Aparat do inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych oraz sposób inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych

Transkrypt

1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. A01K 61/00 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Aparat do inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych oraz sposób inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych (73) Uprawniony z patentu: ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 14/11 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 04/14 (72) Twórca(y) wynalazku: ADAM TAŃSKI, Przybiernów, PL AGATA KORZELECKA-ORKISZ, Szczecin, PL JOANNA SZULC, Szczecin, PL ANDRZEJ SOBOCIŃSKI, Szczecin, PL KRZYSZTOF FORMICKI, Szczecin, PL ALEKSANDER WINNICKI, Szczecin, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Renata Zawadzka

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest aparat do inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych oraz sposób inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych. Ryby łososiowate powszechnie występowały w wielu rzekach zlewni Morza Bałtyckiego, niestety, w wyniku postępujących zmian w środowisku, zniknęły z wielu rzek europejskich. W rzekach gdzie nie wyginęły, pogłowie znacznie się zmniejszyło, nie tylko w wyniku zanieczyszczeń, ale również ze względu na zabudowę rzek i potoków. Przegradzające koryta rzeczne jazy, zapory i stopnie wodne sprawiają że w spiętrzonym odcinku rzeki zachodzą niekorzystne procesy fizyczne, chemiczne i biologiczne, które powodują zachwianie równowagi biologicznej, a niejednokrotnie urządzenia te mechanicznie uniemożliwiają wędrówki ryb. W przypadku ryb łososiowatych, wyżej wymienione czynniki ograniczyły im dostęp z morza do tarlisk znajdujących się w górnych odcinkach rzek i ich dopływach. Do skutków nieprzemyślanych melioracji należą także przemieszczania rumowiska w korytach rzek wynoszące żwir z miejsc tarliskowych, a również szybkie dopływy biogenów powodujące zarastanie tradycyjnych miejsc tarliskowych roślinnością zanurzoną. Wieloletnie doświadczenia wskazują że w celu wyrównania tych niewątpliwych szkód ponoszonych przez ichtiofaunę, należy prowadzić przemyślane rekompensacyjne zarybienia. Ryby łososiowate w warunkach naturalnych mogą rozmnażać się jedynie w niewielu miejscach, gdzie występują odpowiednie podłoże geologiczne i materiały do budowy gniazd tarliskowych, kamienie, żwir. W rzekach, na skutek wielu zabiegów melioracyjnych, w najważniejszych ich odcinkach tarliskowych brakuje odpowiedniego substratu do budowy gniazd. Odcinki tych dopływów są często zarybiane materiałem pochodzącym z wylęgarni, w których rozwijająca się ikra w celu uzyskania jak największej przeżywalności poddawana jest kąpielom leczniczym, wybierane są martwe jaja, w wyniku czego rozwijające się zarodki nie są poddawane naturalnej selekcji. Ponadto wyprodukowany materiał w wylęgarni trafia do wielu rzek nie będących macierzystą rzeką w której inkubowała się ikra, a właśnie to stanowi jeden z istotnych warunków, który pozwala na powrót ryb wędrownych do rzek, w których przyszły na świat, ikra od momentu zapłodnienia do wylęgu znajduje się w cieku, w którym następnie narybek będzie wzrastał. Ponadto narybek, który rozwinął się w naturalnym potoku poddawany jest naturalnej selekcji od samego początku, w konsekwencji czego przeżywają jedynie najsilniejsze osobniki. Dlatego też coraz częściej prowadzi się budowę naturalnych gniazd tarłowych, jednakże nie wszędzie istnieje możliwość dowozu żwirów czy wjazdu ciężkich maszyn do wybierania podłoża lub - najczęściej - istnieją ograniczenia finansowe. Optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie przenośnych aparatów do inkubacji ikry w naturalnych potokach, których konstrukcja i zastosowany substrat porównywalne są do warunków naturalnych w jakich inkubuje się ikra ryb łososiowatych. Z polskiego opisu patentowego znane jest urządzenie do ułatwiania reprodukcji w dowolnych środowiskach wodnych zawierające co najmniej jedną ramę z umocowanymi w niej pasmami, które mają umocowane w nich jednym końcem liczne wiązki włókien. Rama posiada zespoły obciążające i zawieszone zespoły pływakowe, umożliwiające dokładne umieszczenie jednej lub więcej ram w środowisku wodnym. Z polskiego wzoru użytkowego nr znany jest aparat do inkubacji ikry larw ryb reofilnych składający się z sadzyka wykonanego z siatki o oczkach nie pozwalających na wydostanie się wylęgu i siatki przykrywającej sadzyk, rozpiętej sztywno na drewnianej ramie. Wielkość oczek siatki jest taka, aby ziarna ikry się przez nie przedostawały. Z polskiego zgłoszenia patentowego nr P znana jest sadz do rozrodu sandacza o podchowu larw w systemie sadzów jeziorowych, wykonany z materiału tiulowego, który ma wewnątrz substrat mineralny, umieszczony w ramce, która od dołu i góry przykryta jest siatką z tworzywa sztucznego. Wielkość oczek siatki przykrywającej jest kilka lub kilkakrotnie większa, aniżeli siatki, będącej dnem ramki. Z kanadyjskiego opisu wzoru użytkowego CN znane jest urządzenie do wylęgania salamandry zawierające obudowę, rurę wlotową rurę wylotową i kosz. Z literatury znane są strumieniowe przepływowe aparaty wylęgowe w postaci skrzynki, na dnie której spoczywa ikra obmywana wodą przechodzącą przez dwa otwory z drucianymi siatkami, z dnem wysypanym żwirem. Aparat do inkubacji ikry ryb łososiowatych według wynalazku, w postaci trójwymiarowej ramy z ażurowymi ścianami bocznymi, charakteryzuje się tym, że wewnątrz trójwymiarowej ramy ma ramki, które na przeciwległych krawędziach mają magnesy stałe w ilości od czterech do ośmiu. Wymiary ramek odpowiadają wymiarom podstawy trójwymiarowej ramy. Magnesy generują pole magnetyczne o wartości od 0,2 do 0,8 mt. Trójwymiarowa rama ma podstawę w kształcie czworoboku o wymiarach boków od 400 do 800 mm a wysokość od 250 do 450 mm i wykonana jest z drewna lub aluminium.

3 PL B1 3 Ściany boczne oraz podstawa ramy wykonane są z kraty aluminiowej lub wiklinowej o boku oczek od 3 do 5 mm. Ramki umieszczone są wewnątrz ramy jedna nad drugą w ilości od 3 do 5. Aparat może być wyposażony w skrzydła przymocowane do dwóch ścian bocznych o wspólnej krawędzi, w odległości minimum 50 mm, które w ciekach o niewielkim przepływie zagęszczają strugę wody - nurtu tak, aby przepływ wody przez aparat zapewnił optymalne warunki tlenowe dla rozwijających się zarodków ryb. Wolna przestrzeń pomiędzy ścianą boczną skrzydłem umożliwia odpływanie zanieczyszczeń osiadających na aparacie. Skrzydła aparatu wykonane są z litego materiału i mają wysokość odpowiadającą wysokości trójwymiarowej ramy, zaś długość skrzydeł wynosi od 250 do 1000 mm. Skrzydła przymocowane są do ramy ruchomo w taki sposób, że umożliwia to regulację kąta pomiędzy skrzydłem a ścianą boczną aparatu w przedziale od 45 do 135, w zależności od ilości przepływającej wody. Takie rozwiązanie pozwala zapewnić optymalną cyrkulację wody przez aparat nawet w ciekach o niewielkim przepływie. Aparat w cieku należy ustawić tak, aby oś symetrii przechodząca przez aparat była równoległa do nurtu, dzięki czemu unika się gromadzenia nieczystości na froncie aparatu. Sposób inkubacji ikry ryb łososiowatych według wynalazku polegający na umieszczaniu zapłodnionych jaj ryb łososiowatych w przenośnych aparatach do inkubacji umieszczanych w naturalnych ciekach, charakteryzuje się tym, że zapłodnione jaja ryb łososiowatych, jeszcze nie napęczniałe, umieszcza się pomiędzy nasypywanym żwirem i poddaje działaniu stałego pola magnetycznego o wartość od 0,2 do 0,8 mt, generowanego przez magnesy stałe umieszczone na krawędziach aparatu do inkubacji. Magnesy stałe rozmieszcza się w taki sposób w aparacie do inkubacji, aby linie sił pola magnetycznego pokrywały się z liniami sił ziemskiego pola magnetycznego. Zastosowanie urządzenia i sposobu według wynalazku wykorzystującego stałe pola magnetyczne ogranicza rozwój szkodliwych grzybów atakujących rozwijającą się ikrę. Ponadto zastosowanie aparatu w wersji ze skrzydłami w ciekach o niewielkim przepływie pozwala na zagęszczanie strugi wody - nurtu tak, aby przepływ wody przez aparat zapewnił optymalne warunki tlenowe dla rozwijających się zarodków ryb. Regulacja kąta zbierającego wodę może być dostosowana do warunków panujących w cieku, w zależności od ilości przepływającej wody. Zastosowanie konstrukcji według wynalazku umożliwia prawidłowy rozwój ikry w warunkach naturalnych, gdzie brak jest naturalnych tarlisk dla ryb łososiowatych, a wylęgające się larwy mogą swobodnie opuszczać aparaty, podobnie jak dzieje się to w naturalnych gniazdach. Przedmiot wynalazku jest opisany w przykładach wykonania, aparat do inkubacji przedstawiony jak na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w widoku perspektywicznym aparat do inkubacji w wersji bez skrzydeł, fig. 2 przedstawia w widoku perspektywicznym aparat do inkubacji w wersji ze skrzydłami. P r z y k ł a d 1 Aparat składa się z trójwymiarowej ramy (1) drewnianej o wymiarach podstawy 400 mm x 400 mm i wysokości 200 mm. Boczne ściany oraz podstawa ramy (1) wykonane są z kraty aluminiowej o boku oczek 3 mm. Wewnątrz ramy (1) umieszczane są trzy ramki (2) o wymiarach odpowiadających wymiarom podstawy ramy (1), na które nasypywany jest substrat żwirowo kamienisty o granulacji mieszanej frakcji od 5 mm do 30 mm. Pomiędzy nasypywanym żwirem na ramce (2) umieszcza się zapłodnione, jeszcze nie napęczniałe jaja ryb łososiowatych. Ostrożnie przysypuje się jaja kolejnymi warstwami żwirowo kamienistymi, na których układane są kolejne ramki (2). Na przeciwległych krawędziach każdej z ramek (2) usytuowane są po cztery magnesy stałe (3) generujące pole magnetyczne o wartości od 0,2 do 0,8 mt. Linie sił pola magnetycznego pokrywają się z liniami sił ziemskiego pola magnetycznego. Zastosowanie stałych pól magnetycznych ogranicza rozwój szkodliwych grzybów atakujących rozwijającą się ikrę. Aparat w cieku należy ustawić tak, aby oś symetrii przechodząca przez aparat była równoległa do nurtu, dzięki czemu unika się gromadzenia nieczystości (zanieczyszczenia organiczne występujące w wodzie) na froncie aparatu. P r z y k ł a d 2 Aparat składa się z trójwymiarowej ramy (1) aluminiowej o wymiarach podstawy 800 mm x 800 mm i wysokości 450 mm. Boczne ściany oraz podstawa ramy (1) wykonane są z kraty wiklinowej o boku oczek 5 mm. Wewnątrz ramy (1) umieszczanych jest pięć ramek (2) o wymiarach odpowiadających wymiarom podstawy ramy. Na ramkach (2) nasypywany jest substrat żwirowo kamienisty o granulacji mieszanej frakcji od 5 mm do 30 mm. Pomiędzy nasypywanym żwirem na ramkach (2) umieszcza się zapłodnione, jeszcze nie napęczniałe jaja ryb łososiowatych, które ostrożnie przysypuje się kolejnymi warstwami żwirowo kamienistymi, na których układane są kolejne ramki (2). Na przeciwległych krawędziach każdej z ramek (2) usytuowanych jest po osiem magnesów stałych (3) generujących pole magnetyczne o wartości od 0,2 do 0,8 mt. Linie sił pola magnetycznego pokrywają się

4 4 PL B1 z liniami sił ziemskiego pola magnetycznego. Zastosowanie stałych pól magnetycznych ogranicza rozwój szkodliwych grzybów atakujących rozwijającą się ikrę. Ponadto aparat wyposażony został w skrzydła (4), które w ciekach o niewielkim przepływie zagęszczają strugę wody - nurtu tak, aby przepływ wody przez aparat zapewnił optymalne warunki tlenowe dla rozwijających się zarodków ryb. Skrzydła (4) przymocowane są do dwóch ścian bocznych ramy (1) posiadających wspólną krawędź, w odległości minimum 50 mm od ściany bocznej, tworząc wolną przestrzeń (5) pomiędzy ścianą boczną a skrzydłem (4). Przestrzeń (5) umożliwia odpływanie zanieczyszczeń osiadające na aparacie. Skrzydła (4) wykonane są z litego materiału i mają wysokość odpowiadającą wysokości trójwymiarowej ramy (1), zaś długość skrzydeł (4) wynosi 1000 mm. Skrzydła przymocowane są do ramy (1) ruchomo w taki sposób, że umożliwia to regulację kąta pomiędzy skrzydłem (4), a ścianą boczną aparatu w przedziale od 45 do 135 w zależności od ilości przepływającej wody. Takie rozwiązanie pozwala zapewnić optymalną cyrkulację wody przez aparat nawet w ciekach o niewielkim przepływie. Aparat w cieku należy ustawić tak, aby oś symetrii przechodząca przez aparat była równoległa do nurtu, dzięki czemu unika się gromadzenia nieczystości na froncie aparatu. P r z y k ł a d 3 Aparat jak w przykładzie 2, z tym, że rama aluminiowa (1) ma wymiary podstawy 500 mm x 600 mm i wysokość 300 mm, zaś skrzydła (4) mają długość 300 mm. Zastrzeżenia patentowe 1. Aparat do inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych w postaci trójwymiarowej ramy z ażurowymi ścianami bocznymi, znamienny tym, że wewnątrz ramy (1) ma ramki (2), które na przeciwległych krawędziach mają magnesy stałe (3) w ilości od czterech do ośmiu, przy czym wymiary ramek (2) odpowiadają wymiarom podstawy ramy (1), zaś zastosowane magnesy stałe (3) generują wartość pola magnetycznego od 0,2 do 0,8 mt. 2. Aparat według zastrz. 1, znamienny tym, że rama (1) ma podstawę w kształcie czworoboku o wymiarach boków od 400 do 800 mm i ma wysokość od 250 do 450 mm. 3. Aparat według zastrz. 1, znamienny tym, że rama (1) oraz wykonana jest z drewna lub aluminium. 4. Aparat według zastrz. 1, znamienny tym, że ściany boczne oraz podstawa ramy (1) wykonane są z kraty aluminiowej lub wiklinowej o boku oczek od 3 do 5 mm. 5. Aparat według zastrz. 1, znamienny tym, że ramki (2) umieszczone są jedna nad drugą w ilości od 3 do Aparat według zastrz. 1, znamienny tym, że ma skrzydła (4) przymocowane do dwóch ścian bocznych o wspólnej krawędzi, w odległości minimum 50 mm od ściany bocznej, przy czym skrzydła (4) wykonane są z litego materiału. 7. Aparat według zastrz. 7, znamienny tym, że skrzydła (4) mają wysokość odpowiadającą wysokości ramy (1), zaś długość od 250 do 1000 mm. 8. Aparat według zastrz. 7, znamienny tym, że skrzydła (4) przymocowane są do ramy (1) ruchomo, tak, że umożliwia to regulację kąta pomiędzy skrzydłem (4) a ścianą boczną aparatu w przedziale od 45 do Sposób inkubacji ikry ryb łososiowatych w warunkach naturalnych polegający na umieszczaniu zapłodnionych jaj ryb łososiowatych w przenośnych aparatach do inkubacji umieszczanych w naturalnych ciekach, znamienny tym, że zapłodnione jaja ryb łososiowatych, jeszcze nie napęczniałe, umieszcza się pomiędzy nasypywanym żwirem i poddaje działaniu stałego pola magnetycznego o wartość od 0,2 do 0,8 mt, generowanego przez magnesy stałe (4) umieszczone na brzegach aparatu do inkubacji. 10. Sposób inkubacji według zastrz. 10, znamienny tym, że magnesy stałe (4) rozmieszcza się w taki sposób w aparacie do inkubacji aby linie sił pola magnetycznego pokrywały się z liniami sił ziemskiego pola magnetycznego.

5 PL B1 5 Rysunki

6 6 PL B1 Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)