Nieżyty nosa, definiowane są jako stany zapalne
|
|
- Katarzyna Kowalczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 GKS w nieżytach nosa T E R A P I A Glicocorticosteroids in Rhinitis S U M M A R Y The classification of rhinitis arises from different pathomechanizm of mucosal inflammation. Glicocortycosteroids therapy is indicated only in some of them. The main indication is eosinofilic infiltration of submucosal layer present in: intermittent and persistent allergic inflammation, eosinofilic nonallergic rhinitis and nasal polyps. The paper focuses on classification and treatment of rhinitis using intranasal glicocorticosteroids... Nieżyty nosa mają różnorodne podłoże i patomechanizm. Tylko u niektórych z pośród licznych wymienionych w doniesieniu uzasadnione jest zastosowaniu donosowych glikokortykosteroidów. Należą do nich zapalenia z obecnością nacieków komórek eozynofilowych w podścielisku nabłonka nosa: alergiczne okresowe i przewlekłe, niealergiczne eozynofilowe, polipy nosowe. Praca przedstawia zasady klasyfikacji i postępowania leczniczego koncentrując się na zastosowaniu miejscowej donosowej glikokortykosteroidoterapii. Dr hab. n. med. prof. nadzw. Bolesław Samoliński Kierownik Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych AM w Warszawie Nieżyty nosa, definiowane są jako stany zapalne błony śluzowej o określonej symptomatologii, obejmującej świąd nosa, napady kichania, katar rozpoznawany jako surowiczy lub śluzowy wyciek z nosa oraz uczucie blokady przewodów nosowych ustępujące pod wpływem anemizacji i nasilające się w wyniku zaostrzenia stanów zapalnych nabłonka nosa. Sam termin nieżyt jest definiowany w słowniku języka polskiego jako zapalenie błony śluzowej. Może on dotyczyć przewodu pokarmowego, wówczas mówimy o nieżycie żołądka i jelit, oskrzeli a więc stan zapalny błony śluzowej oskrzeli, oraz nosa termin odpowiadający łacińskiej nazwie rhinitis, mającej identyczną pisownię w języku angielskim, choć zupełnie inną wymowę, odpowiadający przedstawionej powyżej charakterystyce klinicznej. Nieżyty nosa są klasyfikowane na podstawie etiopatogenezy i dzieli się je na alergiczne i niealergiczne. Zgodnie z owym opisem zasadniczym elementem jest proces zapalny. Ma on krytyczne znaczenie w diagnostyce i terapii. Odróżnienie rhinitis od stanów niezapalnych ma odzwierciedlenie również w nomenklaturze, gdyż niezapalne stany utrudniające oddychanie przez nos, prowadzące do jednego lub więcej z wymienionych. objawów klinicznych, uznawane są za rynopatie. Terapeutyczny wykładnik tych różnic jest oczywisty, gdyż w przypadku stanów zapalnych nabłonka nosa podstawową, najbardziej skuteczną metodą jest postępowanie przeciwzapalne. Natomiast leczenie przyczynowe rynopatii związane jest ze stosowaniem preparatów objawowych lub leczeniem zabiegowym, stosownie do objawów i patomechanizmu prowadzącego do ich powstawania. Patomechanizm zapalnych stanów jest różny w przypadku infekcyjnych i alergicznych oraz eozynofilowych niealergicznych nieżytów nosa. Nie jest przedmiotem niniejszego doniesienia. Zasadniczymi schorzeniami, które są istotne z punktu widzenia zastosowania glikokortykosteroidów, są nieżyty alergiczne i niealergiczne eozynofilowe. Punkt uchwytu w obu tych dużych grupach procesów zapalnych nabłonka nosa jest w wielu momentach ten sam. Wyodrębnienie ich spośród 47 punktowej klasyfikacji stanów odpowiedzialnych za objawy chorobowe nosa i zatok przynosowych ma głębokie uzasadnienie. Podstawy patogenetyczne klasyfikacji nieżytów nosa Patomechanizm alergicznego nieżytu nosa wskazuje na jego bliskie związki z niealergicznym eozynofilowym nieżytem nosa (ryc. 1). W alergicznych nieżytach nosa zasadniczą rolę odgrywa nadprodukcja przeciwciał IgE i ich połączenie z mastocytem. Stymulacja tej reakcji jest pochodną prezentacji antygenu przez układ APC. Już na tym etapie następuje zróżnicowanie odpowiedzi na zależną od Th2 lim- 1 TABELA Słowa kluczowe: nieżyt nosa, patomechanizm, klasyfikacja, leczenie, gliko kortykosteroidoterapia Key words: rhinitis, pathomechanizm, classification, treatment, glicocortycosteroidotherapy Wpływ poszczególnych grup leków na objawy alergicznego nieżytu nosa u dorosłych [12]. 2/2006 ALERGIA 45
2 1 2 focytów, prowadzącą do alergicznego lub niealergicznego eozynofilowego nieżytu nosa. Reakcja zależną od limfocytów Th1 występuje w przypadku zapaleń infekcyjnych. Konsekwencją uruchomienia odpowiedzi IgE zależnej, a więc klasycznej atopowej reakcji, jest uwolnienie z komórek mastocytarnych mediatorów, wśród których najważniejszą rolę odgrywa histamina. Łącząc się z receptorem H1 Patomechanizm nieżytów nosa Zależności między nieżytami nosa prowadzące do zespoły rhinosinusitis przewodów nosowych. Swoiste donosowe próby prowokacyjne pokazują, że czas jej trwania zwykle wynosi 30 minut. LTC4 i LTD4 oraz pobudzenie receptorów muskarynowych w układzie przywspółczulnym wzmagają również sekrecję gruczołów błony śluzowej nosa objawiającą się jako surowiczy katar. Oprócz mediatorów preformowanych i wydzielanych podczas reakcji atopowej, dochodzi do syntezy i uwalniania cytokin i chemokin (przez mastocyty, limfocyty Th2, bazofile i komórki epitelialne), które odpowiadają za podtrzymanie alergicznego procesu zapalnego i pojawienie się granulocytów kwasochłonnych. Zasadniczą rolę odgrywa IL-5 prowadząca do przyśpieszonego dojrzewania, migracji oraz opóźnionej apoptozy komórek eozynofilowych. W procesie tym uczestniczą inne istotne cytokiny, molekuły adhezyjne czy chemokiny. Dzięki wzmożonej produkcji i sekrecji powyższych czynników eozynofile stają się najistotniejszymi składowymi przewlekającego się procesu zapalnego, prowadząc do destrukcji komórek epitelialnych, błony podstawnej, oraz zakończeń nerwowych. Dochodzi do spadku napięcia naczyń krwionośnych, przesięku, zwiększenia zastoju w naczyniach pojemnościowych, a więc obrzęku błony śluzowej nosa. Proces, ten jest znacznie opóźniony w stosunku do opisanej powyżej wczesnej reakcji atopowej. Eozynofilowe zapalenie pojawia się około 2-3 godziny, z maksymalnym nasileniem w 6-8. godzinie. Ponownie nasila się blokada przewodów nosowych oraz nadreaktywność błony śluzowej i utrata powonienia. Ten stan ma charakter chroniczny, utrzymujący się nawet do 48 godzin po kontakcie z alergenem, a często znacznie dłużej przez wiele tygodni. Zaliczany jest do nadwrażliwości typu późnego, tj. komórkowego. Leczeniem z wyboru jest w tym przypadku miejscowa lub ogólna glikortykosteroidoterapia, gdyż glikortykosteroidy odpowiadają za supresję syntezy cytokin, hamują syntezę produktów przemiany fosfolipidów, zmniejszają ekspresję cząstek adhezyjnych i produkcję RANTES. W następstwie dochodzi do zmniejszenia nacieków eozynofilowych, co wyraźnie koreluje z ustępowaniem objawów klinicznych fazy późnej. powoduje wystąpienie świądu, kichania, surowiczego kataru. Może pojawić się ostre zapalenie spojówek, pokrzywka, czy alergiczny obrzęk Quinkego. Powyższe objawy pojawiają się gwałtownie, w ciągu 1 do 3 minut po swoistej prowokacji alergenowej. Można je dobrze kontrolować przez zastosowanie leków blokujących receptor H1. Równocześnie rozpoczyna się synteza następnych mediatorów reakcji alergicznej wydzielanych przez mastocyty: produktów przemiany fosfolipidów błon komórkowych PAF, HETE, HPETE, prostaglandyn PGD2, PGI2 i leukotrienów LTC4, LTD4, LTE4, wraz z neuromediatorem substancją P. Odpowiadają one za obrzęk błony śluzowej nosa, klinicznie obserwowany jako występująca w minucie od początku reakcji blokada W klasyfikacji nieżytów nosa osobną pozycję zajmują stany zapalne uwarunkowane reakcją IgE zależną (definiowane jako alergiczne atopowe), a osobną komórkowe (eozynofilowe). Te ostatnie choć występują jako późna faza reakcji alergicznej IgE zależnej, to rozróżnianie są również jako grupa schorzeń niezależnych od IgE, określanych mianem niealergicznych eozynofilowych zapaleń, zwanych z angielskiego w skrócie NARES. Podejrzewa się nie tylko zależność patogenetyczną, ale wręcz współwystępowanie alergicznych, a także niezależnych od IgE eozynofilowych nieżytów nosa. Mechanizm powstawania objawów w alergicznych i eozynofilowych stanach zapalnych śluzówki prowadzi do upośledzenia fizjologicznych funkcji jam nosowych, a przede wszystkim: transportu śluzowo-rzęskowego, zmniejszenia drożności nosa, zdolności filtracyjnej, nawilżającej i homeostazy cieplnej. Szczególnie zaburzenia drenażu, będące pochodną uszkodzenia transportu śluzówkowego oraz zatkania ujść zatok przynosowych, sprzyjają zakażeniom zatok przynoso- 46 ALERGIA 2/2006
3 wych. Dodatkowo, zaburzenia odpowiedzi immunologicznej sprzyjają tym powikłaniom. Często polipy nosa, powstające na podłożu niealergicznych eozynofilowych postaci nieżytów nosa, wzmacniają patomechanizm rozwoju zapalenia struktur łączących się z jamami nosowymi. Tak dochodzi do powstania zespołu przewlekłego zapalenia nosa i zatok (rhinosinusitis chronica) łączącego w sobie znamiona alergii, zapalenia eozynofilowego i nadkażenia bakteryjnego (ryc. 2). Biorąc powyższe czynniki pod uwagę, należy, z patomechanicznego punktu widzenia rozwoju nieżytów nosa, rozróżnić następujące zespoły chorobowe: alergiczne mediowane przez IgE, okresowe lub przewlekłe nieżyty nosa, zwane także atopowymi, IgE-niezależne, eozynofilowe nieżyty nosa, infekcyjne, zależne od aktywności limfocytów Th1, nieżyty nosa jak również obniżenie aktywności receptorów TNF-R i NK-1 [1]. Z punktu widzenia skuteczności klinicznej mają wpływ na każdą fazę odpowiedzi immunologicznej. Zmniejszają 3 Zasady leczenia sezonowego ANN [2] Spośród niealergicznych rozróżnia się trzy podstawowe postacie tych schorzeń: ENR - Eozynophilic Nonallergic Rhinitis, czyli niealergiczny eozynofilowy nieżyt nosa NARES - Nonallergic Rhinitis with Eosinphilia Syndrome, niealergiczny nieżyt nosa z eozynofilią i zespół nietolerancji na niesterydowe leki przeciwzapalne, zwany także triadą aspirynową. Najłagodniejszą postacią jest niealergiczny eozynofilowy nieżyt nosa, gdyż objawy kliniczne występują tylko u 30% chorych i schorzenie rozpoznaje się głównie w oparciu o stwierdzenie słabo lub umiarkowanie nasilonej eozynofilii w nabłonku nosa. W NARES-syndrome dominują objawy kliniczne, a występowanie eozynofilii nosowej jedynie potwierdza rozpoznanie. Nieżyty eozynofilowe nosa mogą współwystępować z polipami nosowymi, z astmą oskrzelową lub jednym i drugim. Są to najprawdopodobniej kolejne formy ewolucyjne tego samego schorzenia. Osobną grupę stanowi zespół nietolerancji niesterydowych leków przeciwzapalnych, jednostka chorobowa o cięższym przebiegu, w rozwoju której podstawową rolę odgrywa zaburzenie przemiany kwasu arachidonowego. Grupy leków stosowanych w nieżytach nosa Leczenie alergicznych nieżytów nosa oparte jest często o terapię wielolekową. Zastosowanie mają następujące grupy preparatów: 1. Leki przeciwhistaminowe doustne 2. Leki przeciwhistaminowe miejscowe 3. Glikokortykosteroidy miejscowe 4. Glikokortykosteroidy ogólne 5. Bromek ipratropium 6. Kromony 7. Sympatykomimetyki 8. Leki przeciwleukotrienowe Omówienie poszczególnych grup przekracza możliwości niniejszego opracowania. Warto jednak zwrócić uwagę na wpływ poszczególnych preparatów na objawy i kontrolowanie procesu zapalnego ANN. Kortykosteroidy są grupą leków o wszechstronnym działaniu przeciwzapalnym. Powodują supresję większości zjawisk immunologicznych. Odpowiadają za spadek poziomu IL-1, IL-2, IL-3, IL-5, IL-6, IL-8, TNF-α, IFN-γ, GM-CSF, NGF 4 5 Zasady leczenia całorocznego ANN u dorosłych Zasady leczenia całorocznego ANN u dorosłych oprnego na typową terpię. 2/2006 ALERGIA 47
4 7 6 Zasady leczenia całorocznego ANN u dzieci objawy, za które odpowiedzialne są mediatory preformowane i syntetyzowane. Jednak ich zasadnicze miejsce w terapii wynika z wpływu na późną fazę odpowiedzi, a więc napływ i aktywność komórki eozynofilowej. To pozytywne, hamujące granulocyty kwasochłonne, działanie glikortykosteroidów zaznacza się również w innych, niealergicznych schorzeniach błony śluzowej nosa, jak np. w zespole nietolerancji niesteroidowych leków przeciwzapalnych [2]. W odczynach alergicznych, szczególnie w fazie drugiej, w której dominuje odpowiedź ze strony komórki eozynofilowej, są one lekami z wyboru. Podobnie w niealergicznych eozynofilowych nieżytach nosa, gdyż silnie hamują syntezę czynników chemotaktycznych: IL-5, PAF, LTB4 itd. Zmniejszają stężenie produktów przemiany kwasu arachidonowego, ilość komórek tucznych [3,4], nadreaktywność i przepuszczalność naczyń krwionośnych [5,6]. Z punktu widzenia klinicznego mają wpływ Zbiorcze zestawienie zastosowania poszczególnych metod i grup leków w ANN na większość objawów, szczególnie w walce z obrzękiem błony śluzowej (tab. 1). Nie są tak efektywne jak preparaty α-mimetyczne, ale pozbawione są niekorzystnego zjawiska jakie obserwuje się po dłużnym okresie podawania donosowego α-mimetyków, tj. Rhinitis medicamentosa. Efekt przeciw obrzękowy występuje późno, najwcześniej po dwóch godzinach, a niejednokrotnie dopiero po kilku dniach stosowania. Jednak leki te można podawać bezpiecznie przez kilka a nawet kilkanaście miesięcy. GKS łącząc się z receptorem glikokortykosteroidowym (GR) obecnym w cytoplaźmie wpływają na transkrypcję genów poprzez AP-1 (activator protein 1) i NF-κB (nuclear factor kappa B) działając przeciwzapalne. Z kolei połączenie GR z DNA odpowiada za powstanie GRE (glucocorticoid response element), kompleks odpowiedzialny za kontrolę glukoneogenezy, ciśnienia tętniczego i ciśnienia śródgałkowego. Stąd nasilenie ekspresji niektórych genów związanych z GRE może odpowiadać za wystąpienie objawów niepożądanych. Bezpośredni wpływ glikokortykosteroidów można wyjaśnić obecnością lub brakiem fragmentu GRE w regionach promotorowych genów cytokin. Wpływają pośrednio na naczynia krwionośne, redukując wydzielanie albumin - istotnego elementu tkanki polipowatej. Dipropionian flutikazonu zmniejsza indukcję ekspresji genu komórek macierzystych e 787` 1080 w komórkach CD3 i MBP+ wykazujących ekspresję mrna dla GM-CSF. GKS działają na każdym etapie odpowiedzi immunologicznej zależnej od limfocytów Th2. Endogenne GKS wykazują dobowe wahania stężenia w surowicy krwi. Szczyt stężenia występuje około godz. 9.00, następnie ich obecność nieznacznie obniża się i podnosi się, ale do wartości niższych niż w godzinach rannych, około po południu. Najniższe stężenie występuje 2 TABELA Podział nieżytów nosa wg Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej [10,11] oraz WAO 1. Okresowy oznacza, że objawy występują: - przez mniej niż 4 dni w tygodniu - lub krócej niż 4 tygodnie 2. Przewlekły oznacza, że objawy występują: - przez więcej niż 4 dni w tygodniu - i ponad 4 tygodnie 3. Łagodny oznacza, że nie jest spełnione żadne z poniższych kryteriów: - zaburzenia snu - utrudnienie wykonywania czynności codziennych, rekreacyjnych i/lub uprawiania sportu - trudności w pracy lub nauce - uciążliwe objawy 4. Umiarkowany lub ciężki oznacza, że jest spełnione przynajmniej jedno z poniższych kryteriów: - zaburzenia snu - utrudnienie wykonywania czynności codziennych, rekreacyjnych i/lub uprawiania sportu - trudności w pracy lub nauce - uciążliwe objawy 48 ALERGIA 2/2006
5 w nocy. Te fizjologiczne zmiany wyznaczają schemat podawania GSK ogólnoustrojowych. Ma to szczególne znaczenie w pętli hormonalnej zależności osi przysadkowo-nadnerczowej, gdyż może odpowiadać za zaburzenia hormonalne i związane z tym objawy niepożądane. Obecnie odchodzi się od stosowania GKS ogólnoustrojowo działających, na rzecz znacznie bezpieczniejszych GKS o charakterze miejscowym. Zasadnicza różnica między ogólnoustrojowym i miejscowym działaniem GKS jest uzależniona od ich stopnia inaktywacji w mechanizmie pierwszego przejścia przez wątrobę. Przy standardowych dawkach propionian flutikazonu pozostaje w krwiobiegu w stężeniu bezpiecznym dla pojawienia się objawów ogólnoustrojowych. Krzywa zależności odpowiedzi od dawki dla glikokortykosteroidów donosowych jest płaska, dlatego wskazane jest stosowanie najmniejszej skutecznej dawki. Tylko 2% donosowo podawanego sterydu stwierdza się w oskrzelach. Obserwuje się również korzystny wpływ GKS donosowych na przebieg astmy oskrzelowej. Działania niepożądane mają głównie miejscowy charakter, i polegają na uczuciu suchości, strupieniu, czy plamieniu krwią z jam nosowych. Miejscowe GKS nie powodują zaniku błony śluzowej, co wynika z braku typowej, np. dla skóry, tkanki łącznej. Inne ogólnoustrojowe działania niepożądane miejscowych GKS praktycznie nie występują, jeżeli podawane są zgodnie z zaleceniem producenta. Nie ma udokumentowanych badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania miejscowych GKS donosowych w ciąży. Jednak obserwacje w astmie nie wskazywały na ich teratogenne działanie. Ich bardzo liczne, niekorzystne działania niepożądane zostały znacznie zredukowane, po zastąpieniu preparatów stosowanych doustnie lub parenteralnie, lekami miejscowo działającymi. Wykazano brak obecności kortykosteroidów i ich metabolitów w moczu i surowicy krwi przy miejscowym podawaniu [7]. Należą do nich dwupropionian beklometazonu, budezonid, flunizolid i propionian flutikazonu. Wykorzystując przeciwzapalne działanie glikortykosteroidów i przeciwbakteryjne antybiotyków skraca się czas leczenia również w przewlekłym zapaleniu zatok [8,9]. Glikokortykosteroidy nie są preparatami do natychmiastowego stosowania. Doskonale kontrolują wszystkie objawy reakcji uczuleniowej, w tym obrzęk błony śluzowej. Jednak skuteczność kliniczną obserwuje się z kilkugodzinnym, a czasami nawet kilkudniowym opóźnieniem. Zalecane są do terapii przewlekłej, szczególnie przydatne w całorocznych ANN. W szczególnie ciężko przebiegających chorobach alergicznych, nie reagujących na zalecane w konsensusach leki p-histaminowe i miejscowe glikokortykosteroidy można choremu włączyć glikokortykosteroidy ogólne, jednak na krótki okres. Glikortykosteroidoterapia jest metodą leczniczą, od której nie da się uciec. Skuteczność glikortykosteroidów w leczeniu chorób alergicznych nosa wykazano w wielu pracach [10,11,12]. Konsensus rynologiczny grupy ekspertów Światowego Towarzystwa Rynologicznego operacowany w Kopenhadze w czerwcu 1994 roku i opublikowany w Allergy nr 19 [12] zaleca włączenie glikortykosteroidoterapii donosowej we wszystkich umiarkowanych i ciężkich sezonowych nieżytach nosa, zawsze przy przedłużonej ekspozycji na alergen w całorocznych nieżytach nosa oraz u dzieci w braku skuteczności leczenia kromonami i doustnymi blokerami receptorów H1, co przedstawia tabela VI. Podobne stanowisko reprezentuje EAACI oraz WAO [10,11]. Uproszczony schemat terapii alergicznych nieżytów nosa przedstawiony jest na ryc. 3, 4, 5, 6, 7. Zaprezentowane w nich miejsce glikortykosteroidów wynika ze spodziewanych ich efektów działania. Tak więc leki glikortykosteroidowe są w wielu przypadkach chorób alergicznych lekami uzupełniającymi, a czasami nawet preparatami z wyboru. W ostrej formie zapalenia alergicznego wskazane jest zastosowanie farmakoterapii lekami przeciwhistaminowymi, glikokortykosteroidami i α-mimetykami lub sympatykomimetykami (ryc. 7). Dzieci. Naczelną zasadą jest terapia bezpieczna, a więc oparta na kromonach (ryc. 4). Przy braku ich skuteczności zaleca się preparaty antyhistaminowe. W niektórych postaciach stosowanie ich może być bardzo długotrwałe. Glikokortykosteroidy miejscowe mogą zostać podane przy braku skuteczności powyższego postępowania. Należy dążyć do jak najkrótszego podawania glikokortykosteroidów, z uwagi na ich potencjalnie negatywny wpływ na oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową oraz tempo wzrostu chorych. Swoista immunoterapia jest szczególnie zalecana u dzieci ze względu na dobre efekty. Wniosek: GKS miejscowe sa lekami z wyboru we wszystkich eozynofilowych zapaleniach błony śluzowej nosa. Piśmiennictwo 1. Cox G., Ohtoshi T., Vancheri C., Promotion of eosinophil survival by human bronchial epithelial cells and its modulation by steroids, American Journal of Respiratory Cell and Molecular Biology, 1991, 4: Settipane G.A., Rhinitis, rozdz. XXIII: Nasal polyps, The New England and Regional Allergy Procedings, Providence, Rhode Island, 1984: Gomez E., Clagne J.E.,Gatland D., Davies R., Effect of topical corticosteroids on seasonally induced rhinitis increases in nasal mast cells, British Medical Journal, 1988, 296: Pipkorn U., Effect of topical glucocorticoid treatment on nasal mucosal mast cells in allergic rhinitis, Allergy, 1983, 38: Pipkorn U., Proud D., Lichtenstein L.M., Kagey S.A., Norman P.S., Naclerio R.M., Inhibition of mediator release in allergic rhinitis by pretreatment with topical 6. Svensson C., Anderson M., Persson C.G.A., Venge P., Alkner U., Pipkorn U., Albumin, bradykinins and eosinophil cationic protein on the nasal mucosa surface in patients with hay fever during natural allergen exposure, Journal of Allergy and Clinical Immunology, 1990, 85: Kwaselow A. et al, A comparison of intranasal and oral flunisolide in the therapy of allergic rhinitis, Allergy 1985, 40: Meltzer E.O., Orgel A., Backhaus J.W., Busse W.W., Druce H.M., Metzger W.J., Mitchell D.Q., Selner J.C., Shapiro G.G., Bavel J.H., Basch Ch., Inrtanasal flunisolide as an adjunct to oral antibiotic therapy for sinusitis, Journal of Allergy and Clinical Immunology, 1993, 92: Kennedy D.W.,., Quantification for Staging Sinusitis, International Conference on Sinus Disease: Terminology, Staging, and Therapy,Princeton, VII 1993, opublikowane w suppl. Annals of Otology, Rhninology and Otolgy, 1995, str Bousquet J, van Cauwenberge, Khaltaev N i wsp. Allergic rhinitis and its impact on asthma. ARIA workshop report. The Journal of Allergy and Clinical Immunology 2001; 108; van Cauwenberge P, Bachert C, Passalacqua G i wsp. Consensus statement on the treatment of allergic rhinitis. EAACI Position paper. Allergy 2000; 55: International Consensus Report on the Diagnosis and Management of Rhinitis. International Rhinitis Management Working Group. Allergy 1994; 49 (19 suppl): /2006 ALERGIA 49
POSTÊPY W CHIRURGII G OWY I SZYI 1/2008 19
Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie rynologii Klasyfikacja zapaleñ zatok przynosowych i zalecenia Europejskiego Towarzystwa Rynologicznego Na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów
Bardziej szczegółowoAlergia a przeziębienie różnice i zasady postępowania.
Alergia a przeziębienie różnice i zasady postępowania. Dr n. farm. Małgorzata Wrzosek Sponsorem programu jest producent leku nasic Alergia Przeziębienie Rozwój stanu zapalnego Objawy z górnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 38/2012 z dnia 27 marca 2012 r. w sprawie objęcia refundacją budesonidu w produktach leczniczych podawanych w leczeniu
Bardziej szczegółowoUnikatowe rozwiązanie w leczeniu alergicznego nieżytu nosa
Unikatowe rozwiązanie w leczeniu alergicznego nieżytu nosa Innovative solution for the treatment of alllergic rhinitis dr n. med. Piotr Rapiejko 1 Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w
Bardziej szczegółowoPowiązania patogenetyczne i kliniczne pomiędzy. astmą oskrzelową niealergiczną, a niealergicznymi schorzeniami górnych dróg oddechowych
Powiązania patogenetyczne i kliniczne pomiędzy astmą oskrzelową niealergiczną, a niealergicznymi schorzeniami górnych dróg oddechowych Prof. dr hab. n. med. Bernard Panaszek Kierownik Katedry i Kliniki
Bardziej szczegółowoPodział nieżytów nosa
Podział nieżytów nosa Dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2 Dr n. med. Agnieszka Lipiec 2 Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Klinik: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz
Bardziej szczegółowoALERGIA kwartalnik dla lekarzy Wpływ hipertonicznego roztworu wody morskiej na upośledzenie drożności nosa
autor(); Dr n. med. Piotr Rapiejko, Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Klinika Otolaryngologii, WIM w Warszawie Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz keywords (); TERAPIA PRACA
Bardziej szczegółowoZastosowanie azelastyny w postaci sprayu do nosa poprawia współpracę z chorymi na alergiczny nieżyt nosa
Zastosowanie azelastyny w postaci sprayu do nosa poprawia współpracę z chorymi na alergiczny nieżyt nosa The use of azelastine nasal spray improves the compliance of patients with allergic rhinitis dr
Bardziej szczegółowo1.1. Słowo wstępne Patofizjologia w aspekcie historycznym Diagnostyka Leczenie... 3
Spis treści 1. Kamienie milowe postępu wiedzy o patofizjologii i leczeniu astmy w XX wieku 1 1.1. Słowo wstępne......................... 1 1.2. Patofizjologia w aspekcie historycznym............ 1 1.3.
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowo8 głównych powodów, dla których warto stosować donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznych nieżytów nosa
8 głównych powodów, dla których warto stosować donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznych nieżytów nosa 8 main reasons for choosing intranasal corticosteroids in the treatment of allergic rhinitis
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 13/2012 z dnia 26 marca 2012 r w zakresie zasadności zakwalifikowania leków Clatra (bilastinum) 20 mg, tabletki,
Bardziej szczegółowoPrzewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny pyłku traw. Opis przypadku
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny pyłku traw. Opis przypadku Perennial allergic rhinitis in the course of grass pollen allergy. Case discussion dr n. med. Agnieszka Lipiec
Bardziej szczegółowoEpidemiologia, immunologia i leczenie alergicznego nieżytu nosa
Epidemiologia, immunologia i leczenie alergicznego nieżytu nosa Epidemiology, immunology and treatment of allergic rhinitis dr n. med. Robert Kuthan Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus w Warszawie Oddano
Bardziej szczegółowoPrzewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny roztoczy kurzu domowego. Opis przypadku
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny roztoczy kurzu domowego. Opis przypadku Persistent allergic rhinitis in the course of dust mites allergy. Case discussion dr n. med.
Bardziej szczegółowo3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII
3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość
Bardziej szczegółowoOd zapalenia alergicznego do symptomów ANN
autor(); Dr hab. n. med.,prof. UM Andrzej Emeryk 1, 2 Dr n. med. Małgorzata Bartkowiak-Emeryk 3 1 Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego UM w Lublinie Kierownik: Dr hab. n. med. prof. UM Andrzej
Bardziej szczegółowoAlergiczne choroby oczu
Alergiczne choroby oczu Podział alergicznych chorób oczu wg obrazu klinicznego Do alergicznych chorób oczu zaliczamy obecnie następujące jednostki chorobowe (podział zaproponowany przez polskich autorów)*:
Bardziej szczegółowoAleksandra Semik-Orzech
STĘŻENIE INTERLEUKINY 17 W POPŁUCZYNACH NOSOWYCH I INDUKOWANEJ PLWOCINIE U PACJENTÓW Z ALERGICZNYM NIEŻYTEM NOSA PO PROWOKACJI DONOSOWEJ ALERGENEM Aleksandra Semik-Orzech Wydział Lekarski, Śląska Akademia
Bardziej szczegółowoWyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Bardziej szczegółowo12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03
SUBSTANCJA CZYNNA (INN) GRUPA FARMAKOTERAPEUTYCZNA (KOD ATC) PODMIOT ODPOWIEDZIALNY NAZWA HANDLOWA PRODUKTU LECZNICZEGO, KTÓREGO DOTYCZY PLAN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna:
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoDiagnozowanie i leczenie nieżytu nosa (rhinitis): Praktyczne wskazówki
DONIESIENIE PRASOWE Diagnozowanie i leczenie nieżytu nosa (rhinitis): Praktyczne wskazówki Płynotok nosowy (rhinorhea), zatkany nos, swędzenie i częste kichanie należą do typowych objawów nieżytu nosa.
Bardziej szczegółowoRozpoznanie i leczenie alergicznego nieżytu nosa Allergic rhinitis diagnosis and treatment
Anna Grad, Ludmiła Bartoszewicz, Bolesław Kalicki, Anna Jung Pediatr Med Rodz 2009, 5 (3), p. 199-203 Pierwotnie w: Pediatr Med Rodz 2008, 4 (3), p. 154-158 Received: 03.10.2008 Accepted: 09.10.2008 Published:
Bardziej szczegółowoNajczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski
Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski 1. Błona śluzowa nosa i zatok. Budowa i znaczenie dla organizmu Bariera przeciw zakażeniom i zanieczyszczeniom
Bardziej szczegółowoRupatadyna ocena skuteczności w typowej praktyce ambulatoryjnej
Rupatadyna ocena skuteczności w typowej praktyce ambulatoryjnej Dr n.med. Dorota Brzostek Takeda Polska Sp z o.o. Al. Jerozolimskie 146 A 02-305 Warszawa T E R A P I A P R A C A O R Y G I N A L N A Rupatadine
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO XYLOMETAZOLIN WZF, 0,05%, 0,5 mg/ml, krople do nosa, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml roztworu zawiera 0,5 mg ksylometazoliny
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA DIKLONAT P, 10 mg/g, żel (Diclofenacum natricum) Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje dla pacjenta. Lek ten jest
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal Omówienie rozpowszechnienia choroby Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest najczęściej występującym zaburzeniem zapalnym w obrębie
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. POLCROM 2%, 20 mg/ml (2,8 mg/dawkę donosową), aerozol do nosa, roztwór
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO POLCROM 2%, 20 mg/ml (2,8 mg/dawkę donosową), aerozol do nosa, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każdy ml roztworu zawiera 20 mg
Bardziej szczegółowoStosowanie schematów terapeutycznych a jakość życia i stopień kontroli objawów astmy oskrzelowej współwystępującej z alergicznym nieżytem nosa
Tekst: dr n. med. Mikołaj Dąbrowski, Klinika Chirurgii Kręgosłupa, Ortopedii Onkologicznej i Traumatologii, Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. Wiktora Degi Uniwersytetu Medycznego im. Karola
Bardziej szczegółowoPrzewlekły alergiczny nieżyt nosa
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa Persistent allergic rhinitis dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2, prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz 1 1 Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej z Klinicznym
Bardziej szczegółowoRodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie
Bardziej szczegółowoRedaktor Językowy: mgr Joanna Królikowska (Warszawa)
Redaktor Naczelny: dr n. med. Piotr Rapiejko Z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. med. Agnieszka Lipiec Rada Redakcyjna: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Bartuzi (Bydgoszcz) dr n. farm. Sławomir Białek (Warszawa)
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Historia astmy Wacław Droszcz 1. 2. Definicja i podział astmy Wacław Droszcz 37
Spis treści 1. Historia astmy Wacław Droszcz 1 1.1. Słowo wstępne... 1 1.2. Okres dawny... 1 1.3. Średniowiecze i czasy nowożytne... 2 1.4. Wiek XIX i XX... 4 1.4.1. Obraz kliniczny... 5 1.4.2. Badania
Bardziej szczegółowo4 NA 5 CHORYCH NA ASTMĘ
4 NA 5 CHORYCH NA ASTMĘ CIERPI NA PODRAŻNIENIE GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH 1,2 3w1 nebulizator Górne drogi Środkowe drogi Dolne drogi A3 COMPLETE UNIKALNY NEBULIZATOR EFEKTYWNE LECZENIE SCHORZEŃ PŁUC I GÓRNYCH
Bardziej szczegółowoProf. nadzw. UM dr hab. n. med.
autor(); Prof. nadzw. UM dr hab. n. med. Bolesław Samoliński Kierownik Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii UM w Warszawie Kierownik Zakładu Alergologii i Immunologii Klinicznej SP
Bardziej szczegółowoAzelastyna w aerozolu do nosa: lek pierwszego wyboru przy alergicznym nieżycie nosa
KOMUNIKAT PRASOWY Azelastyna w aerozolu do nosa: lek pierwszego wyboru przy alergicznym nieżycie nosa Alergiczny nieŝyt nosa (ANN) jest jednostką chorobową obejmującą ponad 25% populacji. Najczęstsze objawy
Bardziej szczegółowoLECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45)
Załącznik B.44. LECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie ciężkiej
Bardziej szczegółowoNadwrażliwość czy alergia na leki?
Nadwrażliwość czy alergia na leki? Alicja Grzanka Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Dermatologii i Alergologii w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Nadwrażliwość czy alergia?
Bardziej szczegółowoDraft programu Sympozjum Alergii na Pokarmy 2015
20.03.2015 Piątek GODZ. 12.50 13.00 GODZ. 13.00 14.30 Ceremonia Inauguracyjna Sesja Inauguracyjna Alergia pokarmowa w 2015 roku co dalej? 1. Czy rzeczywiście nastąpił wzrost alergii pokarmowych, 13.00-13.30
Bardziej szczegółowoDługotrwałe efekty immunoterapii alergenowej.
Długotrwałe efekty immunoterapii alergenowej. Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Kowal Klinika Alergologii i Chorób Wewnętrznych Zakład Alergologii i Immunologii Doświadczalnej UM Białystok T E R A P I A
Bardziej szczegółowoDziałania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
Bardziej szczegółowoLECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45)
Załącznik B.44. LECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie ciężkiej
Bardziej szczegółowoLeczenie alergicznego nieżytu nosa w Europie i USA czy dzieli nas ocean?
Leczenie alergicznego nieżytu nosa w Europie i USA czy dzieli nas ocean? Treatment of allergic rhinitis in Europe and the USA are we an ocean apart? dr n. med. Piotr Rapiejko, prof. dr hab. n. med. Dariusz
Bardziej szczegółowoLECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45)
Załącznik B.44. LECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie ciężkiej
Bardziej szczegółowoLECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45)
Załącznik B.44. LECZENIE CIĘŻKIEJ ASTMY ALERGICZNEJ IGE ZALEŻNEJ (ICD-10 J 45.0) ORAZ CIĘŻKIEJ ASTMY EOZYNOFILOWEJ (ICD-10 J 45) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie ciężkiej
Bardziej szczegółowoAdam J. Sybilski. Zakład Profilaktyki Zagrożeo Środowiskowych i Alergologii WUM
Adam J. Sybilski Zakład Profilaktyki Zagrożeo Środowiskowych i Alergologii WUM Typowe objawy astmy Typowe objawy alergicznego nieżytu nosa dusznośd kaszel ściskanie w klatce piersiowej świszczący oddech.
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1 ml produktu zawiera 0,345 mg wodorofumaranu ketotifenu, co odpowiada 0,25 mg ketotifenu (Ketotifenum).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Zaditen, 0,25 mg/ml, krople do oczu, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml produktu zawiera 0,345 mg wodorofumaranu ketotifenu,
Bardziej szczegółowooriginal contributions
Prace oryginalne i Poglądowe original contributions Pediatr Med Rodz 2008, 4 (3), p. 154-158 Anna Grad, Ludmiła Bartoszewicz, Bolesław Kalicki, Anna Jung Received: 03.10.2008 Accepted: 09.10.2008 Published:
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoi wsp. Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa
PRACE Grzanka A POGLĄDOWE i wsp. Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa 45 Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa Nonallergic rhinitis
Bardziej szczegółowoINTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Bardziej szczegółowoCharakterystyczną cechą zarówno alergicznych. Bezpieczeństwo donosowych glikokortykosteroidów. Safety of intranasal corticosteroids PRACA POGLĄDOWA
Bezpieczeństwo donosowych glikokortykosteroidów Safety of intranasal corticosteroids dr n. med. Piotr Rapiejko, prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej
Bardziej szczegółowoPraktyczne wytyczne postępowania w alergicznym nieżycie nosa
nowości w praktyce 9 dr n. med. Adam J. Sybilski Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Oddział Chorób Dziecięcych i Noworodkowych z Centrum Alergologii
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ
KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ Charakterystyka problemu zdrowotnego Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. n. med. Dr n. med. Edward Zawisza Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM Warszawa
autor(); Prof. dr hab. n. med. Edward Zawisza Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM Warszawa Dr n. med. Jan Bardadin Oddzial Laryngologiczny Szpital Bielanski Warszawa Student Krzysztof
Bardziej szczegółowoVOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel
VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie
Bardziej szczegółowo4. Wyniki streszczenie Komunikat
4. Wyniki streszczenie Komunikat Aby przygotować powyższe zestawienia objęliśmy programem ponad 22.700 osób w 9 regionach kraju, z czego prawie ¼ przeszła szczegółowe badania lekarskie. Program ten jest
Bardziej szczegółowoPrzewlekłe nieżyty nosa
Przewlekłe nieżyty nosa Opracowane na podstawie PoSLeNN [5] Prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński Kierownik Zakładu Alergologii i Immunologii Klinicznej SPCSK Warszawa Prezydent Polskiego Towarzystwa
Bardziej szczegółowoPostępowanie w alergicznym nieżycie nosa zakres kompetencji farmaceuty. ARIA dla farmaceutów
22 Jean Bousquet, Paul van Cauwenberge, Nikolai Khaltaev, Christine Bond, Helene Bousquet, G. Walter Canonica, Peter Howarth, Jean Marc Leder, Marek L. Kowalski, Richard F. Lockey, Eli O. Meltzer, Robert
Bardziej szczegółowoAlergia na roztocze kurzu domowego
Alergia na roztocze kurzu domowego Prof. dr hab. n med. Bolesław Samoliński Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii AM w Warszawie D I A G N O S T Y K A I T E R A P I A Allergy to house
Bardziej szczegółowoNajnowsze wytyczne rozpoznawania i leczenia alergicznego nieżytu nosa. Raport ARIA 2008
Najnowsze wytyczne rozpoznawania i leczenia alergicznego nieżytu nosa. Raport ARIA 2008 opracowanie na podstawie: Allergic rhinitis and its impact on asthma (ARIA) 2008 update J. Bousquet, N. Khaltaev,
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. DICLOABAK, 1 mg/ml, krople do oczu, roztwór Diclofenacum natricum
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA DICLOABAK, 1 mg/ml, krople do oczu, roztwór Diclofenacum natricum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę,
Bardziej szczegółowoAneks II Zmiany w drukach informacyjnych produktów leczniczych zarejestrowanych w procedurze narodowej
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną immunoglobulinę anty-t limfocytarną pochodzenia króliczego stosowaną u ludzi [rabbit anti-human thymocyte] (proszek
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO SULFARINOL, (50 mg + 1 mg)/ ml, krople do nosa 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml kropli do nosa zawiera 50 mg sulfatiazolu (Sulfathiazolum)
Bardziej szczegółowoOpieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoXI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa ALERGIA ASTMA IMMUNOLOGIA KLINICZNA ŁÓDŹ 2011
XI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa ALERGIA ASTMA IMMUNOLOGIA KLINICZNA ŁÓDŹ 2011 Czwartek, 2 czerwca 2011 Otwarcie Konferencji 9:45-10:00 Sesja główna I 10:00-11:30 Alergia pokarmowa i anafilaksja u dzieci
Bardziej szczegółowoBudowa chemiczna Kwas N-(2,3- ksylilo)- antranylowy Wzór sumaryczny C'SH'S02N Masa cząsteczkowa - 241,3 Wzór strukturalny
Budowa chemiczna Kwas N-(2,3- ksylilo)- antranylowy Wzór sumaryczny C'SH'S02N Masa cząsteczkowa - 241,3 Wzór strukturalny C008 CHa NR Mefacit jest związkiem o silnym działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 5 Wnioski naukowe Dipropionian beklometazonu (ang. beclometasone dipropionate, BDP) jest lekiem z grupy glikokortykosteroidów i prolekiem dla aktywnego metabolitu 17-monopropionianu
Bardziej szczegółowoLeczenie alergicznego nieżytu nosa
Rozdz. 1. Leczenie chorób atopowych:layout 1 2012-06-13 14:58 Strona 33 Leczenie alergicznego nieżytu nosa Adam J. Sybilski Wprowadzenie Alergiczny nieżyt nosa (ANN) stanowi globalny problem zdrowotny.
Bardziej szczegółowo1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO XYLOGEL 0,1%; 1 mg/g, żel do nosa 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 g żelu do nosa zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO GLIMBAX 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml roztworu zawiera 0,74 mg Diclofenacum
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
276 równawcza ocena wyników leczenia alergicznych i niealergicznych Comparative assessment of cryosurgical treatment results in allergic and non-allergic rhinitis SUMMARY procedures. - the inferior nasal
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. 1 g kremu zawiera 50 mg (5%) ibuprofenu (Ibuprofenum) oraz 200 j.m. heparynoidu (Heparynoidum).
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO IBALGIN SPORT, (50 mg + 200 j.m.)/g, krem 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 g kremu zawiera 50 mg (5%) ibuprofenu (Ibuprofenum) oraz 200
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
Bardziej szczegółowoAlergiczny nieżyt nosa i astma oskrzelowa koncepcja ARIA jako wyzwanie dla lekarza
STANOWISKA I ZALECENIA 7 Alergiczny nieżyt nosa i astma oskrzelowa koncepcja ARIA jako wyzwanie dla lekarza Allergic Rhinitis and Asthma ARIA concept as a challenge for a practitioner ANNA LEWANDOWSKA-POLAK
Bardziej szczegółowoPodobieństwa i różnice alergenowej immunoterapii podskórnej i podjęzykowej
Podobieństwa i różnice alergenowej immunoterapii podskórnej i podjęzykowej Similarities and differences between subcutaneous and sublingual immunotherapy T E R A P I A S U M M A R Y Subcutaneous (SCIT)
Bardziej szczegółowoRaport końcowy z badania dotyczącego obserwacji zależności nasilenia objawów alergicznego nieżytu nosa od współwystępowania innych chorób o podłożu
Raport końcowy z badania dotyczącego obserwacji zależności nasilenia objawów alergicznego nieżytu nosa od współwystępowania innych chorób o podłożu alergicznym Celem badania była obserwacja zależności
Bardziej szczegółowoPodstawy immunologii. Odporność. Odporność nabyta. nieswoista. swoista
Podstawy immunologii dr n. med. Jolanta Meller Odporność nieswoista mechanizmy obronne skóry i błon śluzowych substancje biologicznie czynne: interferon, lizozym, dopełniacz leukocyty (fagocyty) swoista
Bardziej szczegółowoPostępowanie w zakażeniach układu oddechowego
Postępowanie w zakażeniach układu oddechowego Etiologia Wirusy; Rinowirusy; Adenowirusy; Koronawirusy; Wirusy grypy i paragrypy; Wirus RS; Enterowirusy ; Etiologia Bakterie Streptococcus pneumoniae Haemophilus
Bardziej szczegółowoKompleksowe leczenie alergicznego nieżytu nosa. Comprehensive treatment of allergic rhinitis
Kompleksowe leczenie alergicznego nieżytu nosa Comprehensive treatment of allergic rhinitis dr n. med. Piotr Rapiejko Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej z Klinicznym Oddziałem Chirurgii
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r.
PROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r. Warsztaty Szkoleniowe V 7.15 8.45 Warsztaty spirometryczne Sesja B Sala 3/5 Warsztaty organizowane w ramach grantu naukowo szkoleniowego przyznanego przez
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Pulneo, 2 mg/ml, syrop Fenspiridi hydrochloridum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Pulneo, 2 mg/ml, syrop Fenspiridi hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoOlopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór. Abdi Farma, Unipessoal Lda
Plan zarządzania ryzykiem Olopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór Abdi Farma, Unipessoal Lda Data: 23 maja 2013 r. NINIEJSZY DOKUMENT ZAWIERA INFORMACJE POUFNE. KOPIOWANIE I ROZPOWSZECHNIANIE BEZ PISEMNEGO
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO ULTRAFASTIN, 25 mg (2,5%) żel 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 g żelu zawiera 25 mg (2,5%) soli lizynowej ketoprofenu (Ketoprofenum lysinum).
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Otrivin Allergy, (2,5 mg + 0,25 mg)/ml, aerozol do nosa, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jeden ml roztworu zawiera 2,5 mg fenylefryny
Bardziej szczegółowoPostępowanie w astmie oskrzelowej - współczesność i perspektywy
Problemy kliniczne w alergii i astmie 13 Prof. zw. dr hab. med. Marek L. Kowalski Lek. med. Barbara Bieńkiewicz Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej, Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Astmy i Alergii Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka
Bardziej szczegółowoAstma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Astma trudna w leczeniu czy możemy bardziej pomóc choremu? Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Astma trudna do leczenia CIĘŻKA UMIARKO WANA ŁAGODNA
Bardziej szczegółowoŻel. Jednorodny, bezbarwny, przejrzysty żel o charakterystycznym zapachu alkoholu.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO VERAL, 10 mg/g (1%), żel 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 g żelu zawiera 10 mg diklofenaku sodowego (Diclofenacum natricum). Pełny wykaz
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Jedna tabletka zawiera 1 mg ketotyfenu (Ketotifenum) w postaci ketotyfenu wodorofumaranu.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO KETOTIFEN WZF, 1 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 1 mg ketotyfenu (Ketotifenum) w postaci ketotyfenu
Bardziej szczegółowoLeki rozkurczające mięnie gadkie Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne Receptory β-adrenergiczne znajdują się: W obrębie mięni gadkich od tchawic
Leki stosowane w chorobach przebiegających ze skurczem oskrzeli Cele leczenia astmy Opanowanie objawów choroby (dusznoci) Zapobieganie zaostrzeniom Utrzymanie wydolnoci ukadu oddechowego na poziomie zbliżonym
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowo