Zrównoważony rozwój a efektywne wykorzystanie zasobów wodnych

Transkrypt

1 Zrównoważony rozwój a efektywne wykorzystanie zasobów wodnych Dr hab. inż. Ewa Burszta-Adamiak Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Konferencja pt. Ślad wodny jako narzędzie edukacji, integracji i podejmowania inicjatyw na rzecz ochrony zasobów wodnych w miastach, 13 września 2017 r. Kraków

2 Problem z Ziemią polega na tym, że jakiś czas temu przestano ją produkować Mark Twain..to rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń, nie przekreślając możliwości zaspokojenia potrzeb pokoleń następnych

3 Zrównoważony rozwój na kartach historii 1983 r. Światowa Komisja G. Brutlanda do spraw Środowiska i Rozwoju 1992 r. w Rio de Janeiro drugi Szczyt Ziemi, Dokumenty Agenda 21, konieczność ochrony zasobów naturalnych i racjonalnego gospodarowania nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju Deklaracja z Rio w sprawie Środowiska i Rozwoju, Ramowa Konwencja w sprawie Zmian Klimatu, Konwencja o Bioróżnorodności Deklaracja o Lasach Szczyt Ziemi 2012, określany mianem Rio r. (2006 r.) Strategia Zrównoważonego Rozwoju wzmocnienie politycznych zobowiązań do działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, ocena dokonanych postępów oraz wyznaczenie nowych wyzwań. Wyzwanie strategii: ochrona zasobów naturalnych i gospodarowanie nimi, Polska Wyzwania rozwojowe, Agenda Rozwojowa po roku 2015 pn. Przekształcanie naszego świata 2030 r.

4 Uwarunkowania prawne gospodarki wodami Miedzynarodowe: Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) 2000/60/WE Dyrektywa 91/271/EWG dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych KPOŚK Krajowe: ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U poz. 1566), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.), ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.), ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz.U. Nr 97, poz. 1051, z późn. zm.), ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 43, z późn. zm.), ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747, z późn. zm.), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.),

5 Krajowe wskaźniki zrównoważonego rozwoju Obszary tematyczne: 3.1. Zmiany klimatu 3.2. Energia 3.3. Ochrona powietrza 3.4. Ekosystemy morskie 3.5. Zasoby słodkiej wody 3.6. Użytkowanie gruntów 3.7. Bioróżnorodność 3.8. Gospodarka odpadami Wodochłonność przemysłu Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków co najmniej II stopnia Pobór wody na 1 mieszkańca!!! NOWY Pojemność obiektów małej retencji wodnej!!! NOWY Żródło: Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski, 2015

6 Efektywne gospodarowanie zasobami moda czy konieczność??? zasoby tj. woda, czyste powietrze oraz funkcje ekosystemów, mają zasadnicze znaczenie dla naszego zdrowia i jakości życia, jednak są one dostępne jedynie w ograniczonej ilości; w 2025 r. dwie trzecie ludzkości będzie zagrożonych tzw. stresem wodnym (stres spowodowany niedoborem wody); obserwuje się tendencje zmniejszania odpływu rzecznego jako wynik ciągle rosnących poborów i zwiększonego parowania oraz częstsze występowanie zjawisk ekstremalnych: susz i powodzi, czego przyczyny upatruje się w zmianach klimatycznych oraz niekontrolowanej polityce przestrzennej; większy popyt na ograniczone zasoby będzie oznaczać wyższe ceny i większą niestabilność.

7 Zachwiana gospodarka wodna w miastach - niekontrolowany, bezplanowy i społecznie niekorzystny proces suburbanizacji ( urban sprawl)

8 Utrata bioretencji Źródło: Łomotowski J. Odwadnianie terenów problemy i kierunki zmian,

9 Wyzwania w zrównoważonej gospodarce wodnej Zaspokojenie potrzeb wodnych ludności i gospodarki przy poszanowaniu zasad zrównoważonego użytkowania wód; Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów wodnych i od wody zależnych; Podniesienie skuteczności ochrony przed powodzią i skutkami suszy; Dopilnowanie, aby wszystkie istotne obszary polityki uwzględniały efektywne gospodarowanie zasobami w spójny sposób; Zatrzymanie postępującej degradacji środowiska; Zwiększenie społecznej odpowiedzialności wobec środowiska naturalnego.

10 Efektywne wykorzystanie zasobów wodnych Wykonanie zadania, procesu, osiągnięcie rezultatu przy użyciu najmniejszej możliwej ilości wody; istnieje niewielka różnica między efektywnym wykorzystaniem zasobów wodnych a jej oszczędzaniem; efektywne wykorzystanie zasobów wodnych coraz częściej znajduje się w centrum uwagi m.in. : - władz na szczeblu krajowym i lokalnym, - zarządców infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, - właścicieli zakładów przemysłowych szczególnie przemysłu wodochłonnego, - indywidualnych konsumentów. Globalne organizacje tj. Światowa Rada Wody (World Water Council), Międzynarodowy Instytut Zarządzania Wodą (International Water Management Institute), UNESCO

11 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych W gospodarstwach domowych i obiektach użyteczności publicznych Metody bezkosztowe - sprawdzanie przecieków w kranach i toalecie; - wykonywanie prania i zmywania przy pełnym załadunku; - zakręcanie kranu po każdorazowym użyciu wody; - natychmiastowe naprawy miejsc przecieków wody; - podlewanie terenów zielonych wieczorem, w celu ograniczenia parowania; - krótsze prysznice; - nie traktowanie toalety jak kosza na śmieci (wyrzucanie chusteczek, papierosów), wymagające każdorazowego spłukiwania ustępu.

12 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Metody niskonakładowe: - montowanie regulatorów ciśnienia (strumienia) w prysznicach; - montowanie perlatorów w bateriach; - instalowanie w toaletach spłuczek z dwoma sposobami spłukiwania wody lub funkcją stop ; - regulacja termostatów i regulatorów ciśnienia w celu optymalizacji temperatury i przepływu wody.

13 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Roczne zużycie wody na rok Źródło: Domańska, Warsztaty.., 2014

14 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Metody wysokonakładowe: -instalacje umożliwiające ponowny obieg wody; - instalacje wykorzystujące wodę opadową do spłukiwania ustępów oraz prania; - instalacje wykorzystujące wodę szarą np. do spłukiwania ustępów. Inwestycje te pomimo wysokich kosztów na początku, zwracają się wraz z upływem lat eksploatacji!!!! Źródło:

15 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Budowa modernizacja oraz utrzymanie urządzeń wodnych zabezpieczających przed powodzią np. zbiorników retencyjnych, polderów itp. Właściwe przygotowanie koryt rzecznych, Ograniczenia zabudowy na terenach zalewowych, Dobre prognozowanie, odpowiednio wczesne ostrzeganie i skuteczne akcje ratunkowe. Działania prewencyjne np. przywracanie naturalnych obszarów zalewowych rzek, podnoszenie lesistości oraz właściwa agrotechnika. Źródło zdjęcia:

16 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Koncern Coca-Cola HBC Polska, przystąpił do partnerstwa na rzecz realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju: Optymalizacja i redukcja zużycia wody w zakładach produkcyjnych Partnerskie projekty na rzecz ochrony zasobów wodnych Ochrona i odtwarzanie naturalnych zasobów wodnych Budowanie świadomości ekologicznej Partnerstwo z lokalnymi władzami i organizacjami pozarządowymi Efekty m.in. : redukcja zużycia wody o 2,1 mld litrów w latach , co stanowi równowartość 1 szklanki wody dla każdego mieszkańca Ziemi, do końca 2016 r. Coca-Cola HBC Polska zainwestowała w Polsce ponad 1 mln Euro realizując 26 projektów, których celem są oszczędności w zakresie wykorzystania energii i wody w procesach produkcyjnych; edukacja i zaangażowanie wszystkich pracowników w ochronę środowiska naturalnego. Np. program wyłapywania drobnych strat środowiskowych Near Loss (który powiązany jest z systemem motywacyjnym). Od początku jego realizacji, czyli od 2015 r., pracownicy zgłosili aż 915 pomysłów jak usprawnić działalność firmy, by zminimalizować jej negatywny wpływ na środowisko. Źródło: Raport Odpowiedzialności Społecznej C-C

17 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Sieć odzieżowa H&M z okazji Dnia Ziemi 2016 zorganizowała akcję we wszystkich swoich sklepach na całym świecie pt. "World Recycle Week". Miała ona na celu uświadomić wielkość zużywanej wody w czasie produkcji ubrań oraz promowała "świadome podejście do mody i recyklingu". Fot. Ewa Perz

18 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych

19 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych - osiedle Augustenborg w mieście Malmö (Szwecja) Budowa otwartej kanalizacji deszczowej, która jest odzwierciedleniem naturalnej sieci hydrograficznej: budowa rowów, stawów, zielonych dachów; wyodrębnienie terenów okresowo podmokłych oraz kanałów umożliwiających odbiór, transport i magazynowanie wody opadowej z powierzchni dachów.

20 Inicjatywy na rzecz efektywnego wykorzystania zasobów wodnych Programy edukacyjne dla zrównoważonego rozwoju Polaku młody, nie marnuj wody! Konkurs grantowy Funduszu Kropli Beskidu Kropla wody w morzu potrzeb Korzystaj mądrze z praw natury, zakręcaj krany, wymieniaj rury Zaadoptuj rzekę Woda się opłaca "Nie lej wody" Konkurs plastyczny Oszczędzam wodę

21 Podsumowanie 1. Zrównoważona gospodarka zasobami wodnymi powinna zaspokoić potrzeby w różnych dziedzinach życia m.in. zaopatrzenie w wodę, odprowadzenie ścieków, wykorzystanie zasobów wodnych w celach żeglugowych, energetycznych, rolniczych, rybackich i turystycznych a także zapewnić odpowiednią ochronę przed powodzią i skutkami suszy. 2. Pierwszym krokiem do realizacji inicjatyw na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych jest uświadomienie sobie i decydentom ile wody potrzebujemy zużyć na różne cele, a ile jej marnujemy. Wdrażanie dobrych praktyk w miastach: na terenach zlewni, w zakładach przemysłowych i w gospodarstwach domowych może przyczynić się do oszczędniejszego korzystania z zasobów wodnych. 3. Wykorzystując zasoby wodne w sposób zrównoważony pomagamy nie tylko sobie, ale i następnym pokoleniom.