Niedziele Wielkiego Postu ARTYKUà  Y Napisaà  : admin Posted on : :50:00

Transkrypt

1 Niedziele Wielkiego Postu ARTYKUà  Y Napisaà  : admin Posted on : :50:00 Niedziele Wielkiego Postu Kaà ¼da niedziela Wielkiego Postu ma dwa znaczenia. Z jednej strony kaã ¼da wã  à  cza siã  w rytm, w ktãƒâ³rym ujawnia siã  duchowa "dialektyka" Postu. Z drugiej strony na przestrzeni historycznego rozwoju Koà  cioã  a niemal kaã ¼da niedziela nabraã  a takã ¼e innego jeszcze znaczenia. I tak w pierwszã  niedzielã  Cerkiew obchodzi Triumf Prawosà  awia, wspominajã  c klã  skã  zadanã  ikonoklazmowi i przywrãƒâ³cenie oddawania czci ikonom w Konstantynopolu w roku 843. Zwià  zek obchodãƒâ³w tego à  wiã  ta z Postem jest czysto przypadkowy i historyczny: pierwszy "triumf prawosã  awia" miaã  miejsce wã  aã  nie w niedzielã Â. To samo odnosi siã  do poã  wiã  cenia drugiej niedzieli Postu à  w. Grzegorzowi Palarnasowi. Potà  pienie jego przeciwnikãƒâ³w i zaaprobowanie przez Cerkiew w XIV wieku jego nauki zostaã  o przyjã  te jako powtãƒâ³rny triumf prawosã  awia i dlatego doroczne à  wiã  towanie pamiã  tki tego wydarzenia wyznaczono na drugã  niedzielã  Wielkiego Postu. Chociaà ¼ bardzo waã ¼ne, oba à  wiã  ta nie majã  zwiã  zku z Wielkim Postem jako takim i dlatego wyã  à  czymy je tu poza zakres naszych rozwaã ¼aà Â. Wià  à º z Wielkim Postem wykazujã  natomiast liturgiczne pamiã  tki à  w. Jana Lestwicznika w czwartã  niedzielã  oraz à  w. Marii Egipcjanki w niedzielã  piã  tã Â. Obydwoje sã  w oczach Cerkwi doskonaã  ymi wyrazicielami chrzeã  cijaã  skiego ascetyzmu - à  w. Jan Lestwicznik daã  ideaã  owi ascetyzmu wyraz w swoich pismach, a à  w. Maria w swoim à ¼yciu. Ich wspomnienie w drugiej poã  owie Postu jest wyraã ºnie pomyã  lane jako zachã  ta i inspiracja dla wiernych w toku ich wielkopostnego duchowego wysiã  ku. Lecz poniewaã ¼ ascetyzm to coã Â, o czym nie tylko naleã ¼y pamiã  taã Â, lecz co winniã  my takã ¼e praktykowaã Â, pamiã  à  z kolei o obojgu tych à  wiã  tych ma dostarczaã  bodã ºca do naszego indywidualnego wielkopostnego wysiã  ku. Pierwszy i podstawowy temat wielkopostnych niedziel wychodzi nam naprzeciw w czytaniach Listów Apostolskich i Ewangelii. By zrozumieã  ich porzã  dek trzeba, à ¼ebyà  my znãƒâ³w przypomnieli sobie o pierwotnej wiã  zi Postu z chrztem: o tym, à ¼e Post stanowiã  ongiã  przygotowanie do chrztu. Czytania te stanowiã  y integralnã  czã  à  à  katechizacji, wyjaã  niajã  one i jak gdyby podsumowujã  przygotowania katechumenãƒâ³w do paschalnego misterium chrztu. Chrzest oznacza wejã  cie w dane nam przez Chrystusa nowe à ¼ycie, dla katechumena to nowe à ¼ycie to jak na razie tylko coã  sygnalizowanego i przyobiecujã  cego, coã  co przyjmuje on przez wiarã Â. Sytuacja jego podobna jest do tej, w jakiej znajdowali siã  ludzie Starego Testamentu, à ¼yjà  cy wiarã  w obietnicã Â, ktãƒâ³rej wypeã  nienia sami siã  nie doczekali. Taki jest wã  aã  nie temat pierwszej niedzieli. Wspomniawszy sprawiedliwych mã  à ¼Ã³w Starego Testamentu à  w. Paweà  konkluduje (Hbr 11,24-26,32-40; 12,2): Oni wszyscy; choã  à   ze Page 1 / 7

2 wzglã  du na swojã  à   wiarã  à   stali siã  à   godni pochwaã  y, nie otrzymali przyrzeczonej obietnicy, gdyã ¼ à   Bóg przewidziaã  à   to co à   lepsze dla nas. Co to takiego jest? Odpowiedà º znajdziemy w Ewangelii na pierwszã  niedzielã  (J 1,43-51): Zobaczysz jeszcze wiã  cej niã ¼ à   to (...) zaprawdã Â, zaprawdã  à   powiadam wam: ujrzycie niebiosa otwarte i anioã  Ã³w Boà ¼ych idã  cych do nieba i przychodzã  cych z nieba do Syna Czà  owieczego. Innymi sã  owy wy, katechumeni, ktãƒâ³rzy wierzycie w Chrystusa, chcecie siã  ochrzciã  i przygotowujecie siã  do Paschy, ujrzycie naprawdã  poczã  tek nowego wieku, wypeã  nienie wszystkich obietnic, pojawienie siã  Królestwa Niebieskiego. Lecz tylko pod warunkiem, à ¼e uwierzycie i pokajacie siã Â, zmienicie wasz sposãƒâ³b widzenia à ¼ycia, zdobã  dziecie siã  na wysiã  ek. Przypomina nam o tym lekcja z Listów Apostolskich na drugã  niedzielã  (Hbr 1,10-2,3). W czytaniu z Ewangelii na drugã  niedzielã  (Mk 2,1-12) obrazem tego wysiã  ku i pragnienia jest paralityk, ktãƒâ³rego spuszczono do Chrystusa z dachu. W trzeciã  niedzielã Â, Niedzielà  à šwià  tego Krzyà ¼a, zainaugurowany zostaje temat Krzyà ¼a i w czytaniu z Ewangelii (Mk 8,34-9,1).Poczà  wszy od tej niedzieli lekcje z Listów do Hebrajczyków zaczynajã  odsã  aniaã  znaczenie Chrystusowej ofiary, poprzez ktãƒâ³rã  dany nam zostaje dostã  p do "skarbca za zasã  onami", najwiã  kszych à  wiã  toã  ci Królestwa Boà ¼ego (trzecia niedziela - Hbr 4,14-5,6; czwarta niedziela Hbr 6,13-20; piã  ta niedziela - Hbr 9,11-14), podczas gdy czytania z Ewangelii à  w. Marka obwieszczajã  dobrowolnã  mã  kã  Chrystusa (Mk 9, w czwartã  niedzielã  ): Katecheza przygotowawcza do wielkiego misterium koã  czy siã Â, decydujã  ca godzina, kiedy czã  owiek ma wejã  à  w Chrystusowà  à šmierà  i Zmartwychwstanie, zbliã ¼a siã Â. W dzisiejszych czasach Wielki Post nie jest juã ¼ okresem przygotowywania siã  katechumenãƒâ³w do chrztu, lecz czyã ¼ my wszyscy, chociaã ¼ ochrzczeni i bierzmowani, nie jesteã  my ciã  gle jeszcze w pewnym sensie "katechumenami"? I czyã ¼ nie jest wskazane, byã  my do tego stanu corocznie wracali? Czyà ¼ raz po raz nie odpadamy od wielkiego misterium, ktãƒâ³rego uczestnikami siã  staliã  my? Czyà ¼ w naszym à ¼yciu, ktãƒâ³re jest w samej rzeczy permanentnym wyobcowaniem od Chrystusa i jego Królestwa, nie jest potrzebny taki doroczny powrãƒâ³t do samych korzeni chrzeã  cijaã  skiej wiary? PÃ³à  poã  cie, czyli o adoracji à šwià  tego Krzyà ¼a: Trzecia niedziela Wielkiego Postu to Niedziela Adoracji à šwià  tego Krzyà ¼a (Krestopokà  onnaja). Podczas caã  onocnego czuwania w wigiliã  tego dnia, po Wielkiej Doksologii, Krzyà ¼ zostaje uroczyã  cie wyniesiony na à  rodek cerkwi, by pozostaã  tam caã  y tydzieã  i po kaã ¼dej sã  uã ¼bie odbywa siã  jego adoracja. Rzecz godna uwagi, à ¼e dominujã  cy w hymnologii tej niedzieli temat Krzyà ¼a jest rozwiniã  ty nie w kategoriach cierpienia, lecz zwyciã  stwa i radoã  ci. Co wiã  cej, hirmosy kanonu zaczerpniã  te sã  ze sã  uã ¼by paschalnej (Woskresienija dieã Â... ) i w ogãƒâ³le jest on jak gdyby parafrazã  Paschalnego Kanonu. Sens tego wszystkiego jest jasny: jesteã  my w poã  owie Wielkiego Postu. Z jednej strony fizyczny i duchowy wysiã  ek, jeã  li traktujemy go powaã ¼nie, zaczyna byã  zauwaã ¼alny, daje siã  odczuã  fatyga i potrzeba nam pomocy i pokrzepienia. Z drugiej zaã Â, zakosztowawszy tej fatygi i wspiã  wszy siã  aã ¼ Page 2 / 7

3 dotã  d, zaczynamy widzieã  koniec naszej wã  drãƒâ³wki i blask paschalnego à  wiatã  a staje siã  jaã  niejszy. Wielki Post to czas naszego samoukrzyã ¼owania, doã  wiadczenie, choã  by nawet ograniczone, Chrystusowego wezwania, ktãƒâ³re daje siã  sã  yszeã  w Ewangelii na tã  niedzielã  : "Jeà  li kto chce pãƒâ³jã  à  za Mnà Â, niech zaprze siã  samego siebie, niech weã ºmie krzyã ¼ swãƒâ³j i niech Mnie naã  laduje" (Mk 8,34). Lecz nie moã ¼emy wziã  à  naszego krzyã ¼a i pãƒâ³jã  à  za Chrystusem, jeã  li uprzednio nie weã ºmiemy Jego Krzyà ¼a, Krzyà ¼a, ktãƒâ³ry przyjã  à Â, by nas zbawiã Â. To nie nasz, ale Jego Krzyà ¼ jest zbawczy i tylko On nadaje sens i moc naszym krzyã ¼om. I tak wzmocnieni i pokrzepieni wã  drujemy w drugã  poã  owã  Wielkiego Postu. Przechodzi jeszcze jeden tydzieã  i w czwartã  niedzielã  sã  yszymy: "Syn Czà  owieczy bã  dzie wydany w rã  ce ludzi. Ci Go zabijã Â, lecz zabity po trzech dniach zmartwychwstanie" (Mk 9,31). Akcent, ktãƒâ³ry dotã  d padaã  na naszã  skruchã  i nasz wysiã  ek, teraz przesuniã  ty zostaje na wydarzenia majã  ce nastã  piã  "dla nas ludzi i dla naszego zbawienia": Na jutrzni w à  rodã  piã  tego tygodnia znãƒâ³w czytany jest Wielki Kanon à  w. Andrzeja z Krety, tym razem w caã  oã  ci. Jeà  li na poczã  tku Postu byã  on jak gdyby furtkã  otwierajã  cã  drogã  do skruchy, teraz, przy koã  cu, dã ºwià  czy jako "podsumowanie" pokuty i jej dopeã  nienie. Podczas gdy na poczã  tku Postu Kanon tylko sã  yszeliã  my, teraz jego sã  owa staã  y siã  naszymi sã  owami, naszym pã  aczem, naszã  nadziejã  oraz ocenã  naszego wysiã  ku: coã  my naprawdã  przez okres Postu zdziaã  ali? Jak daleko zaszliã  my w naszej skrusze i pokucie? Obecnie bowiem wszystko, co osobiã  cie nas dotyczy, koã  czy siã Â. Zaczynamy iã  à  za uczniami, "kiedy byli w drodze, zdã  à ¼ajà  c do Jerozolimy, a Jezus wyprzedzaã  ich". I Jezus powiedziaã  im: "Oto idziemy do Jerozolimy. Tam Syn Czà  owieczy zostanie wydany arcykapã  anom i uczonym w Pià  mie. Oni skaã ¼à  Go na à  mierã  i wydadzã  poganom. I bã  dã  z Niego szydziã Â, oplujã  Go, ubiczujã  i zabijã Â, a po trzech dniach zmartwychwstanie" (Mk 10,32-45). Jest to Ewangelia na piã  tã  niedzielã Â. Ton wielkopostnych naboã ¼eà  stw zmienia siã Â. O ile w pierwszej poã  owie Postu nasze wysiã  ki byã  y ukierunkowane na wã  asne oczyszczenie, obecnie powiedziane zostaje, à ¼e oczyszczenie nie jest celem samym w sobie, ale ma nas prowadziã  do zrozumienia i przyswojenia sobie tajemnicy Krzyà ¼a i Zmartwychwstania. Sens naszego wysiã  ku jawi siã  nam teraz jako uczestnictwo w misterium, do ktãƒâ³rego tak przywykliã  my, à ¼e po prostu zapominamy o jego znaczeniu. I idã  c w à  lad za Nim do Jeruzalem, wraz z uczniami jesteã  my "zdziwieni i peã  ni lã  ku". W drodze do Betanii i Jeruzalem: Szósta i ostatnia niedziela Wielkiego Postu to Niedziela Palmowa (Wierbnoje Woskresienije). Przez szeã  à  dni poprzedzajã  cych Sobotà  à  azarza i Niedzielà  Palmowà  liturgia cerkiewna kaã ¼e nam jak gdyby iã  à  za Chrystusem, kiedy On obwieszcza à  mierã  swego przyjaciela, by nastã  pnie Page 3 / 7

4 rozpoczã  à  wã  drãƒâ³wkã  do Betanii i Jeruzalem. Ogólny ton i temat tygodnia zasygnalizowany zostaje na niedzielnej wieczemi. W centrum naszej uwagi jest à  azarz, jego choroba, à  mierã Â, boleã  à  jego bliskich i to, jak Chrystus na to wszystko reaguje. W ten sposãƒâ³b caã  y tydzieã  mija nam pod znakiem rozwaã ¼aà  spotkania Chrystusa ze à  mierciã  - naprzãƒâ³d à  mierciã  Jego przyjaciela à  azarza, nastã  pnie Jego wã  asnã Â. Zblià ¼a siã  godzina Syna Czà  owieczego, o ktãƒâ³rej tak czã  sto mãƒâ³wiã  i ku ktãƒâ³rej skierowana byã  a caã  a Jego ziemska posã  uga. I nieuchronnie nasuwa siã  tu pytanie o miejsce i znaczenie tych rozwaã ¼aà  w wielkopostnej liturgii? A takã ¼e o to, w jakim stosunku pozostajã  one do naszego wielkopostnego wysiã  ku? Pytania te zakã  adajã  i inne, ktãƒâ³rymi winniã  my siã  tu krãƒâ³tko zajã  à Â. Przy wspominaniu wydarzeã  z à ¼ycia Chrystusa Koà  ciãƒâ³ã  czã  sto, jeã  li nie zawsze, zastã  puje czas przeszã  y teraã ºniejszym. I tak w dzieã  Boà ¼ego Narodzenia à  piewamy: "Dziewica dziã  rodzi... ", w Wielki Pià  tek "Dzià  stoi On przed Pià  atem", w Niedzielà  Palmowà  "Dzià  wchodzi On do Jeruzalem". Pytanie zatem brzmi: co oznaczaã  ma ta transpozycja czasu, to liturgiczne "dziã  "? Przewaà ¼ajà  ca wiã  kszoã  à  wiernych przyjmuje to jako retorycznã  metaforã Â, poetyckie obrazowe wyraã ¼enie. Nasze dzisiejsze podejã  cie do naboã ¼eà  stw jest albo racjonalistyczne, albo sentymentalne. Racjonalistyczne podejã  cie sprowadza czynnoã  ci liturgiczne do idei, przy czym korzenie tego podejã  cia tkwiã  w teologii, ktãƒâ³ra rozwintã  à  a siã  na prawosã  awnym Wschodzie w okresie postpatrystycznym pod wpã  ywem Zachodu i w ktãƒâ³rej liturgii( - w najlepszym przypadku - traktuje sit( jako surowiec dla czysto intelektualnych definicji. To co w naboã ¼eà  stwie nie daje siã  sprowadziã  do uchwytnej przez intelekt prawdy, zakwalifikowane zostaje jako poezja, czyli coã  czym nie naleã ¼y zbytnio sit( przejmowaã Â. A poniewaã ¼ jest jasne, à ¼e wydarzenia wspomniane przez Cerkiew odnoszã  sit( do przeszã  oã  ci, liturgicznemu "dzisiaj" nie przypisuje sit( à ¼adnego powaã ¼nego znaczenia. Sentymentalne natomiast podejã  cie jest rezultatem indywidualistycznej i egocentrycznej poboã ¼noà  ci, ktãƒâ³ra pod wieloma wzglã  dami stanowi przeciwieã  stwo intelektualnej teologii. Dla tego typu poboã ¼noà  ci naboã ¼eà  stwo to przede wszystkim uã ¼yteczne obramowanie osobistej modlitwy, coã  co sã  uã ¼y zagrzaniu naszego serca i skierowaniu go ku Bogu. Treà  à  i wymowa liturgicznych tekstãƒâ³w, obrzã  dãƒâ³w i czynnoã  ci majã  tu drugoplanowe znaczenie: sã  poã ¼yteczne i speã  niajã  swojã  rolã  o tyle, o ile dodajã  bodã ºca do modlitwy. W ten sposãƒâ³b przy sentymentalnym podejã  ciu liturgiczne "dzisiaj", tak jak i ogãƒâ³ã  liturgicznych tekstãƒâ³w, zostaje roztopione w niedyferencjalnej indywidualnej "dewocji". Z racji dã  ugotrwaã  ego procesu polaryzacji cerkiewnej à  wiadomoã  ci mit(dzy tymi dwoma podejã  ciami bardzo trudno jest wykazaã Â, à ¼e prawdziwej liturgii Koà  cioã  a nie wolno sprowadzaã  ani do jednego, ani do drugiego z tych podejã  à  : ani do "idei", ani do "czysto osobistej modlitwy". Nie sposãƒâ³b jest wielbiã  idei! Gdy zaã  idzie o osobistã  modlitwt(, to czyã ¼ Ewangelia nie mãƒâ³wi nam, à ¼e gdy chcemy sit( modliã Â, winniã  my zamknã  à  si(( w Page 4 / 7

5 swoich izbach, by tam wejã  à  w osobistã  à  à  cznoã  à  z Bogiem (Mt 6,6)? Samo pojã  cie à  wiã  towania czegoã  zakã  ada jednoczeã  nie zarãƒâ³wno pewne okreã  lone wydarzenie, jak i zbiorowã  na nie reakcjã Â. à šwià  towanie jest moã ¼liwe tylko wtedy, gdy ludzie schodzã  siã  razem i jak jedno ciaã  o i jedna osobowoã  à  reagujã  na jakiã  ewenement, na przykã  ad na nadejã  cie wiosny, à  lub, pogrzeb, zwyciã  stwo itp. Dana przez naturã  cudownoã  à  kaã ¼dego aktu à  wiã  towania zasadza siã  wã  aã  nie na tym, à ¼e choã  by tylko przejã  ciowo, ale jednak oznacza on wyjã  cie tak poza szranki "idei", jak jakiejkolwiek "indywidualnej atomizacji". à šwià  tujã  cy zapomina przy tym o samym sobie i jednoczy siã  z innymi w jedyny w swoim rodzaju sposãƒâ³b. Jakaà ¼ jednak w à  wietle tego wszystkiego ma byã  wymowa liturgicznego "dziã  ", ktãƒâ³rym Cerkiew rozpoczyna wszystkie swoje à  wiã  towania i liturgiczne akty? W jakim sensie wspominanie wydarzeã  przeszã  ych ma miejsce dzisiaj? Bez à ¼adnej przesady moã ¼na powiedzieã Â, à ¼e caã  e à ¼ycie Koà  cioã  a stanowi nieprzerwany ciã  g pamiã  ci i wspominania. Przy koã  cu kaã ¼dej sã  uã ¼by sã  yszymy imiona à  wiã  tych, ktãƒâ³rych pamiã  à  jest danego dnia à  wiã  towana. Nade wszystko jednak sam Koà  ciãƒâ³ã  wspominaniem Chrystusa. Z czysto naturalnego punktu widzenia sã  owa "pamiã  taã  " i "wspominaã  " sã  dwuznaczne. I tak wspominaã  kogoã Â, kogo kochamy i wspominaã  kogoã Â, kogo straciliã  my to dwie rãƒâ³ã ¼ne sprawy. Z jednej strony pamiã  à  to duã ¼o wiã  cej niã ¼ sama tylko znajomoã  à  tego co byã  o. Gdy wspominam mojego zmarã  ego ojca, widzã  go. Trwa on w mej pamiã  ci nie jako suma wiedzy, lecz jako à ¼ywa realnoã  à Â. A jednoczeã  nie wã  aã  nie ta jego realnoã  à  sprawia, à ¼e dotkliwie uã  wiadamiam sobie, à ¼e jego juã ¼ nie ma, à ¼e nigdy wiã  cej na tym à  wiecie i w tym à ¼yciu nie dotknã  jego rã  ki, ktãƒâ³rã  tak namacalnie widzã  w mojej pamiã  ci. Tak wiã  c pamiã  à  to naj cudowniejsza, ale jednoczeã  nie najtragiczniejsza ze wszystkich ludzkich mocy: nic tak jak ona nie odsã  ania kruchoã  ci naszego à ¼ycia, faktu, à ¼e czã  owiek nie jest w stanie niczego na tym à  wiecie trwale posiã  à  à Â. Pamià  à  objawia nam, à ¼e "à  mierã  i czas panujã  na ziemi". Dlatego à ¼e pamiã  à  jest czymã  tak bardzo ludzkim, chrzeã  cijaã  stwo na niej wã  aã  nie siã  koncentruje: wszak to, na czym ono bazuje to przede wszystkim pamiã  à  o jednym Czà  owieku, jednym Wydarzeniu i jednej Nocy, w ciemnoã  ciach ktãƒâ³rej padã  y sã  owa: "To czyã  cie na Mojà  pamiã  tkã  ". I oto zachodzi cud! My zajã  ci jesteã  my Jego wspominaniem, a oto nie Jego jakiã  mglisty obraz, lecz On sarn jest poã  rãƒâ³d nas. Jest z takã  namacalnoã  ciã Â, à ¼e Cerkiew moã ¼e tylko raz po raz powtarzaã  to, co uczniowie powiedzieli po Jego pojawieniu siã  w Emaus: "Czyà ¼ nie paã  aã  o w nas serce?" (à  k 24,32). Naturalna pamiã  à  to przede wszystkim "obecnoã  à  tego, co jest nieobecne", albowiem im bardziej ten kogo wspominamy jest obecny, tym dotkliwszy jest bãƒâ³l z powodu jego nieobecnoã  ci. Lecz w Chrystusie pamiã  à  znowu otrzymaã  a wã  adzã Â, by leczyã  czas zã  amany przez grzech i à  mierã Â, przez nienawiã  à  i zapomnienie. I wiedzmy, à ¼e wã  aã  nie ta nowa pamiã  à  jako wã  adza nad czasem Page 5 / 7

6 jawi siã  w samym centrum liturgicznego à  wiã  towania, liturgicznego "dziã  ". Rzecz jasna Maryja Panna nie rodzi dzisiaj Dziecià  tka i faktycznie nikt dziã  nie staje przed Pià  atem: jako "fakty" wydarzenia te naleã ¼à  do przeszã  oã  ci. Ale za to wã  aã  nie dziã  ma miejsce wspominanie tych faktãƒâ³w. A Cerkiew to dar i wã  adza tego wspominania, wspominania, ktãƒâ³re przetwarza fakty przeszã  oã  ci w brzemienne w znaczenie po wsze czasy wydarzenia. Tak wiã  c podczas liturgicznego à  wiã  towania Cerkiew znãƒâ³w zostaje wprowadzona w odnoã  ne wydarzenie, nie w jego ideã Â, ale w caã  à  radoã  à  i smutek, à ¼ywà  i konkretnã  realnoã  à Â. Jedna sprawa to wiedzieã Â, à ¼e przez zawoã  anie "Boà ¼e mãƒâ³j, Boà ¼e mãƒâ³j, czemuã  mnie opuã  ciã  " ukrzyã ¼owany Chrystus zamanifestowaã  swojã  kenosis, swojã  pokorã Â. Ale zgoã  a co innego wspominaã  co roku te sã  owa w jedyny w swoim rodzaju piã  tek i mieã  przy tym caã  kowitã  pewnoã  à Â, à ¼e raz wypowiedziane zachowujã  po wsze czasy realnoã  à Â, à ¼e nie zetrze ich à ¼adne zwyciã  stwo, à ¼adna chwaã  a, à ¼adna "synteza". Wyjaà  niaã Â, à ¼e wskrzeszenie à  azarza miaã  o byã  - tak jak mowa o tym w troparionie - potwierdzeniem powszechnego zmartwychwstania to jedna sprawa, a caã  kiem co innego dzieã  za dniem w ciã  gu caã  ego tygodnia wczuwaã  siã  w powoli zbliã ¼ajà  ce siã  spotkanie à ¼ycia i à  mierci, widzieã  to wã  asnymi oczyma, uprzytamniaã  sobie to, co kryje siã  w sã  owach apostoã  a Jana: "Jezus wzruszyã  siã  do gã  à  bi i... zapã  akaã  " (J 11,35). Dla nas to wszystko dzieje siã  dzisiaj. Nie byã  o nas tam, w Betanii, u grobu wraz z pã  aczã  cymi siostrami, wiemy tylko o tym z Ewangelii. Lecz to wã  aã  nie dziã  w cerkiewnym naboã ¼eà  stwie ten historyczny fakt staje siã  wydarzeniem dla nas i dla mnie, siã  à  w moim à ¼yciu, pamiã  ciã Â, radoã  ciã Â. Teologia nie moã ¼e siã  posunã  à  poza ideã Â. I z punktu widzenia idei do czegãƒâ³ã ¼ mogã  byã  nam potrzebne owe dã  ugie piã  à  dni, skoro wystarczy caã  kiem po prostu powiedzieã  : "po to, by potwierdziã  powszechne zmartwychwstanie". Sedno sprawy tkwi jednakowoã ¼ w tym, à ¼e sama przez siã  fraza ta niczego nie potwierdza. Prawdziwe potwierdzenie przychodzi dopiero w liturgii tych piã  ciu dni, kiedy stajemy siã  à  wiadkami à  miertelnych zmagaã  miã  dzy à ¼yciem a à  mierciã  i zaczynamy nie tylko rozumieã Â, lecz takã ¼e wspãƒâ³ã  uczestniczyã  i widzieã Â, jak Chrystus zwyciã  à ¼a à  mierã Â. Wskrzeszenie à  azarza, cudowne obchody tej jedynej w swoim rodzaju soboty sytuujã  siã  juã ¼ poza wã  aã  ciwym Wielkim Postem. W poprzedzajã  cy piã  tek à  piewaliã  my: "Doszedà  szy do koã  ca budujã  cych czterdziestu dni" i w liturgicznych kategoriach à  azarzowa Sobota i Niedziela Palmowa kryjã  juã ¼ w sobie "przedsmak Krzyà ¼a". Ostatni tydzieã  Wielkiego Postu to ostateczne objawienie caã  ego Jego sensu. Wielki Post to przygotowanie do Paschy. W rzeczywistoã  ci jednak w praktyce naszego à ¼ycia przygotowanie to jest czymã  czysto abstrakcyjnym i nominalnym. Wielki Post i Pascha stojã  jedno przy drugim, brak jest jednak prawdziwego zrozumienia zachodzã  cej miã  dzy nimi wiã  zi i wspãƒâ³ã  zaleã ¼noà  ci. Nawet jeã  li Wielki Post nie jest traktowany tylko i wyã  à  cznie jako okres wypeã  niania obowiã  zku dorocznej spowiedzi i komunii, Page 6 / 7

7 percypuje siã  go w kategoriach indywidualnego i na nim samym skoncentrowanego wysiã  ku. Innymi sã  owy w dzisiejszym doã  wiadczeniu Postu konstatujemy brak fizycznego i duchowego wysiã  ku, ktãƒâ³ry byã  by skierowany na nasze dzisiejsze uczestnictwo w Chrystusowym Zmartwychwstaniu, skierowany nie na abstrakcyjnã  moralnoã  à  i nie na indywidualne moralne samodoskonalenie, ale na uczestnictwo w najwyã ¼szym i wszechobejmujã  cym Chrystusowym "dzisiaj". Wiedzmy, à ¼e chrzeã  cijaã  skiej duchowoã  ci, ktãƒâ³ra nie jest ukierunkowana na ten cel grozi - zwaã ¼ywszy, à ¼e zapatrzona jest w samã  siebie, nie w Chrystusa - à ¼e stanie siã  pseudochrzeã  cijaã  ska. Ryzyko polega na tym, à ¼e w momencie, gdy izdebka serca jest oczyszczona i oswobodzona od nieczystego ducha, pozostaje pusta i nieczysty duch "bierze siedem innych duchãƒâ³w zã  oã  liwszych niã ¼ on sam; wchodzã  i mieszkajã  tam" (à  k 11,26). W tym à  wiecie wszystko, nawet duchowoã  à Â, mogã  byã  demoniczne. Dlatego tak bardzo waã ¼ne jest przywrãƒâ³cenie znaczenia Postu jako prawdziwego przygotowania do Wielkiego Dnia Paschy. Wiemy, à ¼e Wielki Post skã  ada siã  z dwãƒâ³ch czã  à  ci. Do Niedzieli Adoracji Krzyà ¼a Koà  ciãƒâ³ã  wzywa nas do koncentracji na sobie samych, zwalczania swych namiã  tnoã  ci i grzechãƒâ³w. Ale nawet wtedy, gdy to czynimy, nie moã ¼emy zapominaã Â, à ¼e winniã  my patrzeã  na narãƒâ³d, ukierunkowaã  nasz wysiã  ek na "coã  lepszego", coã  co jest przed nami. Po Niedzieli Adoracji Krzyà ¼a w centrum naszego postnego wysiã  ku jawi siã  misterium Chrystusowego cierpienia, Jego Krzyà ¼ i à šmierà Â, a sam Post staje siã  drogã  do Jeruzalem. Na koniec, w ostatnim tygodniu naszego przygotowywania siã Â, zaczyna siã  celebracja samego misterium. Postny wysiã  ek uczyniã  nas zdolnymi do odã  oã ¼enia na bok tego wszystkiego, co zazwyczaj przesã  ania centralny obiekt naszej wiary, nadziei i miã  oã  ci. Sam czas jak gdyby poczã  à  siã  mieã  ku koã  cowi. Odtà  d jest on odmierzany nie naszymi zwyczajnymi zajã  ciami i troskami, ale tym co siã  dzieje na drodze do Betanii i dalej do Jeruzalem. Powtórzmy jeszcze raz: to nie jest retoryka. Dla kaã ¼dego kto wã  à  czyã  siã  - choã  by tylko raz i choã  by tylko w sposãƒâ³b niedoskonaã  y - w nurt liturgicznego à ¼ycia jest absolutnã  oczywistoã  ciã Â, à ¼e od momentu, kiedy daje siã  sã  yszeã  "Wesel siã  Betanio, gdzie jest dom à  azarza... " i "Jutro przychodzi tu Chrystus... " zewnã  trzny à  wiat zaczyna siã  jawiã  jako coã  nierealnego i codzienne wchodzenie z nim w kontakt to coã  niemal bolesnego. Realne jest to, co siã  dzieje w cerkwi, realnoã  ciã  sã  naboã ¼eà  stwa, ktãƒâ³re dzieã  po dniu pozwalajã  nam zrozumieã Â, co to znaczy oczekiwaã  i dlaczego chrzeã  cijaã  stwo to przede wszystkim oczekiwanie i przygotowywanie siã Â. I tak, gdy przy piã  tkowej wieczerni à  piewamy "Doszedà  szy do koã  ca czterdziestodniowego budujã  cego Postu... ", to coã  wiã  cej niã ¼ tylko chwila speã  nienia dorocznej chrzeã  cijaã  skiej powinnoã  ci. To takã ¼e chwila, gdy stajemy siã  gotowi przyjã  à  sã  owa, ktãƒâ³re zabrzmiã  nastã  pnego dnia:,,0, à šmierci! Przez wskrzeszenie à  azarza Chrystus juã ¼ ciã  zniszczyã Â. I gdzieã ¼ jest, Piekà  o, twoje zwyciã  stwo... ". Aleksander Schmemann. Page 7 / 7