Pokuty otwãƒâ³rz mi drzwi, o Ty ktãƒâ³ry jesteã  Dawcà  à ¼ycia, Duch mãƒâ³j

Transkrypt

1 ARTYKUà  Y Napisaà  : admin Posted on : :30:00, drogã  duchowej wewnã  trznej przemiana czã  owieka. Wielki Post w à ¼yciu Koà  cioã  a jest czasem, w ktãƒâ³rym caã  y Koà  ciãƒâ³ã Â, w niebie i na ziemi - a wraz z Koà  cioã  em i caã  e stworzenie - przygotowuje siã  do najwiã  kszego à  wiã  ta, peã  nego chwaã  y Zmartwychwstania Chrystusa. Narodzony na ziemi Odkupiciel zostaã  obrzezany ósmego dnia, czterdziestego dnia wprowadzony do à šwià  tyni, ochrzczony przez Jana Chrzciciela w wodach Jordanu, a teraz udaje siã  na wielkie zmaganie duchowe. Droga Chrystusa na Golgotà  wiedzie z pustyni; jest ona dã  uga i peã  na cierpienia. W tã  drogã  udaje siã  Pan dopiero po wyjã  ciu z wãƒâ³d Jordanu, a wraz z Nim kieruje siã  ku zmaganiom duchowym caã  y Koà  ciãƒâ³ã Â, kaã ¼dy chrzeã  cijanin, i podã  à ¼a drogã  Wielkiego Postu, aby wspãƒâ³ã  ukrzyã ¼owaà  siã  z Chrystusem, aby nastã  pnie wraz z Nim powstaã  z martwych podczas przepeã  nionej à  wiatã  em Nocy Paschalnej. à šwià  ty czas Wielkiego Postu, jest to zatem wã  à  czenie w czas dokonujã  cego siã  w wiecznoã  ci odkupieã  czego zmagania duchowego Chrystusa. Milknà  w cerkwiach radosne i peã  ne à  wiatã  a pieã  ni Objawienia Paà  skiego, i w ciã  gu kilku niedziel Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny objawia poprzez czytania Ewangelii prawdã  o celniku Zacheuszu. àw skruszony grzesznik nie obawia siã  wyã  miania przez ludzi, ale wchodzi na sykomorã Â, aby zobaczyã  nadchodzã  cego Chrystusa. Zacheusz symbolizuje duszã Â, ktãƒâ³ra budzi siã  ze snu grzechu i przezwyciã  à ¼a kã  amliwy wstyd wobec sã  dãƒâ³w à  wiata oraz à ¼arliwie pragnie porzuciã  dotychczasowe à ¼ycie i pãƒâ³jã  à  za Panem. Taka jest treã  à  pierwszej, przygotowujã  cej do Wielkiego Postu, niedzieli. Nastà  pnie dusza zwracajã  ca siã  ku Bogu powinna porzuciã  grzeszne czyny oraz obmyã  siã  à  zami pokuty i skruchy. Z tego wzglã  du w Koà  ciele prawosã  awnym w Niedzielà  Celnika i Faryzeusza, czyli nastã  pnã  niedzielã  po Niedzieli Zacheusza czytana jest przypowieã  à  o pokutujã  cym i skruszonym grzeszniku o ubogim celniku, ktãƒâ³rego pokorne westchnienia doszã  y do uszu Pana Zastà  pãƒâ³w bardziej niã ¼ krasomãƒâ³wstwo "sprawiedliwego" faryzeusza. Pokuty otwãƒâ³rz mi drzwi, o Ty ktãƒâ³ry jesteã  Dawcà  à ¼ycia, Duch mãƒâ³j Page 1 / 18

2 pragnie à  wiã  tyni Twej jak à  wieã ¼oà  ci poranka, Mimo à ¼e à  wiã  tynia mego ciaã  a jest skalana, To Ty jako szczodry oczyã  à  jã  Litoà  ciwym Swym miã  osierdziem. Na à  cieã ¼kà  zbawienia skieruj mnie, Bogarodzico, Haniebnymi grzechami zbrukaã  em swã  duszã  I à ¼ycie moje upã  ywaã  o w lenistwie. Lecz Twymi modlitwami Wybaw mnie od wszelkiej nieczystoã  ci Zmià  uj siã  nade mnã  Boà ¼e, Ze wzglã  du na wielkie miã  osierdzie Twoje, I ze wzglã  du na wielkã  à  askawoã  à  Twojà Â, Oczyà  à  mnie z grzechu mojego. O wieloã  ci popeã  nionego przeze mnie zã  a Rozmyà  lam skruszony, Drà ¼à  na myã  l o strasznym Dniu Sà  du. Mam teã ¼ nadziejã  na miã  osierdzie pã  ynã  ce z Twej dobroci, Jak Dawid swoã  am do Ciebie: Zmià  uj siã  nade mnã  Boà ¼e, ze wzglã  du na Swe wielkie miã  osierdzie! "Pokuty otwãƒâ³rz mi drzwi, o Ty ktãƒâ³ry jesteã  Dawcà  à ¼ycia" à  piewa siã  w cerkwi, i w à  lad za tym prawdziwie widzi dusza, jak otwiera siã  przed niã  niebiaã  ski paã  ac Wielkiego Króla; dostrzega ona drogã Â, ktãƒâ³rã  powinna pokonaã  ; widzi miã  oã  à  Ojca Niebieskiego, woã  ajã  cego jã  ; doã  wiadcza ona rãƒâ³wnieã ¼ swego duchowego ubãƒâ³stwa i potrzeb. W czasie naboã ¼eà  stwa Caà  onocnego Czuwania wprowadzajã  cego w Niedzielà  Syna Marnotrawnego, wylewa wszystkie swe uczucia w przedziwnym Psalmie 137: Nad rzekami Babilonu, tam siedzieliã  my i pã  akali, kiedy wspominaliã  my Syjon. Alleluja. Zawiesilià  my lutnie nasze na wierzbach owej ziemi. Alleluja. Tam bowiem ci, ktãƒâ³rzy nas zabrali w niewolã Â, à ¼à  dali od nas pieã  ni, nasi ciemiã  zcy radosnych à  piewãƒâ³w: Zaà  piewajcie nam jakã  à  pieã  à  Syjonu! Jakà ¼eà ¼ moã ¼emy à  piewaã  pieã  à  Panu na obcej ziemi? Alleluja. Jeà  li o tobie zapomnã Â, o Jeruzalem, niech mnie zawiedzie moja prawica. Alleluja. Page 2 / 18

3 Tak kiedyã  à  piewali à »ydzi uprowadzeni w niewolã  Babiloà  skã Â. Teraz tak samo pã  aczemy za utraconym Rajem rãƒâ³wnieã ¼ i my gã  à  boko pogrã  à ¼eni w grzã  zawisku poã ¼à  dliwoã  ci. Pà  acz pozwala nam dostrzec, à ¼e nie moã ¼emy jeszcze, znajdujã  c siã  na "obcej ziemi" - to jest bã  dã  c w stanie grzechu - wznieã  à  pieã  ni dla Pana, pieã  ni czystej modlitwy, poã  wiã  cenia i duchowej miã  oã  ci. Z tego wzglã  du przepeã  nieni goryczã  zwracamy siã  do Pana, aby wybawiã  nas od wrogãƒâ³w naszego zbawienia. à šwià  ci Ojcowie wyjaã  niajã Â, à ¼e to ich ma na myã  li Prorok, gdy mãƒâ³wi o "synach Edomu" i "skruszonej cãƒâ³rze Babilonu" - naszym ciele, czyli bã  ogosã  awionym jest, kto dobrowolnym postem doprowadza do skruchy swoje ciaã  o; to ciaã  o, ktãƒâ³re poprzez poã ¼à  dliwoã  à  w Raju wygnaã  o nas z niego. Potomstwo ciaã  a to poã ¼à  dliwe i nieczyste myã  li poã ¼à  dliwoã  ci i gniewu. Dlatego dostã  pujã  bã  ogosã  awieã  stwa ci, ktãƒâ³rzy je rozbijajã  o "kamieã  ", pãƒâ³ki sã  one jeszcze dzieã  mi i nie nabraã  y mocy. Pod pojã  ciem "kamieã  " Chrystus pojmuje rãƒâ³wnieã ¼ i pokorã  : Wspomnij, Panie, synãƒâ³w Edomu, W dniu Jerozolimy woã  ajã  cych: à «Wyniszczajcie, wyniszczajcie do jej fundamentãƒâ³w!ã » Skruszona cãƒâ³ro Babilonu! Bà  ogosã  awiony, ktãƒâ³ry odda tobie nagrodã  twojã Â, Tak jak zostaã  a ona nam dana! Bà  ogosã  awiony, kto posiada (ten, ktãƒâ³ry weã ºnie) I rozbije dzieci twe o kamieã Â. Alleluja. Ewangelia, ktãƒâ³rã  czyta siã  tej niedzieli w cerkwi, opowiada o powracajã  cym do Ojca synu marnotrawnym (por. Lk 15,11-32). Z tego wzglã  du i sama niedziela nazywana jest Niedzielà  Syna Marnotrawnego. Kolejny tydzieã  mija i skruszona dusza wprowadzana jest przez Koà  ciãƒâ³ã  w kontemplacjã  strasznego dnia Sà  du Boà ¼ego: Gdy zechcesz przyjã  à Â, Aby sprawowaã  sã  d sprawiedliwy, O Sà  dzio najsprawiedliwszy, Siedzà  c na tronie Swojej Chwaà  y. Rzeka ognia przed Twoim tronem sã  dziowskim Pochà  onie wszystkich, Moce niebios bã  dã  staã  obok Ciebie, I w lã  ku ludzie bã  dã  sã  dzeni wedã  ug swych czynãƒâ³w, ktãƒâ³re popeã  nili. Wówczas zachowaj nas, o Chryste, w Swoim wspãƒâ³ã  czuciu, Z wiarã  bã  agamy Ciebie, I policz nas za godnych Twoich bã  ogosã  awieã  stw z tymi, ktãƒâ³rzy sã  zbawieni. Pieà  à  1, ton 6, z sobotniej Wieczerni Niedzieli Sà  du Ostatecznego Ewangelia czytana podczas Boskiej Liturgii w niedzielã  rãƒâ³wnieã ¼ opowiada o Sà  dzie Ostatecznym (es. Strasznom Sudie; por. Mt 25,31-46). Niedziela ta nazwana jest Page 3 / 18

4 Niedzielà  Sà  du Ostatecznego albo Niedzielà  Mià  sopustnã Â, gdyã ¼ od tego dnia rozpoczyna siã  wstrzemiã  à ºliwoà  à  od pokarmãƒâ³w miã  snych. Koà  ciãƒâ³ã  bardzo mã  drze i stopniowo wprowadza swoje dzieci w duchowe zmaganie postu. Jeszcze tylko Niedziela Seropustna Niedziela Przebaczenia), w ktãƒâ³rej wierni sã  zobowiã  zani do niespoã ¼ywania nabiaã  u, oddziela wiernych od Wielkiego Postu. Koà  czy siã  dla duszy zima poã ¼à  dliwoã  ci, a zaczyna jaã  nieã  wiosna pokuty i skruchy. Pierwsze lilie tej wiosennej pory odnowy serca czã  owieka kieã  kujã  obficie we wzruszajã  cych i tkliwych à  piewach Tygodnia Serowego: Peà  ne à  wiatã  a przedã  wiã  to wstrzemiã  à ºliwoà  ci, Jasny czas poprzedzajã  cy post dzisiaj! Zatem zejdã ºmy siã  w nadziei, bracia, I ochoczo wszyscy. 1 troparion 1 pieã  ni 1 kanonu; poniedziaã  ek Tygodnia Serowego Zapowiadana wiosna zbliã ¼a siã Â, Jest teraz najpoboã ¼niejszy tydzieã  oczyszczenia i à  wiã  tych postãƒâ³w, Ciaà  a i dusze wszystkich sã  oã  wiecone. 2 troparion 1 pieã  ni 2 kanonu; poniedziaã  ek Tygodnia Serowego Oto nadejdzie czas à  wiatã  oã  ci, O à  wiã  ty dzieã  prosimy. Od mrocznych namiã  tnoã  ci swoich uciekaj, o duszo! I zorzã  porannã  przyjmij, Prowadzà  cã  ciã  ku à  wiatã  u, Czuà  oã  à Â, jak wino, pijã  c raduj siã  I picie rozkoszy znienawidã º. 1 troparion 9 pieã  ni 1 kanonu; piã  tek Tygodnia Serowego Oto czas wstrzemiã  à ºliwoà  ci, Objawiajà  cy ci à  wiatã  oã  à  zbawienia Nie lekcewaã ¼ duszo, Boga bardzo cierpliwego, Ale à ¼arliwie zawoã  aj: O Dobry, okaã ¼ mi zmiã  owanie! 2 troparion 7 pieã  ni; piã  tek Tygodnia Serowego W à  rodã  i piã  tek Tygodnia Serowego, jeszcze w jasnych szatach liturgicznych, odprawiane sã  postne godziny kanoniczne oraz Wieczernia z pokã  onami, z Wielkim Powieczerzem. Pierwszy raz moã ¼na usã  yszeã  w à  wiã  tyni modlitwã  wielkiego nauczyciela pokuty à  w. Efrema Syryjczyka "Panie i Wà  adco mego à ¼ycia...". Ostatni dzieã  tego tygodnia koã  czy siã  wysã  awianiem wszystkich à  wiã  tych mã  à ¼czyzn i niewiast, jaã  niejã  cych postnym zmaganiem duchowym: asceci pustyã  egipskich ukazujã  siã  w caã  ej swej wielkoã  ci. Przedstawieniem duchowego zmagania wielkiej liczby ascetãƒâ³w à šwià  ty Koà  ciãƒâ³ã  koã  czy przygotowanie wierzã  cych do postu. Nastà  puje Page 4 / 18

5 ostatnia niedziela przygotowujã  ca do Wielkiego Postu - Niedziela Przebaczenia, znana rãƒâ³wnieã ¼ jako Niedziela Seropustna. W czasie wszystkich sobotnich wieczorãƒâ³w czuã  tchnienie zbliã ¼ajà  cego siã  czegoã  nowego, wielkiego: bardzo pouczajã  ce obrazy grzechu prarodzicãƒâ³w mieszajã  siã  ze wzdychaniami pokutujã  cej duszy. W cerkwi ostatni raz sã  ychaã  sã  owa Psalmu 137 Nad rzekami Babilonu... Ewangelia opowiada o przebaczeniu krzywd i prawdziwym poã  cie (por. Mt 6,14-21); Apostoà  zwiastuje bliskoã  à  nadchodzã  cego zbawienia (Rz 13,11-14,4). Mija dzieã Â, a z nadchodzã  cym wieczorem caã  y Koà  ciãƒâ³ã  wchodzi w przedsionek à šwià  tego okresu czterdziestodniowego postu. Jakby na skale, przed rozpoã  cierajã  cym siã  przed nami bezbrzeã ¼nym i sztormowym morzem, staje teraz dusza chrzeã  cijaã  ska i patrzy, jak mrocznie wyglã  dajã  fale gotowych pochwyciã  jã  pokus. Drà ¼y ona w lã  ku, gdyã ¼ wie, à ¼e nastaã  a teraz rãƒâ³wnieã ¼ dla niej pora przepã  yniã  cia tej" wielkiej otchã  ani", nad ktãƒâ³rã  jeszcze sã  abo migocze ciã  gle dalekie à  wiatã  o Zmartwychwstania. Frasuje siã  dusza, ktãƒâ³ra poznaã  a swã  niemoc duchowã  i wylewa swãƒâ³j smutek w czasie Wieczerni sã  owami prokimnu: "Nie odwracaj oblicza Twego od Swego dziecka, gdyã ¼ bolejã  ; szybko wysã  uchaj mnie: zachowaj mã  duszã  i zbaw jã  " (Prokimen Wielki, ton 8). Czà  owiek prosi o pomoc z wysoka, kã  aniajã  c siã  przed Bogarodzicà  i à  wiã  tymi, woã  ajã  c do Boga sã  owami modlitwy à  w. Efrema Syryjczyka. Nie chce dusza udaã  siã  w tã  smutnã  drogã Â, lecz w drogã  radosnã Â, gdy bã  dzie pojednana ze swoim bliã ºnim. I oto, w odpowiedzi na to ukryte pragnienie duszy, wraã ¼liwa na poruszenia ludzkiego serca, miã  ujã  ca dzieci Matka - Koà  ciãƒâ³ã  nasz prawosã  awny - odpowiada przedziwnã Â, zdumiewajã  cã  prostotã  wczesnochrzeã  cijaã  skã  i gã  à  biã  obrzã  dku przebaczenia. Nie ma Koà  cioã  a, nie ma takiej drugiej religii, ktãƒâ³rej twãƒâ³rczoã  à  liturgiczna mogã  aby wznieã  à  siã  do aã ¼ takiej wysokoã  ci, do jakiej dochodzi w tym momencie soborowe tchnienie prawosã  awia. Tutaj, w tych poruszajã  cych i wyjã  tkowych minutach wspãƒâ³lnego przebaczenia, jaã  nieje à  agodnym à  wiatã  em miã  oã  ci caã  e mistyczne piã  kno apostolskiego Koà  cioã  a prawosã  awnego. Wówczas mocã  Ducha à šwià  tego kruszã  siã  w proch bastiony pychy czã  owieka, zatwardziaã  oã  ci serca i nienawiã  ci. Koà  ciãƒâ³ã  odczuwalnie przenosi siã  w à ¼ycie "przyszã  ego wieku", gdzie krãƒâ³luje Mià  oã  à  Boà ¼a. W tych minutach dã ºwià  czy w sercach sã  yszalna w cerkwi triumfalna pieã  à  nadchodzã  cego Zmartwychwstania. Jeden za drugim podchodzã  cy wierni oddajã  pokã  on do ziemi i kã  aniajã  siã  przed kapã  anem. Kà  aniajã  siã  nawzajem oraz proszã  o przebaczenie tego wszystkiego, czym zasmucili siã  wzajemnie, czy to grzechami osobistej nieprzyjaã ºni, czy upadku wewnã  trznego, ukrytego czã  owieka. Dzieje siã  to nieprzypadkowo, gdyã ¼ kaã ¼dy z nas grzeszã  c odpowiada przed tronem Boà ¼ym za wystawienie innych na pokusy. I oto skoã  czyã  siã  obrzã  dek pokuty, milknã  ostatnie pieã  ni i Page 5 / 18

6 naboã ¼eà  stwo cerkiewne jakby urywa siã Â. Nastaje noc milczenia, ktãƒâ³ra zostaje przerwana rankiem, gdy z pierwszym uderzeniem dzwonu rozpocznie siã  surowe i otrzeã ºwiajà  ce duchowo naboã ¼eà  stwo à šwià  tej Czterdziestnicy. Jakby w inny à  wiat dostaje siã  czã  owiek, ktãƒâ³ry z poboã ¼noà  ciã  i bojaã ºnià  Boà ¼à  wchodzi do à  wiã  tyni prawosã  awnej na drugi dzieã  po Niedzieli Przebaczenia. Wszystko w cerkwi mãƒâ³wi mu o tym, à ¼e nastã  piã  czas à  aski. Bóg daje moã ¼liwoà  à  kaã ¼demu wierzã  cemu powstania ze snu grzechu, zerwania kajdanãƒâ³w grzechu. Trzeba tylko zstã  piã  w gã  à  biny swego serca, zwyciã  à ¼yà  grzech tam mieszkajã  cy i uczyniã  siebie mieszkaniem Boga. Zamknià  ta jest Brama Królewska, ciemnymi tkaninami okryte sã  pulpity, nie sã  ychaã  uroczystych à  piewãƒâ³w i uroczystego dã ºwià  ku dzwonãƒâ³w. Tylko nieliczne lampki oã  wietlajã  à  wiã  tyniã Â, rzadko i przeciã  gle brzã  czy "dzwon postny", na chãƒâ³rze czytanie przewaã ¼a nad à  piewem. Nie sã  ychaã  czytaã  z pism Nowego Testamentu. (W Wielkim Poà  cie Nowy Testament czyta siã  tylko w soboty i niedziele oraz w Wielkim Tygodniu.) Przed skupionã  i skruszonã  duszã  zjawiajã  siã  obrazy staroã ¼ytnego, minionego à  wiata, à  wiata, ktãƒâ³ry nie zostaã  jeszcze odnowiony à  askã  Pocieszyciela. Wpatrujà  c siã  w nie, dusza poznaje i czuje, à ¼e dla niej nie nastaã  a jeszcze rzeczywistoã  à  Nowego Przymierza, gdyã ¼ ze wzglã  du na swe niedbalstwo nie zwrãƒâ³ciã  a siã  do Boga. Dlatego, poznajã  c zmysã  ami swe ubãƒâ³stwo duchowe, opã  akuje swe grzeszne upadki: Od czego zaczã  à  mam opã  akiwani_ czynãƒâ³w Nà  dznego à ¼ycia mego? Jakià ¼ poczã  tek skargi à »aà  osnej dzisiaj uczyniã Â, o Chryste? O miã  osierny, udziel win moich odpuszczenia! Nuà ¼e, dusza nã  dzna, razem z ciaã  em swoim, Wyspowiadaj siã  Stwórcy wszech rzeczy, A na przyszã  oã  à  od dawnej wstrzymaj siã  pogardy I ofiaruj pokuty swojej Bogu à  zy. Powyà ¼szymi troparionami rozpoczyna siã  Wielki Kanon à  w. Andrzeja z Krety, czytany na wieczornych naboã ¼eà  stwach pierwszych czterech dni pierwszego tygodnia Wielkiego Postu. Ze wzglã  du na swã  treã  à Â, a przede wszystkim ze wzglã  du na siã  à  znajdujã  cych siã  w nim obrazãƒâ³w ekonomii zbawienia, zdumiewajã  cych zmagaã  duchowych, upadkãƒâ³w i powstaã  sprawiedliwych - kanon à  w. Andrzeja nie ma rãƒâ³wnego sobie i w peã  ni zasã  uguje na nadane mu miano Wielkiego Kanonu. W jã  zyku potocznym nosi on nazwã  "Mefimon" (gr. meth imon o Theos, tj. "z nami Bóg"), ktãƒâ³ra zostaã  a przejã  ta z greckiego okreã  lenia Wielkiego Powieczerza, kiedy to ten kanon jest czytany. W skã  ad porannych naboã ¼eà  stw we wszystkie dni Wielkiego Postu wchodzi: - Jutrznia, w zmienionej formie: zamiast pieã  ni "Bóg Pan nam siã  objawiã  " - "Alleluja z wersetami uwielbienia Trójcy à šwià  tej", zaã  kanon Jutrzni rozszerzony jest o pieã  ni Starego Testamentu; Page 6 / 18

7 - Godziny kanoniczne (pierwsza, trzecia, szãƒâ³sta, dziewiã  ta) z modlitwã  à  w. Efrema Syryjczyka "Panie i Wà  adco mego à ¼ycia" z pokã  onami do ziemi i szczegãƒâ³lnymi postnymi trop arionami, w czasie ktãƒâ³rych takã ¼e czyni siã  pokã  ony. - Kathismy wydzielone z Psaà  terza czytane sã  nie tylko w czasie Jutrzni, ale rãƒâ³wnieã ¼ w czasie wszystkich godzin kanonicznych. Czytania szãƒâ³stej godziny pochodzã  z ksiã  gi proroka Izajasza. Po godzinach kanonicznych nastã  pujã  naboã ¼eà  stwa na obraz i podobieã  stwo Boskiej Liturgii, z wyã  à  czeniem Kanonu Eucharystycznego (cs. izobrazitielnyje lub cs. obiednica), w czasie ktãƒâ³rych à  piewane sã  na bardzo charakterystycznã  postnã  melodiã  Bà  ogosã  awieã  stwa z pokã  onami. Dochodzi jeszcze i szczegãƒâ³lna, postna Wieczernia, rãƒâ³wnieã ¼ z Kathismà  i czytaniami z ksiã  g Rodzaju i Przysà  Ã³w (cs. paremija). W à  rodã  i piã  tek (jak rãƒâ³wnieã ¼ w czwartek piã  tego tygodnia) sprawowana jest Liturgia Uprzednio Poà  wiã  conych Darów, a Liturgia à  w. Jana Chryzostoma celebrowana jest tylko w soboty i w Niedzielà  Palmowà Â. W niedziele celebruje siã  Liturgià  à  w. Bazylego Wielkiego. Posiada to gã  à  boki sens: Boska Liturgia, ktãƒâ³ra jest przeã ¼ywaniem Paschy, duchowo jest niezgodna z à ¼alem za grzechy. Zewnà  trzny ukã  ad naboã ¼eà  stwa Wielkiego Postu jest zatem jednoraki, a kaã ¼dy, kto wnika w wewnã  trzny sens codziennie zmieniajã  cych siã  pieã  ni, odkrywa w nim niewyczerpany skarb lepszych i ukrytych poruszeã  odnowionego à  askã  ludzkiego ducha. Z tego wzglã  du zbiãƒâ³r naboã ¼eà  stw Wielkiego Postu - Triodion Postny - jest ksiã  gã Â, zdumiewajã  cã  gã  à  biã  zawartej w niej mã  droã  ci, tak potrzebnej dla wynurzajã  cej siã  z ciemnoã  ci do à  wiatã  a d uszy. Na poczã  tku Czterdziestnicy wspomina siã  à  w. mã  czennika Teodora Tirona. W czasie naboã ¼eà  stwa ku jego czci à  wiã  ci siã  "koliwo" - gotowanã  pszenicã  z miodem. Czyni siã  tak z nastã  pujã  cego powodu: Cesarz Julian Apostata, aby skalaã  sumienie chrzeã  cijan, wydaã  nakaz, by krwiã  z ofiar skã  adanych ku czci boã ¼ków tajnie pokropiã  caã  à  à ¼ywnoà  à  na rynkach w Konstantynopolu. Wówczas à  w. Teodor Tiron ukazaã  siã  w sennym widzeniu patriarsze Kon stantynopola i nakazaã Â, aby chrzeã  cijanie nie kupowali niczego na targu w ten dzieã Â, a przyrzã  dzili w domach warzã  (cs. wariewo) i jã  spoã ¼yli. Pierwsza niedziela Wielkiego Postu poã  wiã  cona jest przez Koà  ciãƒâ³ã  Triumfowi Ortodoksji. Tego dnia wspomina siã  à  wiã  to przywrãƒâ³cenia kultu ikon po zwyciã  stwie nad herezjã  ikonoklazmu. Dzià  ki temu rozjaã  nia siã  prawdziwa istota wizerunkãƒâ³w na à  wiã  tych ikonach oraz ich kultu. Druga niedziela Wielkiego Postu poã  wiã  cona jest wielkiemu ascecie i piewcy modlitwy Jezusowej - à  w. Grzegorzowi Palamasowi. Mija trzeci tydzieã Â. W naboã ¼eà  stwach wielkopostnych nastã  puje przeã  om. Jeà  li do tej pory zasadniczym motywem pieã  ni liturgicznych byã  a pokuta i skrucha oraz dã  à ¼enie do odnowienia serca czã  owieka, to teraz zaczyna Page 7 / 18

8 siã  w nich sã  yszeã  coã  innego: zbliã ¼anie siã  czasu Mà  ki-jezusa Chrystusa. Coraz bardziej skruszona jest dusza pokutujã  ca, ulegã  o zniszczeniu obciã  à ¼ajà  ce jã  brzemiã  grzechu, wstrzemiã  à ºliwoà  ciã  zostaje odciã  ta grzesznoã  à  ciaã  a. W Koà  ciele zajaã  niaã  znak przychodzã  cego w odnowione serce Zbawiciela - Najdroà ¼szy Krzyà ¼ Paà  ski. W trzeciã  niedzielã  Wielkiego Postu, czyli w Niedzielà  Adoracji à šwià  tego Krzyà ¼a, w czasie Jutrzni, bã  dã  cej czã  à  ciã  Caà  onocnego Czuwania, po wielkiej doksologii uroczyã  cie wynosi siã  z sanktuarium à »yciodajne Drzewo Krzyà ¼a. Umieszcza siã  je poã  rodku cerkwi na pulpicie, aby wierzã  cy mogli oddawaã  mu czeã  à Â. à šwià  ty Krzyà ¼ pozostaje tam aã ¼ do piã  tkowej Liturgii Uprzednio Poà  wiã  conych Darów, kiedy to ponownie wnosi siã  go do sanktuarium. Z tego wzglã  du ten tydzieã  nazywa siã  Tygodniem Adoracji à šwià  tego Krzyà ¼a (cs. krestopokã  onnaja niediela). Moà ¼na przyrãƒâ³wnaã  jã  do szczegãƒâ³lnego momentu duchowej drogi postu, a mianowicie do czasu, kiedy poszczã  cy pielgrzym, dotã  d wspinajã  cy siã  po stromej i ciernistej à  cieã ¼ce na gãƒâ³rã Â, osiã  ga w koã  cu szczyt i ze zdumieniem spoglã  da na objawiajã  ce siã  mu Niebieskie Jeruzalem, opromienionego à  wiatã  em Wiecznego Sà  oã  ca - Zmartwychwstaà  ego Pana. Pierwsze promienie tego à  wiatã  a - à  wiatã  a Zmartwychwstania, jaã  niejã  ce od Krzyà ¼a, kontemplowane sã  przez Cerkiew W à  piewie paschalnych irmosãƒâ³w, przewidzianych Typikonem na niedzielã  i w niektãƒâ³re dni Tygodnia Adoracji à šwià  tego Krzyà ¼a. Czwarta niedziela Wielkiego Postu poã  wiã  cona jest wielkiemu ascecie z VI w., à  w. Janowi Klimakowi, autorowi Drabiny - niezmiernie pomocnego dzieã  a dla rozumienia prawosã  awnej koncepcji zmagania duchowego (cs. podwig). W piã  tym tygodniu koã  czy siã  zmaganie duchowe pã  aczu skruchy duszy i jej oczyszczenia oraz rozpoczyna siã  przygotowanie do spotkania z Chrystusem, idã  cego do Jerozolimy na mã  kã Â. W czwartek w czasie jutrzni (sprawowanej zazwyczaj w à  rodã  wieczorem) czyta siã  Wielki Kanon à  w. Andrzeja z Krety, do ktãƒâ³rego dodane sã  jeszcze trop ariony ku czci à  w. Marii Egipcjanki, jak rãƒâ³wnieã ¼ czytany jest w okreã  lonych momentach sã  uã ¼by, podzielony na trzy czã  à  ci, jej à ¼ywot. W czwartek dla umocnienia wierzã  cych w czujnoã  ci celebrowana jest Liturgia Uprzednio Poà  wiã  conych Darów. W piã  tek wieczorem à  piewany jest Akatyst (gr. Akathistos) ku czci Bogarodzicy - Oblubienicy Dziewiczej - na pamiã  tkã  wyzwolenia à  wiã  tego miasta Konstantynopola od ataku nieprzyjaciãƒâ³ã Â. Niedziela, jaka nastã  puje po tym tygodniu, rãƒâ³wnieã ¼ poã  wiã  cona jest pamiã  ci à  w. Marii Egipcjanki. Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny poucza wãƒâ³wczas swe dzieci, à ¼e niezaleã ¼nie od tego, jak wielki byã  by upadek w grzechu, nigdy nie wolno popadaã  w rozpacz, bowiem i Maria Egipcjanka byã  a nierzã  dnicã Â, ale przez pokutã  i skruchã  staã  a siã  wielkã  à  wiã  tã Â. Przypomniawszy wierzã  cym raz jeszcze o koniecznoã  ci pokuty, Koà  ciãƒâ³ã  kieruje siã  teraz na spotkanie z Chrystusem, idã  cym na mã  kã Â. Page 8 / 18

9 Majà  c juã ¼ szãƒâ³sty tydzieã  Wielkiego Postu, à  piewajmy przed à  wiã  tem, Palmy przynieã  my Chrystusowi, przybywajã  cemu ze wzglã  du na nas na osioã  ku... W Poniedziaà  ek Palmowy, na Jutrzni, siedalen po 3 kathismie Oto przybywa Chrystus do miasta Betfage, raduj siã  ojczyzno à  azarza Betanio, Gdyà ¼ tobie ukaã ¼e cud wielki, wskrzeszajã  c à  azarza z martwych. W Poniedziaà  ek Palmowy, na Jutrzni, 2 trãƒâ³jpieã  ni pieã  à  l, trop arion 5 Z gaã  à  zkami dobrych czynãƒâ³w i czystoã  ci niosã  c palmy, przygotujmy siã  I powitajmy Chrystusa, idã  cego do Jerozolimy, jako naszego Boga. W Poniedziaà  ek Palmowy, na Jutrzni, 2 trãƒâ³jpieã  ni pieã  à  9, troparion 5 Tak dobra, radosna nowina o nadchodzã  cym przyjã  ciu Pana wieje na duszã  od pieã  ni cerkiewnych, skutkiem czego radoã  nie bije serce, ktãƒâ³re zmaga siã  w poã  cie, przygotowujã  c siã  do spotkania z Chrystusem. Jednakà ¼e radoã  à  ta nie jest jeszcze radoã  ciã  doskonaã  à Â. We wszystkich naboã ¼eà  stwach czuje siã  nadchodzã  ce dni mã  ki. Oto dlaczego przygnã  biajã  co brzmiã  sã  owa kanonu: Cià  gle zbliã ¼a siã  ku Tobie zabãƒâ³jca à »yd, Chrystus pragnie zbawczej mã  ki Dopeà  niã Â, jako Bóg. Ty szukaã  eã  sposobu, aby Go ukamienowaã Â. Oto do ciebie samozwaniec Przychodzi, aby ciã  zabiã Â, i przez to nas zbawiã Â. W à šrodà  Palmowà Â, na Jutrzni, 2 trãƒâ³j pieã  ni pieã  à  9, trop arion 2 W piã  tek wieczorem szãƒâ³stego tygodnia koã  czy siã  à šwià  ta Czterdziestnica i dusza prosi Pana, aby uzdolniã  jã  do uczestnictwa w Jego drodze krzyã ¼owej: Dobrà  dla duszy Czterdziestnicà  odbyliã  my, à šwià  ty tydzieã  Twojej Mà  ki Pragniemy zobaczyã Â, o Boà ¼e Mià  ujã  cy czã  owieka, Aby w nim wysã  awiaã  Twojà  wspaniaã  oã  à  I niewypowiedzianã  ze wzglã  du na nas dobroã  Twojà Â, Jednomyà  lnie wyã  piewujemy: Panie, chwaã  a Tobie! Pieà  à  l, ton 8, w piã  tek 6 tygodnia W sobotã  szãƒâ³stego tygodnia Wielkiego Postu Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny wspomina wskrzeszenie à  azarza. W czasie jutrzni, jedyny raz w roku, à  piewane sã  w dniu powszednim niedzielne pieã  ni: Chóry anioã  Ã³w zadziwiã  y Page 9 / 18

10 siã  (es. Angielskij sobor udiwisja), Zmartwychwstanie Chrystusa widzã  c (es. Woskresenije Christowo widiewsze), à šwià  ty Pan Bóg nasz (es. Swiat Gospod Bog nasz), Bà  ogosã  awiona jesteã  Bogarodzico Dziewico (es. Bà  agosã  awiena jesi, Bogorodice Diewo) oraz jest niedzielne rozesã  anie: "Powstaà  y z martwych Chrystus, prawdziwy Bóg nasz...". W wydarzeniu wskrzeszenia à  azarza widzi Koà  ciãƒâ³ã  zapowiedã º przyszã  ego powszechnego zmartwychwstania wszystkich i to zwyciã  stwo à ¼ycia nad à  mierciã  bezpoã  rednio wiã  à ¼e z krãƒâ³lewskim wjazdem Pana do Jerozolimy, à  piewajã  c w czasie tych dwãƒâ³ch à  wiã  t jeden i ten sam troparion: Powszechne zmartwychwstanie przed Swojà  Mà  kã  potwierdzajã  c, Z martwych wskrzesiã  eã  à  azarza, Chryste Boà ¼e. Równieà ¼ i my, jako dzieci, niosã  cy znak zwyciã  stwa, Tobie, Zwycià  zco à  mierci, zawoã  amy: Hosanna na wysokoã  ci, Bà  ogosã  awiony, ktãƒâ³ry idzie w Imià  Paà  skie! W Sobotà  à  azarza w czasie Boskiej Liturgii à  piewana jest takã ¼e radosna pieã  à  chrzcielna: Wy, ktãƒâ³rzy zostaliã  cie ochrzczeni w Chrystusa, a wieczorem zbierajã  siã  wszyscy z gaã  à  zkami palm w rã  kach i uroczyã  cie witajã  przybyã  ego do Jerozolimy na Mà  kã  Pana. Dzisiaj zebraã  a nas à  aska Ducha à šwià  tego, I wszyscy wziã  wszy Krzyà ¼ Twój, woã  amy: Bà  ogosã  awiony, ktãƒâ³ry idzie w Imià  Paà  skie! Hosanna na wysokoã  ci! Peà  na à  wiatã  a i uroczysta jest sã  uã ¼ba Niedzieli Palmowej, bowiem w tym dniu, jedynym w caã  ym ziemskim à ¼yciu Zbawiciela, zajaã  niaã  o à  wiatã  o majã  cego nastã  piã  Królestwa Boà ¼ego, gdy zakrãƒâ³luje Pan nad dobrowonie poddanym Mu odnowionym stworzeniem. Wjazd Pana do Jerozolimy jest krãƒâ³lewskim wjazdem, jedynym i wyjã  tkowym, gdyã ¼ sam Chrystus objawiã  siã  jako Król na Ziemi. Kaà ¼dy, kto ma czyste serce, kto z dzieciã  cã  prostotã  szuka Zbawiciela w dzieã  radoã  ci Niedzieli Palmowej za sprawã  dziaã  ania Ducha à šwià  tego wchodzi w kontemplacjã  majã  cego nadejã  à  Królestwa Boà ¼ego. I oto dlaczego tak czã  sto powtarzane sã  sã  owa o dzieciach w natchnionych pieã  niach à  wiã  tecznych. "Zaprawdà  powiadam wam: Kto nie przyjmie Królestwa Boà ¼ego tak jak dziecko, nie wejdzie do niego" (Mk 10,15). Niemniej jednak podczas radoã  ci Caà  onocnego Czuwania Niedzieli Palmowej czuje siã  nadciã  gajã  cy przedã  wit Golgoty, sã  ychaã  juã ¼ gromkie krzyki tã  umu: "Precz, precz z Nim, ukrzyã ¼uj Go, ukrzyã ¼uj Go!" a 19,15). Dobiega koã  ca à  wiã  teczny dzieã Â, z zachodem sã  oã  ca milknã  radosne pieã  ni. Nastaje noc, to straszne "krãƒâ³lestwo ciemnoã  ci", gdy oszukany przez Szatana Judasz idzie wydawaã  Chrystusa, gdy "ksiã  à ¼à  tego à  wiata" bã  dzie triumfowaã Â, a dla wierzã  cych nastã  pi czas doã  wiadczenia i wielkiego zgorszenia. Teraz Chrystus kryje siã  przed tym Page 10 / 18

11 à  wiatem i à  wiat nie widzi juã ¼ Jego chwaã  y, bowiem à  wiatã  oã  à  Zmartwychwstania à  wieci tylko dla wierzã  cych. Bà  dzie ciemnoã  à  aã ¼ do tej doniosã  ej chwili, gdy o pãƒâ³ã  nocy rozlegnie siã  gã  os trã  by archanielskiej: floto Oblubieniec nadchodzi, wyjdã ºcie Mu na spotkanie". Jakby uprzedzajã  c ten gã  os archanioã  a, Koà  ciãƒâ³ã  w poniedziaã  ek, wtorek i à  rodã  Wielkiego Tygodnia na Jutrzni à  piewa troparion: Oto Oblubieniec przyjdzie o pãƒâ³ã  nocy. Bà  ogosã  awiony sã  uga, ktãƒâ³rego spotka czuwajã  cego. Ton 8, "z peã  nym czci à  piewem" (cs. so sã  adkopieniem) Pierwszy dzieã  Wielkiego Tygodnia Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny poã  wiã  ca à  w. sprawiedliwemu, Józefowi, sprzedanemu przez braci do Egiptu. W Wielki Wtorek wspomina siã  "panny mã  dre" dusze wiernych, w sercach ktãƒâ³rych pã  onie ogieã  wiary i dlatego teã ¼ zaopatrzyã  y siã  one w oliwã  - à  askã  Ducha à šwià  tego, i czujnie oczekujã  na Oblubieà  ca, przychodzã  cego teraz na dobrowolnã  Mà  kã Â. Nie znajã  jednak dokã  adnie czasu objawienia w chwale, a zwã  aszcza tej chwili, ktãƒâ³rã  Ojciec zastrzegã  dla Siebie" (Dz 1,7). W Wielkà  à šrodà  wspomina siã  nierzã  dnicã Â, ktãƒâ³ra namaã  ciã  a nogi Zbawiciela drogocennym olejkiem (cs. miro), o czym przepowiadano w caã  ym à  wiecie, oraz przywodzi siã  na pamiã  à  apostoã  a-zdrajcã Â, ktãƒâ³ry wydaã  Pana za trzydzieã  ci srebrnikãƒâ³w. Przeciwstawienie tych dwu postaci zostaã  o kontrastowo ukazane w pieã  niach liturgicznych. W czasie kaã ¼dej Jutrzni (w odrãƒâ³ã ¼nieniu od Wielkiego Postu) czytane sã  perykopy z Ewangelii o ostatnich dniach Chrystusa na ziemi, a rankiem, w czasie godzin kanonicznych, czytane sã  wszystkie cztery Ewangelie, przy czym trzy z nich czytane sã  w caã  oã  ci, a Ewangelia wedã  ug à  w. Jana - do poczã  tku poã ¼egnalnej uczty Pana z uczniami. Kaà ¼dego dnia celebrowana jest Liturgia Uprzednio Poà  wiã  conych Darów, rãƒâ³wnieã ¼ z czytaniem Ewangelii. Zamiast ksiã  gi proroka Izajasza w czasie szãƒâ³stej godziny czyta siã  o tajemniczym widzeniu cherubinãƒâ³w, jakie miaã  prorok Ezechiel, a zamiast ksiã  g Rodzaju i Przysà  Ã³w w czasie Wieczerni czytane sã  ksiã  gi Wyjà  cia i Hioba. Ksià  ga Wyjà  cia gã  osi o objawieniach Mocy Paà  skiej dla narodu à »ydowskiego, a ksiã  ga Hioba opowiada o niezasã  uã ¼onych cierpieniach czã  owieka sprawiedliwego, ktãƒâ³re sã  praobrazem mã  ki Chrystusa. W à  rodã  rano po zakoã  czeniu godzin kanonicznych i Obiednicy (czyli naboã ¼eà  stwa podobnego do Boskiej Liturgii bez kanonu eucharystycznego i Komunii à šwià  tej) ponownie ma miejsce obrzã  d przebaczenia (cs. obriad proszczenija) i celebruje siã  ostatniã  Liturgià  Uprzednio Poà  wiã  conych Darów, ostatni raz czyni siã  teã ¼ peã  ne pokã  ony (cs. ziemny je paklony) z modlitwã  à  w. Efrema Syryjczyka. Oczyszczeni pokutã  i pojednani ze sobã Â, przystã  pujã  wierzã  cy do Komunii à šwià  tej. W Wielki Czwartek na Jutrzni - zamiast troparionu Oto, Oblubieniec - taki oto moã ¼na Page 11 / 18

12 usã  yszeã  troparion: Wspaniali uczniowie zostali oã  wieceni na wieczerzy podczas mycia nãƒâ³g, Ale niego dziwy Judasz pogrã  à ¼yà  siã  w ciemnoã  ciach chciwoã  ci, I wydaã  Ciebie, sprawiedliwego Sà  dziego, postã  pujã  cym bezprawnie sã  dziom. Zobacz, jak miã  oã  nik pieniã  dza, ze wzglã  du na pieniã  dz powiesiã  siã Â. Uciekaj duszo od chciwoã  ci, ktãƒâ³ra doprowadziã  a go do tego, à »e takie rzeczy oã  mieliã  siã  zrobiã  przeciwko swemu Nauczycielowi. O Panie, ktãƒâ³ry jesteã  dobry dla wszystkich, chwaã  a Tobie! Ewangelie opowiadajã  o Ostatniej Wieczerzy. W skã  ad dziewiã  tej pieã  ni kanonu wchodzi nastã  pujã  cy irmos: Przybà  dã ºcie wierzã  cy, Wznieà  my nasze umysã  y ku gãƒâ³rze. Cieszmy siã  goã  cinnoã  ciã  Pana I stoã  em nieã  miertelnego à ¼ycia w wieczerniku. Sà  uchajmy wzniosã  ego nauczania Sà  owa, ktãƒâ³re wywyã ¼szamy. Rankiem w Wielki Czwartek majã  miejsce zwyczajne, a nie postne, godziny kanoniczne, po nich zaã  nastã  puje Wieczernia Wielkiego Pià  tku zã  à  czona z Boskà  Liturgià  à  w. Bazylego Wielkiego. Sprawowana jest ona w ciemnofioletowych (a nie w czarnych) szatach liturgicznych, bowiem Wielki Czwartek jest à  wiã  tem Misterium Ciaà  a i Krwi Paà  skiej. Ze wzglã  du na à  wiã  to obowiã  zuje post w ograniczonym zakresie (moã ¼na spoã ¼ywaà  wino i oliwã  ). Ewangelia opowiada o Ostatniej Wieczerzy i Mà  ce Chrystusa, przy czym zostaã  a ona skomponowana z opowiadaã  rãƒâ³ã ¼nych Ewangelistów. Zamiast Hymnu Cherubinów, wersetu pokomunijnego i w czasie Komunii à šwià  tej wiernych, a takã ¼e zamiast Widzielià  my à  wiatã  oã  à  prawdziwã  i Niech napeã  niã  siã  usta nasze, à  piewa siã  Przyjmij mnie dziã Â, Synu Boà ¼y, jako uczestnika Twojej Mistycznej Wieczerzy. Umocnieni duchowo przyjã  ciem Komunii à šwià  tej wierzã  cy wieczorem gromadzã  siã  w à  wiã  tyni, aby duchowo byã  obecni podczas Mà  ki Pana. Dwanaà  cie Ewangelii (tak pospolicie nazywa siã  Jutrznia Wielkiego Pià  tku) rozpoczyna siã  szeã  cioma psalmami (cs. szestopsaã  mije), a mianowicie 3, 37, 62, 87, 102, 142. Po wielkiej ektenii i "Alleluja" trzykrotnie à  piewa siã  trop arion Wspaniali uczniowie, podczas ktãƒâ³rego otwiera siã  Brama Królewska (cs. carskie wrota) i na à  rodek cerkwi wynoszona jest à  wiã  ta Ewangelia oraz odbywa siã  okadzenie caã  ej à  wiã  tyni. Po à  piewie troparionu czyta siã  pierwszã  Ewangelià  Mà  ki, opowiadajã  cã  o wydarzeniach od poã ¼egnalnej wieczerzy Pana z uczniami aã ¼ do Jego wyjã  cia na drugi brzeg potoku Cedron" (J 18,1). Po odczytaniu Ewangelii odbywa siã  okadzenie i à  piewane sã  odpowiednie antyfony. Tak dzieje siã  po pierwszych piã  ciu Ewangeliach; po szãƒâ³stej czytane sã  bã  ogosã  awieã  stwa (por. Mt 5,3-12) z troparionami; po siãƒâ³dmej Psalm 51; a po ósmej nastã  puje Kanon niepeã  ny skã  adajã  cy siã  z trzech pieã  ni (cs. tripiesniec) i umieszczony zaraz po nim eksapostilarion à  œà  otra Page 12 / 18

13 rozwaã ¼negoà   (es. Razbojnika blagorazumnago); po dziewiã  tej wersety psalmãƒâ³w pochwalnych oraz stichiry (es. stichiry chwalitny) 148, 149, 150; po dziesiã  tej - doksologia (es. slawoslowie); po jedenastej - wersety wierszowane (es. stichiry na stichownie); po dwunastej - Dobrze jest wyznawaã  Pana i zakoã  czenie Jutrzni. Tak siã  przedstawia zewnã  trzna struktura tego naboã ¼eà  stwa. Jego wewnã  trzna treã  à  to kontemplacja Mà  ki Pana i zbliã ¼enie siã  do niej. Czytana jest pierwsza Ewangelia. W czasie tej poã ¼egnalnej uczty Mià  oã  ci nieprawoã  à  tego à  wiata czyni w sercach ludzi swe straszliwe dzieã  o: Ksià  à ¼à  ta ludu wspãƒâ³lnie naradzali siã  przeciwko Panu i Jego Pomazaà  cowi. Zà  oã ¼yli bezprawne oskarã ¼enie przeciwko Mnie. O Panie, nie pozostaw Mnie. Antyfona 1, po 1 Ewangelii, ton 8 Dzisiaj Judasz porzuca Nauczyciela i przyjmuje diabã  a: Jest oã  lepiony przez namiã  tnoã  à  chciwoã  ci, Ociemniaà  y oddala siã  od à  wiatã  a. Jak mãƒâ³gã  by zobaczyã Â, à ¼e sprzedaã  à šwiatà  oã  à  za trzydzieã  ci srebrnikãƒâ³w? Lecz Ten, ktãƒâ³ry cierpiaã  za à  wiat, nam zajaã  niaã Â. Do Niego zawoã  ajmy: O Panie, ktãƒâ³ry cierpiaã  eã  z ludã ºmi i dla nich, chwaã  a Tobie! Antyfona 4, po 2 Ewangelii, ton 5 Im dã  uã ¼ej trwa naboã ¼eà  stwo, tym bardziej smutne i sroã ¼sze stajã  siã  pieã  ni: O Panie, ktãƒâ³ry przyszedã  eã  na dobrowolnã  Mà  kã Â, Zawoà  aã  eã  do Swoich uczniãƒâ³w: Jeà  li jednej godziny nie mogliã  cie czuwaã  ze Mnà Â, To dlaczego obiecywaliã  cie à ¼ycie swoje oddaã  za Mnie?! Popatrzcie na Judasza, ktãƒâ³ry nie à  pi, Ale spieszy siã Â, aby wydaã  Mnie bezboã ¼nikom. Zbudà ºcie siã Â, powstaã  cie i mãƒâ³dlcie siã Â, I niech nikt nie zaprze siã  Mnie, Gdy zobaczy mnie na Krzyà ¼u. Cierpliwy Panie, chwaã  a Tobie. Antyfona 6, po 2 Ewangelii, ton 7 Tak mãƒâ³wi Pan do à »ydów: Ludu mãƒâ³j, cãƒâ³ã ¼em ci uczyniã Â? W jaki sposãƒâ³b ciã  przeã  ladowaã  em? Przywracaà  em wzrok waszym à  lepcom, Uzdrawiaà  em trã  dowatych, Podniosà  em czã  owieka z à  oã ¼a boleã  ci. O ludu Mój, cãƒâ³ã ¼ ci uczyniã  em, à »e tak mi odpã  acasz? Zamiast manny daã  eã  mi à ¼Ã³à  à Â, Page 13 / 18

14 Zamiast wody - ocet, A za miã  oã  à  Mojà  - przybiã  eã  Mnie do Krzyà ¼a. Nie mogã  znieã  à  juã ¼ wiã  cej. Zawoà  am pogan i oni bã  dã  wysã  awiaã  Mnie z Ojcem i Duchem. I obdarzã  ich à ¼yciem wiecznym. Antyfona 12, po 4 Ewangelii, ton 8 Po piã  tej Ewangelii, opowiadajã  cej o drodze Chrystusa na Golgotà Â, na à  rodek à  wiã  tyni wynoszony jest Krzyà ¼, ktãƒâ³ry umieszczany jest naprzeciw pulpitu z Ewangelià Â. à špiewa siã  Antyfonà  15 (ton 6): Ten, ktãƒâ³ry na wodach zawiesiã  Ziemià Â, Dzisiaj wisi na drzewie. Ten, ktãƒâ³ry jest Królem anioã  Ã³w, Jest poprzebijany koronã  cierniowã Â. Ten, ktãƒâ³ry okryã  niebo chmurami, Jest odziany w purpurã  poã  miewiska. Ten, ktãƒâ³ry w Jordanie uwolniã  Adama, Jest bity po twarzy. Oblubieniec Koà  cioã  a Jest przybity gwoã ºdziami. Syn Dziewicy, Jest przebity wã  Ã³cznià Â. Oddajemy czeã  à  Twojej Mà  ce, o Chryste! (trzy razy) Ukaà ¼ nam chwalebne Swoje Zmartwychwstanie. W czasie czytania Dwunastu Ewangelii wszyscy stojã  z zapalonymi à  wiecami w rã  kach. Mija à  wiã  ta noc wspominania Mà  ki Paà  skiej. Wierzà  cy wracajã  do domãƒâ³w, niosã  c w rã  kach zapalone à  wiece, od ktãƒâ³rych zapalã  lampki przed à  wiã  tymi ikonami w swych domach. W ich rozpalonych sercach jaã  nieje dajã  ce à ¼ycie à  wiatã  o Mà  ki Chrystusa. Nastaje dzieã  wspominania Ukrzyà ¼owania Paà  skiego, ktãƒâ³ry Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny spã  dza na surowym poã  cie. Rankiem celebrowane sã  Godziny Królewskie (cs. carskije czasy), podczas ktãƒâ³rych ponownie czytana jest Ewangelia Mà  ki (bez opisu Ostatniej Wieczerzy), a przed wieczorem odprawiana jest Wielka Wieczernia Wielkiej Soboty. Przybity do Krzyà ¼a Pan dokonaã  wielkiego dzieã  a odkupienia. Ze sã  owami "Wykonaà  o siã  " à »ycie wydaje siã  à  mierci. Drà ¼y stworzenie, przeraã ¼ajà  siã  anioã  owie, trzesie siã  piekã  o, szlochajã  i bijã  siã  w piersi mieszkaã  cy Jerozolimy... Kontemplujà  c to, z lã  kiem à  piewa Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny: Caà  e stworzenie zostaã  o zmienione przez lã  k, Widzà  c Ciebie wiszã  cego na Krzyà ¼u, Chryste. Sà  oã  ce staã  o siã  Page 14 / 18

15 ciemnoã  ciã Â, Fundamenty ziemi zatrzã  sã  y siã  ; Wszystko cierpiaã  o ze Stwórcà  wszystkiego Z Twojej woli, Ty przecierpiaã  eã  to ze wzglã  du na nas: O Panie, chwaã  a Tobie! Wiersz 1 (na melodiã  Panie, usã  yszaã  em; cs. Gospodi, wozwach), ton l, w Wielki Pià  tek na Wieczerni Na poczã  tku Wieczerni, po wejã  ciu, czytane sã  proroctwa Gedno z nich z proroka Izajasza 52,13-54,1), Apostoà  i Ewangelia - jest ona kompozycjã  skã  adajã  cã  siã  z opowiadania rãƒâ³ã ¼nych Ewangelistów. Nastà  pnie wspomina siã  zdjã  cie Pana z Krzyà ¼a wyniesienie caã  unu (gr. sindon, cs. pã  aszczanica). Wraz z Józefem i Nikodemem Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny à  piewa pieã  à  pogrzebowã  (cs. ischodnaja piesn): Józef z Nikodemem zdjã  li z Krzyà ¼a Ciebie, ktãƒâ³ry jesteã  odziany w à  wiatã  o jak w szatã  ; I patrzã  c na Ciebie martwego, nagiego i bez pogrzebu, Uózef] w swym wspãƒâ³ã  czujã  cym pã  aczu lamentowaã  mãƒâ³wiã  c: Biada mi, najsã  odszy Jezu! Tak niedawno, gdy sã  oã  ce zobaczyã  o Cià  wiszã  cego na Krzyà ¼u, Przyoblekà  o siã  w ciemnoã  à Â, Ziemia zatrzã  sã  a siã  z lã  kiem I rozdarã  a siã  zasã  ona w à  wiã  tyni. Teraz widzã  Ciebie, ktãƒâ³ry dobrowolnie wydaã  eã  siã  na à  mierã Â. Jak pogrzebiã  Cià Â, mãƒâ³j Boà ¼e? W jakã  pã  aszczanicã  Cià  zawinã Â? Jak swymi rã  kami dotknã  Twego naj czystszego, niezniszczalnego Ciaà  a? Jakà  pieã  à  zaã  piewam na Twoim pogrzebie, O wspãƒâ³ã  czujã  cy Zbawicielu? Wysà  awiam Twojà  mã  kã  ; Wysà  awiam Twój pogrzeb i Twoje Zmartwychwstanie, woã  ajã  c: O Panie, chwaã  a Tobie! Wieczernia w Wielki Pià  tek, ton 5 W czasie à  piewu tej pieã  ni wynosi siã  à  wiã  ty caã  un, a nastã  pnie à  piewane sã  trop ariony: Szlachetny Józef (es. Bà  agoobraznyj josif) i Do kobiet niosã  cych wonnoã  ci zbliã ¼yà  siã  przy grobie anioã  (es. Mironosicam à ¼enam pri grobie priedstaw angieã  ). Koà  czy siã  Wieczernia, tuã ¼ po ktãƒâ³rej rozpoczyna siã  Maà  e Powieczerze z czytaniem kanonu o zdjã  ciu z Krzyà ¼a i pã  aczu Przenajà  wiã  tszej Bogarodzicy. W czasie czytania kanonu wierzã  cy caã  ujã  caã  un. W spomnienie Zà  oã ¼enia do Grobu Pana ma miejsce w czasie wieczornego naboã ¼eà  stwa - Jutrzni Wielkiej Soboty. Rozpoczyna siã  ona szeã  cioma psalmami (es. szestopsaã  mije) i wielkã  ekteniã Â. W miejsce Alleluja à  piewa Page 15 / 18

16 siã  juã ¼ Bóg Pan (es. Bog Gospod) i tropariony Szlachetny jãƒâ³zef (es. Bà  agoobraznyj josif) i Gdy zstã  piã  eã  do Otchà  ani, o à »ycie nieã  miertelne (es. Jegda snizszeã  jesi k smierti, à »iwotie Bezsmiertnyj) oraz Do kobiet niosã  cych wonnoã  ci zbliã ¼yà  siã  przy grobie anioã  (es. Mironosicam à ¼enam pri grobie priedstaw angieã  ). Kapà  ani wychodzã  na à  rodek cerkwi i przed caã  unem odprawiajã  Pochwaà  y Wielkiej Soboty (es. Pochwaà  y Wielikoj Subboty). Tak nazywa siã  podzielony na trzy czã  à  ci (gr. stasis) à  piew Psalmu 119 Bà  ogosã  awieni, ktãƒâ³rzy kroczã  drogã  bez skazy, ze specjalnymi refrenami, odmawianymi przez kapã  anãƒâ³w. Bà  ogosã  awieni, ktãƒâ³rzy kroczã  drogã  bez skazy, Którzy postã  pujã  zgodnie z Prawem Pana. Koà  ciãƒâ³ã  jest zdumiony, widzã  c leã ¼à  cego bez oddechu Dawcà  à ¼ycia; wylewa przed Nim swoje zmartwienie i smutek: à »ycie, jakã ¼e umierasz? Jakà ¼e w grobie mieszkasz? Czy zniszczysz krãƒâ³lestwo à  mierci I z otchã  ani przywrãƒâ³cisz do à ¼ycia umarã  ych? Wysà  awiamy Cià Â, Jezusie Królu, I oddajemy czeã  à  zã  oã ¼eniu do grobu i cierpieniom Twoim, Nimi bowiem zbawiã  eã  nas od zatracenia. Jakà ¼e widzieã  martwy skarb à ¼ycia?", Pytajà  przeraã ¼eni anioã  owie. Jakà ¼e w grobie zamyka siã  Bóg? Dreszcz przeraã ¼enia wszystkich stworzeã  i przestrach anielskich mocy niebiaã  skich wraz z pã  aczem Bogarodzicy wznoszã  siã  do tronu Boga Ojca: O, Boà ¼e Sà  owo! O, Radoà  ci moja! Jakà ¼e zniosã  Twoje trzydniowe bycie w grobie? Teraz drã  czy siã  [Moja] dusza, jak to przystoi matkom! O gãƒâ³ry i pagãƒâ³rki, i wielu ludzi, zapã  aczcie, I wszyscy szlochajcie ze Mnà Â, Boga waszego Matkà Â! Pochwaà  y Wielkiej Soboty trwajã  dã  ugo, pomimo to wielki smutek tego naboã ¼eà  stwa nie moã ¼e zagã  uszyã  tajemnego przeczucia, ktãƒâ³rym bijã  serca wierzã  cych i ktãƒâ³re juã ¼ zaczyna przenikaã  w pieã  ni Koà  cioã  a. Nie ma wã  tpliwoã  ci: Pan powstanie z martwych i obdarzy à ¼yciem umarã  ych. Serce Matki Boà ¼ej przed innymi czuje bliskie Zmartwychwstanie Syna i dlatego ku Niej w modlitwie zwraca siã  Koà  ciãƒâ³ã  : Spraw Dziewico, aby Twoi sã  udzy widzieli Zmartwychwstanie Twojego Syna! Tym wersetem koã  czã  siã  Pochwaà  y Wielkiej Soboty i natychmiast Koà  ciãƒâ³ã  zwiastuje Zmartwychwstanie radosnym à  piewem trop arionãƒâ³w: Page 16 / 18

17 Chóry anioã  Ã³w byã  y zdumione (es. Angielskij sobor udiwisja). Potem nastã  puje kanon Wielkiej Soboty Tego, ktãƒâ³ry kiedyã  pokryã  falami morza (es. Woà  noju morskoju). Nie jest to juã ¼ pã  acz rozã  à  ki za umarã  ym Panem. Nie! Jest to teraz wspaniaã  a kontemplacja Wielkiego Misterium. Pan spoczywa w grobie i wielka cisza nastaã  a w à  wiecie, gdyã ¼ stworzenie zostaã  o pojednane ze Swórcà Â. To co zniszczalne otrzymuje niezniszczalnoã  à Â, à  mierã  zostaã  a zwyciã  à ¼ona przez à »ycie. W ciã  gu caã  ego naboã ¼eà  stwa wieje juã ¼ à ¼yciodajny duch Zmartwychwstania. "Zmartwychwstanà  umarli" - à  piewa Koà  ciãƒâ³ã  sã  owami proroka Izajasza. "Nie pã  acz nade Mnà Â, Matko, widzã  c Mnie w grobie [...], bowiem powstanã  [z martwych] [...] i bã  dã  uwielbiony" (es. "Nie rydaj Mienie, Mati, zriaszczi wo grobie [...] wostanu bo i prosã  awlusia") - objawia Pan Swojej Przeczystej Matce, a wraz z Nià  wszystkim ludziom. I dlatego juã ¼ wszystko, co à ¼yje, wychwala Pana i Jego Zmartwychwstanie. Boà ¼onarodzeniowa pieã  à  anioã  Ã³w po dã  ugim milczeniu (w czasie wielkopostnych naboã ¼eà  stw, nawet w à  wiã  ta, zazwyczaj czyta siã  wielkã  doksologiã  ) ponownie wznosi siã  pod sklepienia à  wiã  tyni: "Chwaà  a na wysokoã  ci Bogu, a na Ziemi pokãƒâ³j ludziom dobrej woli...". Po zakoã  czeniu wielkiej doksologii, podczas à  piewu "à šwià  ty, à šwià  ty, à šwià  ty" przy Grobie Paà  skim (es. nadgrobnoje Triswiatoje), kapã  ani biorã  na swe ramiona à  wiã  tã  pã  aszczanicã  i obchodzã  z niã  dookoã  a cerkiew. To symbolizuje pogrzeb Zbawiciela. Nastà  pnie à  piewa siã  trop arion Szlachetny Józef (es. Bà  agoobraznyj Josij) i czyta siã  zdumiewajã  ce swym podniosã  ym duchowym piã  knem paremie (es. paremia) z Ksià  gi proroka Ezechiela o oã ¼yà  ych koã  ciach ludzkich (por. Ez 37,1-14). Apostoà  opowiada o zaczynie nowego à ¼ycia, darowanego przez Chrystusa, a prokimen wprost mãƒâ³wi o Zmartwychwstaniu w Powstaà Â, Panie Boà ¼e mãƒâ³j (es. "Woskresni, Gospodi Boà ¼e moj"), zaã  z Alleluja à  piewane sã  wersety paschalne: Niech powstanie z martwych Bóg i rozproszã  siã  Jego wrogowie (es. "Da woskresniet Bog i roztoczatsia wrazi Jego"). Ewangelia opowiada o postawionej przez Grobem Chrystusa straã ¼y. Tak koã  czy siã  sprawowanie Jutrzni. Naboà ¼eà  stwo celebrowane rankiem jest juã ¼ kontemplacjã  Zmartwychwstania. Po godzinach kanonicznych rozpoczyna siã  Wieczernia, w czasie ktãƒâ³rej à  piewa siã  paschalne wersety (ton 1) i pieã  à  dogma tycznã  (gr. dogmatikon) - Chwaà  à  wszechã  wiata (cs. Wsiemirnuju sã  awu). Nastà  puje wejã  cie z Ewangeliarzem, z ktãƒâ³rego czyta siã  piã  tnaã  cie fragmentãƒâ³w. Jeden za drugim przechodzã  obrazy odwiecznego planu Boà ¼ego zbawienia, poczynajã  c od stworzenia à  wiata, aã ¼ do objawienia siã  Chrystusa trzem mã  odzieã  com w babiloã  skim piecu ognistym. Po szãƒâ³stym czytaniu jest kantyk Mojà ¼esza, wyã  piewany przez proroka po cudownym przejã  ciu przez Moà ¼e Czerwone i wybawieniu narodu Izraelskiego z niewoli faraona. Po ostatnim czytaniu wraz z Koà  cioã  em juã ¼ caã  e stworzenie wysã  awia Stwórcà  w przedziwnej pieã  ni trzech mã  odzieã  cãƒâ³w w piecu ognistym: "Bà  osã  awcie Pana, wszystkie dzieã  a Paà  skie" (Dn 3,57). Nastà  pnie po maã  ej ektenii à  piewana jest uroczysta pieã  à  chrzcielna Wszyscy, ktãƒâ³rzy Page 17 / 18

18 w Chrystusie zostaliã  cie ochrzczeni, przyoblekliã  cie siã  w Chrystusa (cs. ]elicy wo Christa krestistiesia) (por. Ga 3,27) i czytany jest Apostoà  (Rz 6,3-11). Po Apostole zamiast Alleluja à  piewa siã  Powstaà Â, Boà ¼e, sprawuj sã  d nad ziemiã Â, bo Twojà  wã  asnoã  ciã  sã  wszystkie narody (Ps 82,8) wraz z innymi wersetami Psalmu 82. W czasie tego à  piewu czarne szaty duchowieã  stwa oraz nakrycia oã  tarza, stoã  u ofiarnego (cs. à ¼erwiennik) i pulpitãƒâ³w (cs. anaã  oj) zostajã  zamienione na biaã  e. Ewangelia opowiada juã ¼ o Zmartwychwstaniu. Dalej kontynuowana jest Liturgia à  w. Bazylego Wielkiego, przy czym zamiast Pieà  ni Cherubinów w czasie Wielkiego Wejà  cia à  piewa siã  staroã ¼ytnà  pieã  à  z pierwszych wiekãƒâ³w chrzeã  cijaã  stwa: ' Niechaj milczy kaã ¼dy czã  owiek, I niech stoi z bojaã ºnià  i drã ¼eniem, I niech nie myã  li o niczym, co ziemskie. Oto Król krãƒâ³lujã  cych i Pan panujã  cych przychodzi Zà  oã ¼yà  Siebie w ofierze i daã  Siebie na pokarm wiernym. Boska Liturgia koã  czy siã Â... Koà  ciãƒâ³ã  prawosã  awny poprzez wspominanie Mà  ki, zã  oã ¼enia do Grobu i zstã  pienia Chrystusa do Otchà  ani przygotowaã  wiernych do Liturgii Wielkiej Soboty, ktãƒâ³ra wprowadza w à  wiã  towanie Zmartwychwstania Chrystusa. O pãƒâ³ã  nocy rozpocznie siã  celebracja Paschy, ktãƒâ³ra - pokonujã  c granice czasu - juã ¼ przenosi wierzã  cych w peã  niã  wielkiego i powszechnego zmartwychwstania w wiecznoã  ci. Krótki czas oddziela teraz wiernych od wielkiej i naj à  wiã  tszej Paschy - objawienia juã ¼ tutaj, na Ziemi, Królestwa Boà ¼ego. Ten radosny czas nastã  pi wãƒâ³wczas, gdy paschalna procesja z krzyã ¼em obejdzie dookoã  a cerkiew i w ciszy à  wiã  tej nocy rozlegnie siã  pieã  à  zwyciã  stwa: "Chrystus zmartwychwstaã Â, à  mierciã  à  mierã  zwyciã  à ¼yà Â, a tych ktãƒâ³rzy sã  w grobach obdarzyã  à ¼yciemà  Â. Autor: Ks. Bogdan Repeà  a Page 18 / 18