Bank Spółdzielczy w Grębocinie Spółdzielcza Grupa Bankowa

Transkrypt

1 Bank Spółdzielczy w Grębocinie Spółdzielcza Grupa Bankowa Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału oraz polityki w zakresie wynagrodzeń Banku Spółdzielczego w Grębocinie według stanu na dzień 31 grudnia 2015r Grębocin, dnia

2 Informację niniejszą sporządzono na podstawie procedury Zasady polityki informacyjnej Banku Spółdzielczego w Grębocinie" wprowadzonej Uchwałą Zarządu nr 1/22/Z/2016 z dnia r, zatwierdzonej Uchwałą Rady Nadzorczej nr 54/RN/2016 z dnia r. Podstawę prawną stanowią: 1) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z r w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (CRR); 2) Rozporządzenia wykonawcze Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania informacji na temat funduszy własnych instytucji; 3) Ustawa Prawo bankowe; 4) uchwała KNF w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu (wraz z późniejszymi zmianami). 5) Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r. ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawniania informacji na temat funduszy własnych instytucji; 6) Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 2015/1555 z dnia 28 maja 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących ujawniania informacji na temat przestrzegania przez instytucje wymogu w zakresie bufora antycyklicznego, zgodnie z art. 440 CRR; Informacje ogólne Bank Spółdzielczy w Grębocinie ul. Lubicka 2, zarejestrowany jest w Sądzie Rejonowym w Toruniu VII Wydział Gospodarczy pod nr KRS , nr NIP , nr Regon Zrzeszony jest w SGB-Bank S.A. w Poznaniu, od 23-ll-2015r jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB zapewniającego bezpieczeństwo i stabilne podstawy rozwoju. W 2015 roku BS w Grębocinie prowadził działalność poprzez: Centralę w Grębocinie, Filię w Ciechocinie, Filię w Obrowie, Filię w Lubiczu Górnym, Filię w Lubiczu Dolnym, Filię w Dobrzejewicach, Filię w Złotorii, Filię w Toruniu oraz za pośrednictwem bankowości internetowej.

3 Stosownie do regulacji Zasady polityki informacyjnej (...)" Bank przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym, dotyczące adekwatności kapitałowej oraz pozostałe informacje podlegające ogłaszaniu wg stanu na dzień roku. 1.1 Bank Spółdzielczy w Grębocinie na dzień r roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. 1.2 Ujawnieniu podlegają dane dotyczące: 1) Celów i strategii zarządzania; 2) funduszy własnych; 3) wymogów kapitałowych; 4) korekt z tytułu ryzyka kredytowego; 5) ryzyka operacyjnego; 6) ekspozycji kapitałowych; 7) ryzyka stopy procentowej pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego; 8) polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze; 9) informacji o spełnianiu przez Członków Rady Nadzorczej i Zarządu wymogów określonych w art. 22aa. Ustawy Prawo bankowe; 10) dźwigni finansowej; 11) systemu kontroli wewnętrznej. II. Cele i strategie zarządzania ryzykiem 2.1 Cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka zawarte w procedurze Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Grębocinie, w ramach której określono: 1) Podstawowe założenia procesu zarządzania ryzykiem, 2) Proces zarządzania ryzykiem: a) Strukturę organizacyjną zarządzania ryzykiem, b) Procedury zarządzania ryzykiem bankowym, c) Identyfikację, pomiar i monitorowanie ryzyka, d) Limity ograniczające ryzyko, e) Informację zarządczą dotycząca zarządzania ryzykiem. 3) Cele strategiczne w zakresie zarządzania istotnymi rodzajami ryzyka w Banku; a) Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych, ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. 2

4 b) Bank zarządza rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne zgodnie z obowiązującymi wewnętrznymi regulacjami zarządzania tymi rodzajami ryzyka. c) Na system zarządzania każdym rodzajem ryzyka składa się: procedura opisująca zasady zarządzania ryzykiem; identyfikacja, pomiar i monitorowanie; system limitów ograniczających ryzyko; system informacji zarządczej; odpowiednio dostosowana organizacja procesu zarządzania. d) Do rodzajów ryzyka uznanych przez Bank za istotne, o których mowa w ust. 4, zaliczane są: ryzyko kredytowe; ryzyko operacyjne; ryzyko walutowe; ryzyko koncentracji; ryzyko płynności; ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej; ryzyko kapitałowe; ryzyko braku zgodności. e) Procedury zarządzania ryzykiem podlegają przeglądowi i aktualizacji w cyklach rocznych lub częściej, gdy zajdzie taka potrzeba, aby dostosować je aktualnych przepisów prawa, zmian skali działalności, zmian organizacyjnych, zaleceń wydanych przez audyt wewnętrzny lub KNF. 2.2 Strategie i procesy zarządzania rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne: Ryzyko kredytowe Strategia zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym koncentracji. Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego oraz dążenie do zmniejszania poziomu kredytów zagrożonych; 2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; 3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w kredytach ogółem ( wartości nominalne) na poziomie nie wyższym od 10,5%. 4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 3

5 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 3) inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w Banku Zrzeszającym; 4) utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 80% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) utrzymywanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie uwarunkowanym terenem działania Banku; 2) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji dużych ekspozycji określonych w ustawie Prawo bankowe. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 9,5% całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 80 % ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie, tym klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik Dtl) nie przekracza: 4

6 a) 50% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, b) 65% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, 2) stosowanie limitów LtV na maksymalnym poziomie: a) 80% - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, b) 75% - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej; 3) kierowanie oferty kredytów hipotecznych głównie do klientów detalicznych, rolników i osób prowadzących działalność gospodarczą, preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci gruntów rolnych, nieruchomości mieszkalnych oraz nieruchomości komercyjnych stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 30 lat. Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 1% całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych. 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 3% ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 7 lat; 2) udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik Dtl) nie przekracza: a) 50% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, b) 65% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, Ryzyko płynności Bank zarządza ryzykiem płynności w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem płynności, wprowadzane i aktualizowane stosownymi Uchwałami Zarządu Banku. Cele strategiczne w zarządzaniu płynnością obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 5

7 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) utrzymanie dotychczasowej struktury pasywów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych oraz instytucji rządowych i samorządowych. 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) finansowanie kredytów łącznie z majątkiem trwałym przez pasywa stabilne powiększone o fundusze własne przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 5) utrzymywanie płynnościowej struktury bilansu na poziomie zapewniającym występowanie nadwyżki skumulowanych aktywów nad skumulowanymi pasywami w okresie do 1 roku oraz nadwyżki skumulowanych pasywów nad skumulowanymi aktywami w okresie powyżej 1 roku; 6) zapewnienie globalnej wypłacalności Banku, oznaczającej posiadanie skumulowanej luki płynności (bez uwzględnienia zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych) na poziomie nieujemnym; 7) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów w bazie depozytowej; 8) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od gospodarstw domowych po akceptowalnej cenie; 9) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej Bank zarządza ryzykiem stopy procentowej w oparciu o wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem stopy procentowej, wprowadzane i aktualizowane stosownymi Uchwałami Zarządu Banku. Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizację wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp 6

8 procentowych, 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych, 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 2 % sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) - zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); 4) ograniczanie ryzyka opcji klienta poprzez stosowanie opłat za opcję, zwłaszcza dla możliwości zerwania depozytu przed umownym terminem Ryzyko operacyjne Strategia zarządzania ryzykiem operacyjnym. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym stanowi integralny element procesu zarządzania Bankiem. W procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym uczestniczy każdy pracownik ze względu na fakt, że ryzyko operacyjne dotyczy wszystkich komórek i obszarów działalności Banku. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym utrzymywanie poziomu ryzyka w granicach wyznaczonej tolerancji, odpowiada Zarząd Banku. Bank zarządza ryzykiem operacyjnym poprzez: a) identyfikację krytycznych procesów biznesowych, b) identyfikację procesów kluczowych, c) identyfikację, pomiar i ocenę ryzyka, d) stosowanie narzędzi redukcji ryzyka. Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) Optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie 7

9 ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym Ryzyko kapitałowe Bank zobowiązany jest do utrzymywania: 1) kapitału założycielskiego w wysokości nie niższej niż równowartość euro, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym; 2) sumy funduszy własnych na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości: a) kapitał regulacyjny, b) kapitał wewnętrzny; 3) współczynników kapitałowych na poziomie co najmniej: a) współczynnik kapitału podstawowego Tier I - 4,5%; b) współczynnik kapitału Tier I - 6%; c) łączny współczynnik kapitałowy - 8%. Długoterminowe cele kapitałowe Banku: 1) dążenie do zapewnienia odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; 2) ograniczenie wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko do rodzajów ryzyka przewidzianych przez przepisy prawa przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej; 3) posiadanie minimalnej wielkości łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie 15 %; 4) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I na poziomie 12 %; 5) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału podstawowego Tier I na poziomie 12% 6) obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 100%; tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 8 %; 7) dążenie do takiej struktury funduszy Tier I, aby kapitał zapasowy stanowił 96 % funduszy Tier I; 8) dywersyfikacja funduszu udziałowego poprzez uzyskanie takiej struktury funduszu udziałowego, aby suma znaczących pakietów udziałów, czyli pakietów przekraczających 0,5% funduszu udziałowego nie przekroczyła 15 % funduszu udziałowego Banku; przekazywanie na fundusze własne minimum 95% nadwyżki bilansowej; 9) dążenie do uzyskania zaangażowania kapitałowego w Banku Zrzeszającym na poziomie minimum 8% funduszy własnych Banku; 10) ograniczenie jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych, bankach krajowych, zakładach ubezpieczeń i zakładach reasekuracji - w tym w banku 8

10 zrzeszającym w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia dla celów określonych w pkt 3, 4 i 5. 11) utrzymywanie minimalnej wielkości wskaźnika dźwigni finansowej na poziomie 5% Ryzyko walutowe Cele strategiczne w zakresie działalności walutowej obejmują: 1) obsługę klientów Banku w zakresie posiadanych uprawnień walutowych; 2) zapewnienie klientom Banku kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem banku zrzeszającego; 3) minimalizowanie ryzyka walutowego. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) dążenie do utrzymania domkniętych indywidualnych pozycji walutowych, tak aby pozycja walutowa całkowita nie przekroczyła 2% funduszy własnych Banku; 2) prowadzenie transakcji wymiany walut z Bankiem Zrzeszającym polegających na zagospodarowywaniu nadwyżek środków walutowych oraz domykaniu otwartych pozycji walutowych Banku; transakcje walutowe nie mają charakteru spekulacyjnego; 3) utrzymywanie relatywnie wysokiego poziomu aktywów płynnych w walutach obcych; 4) podnoszenie kwalifikacji kadry oraz ścisłą współpracę w tym zakresie z Bankiem Zrzeszającym; 5) niedokonywanie transakcji w walutach niewymienialnych Ryzyko braku zgodności Zarządzanie ryzykiem braku zgodności oznacza: 1) efektywne przeciwdziałanie możliwościom wystąpienia naruszeń przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania; 2) sprawne i skuteczne podejmowanie działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności; 3) dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi; 4) dążenie i dbałość o: a) wizerunek zewnętrzny Banku rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, b) pozytywny odbiór Banku przez klientów, c) przejrzystość działań Banku wobec klientów, d) stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. 9

11 2.3 Struktura i organizacja zarządzania ryzykiem Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza Strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m. in. możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku; 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego, 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku zawartą w Regulaminie organizacyjnym, dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka; 4) zatwierdza ogólne zasady polityki dotyczącej zmiennych składników wynagrodzeń; 5) zatwierdza plan pozyskania i utrzymania środków obcych stabilnych; 6) zatwierdza zasady przeprowadzana testów warunków skrajnych w odniesieniu do poszczególnych rodzajów ryzyka; 7) sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności rozumianym jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, a także zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, ocenia efektywność zarządzania ryzykiem braku zgodności; 8) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze Strategią działania i planem finansowym Banku, 9) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji, 10) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka ( w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem, 11) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej Zarząd Banku: 1) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, 2) odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu oceny adekwatności kapitałowej 10

12 i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz nadzór nad jego efektywnością, wprowadzając w razie potrzeby niezbędne korekty i udoskonalenia; 3) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 4) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank, 5) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, 6) odpowiada za przejrzystość działań Banku, w szczególności za politykę informacyjną w zakresie działalności Banku, pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku; 7) zapewnia zgodność działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa; 8) zapewnienia, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie; 9) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację polityki zmiennych składników wynagrodzeń; 10) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem; 11) przekazuje Radzie Nadzorczej okresowe informacje przedstawiające w sposób rzetelny, przejrzysty i syntetyczny rodzaje i wielkość ryzyka w działalności Banku; jednym z elementów informacji zarządczej jest raport z realizacji apetytu na ryzyko ( zaprezentowanego w postaci wskaźników ilościowych) Jednostki i komórki organizacyjne 1. Zarządzanie ryzykiem jest zorganizowane w sposób umożliwiający zapobieganie konfliktom interesów pomiędzy pracownikami, czy też jednostkami organizacyjnymi; 2. Komórki organizacyjne Banku biorą udział w procesie zarządzania ryzykiem poprzez realizację celów zawartych w Strategii zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Grębocinie oraz zgodnie z regulaminem organizacyjnym Banku; 3. Komórki organizacyjne lub wyznaczone osoby w Banku uczestniczą w procesie zarządzania ryzykiem w ramach przypisanych im zadań w strukturze organizacyjnej Banku oraz w procedurach wewnętrznych, dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. 2.4 Zakres i charakter systemów raportowania i pomiaru ryzyka Ryzyko kredytowe

13 1. Raporty z zakresu ryzyka kredytowego pozwalają Bankowi na: 1) ocenę profilu ryzyka kredytowego; 2) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 3) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka kredytowego; 4) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 5) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka; 6) kontrolowanie wyników procesu dochodzenia roszczeń z tytułu zabezpieczenia spłaty kredytu; 7) kontrolę występujących w Banku skali odstępstw od przyjętych standardów kredytowania. 2. W celu zapewnienia odpowiedniej efektywności przekazywanej informacji zarządczej zakres poszczególnych raportów oraz ich częstotliwość zostały dostosowane do odbiorców informacji oraz do celów, którym mają służyć Ryzyko koncentracji 1. Raporty z zakresu ryzyka koncentracji pozwalają Bankowi na: 1) ocenę profilu ryzyka koncentracji; 2) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 3) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka koncentracji; 4) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 5) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka. 2. W celu zapewnienia odpowiedniej efektywności przekazywanej informacji zarządczej, zakres poszczególnych raportów oraz ich częstotliwość zostały dostosowane do odbiorców informacji oraz do celów, którym mają służyć Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej 1. System informacji zarządczej z zakresu ryzyka stopy procentowej zawiera m.in. dane na temat: 1) struktury bilansu Banku z punktu narażenia na ryzyko stopy procentowej; 2) stopnia niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na ryzyko stopy procentowej w podziale na poszczególne stopy referencyjne; 3) poziomu ryzyka przeszacowania; 4) poziomu ryzyka bazowego; 5) poziomu ryzyka krzywej dochodowości; 6) poziomu ryzyka opcji klienta; 7) analizy wskaźników; 8) powiązań z innymi rodzajami ryzyka; 9) wyników testów warunków skrajnych; 10) stopnia realizacji i przestrzegania limitów. 12

14 2. Raporty z zakresu ryzyka stopy procentowej pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: 1) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 2) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka stopy procentowej; 3) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 4) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka Ryzyko walutowe Bank jest w trakcie wdrażania walut Ryzyko płynności 1. System informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności zawiera m.in. dane na temat: 1) struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem depozytów; 2) stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych; 3) wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności; 4) poziomu aktywów nieobciążonych; 5) analizy wskaźników płynności; 6) ryzyka związanego z płynnością długoterminową; 7) wyników testów warunków skrajnych; 8) stopnia przestrzegania limitów. 2. Raporty z zakresu ryzyka płynności pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: 1) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 2) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka płynności; 3) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 4) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka Ryzyko kapitałowe 1. Raporty z zakresu adekwatności kapitałowej pozwalają kierownictwu Banku na dostęp do aktualnych, pełnych i rzetelnych informacji dotyczących ryzyka kapitałowego, tym samym umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia realizacji przyjętej strategii w omawianym zakresie. 2. Zarząd Banku otrzymuje sprawozdania zawierające niezbędne informacje odnośnie poziomu adekwatności kapitałowej w okresach kwartalnych, natomiast Rada Nadzorcza w okresach półrocznych; z zakresu pozostałych informacji z ryzyka kapitałowego - Zarząd w okresach miesięcznych, Rada Nadzorcza w okresach kwartalnych; w przypadku wzrostu poziomu ryzyka kapitałowego raporty mogą być opracowywane częściej. 3. System informacji zarządczej dostarcza informacji na temat: 1) poziomu, struktury i zmian w funduszach własnych; 2) poziomu uznanego kapitału 3) poziomu i zmian współczynników kapitałowych, w tym struktury i zmian w aktywach ważonych ryzykiem; 13

15 wgstanu na r 4) poziomu i struktury kapitału wewnętrznego; 5) wyników testów warunków skrajnych; 6) realizacji przyjętych limitów alokacji; 7) realizacji planu kapitałowego Ryzyko operacyjne 1. Raporty z zakresu ryzyka operacyjnego pozwalają Bankowi na: 1) ocenę profilu ryzyka operacyjnego; 2) monitorowanie z odpowiedna częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 3) kontrolę realizacji celów strategicznych; 4) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 5) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczenia ryzyka Ryzyko braku zgodności 1. Raporty z zakresu ryzyka braku zgodności dotyczą: 1) prawidłowości wdrażania regulacji wewnętrznych; 2) ich dostosowania do obowiązujących przepisów prawa i standardów; 3) oceny skutków naruszeń compliance. Sprawozdania z ryzyka braku zgodności pozwalają Bankowi na ocenę ryzyka braku zgodności, dostarczają informacji o zmianie profilu ryzyka, zawierają podsumowanie wszystkich naruszeń compliance oraz propozycję rekomendowanych środków naprawczych. 2.5 Strategia w zakresie zabezpieczenia i ograniczenia ryzyka oraz strategii i procesów monitorowania stałej skuteczności instrumentów zabezpieczających i czynników łagodzących ryzyko Metody pomiaru ryzyka: 1) Stosowane w Banku metody do pomiaru ryzyka mają głównie charakter ekspercki; charakter statystyczny posiada tylko metoda do szacowania stabilnej części depozytów. 2) Bank ogranicza ryzyko związane ze stosowanymi metodami pomiaru poprzez: a) wdrożenie zasad działania metod pomiaru (w większości w ramach procedur wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem), wskazanie komórek odpowiedzialnych za aktualizację i badanie poprawności działania metod pomiaru; b) aktualizację metod pomiaru, która odbywa się na ogół wraz z aktualizacją procedur wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem; c) sprawdzanie poprawności danych stosowanych w metodach pomiaru, które jest przedmiotem kontroli funkcjonalnej, okresowo podlega również badaniom audytu wewnętrznego. 14

16 3) W przypadku korzystania z usług podmiotów trzecich w zakresie dostarczenia metody/modelu do pomiaru ryzyka Bank zapewnia sobie: a) posiadanie dokumentacji opisującej działanie metody/modelu; b) przeszkolenie pracowników, którzy będą wykorzystywali metody/model; c) możliwość aktualizowania założeń do metody/modelu w odpowiednim czasie i zakresie Limity ograniczające ryzyko: 1) Bank wprowadza odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku. 2) Procedury wewnętrzne określają zasady ustalania i aktualizowania wysokości limitów oraz częstotliwości monitorowania ich przestrzegania i raportowania. 3) Poziom limitów wewnętrznych jest dostosowany do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku. 4) Analizy będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych są sporządzane w formie pisemnej. 5) Bank określa wysokość limitów (w zależności od rodzaju ryzyka lub charakteru limitu) w oparciu o następujące przesłanki: c) analizę historyczną stopnia wykorzystania limitu; d) apetyt na ryzyko określony przez Radę Nadzorczą; e) analizę wpływu zrealizowania się limitu w maksymalnej wysokości na sytuację finansową Banku; f) wysokość ryzyka, którym jest obciążona pozycja objęta limitem. 6) Z zachowaniem limitów określonych w ustawie Prawo bankowe, Bank ustalił i weryfikuje wewnętrzne limity zaangażowań według kryteriów uwzględniających specyfikę ich działalności. 7) Procedury wewnętrzne dotyczące zarządzania ryzykiem określają sytuacje, w których dopuszczalne jest przekroczenie limitów wewnętrznych, określają warunki akceptacji przekroczeń oraz sposób postępowania w przypadku przekroczenia limitów wewnętrznych. 8) Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych, dotyczących poszczególnych rodzajów ryzyka oraz ich wysokość, zatwierdza Zarząd Banku. 9) Przekroczenia limitów wewnętrznych są monitorowane i poddawane szczegółowej analizie - zadania te wykonują komórki organizacyjne wskazane w procedurach szczegółowych dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. 15

17 2.6 Oświadczenia Zarządu: oświadczenie na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem, dające pewność, że stosowane systemy zarządzania ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii Banku stanowi zał. Nr 1; oświadczenie na temat ogólnego profilu ryzyka Banku stanowi zał. Nr 2 do informacji. III. Informacje w zakresie zasad zarządzania 3.1 Członkowie Zarząd Banku Spółdzielczego w Grębocinie nie zajmują stanowisk dyrektorskich. 3.2 Polityka rekrutacji oraz strategia w odniesieniu do wyboru członków organu zarządzającego: 1) Bank uwzględniając przepisy art. 30 ust.l pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Rekomendacji M Komisji Nadzoru Finansowego oraz Wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA/GL/2012/06 z 22 listopada 2012 r.) w sprawie oceny kwalifikacji członków organu zarządzającego i osób pełniących najważniejsze funkcje oraz Statutu Banku, dokonuje oceny kwalifikacji członków Zarządu a także Zarządu, działającego jako organ kolegialny. 2) Ocena indywidualna dokonywana jest w odniesieniu do każdego członka Zarządu z osobna. Ocena kolegialna dokonywana jest w stosunku do całego składu osobowego Zarządu Banku. 3) Celem oceny jest stwierdzenie czy członkowie Zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, w tym prowadzenia działalności Banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych a także czy posiadają wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizacji zarządzania ryzykiem oraz czy ich reputacja osobista nie stwarza zagrożenia dla utraty reputacji Banku. 4) Ocenie podlega również Zarząd jako organ kolegialny, w celu stwierdzenia iż posiada on odpowiednie doświadczenie praktyczne do zarządzania Bankiem. 5) Uwzględniając przepisy Wytycznych (...)" j. w., Bank dokonuje oceny kwalifikacji członków Rady Nadzorczej, działającej jako organ kolegialny. 6) Ocena indywidualna dokonywana jest w odniesieniu do każdego członka Rady Nadzorczej z osobna. Ocena kolegialna dokonywana jest w stosunku do całego składu osobowego Rady Nadzorczej; 7) Celem oceny jest stwierdzenie, czy członkowie RN są w stanie w sposób konstruktywny kwestionować podejmowane przez Zarząd decyzje oraz sprawować skuteczny nadzór, a także czy posiadają wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizacji czynności nadzorczych oraz czy ich reputacja osobista nie stwarza zagrożenia dla utraty reputacji Banku. 16

18 wgstanu na r 8) Oceny członków Rady Nadzorczej dokonuje Zebranie Przedstawicieli poprzez podjęcie uchwały o pozytywnej ocenie następczej indywidualnej, uchwały o ocenie Rady Nadzorczej oraz uchwały o przyjęciu sprawozdania Rady Nadzorczej za poprzedni rok obrotowy. 3.3 W Banku nie utworzono oddzielnego komitetu ds. zarządzania ryzykiem. 3.4 Opis przepływu informacji na temat ryzyka kierowanych do organu zarządzającego. Podstawę monitorowania procesu zarządzania ryzykiem w Banku stanowi formalnie ustanowiony system informacji zarządczej. 1) System sprawozdawczości zarządczej dostarcza informacji na temat: rodzajów i wielkości ryzyka w działalności Banku; profilu ryzyka; stopnia wykorzystania limitów wewnętrznych; wyników testów warunków skrajnych; skutków decyzji w zakresie zarządzania ryzykiem. 2) Monitorowanie ryzyka odbywa się z częstotliwością umożliwiającą dostarczenie informacji o zmianach profilu ryzyka Banku. 3) Zakres oraz szczegółowość sprawozdań wewnętrznych są dostosowane do rodzaju raportowanego ryzyka oraz odbiorców informacji. 4) Rzetelność, dokładność oraz aktualność dostarczanych informacji zapewnia wprowadzony w Banku system kontroli wewnętrznej. 5) Szczegółowe zasady działania systemu informacji zarządczej reguluje w Banku Instrukcja sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w Grębocinie; 6) W realizacji informacji zarządczej uczestniczą następujące organy statutowe i komórki organizacyjne Banku: a) Rada Nadzorcza, b) Zarząd, c) Główny Księgowy, d) Komórka analiz i ryzyk bankowych, e) Komórka finansowo-księgowa i sprawozdawczości, f) Stanowisko obsługi informatycznej, g) Komórka organizacyjno - administracyjna h) Stanowisko wierzytelności trudnych i ryzyka kredytowego, Opracowane analizy dotyczące poszczególnych rodzajów ryzyka oraz adekwatności kapitałowej, przekazywane są Zarządowi według poniższych zasad: 1) Miesięcznie Zarząd otrzymuje skróconą informację na temat ogólnego poziomu ryzyka (analiza wskaźników ogólnego poziomu ryzyka) oraz sytuacji finansowej Banku. 17

19 2) W cyklach miesięcznych Zarząd otrzymuje analizę ryzyka kredytowego, płynności i stopy procentowej oraz minimalnego współczynnika wypłacalności (Filar I NUK) w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą ww. analizy, 3) w zakresie poziomu ryzyka kredytowego, analiza kwartalna zostaje przekazana w terminie: a) do 30 dnia miesiąca następującego po upływie kwartału, którego dotyczy analiza - analiza struktury, limitów oraz poziomu rezerw celowych, informację dotyczącą zaangażowania osób wewnętrznych banku, b) do końca drugiego miesiąca po upływie kwartału w zakresie klasyfikacji ekspozycji kredytowych, c) raz na pół roku do końca pierwszego miesiąca po zakończeniu półrocza - analiza ryzyka ekspozycji finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie. d) do 30 dnia miesiąca następującego po upływie kwartału, którego dotyczy analiza - analiza restrukturyzacji i windykacji kredytów zagrożonych, 4) W zakresie ryzyka operacyjnego - analiza zostaje przekazana w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po upływie kwartału, którego dotyczy analiza, 5) W zakresie ryzyka braku zgodności - analiza zostaje przekazana Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej raz w roku w terminie do 25 stycznia, 6) W zakresie adekwatności kapitałowej informacja dla Zarządu przekazywana jest do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, którego dotyczy. 7) Raz w roku do końca grudnia -- weryfikacja przyjętych procedur w zakresie zarządzania ryzykiem oraz adekwatnością kapitałową, w tym limitów, testów warunków skrajnych, planów awaryjnych itp. Zarząd, uwzględniając dane uzyskiwane od komórek organizacyjnych składa Radzie Nadzorczej sprawozdanie w zakresie poziomu każdego rodzaju ryzyka występującego w Banku oraz adekwatności kapitałowej w cyklach: 1) W cyklach półrocznych do dnia 25 dnia drugiego miesiąca po zakończeniu półrocza Rady Nadzorczej - skróconą informację na temat ogólnego poziomu ryzyka (analiza wskaźników ogólnego poziomu ryzyka) oraz sytuacji finansowej Banku, 2) co najmniej raz na pół roku do dnia 25 dnia drugiego miesiąca po zakończeniu półrocza - syntetyczną informację na temat realizacji strategii i polityk w zakresie zarządzania ryzykiem oraz adekwatnością kapitałową. IV. Zakres stosowania wymogów CRR Bank nie posiada podmiotów zależnych. V. Fundusze własne 5.1 Bank przyjmuje strategię bezpiecznego funkcjonowania, opartą na utrzymywaniu rozmiarów działalności obarczonej ryzykiem na poziomie adekwatnym do posiadanych funduszy własnych. Wysokość funduszy własnych ( kapitał uznany) z dniem r wyliczana 18

20 jest zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia r w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (CRR) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia r w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi (CRD IV). Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Grębocinie 5.2 Fundusz udziałowy Banku od 1 stycznia 2014 roku nie spełnia warunku zawartego w art. 28 ust. 1 lit. e CRR, który mówi, że instrumenty w kapitale podstawowym Tier I muszą spełniać warunek wieczystości"; w związku z tym Bank, zgodnie z zapisami CRR usuwa stopniowo z funduszy własnych fundusz udziałowy. 5.3 Bank wykazuje fundusz udziałowy w rachunku funduszy własnych, w ramach korekt okresu przejściowego, według następujących zasad: 1) podstawą obliczeń ( podstawą amortyzacji) jest kwota lista udziałowców oraz kwota opłaconych przez nich udziałów według stanu na r.; 2) kwota, o której mowa w pkt 1, jest pomniejszana o wszelkie wypłaty i wyksięgowania udziałów, które miały miejsce w latach ; 3) każdego roku, począwszy od początku 2014 r., podstawa amortyzacji jest umniejszana (amortyzowana) o wartość stanowiącą iloczyn podstawy amortyzacji oraz ustalonej przez KNF stawki amortyzacji wynoszącej w kolejnych latach odpowiednio: 20% w 2014 r., po 10% od 2015 r. do 2021 r. oraz jednorazowo 10% na koniec 2021 r.; 4) Bank do umniejszania stosuje amortyzację jednorazową do 2021r; datą amortyzacji będzie 2 stycznia każdego roku; 5.4 Fundusze własne w 100 % stanowił kapitał Tier I. 5.5 Bank pomniejszył kapitał podstawowy Tier I o: 1) wartość bilansową wartości niematerialnych i prawnych, 2) kwotę funduszu z aktualizacji wyceny środków trwałych. Poniżej przedstawiono składniki funduszy własnych wg stanu na 31 grudnia 2015r Fundusze własne ogółem dla współczynnika wypłacalności Kapitał Tier Kapitał podstawowy CET Fundusz udziałowy X Fundusz udziałowy w ramach korekt okresu przejściowego ( wartość po amortyzacji) Kapitał rezerwowy (fundusz zasobowy i rezerwowy) [ Zyski zatrzymane (za zgodą KNF) Skumulowane inne całkowite dochody (kapitał z aktualizacji wyceny) (zł) 19

21 Fundusze ogólne ryzyka bankowego (-) Inne wartości niematerialne i prawne (-) Krzyżowe powiązania kapitałowe w kapitale podstawowym Tier 1 (-) Nadwyżka odliczenia od pozycji dodatkowych w Tier 1 ponad kapitał podstawowy Tier 1 (-) Instrumenty w kapitale podstawowym Tier 1 podmiotów sektora finansowego, jeżeli instytucja nie dokonała znacznej inwestycji w te podmioty (-) Instrumenty w kapitale podstawowym Tier 1 podmiotów sektora finansowego, jeżeli instytucja dokonała znacznej inwestycji w te podmioty Inne korekty w okresie przejściowym w kapitale podstawowym Tier (amortyzacja kapitału z aktualizacji wyceny ze znakiem (-)) Inne pozycje lub korekty kapitału podstawowego Tier 1 - nie ujęte powyżej (pozycja może przyjmować wartość dodatnią lub ujemną) - strata Dodatkowy kapitał podstawowy (ATI) - Korekty w okresie przejściowym z tytułu instrumentów w kapitale dodatkowym Tier 1 podlegających zasadzie praw nabytych (obligacje zaliczane do funduszy własnych na podstawie uchwały KNF 314/2009 ) (-) Nadwyżka odliczenia od pozycji w Tier 2 ponad kapiał Tier 2 Nadwyżka odliczenia od pozycji dodatkowych w Tier 1 ponad kapitał dodatkowy Tier 1 (odliczenie w kapitale podstawowym Tier 1) Inne pozycje lub korekty kapitału dodatkowego Tier 1 - nie ujęte powyżej (pozycja może przyjmować wartość dodatnią lub ujemną) Wartość funduszy własnych w porównaniu do r uległa zmniejszeniu o ,00 zł, głównie poprzez amortyzację funduszu udziałowego. VI. Wymogi kapitałowe 6.1 kapitał wewnętrzny 1) Bank dokonuje agregacji wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka uznane za istotne, tym samym oblicza kapitał wewnętrzny w oparciu o metodę minimalnego wymogu kapitałowego; 2) Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego jest wyliczony regulacyjny wymóg kapitałowy; 3) Następnie Bank ocenia, czy regulacyjny wymóg kapitałowy w pełni pokrywa ryzyko kredytowe i operacyjne, i jeżeli jest to konieczne, to, zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego, oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na te ryzyka; 4) Kapitał wewnętrzny stanowi sumę regulacyjnego wymogu kapitałowego, dodatkowych wymogów kapitałowych, o których mowa w ust. 3, oraz wymogów kapitałowych na pozostałe istotne rodzaje ryzyka obliczonych zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego; 20

22 5) Sposób pomiaru poszczególnych rodzajów ryzyka oraz przekształcania miar ryzyka w wymogi kapitałowe zostały sprecyzowane w procedurach dotyczących zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz w procedurze dotyczącej szacowania kapitału wewnętrznego; Przy obliczaniu dodatkowych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka Bank przyjmuje następujące założenia: 1) kapitał wewnętrzny na poszczególne rodzaje ryzyka będzie obliczany jako koszt lub utracony przychód (za wyjątkiem ryzyka koncentracji), który może się pojawić w wyniku zaistnienia sytuacji nieoczekiwanej; 2) koszt lub utracony przychód, o którym mowa w pkt 1, obliczany jest na podstawie testów warunków skrajnych, które Bank przeprowadza dla poszczególnych rodzajów ryzyka uznanych za istotne; 3) część lub całość kwoty, o której mowa w pkt 2, Bank może zabezpieczyć z wyniku finansowego zaplanowanego na dany rok obrotowy; 4) poziom akceptowalnej straty lub utraconego przychodu Bank wyznacza (jako procent funduszy własnych Banku) w oparciu o następujące przesłanki: a) wysokość planowanego wyniku finansowego na rok obrotowy, w którym aktualizujemy niniejsze zasady, b) poziom współczynnika wypłacalności, c) plany kapitałowe; 5) dodatkowym wymogiem kapitałowym dla poszczególnych rodzajów ryzyka (za wyjątkiem ryzyka koncentracji i ryzyka operacyjnego) będzie kwota, o jaką koszt lub utracony przychód przekroczy akceptowalny poziom ryzyka, o którym mowa w pkt 4. Raport z szacowania kapitału wewnętrznego w Banku Spółdzielczym w Grębocinie W ew nętrzny A lokacja kapitału A lokacja dodatkow ego Rodzaj ryzyka w ym óg w edług w ym agań kapitału w g w ym agań dla kapitałow y dla Filaru 1 Filaru II Ryzyko kredytow e Ryzyko operacyjne Ryzyko koncentracji zaangażow ań, w tym : 0 X 0 -koncentracji dużych zaangażow ań 0 X 0 -koncentracji w ten sam sektor gospodarczy 0 X 0 -koncentracji w ten sam rodzaj lub dostaw cę zabezpieczenia 0 X 0 Ryzyko sto py procentow ej w księdze bankow ej X Ryzyko płynności X Ryzyko kapitałow e 0 X 0 21

23 Kapitał regulacyjny Kapitał wewnętrzny Współczynnik wypłacalności 23,37 Wewnętrzny współczynnik wypłacalności 11,80 Alokacja funduszy na kapitał wewnętrzny (Filar I i Filar II) wynosi tys. zł. Wyznaczony w Strategii zarządzania i planowania kapitałowego(...) limit na wewnętrzny współczynnik kapitałowy ( 8 % ) nie został przekroczony. Bank w swoim bilansie posiada kapitały w pełni wystarczające na pokrycie kapitału wewnętrznego, wyliczonego zgodnie z Zasadami szacowania kapitału wewnętrznego w Banku Spółdzielczym w Grębocinie". Tenże kapitał wewnętrzny na dzień analizy stanowi 67,8 % posiadanych funduszy własnych przy dostępnym limicie 100 % FW. 6.2 Ogólne zasady wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko 1. Za łączną kwotę ekspozycji na ryzyko przyjmuje się sumę łącznej kwoty ekspozycji na: 1) ryzyko kredytowe według metody standardowej; 2) ryzyko operacyjne według metody wskaźnika bazowego; 2. Bank spełnia następujące wymogi w zakresie funduszy własnych: 1) współczynnik kapitału podstawowego Tier I wynosi minimum 4,5%; 2) współczynnik kapitału Tier I wynosi minimum 6%; 3) łączny współczynnik kapitałowy wynosi minimum 8%. 3. Bank wyznacza łączną kwotę ekspozycji na ryzyko przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej; 4. Bank nie stosuje technik redukcji ryzyka kredytowego; 5. Bank wyznacza wartość ekspozycji z tytułu pozycji pozabilansowych tylko z tytułu warunkowych zobowiązań pozabilansowych; 6. Bank nie korzysta z ocen wiarygodności kredytowej uznanej zewnętrznej instytucji oceny wiarygodności kredytowej, z wyjątkiem ocen rządu polskiego niezbędnych dla potrzeb ustalenia wag ryzyka dla ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego oraz ekspozycji wobec instytucji. 6.3 Współczynnik wsparcia MSP Wartość aktywów ważonych ryzykiem obliczonych dla ekspozycji wobec małego lub średniego przedsiębiorcy, zaliczonych do ekspozycji wobec przedsiębiorstw, ekspozycji detalicznych lub ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach (z wyłączeniem ekspozycji, których dotyczy niewykonanie zobowiązania), Bank dodatkowo mnoży przez współczynnik wsparcia równy 0,

24 Klasy ekspozycji ważonych ryzykiem oraz 8 % ekspozycji ważonej ryzykiem wg stanu na r przedstawiono w tabeli poniżej. Lp. Klasy ekspozycji Wartość ekspozycji ważona ryzykiem po zastosowaniu współczynnika wsparcia MSP (w zł.) Wymóg kapitałowy stanowiący 8% ekspozycji 1 Ekspozycje wobec rządów i banków centralnych Ekspozycje wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych 3 Ekspozycje wobec sektora publicznego Ekspozycje wobec instytucji Ekspozycje wobec przedsiębiorstw Ekspozycje detaliczne Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania 9 Ekspozycje kapitałowe inne ekspozycje Razem VII. Ekspozycja na ryzyko kredytowe kontrahenta Bank nie prowadzi działalności handlowej. VIII. Korekty z tytułu ryzyka kredytowego 8.1 Ekspozycje przeterminowane - ekspozycje, których przeterminowanie przekracza 90 dni a przeterminowana kwota w odniesieniu do ekspozycji detalicznych przekracza 500,00 zł, w przypadku pozostałych klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.000,00 zł. 8.2 Należności z rozpoznaną utratą wartości, czyli ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do grupy"zagrożone". 8.3 Należności bez utraty wartości, to ekspozycje zaklasyfikowane do kategorii normalne i pod obserwacją. 8.4 Ekspozycje kredytowe klasyfikuje się na podstawie: 1) kryterium terminowości spłaty kapitału lub odsetek w odniesieniu do: a) ekspozycji kredytowych wobec Skarbu Państwa, b) ekspozycji kredytowych wobec osób fizycznych, udzielonych na cele nie związane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego; 23

25 2) dwóch niezależnych od siebie kryteriów: a) terminowości spłaty kapitału lub odsetek, b) sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika, w odniesieniu do pozostałych ekspozycji kredytowych. 8.5 Dla potrzeb naliczenia odpowiedniej wysokości rezerw celowych od ekspozycji kredytowych klasyfikowanych do kategorii normalne", pod obserwacją", poniżej standardu", wątpliwe" lub stracone", stosuje się zasady wynikające z Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008r w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz.U.nr 235 poz. 1589) z późn. zmianami oraz zasady określone w procedurze wewnętrznej w sprawie tworzenia rezerw celowych. 8.6 Rodzaje należności zagrożonych: Kredyty detaliczne: 1) ekspozycje kredytowe "stracone" : a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 m-cy; b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub rozpoczął zaspokajanie się z przedmiotów zabezpieczeń w innym trybie; c) ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego; d) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane i których majątek nie został ujawniony Pożyczki i kredyty mieszkaniowe oraz pożyczki i kredyty hipoteczne: 1) ekspozycje kredytowe poniżej standardu"- ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 3 m-ce i nie przekracza 6 m-cy, 2) ekspozycje kredytowe wątpliwe' - ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 m-cy i nie przekracza 12 m-cy, 3) ekspozycje kredytowe "stracone": a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 m-cy; b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania; c) ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego; d) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane i których majątek nie został ujawniony; e) ekspozycje kredytowe od klientów, którzy pozostają bez stałego źródła dochodu przez okres dłuższy niż 18 miesięcy. 24

26 8.6.3 Ekspozycje kredytowe wobec klientów prowadzących pełną lub uproszczoną sprawozdawczość z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego oraz wobec klientów, którzy rozliczają podatek rolny lub podatek dochodowy w formie ryczałtu bądź karty podatkowej: 1) poniżej standardu" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 3 miesiące i nie przekracza 6 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa może stanowić zagrożenie dla terminowej spłaty ekspozycji, 2) wątpliwe" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy i nie przekracza 12 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa ulega znacznemu pogorszeniu, a zwłaszcza gdy ponoszone straty w sposób istotny naruszają ich kapitały (aktywa netto), z zastrzeżeniem przypadku, gdy ekspozycja wynika z finansowania projektów inwestycyjnych, lub gdy ekspozycja wynika ze sfinansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego mającego stanowić - po jego zrealizowaniu - podstawową i zasadniczą bazę działalności dłużnika, pod warunkiem, że ponoszone straty nie przekraczają poziomu założonego w projekcie, na podstawie którego oceniana była zdolność kredytowa dłużnika; ograniczenie poziomu ponoszonej straty do wysokości założonej w projekcie, na podstawie którego oceniana była zdolność kredytowa dłużnika, dotyczy zarówno projektu inwestycyjnego, jak i przedsięwzięcia inwestycyjnego, 3) stracone" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa pogorszyła się w sposób nieodwracalnie uniemożliwiający spłacenie długu, c) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, w stosunku do których ogłoszono upadłość lub w stosunku do których nastąpiło otwarcie likwidacji z wyjątkiem, gdy następuje ona na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, d) ekspozycje kredytów wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek 0 wszczęcie postępowania egzekucyjnego, e) ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego, f) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane 1których majątek nie został ujawniony. 25

27 8.6.4 Ekspozycje kredytowe wobec jednostek samorządu terytorialnego: 1) poniżej standardu" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 3 miesiące i nie przekracza 6 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa może stanowić zagrożenie dla terminowej spłaty ekspozycji, 2) wątpliwe" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy i nie przekracza 12 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa ulega znacznemu pogorszeniu. 3) stracone" - obejmująca: a) ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 12 miesięcy, b) ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których sytuacja ekonomiczno-finansowa pogorszyła się w sposób długotrwale uniemożliwiający spłacenie długu, c) ekspozycje kredytów wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, d) ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego. 8.7 Wymagane wielkości rezerw to: 1,5 % należności zaklasyfikowanej do kategorii detaliczne normalne" i pod obserwacją", 20 % należności zaklasyfikowanej do kategorii poniżej standardu", 50 % należności zaklasyfikowanej do kategorii wątpliwe", 100 % należności zaklasyfikowanej do kategorii stracone". 8.8 Ekspozycje razem dla ryzyka kredytowego według wyceny bilansowej oraz średnią kwotę ekspozycji w okresie r. w podziale na klasy ekspozycji przedstawiono poniżej. Lp. Klasy ekspozycji Stan na dzień (w zł) Średnia w okresie ( w zł) 1 ekspozycje wobec rządów i banków centralnych ekspozycje wobec samorządów terytorialnych i władz lokalnych 3 ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego

28 4 ekspozycje wobec instytucji ekspozycje wobec przedsiębiorców ekspozycje detaliczne ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania Ekspozycje kapitałowe Inne ekspozycje RAZEM Rozkład geograficzny ekspozycji w podziale na obszary ważne pod względem istotnych kategorii ekspozycji Bank przyjmuje, iż terenem działania Banku jest województwo kujawsko-pomorskie ( gminy: Lubicz, Obrowo i Ciechocin), gdzie ryzyko kredytowe związane z prowadzoną obsługą kredytową mieszkańców bądź prowadzących działalność na terenie tychże gmin jest jednorodne i nie ma potrzeby badania zaangażowania wg struktury geograficznej Rozkład ekspozycji w zależności od branży lub typu kontrahenta z podziałem na kategorie ekspozycji Struktura zaangażowania Banku wobec sektora finansowego według typu kontrahenta i kategorii należności wg stanu na r Lp. Typ kontrahenta Wartość bilansowa (zł) 1. Banki Należności normalne Należności pod obserwacją - Należności zagrożone - 2. Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego - 3. Pomocnicze instytucje finansowe - 4. Instytucje ubezpieczeniowe - Razem Struktura zaangażowania Banku wobec sektora niefinansowego według typu kontrahenta w rozbiciu na kategorie należności wg stanu na dzień r 27

29 Lp. Typ kontrahenta Wartość bilansowa (zł) 1. Przedsiębiorstwa i spółki państwowe - Należności normalne - Należności pod obserwacją Należności zagrożone - 2. Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie Należności normalne Należności pod obserwacją Należności zagrożone Przedsiębiorcy indywidualni Należności normalne Należności pod obserwacją Należności zagrożone Osoby prywatne Należności normalne Należności pod obserwacją Należności zagrożone Rolnicy indywidualni Należności normalne Należności pod obserwacją Należności zagrożone Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 0 Należności normalne 0 Należności pod obserwacją 0 Należności zagrożone 0 0 Razem Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora budżetowego (wartość bilansowa) według stanu na dzień roku przedstawia poniższa tabela. Sektor instytucji rządowych i samorządowych Wartość w zł Należności normalne Należności pod obserwacją - Należności zagrożone - Razem

30 Struktura zaangażowania Banku z tytułu ryzyka koncentracji w ten sam sektor gospodarczy (bez osób prywatnych) według stanu na r (obejmuje wartość bilansową zaangażowania oraz udzielone zobowiązania pozabilansowe dotyczące finansowania i gwarancyjne) Lp. Sektor gospodarczy Wartość struktura (w zł) 1. Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo ,5 % 2. Górnictwo i wydobywanie ,1 % 3. Przetwórstwo przemysłowe ,7 % 4. Budownictwo ,5 % 5. Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów ,7% samochodowych, włączając motocykle 6. Transport i gospodarka magazynowa ,8 % 7 Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ,5 % ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne 8. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna ,5 % 10. Inne ,7 % 12 Razem zaangażowanie % Struktura zaangażowania Banku z tytułu ryzyka koncentracji w ten sam sektor gospodarczy (bez osób prywatnych) według stanu na r z wyszczególnieniem kredytów zagrożonych (obejmuje wartość bilansową zaangażowania oraz udzielone zobowiązania pozabilansowe dotyczące finansowania i gwarancyjne) ( w zł.) Lp. Sektor gospodarczy Wartość W tym: bilansowa netto odsetki rezerwa ESP 1. Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Górnictwo i wydobywanie ogółem, w tym: kredyty zagrożone

31 3. Przetwórstwo przemysłowe ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Budownictwo ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Transport i gospodarka magazynowa ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Inne ogółem, w tym: Kredyty zagrożone Razem zaangażowanie, w tym: Kredyty zagrożone pozycje 1,3 i 5 Bank definiuje jako branże istotne Zestawienie rezydualnych terminów zapadalności dla wszystkich ekspozycji z podziałem na kategorie ekspozycji Strukturę ekspozycji wg terminów zapadalności ( wartość nominalna) w podziale na istotne klasy należności przedstawiono poniżej: Klasy należności Do 1 m -ca 1-3 m -cy 3-6 m -cy 6-12 m -cy 1-2 lat 2-5 lat wartość wtys.zł Pow. lat lat 20 lat Rządy i banki centralne

32 Ekspozycje w obec sam orządów terytorialnych Ekspozycje w obec Instytucji N ależności od sektora niefinansow ego Ekspozycje kapitałow e 1704 Razem Strukturę należności ze stwierdzoną utratą wartości w rozbiciu na typy kontrahenta w wartości bilansowej według stanu na dzień r przedstawiono poniżej. Wartość bilansowa ekspozycji oznacza jej wartość nominalną powiększoną o należne odsetki i pomniejszoną o utworzone rezerwy celowe oraz wpłaconą prowizję, rozliczaną wg efektywnej stopy procentowej. Lp. Przedsiębiorstwa, spółki, spółdzielnie Wartość w zł 1. Należności zagrożone Kredyty zagrożone w tym: przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki Lp. Przedsiębiorcy indywidualni 1. Należności zagrożone Kredyty zagrożone wtym: przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki Lp. Osoby prywatne 1. Należności zagrożone Kredyty zagrożone w tym: przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki Lp. Rolnicy indywidualni 3. Należności zagrożone Kredyty zagrożone

33 - w tym : przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki Wartość bilansowa Uzgodnienie zmian korekty o szczególne ryzyko kredytowe dla ekspozycji o utraconej wartości Zmiany w rezerwach za 2015r przedstawia poniższa tabelka. Kategoria należności Stan na początek roku obrotowego Zwiększenie rezerw Rozwiązanie rezerw Spisanie kredytu w ciężar rezerwy wartość w zł Stan na koniec roku obrotowego Należności normalne Należności pod obserwacją Należności poniżej standardu Należności wątpliwe Należności stracone Razem od pozycji bilansowych Rezerwa od pozycji pozabilansowych Rezerwa ogółem Zmiany korekt wartości z tytułu pobranej prowizji od kredytów, rozliczanej w czasie wg ESP za 2015r przedstawia poniższa tabelka. wartość w zł Korekty wartości Stan na struktura Stan na struktura r r - w sytuacji normalnej ,74 % ,04 % - w sytuacji pod obserwacją ,33 % ,19 % - w sytuacji poniżej standardu ,28 % ,81 % 32

34 - w sytuacji wątpliwej ,13 % ,15 % - w sytuacji straconej ,52 % ,81 % RAZEM ,00 % ,00 % IX. Aktywa wolne od obciążeń Nie dotyczy Banku. X. Korzystanie z ECAI Bank nie korzysta z usług zewnętrznej firmy ratingowej. XI. Ekspozycja na ryzyko rynkowe Bank jest w trakcie wdrażania działalności walutowej. XII. Ryzyko operacyjne 12.1 Bank wyznacza wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego zgodnie z metodą wskaźnika bazowego. Wymóg kapitałowy w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego na koniec 2015 roku wyniósł tys. zł Ryzyko operacyjne zostało przez Bank określone jako ryzyko wystąpienia straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub zdarzeń zewnętrznych, w tym również ryzyko prawne Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odnosi się do: 1) struktury organizacyjnej Banku oraz jej adekwatności do realizacji strategicznych celów; 2) czynności wykonywanych przez pracowników; 3) adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb Banku; 4) zatrudnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy; 5) przeciwdziałania dyskryminacji pracowników m.in. ze względu na wiek, płeć, przekonania, przynależność do partii politycznej, organizacji i związków zawodowych; 6) ubezpieczeń oraz odszkodowań; 7) zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób na szkodę Banku; 8) procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów wykorzystywanych przez Bank; 9) bezpieczeństwa fizycznego i informatycznego; 33

35 10) postępowania w sytuacjach zagrożenia bieżącego funkcjonowania Banku; 11) zdarzeń, których skutki dotykają Bank, natomiast ich przyczyny znajdują się poza jego bezpośrednią kontrolą; 12) usług świadczonych w ramach współpracy z kontrahentami na podstawie umów o wykonywanie czynności należących do zakresu działań Banku oraz innych umów; 13) adekwatności polityki i praktyki ubezpieczeniowej Banku w relacji do ponoszonego ryzyka; 14) nowych i istniejących produktów oraz procesów Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest adekwatne do poziomu generowanego ryzyka oraz uwzględnia: 1) specyfikę i złożoność wykonywanych czynności generujących ryzyko operacyjne; 2) realizowane procesy biznesowe; 3) rozproszenie geograficzne jednostek organizacyjnych banku; 4) liczbę oraz wartość dokonywanych i przetwarzanych transakcji; 5) funkcjonowanie systemów informatycznych; 6) posiadane mechanizmy kontroli i ochrony Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: 1) zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności, w procesach oraz systemach, przy zastosowaniu mechanizmów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka; 2) podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu; 3) likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych; 4) rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych w programie wspomagającym zarządzanie ryzykiem operacyjnym OperNet W ciągu całego 2015r. zarejestrowano 229 zdarzeń ryzyka operacyjnego, przedstawiono je w tabeli poniżej, w podziale na linie biznesowe i rodzaje zdarzeń. 34

36 Tab. lin ia Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Grębocinie wgstanu na r Zarejestrowane zdarzenia ryzyka operacyjnego wg linii biznesowych i rodzaju zdarzeń oraz wielkości strat brutto w 2015r. R o d z a j z d a rz e n ia I kw. II kw. III kw. IV kw. razem S tr a ty b r u tto w ty s. zi. b a n k. d e ta lic z n a d o k o n y w a n ie tra n s a k c ji, d o s ta w a i z a rz ą d z a n ie p ro c e sa m i b a n k. d e ta lic z n a z a k łó c e n ia d z ia ła ln o ś c i i b łę d y s y s te m ó w b a n k. d e ta lic z n a o s z u s tw a z e w n ę trz n e b a n k. d e ta lic z n a p ra k ty k a k a d ro w a i b e z p ie c z e ń s tw o p ra c y b a n k. d e ta lic z n a u s z k o d z e n ia a k ty w ó w b a n k o w o ść d e ta lic z n a ra zem P ła tn o śc i i d o k o n y w a n ie tra n s a k c ji, d o s ta w a i ro z lic z e n ia z a rz ą d z a n ie p ro c e sa m i p ła tn o ś c i i ro z lic z e n ia u s z k o d z e n ia a k ty w ó w z a k łó c e n ia d z ia ła ln o ś c i i b łę d y sy s te m ó w P ła tn o śc i i r o z lic z e n ia ra zem razem Zdarzenia operacyjne roku 2015 występujące w działalności bankowej BS Grębocin to głównie zdarzenia zakwalifikowane do linii biznesowej bankowości detalicznej i charakteryzujące się niskim poziomem ryzyka (94% zdarzeń). Łącznie przyczyniły się do powstania kosztów brutto w wysokości 32 tys. zł. Poniesione koszty ryzyka operacyjnego nie przekroczyły utworzonego wymogu kapitałowego wynoszącego tys. zł., po za tym mieszczą się w zakładanym apatycie i tolerancji na ryzyko operacyjne. Występujące przypadki ryzyka operacyjnego to przede wszystkim zdarzenia dotyczące dokonywania transakcji, dostawy i zarządzania procesami (58%) oraz zakłóceń działalności i błędów systemów (38%). Zarejestrowane incydenty dotyczyły różnic kasowych i bankomatowych, błędów księgowych, przekroczeń limitów kasowych, awarii sprzętowych, nieprawidłowego działania sieci telekomunikacyjnych i komputerowych oraz przerw w dopływie energii. Wśród zarejestrowanych zdarzeń w roku 2015 nie odnotowano zdarzeń, które istotnie wpłynęłyby na bezpieczeństwo funkcjonowania Banku. Z uwagi na nieznaczną wysokość strat w odniesieniu do tolerancji na ryzyko operacyjne, Zarząd Banku zaakceptował straty finansowe stwierdzając brak istotnego zagrożenia dla bezpieczeństwa Banku oraz jego wyniku finansowego. 35

37 W celu ograniczania ryzyka operacyjnego Zarząd Banku podnosi kwalifikacje pracowników poprzez udział w szkoleniach, wprowadza mechanizmy kontrolne, dokonuje nakładów na podniesienie bezpieczeństwa i sprawności działania systemów informatycznych. Powyższe działania w obszarze zasobów ludzkich oraz w obszarze systemów mają na celu minimalizowanie ryzyka operacyjnego, które towarzyszy prowadzonej działalności bankowej. XIII. Ekspozycje w papierach kapitałowych nieuwzględnionych w portfelu handlowym 13.1 W ramach swojej działalności Bank nie wyodrębnia portfela handlowego czyli nie zawiera transakcji, które mogłyby zostać zaliczone do portfela handlowego. Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży, nienotowane na giełdzie, według stanu na dzień roku. Lp. Wyszczególnienie Wartość bilansowa w zł Ilość 1 Akcje SGB-Bank S.A. w Poznaniu Udziały w spółce "PartNet" Udział w Spółdzielczym Systemie Ochrony SGB" RAZEM a) Na dzień r w portfelu Banku znajduje się akcji imiennych uprzywilejowanych SGB-Bank SA w Poznaniu na kwotę ,00 zł, o wartości nominalnej 100 zł za akcję. Zgodnie z art.127 ustawy Prawo bankowe i uchwałą KNF nie pomniejszają one stanu funduszy własnych; b) W portfelu Banku znajduje się również 1240 sztuk udziałów w Spółce Z o.o. PartNet" o wartości bilansowej ,00 zł ogółem; c) W portfelu Banku znajduje się także 1 udział w spółdzielni Spółdzielczy System Ochrony SGB " o wartości bilansowej 1 000,00 zł ogółem; Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży, notowane na giełdzie wg stanu na r przedstawiono poniżej. Lp. Wyszczególnienie Wartość bilansowa Ilość w zł 1 Akcje BGŻ 62 1 RAZEM

38 13.2 Zgodnie z przyjętą w Banku regulacją Zasady rachunkowości w Banku Spółdzielczym w Grębocinie" oraz Procedurą tworzenia rezerw celowych na ryzyko związane z działalnością banku oraz wyceny pozostałych aktywów", wyceny papierów wartościowych na dzień bilansowy dokonuje się według następujących zasad: 1) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy wycenia się według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych, z zastrzeżeniem że zobowiązanie, które ma zostać rozliczone przez przekazanie instrumentu kapitałowego, którego wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, należy wycenić według zamortyzowanego kosztu, 2) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, do momentu wyłączenia aktywów finansowych z bilansu, w którym skumulowane skutki zmian wartości godziwej ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny ujmuje się odpowiednio w przychodach lub kosztach finansowych; naliczone odsetki ujmuje się w przychodach z tytułu odsetek; należne dywidendy ujmuje się w przychodach z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu; w przypadku, w którym nastąpiła utrata wartości składnika aktywów finansowych, bank ujmuje skumulowane straty ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny jako koszty finansowe z tytułu odpisów aktualizujących; 3) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej, 4) akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych, wycenia się według ceny nabycia z uwzględnieniem odpisów aktualizujących, lub według wartości godziwej, 5) akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych, które bank przeznacza do sprzedaży wycenia się w wartości bilansowej albo w wartości godziwej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa, z uwzględnieniem oszacowanych przez bank kosztów sprzedaży; XIV. Ekspozycje na ryzyko stopy procentowej pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego Charakter ryzyka stopy procentowej i zasadnicze założenia oraz częstotliwość pomiarów ryzyka stopy procentowej. Ryzyko stopy procentowej definiowane w Banku jako niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp procentowych na wynik finansowy oraz bilansową wartość zaktualizowaną kapitału W ramach ryzyka stopy procentowej bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1) ryzyko przeszacowania, wynikające z niedopasowania terminów przeszacowania pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 37

39 2) ryzyko bazowe, spowodowane niedoskonałą korelacją zmian stóp referencyjnych; 3) ryzyko krzywej dochodowości, które wynika ze zmiany relacji pomiędzy stopami procentowymi odnoszącymi się do różnych terminów, a dotyczącymi tego samego rynku lub indeksu; 4) ryzyko opcji, ryzyko wynikające z posiadanego przez klientów Banku prawa do wcześniejszej spłaty kredytu lub wcześniejszej wypłaty depozytu oraz z wyraźnych lub ukrytych opcji na limit górny lub limit dolny poziomu oprocentowania Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w banku ma charakter: 1) skonsolidowany - oznacza to, że obejmuje wszystkie jednostki i komórki organizacyjne banku, 2) całościowy - uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla banku rodzaje ryzyka stopy procentowej, w ścisłym powiązaniu z innymi rodzajami ryzyka Do pomiaru narażenia na ryzyko stopy procentowej bank wykorzystuje następujące metody: 1) lukę przeszacowania; 2) metodę wyniku odsetkowego; 3) metodę zaktualizowanej wartości ekonomicznej; 4) analizę wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy procentowej Ryzyko opcji klienta - w przypadku przyszłych wcześniejszych spłat kredytów Bank nie stosuje żadnych sankcji, natomiast wcześniejsze wycofanie depozytu powoduje spadek oprocentowania do wysokości połowy a' vista Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym opisem oraz komentarzem w formie analizy otrzymują: 1) miesięcznie - Zarząd, 2) półrocznie - Rada Nadzorcza Banku Raporty z zakresu ryzyka stopy procentowej pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: 1) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 2) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka stopy procentowej; 3) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 4) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka System informacji zarządczej z zakresu ryzyka stopy procentowej zawiera m.in. dane na temat: 1) struktury bilansu Banku z punktu narażenia na ryzyko stopy procentowej; 38

40 2) stopnia niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na ryzyka stopy procentowej w podziale na poszczególne stopy referencyjne; 3) poziomu ryzyka przeszacowania; 4) poziomu ryzyka bazowego; 5) poziomu ryzyka krzywej dochodowości; 6) poziomu ryzyka opcji klienta; 7) analizy wskaźników; 8) powiązań z innymi rodzajami ryzyka; 9) wyników testów warunków skrajnych; stopnia realizacji i przestrzegania limitów Ujawnienia w zakresie zmiany wyniku finansowego oraz bilansowej zaktualizowanej wartości kapitału w wyniku szokowych wzrostów lub spadków stóp procentowych Testy warunków skrajnych przeprowadzane są w związku z dokonywaną oceną potencjalnego wpływu na sytuację finansową banku dużych zmian parametrów rynkowych lub zmian w profilu ryzyka banku, stanowią narzędzie diagnostyczne oceniające stabilność przychodów banku w sytuacjach niekorzystnych. 1. Bank dokonuje testów warunków skrajnych dla zaistnienia następujących sytuacji: 1) wysokiej zmiany stóp procentowych i jej wpływu na wynik finansowy; 2) wysokiego wzrostu wykorzystywania przez klientów opcji i jego wpływu na wynik finansowy; 3) wysokiej zmiany stóp procentowych i jej wpływu na wartość zaktualizowaną kapitału. 2. Poniższa tabela zawiera zestawienie zmian wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy Lp. spowodowane zmianą wszystkich stóp procentowych o 200 p. b. ( sytuacja szokowa). Zmiana oprocentowania Zmiana wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy w stosunku do r z tyt.: % FW % annuali- Ryzyko zowanego bazowe wyniku ods. Ryzyko przeszacow ania % FW % annualiz. wyniku ods. 1 2,00 % 922 4,4% 22,5% ,5% -2,8% 4-2,00 % ,7% -49,8% 123 0,6% 3,0% 39

41 XV. Ekspozycja na pozycje sekurytyzacyjne Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów. XVI. Polityka w zakresie wynagrodzeń 1) Bank realizując zapisy Uchwały nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 4 października 2011 roku w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagradzania osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku" i stosując wskazaną w niej zasadę proporcjonalności wprowadził Politykę zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Grębocinie ' w ograniczonym zakresie, korzystając z możliwości indywidualnego określenia sposobu i zakresu stosowania przepisów dotyczących zmiennych składników wynagrodzeń; 2) Do obowiązującego w Banku systemu wynagradzania członków Zarządu wprowadzono zmienny składnik wynagrodzenia w rozumieniu Uchwały, tzw. - regulaminową premię roczną; 3) Regulaminowa premia roczna, przyznawana jest na podstawie oceny efektów pracy członka Zarządu Banku przy zastosowaniu kryteriów wykazanych poniżej w pkt. Zasady oceny członka Zarządu"; 4) W sytuacji, gdy Bank objęty został programem naprawczym w rozumieniu przepisów Prawa bankowego, jest w likwidacji lub ogłoszono upadłość Banku oraz w przypadku negatywnej oceny efektów pracy członka Zarządu Rada Nadzorcza może: a) zmniejszyć lub nie przyznawać premii rocznej, b) zmniejszyć lub nie wypłacać odroczonej części premii rocznej (w przypadku gdy Bank dokonuje odroczenia części przyznanej premii rocznej). 5) Do stanowisk kierowniczych w Banku Spółdzielczym w Grębocinie zgodnie z Polityką zmiennych składników wynagradzania osób zajmujących stanowiska kierownicze (...) zalicza się tylko Członków Zarządu; 6) Osobom zajmującym stanowiska kierownicze nie przysługuje/ją: a) premia uznaniowa, b) indywidualnie przyznawane odprawy emerytalne, z wyjątkiem powszechnie 40

42 stosowanego w Banku systemu emerytalnego; 7) Ocena Członków Zarządu: Oceny dokonuje Rada Nadzorcza najpóźniej do końca II kwartału następnego roku; Przy ocenie pracy członka Zarządu Banku Rada Nadzorcza uwzględnia zweryfikowany przez biegłego rewidenta wynik finansowy netto; Ocena dokonywana jest dwuetapowo, tj. w momencie przyznania regulaminowej premii rocznej oraz przed uruchomieniem części odroczonej; Ocena efektów pracy członków Zarządu dokonywana jest po zakończeniu roku obrotowego i obejmuje 3 lata, tzn. rok miniony oraz dwa poprzednie; 8) Kryteriami oceny efektów pracy są: jakość portfela kredytowego, realizacja planu finansowego Banku, realizacja przyjętej strategii (kierunków działania), 9) Jakość portfela kredytowego mierzona jest procentowym udziałem kredytów zagrożonych (suma ekspozycji zaklasyfikowanych do 2, 3 i 4 grupy ryzyka) w portfelu kredytów udzielonych podmiotom niefinansowym; 10) Pozytywna ocena uwarunkowana jest od łącznego spełnienia następujących przesłanek: a) utrzymania udziału kredytów zagrożonych na poziomie nie wyższym niż 5 %, b) realizacji planu finansowego Banku, tj. osiągnięcia wyniku finansowego na poziomie nie niższym niż 80 % planowanego wyniku, c) realizację przyjętej strategii (kierunków działania). 11) Z uwagi na brak spełnienia warunków j. w, wynagrodzenia członków Zarządu obejmowały tylko wynagrodzenia stałe. Zbiorcze informacje ilościowe na temat wynagrodzeń Zarządu wg stanu na r. 1) Wartość wynagrodzeń członków Zarządu za rok obrotowy 2015 wyniosła: a) wynagrodzenia stałe ,25 zł b) wynagrodzenia zmienne 0,00 zł XVII. Dźwignia finansowa 17.1 Wskaźnik dźwigni finansowej - wyrażony w procentach udział kapitału Tier I ( w BS Grębocin tożsamy z funduszami własnymi) w łącznej kwocie aktywów według wartości bilansowej, powiększonej o łączną kwotę zobowiązań pozabilansowych udzielonych Wielkość aktywów według wartości bilansowej powiększona o łączną kwotę zobowiązań pozabilansowych udzielonych uzgodniono ze sprawozdaniem finansowym. 41

43 17.3 Wskaźnik dźwigni obliczony za kwartał jest średnią arytmetyczną wskaźników dźwigni obliczonych na koniec każdego miesiąca danego kwartału Długoterminowym celem kapitałowym określonym w Strategii zarządzania i planowania kapitałowego (...) jest utrzymywanie minimalnej wielkości wskaźnika dźwigni finansowej na poziomie minimum 5%. Poniżej przedstawiono wielkość wskaźników dźwigni finansowej w IV kwartale 2015r. okres Wskaźnik średni Wielkość wskaźnika 13,28 12,91 13,37 13, Ryzyko nadmiernej dźwigni finansowej Bank klasyfikuje do ryzyk nieistotnych; zarządzanie tym rodzajem ryzyka odbywa się w ramach ryzyka kapitałowego Wskaźnik dźwigni finansowej obliczany jest przez Komórkę finansowo-księgową i sprawozdawczości a monitorowany przez Członka Zarządu ds. finansowych w okresach kwartalnych; stanowi element informacji zarządczej na posiedzenie Zarządu i Rady Nadzorczej Banku. XVIII. Ujawnienia w zakresie ryzyka płynności 18.1 Rola i zakres odpowiedzialności jednostek biznesowych oraz komitetów zaangażowanych w zarządzanie ryzykiem płynności W zarządzaniu ryzykiem płynności uczestniczą: 1) Komórka Analiz i Ryzyk Bankowych - będąca komórką monitorującą ryzyko płynności, która podlega członkowi Zarządu ds. finansowych, wykonująca zadania związane z: a) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru ryzyka płynności oraz poziomu limitów; b) zgłasza potrzebę zmian w polityce płynnościowej Banku; c) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem; d) proponowaniem wysokości przyjętych limitów; e) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą płynności długoterminowej; f) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka płynności 42

44 g) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów; h) oceną poziomu ryzyka płynności; i) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności; j) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, k) opracowywanie scenariuszy sytuacji kryzysowych; l) opracowuje propozycje rekomendacji wydawanych przez Zarząd Banku dla komórki zarządzającej mające na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku; m) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej. 2) Komórka finansowo-księgowa i sprawozdawczości - będąca komórką zarządzającą ryzykiem płynności, która podlega członkowi Zarządu ds. finansowych, wykonująca zadania związane z: a) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w zakresie zarządzania płynnością dzienną, bieżącą i krótkoterminową; b) optymalnym zarządzaniem środkami Banku oraz wywiązywaniem się Banku z zawartych umów, w tym zagospodarowywaniem nadwyżek środków; c) wyznaczaniem wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR Sposób pozyskiwania finansowania działalności: 1) Głównym źródłem finansowania działalności są depozyty podmiotów niefinansowych, głównie gospodarstw domowych; 2) Oferta depozytowa Banku kierowana jest do: a) Klientów detalicznych, b) Sektora niefinansowego, c) Sektora instytucji samorządowych Stopień scentralizowania funkcji skarbowych i funkcji zarządzania płynnością Funkcje skarbowe są w pełni scentralizowane Zasady funkcjonowania w ramach zrzeszenia: 1) Bank Spółdzielczy w Grębocinie jest zrzeszony w Zrzeszeniu SGB oraz jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB; 2) Bank Zrzeszający wykonuje na rzecz Banku zadania związane między innymi z : a) Prowadzeniem rachunku bieżącego, b) Prowadzeniem rachunku rezerwy obowiązkowej, c) Rozliczeniami międzybankowymi, d) Udzielaniem kredytów, np.: kredyt rewolwingowy na utrzymanie płynności, kredyt w rachunku bieżącym, 3) Bank Spółdzielczy w Grębocinie zobowiązany jest wykonywać w zakresie ryzyka płynności zadania wynikające z przynależności do Systemu Ochrony SGB w zakresie: 43

45 a) Utrzymywania środków na rachunku Minimum Depozytowego w Banku Zrzeszającym, b) Lokowania nadwyżek płynnościowych w Banku Zrzeszającym, c) Prowadzenia rachunków bankowych Rozmiar i skład nadwyżki płynności Lp Nazwa nadwyżki Wartość nadwyżki 1 Norma krótkoterminowa ponad minimum 2 Norma długoterminowa ponad minimum 3 LCR ponad minimum Nazwa części składowej nadwyżki tys. zł Lokaty własne tys. zł Fundusze własne tys. zł gotówka Wartość części składowej nadwyżki 18.7 Wielkość miar płynności oraz wskaźnika LCR Lp Nazwa Wielkość uzyskana Limity wynikające z przepisów(minimum) 1 Norma krótkoterminowa 0,33 0,20 2 Norma długoterminowa 2,81 1,00 3 Wskaźnik LCR 159 % 60 % LP 18.8 Urealniona luka płynności dla pierwszych trzech przedziałów z uwzględnieniem pozycji Przedział płynności bilansowych i pozabilansowych oraz skumulowane luki płynności Luka bilansowa prosta Luka bilansowa skumulowana Luka prosta (z pozabilansem) Luka skumulowana (z pozabilansem) 1 do 1 miesiąca do 3 miesięcy do 6 miesięcy

46 18.9 Dodatkowe zabezpieczenia płynności funkcjonujące w zrzeszeniu: 1) Bank może skorzystać w Banku Zrzeszającym z kredytu w rachunku bieżącym oraz z kredytu rewolwingowego; 2) Bank jako uczestnik Systemu Ochrony SGB może skorzystać z pomocy płynnościowej z Funduszu Pomocowego. Celem istnienia Funduszu Pomocowego jest udzielania pomocy finansowej uczestnikom Systemu Ochrony SGB, aby zapewnić utrzymanie bądź poprawę płynności i zapobieżenie upadłości Banku; 3) Każdy uczestnik Systemu Ochrony SGB zobowiązany jest zgodnie z umową do zapewnienia źródeł finansowania Funduszu Pomocowego Aspekty ryzyka płynności, na które narażony jest Bank. Przyczyny, które mogą spowodować narażenie Banku na ryzyko płynności to: a) Niedopasowanie terminów zapadalności aktywów do terminów zapadalności pasywów i istnienie niekorzystnej skumulowanej luki płynności w poszczególnych przedziałach, b) Przedterminowe wycofywanie depozytów przez klientów zaburzające prognozy przypływów pieniężnych Banku, c) Nadmierna koncentracja depozytów pod względem dużych kontrahentów, d) Konieczność pozyskiwania depozytów po wysokim koszcie w sytuacji nagłego zapotrzebowania na środki, e) Ograniczone możliwości znalezienia innych źródeł finansowania, w szczególności na hurtowym rynku finansowym, Sposób dywersyfikacji źródeł finansowania. Bank dywersyfikuje źródła finansowania poprzez: 1) oferowanie produktów depozytowych klientom z sektora niefinansowego, budżetowego i finansowego, 2) ograniczanie depozytów dużych deponentów, 3) różne terminy wymagalności depozytów, 4) różny charakter depozytów: depozyty terminowe i bieżące Techniki ograniczania ryzyka płynności Do podstawowych technik ograniczania ryzyka płynności można zaliczyć: 1) Stosowanie limitów ograniczających ryzyko płynności, w tym wewnętrznych limitów systemu ochrony, 2) Przystąpienie do Systemu Ochrony SGB, które zapewnia w uzasadnionych przypadkach pomoc płynnościową z Funduszu Pomocowego, 3) Utrzymywanie Minimum Depozytowego w Banku Zrzeszającym, 4) systematyczne przeprowadzanie audytu systemu zarządzania ryzykiem płynności przez pracowników jednostki zarządzającej systemem ochrony. 45

47 18.13 Pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności W obowiązującej procedurze Zasady zarządzania ryzykiem płynności(...) zawarte są pojęcia mierzenia pozycji płynności: 1) płynność śróddzienna - zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w bieżącym dniu; 2) płynność bieżąca - zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 7 kolejnych dni; 3) płynność krótkoterminowa - zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie 30 kolejnych dni; 4) płynność średnioterminowa - zapewnienie wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 1 miesiąca i do 12 miesięcy; 5) płynność długoterminowa - monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 12 miesięcy; 6) płynność płatnicza - zdolność do finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 7) bufor płynności - oszacowana przez Bank wysokość potrzebnych aktywów nieobciążonych, stanowiąca zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w określonym, w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, horyzoncie przeżycia" Sposób odzwierciedlenia ryzyka płynności rynku w procesie zarządzania płynnością płatniczą; Nadwyżkę środków Bank lokuje na lokatach terminowych w Banku Zrzeszającym Wykorzystanie sposobów testów warunków skrajnych. Zasady zarządzania ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Grębocinie" zawierają testy warunków skrajnych, które są wykorzystywane w planowaniu awaryjnym, wyznaczaniu poziomu limitów, procesie szacowania kapitału wewnętrznego Wskazanie w jaki sposób plan awaryjny uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych. Zasady zarządzania ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Grębocinie" uwzględniające zapisy znowelizowanej Rekomendacji P zawierają plany awaryjne, które 46

48 zostały zintegrowane z testami warunków skrajnych poprzez wykorzystywanie testów warunków skrajnych jako scenariuszy uruchamiających awaryjny plan płynnościowy Polityka utrzymania rezerwy płynności. 1) W celu utrzymywania ryzyka płynności na odpowiednim poziomie oraz sprostania zapotrzebowaniom na środki płynne w sytuacjach kryzysowych Bank utrzymuje odpowiednią wielkość aktywów lub dodatkowych źródeł finansowania, które mogą być natychmiast wykorzystywane przez Bank jako źródło środków płynnych. 2) W ramach alternatywnych źródeł finansowania Bank wyróżnia: a) sprzedaż wysokopłynnych aktywów lub zaciągnięcie kredytów zabezpieczonych tymi aktywami (aktywa nieobciążone); b) dodatkowe źródła finansowania w postaci: wykorzystania przyznanych linii kredytowych; sprzedaży innych aktywów, w tym kredytów; pozyskania niezabezpieczonego finansowania z Banku Zrzeszającego; pozyskania pożyczki płynnościowej ze Spółdzielni; przyrostu depozytów Do aktywów, o których mowa w ust.2 pkt 1 mogą być zaliczane aktywa, które spełniają wszystkie z wymienionych warunków: 1) brak obciążeń; 2) wysoka jakość kredytowa; 3) łatwa zbywalność; 4) brak prawnych, regulacyjnych i operacyjnych przeszkód do wykorzystania aktywów w celu pozyskania środków; 5) sprzedaż aktywa nie oznacza konieczności podejmowania nadzwyczajnych działań Bank utrzymuje aktywa nieobciążone (liczone według wartości bilansowej) na poziomie równym lub wyższym od wyznaczonego, zgodnie z pkt 6 bufora, przy czym: 1) podstawowa część bufora płynności odpowiada zabezpieczeniu sytuacji kryzysowej utrzymującej się do 7 dni; 2) uzupełniająca część bufora płynności odpowiada zabezpieczeniu sytuacji kryzysowej utrzymującej się powyżej 7 dni. 3) Bufor płynności stanowi maksymalną z kwot obliczonych zgodnie z załącznikiem. 4) Bank dokonuje obliczeń potrzebnej kwoty aktywów nieobciążonych w terminach dokonywania testów warunków skrajnych Ograniczenia regulacyjne odnośnie transferu płynności w ramach zrzeszenia. Bank może skorzystać ze środków wymienionych w pkt

49 18.21 Częstotliwość i rodzaj sprawozdawczości w zakresie ryzyka płynności. W cyklach miesięcznych Zarząd otrzymuje analizę ryzyka płynności w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy, w cyklach półrocznych Rada Nadzorcza Banku. Poza tym Rada Nadzorcza w cyklach kwartalnych otrzymuje informację na temat ogólnego poziomu ryzyka (analiza wskaźników ogólnego poziomu ryzyka), w tym ryzyka płynności. 1) Raporty z zakresu ryzyka płynności pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: a) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; b) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka płynności; c) ocenę skutków podejmowanych decyzji; d) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka. 2) System informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności zawiera m.in. dane na temat: a) struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem depozytów; b) stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych; c) wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności; d) poziomu aktywów nieobciążonych; e) analizy wskaźników płynności; f) ryzyka związanego z płynnością długoterminową; g) wyników testów warunków skrajnych; h) stopnia przestrzegania limitów. Sporządziła: Grażyna Bukowska Sprawdził: Łukasz Dobkiewicz audytor ds. ryzyka braku zgodności O a A ^ ' <-( 48

50 Bank Spółdzielczy w Grębocinie Spółdzielcza G rupa Bankowa Załącznik nr 1 Oświadczenie Zarządu Zarząd Banku Spółdzielczego w Grębocinie oświadcza, że adekwatność ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem w Banku daje pewność, że stosowane w Banku systemy zarządzania ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii ryzyka Banku. Zarząd Banku: Magdalena Jabłońska Małgorzata Piotrowicz Lidia Jabłońska Prezes Zarządu... Wiceprezes Zarządu Członek Zarządu Bank Spółdzielczy w Grębocinie Grębocin ul Lubicka 2 KRS NIP REGON

51 Bank Spółdzielczy w Grębocinie Spółdzielcza Grupa Bankowa Załącznik nr 2 Oświadczenie Zarządu Zarząd Banku Spółdzielczego w Grębocinie oświadcza, że obowiązujący w Banku system zarządzania ryzykiem dostosowany jest do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka. Obraz zarządzania ryzykiem stanowi zamieszczony poniżej Raport z ustalonego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko wyrażonego wskaźnikami ilościowymi wg stanu na 31 grudnia 2015r. N a z w a lim itu Ryzyko kredytowe W y s o k o ś ć lim itu W a r t o ś ć z r e a liz o w a n a S t o p ie ń re a liz a c ji U dział kred ytó w za gro żo n ych w portfelu kredyto w ym (w. nom inalna) U dział portfela kred ytó w p o d m io tó w niefin a n so w ych w su m ie bila n so w ej p o w ię kszo n e j o zo b o w ią zan ia po zabilan so w e udzielone dotyczące finansow ania M ax 10,50% 9,80% 93,33% M ax 80% 63,00% 78,75% U d ział eksp ozycji kred yto w ych Banku za b ezp ie czo n ych h ip o te czn ie w łą czn ej w arto ści e ksp o zycji kredyto w ych za b ezp ie czo n ych h ip o te czn ie w se kto rze b a n k o w ym 1 U dział eksp o zycji kred yto w ych za b ezp ie czo n ych hip otecznie w portfelu kredytow ym U dział za gro żo n ych e ksp o zycji kredyto w ych za b e zp ie czo n ych h ip o te czn ie w portfelu eksp ozycji kredytow ych zabezpieczon ych hipotecznie ogółem M ax 2% 0,01% 0,50% M ax 80% 72,03% 90,04% M ax 9,50% 8,16% 85,89% U dział d e taliczn ych eksp ozycji kredyto w ych Banku w łą czn ej w arto ści d e ta liczn ych e ksp o zycji kredyto w ych se kto ra b a n k o w e g o 2 U dział d e taliczn ych e ksp o zycji kredyto w ych w portfelu kredytow ym U dział za gro żo n ych d e taliczn ych e ksp o zycji kredyto w ych w detaliczn ych eksp ozycjach kredytow ych ogółem M ax 2% 0,00% 0,00% M ax 3% 2,50% 83,33% M ax 1% 0,40% 40,00% 1 Limit monitorowany raz w roku, do końca I kwartału. 2 Limit monitorowany raz w roku, do końca I kwartału. Bank S p ó łd zie lczy w G ręb o cin ie G rębocin ul Lubicka 2 KRS NIP REGON

52 Ilość eksp o zycji kred yto w ych u d zielo n ych poza o b o w ią zu jącym i sta n d a rd am i kred yto w an ia (w o kresie od daty o statn iego raportu) ,00% W a rto ść e ksp o zycji kre d yto w ych ud zielo n ych poza o b o w ią zu jącym i sta n d a rd am i kred yto w an ia (w o kresie od daty o statn iego raportu) tys. zł 177 tys. zł 5,06% W a rto ść e ksp o zycji kred yto w ych ud zielo nych poza o b o w ią zu jącym i sta n d a rd am i kred yto w an ia (w o kresie od daty o sta tn iego raportu) w relacji do średniej w arto ści portfe la kre d yto w e go o b liczo n e j w g stanów z końca m iesięcy an alizo w anego okresu 3,00% 0,15% 5,00% Ryzyko operacyjne W ysokość lim itu W artość zrealizow a n a Stop ień realiza cji O szustw a w ew nętrzne 24 tys. zł - ~ O szustw a zew nętrzne 182 tys. zł - ~ Zatru dnienie oraz bezpieczeństw o w m iejscu pracy 1 tys. zł - - Klienci, produkty i praktyki operacyjne 58 tys. zł - - Szkod y zw iązane z aktyw am i rzeczow ym i 101 tys. zł 4 tys. zł 4,0 % Źródła działalności Banku i aw arie system ów 43 tys. zł 27 tys. zł 62,8 % W yko n yw a n ie tra n sa kcji, dostaw a i za rząd zan ie procesam i operacyjnym i 126 tys. zł - - Ryzyko walutowe U dział całkow itej pozycji w alu to w e j w fu n d u szach M ax 2% - - w łasnych Ryzyko płynności Ilość przypad kó w prze k ro cze n ia n a d zo rcze j m iary płynności M l Ilość przypad kó w prze k ro cze n ia n a d zo rcze j m iary płyn ności M2 Kw ota nadw yżki śro d kó w ponad kw otę środkó w w yp ełn iających nadzorczą m iarę płynności M l U dział kred ytó w łą czn ie z m ajątkiem trw ałym w pasyw ach stabilnych pow iększo nych o fun dusze w łasne 0 0 X 0 0 X tys. zł X M ax 100% 82,75 % 82,8 % Ilość przekro czeń lim itu luki płyn n o ści w okre sie do 1 roku 0 0 X Bank Spółdzielczy w Grębocinie Grębocin ul Lubicka 2 KRS NIP REGON

53 Ilość p rzekro czeń lim itu luki płyn n o ści w okre sie pow yżej 1 roku 0 0 X Ilość p rzekro czeń lim itu luki płyn ności sku m u lo w a n e j (bez u w zglę d n ie n ia zo b o w ią zań poza b ilan so w ych 0 0 X udzielonych i o trzym anych ) Ryzyko stopy procentowej U dział pozycji w rażliw ych na zm ian y stóp p roce nto w ych z te rm inam i p rze szaco w a n ia pow yżej 1 roku w su m ie bilansow ej M ax 2% 0,02 % 1 % Iloraz aktyw ó w w rażliw ych o o p ro cen to w an iu u za leżn io n ym od staw e k w łasn ych Banku w pasyw ach w rażliw ych o o pro ce n to w an iu uza leżn io n ym od staw e k w łasnych Banku3 Ryzyko kapitałowe 1 0,18 X Łą czn y w sp ó łczyn n ik kapitałow y W spó łczynnik kapitału Tier 1 W spó łczynnik kapitału po dstaw ow ego Tier 1 U dział kapitału w ew nętrznego w fun duszach w łasnych W skaźnik dźw igni finansow ej M in 15 % 23,37 % 155,8 % Min 1 2 % 23,37 % 194,8 % Min 12 % 23,37 % 194,8 % M ax 95 % 67,85 % 71,4 % M in 5 % 13,09 % 261,8 % Zarząd Banku: Magdalena Jabłońska Małgorzata Piotrowicz Lidia Jabłońska Prezes Zarządu... Wiceprezes Zarządu Członek Zarządu... (Ą. 3 Nie ma charakteru limitu, jest to sytuacja pożądana. Bank S p ó łd zie lczy w G ręb o cin ie G rębocin ul Lubicka 2 KRS NIP REGON