulturalnej, wspieranie lokalnego trzeciego sektora oraz oddolnych inicjatyw, gmina przyczyni się do podniesienia jakości kapitału społecznego oraz zaktywizuje lokalną społeczność, zarówno na obszarze przeznaczonym do rewitalizacji, jak i w całej gminie. Realizacja założonych zadań z zakresu zróżnicowania gminnej gospodarki z uwzględnieniem terenów rewitalizowanych, doprowadzi do ożywienia gospodarczego, obniżenia stopy bezrobocia oraz zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej gminy. Interwencja gospodarcza poprawi również kondycję gospodarstw rolnych oraz wzmocni sektor pozarolniczy. 68 S t r o n a

69 9 Nawiązanie do dokumentów planistycznych i strategicznych W poniższej tabeli przedstawione zostały szczegółowe powiązania z dokumentami strategicznymi na poziomie gminy: Tabela 7 Powiązanie dokumentów planistycznych i strategicznych Powiązanie z Programem Rewitalizacji Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku aktualizacja Działania określone w Programie Rewitalizacji wpisują się w misję Strategii Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020, która brzmi następująco: Gmina Wieliszew to obszar położony nad Zalewem Zegrzyńskim, gdzie czyste i atrakcyjne środowisko przyrodnicze, rozwinięta infrastruktura oraz aktywność i otwartość mieszkańców stwarza doskonałe warunki zamieszkiwania oraz rozwoju przedsiębiorczości, turystyki i rekreacji. Program Rewitalizacji zawiera projekty zadań, które nawiązują do poszczególnych celów strategicznych Gminy Wieliszew (wymienione poniżej), a skutkiem ich realizacji ma być rozwój niniejszej jednostki wiejskiej. Cele strategiczne zakresie zaspokojenia niektórych potrzeb mieszkańców, to: Zredukowany poziom bezrobocia, Dostępne uzbrojone tereny pod budownictwo mieszkaniowe, Zwiększona dostępność edukacji zdrowotnej i opieki medycznej dla dzieci w wieku szkolnym, Zwiększona dostępność specjalistycznej opieki medycznej i rehabilitacji. Cele strategiczne w zakresie infrastruktury i zasobów, gospodarki przestrzennej gminy oraz środowiska przyrodniczego i potencjału ludzkiego, to m.in.: Rozbudowana sieć wodociągów i kanalizacji sanitarnej, Przepustowość i poziom oczyszczania ścieków w oczyszczalniach dostosowane do potrzeb, Rozbudowana baza lokalowa placówek oświatowych, Wyznaczone, dostępne tereny inwestycyjne. Cele strategiczne w sferze gospodarczej gminy, to m.in.: Rozwinięte zaplecze gastronomiczno-hotelowe, Zwiększony poziom dochodów gospodarstw rolnych z agroturystyki oraz innych dziedzin pozarolniczej działalności gospodarczej, Zwiększony udział turystyki w strukturze gospodarczej gminy. Założenia projektów rewitalizacyjnych Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata zawierają się w celach Strategii Rozwoju Gminy Wieliszew do 2020 roku. Realizacja 69 S t r o n a

70 zaproponowanych działań przyczyni się m.in. do zwiększenia świadomości społecznej i wzrostu atrakcyjności obszaru. Projekt Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Wieliszew Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem o znaczeniu strategicznym. Podstawowe założenia Planu zmierzą do usprawnienia wszystkich sektorów gospodarki Gminy Wieliszew w zakresie redukcji zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i redukcji zużycia energii finalnej poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Co więcej, Plan realizuje także działania w ramach pakietu klimatyczno-energetycznego do roku Cele strategiczne: Dążenie do ograniczenia emisji CO2 do 2020 roku, w stosunku do roku bazowego (rok 2013), o 20%; Dążenie ograniczenia zużycia energii do 2020 roku, w stosunku do roku bazowego (rok 2013), o 20%; Dążenie do zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych do 2020 roku, w stosunku do roku bazowego (rok 2013), o 15%; Reedukacja zanieczyszczeń do powietrza do 2020 roku, w stosunku do roku bazowego (rok 2013). Założenia projektów rewitalizacyjnych Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata zawierają się w celach Planu Gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Wieliszew. Realizacja zaproponowanych działań przyczyni się m.in. do poprawy stanu środowiska i jakości życia mieszkańców na terenie jednostki wiejskiej. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wieliszew na lata Urzeczywistnienie działań ustalonych w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Wieliszew na lata , przyczyni się do poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem, poprawy jakości życia mieszkańców, poprawy jakości środowiska naturalnego gminy wiejskiej oraz jej zrównoważonego rozwoju. Niniejszy Program zakłada, jako cel nadrzędny: trwały rozwój społeczno-gospodarczy gminy niezagrażający środowisku naturalnemu. Jego realizacja ma nastąpić poprzez osiągnięcie celów systemowych, które brzmią następująco: Poprawa jakości i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości wody do picia. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Ochrona przed hałasem i niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona środowiska glebowego i złóż surowców. Zachowanie i ochrona bioróżnorodności. Edukacja ekologiczna społeczeństwa. 70 S t r o n a

71 Spełnienie zadań Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata wspomoże uzyskać efekty zamierzeń Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Wieliszew na lata Program usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Wieliszew Program usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Wieliszew powstał w myśl ochrony środowiska i podniesienia jego jakości. Niniejszy Program określa warunki sukcesywnego usuwania wyrobów zawierających azbest oraz przedstawia propozycje działań organizacyjnych zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych celów: Cel 1: Sukcesywne usunięcie wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy poprzez ich demontaż i utylizację. Cel 2: Wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Gminy Wieliszew wywołanych azbestem. Cel 3: Spowodowanie sukcesywnej likwidacji szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie do spełnienia wymogów ochrony środowiska. Cel 4: Stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, stosowanych w Unii Europejskiej. W nawiązaniu do określonych zadań Programu usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Wieliszew, cele projektowe w Programie Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata , przyczynią się m.in. do wyeliminowania negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Gminy, jak i do sukcesywnej likwidacji czynników szkodliwie oddziaływujących na środowisko. Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wieliszew na lata Działania ustalone w ramach Programu Rewitalizacji wpisują się w misję Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wieliszew na lata Brzmi ona następująco: Integralny rozwój człowieka w Gminie Wieliszew. Ziszczenie wytyczonych zadań rewitalizacyjnych wspomoże także osiągnąć wizję Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wieliszew na lata Niniejsza wizja orzeka, że: Gmina Wieliszew jest gminą, która dąży do tego, aby być gminą kreatywną, bezpieczną, otwartą na potrzeby społeczności. Swoim mieszkańcom chce zapewnić bezpieczeństwo socjalne i równe szanse rozwoju we wszystkich dziedzinach życia. Misja i wizja Gminy Wieliszew zostaną spełnione w efekcie poniesienia inwestycji w kapitał ludzki, system edukacji, aktywność obywatelską i poprawę sytuacji materialnej. Inwestycje te są realizowane na bazie celów strategicznych: 71 S t r o n a

72 Cel 1. Wsparcie dla rodzin ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży. Cel 2. Poprawa warunków życia i zdrowia mieszkańców. Cel 3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i wsparcie grup marginalizowanych społecznie. Założenia Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata wpisują się w cele zawarte w Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wieliszew na lata Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wieliszew Studium Gminy Wieliszew zawiera opis uwarunkowań oraz wyznacza kierunki rozwoju polityki przestrzennej jednostki wiejskiej. Nadrzędnym zamierzeniem niniejszej polityki jest ożywienie społeczno-gospodarcze i infrastrukturalne Gminy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Zasadniczymi celami określone w Studium, są: Cel strategiczny 1: Stworzenie dogodnych warunków dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego i zapewnienie wysokiego standardu terenów mieszkaniowych. Cel strategiczny 2: Przygotowanie atrakcyjnej bazy turystycznej i rekreacyjnej. Cel strategiczny 3: Stworzenie dogodnych warunków aktywizacji gospodarczej w strefach wielofunkcyjnych. Cel strategiczny 4: Ochrona szczególnych wartości kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych gminy, w sposób umożliwiający ich wykorzystanie turystyczne. Założenia Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata ą zgodne z zapisami zawartymi w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wieliszew. Źródło: Opracowanie własne. 72 S t r o n a

73 10 Mechanizmy zapewnienia komplementarności rewitalizacji Skuteczny i efektywny proces rewitalizacji powinien charakteryzować się podejmowaniem wielokierunkowych działań na rzecz społeczności lokalnej, gospodarki oraz przestrzeni i środowiska. Istotne jest również aktywne angażowanie w proces tworzenia dokumentów oraz wprowadzania zmian w gminie wszystkich interesariuszy programu. Realizując Program Rewitalizacji należy również wprowadzać i przestrzegać mechanizmy zapewnienia komplementarności procesu rewitalizacji. Pozwoli to zwiększyć skuteczność działań rewitalizacyjnych. Niezbędne jest zachowanie komplementarności: przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania. 1. Komplementarność przestrzenna wymaga uwzględniania powiązań pomiędzy projektami realizowanymi na terenie objętym rewitalizacją, a działaniami wprowadzanymi na obszarze niezdegradowanym, ale oddziałującymi na przestrzeń rewitalizowaną. Przestrzeganie tej zasady sprawi, że program rewitalizacji jest efektywniejszy, natomiast podejmowane przedsięwzięcia lepiej się dopełniają. Zapewnianie komplementarności przestrzennej zapobiega również przesuwaniu problemów społecznych na inne tereny lub pojawianiu się negatywnych efektów społecznych, jak segregacja i wykluczenie społeczne. Należy podkreślić, że pomiędzy wszystkimi przedsięwzięciami zachodzi efekt synergii tj. projekty się uzupełniają i dopełniają. Zaplanowane projekty są także odpowiedzią na zdiagnozowane problemy, dzięki czemu osiągnięty zostanie główny cel rewitalizacji. Na poniższych rysunkach przedstawiony została także szczegółowe mapy przestrzenne wszystkich przedsięwzięć. 73 S t r o n a

74 Rysunek 18 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Sikory Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rysunek 19 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Góra Źródło: Opracowanie własne na podstawie 74 S t r o n a

75 Rysunek 20 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Topoliny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rysunek 21 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Wieliszew Źródło: Opracowanie własne na podstawie 75 S t r o n a

76 Rysunek 22 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych poza obszarem rewitalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie W poniższej przedstawionej tabeli przedstawiono miejsca realizacji projektów: Rysunek 23 Miejsce realizacji projektów Lp. Nazwa projektu Miejsce realizacji projektu na obszarze rewitalizacji Projekty główne 1 Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra Świetlica wiejska Skrzeszew ul. Dworcowa 5 2 Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew Gminne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliszewie, ul. Kościelna 27, Wieliszew 3 Pikniki sąsiedzkie w miejscowości Wieliszew, Góra Park na terenie obszaru rewitalizacji (Park Świętojański) 4 Spacery studyjne po miejscowości Sikory, Góra, Topolina i podobszaru Wieliszewa Cały obszar rewitalizacji: Sikory, Góra, Toplina i Wieliszew 5 Szkolenia dla osób dotkniętych bezrobociem Wieliszew, sala im. K. Klenczona, ul. Modlińska 1, Wieliszew 76 S t r o n a

77 6 Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Wieliszew, ul. Modlińska 1, Wieliszew 7 Zagospodarowanie przestrzeni publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego Wieliszew, Działka o nr ew. 436/3, pow. ok 7 ha 8 Centrum Naukowo- Konferencyjne Teren Polskiej Akademii Nauk w Górze, Działka nr 94/12 Powierzchnia działki ok 3,68 ha 9 Park liniowy PAN Góra, Działka nr 99/7, 99/8 Powierzchnia działki ok 4,15 ha 10 Stanowiska ornitologiczne PAN Góra, Działka nr 96/3 Powierzchnia działki ok 4,9 ha 11 Terenowe Centrum Edukacyjne PAN Góra, Działka nr 101/1 Powierzchnia działki ok 1,9 ha 12 Teren zieleni publicznej zagospodarowanej PAN Góra, Działka nr 94/12 13 Centrum Edukacji i Kultury PAN Góra, Działka nr 108/15 14 Teren zieleni publicznej Pan Góra, Działka nr 107 Powierzchnia działki ok 0,9 ha 15 Ścieżka zdrowia PAN Góra, Działka nr 99/4 Powierzchnia działki ok.3,77 ha 77 S t r o n a

78 Projekty komplementarne 1 Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu Ośrodek Kultury w Wieliszewie, Nowodworska 74, Łajski 2 Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej Ośrodek Kultury w Wieliszewie, Nowodworska 74, Łajski Źródło: Opracowanie własne. 2. Komplementarność problemowa polega na podejmowaniu działań rewitalizacyjnych dopełniających się tematycznie. Efektem tego jest oddziaływanie na obszar zdegradowany we wszystkich istotnych aspektach funkcjonowania gminy (przestrzennym, społecznym i gospodarczym). Zachowanie zasady komplementarności problemowej zapobiega fragmentaryzacji i ułatwia całościowe spojrzenie na realizowane działania. Bardzo istotne jest, aby jasno sformułować pożądany stan, do którego ma doprowadzić realizacja programu rewitalizacji. Należy także wypracować sposób wskaźnikowania zaplanowanych przedsięwzięć. Przywołana zasada oznacza również konieczność powiązania działań zawartych w programie rewitalizacji z decyzjami i dokumentami strategicznymi gminy. Komplementarność problemowa została także przedstawiona w tabeli poniżej. Tabela 8 Kompleksowość problemowa Lp. Przedsięwzięcie rewitalizacyjne Aspekt społeczny 1. Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra 2. Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew 3. Pikniki sąsiedzkie w miejscowości Wieliszew 4. Spacery studyjne po miejscowości Sikory, Góra, Topolina i podobszaru Wieliszewa Projekty główne x x x x Aspekt gospodarczy Aspekt przestrzennofunkcjonalny x Aspekt środowiskowy 78 S t r o n a

79 Lp. Przedsięwzięcie rewitalizacyjne Aspekt społeczny Aspekt gospodarczy Aspekt przestrzennofunkcjonalny Aspekt środowiskowy 5. Szkolenia dla osób dotkniętych bezrobociem x x 6. Termomodernizacja budynku Urzędu x x Gminy 7. Zagospodarowanie przestrzeni x x x x publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego 8. Centrum Naukowo- Konferencyjne x x x 9. Park liniowy x x 10. Stanowiska ornitologiczne x x 11. Terenowe Centrum Edukacyjne x x x 12. Teren zieleni publicznej zagospodarowanej x x 13. Centrum Edukacji i Kultury x x x 14. Teren zieleni publicznej x x x 15. Ścieżka zdrowia x x Projekty komplementarne 1. Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu 2. Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej Źródło: Opracowanie własne. x x x 3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna jest regułą polegającą na takim zarządzaniu programem rewitalizacji, które umożliwi efektywne współdziałanie różnych podmiotów, instytucji oraz uzupełnianie się procedur. Wykreowany system zarządzania powinien określać na przykład sposób podejmowania decyzji oraz stopień włączania społeczności lokalnej w proces rewitalizacji. Dlatego też, niezbędne jest osadzenie systemu zarządzania Programem Rewitalizacji w ogólnym, gminnym systemie zarządzania. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna zostanie osiągnięta dzięki powołaniu Zespołu ds. Rewitalizacji. W skład specjalnie powołanego Zespołu wchodzą zarówno pracownicy referatów Urzędu Gminy oraz Zastępca Wójta. Szczegółowe informacje na ten temat zawarte zostały w podrozdziale: monitoring. 79 S t r o n a

80 4. Komplementarność międzyokresowa to zasada, która wymaga dokonania oceny dotychczasowych działań, w kontekście zaangażowania środków wspólnotowych, szczególnie w ramach polityki spójności oraz polityki spójności Przestrzeganie reguły komplementarności okresowej pomoże zachować ciągłość programową. W poniższej tabeli przedstawione zostały wybrane działania, realizowane już na terenie Gminy Wieliszew: Tabela 9 Przedsięwzięcia realizowane na terenie Gminy Wieliszew Nazwa projektu Data złożenia wniosku Data podpisania umowy o dofinansowanie Koszty całkowite projektu Kwota przyznanego dofinansowania Stan realizacji Zajęcia sportowe na basenie dla uczniów szkół podstawowych Gminy Wieliszew w roku , ,00 W trakcie realizacji Książki naszych marzeń , ,00 Program zakończony i rozliczony Budowa sali gimnastycznej 44x24m przy Gminnym Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliszewie powiat legionowski Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu na terenie Gminy Wieliszew Zajęcia sportowe na basenie dla uczniów szkół podstawowych Gminy Wieliszew w roku Rewitalizacja Jeziora Wieliszewskiego dofinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w formie pożyczki i dotacji , ,00 W trakcie realizacji , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony 80 S t r o n a

81 Nazwa projektu Data złożenia wniosku Data podpisania umowy o dofinansowanie Koszty całkowite projektu Kwota przyznanego dofinansowania Stan realizacji Nowe oblicze Hali Sportowej w Wieliszewie (wniosek złożony do UMWM w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju" dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania "Odnowa i rozwój wsi ) - LGD Moja Przyszłość. Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów poprzez dodatkowe zajęcia rozwijające kompetencje kluczowe Centrum Integracyjne Gminy Wieliszew Zajęcia sportowe na basenie dla uczniów szkół podstawowych Gminy Wieliszew. Boisko - osiedle 600- Lecia w Wieliszewie (wniosek złożony do Ministerstwa Sportu i Turystyki) Aktywni mieszkańcy Gminy Wieliszew (wniosek złożony do UMWM w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju dla małych projektów ). Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Wieliszew Wieliszewska Szkoła Malucha , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,66 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 W trakcie realizacji , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,06 Projekt zakończony i rozliczony , ,20 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony Wieliszewska Akademia Młodego Człowieka , ,34 Projekt zakończony i rozliczony 81 S t r o n a

82 Nazwa projektu Data złożenia wniosku Data podpisania umowy o dofinansowanie Koszty całkowite projektu Kwota przyznanego dofinansowania Stan realizacji Budowa ścieżek rowerowych w Gminie Wieliszew (wniosek złożony w ramach środka 4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa PO RYBY ). Przebudowa i wyposażenie Sali widowiskowokonferencyjnej w budynku Urzędu Gminy (wniosek do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego) Zajęcia sportowe na basenie dla uczniów szkół podstawowych Gminy Wieliszew. Dziecięca Akademia Przyszłości. Równe Szanse - projekt systemowy III edycja. Realizacja projektu Utworzenie szkolnego placu zabaw w Wieliszewie w ramach rządowego programu Radosna Szkoła (wniosek złożony do Wojewody Mazowieckiego) Utworzenie miejsca rekreacji z wykorzystaniem walorów naturalnych obrzeża Zalewu Zegrzyńskiego (wniosek złożony do UMWM w ramach działania Odnowa i Rozwój wsi objętego PROW na lata ) - LGD , ,30 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,87 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony 82 S t r o n a

83 Nazwa projektu Data złożenia wniosku Data podpisania umowy o dofinansowanie Koszty całkowite projektu Kwota przyznanego dofinansowania Stan realizacji Rozwój publicznej infrastruktury rekreacyjnej poprzez budowę placu zabaw dla dzieci w Wieliszewie (wniosek złożony do UMWM w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju dla małych projektów ) - LGD , ,00 Projekt zakończony i rozliczony Kampania promocyjna karpia Zaprzyjaźnij się z rybą (Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich ). Muzykoterapia dla niepełnosprawnych. Jesteśmy aktywni, poznajemy dziedzictwo kulturowe Mazowsza. Wieliszewska Akademia Przyszłości , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony , ,00 Projekt zakończony i rozliczony Witamy w Wieliszewie , ,00 Projekt zakończony i rozliczony Zagrajmy o sukces , ,30 Projekt zakończony i rozliczony Uczenie się przez całe życie (COMENIUS Przedszkole nr 1 Wieliszew) , ,83 Projekt zakończony i rozliczony Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wieliszew. 5. Komplementarność źródeł finansowania oznacza, że projekty rewitalizacyjne, które wynikają z projektu rewitalizacji są oparte na konieczności umiejętnego łączenia i uzupełniania środków Europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Zasada ta ma również na celu zapobieganie sytuacjom podwójnego finansowania, tj. niedozwolonego zrefundowania 83 S t r o n a

84 (całościowego lub częściowego) danego wydatku dwa razy ze środków publicznych krajowych lub wspólnotowych. Zaplanowane przedsięwzięcia będą realizowane ze środków budżetu gminy oraz inny środków zewnętrznych, co pozwoli na zapewnienie komplementarności źródeł finansowania. Planowane źródła finansowania przedstawione zostały w poniższej tabeli. Niektóre z planowanych przedsięwzięć zakładają do roku 2023 pozyskanie terenów należących obecnie do Polskiej Akademii Nauk. Wpisanie ich w Program Rewitalizacji spowoduje, że tereny należące do PAN zostaną przekazane Urzędowi Gminy w Wieliszewie. Pozyskanie tych obszarów pozwoli na zagospodarowanie przestrzeni pod względem potrzeb społecznych mieszkańców obszaru rewitalizacji, głównie z miejscowości Góra. Zaplanowane działania rewitalizacyjne zakładają rozwój funkcji edukacyjno-rozwojowych, szczególnie skierowanych do dzieci i młodzieży. Realizacja przedsięwzięć pozwoli na ograniczenie występowania negatywnych zjawisk społecznych, poprzez wyrównanie szans w dostępie do edukacji. Ponadto, projekty skierowane zarówno do najmłodszych, jak i starszych mieszkańców Góry i innych obszarów rewitalizacji, pozwolą również na równy dostęp do usług edukacyjno-kulturowych, wpływających korzystnie na niwelowanie zdiagnozowanych problemów 84 S t r o n a

85 Tabela 10 Komplementarność źródeł finansowania Lp. Nazwa projektu Nazwa wnioskodawcy Harmonogram realizacji projektów Wartość projektu Wartość dofinansowania Źródła dofinansowania Działanie Projekty główne 1 Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra Urząd Gminy Wieliszew zł % dotacje MKiDN, PROW, budżet Gminy Działanie Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew Urząd Gminy Wieliszew; Stowarzyszenie "Sztuka Włączania" zł % dotacje MKiDN, PROW, budżet Gminy Działanie Pikniki sąsiedzkie w miejscowości Wieliszew, Góra Urząd Gminy Wieliszew, Stowarzyszenie "Młodzi dla Rozwoju emka" zł - Budżet Gminy Działanie Spacery studyjne po miejscowości Sikory, Góra, Topolina i podobszaru Wieliszewa Urząd Gminy Wieliszew, Stowarzyszenie "Młodzi dla Rozwoju emka" zł % WFOŚiGW w Warszawie/ budżet Gminy Działanie Szkolenia dla osób dotkniętych bezrobociem Urząd Gminy Wieliszew zł % POWER, RPO WM, budżet Gminy Działanie S t r o n a

86 Lp. Nazwa projektu Nazwa wnioskodawcy Harmonogram realizacji projektów Wartość projektu Wartość dofinansowania Źródła dofinansowania Działanie 6 Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Urząd Gminy Wieliszew zł % RPO WM, budżet Gminy Działanie 6.2. Działanie Zagospodarowanie przestrzeni publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego Urząd Gminy Wieliszew zł % RPO WM, POIiŚ, WFOŚiGW w Warszawie, budżet Gminy Działanie Centrum Naukowo- Konferencyjne Urząd Gminy Wieliszew (pozyskanie nieruchomości) Planowane koszty po roku 2023: zł - - Działanie 3.1. Działanie 5.3. Działanie Park liniowy Urząd Gminy Wieliszew ok zł % PROW, budżet Gminy Działanie Stanowiska ornitologiczne Urząd Gminy Wieliszew zł % Działanie S t r o n a

87 Lp. Nazwa projektu Nazwa wnioskodawcy Harmonogram realizacji projektów Wartość projektu Wartość dofinansowania Źródła dofinansowania Działanie WFOŚiGW w Warszawie, PROW, budżet Gminy Działanie Terenowe Centrum Edukacyjne Urząd Gminy Wieliszew (pozyskanie nieruchomości) Planowane koszty po roku 2023: ok zł - - Działanie 6.2. Działanie Teren zieleni publicznej zagospodarowanej Urząd Gminy Wieliszew (pozyskanie nieruchomości) Planowane koszty po roku 2023: ok zł - - Działanie Centrum Edukacji i Kultury Urząd Gminy Wieliszew (pozyskanie nieruchomości) Planowane koszty po roku 2023: ok zł - - Działanie 6.2. Działanie Teren zieleni publicznej Urząd Gminy Wieliszew Ok zł % PROW, WFOŚiGW w Warszawie, budżet Gminy Działanie S t r o n a

88 Lp. Nazwa projektu Nazwa wnioskodawcy Harmonogram realizacji projektów Wartość projektu Wartość dofinansowania Źródła dofinansowania Działanie 15 Ścieżka zdrowia Urząd Gminy Wieliszew Ok zł % PROW, WFOŚiGW w Warszawie, budżet Gminy Działanie 6.2. Działanie 9.2. Projekty komplementarne 1 Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu Urząd Gminy Wieliszew zł zł POWER, budżet gminy Działanie 9.1. (EFS + budżet gminy) Działanie Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej Urząd Gminy Wieliszew zł zł POWER, budżet gminy Działanie 9.1. (EFS + budżet gminy) Działanie 9.3. Źródło: Opracowanie własne. 88 S t r o n a

89 11 Partycypacja społeczna w procesie rewitalizacji 11.1 Mechanizmy partycypacji społecznej Przygotowywanie i realizowanie Programu Rewitalizacji opiera się na zasadzie partycypacji społecznej. Mechanizm ten jest fundamentem działań na każdym jego etapie: diagnozowania, wdrażania i monitorowania. Zespół ds. Rewitalizacji, odpowiedzialny za wypracowanie Programu Rewitalizacji, poddaje do dyskusji dokument stworzony na podstawie szczegółowej diagnozy problemów (społecznych, gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych i środowiskowych) występujących na terenie gminy. Zasady opisane w Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , określają w sposób szczegółowy mechanizmy partycypacji społecznej w Programie Rewitalizacji. Zespół ds. Rewitalizacji współpracuje z interesariuszami, poprzez włączenie ich w proces przygotowania programu, jego aktualizacji i wdrażania (realizacji) 1. Udział interesariuszy na każdym etapie procesu, pozwoli na określenie stopnia wychodzenia obszaru ze stanu kryzysu. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , Warszawa, 2 sierpnia 2016 r. 89 S t r o n a

90 Rysunek 24 Etapy włączania interesariuszy w proces rewitalizacji Diagnozowanie Programowanie Monitorowanie Wdrażanie Źródło: Opracowanie własne. Należy podkreślić, że ważnym elementem partycypacji społecznej jest efektywna, dwukierunkowa komunikacja z interesariuszami, tj. osobami, grupami osób, instytucjami, na które w pośredni lub bezpośredni sposób oddziałuje Program Rewitalizacji. Do interesariuszy programu zalicza się: mieszkańców obszaru rewitalizacji, właścicieli, użytkowników nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym terenie. Również w skład wchodzą podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić działalność gospodarczą lub społeczną (w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz organy władzy publicznej). W ramach prowadzonych prac nad Programem Rewitalizacji zapewniona została zarówno jednokierunkowa, jak i dwukierunkowa komunikacja z interesariuszami: Komunikacja jednostronna stworzenie specjalnej zakładki na stronie internetowej Urzędu Gminy, w której umieszczane zostały informacje: o pracach nad Programem, konsultacjach społecznych, prowadzonych badaniach, karty projektów. Komunikacja dwustronna spotkania konsultacyjne w formie warsztatów, tj. 4 spotkania z różnymi interesariuszami ( r. i r.), ankiety CATI, 90 S t r o n a

91 pogłębione rozmowy z pozostałymi pracownikami Urzędu Gminy oraz przedstawicielami organizacji pozarządowych. Zapewnianie mechanizmów partycypacji społecznej niesie ze sobą wiele korzyści: Mieszkańcy znają i rozumieją intencje władz lokalnych, Następuje lepsze zdiagnozowanie potrzeb lokalnych, Usprawnia się komunikacja, Mieszkańcy angażują się zarówno w proces tworzenia rozwiązania/strategii jak również są też częścią rozwiązania, Zwiększa się zaufanie do władz lokalnych, Wykorzystuje się realne i potencjalne zasoby lokalne do rozwiązywania problemów - szerokie korzystanie z różnorodnych kompetencji, umiejętności ludzi i instytucji, Mieszkańcy nie są biernym odbiorcą usług, a aktywnym podmiotem zmiany, Tworzy się kultura dialogu i kreatywności, Zapobiega się potencjalnym konfliktom w przyszłości, w szczególności w sprawach drażliwych 2. Efektywna partycypacja wymaga uruchomienia procesu, w którym społeczność lokalna jest także współtwórcą wypracowanych działań. Ważnym narzędziem partycypacji społecznej są konsultacje społeczne. Podczas tworzenia dokumentu Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata odbyły się cztery spotkania konsultacyjne, co oznacza, że zasada partycypacji społecznej została zachowana. Na etapie przygotowywania Programu Rewitalizacji, zidentyfikowano następujące grupy interesariuszy: Mieszkańcy obszaru rewitalizacji (Sikory, Góra, Topolino, Wieliszew) Właściciele, użytkownicy wieczystości nieruchomości (Sikory, Góra, Topolino, Wieliszew) Podmioty zarządzające nieruchomościami (Sikory, Góra, Topolino, Wieliszew) 2 [data dostępu: r.]. 91 S t r o n a

92 Podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić działalność na obszarze rewitalizacji (Sikory, Góra, Topolino, Wieliszew) Jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne (Urząd Gminy, Rada Gminy) Pozostałe podmioty (Ośrodek Pomocy Społecznej w Wieliszewie, Stowarzyszenie Nasz Krubin, Stowarzyszenie Młodzi dla Rozwoju emka, Stowarzyszenie Twoja Gmina Wieliszew, Pozarządowe Stowarzyszenie Właścicieli i Użytkowników Nieruchomości "Dolina Narwii", Stowarzyszenie zwykłe właścicieli działek rekreacyjnych "RELAKS" w Wieliszewie, Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Wieliszewie BONAWENTURA, Stowarzyszenie Sąsiedzkie, Stowarzyszenie Szkoła to My, Stowarzyszenie Wspierania Kultury i Folkloru Polskiego, OSP w Wieliszewie, Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Wieliszewie, Przedszkole Samorządowe Nr 2 w Wieliszewie, Przedszkole Samorządowe Nr 3 w Wieliszewie, Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Wieliszewie, Gminne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliszewie, Gminna Biblioteka Publiczna w Wieliszewie, AKS Impet Łajski, KS Dąb Wieliszew, AKS Mewa Krubin) Pierwszy cykl spotkań konsultacyjnych r. 8 sierpnia 2016 roku w Gminie Wieliszew odbyły się dwa spotkania konsultacyjne, w których uczestniczyło łącznie 13 osób. MOCNE STRONY GMINY WIELISZEW Mieszkańcy poproszeni zostali o wskazanie mocnych stron gminy. Na kartach pojawiło się tylko pięć odpowiedzi. Dotyczyły one infrastruktury technicznej (drogi, kolej) oraz walorów przyrodniczo krajobrazowych, do których zaliczone zostały lasy, łąki i jezioro. Żaden z uczestników spotkania nie wymienił sposobów wykorzystania potencjału Gminy. Tabela 11 Mocne strony Gmina Wieliszew Lp. GMINA TERAZ - MOCNE STRONY 92 S t r o n a

93 1. Drogi 2. Kolej 3. Jezioro 4. Las 5. Łąki Źródło Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. NEGATYWNE ZJAWISKA NA TERENIE GMINY WIELISZEW Do negatywnych zjawisk występujących na terenie Gminy Wieliszew zaliczono dwa problemy. Pierwszy z nich dotyczył infrastruktury technicznej. Mieszkańcy negatywnie ocenili stan dróg, ścieżek rowerowych, chodników i oświetlenia. W tym zakresie podano tylko jedną propozycje rozwiązania problemu, jakim było podjęcie działań zmierzających do poprawy stanu dróg. Do negatywnych zjawisk zaliczono także występowanie problemów społecznych, które związane są z wysokim odsetkiem osób bezrobotnych oraz nadmiernym spożywaniem alkoholu. Tabela 12 Negatywne zjawiska oraz proponowane rozwiązania problemu Lp. GMINA TERAZ - NEGATYWNE ZJAWISKA Lp. Jak rozwiązać problem 1. Drogi 1. Poprawa dróg 2. Ścieżka rowerowa 3. Chodnik 4. Oświetlenie 5. Media przy ul. Warszawskiej 6. Bezrobocie 7. Pijaństwo Źródło Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. 93 S t r o n a

94 1 kartka (z mapką) PROPONOWANE DZIAŁANIA REWITALIZACYJNE Spośród wszystkich odpowiedzi na kartach, mieszkańcy Gminy Wieliszew najczęściej wskazywali na: 1. Miejscowość Góra uczestnicy spotkania wymienili kilka ulic, które powinny zostać uwzględnione w procesie rewitalizacji. Najczęściej wskazywano na ulice: Rzeczna, Pałacowa, Dworcowa, Warszawska i Poprzeczna. Mieszkańcy za przyczyny wyznaczenia obszaru wskazywali na wymagającą poprawy infrastrukturę społeczną, techniczną (tj. drogi, chodniki, oświetlenie) oraz wodno- kanalizacyjną. W proponowanych działaniach postulowano: a. Budowę świetlicy dla dzieci oraz miejsc, w których czas wolny mogliby spędzać zarówno mieszkańcy, jak i turyści, b. Remonty dróg, ścieżek rowerowych oraz chodników, c. Renowację zabytków, d. Modernizację Ośrodka Zdrowia lub zmianę jego lokalizacji. Tabela 13 Proponowane działania z zakresu rewitalizacji Proponowane działania z zakresu rewitalizacji Numer obszaru (zgodnie z mapą) Wskazanie ulicy/dzielnicy, której dotyczy proponowane działanie Przyczyny wskazania obszaru Proponowane działania w zakresie rewitalizacji 1. Chodnik ul. Warszawska Moje miejsce zamieszkania 2. Ścieżka rowerowa - ul. Warszawska 3. Media: kanalizacja, wodociąg, gaz; ul. Warszawska 4. Oświetlenie - zejście w prawo w ulicę Warszawską 5. Odnowienie całej miejscowości VI kl. ziemi 94 S t r o n a

95 2 kartka (z mapką) 6. Skrzyżowanie ul. Dworcowej z ul. Nowodworską 7. Ośrodek zdrowia 8. Szkoła i przedszkole Proponowane działania z zakresu rewitalizacji 1. 1a Rzeczna 1b Leśna Pałacowa 1c Góra Położenie asfaltu i chodnika i ścieżki rowerowej 1d Dworcowa Warszawska 1e 2. 1a Rzeczna Góra Kanalizacja wodociągowa 1b Leśna Pałacowa 1c 1e Warszawska Poprzeczna 1f 3. 1d Dworcowa Janówek Szkoła, przedszkole, zerówka 4. 1a Rzeczna 1c Pałacowa Modernizacja terenów zabytkowych: spichlerz, kuźnia, Pałac 5. Plac zabaw w Janówku Na terenie sołeckim 6. Wał rzeki Narew Wykonanie ścieżki pieszej i rowerowej na koronie wału 7. Łąki: Janówek, Góra, Krubin Kontrola i nadzór nad ilością bobrów i ich działalnością, zasypywanie drzewami rowów wodnych 8. Ścieżka w ulicach Rzeczna - Dworcowa Ścieżka pieszo - rowerowa Modernizacja ścieżki i pobocza, teren jest rolniczy, niszczony w czasie prac polnych Proponowane działania z zakresu rewitalizacji 95 S t r o n a

96 3 kartka 4 kartka ( z mapką) 5 kartka (z mapką) 1. Pałacowa i okolice Brak dróg, oświetlenia, kanalizacji, niszczejące zabytki Remont dróg, remont pozostałości po pałacu 2. Rzeczna i okolice Brak świetlicy dla dzieci, klubu, zaplecza turystycznego, miejsc pracy Utworzenie świetlicy lub klubu, utworzenie hotelu lub zachęcenie ludzi do agroturystyki 3. Cała miejscowość Brak miejsc pracy, wysoki poziom alkoholizmu Utworzenie spółdzielni socjalnej, np. do obsługi hotelu i toru, gdy będą im wyremontowane drogi i zabytki 1. Przedszkole w Janówku, ul. Dworcowa 1 Małe przedszkole 2. Janówek (ogród sołecki) Brak Rekreacyjna dla dzieci 3. Rzeczna, Pałacowa, Leśna Zła nawierzchnia Oświetlenie 1. ul. Dworcowa Przedszkole samorządowe Rozbudowa 2. Ośrodek Zdrowia ul. Dworcowa Ośrodek Zdrowia Budowa 3. Rzeczna, Pałacowa, Leśna Zła nawierzchnia Nawierzchnia, chodnik, oświetlenie 4. PAN Góra Brak oczyszczalni Budowa oczyszczalni 5. Ogród sołecki Poprawa warunków rekreacyjnych Budowa 6. Wał przeciwpowodziowy Brak ścieżki rowerowej ścieżka rowerowa Proponowane działania z zakresu rewitalizacji 96 S t r o n a

97 6 kartka (z mapką) 7 kartka (z mapką) 8 kartka (z mapką) 9 kartka (z mapką) 1. Janówek Pierwszy i plac sołecki Skwer rekreacyjny dla dzieci i młodzieży ; boisko sportowe ; ośrodek zdrowia ; rozbudowa szkoły i przedszkola ; przedszkole 2. Góra ul. Rzeczna, Leśna, Pałacowa Obszar bardzo zaniedbany Kanalizacja; ulica, chodnik, ścieżka rowerowa; świetlica środowiskowa; oświetlenie ulic; utylizacja azbestu 3. Góra Ścieżka rowerowa i piesza wzdłuż wału 1. Skrzyżowanie Dworcowa z Nowodworską Słaba widoczność Rozbudowa skrzyżowania 2. Chodnik wzdłuż drogi Nowodworskiej w kierunku Nowego Dworu Mazowieckiego Bezpieczeństwo Budowa chodnika 1. Ul. Warszawska Bezpieczeństwo Budowa chodnika 2. Ul. Nowodworska Poprawa bezpieczeństwa Budowa chodnika 3. Działki przy ul. Warszawskiej Zwiększenie zainteresowania inwestorów Przekształcenie działek z rolnych na budowlane 4. Tereny PAN-u Brak możliwości podjęcia jakichkolwiek działań Uregulowanie aktów prawnych Proponowane działania z zakresu rewitalizacji 1. Chodnik Nowodworski do Okunia i ścieżki dla rowerów Niebezpieczeństwo dla pieszych i rowerzystów Wybudowanie chodnika 2. Schody do Ośrodka Zdrowia Winda lub zmiana lokalizacji Ośrodka Zdrowia 97 S t r o n a

98 3. "Garb" na ulicy Dworcowej w okolicy przedszkola 4. Słaba prędkość Internetu Światłowody 5. Światła na skrzyżowaniu Dworcowa - Nowodworska 6. Śmierdząca woda w rowie melioracyjnym Żeby w rowie melioracyjnym płynęła woda, a nie stała; przepusty sa za wysoko 7. Rozbudowa przedszkola i szkoły w Janówku 8. Dworcowa - naprawa nawierzchni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych. 98 S t r o n a

99 Rysunek 25 Obszary wymagające rewitalizacji wskazane przez uczestników konsultacji społecznych LEGENDA: 1 Miejscowość Góra w tym: ul. Warszawska, u. Nowodworska, ul. Rzeczna, ul. Leśna, ul. Pałacowa, ul. Dworcowa, ul. Poprzeczna Wał Rzeki Narew, Ośrodek Zdrowia, PAN. Źródło: Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. 99 S t r o n a

100 11.3 Drugi cykl spotkań konsultacyjnych r. 29 sierpnia 2016 r. odbyły się kolejne dwa spotkania konsultacje, w których łącznie uczestniczyło 21 osób. MOCNE I SŁABE STRONY MIEJSCOWOŚCI GÓRA Na spotkaniu zapytano uczestników o trzy aspekty związane z miejscowością Góra, która była najczęściej wskazywana w poprzednich spotkaniach konsultacyjnych: Mocne strony i jak wykorzystać potencjał? Negatywne zjawiska i jak rozwiązać problem? Wskazanie ulicy/ obszaru, której dotyczy proponowane działanie, przyczyny wskazania obszaru i proponowane działania w zakresie rewitalizacji W mocnych stronach uczestnicy spotkania wskazali na atrakcyjne położenie geograficzne. Miejscowość Góra cechuje się bogactwem przyrodniczo-krajobrazowym, szczególnie poprzez liczne zbiorniki wodne i dorzecza rzeki Narew. Również bliskie sąsiedztwo z Warszawą, dostępność do lotniska w Modlinie oraz liczne zakłady pracy na terenie Nowego Dworu Mazowieckiego, potwierdzają atrakcyjność położenia miejscowości Góra. Uczestnicy spotkania mieli zaproponować również możliwości wykorzystania potencjału Góry. Spośród nielicznych odpowiedzi, uczestnicy spotkania wskazywali przede wszystkim na wykorzystanie zbiorników wodnych. Chcieliby, aby na terenie miejscowości powstał ośrodek, który stwarzałby warunki do uprawiania sportów wodnych. Również należałoby wykorzystać walory przyrodniczo-krajobrazowe, poprzez wybudowanie ścieżek rowerowych i dydaktycznych. Natomiast rozbudowanie okolic PAN, pozwoliłoby na rozwój branży turystycznej. 100 S t r o n a

101 Tabela 14 Mocne strony i potencjał miejscowości Góra L p. Mocne strony Jak wykorzystać potencjał Atrakcyjne położenie i ukształtowanie terenu Bogactwo przyrodnicze (przyroda), 2. Blisko aglomeracji dużych, 3. Dziedzictwo kulturowe Położenie, na jakim znajduje się teren Góry to sąsiedztwo z lotniskiem Modlin oraz zakładami na terenie Nowego Dworu Mazowieckiego. Wykorzystanie Kolei Mazowieckiej oraz zamrożonego planu budowy obwodnicy "Olszynka Grochowska" Urozmaicony krajobraz, zabytki, bliskość zbiorników wodnych i rzeki Narew Tereny PAN ul. Rzeczna/ Pałacowa Źródło Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. Utworzyć ośrodek sportów wodnych, Ścieżki dydaktyczno-sportowe Po zagospodarowaniu terenów po PAN okolica stałby się atrakcyjna turystycznie i logistyka Ścieżki rowerowe, ścieżki tematyczne, możliwość rozwoju sportów wodnych Zabudowa Tylko jeden uczestnik spotkania wskazał na występowanie negatywnych zjawisk. Zaliczył do nich: 1. Wandalizm, 2. Problemy opiekuńczo-wychowawcze, 3. Bezrobocie. W celu ograniczenia lub eliminacji negatywnych zjawisk, zaproponowano zwiększenie liczby patroli policji, organizację warsztatów (o tematyce wychowawczej) czy lepiej dopasowaną komunikację, umożlwiającą dojazd do miejsca pracy. Uczestnicy spotkania poproszeni zostali o wskazanie obszarów do rewitalizacji. Wszyscy na kartach odpowiedzi wypisali miejscowość Góra. Wskazywano całą miejscowość lub konkretne jej ulice i obiekty. 101 S t r o n a

102 MOCNE I SŁABE STRONY GMINY WIELISZEW Za mocną stronę Gminy Wieliszew uznano położenie geograficzne. Bliskość zbiorników wodnych oraz ukształtowanie terenu to główne atuty gminy. Następnie do mocnych stron zaliczono bliskość do dużych aglomeracji miejskich. Szczególnie mieszkańcy cenią sobie dostępność do lotniska w Modlinie, a także miasta Nowego Dworu Mazowieckiego. Również tereny PAN (ul. Rzeczna. Pałacowa) zostały uznane za atut. Mieszkańcy chcieliby, aby potencjał gminy został wykorzystany poprzez wybudowanie ścieżek rowerowych, utworzenie ośrodka sportów wodnych oraz wykreowanie wizerunku obszarów PAN jako miejsca atrakcyjnego pod względem turystycznym. Tabela 15 Mocne strony Gminy Wieliszew Lp. Mocne strony Jak wykorzystać potencjał 1. Atrakcyjne położenie i ukształtowanie terenu Utworzyć ośrodek sportów wodnych, 2. Ścieżki dydaktyczno-sportowe, Bogactwo przyrodnicze (przyroda), Blisko aglomeracji dużych, Dziedzictwo kulturowe 3. Położenie na jakim znajduje się teren Góry to sąsiedztwo z lotniskiem Modlin oraz zakładami na terenie Nowego Dworu Mazowieckiego. Wykorzystanie Kolei Mazowieckiej oraz zamrożonego planu budowy obwodnicy "Olszynka Grochowska" Po zagospodarowaniu terenów po PAN okolica stałby się atrakcyjna turystycznie i logistyka 4. Urozmaicony krajobraz, zabytki, bliskość zbiorników wodnych i rzeki Narew Ścieżki rowerowe, ścieżki tematyczne, możliwość rozwoju sportów wodnych 5. Tereny PAN ul. Rzeczna/ Pałacowa Zabudowa Źródło Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych. 102 S t r o n a

103 WIZERUNEK GMINY WIELISZEW ORAZ POTRZEBY REWITALIZACYJNE W poniżej przedstawionej tabeli zaprezentowane zostały odpowiedzi mieszkańców dotyczące wizerunku gminy. Na kartach znajdowały się również pytania dotyczące miejscowości Góra, w celu uzupełnienia informacji po pierwszym spotkaniu konsultacyjnym. Mieszkańcom zadano następujące pytania: Jakie są skojarzenia z moją Gminą? Jak można spędzać czas wolny na terenie Gminy? Czego brakuje w mojej Gminie? Miejscowość Góra to obszar / Miejscowość Góra charakteryzuje się / Miejscowość Góra jako miejsce / Głównym zadaniem władz Gminy powinno być Wskazanie ulicy/ obszaru, której dotyczy proponowane działanie; przyczyny wskazania obszaru; proponowane działania w zakresie rewitalizacji; Do ostatniego z zadań dołączono mapy, w celu wskazania dokładnego obszaru do rewitalizacji. Gmina Wieliszew kojarzy się jako miejsce przeznaczone do rekreacji i odpoczynku, przede wszystkim poprzez znaczną liczbę terenów zieleni i kąpielisk wodnych. Walory przyrodniczokrajobrazowe gminy wykorzystywane są również przez mieszkańców, którzy w miejscach atrakcyjnych turystycznie, deklarowali aktywne spędzanie czasu wolnego. Najczęściej wskazywane były wycieczki piesze i rowerowe wokół obszarów wodnych (jezioro, rzeka) oraz uczestnictwo w imprezach kulturalno-rozrywkowych organizowanych na terenie gminy. Uczestnicy warsztatów swoje miejsce zamieszkania odbierają jako obszar z potencjałem turystycznym, społecznym oraz gospodarczym. Mieszkańcy zostali poproszeni o odpowiedź na pytanie Czego brakuje w mojej Gminie?. Najczęściej wskazywano na niedostateczną liczbę miejsc przeznaczonych na integrację mieszkańców oraz takich, w których mogliby wspólnie spędzać czas wolny. Również uczestnicy spotkania wskazali na niedostateczną liczbę placówek edukacyjnych (żłobków, przedszkoli) oraz połączeń komunikacji publicznej. 103 S t r o n a

104 Mieszkańcy mieli również wskazać w jaki sposób postrzegają miejscowość Górę. Przede wszystkim został on określony jako obszar wiejski, o wysokim potencjalne turystycznym ze względu na liczne walory przyrodniczo-krajobrazowe. Charakteryzuje się znaczną liczbą lasów, bogatą roślinnością i dostępem do jeziora. Mieszkańcy wskazali również na takie kwestie jak: niestrzeżone kąpieliska, zaniedbane ruiny czy niewystarczająca sieć wodno-kanalizacyjna. Uczestników zapytano również o wyobrażenia związane z miejscowością Góra. Najczęściej wskazywano, że jest to miejsce przeznaczone do odpoczynku. Jest to również obszar o ogromnym potencjale rozwoju, szczególnie w wymiarze turystycznym. W tym zakresie władze gminy powinny promować walory przyrodniczo-krajobrazowe, aby zwiększyć atrakcyjność turystyczną regionu. Ponadto, działania lokalnych władz powinny dotyczyć infrastruktury technicznej (terenów zieleni, sieci wodno-kanalizacyjnej, ścieżek rowerowych) oraz społecznej (zagospodarowanie przestrzeni na terenie gminy na miejsce przeznaczone do integracji i aktywizacji mieszkańców). Uczestnicy warsztatów uważają, że miejscowość Góra jest miejscem spokojnym, ale jednocześnie rozwijającym się, z dużym potencjałem turystycznym i bogatymi walorami przyrodniczymi. 104 S t r o n a

105 Tabela 16 Wizerunek Gminy (miejscowość Góra) Jakie są skojarzenia z moją Gminą? Jak można spędza czas wolny na terenie Gminy? Czego brakuje w mojej Gminie? Miejscowość Góra to obszar Miejsc owość Góra charak teryzuj e się Miejscowoś ć Góra jako miejsce Głównym zadaniem władz Gminy powinno być Tereny rekreacyjn e Woda-lasy Ścieżki rowerowe i tereny rekreacyjn e nad wodą Do zabudowy osiedli mieszkaniowy ch, Bliskość Warszawy Wypoczynk u Infrastruktura: wodna, kanalizacyjna, drogi Miejsce odpoczynk u, pełne przyrody i ciekawych zabytków, ale wymagając e rozwoju Jazda na rowerze, wyjazdy nad rzeką, wyprawy do lasu Żłobka Odpoczynk u i rozwoju Spokojne tereny dużo mieszkańc ów Najbardziej lubię jeździć na rowerze, biegać i chodzić na spacery Większej ilości strzeżonyc h kąpielisk Wiejski, z dużą ilością pól i łąk Dużą liczbą osób uzależ nionyc h, dużą stopą bezrob ocia Powoli rozwijające się Zadbane o zagospodarowanie licznych terenów zielonych Mam dobre skojarzenia z gminą. Jestem mieszkańc em gminy od urodzenia. Widać duże zmiany w gminie, ale jest również dużo do zrobienia Wycieczki piesze i rowerowe. Imprezy okolicznościo we, imprezy sportowe W wielu miejscowo ściach brak jest kanalizacji i wodociąg ów. W części gminy nie ma miejsc, gdzie mieszkańc y mieliby możliwość integracji. Z potencjałem, jednak nie ma miejsca gdzie mieszkańcy mogliby spędzać czas wolny Cieka wym położe niem niedal eko rzeki oraz nad jeziore m Ciekawe dla mieszkańcó w, można byłoby wykorzysta ć tereny, które są we władami PAN (pieszych, stara oficyna) Rozwój branż hotelowych i rekreacyjnych, budowa ośrodka zdrowia, słabe wejścia. 105 S t r o n a

106 Jakie są skojarzenia z moją Gminą? Jak można spędza czas wolny na terenie Gminy? Czego brakuje w mojej Gminie? Miejscowość Góra to obszar Miejsc owość Góra charak teryzuj e się Miejscowoś ć Góra jako miejsce Głównym zadaniem władz Gminy powinno być Miejsce, które się rozwija, ale jeszcze wiele jest do zrobienia i do zmiany. Ma potencjał i wiele walorów, które jeśli zostaną rozwinięte zaprocentu ją dla mieszkańc ów w przyszłoś ci. Wykorzystani e istniejących ścieżek rowerowych. Liczne imprezy organizowan e przez Gminę (imprezy sportowe, szczególnie imprezy plenerowe organizowan e przez mieszkańców w poszczegól nych sołectwach, rekreacja. Miejsc, w którym mieszkańc y mogliby spędzić swój czas wolny, które sprzyjałyb y integracji mieszkańc ów oraz takich, które ściągnęłyb y turystów (hotele, centra rekreacyjn e) Z potencjałem, wieloma walorami, ale taki, który potrzebują zmian, doinwestowa nia. Atrakcyjny przyrodnicze dla mieszkańców pobliskiego miasta Nowego Dworu Mazowieckieg o, chętnie przyjeżdżają w okolice Jeziora w Górze. Jest to miejsc e, w któr ym należy zadbać o wiel e aspekt ów (drogi, wodoc iągi) zanied bane i słabo rozwij ające się Atrakcyjne turystyczni e, przyrodnicz o, w dobrej i ciekawej lokalizacji, z dostępem do szerszego transportu publicznego (PKP), co ułatwią ludziom (turystom, mieszkańco m) dostanie do miejsca Zaadaptowanie terenu z potencjałem turystycznym (obszar PAN Góry, pałace, parki, itd.) Stworzenie dobrego dojazdu ścieżkami rowerowymi, których brak. Zachęci to turystów z miasta (NDM) do odwiedzenia miejsca. Stworzenie odpowiedniej infrastruktury w tym obszarze spowodowałoby większą integrację mieszkańców, być może stworzyłoby nowe miejsca pracy, poprawa infrastruktury drogowej Gmina Wieliszew jest przyjazna dla turystów i mieszkańc ów Bardzo atrakcyjne, korzystając z kąpielisk, tras rowerowych Ośrodków Kultury, w których odbywały by się bezpłatne zajęcia Wiejski Dużą ilością lasów Spokojne, zamieszkałe przez dużą ilość osób Mieszkańcy Góry mieli miejsce do integrowania się Gmina Wieliszew kojarzy się z pięknymi terenami zielonymi oraz jeziorami Aktywnie: poprzez wycieczki rowerowe, gry w siatkówkę na plaży Środków komunikac ji, ośrodków kultury Wiejski, zubożały Lasami, niestrz eżony mi kąpieli skami, ruina mi pałacu, spichle rzami Wycieczek rowerowyc h, historyczny ch Wykorzystanie potencjału historycznego gminy budowa ośrodków kultury z dużymi atrakcjami dla dzieci, zagospodarowanie terenów zieleni 106 S t r o n a

107 Jakie są skojarzenia z moją Gminą? Jak można spędza czas wolny na terenie Gminy? Czego brakuje w mojej Gminie? Miejscowość Góra to obszar Miejsc owość Góra charak teryzuj e się Miejscowoś ć Góra jako miejsce Głównym zadaniem władz Gminy powinno być Piękne krajobrazy Aktywnie przez jazdę na rowerze Środków komunikac ji Wiejski Lasami Integracji społecznej Opieka nad rodzinami wielodzietnymi Piękne lasy, kąpieliska wodne Łowić ryby Przedszkol i Wiejski Lasami, stawa mi rybny mi Odpoczynk u Budowa przedszkoli, zagospodarowanie terenów zieleni Miejsce relaksu Odpoczywają c nad jeziorem Więcej miejsc na spotkania dla młodzieży Zadbany Bogatą roślinn ością i dostę pem do jeziora Wypoczynk u Dbanie o mieszkańców Gmina się rozwija, ale nie w tym rejonie Las, ścieżki rowerowe, plaża w Górze brakuje takiego miejsca Miejsca do integracji mieszkańc ów Zaniedbany w szczególnoś ci PAN Góra Zanied banie m, opuszc zone zabytk i, brak miejsc a integr acji, nie ma przych odni Ma potencjał możecie wykorzysta ć infrastruktu rę dla mieszkańcó w (PAN Góra) Rozwijać wszystkie sołectwa; miejsce spotkań, hotel, baza noclegowa Źródło: Opracowanie własne na podstawie uzyskanych danych Formy partycypacji społecznej na etapie wdrażania i monitorowania Należy także zaznaczyć, że na etapie wdrażania i monitorowania uwzględnione zostały takie formy partycypacji społecznej jak: System wdrażania (realizacji): 107 S t r o n a

108 o Komunikacja jednokierunkowa informowanie społeczności lokalnej o wszystkich działaniach związanych z rewitalizacją poprzez wykorzystanie strony internetowej Urzędu Gminy, Biuletynu informacji Publicznej, artykułów w lokalnych mediach, ulotek i plakatów. o Komunikacja dwukierunkowa zapraszanie interesariuszy rewitalizacji do uczestniczenia w spotkaniach konsultacyjnych i warsztatowych. Częstotliwość spotkań i ich forma powinny zostać uszczegółowione na etapie prowadzonych prac rewitalizacyjnych. Na spotkania zapraszani byli wszyscy interesariusze, a w szczególności podmioty bezpośrednio zaangażowane w działania rewitalizacyjne oraz podmioty, na które zaplanowane działania będą oddziaływały. System monitoringu: o Komunikacja jednokierunkowa cykliczne umieszczanie raportów oraz analiz wskaźnikowych. o Komunikacja dwukierunkowa zapraszanie interesariuszy rewitalizacji na organizowane debaty publiczne z Zespołem ds. Rewitalizacji i władzami lokalnymi; organizacja festynów/pikników sąsiedzkich w celu zaprezentowania efektów rewitalizacji i wysłuchania oczekiwań mieszkańców. o Zaangażowanie liderów lokalnych do ciał monitorujących i oceniających zmiany na obszarze rewitalizacji Podsumowanie partycypacji społecznej W ramach rewitalizacji przewidziana została szeroko pojęte partycypacja społeczna, zarówno na etapie tworzenia samego dokumentu, jak i na etapie monitoringu i ewaluacji. Zidentyfikowane zostały także grupy interesariuszy, które znajdują się na terenie mającym podlegać procesowi rewitalizacji. Zadbano również o aktywne włączenie interesariuszy w proces tworzenia Programu Rewitalizacji poprzez: Prowadzenie specjalnie stworzonej zakładki na stronie internetowej Urzędu Gminy; 108 S t r o n a

109 Informowanie mieszkańców, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców o spotkaniach konsultacyjnych (wykorzystanie plakatów, zaproszeń telefonicznych, strony internetowej); Prowadzenie spotkań, warsztatów i konferencji; Ankiety; Indywidualne wywiady pogłębione; Specjalnie przygotowane karty ćwiczeniowe; Karty przedsięwzięć rewitalizacyjnych; Zgłaszanie uwag w formie elektronicznej; Zgłaszanie uwag w formie papierowej; Na kolejnych etapach realizacji Programu Rewitalizacji interesariusze będą włączani w proces zarządzania Programem poprzez: Spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji; Organizowanie działań społecznych, festynów oraz spacerów studyjnych; Zaangażowanie organizacji pozarządowych; Realizację przedsięwzięć rewitalizacyjnych; Spotkania/ warsztaty i debaty z mieszkańcami, przedsiębiorcami oraz organizacjami pozarządowymi; Informowanie interesariuszy o realizacji poszczególnych zadań na stronie internetowej Urzędu Gminy oraz w mediach lokalnych. 109 S t r o n a

110 12 System wdrażania (realizacji) Programu Rewitalizacji Wdrażanie zaprojektowanego Programu Rewitalizacji ma na celu wyprowadzenie obszarów zdegradowanych, w tym wyznaczonych do rewitalizacji, ze stanu kryzysowego. Na zarządzanie Programem Rewitalizacji składają się następujące działania: aktywne włączenie grup interesariuszy w proces rewitalizacji, pozyskiwanie różnych środków finansowych zgodnie z zasadą dodatkowości, promocja i wdrożenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych, których realizacja przyczyni się do pozytywnych zmian na wyznaczonym obszarze zgodnie z zasadą komplementarności i zrównoważonego rozwoju, wdrażanie poszczególnych działań zgodnie z kryterium czasu realizacji, monitorowanie postępów w realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z określeniem stopnia osiągnięcia wyznaczonych uprzednio celów oraz utrzymywanie osiągniętych rezultatów. Głównym odpowiedzialnym za realizację Programu Rewitalizacji jest Wójt Gminy Wieliszew (organ decyzyjny), natomiast organem wdrażającym PR będzie Zespół ds. Rewitalizacji, który przy zarządzaniu PR będzie współpracować z: Komórkami organizacyjnymi Urzędu Gminy w Wieliszewie (m.in.: Sekretarzem Urzędu Gminy, Skarbnikiem Gminy, Referatem Gospodarki Komunalnej, Referatem Remontów i Inwestycji, Referatem Budżetów i Finansów, Referatem Podatków, Referatem Spraw Obywatelskich, Handlu i Usług, Referatem Informacji i Promocji, Referatem Ochrony Środowiska i Rolnictwa, Referatem Gospodarki Przestrzennej i Geodezji), Radnymi tworzącymi Radę Gminy Wieliszew na lata oraz wybranych w latach następnych, Jednostkami organizacyjnymi Urzędu Gminy w Wieliszewie (m.in. placówkami oświatowymi, Ośrodkiem Pomocy Społecznej), Beneficjentami PR (fundacjami, stowarzyszeniami, osobami prywatnymi, instytucjami kultury, lokalnymi liderami, prywatnymi przedsiębiorcami), Innymi Interesariuszami PR. Zespół powołany został Zarządzeniem nr 113/2016 Wójta Gminy Wieliszew z dnia r. w sprawie powołania Zespołu ds. Rewitalizacji. W skład Zespołu wchodzi 7 osób, zarówno przedstawiciele poszczególnych Referatów Urzędu Gminy, Rady Gminy oraz Sekretarz i 110 S t r o n a

111 Zastępca Wójta, Należy zaznaczyć, że Zespół stanowi forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami Urzędu Gminy, a także sprawuje funkcje opiniodawczo-doradcze w sprawach związanych z Programem Rewitalizacji. Zespół uprawniony jest do wyrażania opinii oraz podejmowania inicjatyw rozwiązań odnoszących się do rewitalizacji Gminy Wieliszew. Szczegółowe zadania Zespołu to: Monitorowanie i ocena stopnia realizacji Programu Rewitalizacji; Prowadzenie dialogu z interesariuszami rewitalizacji; Kontrola nad realizacją projektów rewitalizacyjnych; Przyjmowanie nowych propozycji projektów rewitalizacyjnych; Proponowanie wprowadzenia zmian do Programu Rewitalizacji; Cykliczne przygotowywanie raportów; Zbieranie danych do monitorowania. Na spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji zapraszani będą także radni, sołtysi, przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz mieszkańcy, co pozwoli na pełne zaangażowanie interesariuszy rewitalizacji na wszystkich etapach realizacji Programu Rewitalizacji. 111 S t r o n a

112 Rysunek 26 Zarządzanie procesem PUP Wójt Gminy Komórki Urzędu Gminy Policja Zespół ds. Rewitalizacji Radni Gminy Inni OPS Źródło: Opracowanie własne. Efektywne wdrażanie i zarządzanie Programem Rewitalizacji wymaga zaangażowania i skumulowania działań wszystkich powyżej wymienionych jednostek odpowiedzialnych za realizację PR. 112 S t r o n a

113 13 System monitoringu i oceny PR 13.1 Monitoring Istotnym elementem integralnego zarządzania Programem Rewitalizacji jest systematyczna ocena i monitoring. Bazą systemu monitoringu i oceny są pozyskiwane dane dotyczące rewitalizowanych sfer: społeczeństwa, gospodarki, przestrzeni i środowiska. Na podstawie zebranych informacji oceniany jest merytoryczny oraz finansowy stopień wykonania założonych działań rewitalizacyjnych, a także identyfikacja ewentualnych trudności. W gromadzenie danych zaangażowane będą komórki organizacyjne Urzędu Gminy w Wieliszewie. Ważne jest, aby dane były gromadzone w sposób systematyczny oraz na poziomie adresowym, z możliwością agregacji dla obszarów rewitalizacji. Za monitorowanie wdrażania Programu Rewitalizacji odpowiedzialny będzie Zespół ds. Rewitalizacji. Zespół minimum raz w roku będzie koordynował pozyskiwanie danych od instytucji publicznych (np. Policji, Ośrodka Pomocy Społecznej, itp.). Na podstawie zgromadzonych informacji będą tworzone coroczne raporty przedstawiające postępy w realizacji Programu Rewitalizacji. W raporcie powinny zostać przedstawione efekty rzeczowe podjętych wysiłków (postęp prac, w tym zrealizowane etapy poszczególnych projektów), realizacja budżetu (w tym podjęte zobowiązania oraz przepływy finansowe) oraz analiza najważniejszych, nieplanowanych wydarzeń i ich wpływu (pozytywnego lub negatywnego) na realizację programu. Należy zaznaczyć, że monitorowanie procesów rewitalizacji skupia się na trzech obszarach: a) Monitoring rzeczowy dostarcza danych, które obrazują postęp we wdrażaniu programu oraz umożliwiają ocenę jego wykonania w stosunku do celów ustalonych w programie. Opiera się o skwantyfikowane dane: wskaźniki produktu, rezultatu oraz oddziaływania. Na podstawie Programu Rewitalizacji wyróżniono następujące wskaźniki: 113 S t r o n a

114 Tabela 17 Wskaźniki produktu dla obszaru rewitalizacji Wskaźniki produktu Realizowany projekt Wskaźniki Wartość bazowa Wartość docelowa Źródło danych Warsztaty plastyczne dla dzieci mieszkających na terenie miejscowości Góra Liczba przeprowadzonych warsztatów plastycznych (szt.) 0 40 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w warsztatach plastycznych (os.) Listy obecności Warsztaty taneczne dla dzieci i młodzieży w miejscowości Wieliszew Liczba przeprowadzonych warsztatów tanecznych (szt.) 0 40 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w warsztatach tanecznych (os.) Listy obecności Pikniki sąsiedzkie w miejscowości Wieliszew Liczba zorganizowanych pikników sąsiedzkich (szt./rok) 0 14 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w piknikach sąsiedzkich (os.) Dokumentacja zdjęciowa Spacery studyjne Liczba zorganizowanych spacerów studyjnych (szt.) 0 4 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w spacerach studyjnych (os.) 0 80 Listy obecności Szkolenia dla osób dotkniętych bezrobociem Liczba zorganizowanych szkoleń dla osób bezrobotnych (szt.) 0 10 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w szkoleniach dla osób bezrobotnych (os.) Listy obecności Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Liczba zrewitalizowanych budynków infrastruktury społecznej (szt.) 0 1 Protokół zdawczo - odbiorczy Liczba osób korzystających z wyremontowanej infrastruktury (os.) Badanie ankietowe Zagospodarowanie przestrzeni publicznej utworzenie terenu rekreacyjnego wokół Jeziora Wieliszewskiego Otwarta przestrzeń utworzona lub rekultywowana na obszarach wiejskich (m 2 ) Protokół zdawczo - odbiorczy 114 S t r o n a

115 Wskaźniki produktu Liczba osób korzystająca z rewitalizowanej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Centrum Naukowo- Konferencyjne Liczba zrewitalizowanych budynków wpisanych do rejestru zabytków 0 2 Protokół zdawczo - odbiorczy Otwarta przestrzeń utworzona lub rekultywowana na obszarach wiejskich (m2) Protokół zdawczo - odbiorczy Liczba osób korzystających z wyremontowanej lub nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Park liniowy Liczba zrewitalizowanych budynków wpisanych do rejestru zabytków (szt.) 0 1 Protokół zdawczo - odbiorczy Otwarta przestrzeń utworzona lub rekultywowana na obszarach wiejskich (m 2 ) Protokół zdawczo - odbiorczy Liczba osób korzystająca z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Stanowiska ornitologiczne Liczba osób korzystająca z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Terenowe Centrum Edukacyjne Liczba elementów nowopowstałej infrastruktury (szt.) 0 1 Protokół zdawczo odbiorczy Liczba osób korzystająca z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Teren zieleni publicznej zagospodarowanej Liczba elementów nowopowstałej infrastruktury (szt.) 0 6 Protokół zdawczo - odbiorczy Liczba osób korzystająca z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe 115 S t r o n a

116 Centrum Edukacji i Kultury Teren zieleni publicznej Wskaźniki produktu Liczba zrewitalizowanych budynków wpisanych do rejestru zabytków (szt.) 0 2 Protokół zdawczo - odbiorczy Liczba zorganizowanych wydarzeń kulturalnych (szt./rok) 0 6 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób korzystająca z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Badanie ankietowe Otwarta przestrzeń utworzona lub rekultywowana na obszarach wiejskich (m 2 ) Protokół zdawczo odbiorczy Badanie ankietowe Badanie ankietowe Liczba osób korzystających z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Ścieżka zdrowia Liczba osób korzystających z nowopowstałej infrastruktury (os./rok) Warsztaty z profilaktyki uzależnień i stresu Liczba zorganizowanych szkoleń (szt.) 0 14 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w szkoleniach (os.) Listy obecności Warsztaty edukacyjne z zakładania własnej działalności gospodarczej Liczba zorganizowanych szkoleń (szt.) 0 14 Dokumentacja zdjęciowa Liczba osób uczestniczących w szkoleniach (os.) Listy obecności Źródło: Opracowanie własne. 116 S t r o n a

117 Tabela 18 Wskaźniki (rezultatu) realizacji celów Wskaźniki rezultatu Wskaźniki Wartość bazowa Wartość docelowa Liczba osób zamieszkujących na terenie gminy, w której wybudowano lub zmodernizowano obiekty infrastruktury rekreacji [stan na r.] (os.) Liczba osób bezrobotnych (os.) Liczba osób długotrwale bezrobotnych (os.) Liczba pobieranych świadczeń społecznych (szt.) Liczba osób ubogich (os.) Liczba podmiotów gospodarki narodowej (szt.) Tempo wzrostu PKB rocznie (%) - +3,0% Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w gminie (%) 5,7% 3,0% Zmniejszenie obszarów objętych patologią społeczną (%) - -10,0% Źródło: Opracowanie własne. 117 S t r o n a

118 a) Monitoring finansowy dostarcza danych będących podstawą do oceny sprawności wydatkowania środków przeznaczonych na Program Rewitalizacji. Monitoring finansowy polega na systematycznym porównywaniu poniesionych wydatków do przewidzianego budżetu. b) Monitoring ryzyk polega na obserwacji zmienności uwarunkowań zewnętrznych, identyfikacji potencjalnych trudności w realizacji Programu Rewitalizacji, a także racjonalnym reagowaniu na zaistniałe zmiany Ewaluacja Ewaluacja Programu Rewitalizacji Gminy Wieliszew na lata polega na badaniu wpływu projektów rewitalizacyjnych na poszczególne aspekty funkcjonowania gminy oraz dekoncentracji negatywnych zjawisk na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji. W procesie ewaluacji Zespół ds. Rewitalizacji współpracować będzie z instytucjami publicznymi (np. PUPem, OPS-em, Policją) oraz z innymi beneficjentami PR. Celem ewaluacji jest oszacowanie, w odniesieniu do jasno sformułowanych kryteriów, jakości i wartości procesu, a także efektów wdrażania interwencji publicznych. Zaplanowana ewaluacja będzie przebiegała etapowo. 118 S t r o n a

119 Rysunek 27 Etapy Programu Rewitalizacji i dopowiadające im rodzaje ewaluacji Diagnoza społecznogospodarcza Zakończenie realizacji Programu Rewitalizacji ewaluacja ex-post Tworzenie Programu Rewitalizacji ewaluacja ex-ante Wdrażanie Programu Rewitalizacji ewaluacja on-going Źródło: Opracowanie własne. Ewaluacja ex-ante jest istotna na etapie tworzenia Programu Rewitalizacji, ponieważ pomaga dokonać oceny zasadności poszczególnych działań i przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz ich wpływu na społeczność lokalną i obszary strategiczne. Podczas wdrażania Programu Rewitalizacji należy realizować ewaluację on-going, która skupia się na doraźnych problemach i barierach. Jej funkcją jest przede wszystkim stymulowanie usprawnień oraz poprawa jakości zarządzania Programem Rewitalizacji. Ten typ ewaluacji polega również na ocenianiu sprawności przepływu informacji, dokumentów oraz obserwowaniu warunków zewnętrznych. Ewaluację ex-post realizuje się na zakończenie wdrażania Programu Rewitalizacji i jest oceną przeprowadzonej interwencji w zakresie zaspokajania potrzeb, na które miała odpowiadać oraz badaniem wpływu i trwałości zrealizowanych przedsięwzięć na społeczność lokalną i poszczególne grupy Interesariuszy. 119 S t r o n a

120 13.3 Aktualizacja Programu Rewitalizacji Tworząc Program Rewitalizacji należy również uwzględnić procedurę jego aktualizacji. Istotne jest, aby PR był narzędziem elastycznym, umożliwiającym szybką reakcję na zmieniające się warunki bieżącej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy. Program Rewitalizacji oprócz nadzwyczajnych sytuacji powinien być również aktualizowany okresowo, w połowie zaplanowanego harmonogramu. Systematycznie prowadzony monitoring oraz ewaluacja umożliwią zweryfikowanie bieżących potrzeb gospodarczo-społecznych i porównania ich z zamierzonymi celami i działaniami. Należy zaznaczyć, że jednostką uzupełniającą proces rewitalizacji, będącą jednocześnie głosem społeczności lokalnej jest Rada Gminy Wieliszew. Kompetencje jednostki regulowane są za pomocą powszechnie obowiązujących aktów prawnych, aktów wykonawczych oraz Statutu Rady Gminy Wieliszew. Dodatkowo, oraz każda jego aktualizacja, wymaga przyjęcia stosownej uchwały Rady Gminy Wieliszew oraz musi być poddana do publicznej wiadomości. Poniżej przedstawiona procedura umożliwi wprowadzanie uzasadnionych zmian w dokumencie. 120 S t r o n a

121 Rysunek 28 Procedura Aktualizacji Programu Rewitalizacji Podmioty zainteresowane realizacją projektu (zlokalizowanych na obszarze do rewitalizacji) zgłaszają propozycje do Zespołu ds. Rewitalizacji Wójt podejmuje decyzję o wprowadzeniu zmian do PR Po sporządzeniu projektu aneksu do PR Wójt przekłada dokument Radzie Gminy w celu podjęcia stosownej uchwały Zespoł ds. Rewitalizacji przeprowadza konsultacje z odpowiednimi wydziałami Urzędu Gminy Po rozpatrzeniu złożonej propozycji wniosku, Rada Gminy wydaje opinię w zakresie jej włączenia lub odrzucenia Zgłoszenie do Urzędu Marszałkowskiego wniosku o usunięcie PR wraz z wnioskiem o zaakceptowanie nowego Programu Rewitalizacji Następuje weryfikacja zgłaszanych propozycji i wydanie opinii odnośnie do włączenia lub odmowy włączenia zgłoszonego przedsięzięcia do PR Zespół ds. Rewitalizacji zwołuje posiedzenie i przekłada zgłoszoną propozycję przedsięwzięcia pod obrady Rady Gminy Akceptacja Urzędu Marszałkowskiego i pojawienie się zaktualizowanego PR na stronie Urzędu Gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Źródło: Opracowanie własne. 121 S t r o n a

122 15 Spis tabel i rysunków 15.1 Spis rysunków Rysunek 1 Etapy tworzenia Programu Rewitalizacji... 8 Rysunek 2 W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Rysunek 3 W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych Rysunek 4 W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych na danym obszarze Rysunek 5 W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Rysunek 6 W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rysunek 7 W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rysunek 8 W7 - Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rysunek 9 W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rysunek 10 W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Rysunek 11 Metody pozyskiwania danych do diagnozy Rysunek 12 Obszar rewitalizacji Rysunek 13 Miejscowość Sikory Rysunek 14 Miejscowość Topolina Rysunek 15 Miejscowość Góra Rysunek 16 Fragment miejscowości Wieliszew Rysunek 17 Cele strategiczne Gminy Wieliszew oraz obszarów przeznaczonych do rewitalizacji S t r o n a

123 Rysunek 18 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Sikory Rysunek 19 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Góra Rysunek 20 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Topoliny Rysunek 21 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych w miejscowości Wieliszew Rysunek 22 Rozmieszczenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych poza obszarem rewitalizacji Rysunek 23 Miejsce realizacji projektów Rysunek 24 Etapy włączania interesariuszy w proces rewitalizacji Rysunek 25 Obszary wymagające rewitalizacji wskazane przez uczestników konsultacji społecznych Rysunek 26 Zarządzanie procesem Rysunek 27 Etapy Programu Rewitalizacji i dopowiadające im rodzaje ewaluacji Rysunek 28 Procedura Aktualizacji Programu Rewitalizacji Rysunek 29 Podział administracyjny gminy Wieliszew Rysunek 30 Układ dróg gminy Wieliszew Rysunek 31 Obszar wybrany przez respondentów do rewitalizacji Spis tabel Tabela 1 Dane wykorzystane do analizy wskaźnikowej Tabela 2 Wskaźnik degradacji Tabela 3 Wartość sumarycznego wskaźnika degradacji Tabela 4 Ludność i powierzchnia obszarów rewitalizacji Tabela 5 Wykaz celów operacyjnych Tabela 6 Cel operacyjny a planowany projekt rewitalizacyjny Tabela 7 Powiązanie dokumentów planistycznych i strategicznych S t r o n a

124 Tabela 8 Kompleksowość problemowa Tabela 9 Przedsięwzięcia realizowane na terenie Gminy Wieliszew Tabela 10 Komplementarność źródeł finansowania Tabela 11 Mocne strony Gmina Wieliszew Tabela 12 Negatywne zjawiska oraz proponowane rozwiązania problemu Tabela 13 Proponowane działania z zakresu rewitalizacji Tabela 14 Mocne strony i potencjał miejscowości Góra Tabela 15 Mocne strony Gminy Wieliszew Tabela 16 Wizerunek Gminy (miejscowość Góra) Tabela 17 Wskaźniki produktu dla obszaru rewitalizacji Tabela 18 Wskaźniki (rezultatu) realizacji celów Tabela 19 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Tabela 20 Podział przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze regon według sekcji PKD w podziale na sołectwa Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej według sektorów własnościowych w gminie Tabela 22. Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy w latach Tabela 23. Wyposażenie mieszkań na terenie gminy w instalacje Tabela 24. Dane statystyczne na temat oświaty i edukacji w latach Tabela 25 Liczba gospodarstw domowych oraz osób korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy w roku 2015 ze względu na przyczynę objęcia pomocą Tabela 26 Udział osób i gospodarstw domowych, które objęto pomocą społeczną w roku 2015 w gminie Wieliszew według sołectw Tabela 27 Analiza SWOT S t r o n a

125 15.3 Spis wykresów Wykres 1 W1 - Liczba bezrobotnych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Wykres 2 W2 - Liczba długotrwale bezrobotnych w stosunku do liczby bezrobotnych Wykres 3 W3 - Liczba bezrobotnych bez średniego wykształcenia w stosunku do bezrobotnych na danym obszarze Wykres 4 W4 - Liczba pobieranych świadczeń społecznych w stosunku do liczby osób na danym obszarze Wykres 5 W5 - Liczba osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Wykres 6 W6 - Liczba osób ubogich w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Wykres 7 Liczba popełnionych przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Wykres 8 W8 - Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Wykres 9 W9 Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Wykres 10 Liczba ludności gminy w latach Wykres 11. Piramida wieku mieszkańców gminy Wykres 12. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem Wykres 13. Przyrost naturalny na terenie gminy w latach Wykres 14. Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na terenie gminy w latach Wykres 15. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na terenie gminy w latach Wykres 16. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie gminy w latach Wykres 17. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w gminie w latach Wykres 18 Struktura dróg przebiegających w granicach Gminy Wieliszew wg ich rodzaju S t r o n a

126 Wykres 19. Długość czynnej sieci wodociągowej na terenie gminy w latach Wykres 20. Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności gminy w latach Wykres 21. Długość czynnej sieci gazowej w latach na terenie gminy Wykres 22. Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności gminy w latach Wykres 23. Liczba gospodarstw domowych oraz osób korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy w latach Wykres 24 Związki respondentów z obszarem rewitalizacji Wykres 25. Ocena natężenia poszczególnych problemów społecznych na obszarze rewitalizacji Wykres 26. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Wykres 27. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Wykres 28. Grupy społeczne, które głównie powinny być wpierane na obszarze rewitalizacji (pytanie wielokrotnego wyboru) Wykres 29. Największe atuty i potencjały wybranego obszaru do rewitalizacji (pytanie otwarte) Wykres 30. Opinia dotycząca chęci włączenia się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania Wykres 31. Częstotliwość uczestnictwa w wydarzeniach, imprezach kulturalnych organizowanych w gminie Wykres 32. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) S t r o n a

127 Wykres 33. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) Wykres 34. Płeć respondentów Wykres 35. Wiek respondentów Wykres 36. Wykształcenie respondentów Wykres 37. Miejsce zamieszkania respondentów Wykres 38. Liczba lat zamieszkiwania w Gminie Wieliszew Wykres 39. Status zawodowy respondentów Wykres 40. Tereny, które w pierwszej kolejności powinny zostać poddane rewitalizacji Wykres 41. Związki respondentów z obszarem rewitalizacji Wykres 42. Natężenie poszczególnych problemów społecznych na obszarze rewitalizacji Wykres 43. Następujące aspekty życia na obszarze rewitalizacji Wykres 44. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Wykres 45. Grupy społeczne, które powinny być głównie wpierane na obszarze rewitalizacji (pytanie wielokrotnego wyboru) Wykres 46. Największe atuty i potencjały wybranego obszaru do rewitalizacji (pytanie otwarte) Wykres 47. Opinia dotycząca chęci włączenia się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania Wykres 48. Uczestnictwo w wydarzeniach, imprezach kulturalnych organizowanych w gminie S t r o n a

128 Wykres 49. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) Wykres 50. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru Wykres 51. Płeć respondentów Wykres 52. Wiek respondentów Wykres 53. Wykształcenie respondentów Wykres 54. Miejsce zamieszkania respondentów Wykres 55. Liczba lat zamieszkiwania w Gminie Wieliszew Wykres 56. Status zawodowy respondentów S t r o n a

129 16 Załącznik 1 Mapa ewidencyjna 17 Załącznik 2 Diagnoza społeczno-gospodarcza gminy 17.1 Przestrzeń i środowisko POŁOŻENIE I STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA GMINY Gmina wiejska Wieliszew znajduje się w centralnej części województwa mazowieckiego, w powiecie legionowskim. Zajmuje obszar ha. Swym zasięgiem obejmuje teren położony w łuku Narwi od Zegrza do Nowego Dworu Mazowieckiego oraz w widłach Wisły i Narwi. Gmina graniczy z następującymi jednostkami samorządu terytorialnego: z gminami Pomiechówek i Serock na północy, z gminami Legionowo i Jabłonna na południu, z gminą Nowy Dwór Mazowiecki na zachodzie, z gminą Nieporęt na wschodzie. Siedzibą gminy jest wieś Wieliszew. W skład gminy wchodzi 14 sołectw: Góra, Janówek Pierwszy, Kałuszyn, Komornica, Krubin, Łajski, Michałów-Reginów, Olszewnica Nowa, Olszewnica Stara, Poddębie, Sikory, Skrzeszew, Topolina, Wieliszew. Rysunek 29 Podział administracyjny gminy Wieliszew 129 S t r o n a

130 Źródło: DZIEDZICTWO KULTUROWE I ZABYTKI Gmina Wieliszew powstała w 1973 roku na obszarze byłego powiatu nowodworskiego. Pierwotnie (do 1996r.) nazwa jednostki samorządu terytorialnego brzmiała Gmina Skrzeszew. Na terytorium gminy dokonano istotnych odkryć archeologicznych, znajdują się tu stanowiska archeologiczne z różnych epok, m.in.: o We wsi Wieliszew na Górze Sztachera, ze śladami mezolitycznego obozowiska otwartego z pozostałościami osadnictwa myśliwych i rybaków sprzed 7 tys. lat, o We wsi Krubin, ze śladami osadnictwa od 3 tysiąclecia p.n.e., przez IV w. n.e. aż po okres wczesnośredniowieczny, o We wsi Łajski z okresu kultury halsztackiej. Pierwsze wzmianki o wsi Wieliszew pojawiają się w dokumentach dotyczących posiadłości klasztoru w Czerwińsku i odnoszą się do roku W związku z bogatą historią tych obszarów, na terenie Gminy Wieliszew znajdują się liczne cenne zabytki. Następujące z nich zostały objęte ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków: W Wieliszewie: o Klasycystyczna kaplica z 1834 roku, znajdująca się na cmentarzu parafialnym, o Pozostałości rosyjskiego cmentarza wojskowego Twierdzy Zegrze z przełomu XIX i XX wieku, o Organistówka z XIX wieku, o Dom mieszkalny z XIX wieku, We wsi Góra: o Ruiny pałacu w stylu klasycystycznym z XVIII wieku, o Kuźnia z XVIII wieku, o Pozostałości parku z XVIII wieku, o Klasycystyczna oficyna z XVIII wieku, o Spichlerz z XVIII wieku, 130 S t r o n a

131 W okolicy wsi Janówek: o Grupa forteczna Janówek, We wsi Olszewnica Nowa: o Kapliczka z XIX wieku. 3 STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW Obszar Gminy Wieliszew jest w niewielkim stopniu zurbanizowany. Jedynie niespełna jedna dziesiąta gruntów to tereny zabudowane i zurbanizowane (9,5%). Największy odsetek gruntów stanowią użytki rolne (54,2%) oraz lasy i grunty zadrzewione lub zakrzewione (28,3%). Tabela 19 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Powierzchnia [ha] Udział w powierzchni gminy powierzchnia ogółem % powierzchnia lądowa ,5% użytki rolne razem ,2% grunty orne ,6% łąki trwałe ,9% pastwiska trwałe 656 6,2% grunty pod rowami 60 0,6% grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem ,3% lasy ,3% grunty zadrzewione i zakrzewione 105 1,0% grunty pod wodami razem 481 4,5% grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 448 4,2% grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 33 0,3% grunty zabudowane i zurbanizowane razem ,5% tereny mieszkaniowe 249 2,3% [%] 3 Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020,dostępne na: [dostęp: ]. 131 S t r o n a

132 Powierzchnia [ha] Udział w powierzchni gminy tereny przemysłowe 74 0,7% tereny inne zabudowane 226 2,1% tereny zurbanizowane niezabudowane 3 0,0% tereny rekreacji i wypoczynku 10 0,1% tereny komunikacyjne - drogi 369 3,5% tereny komunikacyjne - kolejowe 75 0,7% nieużytki 269 2,5% tereny różne 98 0,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS, dane za [%] Struktura użytkowania gruntów w gminie Wieliszew wskazuje na wysokie wykorzystanie walorów środowiska, które sprzyjają prowadzeniu upraw rolnych. Jednocześnie w gminie odnotowuje się spadek liczby gospodarstw rolnych. Tereny gminy położone są w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy i uzbrojone w kanalizację, sieć gazową, łączność telefoniczną oraz wodociągi, co stanowi o ich atrakcyjności także dla przeznaczenia na działalność pozarolniczą. Większe inwestycje są realizowane przede wszystkim w miejscowości Łajski i Wieliszew, co jest związane z obecnością terenów pod budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe. Jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe dominuje w miejscowościach: Skrzeszew, Kałuszyn, Olszewnica Stara i Nowa, Janówek Pierwszy i Góra. Na terenie gminy funkcjonują również tereny położone w strefie Warszawskiego Obszaru Chronionego, które są atrakcyjne turystycznie. Są to obszary miejscowości Sikory, Topolina, Poddębie i Komornica oraz częściowo Skrzeszew 4. 4 Strona internetowa Gminy Wieliszew, dostępna na: [dostęp: ]. 132 S t r o n a

133 17.2 Sfera społeczna STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I SPOŁECZNA GMINY Gminę Wieliszew w 2015 roku zamieszkiwało mieszkańców, w tym 6412 kobiet i 6304 mężczyzn. Na przestrzeni lat liczba ludności systematycznie wzrastała. W okresie tym odnotowano ponad 12% wzrost liczby mieszkańców. Wykres 10 Liczba ludności gminy w latach mężczyźni kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Analiza struktury mieszkańców na podstawie piramidy wieku wskazuje, iż liczba osób młodych i w wieku starszym jest zbliżona. Wykres przedstawia piramidę zastojową. Oznacza, to, że obecnie w gminie występuje zjawisko reprodukcji prostej (ludzie rodzący się liczbowo zastępują osoby umierające). 133 S t r o n a

134 Wykres 11. Piramida wieku mieszkańców gminy 85 i więcej męźczyźni kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Struktura ludności gminy według ekonomicznych grup wieku na przestrzeni lat wskazuje na rosnący udział osób w wieku poprodukcyjnym (wzrost o 2,3 p.p.). W analizowanym okresie nastąpił spadek udziału osób w wieku produkcyjnym (1,9 p.p.) oraz w mniejszym stopniu w wieku przedprodukcyjnym (o 0,4 p.p.). 134 S t r o n a

135 Wykres 12. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem ,3 64,0 14, ,0 64,8 14, ,3 65,0 13, ,3 65,5 13, ,4 65,9 12, ,7 65,9 12,4 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Na przestrzeni lat wartość wskaźnika przyrostu naturalnego była dodatnia. Należy zwrócić uwagę, iż liczba urodzeń w analizowanym okresie ulegała wahaniom. W roku 2015 odnotowano najwyższą liczbę urodzeń, co może być symptomem odwrócenia dotychczasowego niekorzystnego trendu demograficznego w gminie. Wykres 13. Przyrost naturalny na terenie gminy w latach Urodzenia żywe Zgony ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień S t r o n a

136 Saldo migracji wewnętrznych w analizowanych latach ulegało pewnym wahaniom, jednak zawsze osiągało wartości dodatnie. Jednocześnie saldo migracji zagranicznych było w tym okresie neutralne, jedynie w latach 2011, 2013, 2014 osiągnęło wartość -2. Wykres 14. Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na terenie gminy w latach saldo migracji wewnętrznych saldo migracji zagranicznych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Strukturę demograficzną w Gminie Wieliszew należy ocenić jako umiarkowanie pozytywną. Do czynników sprzyjających rozwojowi gminy należą: wysoka wartość wskaźnika przyrostu naturalnego, rosnąca liczba ludności, korzystne proporcje ludności pod względem ekonomicznych grup wieku. Symptomami mogącymi sugerować ewentualne problemy demograficzne w przyszłości są: rosnący odsetek osób w wieku poprodukcyjnym oraz struktura piramidy wieku wskazująca na prostą zastępowalność pokoleń Sfera gospodarcza LICZBA I STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH W latach liczba podmiotów gospodarczych wykazywała tendencję wzrostową. W 2010 roku liczba ta wyniosła 1476, a w roku , co oznacza wzrost o blisko 21%. Spośród podmiotów gospodarki narodowej na przestrzeni analizowanych lat najliczniejszą grupę stanowiły mikroprzedsiębiorstwa. Na stałym poziomie utrzymywała się liczba firm średnich (oscylowała w przedziale 9-10). W roku 2015 mikroprzedsiębiorstwa stanowiły ponad 136 S t r o n a

137 96% ogółu. Na terenie gminy działało wtedy również 57 małych firm oraz 9 średnich. W latach w Gminie nie znajdowała się żadna firma zatrudniająca więcej niż 250 pracowników. Wykres 15. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na terenie gminy w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Spośród wszystkich podmiotów gospodarki narodowej na terenie gminy Wieliszew w 2015 roku najliczniejszą grupę stanowiły te, których przeważającą działalnością był handel hurtowy i detaliczny, w tym naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (493), budownictwo (214), przetwórstwo przemysłowe (183) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (167). Pozostałe przedsiębiorstwa w gminie działają w ramach następujących sekcji PKD: transport i gospodarka magazynowa (129), pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (121), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (70), informacja i komunikacja (71), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (69), 137 S t r o n a

138 działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (68), edukacja (57), działalność finansowa i ubezpieczeniowa (42), działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (37), działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (28), dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (14), rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (12), administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (7), górnictwo i wydobywanie (2). Na następnej stronie przedstawiono szczegółowy podział przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze regon, w podziale na sołectwa, według sekcji PKD: o A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo o B - górnictwo i wydobywanie o C - przetwórstwo przemysłowe o D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych o E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją o F - budownictwo o G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle o H - transport i gospodarka magazynowa o I - działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi o J - informacja i komunikacja o K - działalność finansowa i ubezpieczeniowa o L - działalność związana z obsługą rynku nieruchomości o M - działalność profesjonalna, naukowa i techniczna o N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca o O - administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne o P - edukacja 138 S t r o n a

139 o Q - opieka zdrowotna i pomoc społeczna o R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją o S - pozostała działalność usługowa o T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 139 S t r o n a

140 Tabela 20 Podział przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze regon według sekcji PKD w podziale na sołectwa SEKCJE PKD 2007* Sołectwo A B C D E F G H I J K L M N O P Q R SiT U SUMA 1. Michałów-Reginów 2. Góra 3. Janówek Pierwszy 4. Kałuszyn 5. Komornica 6. Krubin 7. Łajski 8. Olszewnica Nowa 9. Poddębie S t r o n a

141 Sołectwo 10. Sikory 11. Skrzeszew 12. Olszewnica Stara 13. Topolina 14. Wieliszew SEKCJE PKD 2007* A B C D E F G H I J K L M N O P Q R SiT U SUMA OGÓŁEM Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień S t r o n a

142 Na przestrzeni lat na terenie gminy zdecydowaną większość stanowiły podmioty należące do sektora prywatnego. Ponadto liczba firm z tego sektora wykazywała tendencję wzrostową porównując rok 2010 i 2015 odnotowano wzrost aż o ponad 20%. Jest to spowodowane głównie wzrostem liczby firm, które stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Stanowiły one ponad 82% wszystkich firm z sektora prywatnego. W sektorze prywatnym odnotowano również działalność spółek handlowych (w tym z udziałem kapitału zagranicznego), spółdzielni, fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych. W przypadku liczby fundacji oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych występuje znaczący wzrost na przestrzeni analizowanych lat, co jest z pewnością zjawiskiem pozytywnym. Podmioty gospodarcze z sektora publicznego stanowiły natomiast niespełna 2% ogółu przedsiębiorstw. Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej według sektorów własnościowych w gminie Sektor publiczny ogółem Sektor prywatny ogółem, w tym: Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Spółki handlowe Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego Spółdzielnie Fundacje Stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień S t r o n a

143 STAN I STRUKTURA BEZROBOCIA Liczba osób bezrobotnych w latach ulegała wahaniom. W latach miała tendencję wzrostową, natomiast w latach spadkową. W 2015 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych wyniosła 467 osób. Najniższą wartość odnotowano w roku 2010 (379). Najwyższy odsetek osób pozostających bez pracy odnotowano w roku 2013 (617) zarówno wśród kobiet (293), jak i mężczyzn (324). Wykres 16. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie gminy w latach mężczyźni kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień W latach wskaźnik udziału zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie gminy kształtował się na poziomie 5,1-7,8%. Poniższy wykres zawiera porównanie, wartości wskaźnika udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym, w poszczególnych latach. Wartość tego wskaźnika była najwyższa w roku 2013, zaś najniższa w S t r o n a

144 Wykres 17. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w gminie w latach ,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 7,8% 7,1% 6,8% 5,9% 5,7% 5,1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Infrastruktura techniczna DROGI I KOMUNIKACJA Gmina Wieliszew jest dobrze skomunikowana z sąsiadującymi miejscowościami. Ponadto położenie jej gwarantuje łatwy dostęp komunikacyjny do Warszawy. Długość dróg na terenie gminy wynosi łącznie 96,211 km. Drogi te są nawierzchni: twardej ulepszonej (83%), gruntowej ulepszonej (15%), gruntowej (2%) 5. Wykres 18 Struktura dróg przebiegających w granicach Gminy Wieliszew wg ich rodzaju 2% 16% drogi gminne 27% 55% drogi wojewódzkie drogi powiatowe drogi krajowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych [dostęp ] 5 5 Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020,dostępne na: [dostęp: ]. 144 S t r o n a

145 Przez obszar gminy Wieliszew przebiegają drogi o następujących kategoriach: 1. droga krajowa nr 61 relacji Warszawa Augustów; 2. drogi wojewódzkie: nr 631 relacji Nowy Dwór Mazowiecki Zegrze nr 632 relacji Płońsk Nasielsk Dębe Legionowo Marki 3. drogi powiatowe: nr 1817 relacji Góra Boża Wola nr 1818 relacji Wieliszew Łajski Legionowo nr 1820 relacji Olszewnica Stara Chotomów - Jabłonna nr 1822 relacji Komornica (632) Wieliszew (631) nr 1823 relacji Łajski (632) - Legionowo nr 1824 relacji Łajski (1818) - Legionowo 4. drogi gminne (29 dróg tego typu) stanowiące bezpośrednie połączenia w układzie lokalnym i ponadregionalnym. Rysunek 30 Układ dróg gminy Wieliszew Źródło: W gminie Wieliszew istnieje także infrastruktura transportu kolejowego. Stacje kolejowe umiejscowione są w Janówku (Stacja PKP Janówek), Wieliszewie (Stacja PKP Wieliszew) 145 S t r o n a

146 i Michałowie-Reginowie (stacja PKP Michałów-Reginów). Przez Gminę Wieliszew przebiegają dwa szlaki kolejowe: Legionowo Tłuszcz z przystankiem Michałów-Reginów i stacją Wieliszew, Warszawa Gdynia z przystankiem Janówek. Infrastruktura komunikacyjna obejmuje również sieć telefonii, która jest dostępna na 75% obszaru gminy. Infrastrukturę komunikacyjną stanowią: centrala w Wieliszewie oraz koncentrator w Skrzeszewie 6. SIEĆ WODOCIĄGOWA I KANALIZACYJNA Urządzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie gminy zaopatrują 60% mieszkańców 7. Na przestrzeni lat długość czynnej sieci rozdzielczej z roku na rok ulegała zwiększeniu. Można zauważyć, że gwałtowny wzrost nastąpił w roku 2012, wtedy to prawie dwukrotnie wzrosła długość czynnej sieci rozdzielczej, a liczba przyłączy zwiększyła się o 66% w porównaniu do roku poprzedniego. 6 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wieliszew, dostępne na: [dostęp: ]. 7 7 Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020,dostępne na: [dostęp: ]. 146 S t r o n a

147 Wykres 19. Długość czynnej sieci wodociągowej na terenie gminy w latach ,9 42,9 84,9 85,3 85,4 92, ,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 długość czynnej sieci rozdzielczej [km] liczba przyłączy [szt.] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień W 2012 roku również odsetek ludności korzystający z instalacji wodociągowej wzrósł o prawie 10%. W 2014 roku długość czynnej sieci wodociągowej wynosiła 85,4 km, zaś przyłączonych do niej było 1895 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Odsetek ludności korzystający z tej instalacji wzrósł do 67,4% mieszkańców. 147 S t r o n a

148 Wykres 20. Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności gminy w latach ,7 55,3 64,9 65,4 67,0 67, Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Teren gminy, który podlega skanalizowaniu jest podłączony do biologicznej oczyszczalni ścieków w Janówku Pierwszym, w której stosowana jest metoda oczyszczania osadem czynnym ze wspomaganiem oczyszczania przez PIX. Odbiornikiem tej oczyszczalni jest Narew. Również Gmina Wieliszew, podłączona do oczyszczalni ścieków w Orzechowie, obsługiwana jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji M. St. Warszawy S.A. Zakładu Dębe. Zakład ten prowadzi oczyszczanie mechaniczno-biologiczno-chemiczne, o wydajności 8250 m 3 /d. Oczyszczalnia ścieków w Górze, ze względu na zły stan infrastruktury technicznej, została zamknięta. Na terenach nieskanalizowanych gminy ścieki magazynowane są w zbiornikach bezodpływowych, które następnie opróżniane są pojazdami asenizacyjnymi 8. 8 Ibid. 148 S t r o n a

149 Na podstawie danych Urzędu Gminy w Wieliszewie, na terenie gminy łączna długość sieci kanalizacji sanitarnej równa była ,4 m, w tym: długość sieci grawitacyjnej ,8 m, długość sieci ciśnieniowej i tłocznej ,5 m, długość sieci na etapie projektu budowlanego ,1 m. Liczba ludności korzystającej z kanalizacji wyniosła 8 661, co stanowi 69,7% mieszkańców gminy. Według danych (stan na r.) liczba budynków mieszkalnych podłączonych do zbiorczej sieci wodociągowej równa była 1 362, natomiast do sieci kanalizacyjnej Natomiast 30,1% mieszkańców korzystało ze zbiorników bezodpływowych (co stanowi mieszkańców), a 0,2% z przydomowych oczyszczalni. 149 S t r o n a

150 SIEĆ GAZOWA, CIEPŁOWNICZA I ELEKTRYCZNA Do gminy z sieci krajowej przesyłany jest gaz ziemny wysokometanowy poprzez gazociągi wysokiego ciśnienia DN 500 i DN 150. W celu zaspokojenia potrzeb Gminy Wieliszew działają: trzy stacje redukcyjno - pomiarowe gazu I 0, stacja redukcyjna II 0 na obszarze Wodociągu Północnego i Pol-Kwiatu. Stacje redukcyjno - pomiarowe gazu I 0 tworzą trzy różne rejony zasilania. W części wschodniej Gminy Wieliszew zlokalizowana jest jeszcze stacja I 0 Zegrze 9. Wykres 21. Długość czynnej sieci gazowej w latach na terenie gminy długość czynnej sieci przesyłowej [w m] długość czynnej sieci rozdzielczej [w m] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Na podstawie powyższego wykresu możemy zaobserwować, że w latach długość czynnej sieci przesyłowej utrzymywała się na stałym poziomie (35206 m), by w roku 2015 osiągnąć poziom m. Natomiast długość czynnej sieci rozdzielczej wykazywała tendencję wzrostową. Długość czynnej sieci rozdzielczej w roku 2015 wzrosła o m w porównaniu z rokiem Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020,dostępne na: [dostęp: ]. 150 S t r o n a

151 Wykres 22. Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności gminy w latach ,0% 52,0% 51,0% 50,0% 49,0% 48,0% 47,0% 52,6% 52,7% 52,6% 51,6% 50,8% 49,4% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Najniższą wartość wskaźnika osób korzystających z instalacji gazowej do ogółu ludności odnotowano w roku 2012 (49,4% korzystających). W ostatnim analizowanym roku korzystających z tej instalacji było 51,6%. Dla Gminy Wieliszew źródłami energii elektrycznej są stacje 110/SN Legionowo I i Nowy Dwór Mazowiecki. Bezpośrednie zasilanie osób korzystających z tej energii jest za pośrednictwem stacji trafo 15/0,4 kv, a także sieci napowietrznej i kablowej SN i n.n. Na obszarze gminy umiejscowione są po stronie wysokich napięć stacje 110/SN Wieliszew 1 oraz Wieliszew 2, które to pełnią funkcję zasilania urządzeń Wodociągu Północnego, a także stacja 110/6 kv zlokalizowana przy elektrowni wodnej w Dębe. 10 ZASOBY MIESZKANIOWE Jedną czwartą terenu gminy stanowią tereny zurbanizowane, a więc zabudowa mieszkalna, rekreacyjna, rzemieślnicza, usługowa, a także przemysłowa 11. Na podstawie poniższej tabeli można zauważyć, że na przestrzeni lat zarówno liczba mieszkań, jak i ich powierzchnia, a także liczba izb w mieszkaniach ulegała systematycznemu Strategia Rozwoju Gminy Wieliszew do roku 2020,dostępne na: [dostęp: ]. 11 Strona internetowa Gminy Wieliszew, dostępna na: [dostęp: ]. 151 S t r o n a

152 wzrostowi. Na terenie gminy w 2015 roku było mieszkań, natomiast liczba izb kształtowała się na poziomie Powierzchnia użytkowa tych mieszkań wyniosła m 2. Tabela 22. Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy w latach Liczba mieszkań Liczba izb Powierzchnia użytkowa mieszkań [m²] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień W roku ,5% mieszkań podłączonych było do sieci wodociągowej, 93,2% było wyposażonych w łazienkę, a 89,6% w centralne ogrzewanie. Tabela 23. Wyposażenie mieszkań na terenie gminy w instalacje Wyszczególnienie Udział [w%] 2015 rok Wodociągi 97,5 Łazienka 93,2 Centralne ogrzewanie 89,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Infrastruktura społeczna EDUKACJA Na terenie gminy funkcjonują następujące szkoły: 6 przedszkoli: 152 S t r o n a

153 1) Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Wieliszewie Modlińska Wieliszew 2) Przedszkole Samorządowe Nr 2 w Wieliszewie 600-lecia Wieliszew 3) Przedszkole Samorządowe Nr 3 w Łajskach Kościelna Legionowo 4) Przedszkole Samorządowe w Janówku Pierwszym Dworcowa Skrzeszew 5) Oddział przedszkolny w Olszewnicy Starej Warszawska 40b Chotomów 6) Oddział przedszkolny im. Kornela Makuszyńskiego w Skrzeszewie Szkolna Skrzeszew 5 szkół podstawowych: 1) Szkoła Podstawowa z oddziałami przedszkolnymi im. Kornela Makuszyńskiego w Skrzeszewie Szkolna Skrzeszew 2) Szkoła Podstawowa im. Bronisława Sokoła w Olszewnicy Starej Warszawska 40b Chotomów 3) Szkoła Podstawowa im. Józefa Wybickiego w Janówku 153 S t r o n a

154 Dworcowa Skrzeszew 4) Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Wieliszewie Modlińska Wieliszew 5) Zespół Szkół w Łajskach Szkoła Podstawowa im. Stanisława Moniuszki Kościelna Łajski 2 szkoły gimnazjalne: 1) Gminne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliszewie Kościelna Wieliszew 2) Zespół Szkół w Łajskach Gimnazjum Kościelna Łajski 1 szkoła ponadgimnazjalna: 1) Zespół Szkół w Wieliszewie Komornica, ul. Nasielska Serock Liczba dzieci w placówkach przedszkolnych wzrosła na przestrzeni analizowanego okresu (lata ). W roku 2015 liczba dzieci była o 179 większa niż w roku 2010,. Można zauważyć, że liczba miejsc w przedszkolach jest wystarczająca, w stosunku do potrzeb mieszkańców. W roku 2015 w porównaniu z rokiem 2010 wzrosła zarówno liczba uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół gimnazjalnych. Natomiast w przypadku szkół ponadgimnazjalnych nastąpił spadek. 154 S t r o n a

155 W roku 2015 do szkół podstawowych w Gminie Wieliszew uczęszczało 987 uczniów, a do szkół gimnazjalnych 289, zaś do szkoły ponadgimnazjalnej 249 uczniów. Szczegółowe dane dotyczące oświaty i edukacji w Gminie zaprezentowano w poniższej tabeli. Tabela 24. Dane statystyczne na temat oświaty i edukacji w latach Placówki wychowania przedszkolnego Miejsca w przedszkolach Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego Szkoły podstawowe Uczniowie szkół podstawowych Szkoły gimnazjalne Uczniowie szkół gimnazjalnych Szkoły ponadgimnazjalne Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych Liczba uczniów przypadająca na jeden oddział w szkołach podstawowych Liczba uczniów przypadająca na jeden oddział w szkołach gimnazjalnych S t r o n a

156 Liczba uczniów przypadająca na jeden oddział w szkołach ponadgimnazjalnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień KULTURA, SPORT I REKREACJA Głównym miejscem życia kulturalnego w Gminie Wieliszew jest wpisany do rejestru instytucji kultury Ośrodek Kultury w Wieliszewie. W miejscu tym m.in. organizuje się urozmaicone formy edukacji kulturalnej, imprezy kulturalne zachęcające dzieci, młodzież i dorosłych do poznawania kultury, prowadzone są zajęcia zespołowe, patronuje się kołom oraz klubom zainteresowań. Ośrodek ten patronuje m.in. zespołom artystycznym, które osiągają sukcesy na arenie ogólnopolskiej. Są to: Chór Marzenie oraz Zespół Tańca Ludowego Promyki. Innymi ośrodkami wspierającymi kulturę na terenie gminy są: Stowarzyszenie Młodzi dla Rozwoju em-ka, Stowarzyszenie Wspierania Kultury i Folkloru Polskiego, Towarzystwo Przyjaciół Gminy Wieliszew, Ochotnicze straże pożarne, Gminna Biblioteka Publiczna w Wieliszewie. Na terenie Gminy Wieliszew organizowane są cykliczne imprezy kulturalne, w tym m.in.: Święto Gminy Wieliszew (wydarzenie kulturalno-rozrywkowe w powiecie legionowskim), Wieliszewskie Wianki, Ogólnopolski Turniej Tańców Polskich w Formie Towarzyskiej Mazur, 156 S t r o n a

157 Festiwal Pieśni i Tańców Polskich, Wieliszewskie Spotkania Kabaretowe, Majówka Europejska, Festiwal Szantowy i Folkowy, Festiwal Muzyki Ska, Reggae, Dub, Święto Wojska Polskiego, Obchody Rocznicowe Bitwy Warszawskiej i Powstania Warszawskiego, Dożynki Gminne, Rocznica Września 39, Obchody Święta Niepodległości. Od 2005 r. decyzją Stowarzyszenia Polska Sekcja C.I.O.F.F., Wieliszew stał się siedzibą regionu centralnego Komisji ds. Tańców Polskich PS C.I.O.F.F. 12 Na terenie Gminy Wieliszew znajduje się hala sportowa i stadion w Wieliszewie. W hali sportowej, oprócz zajęć szkolnych i imprez cyklicznych, mają miejsce rozgrywki powiatowe i międzyszkolne, a także działają sekcje takie jak: tenisa stołowego, piłki nożnej halowej oraz piłki siatkowej. Na obszarze gminy funkcjonują 3 kluby sportowe zarejestrowane w Mazowieckim Związku Piłki Nożnej: AKS Impet Łajski, KS Dąb Wieliszew, AKS Mewa Krubin. 12 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata , dostępna na: [dostęp: ]. 157 S t r o n a

158 Odbywają się również imprezy sportowe, w tym m.in.: Wieliszewski Crossing, Wielkopostny Turniej Piłki Siatkowej, Turniej Piłki Halowej o Puchar emki, Otwarte Amatorskie Mistrzostwa Zalewu Zegrzyńskiego w Siatkówce Plażowej o Puchar emki, Gminne Biegi Przełajowe, Diecezjalny Turniej Piłki Halowej, Międzygminne Zawody Sprawnościowe, Turniej Piłki Halowej KS Dąb Wieliszew. OCHRONA ZDROWIA Na terenie Gminy Wieliszew znajdują 3 publiczne i 2 prywatne ośrodki zdrowia 13. Do placówek świadczących usługi w zakresie ochrony zdrowia należą: Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wieliszewie, Filia Zakładu Opieki Zdrowotnej w Wieliszewie z siedzibą w Janówku Pierwszym - Przychodnia podstawowej opieki zdrowotnej, Filia Zakładu Opieki Zdrowotnej w Wieliszewie z siedzibą w Skrzeszewie - Przychodnia podstawowej opieki zdrowotnej, Niepubliczny Ośrodek Zdrowia "BER-MED" w Wieliszewie, Niepubliczny Ośrodek Zdrowia "SANITAS", Stacja Opieki Medycznej CARITAS w Wieliszewie. 13 Strona internetowa Gminy Wieliszew, dostępne na: [dostęp: ]. 158 S t r o n a

159 W zakresie obiektów świadczących usługi z zakresu ochrony zdrowia, na terenie Gminy Wieliszew znajduje się także 5 aptek 14, zlokalizowanych w: Skrzeszewie, Wieliszewie, Michałowie-Reginowie oraz Górze. POMOC SPOŁECZNA Pomoc społeczną na terenie gminy oferuje Ośrodek Pomocy Społecznej w Wieliszewie. Działalność tej instytucji obejmuje między innymi następujące formy wsparcia: Udzielenie opieki w miejscu zamieszkania, Udzielenie posiłku, noclegu, rzeczy niezbędnych do życia, Pomoc w uregulowaniu należności za świadczenie lecznicze, Pomoc w organizacji pogrzebu, Pomoc osobom lub całym rodzinom, które potrzebują wsparcia. Liczba gospodarstw i osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na terenie gminy w latach 2013 i 2014 prawie się nie zmieniła. Natomiast w okresie nastąpił wzrost liczby osób i gospodarstw korzystających z tego rodzaju świadczeń. W roku 2015 natomiast z pomocy społecznej korzystało 665 osób i 284 gospodarstw domowych. 14 Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, dostępne na: [dostęp: ]. 159 S t r o n a

160 Wykres 23. Liczba gospodarstw domowych oraz osób korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy w latach Liczba gospodarstw domowych korzystających z pomocy społecznej Liczba osób korzystających z pomocy społecznej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS za dzień Do najczęstszych przyczyn objęcia osób i gospodarstw domowych pomocą społeczną w Gminie Wieliszew w roku 2015 należały: niepełnosprawność (47 osób i 52 gospodarstwa domowe) oraz ubóstwo (50 osób i 24 gospodarstwa domowe). Znacząca liczba gospodarstw domowych (37) została objęta pomocą ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Tabela 25 Liczba gospodarstw domowych oraz osób korzystających z pomocy społecznej na terenie gminy w roku 2015 ze względu na przyczynę objęcia pomocą niepełnosprawność alkoholizm 5 11 bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 0 37 ubóstwo liczba osób liczba gospodarstw domowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy, dane za S t r o n a

161 Największy odsetek gospodarstw domowych i osób objętych pomocą społeczną w Gminie Wieliszew zamieszkuje sołectwo Wieliszew (14% osób oraz 29% gospodarstw domowych). Tabela 26 Udział osób i gospodarstw domowych, które objęto pomocą społeczną w roku 2015 w gminie Wieliszew według sołectw Topolina Skrzeszew Sikory 1% 3% 3% 6% 6% 9% Poddębie Olszewnica Stara Olszewnica Nowa 2% 1% 4% 4% 6% 8% Michałów-Reginów Łajski 9% 7% 8% 15% Krubin Komornica 3% 5% 8% 9% Kałuszyn 7% 6% Janówek Pierwszy Góra Wieliszew 5% 7% 7% 11% 14% 29% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% % osób % gospodarstw domowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy, dane za AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA Aktywność społeczna mieszkańców gminy koncentruje się wokół działalności stowarzyszeń, fundacji, kół oraz innych organizacji pozarządowych. Ich celem jest przede wszystkim ochrona dorobku kultury, dbanie o rozwój gminy oraz organizacja życia społecznego. Poniżej przedstawiono listę organizacji społecznych działających na terenie gminy Wieliszew: Stowarzyszenie Nasz Krubin, 161 S t r o n a

162 Stowarzyszenie Młodzi dla Rozwoju emka, Stowarzyszenie Twoja Gmina Wieliszew, Pozarządowe Stowarzyszenie Właścicieli i Użytkowników Nieruchomości "Dolina Narwii", Stowarzyszenie zwykłe właścicieli działek rekreacyjnych "RELAKS" w Wieliszewie, Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki w Wieliszewie BONAWENTURA, Stowarzyszenie Sąsiedzkie, Stowarzyszenie Szkoła to My, Stowarzyszenie Wspierania Kultury i Folkloru Polskiego, OSP w Kałuszynie, OSP w Krubinie, OSP w Skrzeszewie, OSP w Wieliszewie. 162 S t r o n a

163 18 Załącznik 3 Analiza SWOT Celem analizy SWOT (strengths-weaknesses-opportunities-threats) jest identyfikacja i analiza czynników w kontekście ustalonego celu oraz wskazanie najlepszych rozwiązań, wytyczenie kierunków działania przy jednoczesnym wykorzystaniu szans i mocnych stron, a także minimalizacji zagrożeń i słabych stron analizowanego podmiotu. Przystępując do analizy SWOT należy wskazać czynniki, które mogą wpływać na funkcjonowanie analizowanego podmiotu. Następnie należy posegregować je w cztery grupy: grupa 1: mocne strony (strenghts, S ) - czynniki wewnętrzne, cechy, które stanowią atuty, zalety, przewagę analizowanego podmiotu; grupa 2: słabe strony (weaknesses, W ) - czynniki wewnętrzne, cechy, które są słabszą stroną analizowanego podmiotu, bariery, wady; grupa 3: szanse (opportunities, O ) - czynniki zewnętrzne, cechy otoczenia, które stwarzają szansę korzystnej zmiany analizowanego podmiotu; grupa 4: zagrożenia (threats, T ) - czynniki zewnętrzne, cechy otoczenia, które stwarzają niebezpieczeństwo zmian niekorzystnych dla analizowanego podmiotu. Analiza SWOT bazuje na identyfikacji poszczególnych czynników za pomocą kryterium czasu ich występowania (obecne/ przyszłe) i charakteru odziaływania danego czynnika (pozytywne/ negatywne). Ze względu na zakres przedmiotowy i cel opracowania dokumentu zdecydowano się przyjąć założenia: za mocne strony uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter wewnętrzny i pozytywny; za słabe strony uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter wewnętrzny i negatywny; za szanse uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter zewnętrzny i pozytywny; za zagrożenia uznaje się wyłącznie te czynniki, które mają charakter zewnętrzny i negatywny. 163 S t r o n a

164 Tabela 27 Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony Bliskość do aglomeracji warszawskiej, Walory przyrodniczo krajobrazowe, Znacząca liczba zabytków, Walory środowiskowe przystosowane do upraw rolnych, Wzrost liczby mieszkańców gminy, Dodatni przyrost naturalny, Wzrost liczby rejestrowanych podmiotów gospodarczych, Dominacja sektora prywatnego, Zmniejszający się poziom bezrobocia, Rozwinięta sieć dróg komunikacyjnych, Aktywna działalność ośrodków kultury i organizacji pozarządowych, Rozwinięta infrastruktura sportowo rekreacyjna. Szanse Niedostatecznie rozbudowana infrastruktura turystyczna i hotelowo gastronomiczna, Słaby rozwój działalności pozarolniczej, Wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym, Niewielka liczba nowych przyłączy wodno-kanalizacyjnych do mieszkań, Znikoma liczba terenów pod budownictwo przemysłowe, Niedostateczna liczba powiązań komunikacyjnych między mieszkańcami, Wzrost liczby osób i gospodarstw domowych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, Niska świadomość ekologiczna mieszkańców, Niska jakość infrastruktury drogowej (dróg, chodników, ścieżek rowerowych). Zagrożenia 164 S t r o n a

165 Wykorzystanie walorów przyrodniczo Starzenie społeczeństwa, krajobrazowych do przyciągnięcia Bogatsza oferta edukacja nowych inwestorów, i kulturalno-sportowa dostępna na Rozwój branży turystycznej, terenie aglomeracji warszawskiej, z uwzględnieniem turystyki wodnej, Zahamowanie rozwoju Wielość niezagospodarowanych gospodarczego regionu, terenów, możliwych do przeznaczenia Bezradność życiowa, pod budownictwo mieszkaniowe. Odpływ osób młodych do większych ośrodków miejskich (przede wszystkim do aglomeracji warszawskiej) i za granicę. Źródło: Opracowanie własne. 165 S t r o n a

166 19 Załącznik 4 Wyniki badania ankietowego Na terenie Gminy Wieliszew przeprowadzona została ankieta pogłębiająca, która miała na celu wskazanie obszaru do rewitalizacji. Ankieta przeprowadzana została metodą CATI, która polegała na zebraniu informacji ilościowych poprzez telefoniczną rozmowę badacza z respondentem. W badaniu udział wzięło 100 mieszkańców Gminy Wieliszew. Na początku badania zastosowane zostało pytanie filtrujące: Jako tereny, które w pierwszej kolejności powinny zostać poddane rewitalizacji zostały wskazane następujące obszary: - Obszar 1 Miejscowość Góra - Inne Skonstruowanie ankiety poprzez zastosowanie filtru w pytaniu, miało na celu szczegółowe zdiagnozowanie problemów występujących w miejscowości Góra, która stosunkowo często wskazywana była przez mieszkańców jako obszar do rewitalizacji. Wyodrębnienie odpowiedzi respondentów, z podziałem na mieszkańców Góry i innych mieszkańców Gminy Wieliszew, przedstawione zostały poniżej. MIEJSCOWOŚĆ GÓRA Według respondentów miejscowość Góra to obszar, który w pierwszej kolejności powinien zostać poddany rewitalizacji. 166 S t r o n a

167 Rysunek 31 Obszar wybrany przez respondentów do rewitalizacji. Źródło: Respondenci biorący udział w badaniu zostali zapytani o związki z obszarem rewitalizacji. 70,0% ankietowanych mieszka na terenie objętym rewitalizacją. Mniej niż połowa (40,0%) badanych na terenie tym pracuje, zaś 10,0% spędza tam swój czas wolny. Żaden z respondentów nie uczy się ani nie prowadzi na obszarze działalności gospodarczej, organizacji pozarządowej czy grupy formalnej. 167 S t r o n a

168 Wykres 24 Związki respondentów z obszarem rewitalizacji. Miejsce zamieszkania 70,0% Miejsce pracy 40,0% Miejsce spędzania czasu wolnego 10,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badani zostali także poproszeni o ocenę natężenia problemów społecznych na obszarze miejscowości Góra. Za najbardziej poważny problem uznali oni niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym i kulturalnym (20,0% wskazań natężenia wysokiego). Za problemy o średnim natężeniu uznane zostały: niedostateczny dostęp do nowoczesnej technologii oraz starzenie się społeczeństwa (po 90,0% wskazań średniego natężenia). Bezrobocie, ubóstwo, przestępczość alkoholizm oraz niski poziom integracji z osobami niepełnosprawnymi określane były jako problemy o raczej niskim natężeniu. Problemy opiekuńczo-wychowawcze, wandalizm, narkomania zostały uznane za problemy o najniższym natężeniu (70,0% i 80,% wskazań na natężenie niskie oraz 30,0% i 20,0% wskazań na brak występowania takich problemów). 168 S t r o n a

169 Wykres 25. Ocena natężenia poszczególnych problemów społecznych na obszarze rewitalizacji Problemy opiekuńczo-wychowawcze 70,0% 30,0% Wandalizm 80,0% 20,0% Narkomania 80,0% 20,0% Bezdomność 20,0% 60,0% 20,0% Przemoc w rodzinie 90,0% 10,0% Alkoholizm 10,0% 80,0% 10,0% Niski poziom integracji z 30,0% 60,0% 10,0% Przestępczość 30,0% 60,0% 10,0% Ubóstwo 40,0% 50,0% 10,0% Bezrobocie 40,0% 50,0% 10,0% Niski poziom uczestnictwa mieszkańców w 20,0% 70,0% 10,0% Starzenie się społeczeństwa 90,0% 10,0% Niedostateczny dostęp do nowoczesnej 90,0% 10,0% Wysokie Średnie Niskie Nie występuje Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badanych poproszono o ocenę poszczególnych aspektów życia na rewitalizowanym obszarze. Wyniki, by zachować czytelność, podzielone zostały na dwa wykresy. Spośród aspektów wymienionych na wykresie [Wykres 26], najgorzej funkcjonującymi według badanych aspektami były dostępność i jakość oferty kulturalnej (30,0% wskazań oceny 1 ), dostępność i jakość oferty rekreacyjno-sportowej, dostępność i jakość usług dla osób starszych oraz dostępność i jakość usług ochrony zdrowia (każde z nich otrzymało po 20,0% wskazań oceny 1 oraz co najmniej 50,0% odpowiedzi 2 ). Zdaniem respondentów, na terenie Góry najlepiej funkcjonuje dostępność i jakość usług w zakresie pomocy społecznej, dostępność i jakość usług edukacyjnych (po 30,0% wskazań 169 S t r o n a

170 oceny 3 oraz 70,0% wskazań oceny 2 ) oraz dostępność i jakość usług opieki nad małymi dziećmi do lat 3 (20,0% wskazań oceny 3 oraz 80,0% wskazań oceny 2 ). Żaden z aspektów z poniższego wykresu nie otrzymał od respondentów oceny najwyższej ( 4 ). Wykres 26. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Dostępność i jakość oferty kulturalnej 30,0% 50,0% 20,0% Dostępność i jakość oferty rekreacyjno-sportowej 20,0% 50,0% 30,0% Dostępność i jakość usług dla osób starszych 20,0% 70,0% 10,0% Dostępność i jakość usług ochrony zdrowia 20,0% 80,0% Dostępność i jakość obiektów usługowo-handlowych 10,0% 50,0% 40,0% Dostępność i jakość usług w zakresie pomocy społecznej 70,0% 30,0% Dostępność i jakość usług edukacyjnych 70,0% 30,0% Dostępność i jakość usług opieki nad małymi dziećmi do lat 3 80,0% 20,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Spośród wymienionych aspektów na poniższym wykresie, zdecydowanie najgorzej oceniany był stan dróg i chodników (70,0% ocen 1 ). Dość nisko oceniany był również stan budynków mieszkalnych, w tym wyposażenie w podstawowe media (20,0% ocen 1 i 60,0% ocen 2 ). Mieszkańcy docenili też walory krajobrazu swojej miejscowości, dlatego najlepiej oceniana była estetyka i zagospodarowanie przestrzeni (80,0% ocen 3 i 20,0% ocen 2 ), warunki do prowadzenia działalności gospodarczej (40,0% ocen 3 i 60,0% ocen 2 ) oraz dostosowanie 170 S t r o n a

171 przestrzeni publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych (20,0% wskazań ocen 3 i 80,0% wskazań ocen 2 ). Dość problematycznym aspektem okazał się stan środowiska naturalnego (np. jakość powietrza, wody). Jako jedyny otrzymał skrajnie dobre i złe oceny ( 0 i 4 ). Wykres 27. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Stan dróg i chodników 70,0% 30,0% Stan budynków mieszkalnych, w tym wyposażenie w 20,0% 60,0% 20,00% Wsparcie osób bezrobotnych 10,0% 40,0% 50,00% Warunki do aktywności obywatelskiej i działania Stan środowiska naturalnego (np. jakość powietrza, wody) Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej Dostosowanie przestrzeni publicznych do potrzeb Estetyka i zagospodarowanie przestrzeni (zieleń 10,0% 80,0% 10,00% 10,0% 60,00% 60,0% 80,0% 20,0% 80,00% 10,00% 20,00% 40,00% 20,00% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Według respondentów, na obszarze Góry grupą najbardziej wspieraną powinna być młodzież (80,0% odpowiedzi). Drugą w kolejności grupą powinny być osoby niepełnosprawne (60,0%). Połowa badanych wskazała też, że wsparcia potrzebują nie tylko same osoby niepełnosprawne, ale całe ich rodziny. Żaden z ankietowanych jako grupy szczególnie wymagającej pomocy nie wskazał rodziny z dziećmi. 171 S t r o n a

172 Wykres 28. Grupy społeczne, które głównie powinny być wpierane na obszarze rewitalizacji (pytanie wielokrotnego wyboru) Młodzież 80,0% Osoby niepełnosprawne 60,0% Rodziny z osobami niepełnosprawnymi / zależnymi 50,0% Osoby bezrobotne 30,0% Seniorzy 20,0% Dzieci 20,0% Rodziny z dziećmi 0,0% 10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%70,0%80,0%90,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Mieszkańców gminy zapytano o największe atuty i potencjały miejscowości Góra. Największy odsetek respondentów wskazał na dogodne położenie Góry (42,9%), które bezpośrednio wiąże się z drugim najczęściej wskazywanym atutem pięknem miejscowości (28,6%). Nieco ponad 1/5 odpowiedzi dotyczyła dużej liczby zieleni i lasów. 7,1% badanych za atut uznano także dobrze skomunikowany transport PKP. 172 S t r o n a

173 Wykres 29. Największe atuty i potencjały wybranego obszaru do rewitalizacji (pytanie otwarte) Położenie 42,9% Piękne miejsce 28,6% Dużo zieleni i lasów 21,4% Dobre połączenia PKP 7,1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Aż 70,0% badanych przyznało, że nie włączyłoby się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania. Pozostali mieszkańcy (30,0%) stwierdzili, że przyłączyliby się do takich działań. Tak znaczny odsetek odpowiedzi negatywnych świadczyć może o braku chęci do działań oddolnych i niewielkim zaangażowaniu mieszkańców w życie gminy. Wykres 30. Opinia dotycząca chęci włączenia się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania 30,0% 70,0% Tak Nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 173 S t r o n a

174 Respondenci zostali zapytani o uczestnictwo w wydarzeniach i imprezach kulturalnych organizowanych w gminie. Połowa badanych odpowiedziała, że uczestniczy w nich często, zaś 40,0% osób, że rzadko. 1/10 mieszkańców stwierdziła, że bardzo często korzysta z tego typu oferty kulturalnej, natomiast żaden z badanych nie rezygnuje z uczestnictwa w wydarzeniach organizowanych przez gminę. Wykres 31. Częstotliwość uczestnictwa w wydarzeniach, imprezach kulturalnych organizowanych w gminie 10,0% 50,0% 40,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bardzo często Często Rzadko Nie uczestniczę w tego typu wydarzeniach/imprezach Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Zapytano, jakie rodzaje przedsięwzięć powinny być według badanych podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych. Największy odsetek (70,0%) respondentów wskazał, że najważniejszym działaniem powinna być realizacja programów aktywizacji i integracji, programów aktywności lokalnej. Po 40,0% osób uważało, że aby ograniczyć negatywne zjawiska, potrzebna jest rozbudowa systemu ulg i zwolnień dla podmiotów prywatnych, generujących miejsca pracy i inwestycje oraz organizacja większej liczby wydarzeń o charakterze kulturalnym i rekreacyjnym. Według respondentów mało znaczącymi działaniami byłoby wsparcie organizacji pozarządowych i podmiotów ekonomii społecznej oraz na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa (m.in. rozbudowa monitoringu, większa liczba patroli policji) obie odpowiedzi otrzymały po 10,0% zaznaczeń. Żaden z respondentów nie widzi potrzeby realizacji działań szkoleniowo-doradczych. 174 S t r o n a

175 Wykres 32. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) Realizacja programów aktywizacji i integracji, programów aktywności lokalnej itp. Rozbudowa systemu ulg i zwolnień dla podmiotów Organizacja większej liczby wydarzeń o charakterze kulturalnym, rekreacyjnym dla Promocja przedsiębiorczości, wsparcie dla osób Stworzenie miejsca spotkań integrujących mieszkańców Poprawa dostępu do usług dla osób starszych i dla osób niepełnosprawnych Działania ukierunkowywane na wsparcie organizacji pozarządowych i podmiotów Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa (rozbudowa 10,0% 10,0% 20,0% 30,0% 30,0% 40,0% 40,0% 70,0% Realizacja działań szkoleniowo-doradczych 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badanych zapytano także o rodzaje przedsięwzięć ograniczających negatywne zjawiska środowiskowe, przestrzenno-funkcjonalne i techniczne. Według nich, najważniejszym działaniem powinna być rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej (90,0% respondentów wskazało ten aspekt) oraz poprawa standardu mieszkań (m.in. termomodernizacje budynków, poprawa wyposażenia w media) twierdziło tak 70,0% badanych. Jedynie 1/10 mieszkańców gminy uznała, żeby ograniczyć negatywne zjawiska, należy rozbudować lub zmodernizować przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja. Żaden z respondentów za szczególnie ważne nie uznał działań związanych ze zwiększeniem dostępności do obiektów handlowych i usługowych oraz zwiększeniem liczby mieszkań komunalnych i socjalnych. W odpowiedziach inne badani wskazywali konkretne ulice 175 S t r o n a

176 miejscowości Góra, które należałoby wyremontować lub zmodernizować ul. Rzeczną oraz skrzyżowanie między ulicami Dworcową a Nowodworską. Wykres 33. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) Rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej 90,0% Poprawa standardu mieszkań (m.in. termomodernizacje budynków, poprawa 70,0% Rozbudowa/modernizacja infrastruktury sportowej, Zagospodarowanie przestrzeni publicznych na 30,0% 40,0% Inne Rozbudowa/modernizacja przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, poprawa 20,0% 10,0% Zwiększenie dostępu do obiektów handlowych i Zwiększenie liczby mieszkań komunalnych i socjalnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. METRYCZKA W badaniu udział wzięło 40,0% kobiet i 60,0% mężczyzn. 176 S t r o n a

177 Wykres 34. Płeć respondentów 40,0% 60,0% Kobieta Mężczyzna Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań Osobami najczęściej badanymi byli mieszkańcy między 35 a 44 rokiem życia (40,0%). Niespełna 1/3 respondentów stanowiły osoby w wieku lata (30,0%). Nieco mniej odnotowano osób w wieku lat, lat oraz powyżej 65 roku życia (po 10,0% badanych). W badaniu nie brali udziału mieszkańcy poniżej 25 roku życia. Wykres 35. Wiek respondentów lata 10,0% 65 lat i więcej 10,0% lata 30,0% lata 10,0% lata 40,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 177 S t r o n a

178 Największy odsetek badanych stanowiły osoby z wykształceniem średnim oraz wyższym (po 40,0%). 1/5 respondentów to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. W badaniu nie wzięła udziału żadna osoba posiadająca wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne. Wykres 36. Wykształcenie respondentów 40,0% 20,0% 40,0% Podstawowe lub gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Respondenci biorący udział w ankiecie zamieszkiwali różne miejscowości znajdujące się na terenie Gminy Wieliszew. Zdecydowanie największy ich odsetek mieszkał na terenie miejscowości Góra (70,0% badanych). Po 10% osób zamieszkiwało Janówek Pierwszy oraz Wieliszew. Taki sam odsetek mieszkańców nie odpowiedział na to pytanie. 178 S t r o n a

179 Wykres 37. Miejsce zamieszkania respondentów Góra 70,0% Janówek Pierwszy 10,0% Wieliszew 10,0% Brak odpowiedzi 10,0% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 100,0% badanych zamieszkuje Gminę Wieliszew dłużej niż 15 lat. Tak wysoki odsetek może oznaczać, że respondenci znają gminę oraz potrafią wskazać jej wady i zalety. Wykres 38. Liczba lat zamieszkiwania w Gminie Wieliszew powyżej 15 lat Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Aż 90,0% badanych to osoby pracujące, zaś 1/10 stanowili emeryci lub renciści. W badaniu nie wzięły udziału osoby bezrobotne, uczniowie lub studenci. 179 S t r o n a

180 Wykres 39. Status zawodowy respondentów 90,0% 10,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Student/uczeń Osoba pracująca Osoba bezrobotna Emeryt/rencista Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 180 S t r o n a

181 Inni mieszkańcy Gminy Wieliszew Badani zostali zapytani jakie tereny w pierwszej kolejności powinny zostać poddane rewitalizacji. Niespełna połowa respondentów (47,8%) stwierdziła, że terenem tym powinna być miejscowość Wieliszew. 11,1% osób wskazało, że zrewitalizowana powinna zostać miejscowość Skrzeszew, zaś po 10,0% osób, że Michałów Reginów oraz Janówek Pierwszy. Najrzadziej wskazywanymi miejscowościami były Topolina i Poddębie (2,2% odpowiedzi). Wykres 40. Tereny, które w pierwszej kolejności powinny zostać poddane rewitalizacji 10,0% 11,1% 10,0% 47,8% 6,7% 6,7% 3,3% 2,2% 2,2% Wieliszew Sikory Topolina Poddębie Krubin Łajski Janówek Pierwszy Michałów Reginów Skrzeszew Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Respondentów zapytano również o związki z obszarem rewitalizacji. Aż 97,8% ankietowanych mieszka na terenie objętym rewitalizacją. 70,0% osób na terenie tym spędza swój czas wolny. Dla 13,3% badanych wskazany przez nich teren jest miejscem pracy, zaś dla 1,1% osób jest to miejsce nauki. Żaden z respondentów nie prowadzi na badanym terenie działalności gospodarczej, organizacji pozarządowej czy grupy formalnej. 181 S t r o n a

182 Wykres 41. Związki respondentów z obszarem rewitalizacji. Miejsce zamieszkania 97,8% Miejsce spędzania czasu wolnego 70,0% Miejsce pracy Miejsce nauki 13,3% 1,1% 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00% 120,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badani zostali poproszeni o ocenę natężenia problemów społecznych na obszarze, który wskazali do rewitalizacji. Żaden z wymienionych niżej aspektów nie został przez nich określony jako problem o natężeniu wysokim. Za problemy o średnim natężeniu uznane zostały: niski poziom integracji z osobami niepełnosprawnymi (73,3%), niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym i kulturalnym (65,6%), starzenie się społeczeństwa (60,0%) oraz alkoholizm (55,6%). Problemem o natężeniu niskim określono przestępczość (77,8%), wandalizm (87,8%), bezrobocie (87,8%), narkomanię (81,1%), problemy opiekuńczowychowawcze (70,0%) oraz przemoc w rodzinie (66,7%). Aż 62,2% mieszkańców uznało, że na terenie gminy w ogóle nie występuje problem bezdomności. Z odpowiedzi mieszkańców można wnioskować, że uznają gminę za bezpiecznie miejsce, o niskim natężeniu problemów społecznych. 182 S t r o n a

183 Wykres 42. Natężenie poszczególnych problemów społecznych na obszarze rewitalizacji Bezdomność 36,7% 62,2% Przemoc w rodzinie Problemy opiekuńczo-wychowawcze Narkomania Bezrobocie Wandalizm Niski poziom integracji z os.niepełnosprawnymi Niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu Starzenie się społeczeństwa Niedostateczny dostęp do nowoczesnej technologii Alkoholizm 66,7% 70,0% 81,1% 87,8% 87,8% 73,3% 65,6% 60,0% 46,7% 55,6% 33,3% 30,0% 18,9% 6,7% 6,7% 25,6% 33,3% 40,0% 53,3% 44,4% Przestępczość Ubóstwo 22,2% 41,1% 77,8% 58,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wysokie Średnie Niskie Nie występuje Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badanych poproszono także o ocenę poszczególnych aspektów życia na rewitalizowanym obszarze. Wyniki, by zachować czytelność, podzielone zostały na dwa wykresy. Podobnie jak w przypadku problemów społecznych, respondenci nie zaznaczyli ocen najniższych (odpowiedzi 0 ), znikomy był również procent odpowiedzi 1, co świadczy o pozytywnym postrzeganiu funkcjonowania poniższych aspektów. Średnio oceniane (ocena 2 ) były dostępność i jakość usług ochrony zdrowia (64,4%) oraz dostępność i jakość usług dla osób starszych (61,1%). Najlepiej ocenione zostały dostępność i jakość usług edukacyjnych 183 S t r o n a

184 (87,8%) dostępność i jakość usług opieki nad małymi dziećmi do lat 3 (83,3%) oraz dostępność i jakość oferty rekreacyjno-sportowej (84,4%). Wykres 43. Następujące aspekty życia na obszarze rewitalizacji Dostępność i jakość oferty rekreacyjno-sportowej Dostępność i jakość oferty kulturalnej Dostępność i jakość obiektów usługowo-handlowych Dostępność i jakość usług w zakresie pomocy społecznej Dostępność i jakość usług dla osób starszych Dostępność i jakość usług edukacyjnych Dostępność i jakość usług opieki nad małymi dziećmi do lat 3 Dostępność i jakość usług ochrony zdrowia 8,9% 27,8% 28,9% 24,4% 8,9% 13,3% 61,1% 64,4% 84,4% 65,6% 66,7% 73,3% 87,8% 83,3% 36,7% 33,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Spośród aspektów przedstawionych na poniższym wykresie [Wykres 44], najgorzej oceniany był stan dróg i chodników (24,4% ocen 1 ). Stosunkowo nisko oceniany był również stan budynków mieszkalnych, w tym wyposażenie w podstawowe media (11,1% ocen 1 ). Zdecydowanie najlepiej badani oceniali stan środowiska naturalnego (m.in. jakość, powietrza, wody) aspekt ten otrzymał 47,8% ocen 3 i 52,2% ocen 4. Bardzo dobrze oceniana była również estetyka i zagospodarowanie przestrzeni, w tym zieleń i mała architektura (77,8% ocen 3 i 13,3% ocen 4 ). Za raczej dobre uznane zostały warunki do prowadzenia działalności gospodarczej oraz wsparcie osób bezrobotnych. 184 S t r o n a

185 Wykres 44. Ocena następujących aspektów życia na obszarze rewitalizacji Stan środowiska naturalnego (np. jakość powietrza, wody) 47,8% 52,2% Estetyka i zagospodarowanie przestrzeni (zieleń 8,9% 77,8% 13,3% Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej 35,6% 63,3% Wsparcie osób bezrobotnych 36,7% 62,2% Stan budynków mieszkalnych, w tym wyposażenie w 11,1% 12,2% 76,7% Stan dróg i chodników 24,4% 68,9% 5,6% Dostosowanie przestrzeni publicznych do potrzeb Warunki do aktywności obywatelskiej i działania 64,4% 73,3% 34,4% 25,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Według respondentów, na obszarze rewitalizowanym grupą najbardziej wspieraną powinni być seniorzy - taką odpowiedź wskazało 70,0% badanych. Drugą w kolejności najczęściej wskazywaną grupą była młodzież (60,0%). Niespełna połowa badanych stwierdziła, że wsparcia potrzebują osoby niepełnosprawne (47,8%). Grupą, która według badanych najmniej potrzebuje wsparcia, są bezrobotni (12,2% wskazań). 185 S t r o n a

186 Wykres 45. Grupy społeczne, które powinny być głównie wpierane na obszarze rewitalizacji (pytanie wielokrotnego wyboru) Seniorzy 70,0% Młodzież 60,0% Osoby niepełnosprawne 47,8% Rodziny z dziećmi 35,6% Dzieci Rodziny z osobami niepełnosprawnymi / zależnymi 26,7% 33,3% Osoby bezrobotne 12,2% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Mieszkańców gminy zapytano o największe atuty i potencjały wybranego przez nich obszaru. Wszystkie wymienione przez nich cechy wiążą się z krajobrazem i pięknem otoczenia. Największy odsetek respondentów za atut uznał położenie gminy (38,3%), które wiąże się z drugim najczęściej wskazywanym atutem dużą liczbą zieleni, lasów oraz jeziorem (34,6%). Badani wskazywali także na sprzyjający klimat, czyste powietrze oraz fakt, że w gminie dużo się dzieje. Warto dodać, że część badanych dobre funkcjonowanie gminy przypisywała bezpośrednio wójtowi. 186 S t r o n a

187 Wykres 46. Największe atuty i potencjały wybranego obszaru do rewitalizacji (pytanie otwarte) Położenie Dużo lasów, zieleni, jezioro 34,6% 38,3% Piękne miejsce 13,1% klimat Czyste, świeże powietrze dużo się dzieje Trudno powiedzieć 7,5% 4,7% 0,9% 0,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Aż 70,0% badanych przyznało, że nie włączyłoby się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania. Pozostałe 30,0% osób stwierdziło, że przyłączyłoby się do takich działań. Tak znaczny odsetek odpowiedzi negatywnych świadczyć może o braku chęci do działań oddolnych i niewielkim zaangażowaniu mieszkańców w życie gminy (mimo pozytywnego jej oceniania). Wykres 47. Opinia dotycząca chęci włączenia się w działania podejmowane na rzecz poprawy życia w miejscu zamieszkania 30,0% 70,0% Tak Nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 187 S t r o n a

188 Respondentów zapytano o uczestnictwo w wydarzeniach i imprezach kulturalnych organizowanych w Gminie Wieliszew. Ponad połowa (56,7%) odpowiedziała, że uczestniczy w nich często, zaś pozostali badani (43,3%) zaznaczyli odpowiedź rzadko. Żaden z badanych nie uczestniczy w tego typu wydarzeniach bardzo często, żaden też nie rezygnuje z uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych całkowicie. Wykres 48. Uczestnictwo w wydarzeniach, imprezach kulturalnych organizowanych w gminie 56,7% 43,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bardzo często Często Rzadko Nie uczestniczę w tego typu wydarzeniach/imprezach Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Respondenci zostali zapytani o rodzaje przedsięwzięć, które powinny być według nich podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych. Największy odsetek badanych wskazał, że najważniejszym działaniem powinna być poprawa dostępu do usług dla osób starszych i dla osób niepełnosprawnych (70,0%). Niewiele mniej osób uważało, że by ograniczyć negatywne zjawiska, potrzebna jest realizacja programów aktywizacji i integracji, programów aktywności lokalnej (63,3%). Mało znaczącymi działaniami byłaby realizacja działań szkoleniowo-doradczych (8,9%) oraz rozbudowa systemu ulg i zwolnień dla podmiotów generujących miejsca pracy i inwestycje (4,4%). Żaden z respondentów nie widzi potrzeby rozbudowy monitoringu czy zwiększania patroli policji w celu zwiększenia poziomu bezpieczeństwa. 188 S t r o n a

189 Wykres 49. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru) Poprawa dostępu do usług dla osób starszych i Realizacja programów aktywizacji i integracji, Organizacja większej liczby wydarzeń o charakterze kulturalnym, rekreacyjnym dla Działania ukierunkowywane na wsparcie organizacji pozarządowych i podmiotów Stworzenie miejsca spotkań integrujących mieszkańców Promocja przedsiębiorczości, wsparcie dla osób Realizacja działań szkoleniowo-doradczych Rozbudowa systemu ulg i zwolnień dla podmiotów Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa (rozbudowa 28,9% 20,0% 16,7% 15,6% 8,9% 4,4% 63,3% 70,0% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Badanych zapytano także o rodzaje przedsięwzięć ograniczających negatywne zjawiska środowiskowe, przestrzenno-funkcjonalne i techniczne. Według nich, najważniejszym działaniem powinna być rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej (aż 97,8% respondentów wskazało ten aspekt). Drugim w kolejności przedsięwzięciem powinno być zagospodarowanie przestrzeni publicznych na parki, skwery czy palce zabaw (46,7%). Najmniej ważnymi według mieszkańców gminy działaniami byłoby zwiększenie liczby mieszkań komunalnych i socjalnych (8,9%), zwiększenie dostępu do obiektów handlowych i usługowych (7,8%) oraz rozbudowa/modernizacja szkół i przedszkoli (6,7%). W odpowiedziach inne badani wskazywali na konieczność oczyszczenia jeziora, rozbudowę i modernizację kanalizacji oraz remont i modernizację poszczególnych ulic gminy, m.in. ulicy Polnej, Krótkiej, Leśnej, Nowodworskiej i skrzyżowania w Janówku Pierwszym. 189 S t r o n a

190 Wykres 50. Rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczania negatywnych zjawisk środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych i technicznych na wskazanym obszarze (pytanie wielokrotnego wyboru. Rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej 97,8% Zagospodarowanie przestrzeni publicznych na parki, skwery, place zabaw itp. Rozbudowa/modernizacja infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej 37,8% 46,7% Poprawa standardu mieszkań (m.in. termomodernizacje budynków, poprawa Inne - prosimy wpisać jakie Zwiększenie liczby mieszkań komunalnych i socjalnych Zwiększenie dostępu do obiektów handlowych i usługowych Rozbudowa/modernizacja przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, poprawa jakości 22,2% 14,4% 8,9% 7,8% 6,7% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% 120,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Metryczka W badaniu danego obszaru udział wzięło 52,2% kobiet i 47,8% mężczyzn. 190 S t r o n a

191 Wykres 51. Płeć respondentów 52,2% 47,8% Kobieta Mężczyzna Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Osobami najczęściej badanymi byli mieszkańcy między 35 a 44 rokiem życia (38,9%) oraz między 25 a 34 rokiem życia (27,8%). Nieco mniej odnotowano osób w wieku (17,8%) oraz (8,9%). Najmniej badanych osób znajdowało się w grupach skrajnych poniżej 25 roku życia (4,4%) oraz 65 lat i więcej (2,2%). Wykres 52. Wiek respondentów 2,2% 17,8% 8,9% 38,9% 4,4% 27,8% Poniżej 25 lat lata lata lata lata 65 lat i więcej Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 191 S t r o n a

192 Największy odsetek badanych stanowiły osoby z wykształceniem wyższym (54,4%). Osoby z wykształceniem średnim stanowiły 34,4% badanych, zaś osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe 8,9%. Najmniej liczną grupą były osoby z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym (2,2%). Wykres 53. Wykształcenie respondentów 2,2% 8,9% 54,4% 34,4% Podstawowe lub gimnazjalne Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Respondenci biorący udział w ankiecie zamieszkiwali różne miejscowości znajdujące się na terenie Gminy Wieliszew. Największy ich odsetek mieszkał na terenie miejscowości Wieliszew (42,2% badanych). 11,1% badanych stanowiły osoby mieszkające w Michałowie Reginowie, zaś 10,0% osoby zamieszkujące Janówek Pierwszy. Najmniejsza liczba ankietowanych mieszka w Poddębiu, Topolinie, Sikorach (po 3,3% osób) oraz Olszewnicy (1,1%). 192 S t r o n a

193 Wykres 54. Miejsce zamieszkania respondentów Wieliszew 42,2% Michałów Reginów Janówek Pierwszy Łajski Krubin Poddębie Topolina Sikory Olszewnica 11,1% 10,0% 7,8% 6,7% 3,3% 3,3% 3,3% 1,1% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00% 40,00% 45,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Największy odsetek badanych mieszka w Gminie Wieliszew dłużej niż 15 lat (44,4%). Nieco mniej osób zamieszkuje gminę od 9 do 15 lat (32,2%) oraz krócej niż 5 lat (18,9%). Najmniejszy procent respondentów to mieszkańcy gminy od 5 do 8 lat (4,4%). Wykres 55. Liczba lat zamieszkiwania w Gminie Wieliszew. 18,9% 4,4% 44,4% Powyżej 15 lat 9-15 lat 5-8 lat Poniżej 5 lat 32,2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. 193 S t r o n a